กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง

กาพยห์ ่อโคลง

ประพาสธารทองแดง

ภาษาไทยพนื้ ฐาน มธั ยมศกึ ษาปที ี่ ๒ โรงเรียนตราษตระการคณุ

1.

เจา้ ฟา้ ธรรมาธิเบศร
ทรงพระนพิ นธ์กาพย์หอ่ โคลงประพาสธารทองแดง

เล่าเรอ่ื งการเดนิ ทางไปพระพทุ ธบาท จงั หวดั สระบรุ ี
และไดพ้ รรณนาถงึ ธรรมชาตอิ นั นา่ ตน่ื ตาตนื่ ใจ

ทพ่ี บเหน็ ตลอดทาง พรอ้ มสอดแทรกความรู้
เกย่ี วกบั ธรรมชาตขิ องสตั วแ์ ละพชื พรรณตา่ งๆ

ภาษาไทยพน้ื ฐาน มัธยมศึกษาปที ่ี ๒ โรงเรียนตราษตระการคณุ

ความเปน็ มา 2.

เจา้ ฟ้าธรรมาธิเบศร ทรงพระราชนพิ นธข์ นึ้ ในโอกาสทตี่ ามเสดจ็

สมเดจ็ พระเจ้าอยหู่ วั บรมโกศ (สมเดจ็ พระบรมราชาธริ าช ๓ พระนามเดมิ คอื เจ้าฟ้าพร)
พระราชบดิ า ไปนมสั การประพทุ ธบาททจ่ี งั หวดั สระบรุ ี

โดยเสดจ็ ชลมารคออกจากอยธุ ยาไปตามแมน่ ้าลพบรุ ี ไปข้ึนทีท่ า่ เจ้าสนกุ
แลว้ เสดจ็ ทางชลมารคไปตามถนนสอ่ งกล้องจนถงึ พระพทุ ธบาท
ขณะทป่ี ระทับอยู่ทพ่ี ระพทุ ธบาทไดเ้ สดจ็ ประพาสธารทองแดง

ดังนัน้ พระนพิ นธจ์ งึ มสี องตอน คือ
ตอนท่ี ๑ เปน็ กาพย์เหเ่ รือ เป็นการพรรณนาชว่ งทเี่ สดจ็ ทางชล00
มารค
ตอนที่ ๒ เปน็ กาพย์หอ่ โคลงประพาสธารทองแดง ซึง่ เปน็ ทางน้าใส
บรเิ วณเขาพระพทุ ธบาท

ภาษาไทยพ้ืนฐาน มธั ยมศกึ ษาปีท่ี ๒ โรงเรียนตราษตระการคณุ

3.

ประวัตผิ แู้ ตง่

เจา้ ฟ้าธรรมธเิ บศรไชยเชษฐส์ ุรยิ วงศ์ มพี ระนามทเ่ี รยี กกนั เปน็ สามญั วา่ เจ้าฟา้ ก้งุ

เปน็ พระราชโอรสองคใ์ หญใ่ นสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั บรมโกศ และสมเดจ็ พระพันวสาใหญ่

เมอ่ื สมเดจ็ พระชนกนาถเสวยราชยแ์ ลว้
โปรดเกลา้ ฯใหส้ ถาปนาพระองค์ขน้ึ เปน็

เจ้าฟ้าตา่ งกรม พระนามวา่
เจา้ ฟ้ากรมขุนเสนาพิทกั ษ์

ภาษาไทยพื้นฐาน มธั ยมศึกษาปที ่ี ๒ โรงเรยี นตราษตระการคณุ

4.

ประวัติผแู้ ตง่

สมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั บรมโกศโปรดปรานขนุ สเุ รนทรพทิ กั ษ์
พระโอรสองคห์ นงึ่ ของสมเดจ็ พระเจา้ อย่หู วั ทา้ ยสระเปน็ อยา่ งมาก

แมก้ รมขนุ สเุ รนทรพทิ กั ษจ์ ะทรงผนวชอยกู่ ต็ าม

แตเ่ จา้ ฟา้ ธรรมาธเิ บศรทรงเกรงวา่
จะเปน็ ศัตรชู งิ ราชสมบัตขิ องพระองคใ์ นอนาคต

จึงทรงหาทางกา้ จดั อยเู่ สมอ

จนกระทงั่ ครง้ั หนง่ึ ทรงทา้ รา้ ยกรมขนุ สเุ รนทรพิทกั ษ์
จนถูกกรวิ้ ต้องหนพี ระราชอาญา
ออกผนวช ณ วัดโคกแสง

ภาษาไทยพ้ืนฐาน มัธยมศึกษาปีท่ี ๒ โรงเรียนตราษตระการคณุ

ประวตั ผิ แู้ ตง่ 5.

ตอ่ มาพระราชชนนปี ระชวรใกลจ้ ะสน้ิ พระชนม์

ไดท้ ูลขอพระราชทานอภยั โทษใหเ้ จา้ ฟา้ ธรรมาธิเบศร

พระองคจ์ งึ ทรงลาผนวชและไดร้ บั การสถาปนาเปน็ พระมหาอปุ ราช

ครั้งหนงึ่ มเี หตกุ ระทบกระทงั่ กบั กรมหมนื่ จติ รสนุ ทร
กรมหมน่ื สนุ ทรเทพและกรมหมนื่ เสพภกั ดี
ซึ่งเปน็ พระอนชุ าต่างพระชนนี
กรมหมน่ื สนุ ทรเทพทรงผกู อาฆาต
นา้ ความกราบบงั คมทลู วา่

เจา้ ฟา้ ธรรมาธเิ บศรเปน็ ชกู้ บั เจา้ ฟา้ สงั วาลสนมเอก

สมเดจ็ พระเจา้ อย่หู วั บรมโกศ จึงโปรดเกลา้ ฯให้
ไต่สวน เจา้ ฟ้าธรรมาธเิ บศรรบั เปน็ สตั ยต์ ลอดข้อกลา่ วหา

จึงถูกลงพระอาญา ถูกโบยจนส้นิ พระชนม์

ภาษาไทยพื้นฐาน มธั ยมศกึ ษาปที ี่ ๒ โรงเรยี นตราษตระการคณุ

6.

ผลงานของเจ้าฟา้ ธรรมาธเิ บศร มีดังน้ี
๑. นนั โทปนนั ทสตู รคา้ หลวง
๒. พระมาลยั คา้ หลวง
๓. กาพย์เห่เรอื
๔. กาพย์หอ่ โคลงนริ าศธารโศก
๕. กาพยห์ อ่ โคลงประพาสธารทองแดง
๖. บทเห่กากี เห่บทสงั วาส เห่ครวญและเพลงยาว

ภาษาไทยพืน้ ฐาน มธั ยมศึกษาปที ี่ ๒ โรงเรียนตราษตระการคณุ

เสน้ ทางเสด็จโดยชลมารค 7.

ภาษาไทยพน้ื ฐาน มัธยมศกึ ษาปีท่ี ๒ โรงเรียนตราษตระการคณุ

8.

ลกั ษณะค้าประพนั ธ์

ทรงพระราชนพิ นธเ์ ปน็ กาพยห์ อ่ โคลง คอื ใชก้ าพยย์ านี ๑บท ซึง่ มี ๔ วรรค
สลับกับโคลงสสี่ ภุ าพหน่ึงบท ซ่งึ มี ๔ บาท เนื้อความในกาพยแ์ ตล่ ะวรรค บรรจใุ นโคลงแตล่ ะบท
ตามลา้ ดบั และเกือบทกุ บทโคลง คา้ ต้นบาทของโคลงมกั จะเปน็ คา้ ตน้ วรรคของกาพย์

ภาษาไทยพ้นื ฐาน มธั ยมศึกษาปที ี่ ๒ โรงเรยี นตราษตระการคณุ

เรอ่ื งย่อ 9.
กาพยห์ อ่ โคลงประพาสธารทองแดง ดา้ เนนิ เรอ่ื งตามแบบฉบับของนริ าศ

คือ พรรณนาถงึ การเดนิ ทาง แต่ไม่ไดค้ รา้่ ครวญถงึ นางอันเปน็ ทร่ี กั

เนอ้ื เรอ่ื งพรรณนาการตามเสดจ็
สมเดจ็ พระเจา้ อยู่หวั ในบรมโกศ

ทางชลมารคไปนมสั การ
รอยพระพทุ ธบาท

จากทา่ เจา้ สนกุ ผ่านต้าบลธารทองแดง
ซึ่งมธี ารนา้ เลก็ ๆ สายหนง่ึ ชอื่ วา่ “ธารทองแดง”

จนกระทงั่ ถงึ เขาพระพุทธบาท
ปัจจุบนั อย่ใู นเขตอา้ เภอพระพทุ ธบาท จงั หวดั สระบรุ ี

ภาษาไทยพืน้ ฐาน มธั ยมศกึ ษาปที ่ี ๒ โรงเรียนตราษตระการคณุ

10.

การดา้ เนนิ เรอื่ งราว เริ่มตน้ ดว้ ยการพรรณนาชมขบวนเสดจ็
จากนนั้ ชมสตั วน์ านาชนิด ทง้ั สตั วเ์ ลยี้ งลกู ดว้ ยนม สัตว์ปกี สัตวน์ า้

และพรรณไมส้ กลุ ตา่ งๆในลกั ษณะธรรมชาตศิ กึ ษา

ในท่ีนี้ จะคดั มาเพยี ง ๒๔ บท เพื่อใหน้ กั เรียนไดศ้ กึ ษา

เริ่มดว้ ยการพรรณนาลกั ษณะของขบวนเสดจ็ จา้ นวน ๔ บท
พรรณนาสตั วบ์ กและสตั วน์ า้ จ้านวน ๑๗ บท
ประวตั ิและพระประสงคใ์ นการประพนั ธ์ จ้านวน ๓ บท

นริ าศ แปลว่า ลาจาก มลี กั ษณะสา้ คญั คอื
ต้องเดนิ ทางและครา้่ ครวญถงึ นางอนั เป็นทรี่ ัก

ภาษาไทยพ้นื ฐาน มัธยมศกึ ษาปีท่ี ๒ โรงเรยี นตราษตระการคณุ

11.

เคลือ่ นเขา้ เกล่ือนกรหู มู่จตั รุ งค์ โอบล้อม, ลอ้ มวง, กันรอบ
ทรงชา้ งระวางใน
องค์ 4 เหล่า คอื เป็นกนั กงเรยี บเรยี งไป
เหล่าชา้ ง เหลา่ รถ เกลอ่ื นกรหู มแู่ หห่ ้อม
เหล่ามา้ เหลา่ ราบ เสดจ็ พดุ ตาลทองไคล เทพลลี าหลงั คาทอง
ทรงชา้ งระวางใน
เทพลีลาเยอื้ ง เรียงไสว ชื่อพระทน่ี ั่งบนหลังช้าง

หวา่ งเบรอ้ื ง

มีช่อื

ยา่ งแหนห้ ลงั ดฯี

ชื่อพระที่นง่ั บนหลังช้าง มฝี เี มา้ ทสี ม้า่ เสมอ

การจดั ขบวนเสดจ็ ทจี่ ะตอ้ งมีการจัดริ้วขบวนใหม้ คี วามสวยงามและปลอดภัย
สา้ หรบั พระมหากษัตริย์ โดยมีช้างเปน็ พาหนะที่สา้ คญั ในการเดนิ ทาง
เป็นสัญลักษณท์ แ่ี สดงถงึ ความยิ่งใหญข่ องพระมหากษัตริย์
และมีเครื่องสงู ของพระมหากษัตริย์ จตรุ งคเสนา

ภาษาไทยพ้ืนฐาน มัธยมศึกษาปที ี่ ๒ โรงเรยี นตราษตระการคณุ

12.

ภาษาไทยพ้นื ฐาน มธั ยมศึกษาปที ี่ ๒ โรงเรียนตราษตระการคณุ

13.

ธงอนั เปน็ เคร่ืองหมายแหง่ ชัยชนะ งามระยบิ

เครื่องสงู เพราเพรศิ พราย ชมชุมสายซา้ ยขวาเคยี ง

ธงไชยธงนานเรยี ง ปี่กลองชนงตงเตอ่ งงครมึ ฯ

กลองทองตีครุ่มครมึ้ เดิรเรยี ง

การเลียนเสียงกลอง จ่าตะเติงเติงเสยี ง ครุ่มครมื้

เส่ยี งปรี่ เ่ี รอื่ ยเพยี ง กระเวก ชอ่ื นกชนิดหน่งึ

แตรันแตรง่ แตรฝรง่ั ขึ้น หวู่หวเู้ สยี งสงั ข์ฯ

การเลยี นเสยี งแตรฝรงั่ การเลยี นเสียงสงั ข์

เครอ่ื งสงู ของพระมหากษตั รยิ ์ นอกจากธงทไ่ี ว้
ประดบั แลว้ ยังมีเครอ่ื งดนตรี ๓ ชนดิ คอื
กลอง แตร สังข์
ภาษาไทยพน้ื ฐาน มธั ยมศกึ ษาปที ี่ ๒ โรงเรียนตราษตระการคณุ

14.

ภาษาไทยพ้นื ฐาน มธั ยมศึกษาปที ี่ ๒ โรงเรียนตราษตระการคณุ

หญิงคนใช้ในพระราชวงั ผหู้ ญิงรับราชการฝ่ายใน 15.

นกั สนมกรมชแม่ม่ี ข่ชี า้ งผมบรปู โลมใจ

พกั ตราอา่ ผ่องใส นงุ่ ห่มโอ่โสภาจรงิ ฯ

นักสมกรมชแม่เจา้ ทั้งหลาย งาม, สวย
ขี่ช้างผมบดาวราย แจม่ หน้า

พกั ตราผ่องใสสาย สุดสวาท
ใบหนา้ นุ่งหม่ โอโ่ ถงผา้ อรา่ มรวิ้ ทองพรายฯ

การแตง่ กายของสตรใี นวงั เม่ือจะออกไปข้างนอกยอ่ มตอ้ งแตง่ ตวั
ใหส้ วยงาม ต้องหวผี ม หน้าตาผอ่ งใส ตอ้ งเลอื กใสผ่ า้ ใหม้ ลี วดลาย
วจิ ิตรงดงาม บางครง้ั อาจปกั ดว้ ยดน้ิ ทองหรอื ไหมทอง เมอ่ื ยามตอ้ ง

ลมจึงทา้ ใหเ้ กดิ ร้วิ สวยงาม

ภาษาไทยพ้ืนฐาน มธั ยมศึกษาปที ี่ ๒ โรงเรียนตราษตระการคณุ

16.

ภาษาไทยพ้นื ฐาน มธั ยมศึกษาปที ี่ ๒ โรงเรียนตราษตระการคณุ

17.

เท่ียวเลน่ เปน็ เกษมสขุ แสนสงิ่ สนกุ ปลกุ ใจหวงั
เรร่ ่ายผายผาดผงั
หัวรกิ รน่ื ชืน่ ชมไพร หวั เราะรน่ื
สนุกเกษมเปรมหนา้ เหลอื บ ลืมหลงั
แสนสนกุ ปลกุ ใจหวงั
ไปโดยเร็ว เดินรา่ ยผายผนั ยงั วิ่งหร้ี เปน็ โทโทษของ รี่ คือ
หัวร่อรน่ื ชน่ื ชี้ ชายป่า การเคลอ่ื นทไี่ ปไมร่ อรี

ส่องนิ้วชวนแล

ชี้นว้ิ

การเทย่ี วเลน่ ในครง้ั น้ชี า่ งมคี วามสขุ สนกุ สนานเหลือเกิน
เดินอย่างรวดเร็วเขา้ ไปในปา่ หัวเราะกระซิกกนั อยา่ งสด

ชน่ื ร่ืนเรงิ โดยการชช้ี วนใหช้ มธรรมชาตติ า่ ง ๆ

ภาษาไทยพน้ื ฐาน มธั ยมศึกษาปีท่ี ๒ โรงเรียนตราษตระการคณุ

18.

ภาษาไทยพ้นื ฐาน มธั ยมศึกษาปที ี่ ๒ โรงเรียนตราษตระการคณุ

ร้องพรอ้ มๆกัน

โขลงช้าง พังพลายหมหู่ มายซรอ้ ง ในเถ่ือนทอ้ งรอ้ งระงมดง

ชา้ งโทน คอื ชา้ งทชี่ อบหา ธารนา้ ครา่้ กนั ลง เลน่ นา้ แนน่ แตรน้ ชมกนั ฯ
กินตัวเดียว มักมนี ิสัยดรุ า้ ย)
ฝูงชา้ งสลา้ งใหญน่ อ้ ย พังพลาย ช้างพนิ าย คือชา้ งท่ี

ชา้ งทอก คอื จ่าฝงู ทอกโทนพนิ ายหลาย สา้่ ถ้วน ลกั ษณะไม่เปน็ มงคล

ช้างทองแดง คือชา้ ง ทองแดงเผอื กเนยี มราย ในเหลา่
ที่ลักษณะเป็นมงคล ลงทา่ นา้ ดา้ ปว้ น เล่นรอ้ งฮูมแปรน๋ ฯ

ช้างเผือก คือชา้ งที่มสี ีผิวผิดปกติ
ช้างมงคลซึง่ มงี านสน้ั ไมง่ อกยาวแมจ้ ะโตเตม็ วยั

โขลงชา้ งมที ง้ั ชา้ งพลายและชา้ งพงั ซง่ึ มขี นาดแตกตา่ งกนั ไปทง้ั ตวั ใหญต่ วั เลก็ มีทัง้ ชา้ งทอก
ชา้ งโทน ชา้ งพนิ าย ช้างทองแดง ช้างเผอื ก ช้างเนียม

ซึง่ บรรดาชา้ งเหลา่ นน้ั ไดล้ งเลน่ นา้ ในลา้ ธารและสง่ เสยี งรอ้ งอยู่

ภาษาไทยพนื้ ฐาน มธั ยมศึกษาปที ี่ ๒ โรงเรยี นตราษตระการคุณ

20.

ช้างทอก

คอื ชา้ งจา่ ฝงู รูปรา่ งมสี งู ใหญก่ วา่ ชา้ งตวั อน่ื

ภาษาไทยพืน้ ฐาน มธั ยมศกึ ษาปีท่ี ๒ โรงเรียนตราษตระการคณุ

ช้างโทน 21.

คือช้างทช่ี อบแยกจากฝูง โดยมากเป็นตวั ผทู้ ่ีอายมุ าก ไว้ใจในก้าลงั
และความเก่งกล้าของตวั ว่าจะปอ้ งกันอนั ตรายได้ พออายุมากกเ็ บอ่ื
หรือรา้ คาญฝงู แยกจากฝงู ไปท่องเทยี่ วหากนิ อยูเ่ ดย่ี วๆ ไมพ่ ยายามเข้าฝงู

ภาษาไทยพื้นฐาน มัธยมศกึ ษาปที ่ี ๒ โรงเรียนตราษตระการคณุ

ช้างพนิ าย 22.

ช้างมีงาอนั เดยี วแตเ่ บอื้ งซา้ ย เปน็ ชา้ งตระกลู หนงึ่
ในประเภทชา้ งปาปลกั ษณ์ อันเกดิ ในตระกลู อคั นพิ งศ์ ๘๐ ชา้ ง

ภาษาไทยพน้ื ฐาน มัธยมศกึ ษาปที ี่ ๒ โรงเรยี นตราษตระการคณุ

23.

ช้างทองแดง

คือช้างทม่ี ตี อ่ มสรา้ งเมด็ สี (เมลานนิ ) ผิดปกติ มีสีขาวกวา่ ชา้ ง
ธรรมดาเลก็ น้อย เยอ่ื อ่อนตา่ งๆ เช่น ขอบปากปลอกลงึ คเ์ ปน็ สี

ชมพูออ่ น เลบ็ สีจาง มา่ นตาสชี มพูออ่ นๆ

ภาษาไทยพื้นฐาน มัธยมศกึ ษาปที ี่ ๒ โรงเรียนตราษตระการคณุ

24.

ช้างเผอื ก

ชา้ งที่มลี กั ษณะตา่ งจากชา้ งธรรมดาทวั่ ไป ด้วยมนี ยั นต์ า
และเลบ็ สขี าว รวมถงึ สผี วิ ทอี่ อ่ นกวา่ ช้างธรรมทวั่ ไป

เป็นสชี มพูหรอื สขี าวกไ็ ด้

ภาษาไทยพ้นื ฐาน มัธยมศึกษาปที ี่ ๒ โรงเรยี นตราษตระการคณุ

ชา้ งเนยี ม 25.

ช้างเนยี ม คือชา้ งพลายท่มี งี าสน้ั กว่าปกติ
โดยมากเปน็ งาทมี่ ีขนาดวงรอบใหญเ่ รยี กกนั ว่า
งาปลี ส่วนงาทีย่ าวๆ แต่ขนาดวงรอบเลก็ รัยกวา่ งาเครอื

ภาษาไทยพื้นฐาน มัธยมศกึ ษาปที ่ี ๒ โรงเรยี นตราษตระการคณุ

เนือ้ ทราย หมูปา่ ๒๖.
กวาง
สกุ รปา่ พาพวกจร
กวางทรายรา่ ยกนิ หญา้ ตามเปนหมพู่ รเู พรยี กเสียง ฯ
สนุ ขั ในไลเ่ หา่ หอน ดงดอน อาการท่ีเคลอ่ื นไหวพรอ้ ม ๆ
ลูกลอ้ ม กันทลี ะมาก ๆ
กวางทรายรา่ ยเสพยห์ ญา้ หลายเหลา่
หมูป่าพาเพื่อนจร เหา่ อ้อื องึ เสยี ง ฯ
สุนัขจงิ้ จอกหอน
เปนหมู่พรเู พรยี กหอ้ ม

อาการทีร่ ้องมาก ๆ อย่างนกรอ้ ง

กวางและเนอ้ื ทรายมากนิ หญา้ โดยมฝี งู หมปู่ า่
ซง่ึ มีลูกหอ้ มลอ้ มอยดู่ ว้ ย นอกจากนนั้ ยงั มี
ฝงู สุนขั จงิ้ จอกท่ีเฝา้ เหา่ หอนหากนั อยใู่ นฝงู

ภาษาไทยพื้นฐาน มธั ยมศกึ ษาปที ี่ ๒ โรงเรียนตราษตระการคุณ

๒๗.

เน้ือทราย

กวาง

ภาษาไทยพนื้ ฐาน มธั ยมศกึ ษาปที ่ี ๒ โรงเรียนตราษตระการคณุ

ด้าเป็นมัน ๒๘.

มีหมีพีด้าขลบั ข้ึนไมผ้ ับฉบั ไวถงึ
กดโพรงไมไ้ ดผ้ งึ้ กนิ
เรี่ยวแรงแขงขนั ขึง เปนมนั
ขบข้งึ
มีก้าลังมาก มีหมดี า้ ขลบั หนา้ สามารถ
คาบเคีย้ วพลางหวาน
ข้นึ ไมผ้ บั ฉบั พลนั

ทนั ทที ันใด เรี่ยวแรงแขงขา้ งขยนั

กัดฉีกไมไ้ ดผ้ งึ้

หมีดา้ ตัวใหญ่(พล-ี พี ทห่ี มายความวา่ อ้วน, ใหญ)่
ขน้ึ ตน้ ไมอ้ ยา่ งฉบั ไว แขง็ แรง กดั โพรงตน้ ไมเ้ พอื่ กนิ ผงึ้
สามารถที่จะกนิ นา้ หวานจากรงั ผงึ้ ได้ โดยไมโ่ ดนผง้ึ ตอ่ ย

ภาษาไทยพนื้ ฐาน มัธยมศึกษาปที ี่ ๒ โรงเรียนตราษตระการคณุ

๒๙.

หมดี า้

หมดี ้า มีขนาดใหญ่ ตาเล็กและหกู ลม ขาอว้ นลา้่ และหนา หางสน้ั มีนิว้ เทา้ ยาว

ทงั้ หมดหา้ นวิ้ กรงเลบ็ สน้ั ขนตามล้าตวั หยาบมสี ดี า้ มีลักษณะเดน่ คือ ขนบรเิ วณ
หนา้ อกเปน็ รปู ตวั V มีสีขาว ตัวผมู้ ขี นาดใหญก่ วา่ ตวั เมยี เลก็ นอ้ ย
ภาษาไทยพืน้ ฐาน มัธยมศกึ ษาปีท่ี ๒ โรงเรยี นตราษตระการคุณ

งาม แบนราบ ๓๐.

เลยี งผาอย่ภู เู ขา หนวดพรายเพราเขาแปลป้ ลาย

รปู รา่ งอย่างแพะหมาย ขนเหมน็ สาบหยาบเหมอื นกัน

เลยี งผาอยู่พา่ งพื้น ภเู ขา ผาย , แบะ
ไปล่ทา้ ย
หนวดพดู่ เู พราเขา มาเปรยี บ
งาม รูปรา่ งอย่างแพะเอา

ขนเหมน็ สาบหยาบรา้ ย กล่ินกล้าเหมอื นกนั

เลยี งผาอยูบ่ นภเู ขา มรี ปู ร่างคล้ายแพะ มี
หนวดงาม ปลายเขาโค้งไปข้างหลัง ขน
หยาบและมีกล่นิ เหม็นสาบ เชน่ เดยี วกับแพะ

ภาษาไทยพ้ืนฐาน มธั ยมศึกษาปที ่ี ๒ โรงเรียนตราษตระการคุณ

๓๑.

เลียงผา

เลยี งผา มลี กั ษณะคล้ายกับกวางผา แต่เลียงผามขี นาดใหญก่ วา่

มลี ักษณะคลา้ ยแพะแตม่ รี ปู หนา้ ยาวกวา่ มลี ้าตวั สน้ั แตข่ ายาว
ตวั เมยี มขี นาดเลก็ กวา่ ตวั ผู้ มเี ขาทง้ั ตวั ผแู้ ละตวั เมยี
เขางอกยาวต่อเนอ่ื งทุกปี

ภาษาไทยพ้นื ฐาน มัธยมศกึ ษาปีที่ ๒ โรงเรียนตราษตระการคณุ

ตวั เลก็ ๓๒.

กระจงกระจดิ เตย้ี วงิ่ เรย่ี เรยี่ นา่ เอน็ ดู
เหมอื นกวางอยา่ งตาหู
เป็นโทโทษของ นา่ กระจงกระจดิ หนา้ มเี ขี้ยวนอ้ ยสรอ้ ยแนมสอง
เดนิ รอ่ ยเรยี่ งามตรู
เหมอื นกวางอยา่ งตาหู เอ็นดู

เป็นเอกโทษของ เข้ยี ว กระจ้อย เลก็ นอ้ ย

มีเคีย่ วขาวนอ้ ยชอ้ ย ตนี กบี

อ่อนชอ้ ย แนบข้างเคียงสอง

กระจงเปน็ สตั วท์ ม่ี ตี วั ขนาดเลก็ มองดนู า่ รกั นา่ เอน็ ดู มตี าหแู ละ
ตนี กีบเหมอื นกวาง มเี ขย้ี วนอ้ ยสขี าว 2 เข้ยี ว แตไ่ มม่ เี ขา

ภาษาไทยพื้นฐาน มัธยมศึกษาปีท่ี ๒ โรงเรียนตราษตระการคุณ

กระจง ๓๓.

กระจง เป็นสตั วเ์ ลย้ี งลกู ดว้ ยนมจา้ พวกเคย้ี วเออื้ งขนาดเลก็

รปู รา่ งคลา้ ยกวางยอ่ สว่ น ลา้ ตัวสน้ั กลม ตวั เลก็ เทา่ แมว
สีขนตามลา้ ตวั มกั มสี นี า้ ตาลและมีลายสขี าวดา้ นใตล้ า้ ตวั

ภาษาไทยพืน้ ฐาน มัธยมศึกษาปที ี่ ๒ โรงเรยี นตราษตระการคณุ

เลก็ ๆ ๓๔.

ต้นไม้ ฝูงลิงใหญน่ อ้ ยกระจยุ้ ชะนีอุย่ อยุ้ รอ้ งหา
ค่างโจนไลไ่ ขวป่ ลายยาง
ฝูงค่างหวา่ งพฤกษา พวาหนา
เปลา่ ข้าง ตน้ มะม่วง
อาการท่ลี งิ ขยม่ ตน้ ไม้ขน้ึ ลง ฝงู ลิงยวบยาบตน้ มาสู่
โลดเลยี้ วโจนปลวิ
ฝูงชะนมี ก่ี หู่ า

ฝงู ค่างหวา่ งพฤกษา

ครอกแครกไลไ่ ขวค่ วา้ ง

เสยี งข่ขู องลิง

ฝูงลงิ ขยม่ ตน้ มะมว่ งอยยู่ วบยาบ ฝูงชะนรี อ้ งกหู่ าคขู่ องมนั
ฝงู ค่างกระโดดไปมาระหวา่ งตน้ ไม้ ฝงู ลิงตา่ งพากนั รอ้ งขู่

ตะคอก พร้อมทงั้ กระโดดไลไ่ ขวค่ วา้ กนั

ภาษาไทยพืน้ ฐาน มัธยมศึกษาปีที่ ๒ โรงเรยี นตราษตระการคุณ

๓๕.

ลงิ

ชะนี

เปน็ สตั วช์ นั้ สตั วเ์ ลย้ี งลกู ดว้ ยนมลกั ษณะทา่ ทางคลา้ ยมนุษย์
ซ่งึ จัดอยใู่ นอนั ดบั เดยี วกนั เนอ่ื งจากมบี รรพบรุ ุษร่วมกันมา
กอ่ นท่ีจะมวี วิ ฒั นาการแยกตวั ออกจากกัน เมอ่ื 2-3 ลา้ นปีกอ่ น

ภาษาไทยพืน้ ฐาน มัธยมศกึ ษาปที ี่ ๒ โรงเรียนตราษตระการคณุ

๓๖.

งเู ขียวรดั ตกุ๊ แก ต๊กุ แกแกค่ างแข็งขยนั

เป็นโทโทษ กดั งงู ยู ง่ิ พนั อ้าปากงว่ งลว้ งตบั กนิ
ของ เล่ือม
(เป็นเงามนั ) งเู ขยี วแลเหลอ้ื มพน่ พิษพลัน

ตกุ๊ แกคางแขง็ ขยนั คาบไว้
กัดงูงเู รง่ พนั
รดั แนน่ มาก

ขนดเครยี ด

ปากอ้างจู งึ ได้ ลากลว้ งตบั กนิ

อา้ ปากงบั ไดน้ าน

งเู ขยี วตวั เปน็ เงามนั แตไ่ มม่ พี ษิ ถูกตกุ๊ แกคาบไว้
ในขณะเดยี วกนั งเู ขยี วกร็ ดั ตกุ๊ แกจนตอ้ งอา้ ปาก

และเขา้ ไปลว้ งตบั ตกุ๊ แกกนิ เปน็ อาหาร

ภาษาไทยพ้ืนฐาน มัธยมศึกษาปที ่ี ๒ โรงเรียนตราษตระการคุณ

๓๗.

ทางวทิ ยาศาสตรอ์ ธบิ ายวา่ สตั ว์สองชนิดนี้เป็นอริกันเพราะ
พวกมนั เปน็ สตั ว์กนิ เน้อื ทั้งคู่ หากงูเขยี วท่มี ากนิ ตุก๊ แกมีขนาดเลก็ กว่า
มันก็จะกลายเปน็ เหย่ือของตกุ๊ แก หากตุ๊กแกมีขนาดพอๆ กับงเู ขยี ว
พวกกจ็ ะสู้กนั อย่างสมศักดศิ์ รจี นกวา่ จะมีใครกลายเปน็ เหยอ่ื ในท่ีสดุ

ภาษาไทยพ้ืนฐาน มธั ยมศกึ ษาปที ี่ ๒ โรงเรยี นตราษตระการคณุ

เดินอย่างมีทว่ งท่า งาม สวย เด่น กิริยาของนกยูง๓๘.

เวลาร้าแพนหาง
ยูงทองยอ่ งเยื้องยา่ ง รา้ รางชางชา่ งฟา่ ยหาง

ปากหงอนอ่อนสา้ อาง ช่างรา้ เลน่ เตน้ ตามกนั

กิริยาของนกยูง ยูงทองยอ่ งยา่ งเยอื้ ง รา้ ฉวาง ขวาง
เวลารา้ แพนหาง รายรา่ ยฟา่ ยเฟอ่ื งหาง เฉดิ หนา้

ปากหงอนออ่ นสา้ อาง ลายเลศิ

ร้าเลน่ เตน้ งามหงา้ ปีกปอ้ งเปน็ เพล

รูปโทโทษของ หงา่ หมายถึง กางออก

นกยงู ทองยอ่ งเยอื้ งยา่ ง แลว้ รา้ แพนหางเชดิ
หน้าขน้ึ เหน็ ปากงอนออ่ นชอ้ ย แสดงอาการรา้

เล่นดว้ ยการยกปกี ขน้ึ ปอ้ งตามเพลง

ภาษาไทยพน้ื ฐาน มธั ยมศึกษาปีที่ ๒ โรงเรียนตราษตระการคณุ

นกยงู ๓๙.

นกยูง เปน็ สตั วป์ กี จ้าพวกไกฟ่ า้ ขนาดใหญท่ สี่ ดุ ในวงศเ์ ดยี วกนั น้ี
มจี ุดเดน่ คอื เพศผมู้ ขี นหางยาวทม่ี สี สี นั สวยงาม ทเ่ี มอื่ แผข่ ยายออก
เพื่ออวดเพศเมยี จะมคี วามสวยงามเปน็ อยา่ งยงิ่ ที่เรยี กว่า "รา้ แพน"

ภาษาไทยพ้นื ฐาน มธั ยมศึกษาปีท่ี ๒ โรงเรียนตราษตระการคณุ

ปนอยู่เล็กน้อย อวัยวะของไกต่ วั ผู้ ๔๐.

ไกฟ่ า้ อา้ สดแสง หัวสกุ แดงแทงเดอื ยแนม

ปกี หางตา่ งสีแกม สีแตม้ ตา่ งอยา่ งวาดเขยี น

สกุ ใส เขม้ จัด ไก่ฟา้ หนา้ กา่้ กลา้ ปากแหลม

หวั แดงเดอื ยแนม เน่ืองแขง้

ปีกหางตา่ งสแี กม ลายลวด

ตวั ด่างอย่างคนแกลง้ แต่งแต้มขดี เขียน

ไกฟ่ า้ หนา้ สกุ ใสมปี ากแหลม หวั มสี แี ดง ก้าลังแทงเดอื ย
ข้ึนมา ปกี หางและลา้ ตวั มลี วดลายงามเหมอื นอยา่ งคนแกลง้

แต่งสใี หม้ นั

ภาษาไทยพนื้ ฐาน มัธยมศกึ ษาปีที่ ๒ โรงเรยี นตราษตระการคณุ

ไก่ฟ้า ๔๑.

ไกฟ่ า้ จะมีรปู รา่ งไลเ่ ลยี่ กับไกบ่ า้ น มีจะงอยปากและขาแข็งแรงมาก

มีลกั ษณะเดน่ คอื ตวั ผมู้ หี างยาว และสสี นั สวยงามกว่าตวั เมยี
จดั เป็นความแตกตา่ งระหวา่ งเพศเหน็ ไดช้ ดั เจน

บนิ ได้แตใ่ นระยะทางสนั้ ๆ ท้ารงั บนพ้นื ดนิ กนิ เมลด็ พชื ,
ผลไมส้ กุ และแมลง เปน็ อาหาร
ภาษาไทยพน้ื ฐาน มธั ยมศกึ ษาปที ี่ ๒ โรงเรียนตราษตระการคุณ

๔๒.

นกกดอดทนสู้ พบงเู หา่ เอาปกี บัง เอาปากงับกดั ทง้ึ เร็ว ๆ ถ่ี ๆ
งูโพนพังพานหวงั
จะขบตอดบรอดเลย ฯ
นกกดอดทนสู้
คองเู ห่า หรืองู งูขบเอาปกี บงั งขู ลงั เอาฟันกดเนน้ ใหแ้ ตก
จงอางท่แี ผ่ออก งูเลกิ พังพานหวงั เขด็ เขย้ี ว
ตลอดบรอดเลยเลย้ี ว
พร้อมฉก

ขบตอด

หลีกเลย้ี วสดู หนี ฯ

นกกดมนั สกู้ บั งูซง่ึ ตา่ งฝา่ ยตา่ งตอ้ งการอกี ฝา่ ยเปน็ เหยอ่ื นก
กดมันสโู้ ดยการกางปกี บังงทู จ่ี ะมาฉกมนั งแู ผพ่ งั พานทห่ี วั
เตรยี มฉกเตม็ ทกี่ ไ็ มส่ ามารถทา้ อะไรไดจ้ งึ เลอ้ื ยหนไี ปเพราะ

เดยี๋ วจะกลายเปน็ ฝา่ ยตายเสยี เอง

ภาษาไทยพ้ืนฐาน มธั ยมศกึ ษาปที ี่ ๒ โรงเรียนตราษตระการคณุ

๔๓.

นกกด / นกกระปดู

จดั เป็นนกขนาดกลาง มลี า้ ตวั เพรยี วยาว ลกั ษณะคลา้ ยกา ปากสดี า้ แหลมสน้ั หนา
แขง็ แรง ตาสีแดง หัวและคอ และลา้ ตวั สดี า้ ปีกส้นั สนี ้าตาลแดง ขายาวสดี า้ น้ิวตนี และ
เล็บยาวแข็งแรง สามารถจบั เหยอ่ื เกาะยดึ เหนยี วไตแ่ ทรกไปตามพงหญ้า, ตน้ ไม้ หรอื

พมุ่ ไมห้ นาทบึ ไดอ้ ยา่ งคลอ่ งแคลว่

ภาษาไทยพ้นื ฐาน มัธยมศึกษาปีท่ี ๒ โรงเรียนตราษตระการคุณ

ดหู นูสรู่ งู ู งสู ดุ สู้หนสู งู้ ู ๔๔.

เปน็ โทโทษของ ฟู่ (เสียงขู่) หนงู ูสู้ดอู ยู่ รปู งทู ู่หนมู ทู ู
พรูพรู มู่ทู่ คอื ป้าน ไม่แหลม
ดูงขู ู่ฝดู ฝู้

หนสู ู่รงู ูงู สดุ สู้

งูสหู้ นหู นสู ู้ งูอยู่

หนรู ู้งงู ูรู้ รูปถมู้ ทู ู

เปน็ โทโทษของ ทู่ (ไม่แหลม)

งูขู่หนฟู ู่ ๆ เพราะหนจู ะเขา้ ไปในรงู ู งูจึงสู้กบั หนู หนกู ส็ ู้
กบั งู สตั วท์ ้ังสองตา่ งกร็ เู้ ชงิ ซง่ึ กนั และกนั โดยท้าเปน็ มทู่ ู่

ใสก่ นั

ภาษาไทยพนื้ ฐาน มัธยมศึกษาปีท่ี ๒ โรงเรียนตราษตระการคณุ

๔๕.

ภาษาไทยพ้นื ฐาน มธั ยมศึกษาปที ี่ ๒ โรงเรียนตราษตระการคณุ

หลงใหลในบุคคลหรอื สิง่ ใดส่งิ หนึ่ง ๔๖.

นกแกว้ แจว้ เสยี งใส คลอไคลค้ ่หู มสู่ าลกิ า
นกตว้ั ผัวเมยี คลา ฝา่ แขกเตา้ เหลา่ โนรี
เรห่ า อยไู่ มป่ ระจ้าทใ่ี ดท่หี นึ่ง
นกแกว้ แจว้ รี่รอ้ ง แวดเคลา้
ใกล้คหู่ มสู่ าลกิ า สมสู่ เฝ้าคลอเคลีย
นกตวั้ ผวั เมยี มา พวกพอ้ งโนรี
สตั วาฝา่ แขกเตา้

นกแกว้ รอ้ งแจว้ ๆ เร่หาคู่ โดยเขา้ ไป
ใกลห้ มนู่ กสาลกิ า ส่วนนกกระตวั้ 2 ตวั ผวั เมยี กา้ ลงั สมสกู่ นั อยู่

ในขณะทน่ี กสตั วาจะตอ้ งฝา่ นกแขกเตา้ เขา้ ไปหานกโนรี
ซง่ึ เปน็ พวกพอ้ งของมนั

ภาษาไทยพื้นฐาน มัธยมศึกษาปที ี่ ๒ โรงเรยี นตราษตระการคุณ

นกแก้ว ๔๗.

นกแกว้ เป็นนกทมี่ นษุ ยร์ จู้ กั กนั เปน็ อยา่ งดี เนื่องดว้ ยนิยมเลีย้ ง

เปน็ สตั วเ์ ล้ียงทส่ี ามารถฝกึ หดั ใหเ้ ลยี นเสยี งตามแบบภาษามนษุ ย์
ในภาษาตา่ ง ๆ ได้ ประกอบกับมสี สี นั ตา่ ง ๆ สวยงามตามชนดิ
ซึ่งนกแกว้ ไมม่ กี ลอ่ งเสยี ง แตก่ ารสง่ เสยี งมาจากกล้ามเนอื้ ถงุ ลมและแผน่ เนอื้ เยื่อ
เมื่ออวัยวะสว่ นน้ีเกดิ การสน่ั สะเทือน จึงเปลง่ เสยี งออกมาได้

ภาษาไทยพื้นฐาน มัธยมศกึ ษาปีท่ี ๒ โรงเรยี นตราษตระการคุณ

นกสาริกา ๔๘.

นกสาลกิ า หรือ นกแมก็ พาย เปน็ ชอื่ สามญั ของนกจา้ พวกหนง่ึ

ทอ่ี ยใู่ นวงศน์ กกา เป็นนกชนิดหนง่ึ ทีม่ เี สยี งไพเราะและ
จะส่งเสยี งไดไ้ พเราะทสี่ ดุ ในตอนชว่ งหาคู่

ภาษาไทยพนื้ ฐาน มธั ยมศึกษาปที ่ี ๒ โรงเรียนตราษตระการคณุ

นกกระตั้ว ๔๙.

นกกระตว้ั มีชอื่ เปน็ ภาษามาเลเซยี วา่

"Cockatoo" แปลวา่ พ่อเฒ่า
หรอื คมี เหล็ก เนื่องจากความคมกริบของ

จะงอยปากของเจา้ นกกระตว้ั
นกกระตวั้ มกั จะมขี นเพยี งสเี ดยี ว โดยท่ัวไป
แลว้ จะเปน็ สขี าวหรอื สดี า้ ซง่ึ มีผงแป้งเคลือบขน
อยู่ แสดงถงึ สขุ ภาพขนทด่ี ี นกกระต้วั นนั้ มี
ลกั ษณะพเิ ศษที่ตา่ งจากนกชนดิ อน่ื ๆ คอื จะมี

หงอนทสี่ ามารถขยับได้

ภาษาไทยพ้นื ฐาน มธั ยมศึกษาปีท่ี ๒ โรงเรียนตราษตระการคณุ