ค่มู อื การจัดวางระบบการควบคมุ ภายใน
และติดตามประเมินผลการควบคุมภายใน
หนา้ | 1
แนวทางการจัดวางระบบการควบคมุ ภายใน
และติดตามประเมนิ ผลการควบคมุ ภายใน
แนวทาง:
การจดั วางระบบการควบคุมภายในและตดิ ตามประเมินผลการควบคุมภายใน
โรงพยาบาลมะเร็งอุดรธานี
จัดทำโดย
คณะกรรมการจดั วางระบบการควบคุมภายในและตดิ ตามประเมินผลการควบคมุ ภายใน
โรงพยาบาลมะเรง็ อดุ รธานี
36 หมู่ 1 ตาบลหนองไผ่ อาเภอเมือง จังหวดั อดุ รธานี 41330
โทรศัพท์ : 042 207375-80
โทรสาร : 042 207384
https://www.udch.go.th
หน้า | 2
แนวทางการจดั วางระบบการควบคมุ ภายใน
และติดตามประเมินผลการควบคมุ ภายใน
คานา
ด้วยพระราชบัญญัติวินัยการเงินการคลังของรัฐ พ.ศ.2561 หมวด 4 การบัญชี การรายงาน
และการตรวจสอบ มาตรา 79 บัญญัติให้หน่วยงานของรัฐจัดให้มีการตรวจสอบภายใน การควบคุมภายใน
และการบริหารจัดการความเสี่ยง โดยให้ถือปฏิบัติตามมาตรฐานและหลักเกณฑ์ ท่ีกระทรวงการคลังกาหนด
ซ่ึงการบริหารความเสี่ยงและการควบคุมภายใน นับว่าเป็นส่ิงสาคัญ ในระบบการกากับดูแลและการควบคุม
ภายในองค์กรที่ดี อันจะช่วยให้เกิดการดาเนินงานที่มีประสิทธิภาพและประสิทธิผล ตลอดจนเป็นการป้องกัน
หรือลดความเสี่ยงท่ีเกิดจากการ ผิดพลาดท่ีอาจก่อให้เกิดความเสียหายต่อการดาเนินงาน ซึ่งไม่ว่าจะ
อยูใ่ นรูปของความส้ินเปลือง หรอื ความสญู เปลา่ ของการใช้ทรัพยากร การกระทาใด ท่ีอาจเป็นช่องทางให้เกิด
การทุจริตในองค์กรได้เป็นอย่างดี ซ่ึงจะทาให้การปฏิบัติงานและการจัดการของหน่วยงานบรรลุตามวัตถุ
ประสงค์ การดาเนินงานเป็นไปอย่างถกู ต้องตามกฎ ระเบียบท่กี าหนด
กระทรวงการคลังได้ออกหลักเกณฑ์มาตรฐานการควบคุมภายในสาหรับ หน่วยงานของรัฐ
เพ่ือให้หน่วยงานของรัฐถือปฏิบัติ ใช้เป็นกรอบแนวทางในการจัดทาระบบการควบคุมภายในให้เหมาะสม
กับลักษณะ ขนาด และความซับซ้อนของงานในความรับผิดชอบ ของหน่วยงาน และมีการติดตามประเมินผล
และปรบั ปรงุ การควบคุมภายในใหเ้ พยี งพอและ เหมาะสม มีการปฏิบัติตามอย่างตอ่ เน่ือง
เพื่อให้หน่วยงานในสังกัดโรงพยาบาลมะเร็งอุดรธานี มีแนวทางในการปฏิบัติงานเกี่ยวกับ
การจัดวางระบบการควบคุมภายในและสามารถนาไปใช้ในการจัดวางระบบการควบคุมภายในของหน่วยงาน
ได้ ซ่ึงเป็นการส่งเสริมสนับสนุนให้การบริหารจัดการของหน่วยงาน มีประสิทธิภาพ ประสิทธิผลมากยิ่งข้ึน
คณะกรรมการจัดวางระบบการควบคุมภายในและติดตามประเมินผลการควบคุมภายใน จึงได้จัดทาแนวทาง :
การจัดวางระบบการควบคุมภายใน และติดตามประเมินผลการควบคุมภายใน โดยอ้างองิ หลักเกณฑ์มาตรฐาน
การควบคุมภายใน สาหรับหน่วยงานของรัฐ พ.ศ.2561 เพ่ือให้ผู้ปฏิบัติงานสามารถนาไปใช้ประโยชน์ได้
หวังเป็นอยา่ งยิ่งว่าคมู่ อื เล่มน้จี ะชว่ ยสนับสนนุ ใหห้ น่วยงานมกี ารจดั วางระบบการควบคุมภายในท่ีดี ตอ่ ไป
คณะกรรมการจัดวางระบบการควบคมุ ภายในฯ
โรงพยาบาลมะเร็งอุดรธานี
มิถนุ ายน 2565
หน้า | 3
แนวทางการจดั วางระบบการควบคมุ ภายใน
และติดตามประเมินผลการควบคุมภายใน
สารบัญ หนำ้
ปฏิทนิ กำรดำเนนิ งำน 5
บทนำ 6
-หลักการและเหตุผล 6
-วัตถปุ ระสงค์ 7
-ขอบเขต 7
-นิยามศพั ท์ 9
มำตรฐำนกำรควบคมุ ภำยในสำหรบั หน่วยงำนของรัฐ 11
-แนวคดิ มาตรฐานของการควบคุมภายใน 11
-วตั ถุประสงค์ของการควบคุมภายใน 12
-การควบคมุ ภายในและการบรหิ ารความเส่ียง 13
-องค์ประกอบของการควบคุมภายใน 14
-ประโยชนข์ องการจดั วางระบบการควบคุมภายใน 25
หลกั เกณฑป์ ฏิบตั กิ ำรควบคมุ ภำยในสำหรับหน่วยงำนของรฐั 26
-วตั ถุประสงค์ 26
-การใชร้ ปู แบบรายงาน 26
-แนวปฏิบัติดา้ นการจดั วางและประเมินผลการควบคุมภายในระดบั หนว่ ยงานในสังกดั กรมการแพทย์ 27
แนวทำงกำรจัดวำงระบบกำรควบคุมภำยใน โรงพยำบำลมะเร็งอดุ รธำนี 29
-การจดั วางระบบการควบคุมภายใน 32
-การจดั วางระบบการควบคุมภายใน : ระดับหน่วยงานยอ่ ย (งาน,กลุ่มงาน) 33
-การจัดวางระบบการควบคุมภายใน : ระดับโรงพยาบาล 40
เอกสำรอำ้ งอิง 49
ภำคผนวก 50
หน้า | 4
แนวทางการจัดวางระบบการควบคุมภายใน
และติดตามประเมนิ ผลการควบคมุ ภายใน
หนา้ | 5
แนวทางการจัดวางระบบการควบคมุ ภายใน
และติดตามประเมินผลการควบคุมภายใน
บทนา
หลกั การและเหตผุ ล
จากสภาวะแวดล้อมในยุคโลกาภิวัฒน์ และการเปลี่ยนแปลงด้านเทคโนโลยีท่ีเกิดขึ้นอย่างรวดเร็ว
รวมถึงการปฏิรูประบบราชการในปจั จุบนั ทม่ี ุ่งเนน้ การดาเนนิ งานแบบม่งุ ผลสัมฤทธ์ิและบริหารจัดการตามหลัก
ธรรมาภบิ าล (Good Governance) ทาให้ทุกหน่วยงานท้ังภาครัฐ เอกชน ต้องมกี ารปรบั ตวั โดยกาหนดกลยุทธ์
และจัดหาเครื่องมือเข้ามาช่วยในการบริหารจัดการงาน เพื่อนาพาให้การดาเนินงานขององค์กรประสบความ
สาเร็จตามวัตถุประสงค์หรือเป้าหมายที่กาหนด โดยผู้บริหารต้องให้ความสาคัญต่อการบริหารจัดการ
การกาหนดโครงสร้าง การแบ่งแยกหน้าที่ความรับผิดชอบ การควบคุมกากับการปฏิบัติงานของบุคลากร
ในองค์กรให้ปฏิบัติหน้าท่ีอย่างระมัดระวังรอบคอบ ครบถ้วนถูกต้องตามกฎหมาย ระเบียบ ข้อบังคับ
มาตฐานการปฏิบัติงานด้านต่างๆ ท่ีกาหนดอย่างเหมาะสมเพียงพอ มีการส่ังการ การสร้างแรงจูงใจ
การให้คุณให้โทษ ผู้มีส่วนได้ส่วนเสียได้รับผลประโยชน์ที่เหมาะสม และยุติธรรมจะช่วยให้เกิด
ความสามัคคีภายในองค์กรและในระดับท่ีสูงกว่าข้ึนไป หากการดาเนินงานเป็นไปอย่างรัดกุม มีระบบที่ชัดเจน
สามารถควบคุมความเสี่ยงในทุกข้ันตอน และที่สาคัญอีกประการหน่ึงคือผู้บริหารทุกระดับจะต้องให้
ความสาคัญ กับระบบการติดตาม ตรวจสอบและประเมินผลการปฏิบัติงานอย่างสม่าเสมอ เพ่ือกระตุ้นให้
บุคลากรเกิดความตระหนักในการปฏิบัติหน้าที่อย่างมีความรับผิดชอบทั้งต่อตนเองและสังคมส่วนรวม
ซึ่งจะทาให้การดาเนินงานขององค์กรเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ ประสิทธิผล มีการใช้ทรัพยากรอย่างคุ้มค่า
ประหยัด การปฏบิ ตั งิ านมคี วามโปรง่ ใส ตรวจสอบได้ ผู้เกีย่ วข้องมีความพงึ พอใจและศรัทธาตอ่ องค์กร
ในการบริหารจัดการองค์กรน้ันหน่วยงานต้องให้ความสาคัญกับการจัดให้มีระบบการควบคุมภายใน
และการบริหารจัดการความเสี่ยงตามมาตรฐานท่ีกาหนด แม้ว่าหน่วยงานจะจัดระบบการควบคุมภายใน
ไว้ดีอยู่แล้ว ก็ตามแต่ความมีประสิทธิผลและประสิทธิภาพของมาตรฐานการควบคุมต่าง ๆ ท่ีกาหนดไว้อาจ
แปรเปล่ียนได้ตลอดเวลา อันเนื่องมาจากความเส่ียงที่เกิดจากปัจจัยแวดล้อมทั้งภายในและภายนอกองค์กร
เช่น การ เปล่ียนแปลงคณะผู้บริหารระดับสูง การเปล่ียนนโยบายการบริหาร วัตถุประสงค์ เป้าหมาย
และกระบวนการปฏิบัติงาน หรือการเปลี่ยนแปลงด้านเศรษฐกิจ สังคม การเมือง ระเบียบ กฎหมาย ข้อบังคับ
สภาวการณ์การ แข่งขันและพัฒนาการด้านเทคโนโลยี ท่ีมีผลกระทบต่อการดาเนินงานและระบบการควบคุม
ภายในขององค์กร ซ่ึงเมื่อมีการเปล่ียนแปลงดังกล่าวก็อาจทาให้วิธีการควบคุมภายในหรือการตอบสนอง
ความเสีย่ งท่ีเคยใช้ไดผ้ ลดี ในระยะทผ่ี า่ นมาอาจถกู ละเลยหรือใชไ้ ม่ไดผ้ ลต่อไป
ดังนัน้ เพ่ือให้การบริหารจดั การเป็นไปตามหลกั ธรรมาภบิ าล (Good Governance) จงึ ต้องดาเนินการ
จัดวางระบบการควบคุมภายในและติดตามประเมินผลระบบการควบคุมภายในอย่างต่อเน่ือง ให้การบริหาร
จัดการความเสี่ยงที่มีอยู่เป็นไปตามมาตรฐานและหลักเกณฑ์ที่ราชการกาหนด เพ่ือให้เกิดความม่ันใจว่า
จะสามารถป้องกันหรือลดความเส่ียงให้อยู่ในระดับที่ยอมรับได้ และส่งผลให้องค์กรประสบความสาเร็จ
ในระดบั ที่คาดหวงั ไดอ้ ยา่ งต่อเนือ่ งตอ่ ไป
หนา้ | 6
แนวทางการจัดวางระบบการควบคมุ ภายใน
และตดิ ตามประเมนิ ผลการควบคุมภายใน
วัตถุประสงค์
เพอื่ ใหผ้ ูบ้ ริหารและผู้รับผิดชอบดาเนนิ การจดั วางระบบการควบคมุ ภายใน มแี นวทางในการปฏิบัตงิ าน
เกี่ยวกับการจัดวางระบบการควบคุมภายในและสามารถนาไปใช้ในการจัดวางระบบการควบคุม ภายใน
ของหน่วยงานได้ ซ่ึงเป็นการส่งเสริมสนับสนุนให้การบรหิ ารจัดการของหน่วยงาน มีประสิทธิภาพ ประสิทธิผล
มากย่ิงขึ้น มีกระบวนการกากับดูแลการดาเนินงานแต่ละกิจกรรมอย่างชัดเจน มีแนวทางการปฏิบัติงาน
ของบคุ ลากร การใช้ทรัพยากรตา่ ง โดยเฉพาะอยา่ งย่ิงการควบคุมภายในแบบป้องกนั (Preventive Control)
จะช่วยใหก้ ารดาเนินงานลดความสญู เสยี ได้เปน็ อยา่ งมาก
ขอบเขต
แน ว ทาง การ จั ดว าง ร ะบ บ การ คว บ คุมภ าย ใ น แ ล ะติ ดต า มปร ะ เ มิน ผ ล ก าร คว บ คุม ภ า ย ใ น ฉ บั บ น้ี
จัดทาขึ้นเพ่ือให้การจัดวางระบบการควบคุมภายในฯ เป็นไปตามพระราชกฤษฎีกาว่าด้วยหลักเกณฑ์และ
วิธีการบริหารจัดการบ้านเมืองท่ีดี พ.ศ.2546 พระราชบัญญัติวินัยการเงินการคลังของรัฐ พ.ศ.2561
หลักเกณฑ์กระทรวงการคลังว่าด้วยมาตรฐานและหลักเกณฑ์ปฏบิ ัติการควบคุมภายในสาหรับหนว่ ยงานของรัฐ
พ.ศ.2561 แนวทางการจัดวางระบบการควบคุมภายใน กองบริหารการคลัง กรมการแพทย์ ประจาปี
หนา้ | 7
แนวทางการจดั วางระบบการควบคุมภายใน
และตดิ ตามประเมินผลการควบคุมภายใน
งบประมาณ พ.ศ.2565 เพ่ือรองรับการเปล่ียนแปลงท่ีอาจจะเกิดข้ึนจากการดาเนินงาน/โครงการท่ีสาคัญและ
ครอบคลุมความเสี่ยงด้านธรรมาภิบาล
หน้า | 8
แนวทางการจัดวางระบบการควบคมุ ภายใน
และติดตามประเมนิ ผลการควบคมุ ภายใน
นยิ ามศัพทเ์ ฉพาะ
หน้า | 9
แนวทางการจดั วางระบบการควบคมุ ภายใน
และตดิ ตามประเมนิ ผลการควบคุมภายใน
หน้า | 10
แนวทางการจดั วางระบบการควบคมุ ภายใน
และตดิ ตามประเมินผลการควบคมุ ภายใน
มาตรฐานการควบคุมภายในสาหรบั หนว่ ยงานของรัฐ
แนวคิดมาตรฐานการควบคมุ ภายใน
1) การควบคุมภายในเป็นกลไกที่จะทาให้หน่วยงานของรัฐบรรลุวัตถุประสงค์การควบคุม
ภายในด้านใดด้านหน่ึงหรือหลายด้าน ได้แก่ ด้านการดาเนินงาน ด้านการรายงาน และด้านการปฏิบัติ
ตามกฎหมาย ระเบียบ และขอ้ บงั คับของทางราชการ
2) การควบคุมภายในเป็นส่วนประกอบที่แทรกอยู่ในการปฏิบัติงานตามปกติของหน่วยงานของรัฐ
การควบคุมภายในเป็นสงิ่ ท่ีต้องกระทาอยา่ งเปน็ ขั้นตอนและต่อเนื่อง มิใช่เป็นผลสุดท้ายของการกระทา
3) การควบคุมภายในเกิดข้ึนได้โดยบุคลากรของหน่วยงานของรัฐ โดยผู้กากับดูแล ฝ่ายบริหาร
ผู้ปฏิบัติงาน และผู้ตรวจสอบภายใน เป็นผู้มีบทบาทสาคัญในการทาให้มีการควบคุมภายในเกิดขึ้น
ซ่ึงไม่ใช่เพียงการกาหนดนโยบาย ระบบงาน คู่มือการปฏิบัติงานและแบบฟอร์มการดาเนินงานเท่าน้ัน หากแต่
ต้องมีการปฏบิ ตั ิ
4) การควบคุมภายในสามารถให้ความเช่ือมั่นอย่างสมเหตุสมผลว่าจะบรรลุวัตถุประสงค์ท่ีกาหนด
ของหนว่ ยงานของรฐั อย่างไรก็ตามการควบคุมภายในที่กาหนดอาจจะไม่สามารถให้ความมั่นใจต่อผู้กากับดูแล
และฝ่ายบริหารว่าการดาเนินงานจะบรรลุวัตถปุ ระสงคอ์ ยา่ งสมบูรณ์
5) การควบคมุ ภายในควรกาหนดให้เหมาะสมกบั โครงสรา้ งองคก์ รและภารกจิ ของหน่วยงานของรฐั
หน้า | 11
แนวทางการจัดวางระบบการควบคุมภายใน
และติดตามประเมินผลการควบคมุ ภายใน
วัตถุประสงคข์ องการควบคมุ ภายใน
หน่วยงานของรัฐต้องให้ความสาคัญกบั วตั ถปุ ระสงค์ของการควบคุมภายในแต่ละดา้ น ดงั นี้
1) วัตถุประสงค์ด้านการดาเนนิ งาน (Operations Objective)
เป็นวัตถุประสงค์เก่ียวกับความมีประสิทธิผลและประสิทธิภาพของการดาเนินงาน รวมถึง การบรรลุ
เป้าหมายด้านการดาเนินงาน ด้านการเงิน ตลอดจนการใชท้ รัพยากร การดูแลรักษาทรัพย์สิน การป้องกันหรือ
ลดความผดิ พลาด
2) วตั ถุประสงคด์ ้านการรายงาน (Reporting Objective)
เป็นวัตถุประสงค์เก่ียวกับรายงานทางการเงินและไม่ใช่การเงินท่ีใช้ภายในและภายนอกหน่วยงาน
ของรฐั รวมถึงการรายงานท่ีเช่อื ถือได้ ทันเวลา โปรง่ ใส หรือขอ้ กาหนดอน่ื ของทางราชการ
3) วตั ถปุ ระสงคด์ า้ นการปฏบิ ตั ติ ามกฎหมาย ระเบยี บ และขอ้ บังคบั (Compliance Objective)
เป็นวัตถุประสงค์เก่ียวกับการปฏิบัติตามกฎหมาย ระเบยี บ ข้อบงั คบั หรือมติคณะรฐั มนตรี ท่เี ก่ยี วข้อง
กบั การดาเนินงานรวมทั้งข้อกาหนดอ่นื ของทางราชการ
หนา้ | 12
แนวทางการจดั วางระบบการควบคมุ ภายใน
และตดิ ตามประเมนิ ผลการควบคุมภายใน
การควบคมุ ภายในและการบริหารความเส่ยี ง
หนา้ | 13
แนวทางการจดั วางระบบการควบคุมภายใน
และตดิ ตามประเมินผลการควบคมุ ภายใน
องคป์ ระกอบของการควบคมุ ภายใน
หน่วยงานของรัฐได้กาหนดวิสัยทัศน์ พันธกิจ ยุทธศาสตร์ซึ่งมีความแตกต่างกันในแต่ละหน่วยงาน
การควบคุมภายในจะเป็นเครื่องมือสนับสนุนให้หน่วยงานของรัฐสามารถขับเคล่ือนการปฏิบัติงานให้บรรลุ
วัตถปุ ระสงคท์ ี่กาหนด ทัง้ นี้ การควบคมุ ภายในจะประกอบด้วย 5 องค์ประกอบ 17 หลกั การ ดังนี้
1. สภาพแวดล้อมของการควบคุม (Control Environment)
2. การประเมินความเสย่ี ง (Risk Assessment)
3. กิจกรรมการควบคมุ (Control Activities)
4. สารสนเทศและการสื่อสารในองคก์ ร (Information and Communication)
5. การตดิ ตามประเมินผล (Monitoring)
หนา้ | 14
แนวทางการจัดวางระบบการควบคุมภายใน
และตดิ ตามประเมินผลการควบคมุ ภายใน
1.สภำพแวดลอ้ มของกำรควบคมุ (Control Environment)
สภาพแวดล้อมของการควบคุมเป็นพ้ืนฐานสาคัญที่สุดของการบริหารองค์กร ผู้กากับดูแล ฝ่ายบริหาร
และบุคลากรของหน่วยรับตรวจต้องสร้างสภาพแวดล้อมที่เอ้ือให้ บุคลากรทุกระดับมีทัศนคติท่ีดี
ต่อการควบคุมภายใน โดยส่งเสริมให้บุคลากรทุกคนในหน่วยรับตรวจเกิดจิตสานึกในเรื่องความซ่ือสัตย์
จรยิ ธรรม ความรบั ผิดชอบตอ่ หนา้ ท่ีไดรับมอบหมาย และความสาคญั ของประสิทธิผลการควบคุมภายใน
สภาพแวดล้อมของการควบคุม หมายถึง ปัจจัยต่าง ท่ีส่งเสริมองค์ประกอบการควบคุม ภายในอ่ืน
มีประสิทธิภาพและประสิทธิผล หรือทาใหการควบคุมท่ีมีอยู่มีประสิทธิผลยิ่งขึ้น หรือทาให้บุคลากร
ให้ความสาคัญกับการควบคุมภายในมากข้ึน และในกรณีตรงกันข้ามหากสภาพแวดล้อมของการควบคุม
ท่ีมีอยู่นั้นไม มีปัจจัยเอื้ออาจทาให้องค์ประกอบของการควบคุมภายในอื่น มีประสิทธิผลลดลง
ได้เช่นกัน สภาพแวดล้อมของการควบคุมภายในสะท้อนให้เห็นทัศนคติและการรับรู ถึงความสาคัญ
ของการควบคุมภายในของบุคลากรทุกระดับในหน่วยรับตรวจ อย่างไรก็ตามถึงแม้ว่าบางปัจจัยจะขึ้นอยู่
กับดุลยพินิจและการตัดสินใจ แต่ปัจจัยดังกล่าวก็มีความสาคัญที่จะทาให้บรรลุถึงความมีประสิทธิผลของสภาพ
แวดล้อมของการควบคุม
สภาพแวดล้อมของการควบคุมเป็นเร่ืองเก่ียวกับการสร้างความตระหนัก (Control Consciousness)
และบรรยากาศของการควบคุมในหน่วยงานเพื่อให้ บุคลากรเกิดจิตสานึกท่ีดีในการปฏิบัติงาน
ตามความรับผิดชอบ โดยเน้นการสร้างบรรยากาศโดยผู้บริหารระดับสูง สภาพแวดล้อมของการควบคุมท่ีดี คือ
สภาพแวดล้อมที่ทาให้บุคลากรในหน่วยงานยึดถือและปฏิบัติตามข้อกาหนดด้านความซื่อสัตย์จริยธรรม
มีความรับผดิ ชอบ และเขา้ ใจขอบเขตอานาจหนา้ ท่ีของตนเอง มคี วามรูความสามารถและทักษะทจ่ี าเปน็ ต้องใช้
ในการปฏิบัติงาน ตามที่ไดรับมอบหมายอย่างเพียงพอ ยอมรับและปฏิบัติตามนโยบายและแนวทางการ
ปฏบิ ัตงิ าน
สภาพแวดล้อมการควบคมุ ประกอบด้วย 5 หลักการ ดงั น้ี
(1) หน่วยงานของรฐั แสดงให้เหน็ ถึงการยึดมัน่ ในคณุ คา่ ของความซ่ือตรงและจรยิ ธรรม
(2) ผู้กากับดูแลของหน่วยงานของรัฐ แสดงให้เห็นถึงความเป็นอิสระจากฝ่ายบริหารและมีหน้าท่ี
กากบั ดูแลให้มกี ารพฒั นาหรอื ปรบั ปรงุ การควบคมุ ภายใน รวมถึงการดาเนนิ การเกี่ยวกับการควบคุมภายใน
(3) หัวหน้าหน่วยงานของรัฐจัดให้มีโครงสร้างองค์กร สายการบังคับบัญชา อานาจหน้าท่ีและ
ความรับผิดชอบที่เหมาะสมในการบรรลุวัตถุประสงค์ของหน่วยงานของรัฐภายใต้การกากับดูแลของผู้กากับ
ดูแล
(4) หน่วยงานของรัฐแสดงให้เห็นถึงความมุ่งมั่นในการสร้างแรงจูงใจ พัฒนาและรักษาบุคลากร
ทมี่ ีความรคู้ วามสามารถท่สี อดคล้องกบั วตั ถุประสงค์ของหน่วยงานของรฐั
(5) หน่วยงานของรัฐกาหนดให้บุคลากรมีหน้าท่ีและความรับผิดชอบต่อผลการปฏิบัติงานตาม
ระบบการควบคมุ ภายใน เพือ่ ให้บรรลุวัตถุประสงค์ของหนว่ ยงานของรัฐ
หนา้ | 15
แนวทางการจดั วางระบบการควบคุมภายใน
และติดตามประเมนิ ผลการควบคมุ ภายใน
สภาพแวดลอ้ มของการควบคุม มีปัจจัยตา่ งๆ ท่สี าคญั สรุปไดด้ ังนี้
1.ความซ่ือสัตยแ์ ละจริยธรรม
2.ปรชั ญาและรปู แบบการบรหิ าร
3.ความรู้ ทกั ษะ และความสามารถ
4.โครงสรา้ งการจัดองคก์ ร
5.การมอบอานาจและความรับผิดชอบ
6.นโยบายดา้ นทรัพยากรบุคคล
7.ผู้บรหิ ารหรือคณะกรรมการตรวจสอบ
2.กำรประเมินควำมเสี่ยง (Risk Assessment)
การประเมิ น ค ว า ม เ ส่ี ย ง เ ป็ น ก ร ะ บ ว น ก า ร ท่ี ด า เ นิ น ก า ร อ ย่ า ง ต่ อ เ นื่ อ ง แ ล ะ เ ป็ น ป ร ะ จ า เ พ่ื อ ร ะ บุ
และวิเคราะห์ความเสี่ยงที่มีผลกระทบต่อการบรรลุวัตถุประสงค์ของหน่วยงานของรัฐ รวมถึงกาหนดวิธีการ
จัดการความเส่ียงนั้น ฝ่ายบริหารควรคานึงถึงการเปลี่ยนแปลงของสภาพแวดล้อมภายนอกและภารกิจภายใน
ท้งั หมดทมี่ ีผลต่อการบรรลุวตั ถุประสงคข์ องหนว่ ยงานของรัฐ
การประเมินความเสีย่ งประกอบด้วย ๔ หลกั การ ดังนี้
(1) หน่วยงานของรัฐระบุวัตถุประสงค์การควบคุมภายในของการปฏิบัติงานให้สอดคล้อง
กับวัตถุประสงค์ขององค์กรไว้อย่างชัดเจนและเพียงพอที่จะสามารถระบุและประเมินความเสี่ยงที่เก่ียวข้อง
กับวตั ถปุ ระสงค์
(2) หน่วยงานของรัฐระบุความเสี่ยงที่มีผลต่อการบรรลุวัตถุประสงค์การควบคุมภายใน
อย่างครอบคลมุ ท้ังหนว่ ยงานของรัฐ และวิเคราะหค์ วามเสย่ี งเพื่อกาหนดวธิ กี ารจัดการความเส่ยี งนัน้
(3) หน่วยงานของรัฐพิจารณาโอกาสที่อาจเกิดการทุจริต เพื่อประกอบการประเมินความเส่ี ยง
ทีส่ ง่ ผลต่อการบรรลุวัตถุประสงค์
(4) หน่วยงานของรัฐระบุและประเมินการเปล่ียนแปลงท่ีอาจมีผลกระทบอย่างมีนัยสาคัญ
ตอ่ ระบบการควบคมุ ภายใน
ขัน้ ตอนการประเมนิ ความเส่ียง ประกอบดว้ ย
1.ระบุปัจจัยเส่ียง (Event Identification) ความเสี่ยงมีสาเหตุจากปัจจัยทั้งภายในและภายนอก
ปัจจัยเหล่าน้ีมีผลกระทบต่อวัตถุประสงค์และเป้าหมาย หรือผลการปฏิบัติงาน ท้ังในระดับหน่วยงานและ
ระดับกิจกรรม การระบุปัจจัยเส่ียงผู้บริหารทุกระดับจาเป็นต้องทราบว่ามีเหตุการณ หรือกิจกรรมใดของ
กระบวนการ ปฏิบัติงานที่อาจจะเกิดความผิดพลาดเสียหาย ซึ่งส่งผลกระทบต่อการไมบรรลุวัตถุประสงค์
และเป้าหมายที่กาหนด กระทบต่อการใช้ทรัพยากรและทรัพย์สินท่ีมีความจาเป็นต้องได รับการดูแล
รักษาเพ่อื ใหเ้ กดิ ความประหยดั คมุ้ ค่า เชน่ ความเสย่ี งจากการจดั ซ้ือจัดจ้างในราคาแพง ความเส่ียงจากการจดั ซอ้ื พสั ดุ
ที่มีคณุ ภาพตา่ กวา่ ข้อกาหนด ความเสย่ี งจากการบริหารจดั การทรัพยากร ความเส่ยี งทางการเงนิ เป็นตน้
หน้า | 16
แนวทางการจัดวางระบบการควบคมุ ภายใน
และตดิ ตามประเมินผลการควบคมุ ภายใน
ตวั อยา่ งการระบุปัจจัยเสยี่ ง
ความเสี่ยงดา้ นการดาเนนิ งาน (Operation Risk)
บุคลากร
ทรัพย์สนิ
เทคโนโลยี
ข้อมูล
ขัน้ ตอนการปฏิบัตงิ าน/ระบบงาน/มาตรฐานงาน
ผลผลติ /ผลลัพธ์
เช่น ความเส่ียงจากการดาเนินงานไม่ได้เป็นไปตามมาตรฐานที่กาหนดอย่างมีประสิทธิภาพ/ประสิทธิผล
ซง่ึ อาจเป็นผลมาจากบคุ ลากร กระบวนการการทางาน โครงสรา้ งพืน้ ฐานรวมไปถึงการทุจรติ ในงานด้วย
ความเส่ยี งด้านการเงิน/ไมใ่ ช่ตัวเงนิ (Reporting Risk)
การเงนิ (รับ จ่าย เกบ็ รกั ษา นาสง่ )
รายงานงบการเงนิ
การใช้จา่ ยเงินงบประมาณ
รายงานทรพั ย์สินเม่อื สิ้นปี
รายงานหน้ีสนิ ท่ีแทจ้ รงิ
รายงานลูกหน้ี
รายงานเจ้าหน้ี
เช่น ความเส่ียงจากข้อมูลไม่ถูกต้อง ไม่ครบถ้วน ไม่เป็นปัจจุบัน ซ่ึงอาจเป็นผลมาจากบุคลากร ขั้นตอน
กฎหมาย
ความเสีย่ งด้านการปฏิบัตติ ามกฎหมาย ระเบยี บ ข้อบงั คับ (Compliance Risk)
ข้อกาหนด (กฎหมาย/ระเบียบ/ข้อบังคับ/อ่ืน ) ท่ีใช้ในการปฏิบัติงาน ทั้งจากภายในและภายนอก
สว่ นราชการ
การเปล่ียนแปลงขอ้ กาหนด
การปฏิบตั ติ ามข้อกาหนด
เช่น ความเส่ียงจากการไม่ปฏิบัติตามข้อกาหนด ซึ่งอาจเป็นผลมาจากบุคลากร ข้อกาหนดไม่ชัดเจน
หรอื ไม่เหมาะสม นโยบายไมช่ ดั เจน
หนา้ | 17
แนวทางการจัดวางระบบการควบคุมภายใน
และตดิ ตามประเมนิ ผลการควบคุมภายใน
2. วิเคราะห์ความเส่ียง (Risk Analysis) หลังจากการระบุปัจจัยเส่ียงแล้ว ขั้นตอนต่อไป คือ
การวิเคราะห์ความเสี่ยง เทคนิคการวิเคราะห์ความเส่ียงมีหลายวิธี การวัดความเสี่ยงท่ีเป็นตัวเลข
ว่ามีผลกระทบต่อหน่วยงานเป็นสิ่งที่ทาไดยาก โดยท่ัวไปจะวิเคราะห์ความเสี่ยงโดยการประมาณโอกาสหรือ
ความถ่ีที่เกิดขึ้นว่ามีมากน้อยเพียงใด พิจารณาถึงผลกระทบหากเกิดความเสี่ยงและจัดลาดับความสาคัญ
ของความเสย่ี งท่ีมีผลต่อหน่วยงาน
หน้า | 18
แนวทางการจดั วางระบบการควบคมุ ภายใน
และตดิ ตามประเมนิ ผลการควบคุมภายใน
หน้า | 19
แนวทางการจดั วางระบบการควบคุมภายใน
และตดิ ตามประเมนิ ผลการควบคุมภายใน
หน้า | 20
แนวทางการจัดวางระบบการควบคมุ ภายใน
และตดิ ตามประเมนิ ผลการควบคมุ ภายใน
3. การจัดการความเส่ียง (Risk Response) เป็นขั้นตอนการกาหนดวิธีการจัดการเพ่ือลดความเส่ียง
เม่ือทราบว่ามีความเส่ียงท่ีสาคัญและมีโอกาสที่จะเกิดความเส่ียงนั้นแล้ว ควรดาเนินการวิเคราะห หาสาเหตุ
ที่ทาให้เกิดความเสี่ยง และพิจารณาว่าจะจัดการกับความเส่ียงนั้นอย่างไร การดาเนินการผู้บริหารต้อง
คานึงถึงค่าใช้จ่ายหรือต้นทุนในการจัดการความเสี่ยง โดยเปรียบเทียบค่าใช้จ่ายกับประโยชน ท่ีจะไดรับ
ว่ามีความเหมาะสมและคุ้มค่าหรือไม่ ทั้งนี้ ฝ่ายบริหารควรพิจารณาว่าความเสี่ยงที่เกิดข้ึนน้ันเกิดจาก
ปัจจัยภายใน เช่น ระบบการปฏิบัติงานไมเหมาะสม คุณภาพและความสามารถของบุคลากร ขนาดและ
โครงสร้างขององค์กร เป็นต้น หรือเกิดจากปัจจัยภายนอก เช่น การเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจ การเมือง
เทคโนโลยี และกฎหมายใหมทม่ี ีผลบังคบั ใช้ เป็นตน้
กรณีเป็นความเสี่ยงที่เกีย่ วกับหนว่ ยงานโดยรวมมกั เกิดจากปัจจยั ภายนอกซึง่ มิไดอยภู่ ายใต้การควบคุม
ของฝ่ายบรหิ าร การปอ้ งกนั หรือลดความเสีย่ งกระทาได้ ดงั น้ี
1. การหลีกเลี่ยงความเสี่ยง (Risk Avoidance) หมายถึง การเลิกหรือหลีกเลี่ยง การกระทา
กิจกรรม หรือเหตุการณ์ท่ีอาจก่อให้เกิดความเส่ียง เช่น การดาเนินงานท่ีองค์กรไม่ถนัดอาจหลีกเลี่ยง
ไดโ้ ดยการไม่กระทาการน้นั เอง หรอื กระทาโดยการจ้างบคุ คลภายนอก เป็นต้น
2.การแบ่งปัน (Sharing) เปน็ การแบง่ ความรบั ผิดชอบใหก้ ับผอู้ ื่นรว่ มรับความเส่ียง เช่น
การทาประกันตา่ ง การใช้บริการจากภายนอก (Outsource) เป็นตน้
3. การลด (Reducing) เป็นการลดหรือควบคุมความเส่ียงโดยใช้กระบวนการควบคุมภายใน
เพื่อลดโอกาสที่จะเกดิ ความเส่ียงและลดผลกระทบทีเ่ กดิ จากความเสย่ี ง
4. การยอมรับความเส่ียง (Risk Acceptance) หมายถึง การไม่กระทาการใด เพ่ิมเติมกรณีนี้
ใช้กับความเสี่ยงที่มีผลกระทบน้อยหรือความเสี่ยงท่ีเกิดข้ึนไม่บ่อยนัก หรือเห็นว่ามีต้นทุนในการบริหาร
ความเส่ยี งสงู กว่ำผลประโยชนท์ จี่ ะไดร้ บั
หนา้ | 21
แนวทางการจดั วางระบบการควบคมุ ภายใน
และติดตามประเมนิ ผลการควบคุมภายใน
3.กิจกรรมการควบคุม (Control Activities)
กิจกรรมการควบคุมเป็นการปฏิบัติท่ีกาหนดไว้ในนโยบายและกระบวนการดา เนินงานเ พื่ อให้
มั่นใจว่าการปฏิบัติตามการสั่งการของฝ่ายบริหารจะลดหรือควบคุมความเส่ียงให้สามารถบรรลุวัตถุประสงค์
กิจกรรมการควบคุมควรได้รับการนาไปปฏิบัติทั่วทุกระดับของหน่วยงานของรัฐในกระบวนการปฏิบัติงาน
ข้ันตอนการดาเนินงานต่างๆ รวมถงึ การนาเทคโนโลยมี าใชใ้ นการดาเนินงาน
กจิ กรรมการควบคมุ ประกอบดว้ ย 3 หลักการ ดังนี้
1) หน่วยงานของรัฐระบุและพัฒนากิจกรรมการควบคุมเพื่อลดความเส่ียงในการบรรลุวัตถุประสงค์
ให้อยู่ในระดับทยี่ อมรบั ได้
2) หน่วยงานของรัฐระบุและพัฒนากิจกรรมการควบคุมทั่วไปด้านเทคโนโลยีเพ่ือสนับสนุนการบรรลุ
วตั ถุประสงค์
3) หน่วยงานของรัฐจัดให้มีกิจกรรมการควบคุมโดยกาหนดไว้ในนโยบาย ประกอบด้วยผลสาเร็จท่ี
คาดหวงั และข้นั ตอนการปฏบิ ตั ิงานเพื่อนานโยบายไปสู่การปฏบิ ตั จิ รงิ
ตัวอยา่ งกจิ กรรมการควบคุม เชน่
หนา้ | 22
แนวทางการจดั วางระบบการควบคุมภายใน
และตดิ ตามประเมนิ ผลการควบคุมภายใน
4.สารสนเทศและการสอื่ สารในองคก์ ร (Information and Communication)
สารสนเทศเป็นส่ิงจาเป็นสาหรับหน่วยงานของรัฐท่ีจะช่วยให้มีการดาเนินการตามการควบคุม
ภายในท่ีกาหนด เพ่ือสนับสนุนให้บรรลุวัตถุประสงค์ของหน่วยงานของรัฐ การส่ือสารเกิดข้ึนได้ทั้งจากภายใน
และภายนอก และเป็นช่องทางเพื่อให้ทราบถึงสารสนเทศที่สาคัญในการควบคุมการดาเนินงานของหน่วยงาน
ของรัฐ การส่ือสารจะช่วยให้บุคลากรในหน่วยงานมีความเข้าใจถึงความรับผิดชอบและความสาคัญของการ
ควบคมุ ภายในที่มตี ่อการบรรลุวัตถุประสงค์
สารสนเทศและการสื่อสาร ประกอบด้วย 3 หลักการ ดังนี้
1) หน่วยงานของรัฐจัดทาหรือจัดหาและใช้สารสนเทศท่ีเก่ียวข้องและมีคุณภาพเพ่ือสนับสนุน
ให้มกี ารปฏิบัติตามการควบคมุ ภายในทก่ี าหนด
2) หน่วยงานของรัฐมีการส่ือสารภายในเกี่ยวสารสนเทศ รวมถึงวัตถุประสงค์และความรับผิดชอบ
ท่มี ตี ่อการควบคมุ ภายใน ซึง่ มคี วามจาเป็นในการสนับสนุนใหม้ ีการปฏิบตั ิตามการควบคมุ ภายในท่ีกาหนด
3) หน่วยงานของรัฐมีการสื่อสารกับบุคคลภายนอกเกี่ยวกับเร่ืองท่ีมีผลกระทบต่อกา รปฏิบัติ
ตามการควบคมุ ภายในทก่ี าหนด
ก า ร จั ด ใ ห้ มี ร ะ บ บ ส า ร ส น เ ท ศ ที่ ดี เ ป็ น ห น้ า ท่ี ข อ ง ผู้ บ ริ ห า ร ซ่ึ ง จ ะ ต้ อ ง จั ด ห า บุ ค ล า ก ร ที่ มี ค ว า ม รู้
ความสามารถและประสบการณ์ทางวิชาชีพ รวมทั้งการจัดหาเครื่องมือ เครื่องใช้ เทคโนโลยี และจัดวาง
ระบบการปฏิบัติงานท่ีดี เพ่ือให้มีการปฏิบัติตามระบบท่ีกาหนดไว้อย่างครบถ้วน ถูกต้อง และสม่าเสมอ
มีระบบการควบคุมการปฏบิ ัตใิ ห้เป็นไปตามกฏหมาย ระเบียบ ข้อบงั คับท่กี าหนดไวอ้ ยา่ งเครง่ ครัด
การสื่อสาร (Communication) การส่ือสารท่ีมีประสิทธิภาพนั้น หมายถึง การจัดระบบการสื่อสาร
ให้ข้อมูลส่งไปถึงผู้ท่ีควรได้รับ และระบบการสารส่ือสารที่ดีน้ันจะต้องประกอบด้วยระบบที่ดีและมีการสื่อสาร
หน้า | 23
แนวทางการจัดวางระบบการควบคุมภายใน
และตดิ ตามประเมินผลการควบคุมภายใน
กันภายในองค์กร หรือการส่ือสารที่เกิดข้ึนภายในองค์กรเดียวกันควรจัดให้มีรูปแบบที่เป็นการสื่อสารสองทาง
และมรี ะบบการสอ่ื สารกับบุคคลภายนอกซง่ึ อาจเป็นผู้รบั บรกิ ารหรอื บุคคลอื่นภายนอกองค์กร
5.การติดตามประเมนิ ผล (Monitoring)
กิจกรรมการติดตามผลเป็นการประเมินผลระหว่างการปฏิบัติงาน การประเมินผลเป็นรายครั้ง
หรือเป็นการประเมินผลท้ังสองวิธีร่วมกัน เพ่ือให้เกิดความม่ันใจว่าได้มีการปฏิบัติตามหลักการในแต่ละ
องค์ประกอบของการควบคุมภายในท้ัง 5 องค์ประกอบ กรณีที่ผลการประเมินการควบคุมภายในจะก่อให้เกิด
ความเสยี หายตอ่ หน่วยงานของรัฐให้รายงานตอ่ ฝา่ ยบริหารและผ้กู eกับดแู ลอยา่ งทนั เวลา
กิจกรรมการตดิ ตามผล ประกอบด้วย 2 หลกั การ ดงั นี้
1) หน่วยงานของรัฐระบุ พัฒนา และดำเนินการประเมินผลระหว่างการปฏิบัติงานและ/หรือการ
ประเมินผลเป็นรายครั้งตามที่กาหนด เพื่อให้เกิดความม่ันใจว่าได้มีการปฏิบัติตามองค์ประกอบของการ
ควบคุมภายใน
2) หน่วยงานของรัฐประเมินผลและส่ือสารข้อบกพร่องหรือจุดอ่อนของการควบคุมภายในอย่างทัน
เวลาตอ่ ฝ่ายบรหิ ารและผูก้ ากบั ดแู ล เพือ่ ให้ผรู้ ับผดิ ชอบสามารถสง่ั การแกไ้ ขได้อยา่ งเหมาะสม
หนา้ | 24
แนวทางการจัดวางระบบการควบคุมภายใน
และติดตามประเมนิ ผลการควบคุมภายใน
ประโยชนข์ องการจัดวางระบบการควบคมุ ภายใน
1.การปฏิบัติงานเป็นไปอย่างมีระบบ การดาเนินงานเป็นไปตามมาตรฐาน ถูกต้องครบถ้วน
ตามกฎหมาย ระเบยี บ ข้อบงั คบั ทีเ่ กี่ยวข้อง
2. การบริหารและการใช้ทรพั ยากรเปน็ ไปอยา่ งมปี ระสทิ ธิภาพ ประหยดั และคมุ้ ค่า
3.ข้อมูลรายงานทางการเงินมีความถูกต้องครบถ้วน เช่ือถือได้ สามารถใช้เป็นเครื่องมือของผู้บริหาร
ในการตดิ ตาม กากบั ดูแลการปฏบิ ัตงิ านไดอ้ ย่างมีประสิทธิภาพ ประสทิ ธผิ ล
4. การดาเนินงานขององคก์ รบรรลวุ ตั ถุประสงคท์ ่ีกาหนดไวอ้ ยา่ งมีประสิทธิภาพ
5. มีขั้นตอนการปฏิบัติงาน ผู้รับผิดชอบ จุดควบคุมความเสี่ยง ระยะเวลาในการดาเนินงาน
ทีล่ ะเอยี ด ชดั เจน สามารถใช้เปน็ คมู่ ือในการปฏิบัติงานไดเ้ ปน็ อยา่ งดี
6.ผลที่ได้จากการวิเคราะห์ความเสี่ยงนาไปใช้เป็นข้อมูลในการตัดสินใจ ของผู้เก่ียวข้องและบริหาร
ทุกระดับ
7 . ป ร ะ ช า ช น ห รื อ ผู้ รั บ บ ริ ก า ร ไ ด้ รั บ ป ร ะ โ ย ช น์ จ า ก ก า ร จั ด ว า ง ร ะ บ บ ก า ร ค ว บ คุ ม ภ า ย ใ น ข อ ง
ส่วนราชการ เน่ืองจากการปฏิบัติงานมีขั้นตอนที่ชัดเจน มีมาตรฐาน มีความเสมอภาคในการเข้าถึงบริการ
และมีโอกาสเลอื กปฏบิ ัตไิ ดน้ อ้ ยลง
หนา้ | 25
แนวทางการจดั วางระบบการควบคมุ ภายใน
และตดิ ตามประเมินผลการควบคมุ ภายใน
หลกั เกณฑป์ ฏบิ ัตกิ ารควบคมุ ภายในสาหรบั หนว่ ยงานของรฐั
วัตถปุ ระสงค์
เพอ่ื ใหห้ น่วยงานของรัฐใช้ประกอบในการจัดทารายงานการจดั วางระบบการควบคมุ ภายในและ
รายงานการประเมนิ ผลการควบคมุ ภายในตามหลักเกณฑ์ปฏบิ ัติการควบคมุ ภายในสาหรับหน่วยงานของรัฐ
การใช้รูปแบบรายงาน
หน่วยงำนของรฐั ท่ี ***หน่วยงำนของรัฐ***
จัดต้งั ใหมห่ รือปรบั โครงสรำ้ งใหม่
1.หนังสอื รับรองการจัดวางระบบการควบคุมภายใน 1.หนงั สอื รบั รองการประเมินผลการควบคมุ ภายใน
(แบบ วค.1) (ระดับหน่วยงานของรัฐ)
(แบบ ปค.1)*
2.รายงานการจัดวางระบบการควบคมุ ภายใน 2.หนังสือรบั รองการประเมนิ ผลการควบคุมภาย
(แบบ วค.2) (แบบ ปค.2)
3.หนังสือรบั รองการประเมินผลการควบคมุ ภายใน
(แบบ ปค.3)
4.รายงานการประเมินองคป์ ระกอบของการควบคมุ
ภายใน
(แบบ ปค.4)*
5.รายงานการประเมินผลการควบคุมภายใน
(แบบ ปค.5)*
6.รายงานการสอบทานการประเมนิ ผลการควบคุม
ภายในของผูต้ รวจสอบภายใน
(แบบ ปค.6)*
หน้า | 26
แนวทางการจัดวางระบบการควบคุมภายใน
และตดิ ตามประเมินผลการควบคุมภายใน
แนวปฏิบัตดิ า้ นการจัดวางและประเมินผลการควบคุมภายใน
ระดบั หนว่ ยงานในสงั กดั กรมการแพทย์ (หนงั สือที่ สธ 0302/3710 ลว.5 ต.ค.2564)
กรมการแพทยไ์ ด้ซักซ้อมความเขา้ ใจแนวทางปฏิบัตดิ า้ นการจดั วางและการประเมินผลระบบการ
ควบคมุ ภายในของหนว่ ยงานในสงั กดั กรมการแพทย์ ดงั น้ี
1.ให้หน่วยงานดาเนินการแตง่ ตงั้ คณะกรรมการจดั วางระบบควบคุมภายในและคณะกรรมการติด
ตามและประเมินผลการควบคุมภายในของหน่วยงาน โดยบุคคลท้ังสองคณะต้องไม่มีชื่อซ้ากันและควรแต่งตั้ง
จากบุคลากรทกุ กลมุ่ งาน เพ่อื ใหม้ สี ่วนรว่ มในการบรหิ ารความเสี่ยงและจดั วางระบบควบคุมภายในทั่วทั้งองค์กร
พรอ้ มท้งั กาหนดหนา้ ทค่ี วามรับผิดชอบของคณะกรรมการแต่ละคณะใหม้ ีความชดั เจน
หนา้ | 27
แนวทางการจดั วางระบบการควบคุมภายใน
และติดตามประเมินผลการควบคมุ ภายใน
2.ให้หน่วยงานดาเนนิ การจดั ทา Flowchart การปฏิบตั งิ านตามระบบการควบคุมภายในให้ครอบคลุม
ทุกกระบวนงาน เพื่อประโยชน์สาหรับใช้เป็นคู่มือหรือแนวทางการปฏิบัติงานใช้ในการควบคุมกากับและ
ประเมินผลการปฏิบตั งิ านของผู้บงั คบั บญั ชา
3.ให้หน่วยงานดาเนินการจัดทาแบบหนังสือรับรองการประเมินผลการควบคุมภายใน ตามหลักเกณฑ์
ปฏิบตั กิ ารควบคุมภายในสาหรบั หน่วยงานของรฐั
4.ให้หน่วยงานดาเนินการติดตามประเมินผลความพอเพียงและประสิทธิภาพของการควบคุมภายใน
ระหว่างการปฏิบัติงานและหรือการประเมินผลเป็นรายครั้งตามที่กาหนด เพ่ือให้เกิดความม่ันใจว่าได้มี
การปฏบิ ัตติ ามองค์ประกอบของการควบคุมภายใน รวมทั้งประเมินผลและส่ือสารข้อบกพรอ่ ง หรอื จดุ ออ่ นของ
การควบคุมภายในอย่างทันเวลาต่อฝา่ ยบริหารและผ้กู ากบั ดแู ล เพือ่ ให้ผู้รับผิดชอบสามารถสง่ั การแก้ไขได้อย่าง
เหมาะสมอย่างน้อยปีละ 1 คร้ัง
หนา้ | 28
แนวทางการจัดวางระบบการควบคุมภายใน
และติดตามประเมนิ ผลการควบคมุ ภายใน
แนวทางการจดั วางระบบการควบคมุ ภายใน
โรงพยาบาลมะเร็งอุดรธานี
หนา้ | 29
แนวทางการจดั วางระบบการควบคุมภายใน
และตดิ ตามประเมนิ ผลการควบคุมภายใน
หน้า | 30
แนวทางการจดั วางระบบการควบคมุ ภายใน
และตดิ ตามประเมนิ ผลการควบคุมภายใน
หน้า | 31
แนวทางการจดั วางระบบการควบคุมภายใน
และติดตามประเมินผลการควบคุมภายใน
การจัดวางระบบควบคมุ ภายในของโรงพยาบาลมะเรง็ อุดรธานี
การจดั วางระบบการควบคุมภายในของโรงพยาบาลมะเร็งอดุ รธานี แบง่ เปน็ 2 ระดับคอื
1.ระดับหน่วยงานยอ่ ย (งาน/กลุ่มงาน ภายในโรงพยาบาล) ตามโครงสรา้ งการแบ่งงานภายในสว่ นราชการ
2.ระดบั โรงพยาบาล
สรุปแบบรายงานและผรู้ ับผิดชอบดาเนนิ การ
ภายใน 5 ต.ค. ภายใน 30 พ.ย.
ภายใน 15 ต.ค.
ภายใน 5 ต.ค.
ภายใน 5 ต.ค.
หนา้ | 32
แนวทางการจัดวางระบบการควบคุมภายใน
และติดตามประเมินผลการควบคมุ ภายใน
การจดั วางระบบควบคมุ ภายใน : ระดับหน่วยงานยอ่ ย (งาน,กล่มุ งาน)
ลาดับ กจิ กรรม หลกั เกณฑ์ เอกสารทีต่ ้องจัดทา
1 จัดทา Flowchart การปฏบิ ตั งิ าน
ตามระบบการควบคุมภายใน 1.จัดทาใหค้ รบทกุ กระบวนงาน Flowchart
2 ประเมนิ องคป์ ระกอบของการควบคุมภายใน 2.จัดทาใหถ้ กู ต้องตามกฎหมาย
และสรปุ เป็นแบบ ปค.4 สว่ นงานยอ่ ย
ระเบียบ ข้อบงั คบั และมาตรฐาน
3 จดั ทาและประเมนิ ผลแบบสอบถาม
การควบคุมภายใน ท่ีกาหนด
4 นาความเสี่ยงที่มีความจาเป็นตอ้ งไดร้ บั การ 1.ประเมินและสรปุ ผลการประเมนิ แบบ ปค.4
ปรบั ปรงุ แกไ้ ขจากการวเิ คราะหต์ ามข้อ 1-3
นาเข้าตารางวเิ คราะหค์ วามเส่ยี ง ให้ครบทงั้ 5 องคป์ ระกอบ (สว่ นงานย่อย)
5 นาความเส่ียงจากการวิเคราะห์ในข้อ 4 ท่ีอยู่ใน 2.จดั ทาใหค้ รบทกุ สว่ นงานย่อย
ระดบั สงู และสงู มาก เข้าสู่การรายงานการ
ประเมินผลการควบคุมภายใน ประเมนิ ผลการปฏิบตั ิตามมาตรฐาน แบบสอบถาม
(แบบ ปค.5 สว่ นงานยอ่ ย)
กฎหมาย ระเบยี บ ขอ้ บงั คับและ การควบคมุ ภายใน
มาตรฐานที่กาหนด
สรุปความเส่ียงที่มีอยู่ซึ่งมีผลกระทบ ตารางวิเคราะห์
ต่อการบรรลวุ ตั ถุประสงค์ขององคก์ ร ความเส่ียง
ดาเนนิ การตามรูปแบบทกี่ ระทรวง แบบ ปค.5
สาธารณสุขกาหนด (สว่ นงานยอ่ ย)
ตัวอยา่ งเอกสารสามารถดาวน์โหลดเอกสารได้ที่
1 . เ ว็ บ ไ ซ ต์ โ ร ง พ ย า บ า ล http://www.udch.go.th หั ว ข้ อ ส า ห รั บ เ จ้ า ห น้ า ท่ี -> Download ->
งานยทุ ธศาตรแ์ ละแผนงาน ->ตวั อย่างเอกสารควบคุมภายใน
2. https://www.udch.go.th/index.php/16-download/51-plan
3. Link : https://drive.google.com/drive/folders/1HlwNeKZ9B7clAbFoRNx6jZir-k4cskzo
4.QR code
หน้า | 33
แนวทางการจัดวางระบบการควบคมุ ภายใน
และติดตามประเมินผลการควบคุมภายใน
ตัวอย่างเอกสารการจัดวางระบบควบคมุ ภายใน : ระดบั หนว่ ยงานยอ่ ย (งาน,กลุ่มงาน)
1.จัดทา Flowchart และวิธีปฏบิ ัตใิ นการปฏบิ ตั ิงานตามระบบการควบคุมภายใน
ตวั อยา่ ง Flowchart
ตัวอยา่ ง วิธีปฏิบัติงาน
หนา้ | 34
แนวทางการจดั วางระบบการควบคมุ ภายใน
และตดิ ตามประเมนิ ผลการควบคุมภายใน
2.แบบประเมนิ องค์ประกอบของการควบคุมภายในและสรปุ เป็นแบบ ปค.4 สว่ นงานย่อย
หน้า | 35
แนวทางการจัดวางระบบการควบคมุ ภายใน
และติดตามประเมนิ ผลการควบคมุ ภายใน
3.จดั ทาและประเมินผลแบบสอบถามการควบคมุ ภายใน
หน้า | 36
4.ตารางวเิ คราะหค์ วามเส่ยี ง
แนวทางการจดั วางระบบการควบคุมภายใน
และตดิ ตามประเมนิ ผลการควบคุมภายใน
หน้า | 37
แนวทางการจดั วางระบบการควบคุมภายใน
และตดิ ตามประเมนิ ผลการควบคุมภายใน
หน้า | 38
5. รายงานการประเมนิ ผลการควบคุมภายใน (แบบ ปค.5 ส่วนงานยอ่ ย)
5.
แนวทางการจดั วางระบบการควบคุมภายใน
และตดิ ตามประเมนิ ผลการควบคุมภายใน
หน้า | 39
แนวทางการจดั วางระบบการควบคุมภายใน
และติดตามประเมนิ ผลการควบคมุ ภายใน
การจดั วางระบบควบคมุ ภายใน : ระดับโรงพยาบาล
(คกก.ควบคุมภายใน+คกก.ตรวจสอบภายใน)
ลาดบั กจิ กรรม หลกั เกณฑ์ เอกสารท่ตี อ้ งจัดทา
1 สรุปผลประเมนิ องค์ประกอบของการควบคมุ 1.ประเมินจากแบบ ปค.4 แบบ ปค.4
ภายใน เพ่อื จดั ทารายงานการประเมนิ องค์ ของทุกสว่ นงานย่อย
ประกอบของการควบคุมภายใน (แบบ ปค.4) 2.ดาเนนิ การตามรูปแบบที่กระทรวง
การคลังกาหนด
3.สรปุ ใหค้ รบท้งั 5 องค์ประกอบ
2 สรปุ รายงานการประเมนิ ผลการควบคุมภายใน 1.รวบรวมจากทุกส่วนงานย่อย แบบ ปค.5
ภาพรวมหนว่ ยงานของรัฐ (แบบ ปค.5) 2.ดาเนินการตามรูปแบบทก่ี ระทรวง
การคลงั กาหนด
3 จดั ทาหนงั สอื รับรองการประเมนิ ผลการควบคุม ดาเนนิ การตามรปู แบบท่ีกระทรวง แบบ ปค.1
ภายใน (แบบ ปค.1) การคลังกาหนด
4 หวั หน้าหนว่ ยงานของรัฐ (ผอ.รพ.) พิจารณาความถกู ต้อง เหมาะสม รวบรวมเอกสาร
พจิ ารณาลงนามใน แบบ ปค.1 แบบ ปค.4 และบนั ทึกนาเสนอ
แบบ ปค.5
5 ผตู้ รวจสอบภายในสอบทาน แบบ ปค.1 1.ตรวจสอบความครบถว้ น ถกู ตอ้ ง แบบ ปค.6
แบบ ปค.4 และแบบ ปค.5 พร้อมท้งั จดั ทา 2.ดาเนินการตามรปู แบบทีก่ ระทรวง
แบบรายงานการสอบทานการประเมนิ ผลการ การคลงั กาหนด
ควบคมุ ภายในของผู้ตรวจสอบภายใน 3.หัวหนา้ หนว่ ยงานตรวจสอบภายใน
(แบบ ปค.6) ลงลายมือชอ่ื วนั เดอื นปี ท่รี ายงาน
6 จัดส่งรายงานผลการประเมินการควบคมุ ภายใน รวบรวมรายงานให้ครบถ้วนถกู ตอ้ ง รวบรวมเอกสารขอ้
ประกอบด้วย แบบปค.1 แบบ ปค.4 แบบ ปค.5 จดั เรยี งเอกสารตามลาดับเหตกุ ารณ์ 1-6
และแบบ ปค.6 ต่อผกู้ ากับดแู ลและ และบนั ทกึ นาส่งกรม
กรมการแพทย์
7 จดั เกบ็ สาเนาเอกสารหลักฐานต่าง 1.รวบรวมเอกสารอยา่ งเป็นระบบ
ให้เรียบร้อย โดยเรียงตามลาดบั เหตกุ ารณ์ 2.ดาเนินการจัดเก็บโดยเรียงลาดับ
3.จัดเก็บไฟล์เอกสารอเิ ล็กทรอนิกส์
รวมทง้ั สารองขอ้ มลู เพอ่ื ปอ้ งกนั
ความเสียหาย
8 ติดตามและประเมนิ ผลโดยจดั ทารายงานผลการ 1.ตดิ ตามและสอบทานผลการปฏบิ ตั งิ าน แบบตดิ ตาม ปค.5
ตดิ ตามรายงานการประเมนิ ผลการควบคมุ ภายใน ของปที ่ผี ่านมา
(แบบติดตาม ปค.5) 2.จัดทารายงานและสรปุ ผลใน
แบบติดตาม ปค.5
หนา้ | 40
แนวทางการจดั วางระบบการควบคุมภายใน
และติดตามประเมนิ ผลการควบคมุ ภายใน
ตวั อยา่ งเอกสารสามารถดาวนโ์ หลดเอกสารไดท้ ่ี
1 . เ ว็ บ ไ ซ ต์ โ ร ง พ ย า บ า ล http://www.udch.go.th หั ว ข้ อ ส า ห รั บ เ จ้ า ห น้ า ที่ -> Download ->
งานยุทธศาตร์และแผนงาน ->ตวั อย่างเอกสารควบคมุ ภายใน
2. https://www.udch.go.th/index.php/16-download/51-plan
3. Link : https://drive.google.com/drive/folders/1HlwNeKZ9B7clAbFoRNx6jZir-k4cskzo
4.QR code
หนา้ | 41
แนวทางการจัดวางระบบการควบคมุ ภายใน
และตดิ ตามประเมนิ ผลการควบคมุ ภายใน
ตัวอย่างเอกสารการจดั วางระบบควบคมุ ภายใน : ระดบั โรงพยาบาล
1. สรุปผลประเมินองค์ประกอบของการควบคุมภายใน เพื่อจัดทารายงานการประเมินองค์ประกอบของการ
ควบคมุ ภายใน (แบบ ปค.4)
หนา้ | 42
แนวทางการจัดวางระบบการควบคมุ ภายใน
และตดิ ตามประเมนิ ผลการควบคมุ ภายใน
2. สรปุ รายงานการประเมินผลการควบคุมภายในภาพรวมหน่วยงานของรฐั (แบบ ปค.5)
หนา้ | 43
แนวทางการจดั วางระบบการควบคุมภายใน
และติดตามประเมินผลการควบคมุ ภายใน
3.จดั ทาหนังสือรบั รองการประเมนิ ผลการควบคมุ ภายใน (แบบ ปค.1)
หน้า | 44
แนวทางการจดั วางระบบการควบคุมภายใน
และตดิ ตามประเมินผลการควบคมุ ภายใน
5.ผู้ตรวจสอบภายในสอบทาน แบบ ปค.1 แบบ ปค.4 และแบบ ปค.5 พร้อมท้ังจัดทาแบบรายงานการสอบทาน
การประเมินผลการควบคุมภายในของผู้ตรวจสอบภายใน (แบบ ปค.6)
หน้า | 45
แนวทางการจดั วางระบบการควบคมุ ภายใน
และตดิ ตามประเมินผลการควบคุมภายใน
6. ติดตามและประเมนิ ผลโดยจดั ทารายงานผลการติดตามรายงานการประเมินผลการควบคมุ ภายใน
(แบบตดิ ตาม ปค.5)
หนา้ | 46