The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.
Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search
Published by akmjarkurgan, 2020-11-24 03:18:56

Олтин ўгитлар.

Олтин ўгитлар.

Л те Л

Хар нарсаки йуддир - йуд уша мисли шамол,
Хар нарсаки борДйр - одибат топди завол.
Бор нарсани оламда гумон эт йуд деб,_______ _______
Йуд нарсани бирод бор деб айла хаёл...

Нажмиддин Кубро

ЖАМШИДНИНГ ТУРТ УЗУГИ

Жамшид (Хадимий Эроннинг афсонавий подшоди)

туртта узук ясатиб, унинг дар бирига биттадан суз ёздириб

куйган эди.

Биринчи узукда: «Одисталик ва чора» деган сузлар

ёзилган булиб, бунинг маъноси: «Шошилиш ёмон хислат,

барча ишларни шошилмай, чора-тадбирини топиб дилиш

керак» демакдир.

Иккинчи узукнинг кузига «Одиллик ва иморат» суз-

лари ёзилган эди. Бунинг мазмунй: «Мамлакатда адолат би-

лангина иттифодлид ва равнад иморатини тиклаш мумдин»

дегани эди.

Учунчи узуд кузида: «Ростлик ва шошилиш» сузлари

ёзилган-эди^-Бунинг маъноси: «Дустларга фадат рост сузлаш

керак» дегани эди.

Туртинчи узук кузида: «Жазо ва инсоф» сузлари

ёзилган булиб, бунинг маъноси: «Бировни жазога тортаётган

пайтда инсоф юзасидан иш куриш керак» дегани эди.

Жамшид дар бир узукни шу узук кузидаги сузлар

мазмунига оида ишга дул урганда тадиб олар ва унга доимо

дараб турар эди.

*** Шард дикмати

Турт нарса кишининг бахтидир: солида, яхши хотин;
яхшйлик дилувчи ажойиб фарзандлар; солид дустлар ва
риздининг уз шадрида булиши.

Табароний ривояти

л*л

Ёки илмли бул, ёки илмга таяниб иш тутадиган бул,
л'оацал Зшмни_тинглаб эшитадиган "бул, аммотуртинчиси
булма, чунки касодга учраб халок буласан.

Абулкосим Замахшарий

Ал&

Бадбахтлик турттадир: кузнинг куруклиги, калбнинг
каттиклиги, орзу-хаваснинг узунлиги, дунёгахирс куйиш.

Анас ибн Молик (розияллоху анху)

**Л

Олимларнинг айтишларича, одамлар турт тоифа булади.
Уларнинг бири очкузлар. Узлари еб, бошкаларга бермайди.
Иккинчилари утакетган зицналар булиб, узлари хам емайди,
бошкаларга хам бермайди. Учинчи тоифа сахий кишилардир,
улар узлари еб, бошкаларга хам беради. Туртинчиси -
олийхиммат одамлар, узлари емай, бошкаларга берадилар.

Мажидиддин Хавофий

ЛЛЛ

Одамларга одамларнинг ёкимлироги одамлардан бехо-
жат булгани ва улардан хеч нарса сурамайдиганидир. Одам­
ларга одамларнинг ёкмайдигани уларга мухтож булганидир.
Аллох учун одамларнинг суюмлироги Аллохга мухтож
булгани ва Ундан ' сурайдйгани. Аллохга одамларнинг
ёмонроги Ундан бехожатман дейдигани ва Ундан хеч нарса
сурамайдиганидир.

Абдуллох ибн Муборак

**Л

Турт нарса саодат далилидир: тугри суз, тавозе, халол
касб-хунар, сир саклаш.

Хусайн Воиз Кошифий

☆Л*

Туртта нарса кишининг мурувватидан: тилининг рост-
гуйлиги, биродарларининг хато-камчиликларини кечириши,
замонасининг ахдига саховат килиши, одамларга озор
беришдан тийилиши.

Хасан Басрий

Гузал хулк - бировга азият етказмаслик, газабини

сундириш, узини хотиржам тутиш ва ширинсузликдир.

Хорис Мухосибий

ААА

Турт нарса - яъни, бадфеъллик, бадковоклик, такаб-

бурлик ва дилозорлик кишига хору зорлик келтиради.

*** Жаъфар Содик

Турт нарсани турт нарсадан, яъни дилни хасаддан,

тилни ёлгондан ва гийбатдан, килган ишингни мунофик-

ликдан, корнингни хдром-харишдан пок тут, шундагина чин

одам хисобланасан.

Фаридуддин Аттор

ААА

Турт кишининг мухаббатидан узок булинглар: Бирин-

чиси - ёлгончидан йирок булинглар, чунки у хамиша гурур-

да булгай; иккинчиси - уз сузининг вацтини билмайдиган

ахмовдан йирок булинг; учинчи - молидан закот бермай-

диган бахилдан узок булинг; туртинчиси — ёмон кунгилли

кишилардан узок булинг. Зеро, булардан дунёю охиратда

куп зиён етгай.

ААА Жаъфар Содик

Кунгил туртдир. Бири шуки, у Аллохдандир, бандани
бандаликка даъват этади. Иккинчиси шуки, фаришталардан-
дир, бандани тоатга даъват этади. Учинчиси шуки, нафсдан-
дир, бандани дунёга даъват этади. Туртинчиси шуки, шайтон-
дандир, бандани бахиллик, хасад ва адоватга даъват этади.

Жунайд Багдодий

____Б ЕЛИЛ ILKJLAE__________________

Хазрат Пайгамбаримиздан (соллаллоху алайхи ва
саллам) ривоят килйнади:

«Беш нарсага нописанд булган одам беш нарсани
йукотади: • '

1) Олимларга нописанд булган динини йукотади;
2) Бошкарувчиларга нописанд булган дунёсини йукотади;
3) Кушниларига нописанд булган фойдаларини йукотади;
4) Кдриндошларига нописанд одам уларнинг севгисини
йукотади;
5) Оила аъзоларига нописанд киши хузур-халоватини
йукотади».

Пайгамбаримиздан (алайхиссалом) бундай ривоят ки-
линади:

«Шундай пайт келдди, инсонлар беш нарсани севиб,
_беш-нарсани-унутишади :._L .. ' _ . —-------- :----------:-------- - -----

1) Дунёни севиб, охиратни унутишади;
2) Биноларни севиб, кабрларни унутишади;
3) Мол-мулкни севиб, хисоб кунини унутишади;
4) Аёлларни севиб, хурларни унутишади;
5) Нафсларини севиб, Аллохни унутишади.
Улар мендан узокдир, мен хам улардан узокдирман!»

Расули акрам (соллалоху алайхи ва саллам) мархамат
киладилар: «Аллох бир кимсага беш нарсани бердими, унга
деб яна беш нарсани тайёрлаб куйган булади:

* Бир кишига шукр килишни насиб этган булса, унга
(неъматининг) янада зиёдасини хам тайёрлаган булади;

--------------------- 53 |Х<-------------------------------

* Дуо цилишни насиб этганми, дуосининг кабулини
тайёрлаб куйибди;

* Истигфор айтишни берган булса, магфират (кечи-
риш)ни тайёрлаган булади;

* Тавбани берибдими, кабулини хам тайёрлабди;
* Садаца беришни насиб этган булса, кабул этилишини
хам хозирлаб куйган».

Хдзрат Абу Бакр Сиддик (розияллоху анху) айтади:
«Крронгуликлар беш хил, уларнинг дандиллари (чи-
рокдари) хам беш хилдир:
* Дунё севгиси бир зулмат, кдндили такводир;
* Гунох бир зулмат, дандили тавбадир;
* Охират бир зулмат, цандили солих амаллардир;
* Сирот (куприги) бир зулмат, кандили таваккулдир
(шубхасиз, соглом имондир)».
* Кдбр бир зулмат, кандили “Лаа илаха иллаллох,
Мухаммадар Расулуллох”дир».

Хдзрати Умардан (розияллоху анху) ривоят килинади:
«Гойибдан хабар бериш иддаоси булмаса. эди, беш
тоифанинг жаннатий булишларига гувохдик берардим:
* Бола-чакали камбагал;
* Эрини рози килган аёл;
* Мехрини эрига багишлаган аёл;
* Ота-онасини рози килган фарзанд;
* Гунохларидан тавба килган киши».

ЛбЖ

Хдзрат Усмон (розияллоху анху) айтади:
«Беш нарса такво эгаларининг аломатидир:
* Кишининг дин туфайли хулки яхшиланадиган одам-
лар билан бирга булиши;

* Жинсий аъзоси ва тилига хоким булиши;
* Катта бир бойлик етганида буни вабол дея куриши;
диндан-озгина-нарсаетсагбуни-ганимат-билиши^-----------------
* Хдром аралашйб колишидан курккани учун корнини
Хатто хдлол билан хам босиб тулдирмаслиги;
* Бутун инсонлар нажотга эришди, мен эса халок
булдим, деб уйлаши».

Хдзрат Алидан (розияллоху анху): «Беш хислат
булмаса эди, инсонларнинг хаммаси солих (яхши ) банда
булар эди:

1) Жахолатга каноат;
2); Дунёга берилиш;
3) Эхтиёждан куп молга хасислар каби муносабат;
4) Амалда рйё (куз-куз);
5) Уз фикрини яхши куриш».

Олимлардан купчилиги айтишган:
«Аллох субхонаху ва таоло Мухаммад пайгамбари-
мизга (соллаллоху айлайхи ва саллам) беш нарса икром
"этдигИсмтЖисмгЭхсон—Х-ато-ва^изб. " _
* Исм: У зотга Одам, Нух, Иброхим ва хоказо бошка
пайгамбарларга (алайхиссалом) исмлари билан хитоб
килгани каби эмас, рисолат ила («Расул» дёя) хитоб этди;
* Эхсон: Узи су'рамай, у зотга (а.с.)эхсонкилди;
* Хато: Гунохини зикр этмасдан олдин Аллох таоло у
зотни (а.с.) афв этганйни маълум килди, Аллох таоло айтди:
«Аллох Сизни афв этди... нега уларга рухсат бердйнгиз?»
(Тавба, 43):
* Ризо: Бошка пайгамбарлар зиммасига юклагани каби
у зотнинг (а^с.) фидя, садака ва нафакасини уз зиммаларига
юкламади».

^9^

Абдуллох, ибн Амр ибн Ос. (розияллоху анху) айтади:
«Кимда беш. нарса. булса, дунё ва охиратда. саодат-

лидир:
1) Вакди-вакти билан: «Лаа илаха иллаллоху Мухаммадар

расулуллох» дейиши;
2) Бир балога йуликканида: «Инна лиллахи ва инна

илайхи рожиун», «Лаа хдвла ва лаа цуввата илла биллахил
алиййил азийм» дейиши;

• 3) Унга бир неъмат эхсон этйлганида берилган неъматга

шукрона сифатида: «Алхамдулиллахи Роббил аъламийн»
дейиши;

4) Бир ишни бошлаганида «Бисмиллахир рохманир

рохийм» дейиши; ■'

5) Бир гунох килганида (надомат билан): «Астат-,

фируллох ал-азийм ва атубу илайх» дейиши».- ■

Хасан Басрий айтади: ■
Тавротда беш жумла бор:
1) Бойлик даноатд’а;
2) Омонлик сукутда;
3) Шараф шахватларнй рад этишда;
4) Завк ва сафо узун кунларда;
5) Сабр киска кунларда».

Хазрат Пайгамбаримиз (с.а.в) огохлантирдилар:

«Беш нарсадан олдин беш нарсанинг кадрини билинг:

- Касал булмасдан олдин соглик кадрини;

- Кексалик келмасдан олдин ёшлик кадрини;

-Камбагадлик келмасдан олдин, бойлик кадрини;

-Улим келмасдан олдин хаёт кадрини; ;

- Банд булмасдан олдин буш вакт кадрини».

---------------- —56 |>в<----- —------------

Яхё ибн Муоз айтади:

« Куп туйганнинг гушти мул булади;

— Гушти мул одамнйнг шахдати мул булади;

- Шахвати купнинг гунохдари куп булади;

- Гунохлари купнинг калби каттикдашади;

- Калби каттикдашган одам алдамчи дунё зийнатларига

шунгийди». ' .

Суфён Саврий дейди:

«Камбагаллар хам, бойлар хам беш нарсани танлашди:

Камбагаллар: .•

- Кунгил хотиржамлигини;

- Калб рохатини;

- Аллохга бандаликни;

- Кисобнинг енгиллиги (осонлиги)ни;

- Юксак даражаларни танлашди.

Бойлар:

- Кунгил чарчогини;

- Калбнинг-машг-уллигинй:— -

- Дунёгакулликни;

— Х,исобнинг огирлиги (кийинлиги)ни;

- Паст даражаларни танлашди».

Олимларнинг купчилйги айтади:
«Тафаккур беш тарздадир ва булардан беш нарса юзага
келади:

Г) Аллохнинг оятларини тафаккур килиш. Бундан
тавхид ва собит имон юзага келади;

2) Аллох бахш этган неъматларни тафаккур килиш.
Бундан мухаббат (илохйй ишк) юзага келади;"

3) Аллохнинг ваъдасини тафаккур килиш. Бундан
рагбат пайдо булади;

4) Аллохнинг кайтаригини (илохий тахдидни) тафак­
кур килиш. Бундан хайбат (Аллохдан куркув) пайдо булади;-

5) Аллохнинг шунча фазлу эхсонига карамай, банда-
ликни адо этишдаги камчиликларини тафаккур килиш;
бундан эса хаё юзага келади».

1

Абдуллох Антокий айтади:
«Беш нарса калбнинг малхамидир:
1) Солихлар (яхшилар) сухбатида булиш;
2) Куръон укиш;
3) Кориннинг буш булиши;
4) Тунги (тахажжуд) намозни укиш;
5) Тонгда дуо килиб ёлворйш».

Хазрат Пайгамбаримнздан (соллаллоху алайхи ва
саллам) ривоят килинади:

« - Яширин гапириш сирларни асрайди;
- Садака молларни саклайди;
-Ихлбс (самимият) амалларни асрайди;
- Сидк (тугрилик) сузларни асрайди;
- Машварат (маелахат) фикрларни асрайди».

^17.^»

Хикмат сохибларидан бири айтади:
«Таквонинг олдида беш мажбурий тусик бор, уларни
ошиб утган таквога етади:
- Биринчиси, шиддатни (кийинчиликни, машаккатни),
неъматдан уступ куриш;
-Иккинчиси, машаккатни рохдт-фарогатдан афзал билиш;
- Учинчиси, зиллат (хурлаш, камситиш)ни иззатдан ус-
тун билиш;

- Туртинчиси, сукутни кераксиз гаплардан афзал куриш;
- Бешинчиси, улимни хаётдан афзал билиш».

Сарвари олам (соллаллоху алайхи ва саллам) айтадилар:

«Мол-мулк йигишга муккадан кетишда беш нарса бор:

* Бу йулдаги машацкатларга бардош бериш;

* Мол-дунё билан машгул булар экан, Аллохнинг зик-

ридан крлиш; .

* Молим талон-тарож килйнади ё угирланади деб куркиш;

* Хасис номини олиш; ';

* Мол йигиш дардига тушиб, солихдардан айрилиш.

Мол-мулкини таркатиш (саховат)да хам беш нарса бор:

* Уни талаб этишдан кунгилнинг холи (хотиржам) булиши;

* Уйи мухофаза цилиш ташвишидан цутулиб, Аллохни

зикр этишга вахт топиш;

* Унинг таланиши ва угирланишидан ташвиш тортмаслик;

* Сахий дея ном цозониш;

* Мол-дунё ташвишидан хутулиш туфайли солихдар

(яхши инсонлар) сухбатида булиш».

Суфён Саврийдан ривОят килинади:
«Бу замонда бир инсон ушбу беш сифатга эга булса-
гина мол туплай олади:
1) Узун орзу-хавас;
2) Кучли бир хирс;
3) Ута цаттик хасислик;
4) Вараъ (тацво) туйгусининг озлиги;
5) Охиратни унутиш».

Х,икмат ахлларидан бирй айтади:
«Зухд беш хислатдир:
1) Аллохга имон;

2) Инсонлардан тама килмаслик;
3) Амалда ихлосли булиш;
4) Зулмга сабр килиш;
5) Борига каноат килиш».

21

Хотами Асом айтади:
«Шошилиш шайтондандир. Бирок куйидаги беш нарса-
да шошилиш Расулуллохнинг (соллаллоху алайхи ва саллам)
суннатидандир:
1) Уйга ташриф буюрган мехмонга иззат-икром курса-
тишда;
2) Майитни ювиб-кафанлаш (дафн этиш)да;
3) Балогат ёшига етган кизни узатишда;
4) Вакти келганида карзни тулашда;
5) Гунохга тавба килишда».

Мухаммад ибн Дурий айтади:
«Шайтон беш нарса боне шакий (дузахий) булди:
1) Хатосини тан олмади;
2) Пушаймон булмади;
3) Нафсини койимади;
4) Тавбага ёндашмади;
5) Аллохнинг рахматидан умид узди».
Одам (алайхиссалом) эса беш хислати туфайли сайд
(жаннатий) булди:
1) Хатосини тан олди;
2) Пушаймон булди;
3) Нафсини койиди;
4) Дархол тавба килди;
5) Аллохнинг рахматидан хеч умид узмади».

Шакик Балхий айтади:
«Шу беш хислатни махкам тутинг ва уларга амал килинг:

1) Аллодга мудтож булганингиз дадар Унга ибодат дилинг;

_____ 2) Дунёдаги умрингиз дадар дунёдан олинг:___________

3) Азобига чидай олганингиз дадар Аллодга дарши

гунод дилинг; .. .

4) К^абрда долажагингиз дадар дунёда экансиз, озуда

тайёрланг;

5) Жаннатга кириш истагингиз даражаси дадар жаннат

учун амал дилинг».

Обидлардан бири дуода бундай деган:
«Аллох,! Узун орзу мени алдади;
Дунё севгиси мени далок этди;
Шайтон мени йулдан оздирди;
Нафси аммора (ёмонликка буюрувчи нафс)
мени Хакдан дайтарди;
Ёмон уртод исёнда менга ёрдам берди;

Ёрдам дил менга, эй ёрдам сураганларнинг Ёрдамчиси!
Агар Сен мардамат дилмасанг, Сендан бошда менга
мардамат диладиган яна ким бор!»

----- Жаноб41айгамбаримиз^(еаллалл0ху-алайхи-ва-ёаллам)—
мардамат диладилар:

«Умматим устига шундай бир замон келадики, улар
беш нарсани севиб, беш нарсани унутажаклар:

1) Дунёни севиб, одиратни унутадилар;
2) Хаётни севиб, улимни унутадилар;
3) Саройларни севиб, дабрларни унутадилар;
4) Мол-мулкни севиб, дисоб кунини унутадилар;
5) Яратилмишларни севиб, Яратувчини унутадилар».

Ядё ибн Муоз бир муножотида бундай деган:
* «Ё Раббим! Кечалар фадат Сенга ёлвормод-ла гузал булар;

* Кундузлар фадат Сенга итоат-ла гузал булар;
* Дунё фадат Сенинг зикринг-ла гузал булар;

* Охират фадат Сенинг афвинг ила гузал булар;
* Жаннат фадат Сенинг жамолинг ила гузал булар».

Х,азрат Умар (розияллоху анху) айтади:
* «Барча дустларни курдим, аммо тилни садлашдан
яхширод дуст курмадим;
* Барча .пибосларни курдим, аммо вараъ (тадво,
гунохдардан садланиш)дан яхширод либос курмадим;
* Барча молларни курдим, аммо даноатдан яхширод
мол курмадим;
* Барча яхшиликларни курдим, аммо насихдтдан
яхширод яхшилик курмадим;
* Барча овдатларни курдим, аммо сабрдан лаззатлирод
овдат курмадим.

Иловалар
Шоир ёзади:

Эй дунёга уйланмод истаган!
Унинг дар куни бир жазмани бор.
Бир эркак-ла никодланиб,
Унга албатта хиёнат дилар.
___ Дунё толибларига шиддат-ла отилар
Улдирмод учун бирма-бир.
Мен алдандим ва бало
Баданимни емодда оз-оздан...
Улим учун озуда тайёрланг, зеро,
Мунодий: «Кучамиз!» деб дилмодда нидо».

***

Келиннинг онасига беш угит:
1) К.ИЗИНГИЗНЙ х,имоя дилишга шошйлманг. Оиласидан
шикоят дилиб келса, уни ёдламанг. Куёвингизнинг яхши
томонларини гапиринг.
2) К^изингизнинг уйига тез-тез бораверманг, хурматингиз
ошади. Аммо неварали булганингизда ёрдамингизни аяманг.

3) К,изингиз ва невараларингизда куёвингизнинг, ота-
онасининг х,аки борлигини унутманг.

ЗуПКудаларингизни дариндош деб Зилинг. Уларга
дурмат курсатинг.

5) Куёвингизни угил урнида куринг. Уни вадти-вадти
билан йудлаб, кунглини хушлаб туринг.

«Х,аёт сабодлари»дан
***

Куёвнинг онасига беш угит:
1) Келинингизни дизингиз урнида куринг. Углимни
мендан тортиб олади деган хаёлга борманг.
2) Келинингизга оналик дилинг, ундан камчилик ди-
дирманг. Хадеб насидат дилаверманг. Унинг мудаббатини
дозонинг, долгани узи келади.
3) Узгаларнинг келинингиз дадидаги гийбатларига
алданманг.
4) Оддий ишларни келинингиздан кутмай, узингиз
бажаринг. Умумий долатни уз замонангиз билан диёсламанг.
5) Келинингиздан яширинча углингиз билан гаплаш-
манг, келинингиз хавотирга тушмасин. Сизга булган ишончи
йудолмасин.
- ----------— — — - -- --- - - - - «дает сабоклари»дан

ЛАА

Айтишларича, иззат ва улугликнинг сабаблари бешта-
дир, яъни ушбу бешта сифат кимда булса, у одам улуглик ва
иззат отига минади. Улар куйдагилардир: тугрисузлик,
сирини яшира билиш, ваъдага вафо, насидатни дабул дилиш
ва омонатга хиёнат дилмаслик.

ЛЛЛ

Давлат учун кунгилни зор этма,
Иззат учун узингни хор этма.

Задириддин Мудаммад Бобур
(«Машридзамин - дикмат бустони»дан)

ИМОМИ АЪЗАМНИНГ УГЛИ ХДММОДГА

НАСИХАТИ
«Эй углим! Беш юз хадис орасидан танлаб олганларим
ушбу беш хадисга амал кил:
1) “Барча ишлар, албатта, ниятга боглиц булади. Хар
бир кишига ният килгани булади”;
2) “Кераксиз нарсалар билан шугулланмаслик киши-
нинг диёнати яхшилигидадир”;
3) “Узи хуш курган нарсани бошкага хам раво кур-
маган банданинг имони комил булмайди”;
4) “Халол хам маълум, харом хам маълум. Аммо улар
уртасида шубхали нарсалар хам бор. Купчилик уларни
билмайди. Улардан узини сакдаган банда динини ва шарафини
химоя цилган булади. Шубхали нарсалардан узини тиймаган
банданинг харомга утиб крлиши хеч ran эмас. Бундай банда
курикдона атрофида куй бокаётган куйчивонга ухшайди, у хар
лахза курикдонага утиб кетиши мумкин. ХаР бир хукмдорнинг
курицхонаси булганидек, Аллохнинг хам курикхонаси бор. У
Аллох харом килган нарсалардир. Хар бир баданда бир парча
гушт бор, у соглом булса, бадан хам соглом булади, у касал
булса, бадан хам бемор булади. У калбдир”.
5) “Бировларга тили ва кули билан озор етказмайдиган
мусулмон хацикий мусулмондир”».

Л*Л

Итинг ёмон булса, отиб кутуласан,

Отинг ёмон булса, сотиб кутуласан,

Кушнинг ёмон булса, кучиб кутуласан,

Эринг ёмон булса, кетиб кутуласан,

Феълинг ёмон булса, нетиб кутуласан?

*** Узбек халк маколи

Умримнинг умид куши мени тарк этди,
Сархуш кечалар охири бошга етди.
Хар лахзаси жонга тенг булган умрим,
Афсуски, бехуда кулимдан кетди...

Саъдий Шерозий

ААА

--------------- Дунёнинг-турган=битганиортикчадир,лекин-беш-нарса--------

бундан мустасно: нон, сув, кийим, уй ва фойдали илм.

Абул Хасан Сирии

ЛЛЛ

Одамлар орасида беш азиз ва улуг тоифа бор, уларни

иззат килмок дунё ахдига вожибдир: аввал - амалли олим,

иккинчи - пархезкор суфий, учинчи - тавозели бой, туртин- „

чи — йукчиликка сабр килиб, шукр айтувчи камбагал, бе-

шинчи - суннатга амал киладиган саййид.

Суфён Саврий

ААА

Мехмонга борсанг, уй эгаси курсатган жойга утир. Ни­

манн келтирса, индамай е. Мезбон ташкарига чикса, урнинг-

дан турма, рухсатсиз нарса кидирма. Гох буни, гох уни

ушлайверма. Аммо китоблари турган булса, куриш мумкин.

1^аюм Носирий

АЛА

Бадбахтлик нишонаси беш нарсадир: кунгли каттик

булмок, кузи ёшсиз булмок, бешарм ва бехаё булмок, дунёга

-мойил булмок, умидсиз булмок.... - - .. - - -..................

Фузайл ибн Иёз

ААА

Хотиннинг эр устидаги хаки бештадир: аёл аврат бул-
гани учун унинг сатрдан чикишига йул куймаслик, чунки бу
- гунох ва эркаклик гурурининг топталишидир; хотинига
тахорат, намоз, руза каби зарур илмларни ургатиш; уни
халолдан овкатлантириш. Чунки гушт харомдан усса, олов
билан эрийди; унга зулм килмаслик, чунки аёл эр учун
омонатдир; агар хотин хаддидан ошса, бундан хам ёмонрок
холатга тушиб колмаслиги учун унга насихат килиш.

Абу Лайс Самаркандий

ОЛТИЛИКЛАР

Пайгамбаримиз (соллаллоху алайхи ва саллам) мар­
жамат зтадилар:

«Олти нарса, олти жойда гарибдир, махзундир:
1) Ичида намоз укилмаган масжид;
2) Куръон укимайдиган инсонларнинг уйидаги Мусдаф;
3) Фосик (гунодкор, исёнкор) кимсанинг хофизасидаги
Куръон;
4) Золим, бадхулк бир одам билан турмуш курган
солиха аёл;
5) Олчок, бадхулк бир хотинга уйланган солих, (яхши)
инсон;
6) Бир жамоатдаги сузи тингланмайдиган олим».

Пайгамбаримиздан (соллаллоху алайхи ва саллам):
«Олти киши борки, хам менинг лаънатим, хам Аллох
таолонинг лаънати, шунингдек, дуолари кабул этилган
Хамма пайгамбарларнинг лаънати уларнинг устидадир:
1) Аллохнинг килобита кушимча килган;
2) Аллохнинг такдирини ёлтонга чикарган, инкор этган;
3) Аллох залил килганини азиз ва азиз этганини залил
килмокучун зуравонлик билан куч ишлатган;
4) Аллохнинг халол деб белгилаган худудида (Макка,
Мадина) таъкикларни бузган;
5) Менинг наслимдан Аллох харом килганларини ха­
лол хисоблаган;
6) Суннатимни тарк этган.
Аллох таоло Киёмат куни бундай кишиларга ёрдам
назари ила бокмайди».

-^3 !>

^азратАбу"Вакр_(р'о’з“№ЛЛО^ай^)_а11тада1^рт
«Иблис олдингда, чап томонингда, орзулар унг томо-

нингда, дунё ортингда, шахдатлар атрофингда, Жаббор

(Аллох кудрати ила) устингдадир:
1) Иблис сени динни тарк этишга чорламовда;
2) Нафс сени исёнга чорламовда;
3) Орзулар сени шахватга чорламовда;

4) Дунё сени охиратни эмас, узини танлашга чорла­
мовда;

5) Аъзолар сени гунохдарга чорламовда;

6) Жаббор эса сени жаннатга ва магфиратга чорла­

мовда. Аллох таоло мархамат килади: «Аллох жаннатга ва
магфиратга даъват этмовда» (Базара, 221)»',

* Иблисга эргашган кимсадан дин кетади;

* Орзуларига берилган кишидан авд кетади;

* Дунёга асир кишидан охират кетади;

* Шахватларга эргашган кишидан жаннат кетади;

* Аллохга итоатли кишидан эса ёмонликлар кетади ва

яхшиликларга эришади».
------- - ^4 ---------- .

Хдзрат Умар (розияллоху анху) айтади: «Аллох таоло
олти нарсани олти нарсага яширди:

1) Ризони тоатга (ибодатга);
2) Fазабни исёнга;
3) Исми Аъзамни (энг улуг исмини) Куръон оятларига;
4) Кддр кечасини Рамазон ойи ичига;
5) Салоти Вусто (урта намоз)ни бошвд намозлар ичига;
6) КДёмат кунини бошкд кунлар ичига».

Х,азрат Усмон (розияллоху анху) айтади:
«Мумин олти куркув ичидадир:
1) Аллох таоло имонни ундан олишидан куркуви;

2) Мухофиз фаришталарнинг киёмат куни уни шар-
манда киладиган нарсаларни ёзишидан куркуви;

3) Шайтон унинг амалини пучга чикаришидан куркуви;
4) Улим фариштаси гафлат онида тусатдан рухини
олишидан куркуви;
5) Дунё уни алдаб охиратни унуттиришидан куркуви;
6) Оила ва бола-чакасига чалгиб, Аллох зикридан
узоклашувидан куркуви».

Хазрати Али (розияллоху анху) айтади:
«Ким шу олти хислатни бир жойга жамласа, жаннатга
етиши ва жаханнамдан нажот топишнинг хамма восита-
ларини кулга киритади:
1) Аллохни таниб, Унга итоат этиш;
2) Шайтонни билиб, унга карши чикиш;
3) Охиратни билиб, унга талабгор булиш;
4) Дунёни билиб, уни рад этиш;
5) Хакни (хак) билиб, динга эргашиш;
6) Ботилни (ботил) билиб, ундан кочиш».

Хазрати Али (розияллоху анху) айтади:
«Неъматлар олтитадир:
1) Мусулмон булиш;
2) Куръони карим;
3) Аллох расули Мухаммад (с.а.в);
4) Соглик ва хотиржамлик;
5) Хато ва гунохларни Аллох таолонинг яшириши;
6) Инсонлардан бехожатлик».

Яхё ибн Муоз айтади:
1) «Илм амалнинг йулбошловчисидир;
2) Фаросат илмнинг гилофидир;
3) Акл яхшиликнинг кумондонидир;

4) Орзулар гунохларнинг уловидир;
5) Мол-дунё кибрлиларнинг хирдасидир;
6)”Дунё охиратнинг бозоридир».

Абу Зуржимхир айтади:
«Олти неъмат бутун дунёдан яхшидир:
1) Осон х,азм булувчи овдат;
2) Хайрли фарзанд;
3) Итоаткор (одобли) хотин;
4) Уринли ва хикматли суз;
5) Адл комиллиги;
6) Бадан соглиги».

Ахмад ибн Е^айс дейди:
* «Х,асадгуйда хотиржамлик йуд;
* Ёлгончининг хайсияти (ор-номуси) йуд;
* Хасиснинг чораси йуд;
* ХиРоллаРДа вафо йуд;
* Бадхулднинг хурмат-эътибори йук;
* Аллохнинг казойи дадарини тусгувчи йуд».

.................-

Х,асан Басрий айтади:

«Абдоллар (валийлар) булмаганида ер юзи ичидаги-

лари билан бирга ботар эди;

* Солихлар (яхшилар) булмаганида ёмонлар халок бу­

ларди;

* Олимдар булмаганида инсонларнинг хаммаси хай-

вонлар каби буларди;

* Султон (идора, бошдарувчи) булмаганида инсонлар

бир-бирларини халок дилишарди; ; \
-:
* Ахмодлар булмаганида дунё хароб буларди;

* Шамол булмаса, хамма нарса хидланиб кетарди».

Х,икмат ахлларидан бирининг сузи: 'Л.

-----------------------69

* «Аллоддан дурдмаган киши тил ёмонлигидан халос
булолмайди;

- * Аллоднинг хузурида суралишидан дурдмаганнинг
калби даром ва шубдадан халос булолмайди;

* Йнсонлардан умидини узмаган киши'тамагйрликдан “

халос булолмайди;
* Амалини рисоладагидек мудофаза дилмаган киши

риёдан халос булолмайди;
* Кдлбини асраши учуй Аллоддан ёрдам сурамаган

киши дасаддан халос булолмайди;
* Илм ва амал борасида узидан устун булганга дарама-

ган киши ужб (худбинлик, манманлик)дан халос булол­
майди».

Хасан Басрий айтади:
«Олти нарса сабаб далблар фасодга учрайди:
1) Инсонлар тавба дилиш умиди билан гунод диладилар;
2) Илм урганишади, бирод урганган илмлари билан

амал дилишмайди;
3) Амалларида ихлосли б^лишмайди;
4) Аллод таоло берган риздда даноат, шукр дилишмайди;
5) Аллоднинг тадсимотига рози булишмайди;
6) Уликларни дафн этишади, аммо йбрат олишмайди».

Хасан Басрийдан дикмат:
«Ким дунёни талаб дилиб, уни охиратдан афзал билса,
Аллод унга олти хил жазо беради. Булардан учтаси дунёда,
учтаси эса охиратдадир:
Дунёдаги жазолар:
1) Охири йуд (фойдасиз) амал;
2) Кдноат нелигин билмаган кучли дире; _
3) Ибодат лаззатидан мадрумлик;
Охиратдаги жазолар эса дуйидагилардир:
1) Хиёмат кунининг дадшати;

---------------------- 70 ---------------------

2) Огир хисоб-китоб;
3) Узок пушаймонлик».

Ахмад ибн Кдйсдан: «Бандага берилган энг хайрли
нарса нима?» деб суралди. У бундай жавоб берди:

- Аллох, берган акл!
— Бу булмаса-чи?
- Гузал ахлок.
— Бу булмаса-чи?
— Яхши, фаросатли урток!
— Бу булмаса-чи?
— Робитали (доим Аллохга боглик, ХаК ёди ила
машгул) калб.
— Бу булмаса-чи?
— Узок сукут.
— Бу х,ам булмаса-чи?
- Енгил, тез улим».

Дикмат ахдларидан бири айтади:
«Банда тавба этгач, тавбасининг кабул булган булма-
ганинибилаолад^ми?» деб суралди. У бундай жавоб берди:______
«Тавбанинг кабулига дойр аник бир хукм беролмай-
ман. Бирок кабул булганига айрим аломатлар бор:
1) Нафси исёндан (гуновдан) холи эмаслигини тан
олиши;
2) Кдлбида севинч йуколиб, хузун (хафалик) жой
олиши;
3) Яхши инсонларга якин булиб, ёмонлардан узокла-
шиши;
4) Дунёдан оз нарсани куп, охират амалидан куп
нарсани оз куриши;
5) Кдлбини Аллохдинг азобидан куткарувчи нарсалар
билан банд ва Аллох, кафил булган нарсалардан узок холда
куриши;

6) Тилини асровчи, доимий тафаккурда, мадзуп ва
пушаймонликдан айрилмайдиган киши булиши». ,

4Х7>

Яхё ибн Муоз айтади: - - ■— .------ •

* «Алданишнинг энг каттаси «барибир афв этиламан»

деган умид ила пушаймон булмай гунодларда давомэтиш;
* Итоат (ибодат) дилмай, Аллох таолога ядин булишни

умидэтищ;
* Жаханнам уругини экиб, жаннат экинини кутиш;

* Исёнлар (гунохлар) билан итоаткорларнинг дйёрини

(жаннатни) талаб этиш;

* Амалсиз мукофот кутиш;
* Бир томондан хаддан ошиб, бир томондан Аллохдан

(яхшилик) умидвор булиш».

Иловалар
Шеър

Нажот кутар, гунохдан дил узмас,
Ахир хеч бир кема тупрокда сузмас.

***

Кил яхшилик - яхшиликни билгай дунё,

Пойдордир у яхшилик туфайли танхо.

Мол долди-ку хаммадан, долар сендан хам,

Молни долдирди бахил, яхшиликни - доно.

*** Жалолиддин Румий

Мурувват олтита. Учтаси мудимликда, учтаси мусо-

фирликда булади. Мудимликдагилар - Куръон тиловати,

Аллох таолонинг масжидларини обод дилиш, Аллох йулида

бир дуст тутиниш. Мусофирликдагилар - озудани сарф

этиш, шерикларга кам хилоф дилиш, Аллохга осий бул-

майдиган уринларда хазил-мутойиба дилиш. ...

Робиа Адавийя

___ ЕТТИЛИКЛАР__________________

Абу Хурайра (розияллоху анху) Пайгамбаримиздан
(солаллоху алайхи ва саллам) ривоят килади:

«Етги тоифа инсон бор, Аллох уларни хеч дандай соя
булмаган киёмат куни улуг Арши соясида салдинлатади:

1) Одил рахбар;
2) Аллохга ибодат билан улгайган йигит;
3) Х,еч ким йух жойда Аллохни эслаб, Аллох куркуви-
дан кузларидан ёш туккан киши;
4) Кдлби доимо масжидга богланган одам:
5) Унг кули берганини чап кули билмайдиган даражада
(риёсиз) хайр-хасанот килувчи киши;
6) Бир-бирини Аллох учун яхши курган икки дуст;
7) Хушруй бир аёл зинога чорлаганида, инкор килган
ва: «Мен Аллохдан куркаман!» деган киши».

Абу Бакр Сиддик (розияллоху анху) айтади:
—= «Хаси<гетти^нарсадан^гирига^йуликади^---- —---------—

1) Ё улади ва молини сочиб-совурувчи, Аллох буюрган
жойлардан бошка жойларга сарфловчи кимса унта ворис
булади;

2) Ё Аллох унга зуравон бир бошликни юборади, У
хасисни ер тишлатиб, молига эгалик килади;

3) Ё шахвати галаёнга тушади ва молини шу (харом)
йулда совуради;

4) Ё аклига хароба бир жойда бино куриш ёхуд бундай
жойни обод этиш фикри келади ва молини шу йулда
тугатади;

5) Ё бошига сувга чукиш, ёнгин, угрилик каби дунёвий
фалокатлардан бири келади;

6) Ё сурункали бир касаликка йуликади ва молини шу
касаллигини даволашга сарфлайди;

7) Ё молини бир жойга кумади, сунгра у жойни
унутади ва тополмайди».

Хазрат Умар (розияллоху анху) дейди:
1) «Куп куладиганнинг хайбати (салобати) оз булади;
2) Инсонларни менсимаган хорланади;
3) Бир нарсани куп килган шу билан танилади;
4) Куп гапирадиган куп хато килади;
5) Куп хато килувчининг хаёси оз булади;
6) Хаёси ознинг вараъ (такво)си заиф булади;
7) Таквоси ознинг калби улади».

Хазрат Усмон (розияллоху анху) Аллох таолонинг: «У
деворнинг остида иккисига оид бир хазина бор эди.
Оталари солих бир зот эди» (К,а%ф, 82) мазмунли ояти
Хакида бундай дейди:

«Хазина олтиндан бир лавха булиб, устига куйидаги
етти сатр ёзилган эди:

1) Улимни билатуриб, кулганга хайронман. Дунёнинг
фонийлигини билатуриб, унга рагбат курсатганга хайронман;

2) ХаР нарса такдири илохий натижаси эканини би­
латуриб, эришолмаганлари учун хафа булганга хайронман;

3) Хисоб куни борлигини билатуриб, мол-дунё йи-
гувчига хайронман;

4) Жаханнам борлигини билатуриб, гунох килувчига
хайронман;

5) Аллохни таниб, Ундан бошкасини зикр этганга
хайронман;

6) Жаннат борлигини билиб, дунёда рохат-фарогат
кидирганга хайронман;

7) Шайтонни душман билиб, яна унга итоат этувчига
хайронман».

Х,азрат Алидан (розияллоху анху):
«Осмондан хдм огир, ер юзидан-да кенг, денгиздан-да
бой, тошдан-да даттид, оловдан-да ёдувчи, изгириндан-да
совуд ва задардан-да аччид нарса нима?» деб сурашганида,
бундай жавоб бердилар:
1) Иффатли аёлни ахлодсизликда айблаб, унга тудмат
дилиш осмондан-да огирдир;
2) ер юзидан-да кенгдир;
3) Каноатлининг далби денгиздан-да бойдир;
4) Мунофиднинг далби тошдан-да даттиддир;
5) Золим хукмдор оловдан-да ёдувчидир;
6) Олчод бир одамга мудтож булиш изгириндан-да
совуддир;
7) Сабр захардан-да аччиддир (Бошда бир ривоятда:
«Инсонларнинг орасини бузиш мадсадида ran ташиш
задардан аччиддир»).

——^аноб-Найгамбаримиз-(соллаллохуалайхи-ва-еаллам)
айтдилар:

1) Дунё - уйи йуднинг уйи;
2) Моли йуднинг моли;
3) Адли йуд унинг учун мол туплайди;
4) Фаросати йуд унинг лаззати ила мушгул булади;
5) Илми йуд у сабабли азобга долади;
6) Заковати йуд уни деб дасад дилади;
7) Ядийни (маърифати) йуд унинг учун (бехуда) иш-
лайди».

Расули акрам (солаллоху алайди ва саллам) хабар
берадилар:

«Аллох, йулида улдирилганлардан ташкдри шахидлар

еттикисмдир;

1) Меъда ёки ичак касллигидан улган;

- 2) Сувга чукиб улган;-.----- ........... ----- .......

3) Зотилжам касаллигидан улган;

4) Тоун (вабо) касаллигидан улган;

5) Ёниб (ёнгинда) улган;

6) Кучки остида (колиб) улган;

7) Тугрук пайти улган».

Жобир ибн Абдуллох Ансорий (розияллоху анху)
Хдзрат Пайгамбаримиздан (солаллоху алайхи ва саллам)
ривоят килади:

- Жаброил (а.с.) менга кушни борасида шунчалар куп
тавсия бердики, хаттокутни кушнига меросчи булармикан,,
дея уйладим;

- Аёллар борасида шунчалар насихат килдики, хатто
уларни талок килиш харом килинармикан, деб уйладим;

- Куллар тугрисида шу кадар тавсия этдиларки, озод
Килинажак вахт тайин этилади, деб уйладим;

- Мисвок хакида шу кадар тавсия бердики, тишларни
мисвоклаш фарз булади, деб уйладим;

- Жамоат намози хакида шунчалар тавсия килдики,
Аллох факат жамоат билан укиладиган намозни кабул килса
керак, дея уйладим;

- Тунги (тахажжуд) намози шу кадар тавсия бердики,
кечаси ухланмайди, деб уйладим;

- Аллохни зикр килиш хакида шу кадар насихат
бердики, зикрсиз хамма сузлар бефойда деб уйладим.

Х,азрат Пайгамбаримиз (солаллоху алайхи ва саллам)
айтадилар:

«Етти киши бор, Аллод диёмат куни уларнинг юзига
бодмаиди, “уларнинг Уунодини афв ~ этмайди ва уларни
дузахга киритади:

1) Хунаса билан (жинсий) алода дилган;
2) Кули билан жинсий майлини дондирган;
3) Хдйвонлар билан жинсий муносабатга киришган;
4) Аёлига орда йулидан ядинлик дилган;
5) Бир аёлни дизи билан бирга никодига олган;
6) Кушнисининг аёли билан зино дилган;
7) Кушнисига у лаънат удийдиган даражада азият
берган».

Ибн Аббос (розияллоду анху) дейди:

«Адлли киши етти нарсани етти нарсадан афзал

билиши лозим:

1) Фадирликни бойликдан;

2) Зиллатни иззатдан;

3) Тавозени кибрдан;

4) Очликни тудликдан;

= -775)тКадар-(-хафалик-)ни_севинчдан;—— —

6) Пастни баланддан (дунёвий жихатлардан пастрод

мавдеда булишни баланд мавдеъда булишдан);

7) Улимни хаётдан».

•к Л тк

Хдд зикри билан дилга булар дард ошно,
Х,ад зикрини дилган киши булгай тандо.
Х,ад зикри агарчи ут, дар икки жадон
Мудаббатидан дилни совутгай аммо.

Хожа Али Ромитаний

САККИЗЛИКЛАР

Пайгамбаримиз (алайдиссалом) мархамат циладилар:
«Саккиз нарса саккиз нарсага туймайди:
1) Куз - дарашга;
2) Ер юзи - ёмгирга;
3) Аёл - эркакка;
4) Олим - илмга;
5) Савол суровчи - сурашга;
6) Х,орис (хирели, очкуз) - мол туплашга;
7) Денгиз - сувга;
8) Олов - утинга».

Хазрат Абу Бакр Сиддик (розияллоху анху) айтади:
«Саккиз нарса саккиз нарсанинг безагидир:
1) Иффатли булиш факирликнинг;
2) Шукр неъматнинг;
3) Сабр балонинг;
4) Хдлимлик (вазминлик, мулойимлик) илмнинг;
5) Камтаринлик талабнинг;
6) Куп йиглаш Аллохдан куркувнинг;
7) Миннатни тарк этиш эхеоннинг (бошкаларга ях­
шилик цилиш)нинг;
8) Хушу намознинг».

Хазрат Умар (розияллоху анху) айтади:
« - Бекорчи сузни тарк килганга хикмат бахш этилади;
- Бекорчи дарашларни тарк этганга калб хузури бахш
этилади;
- Куп овдатланишни ташлаганга ибодат лаззати бахш
этилади;

---------------- —78 |Х-------------------

- Куп кулишни тарк килганга хдйбат бахш этилади;
______ - Уринсиз хазилни тарк килганга шараф (гузаллик)______

бахш этилади;
- Дунё мухаббатини тарк килганга охират севгиси

бахш этилади;
- Бошкаларнинг айб-нуксонларини суриштиришни тарк

килганга уз айб-нуксонларини тузатиш (имкони) берилади;
- Аллох, таолонинг кандай экани тугрисида тажассусни

(кизикишни) тарк этганга нифовдан (бузгунчиликдан)

омонлик бахш этилади».

А йЛ

Эй Тангри, дилимни ураган пардани оч,

Эл миннатисиз йулимга ризкимни-да соч.

Лутфингни сира дариг тутма, токи мен

Булмай ташвиш бандага ва булмай мухдож.

Бахоуддин Нацшбанд

Л**

Ким узининг айбини билса, бошка кишининг айби
билан иши булмай колади. Ким такво либосидан ялангоч
булса, унга х,еч ким парда тутолмайди. Ким Аллохдинг
берган ризкига рози булса, бошкаларнинг кулидаги нарсага
хафа булмайди. Ким зулм киличини сугурса, шу килич
билан кули кесилади. Ким биродарига чох, казиса, унга узи
тушади. Ким бировнинг парда-хджобини оёкости килса,
узиининг авратй очилади. Ким уз хатосини унутса,
бошканинг хатосини катта билади. Ким капа ишларга
киришса ва узига хатарли топса, х,алок булади.

Мансур ибн Аммор

79

ТУККИЗЛИКЛАР

Расулуллох (соллаллоху алайхи васаллам) мархамат

киладилар:

«Аллох таоло Мусо ибн Имронга (а.с.) Тавротда

бундай вахий этди: «Асосий хатолар учтадир:

1) Кибр;

2) Хдсад;

3) Хирс;

Булардан яна олти хато пайдо булади. Шундай дилиб,

туддизта булади:

4) Тудлик;

5) Уйду;

6) Рохатга учлик; ..

7) Мол-дунё севгиси;

8) Мадтов ва сийловни яхши курищ; :

9) Бошлид булиш савдоси».

Хазрат Абу Бакр Сиддид (розияллоху анху) айтади:
«Обидлар уч тоифа булиб, хар бирининг узларини
танитувчи уч аломати бор:
- Бир тоифа Аллохга дурдув ила ибодат дилади;
- Бир тоифа Аллохга умид ила ибодат дилади;
- Бир тоифа Аллохга севги ила ибодат дилади;
Биринчи тоифанинг уч аломати бор:
- Нафоини хадир (хор) куради;
.; - Яхшиликларим кам деб билади;
- Ёмонликларим куп деб уйлайди;
Иккинчи тоифанинг уч аломати бор:
'■ - Хар холатда инсонларга намуна булади;

- Мол-дунё борасида дунёдаги инсонларнинг даммаси-
дан дам жумард булади;

- Инсонлар орасида Аллодга энг куп хусни зон (яхши
ният, яхши гумон) дилади;

Учинчи тоифанинг аломатлари:
- Севган нарсасини беради ва долганига Рабби рози-
лиги учун парво дилмайди;
- Раббини рози дилишга, нафсини дийнашга хдракат
дилади;
- ХаР холатда Раббининг амр ва дайтаридларига кура
даракат дилади».

Хдзрат Умар (розияллоду анху) айтади:
«Шайтоннинг зурриёти туддизта: Залитун, Васин,
Аъвон, Хдффов, Мурра, Лакус, Мусаввит, Дасим ва Валдон.
1) Залитун ишлаётганларни васваса дилади: бозордаги
ахлодсизликларни у ташдил этади;
2) Васин мусибат курганларни васваса дилади;
3) Аъвон дукмдорларни васваса дилади;
4) ХаФфов ичкиликхурликка бошлайди;
5) Мурра чолгу-куйдар билан васваса дилади;_____ ■
6) Ладусмажусийлар (оташпарастлар)нингшайтонщ
7) Мусаввит ёлгон-яшид хабарларни (гап-сузларни)
тардатади. Одамлар у сузларнинг аслини суриштирмайдилар;
8) Дасим уйларга урнашиб олади. Инсон уйига салом
бермай ва Аллодни зидр этмасдан кирса, хонадон аъзолари
орасида низо (жанжал) чидаради. Хатго ажрашиш ва уруш
содир булади».
9) Валдон эса тадорат, намоз ва бошда ибодатларда
васваса дилади».

Хазрат Усмон (розияллоду анду) айтади:
«Ким беш вадт намозни вадтида удишда давом этса,
Аллод унга туддиз неъмат беради:

1) Аллох уни яхши куради;
2) Бадани соглом булади;
3) Фаришталар уни курийди;
4) Уйига барака киради;
5) Сиймосидан солих банда экани билинади;
6) Аллох калбини юмшатади;
7) Сиротдан надмок каби утади;
8) Аллох уни дузахдан кутдаради;
9) Аллох уни (жаннатда) «К^уркмайдиган ва хафа
булмайдиганлар»нинг (Юнус, 62) ёнига куяди».

Хазрат Алидан (розияллоху анху):
«Йиглаш уч турлидир:
- Биринчисининг сабаби Аллохнинг азобидан куркишдир;
- Иккинчисининг сабаби Аллохнинг газабидан кур­
кишдир;
- Учинчисининг сабаби Аллохдан узок айри колиш
Куркувидир.

- Биринчиси гунохлар учун каффоратдир (бадалдир,
магфиратдир);

- Иккинчиси айблардан покланишдир;
- Учинчиси эса Махбубнинг розилиги, дустлигидир.

- Гунохдар кечирилишининг самараси жазолардан
кутулишдир;

- Айблардан покланишнинг самараси абадий саодатли
хаёт (Жаннат) ва юксак даражалардир;

- Махбубнинг розилиги ва Жамолини куриш хушха-
бари фаришталарнинг зиёрати ва фазилатларнинг ортиши-
дир».

Иловалар
«Сизга шундай бир тавсия бераман, унга амал килсан-
гиз, бахтиёр яшайсиз ва хеч качон зарар курмайсиз:

---------------------- 82 ------------------------------

- Намозни ташламанг, закотни беринг, Рамазон руза-

расини тутинг, мудожларга ёрдам дилинг, даж ва умрани адо

-этинг, -бир-бирингизга- яхшиликни_тавсия_этинг._Бошлид-_____

ларингизга хиёнат дилманг, уларни алдаманг. Мол-дунё

сизни далокатга бошламасин».

Абу Убайда ибн Жаррод

(розияллоду анду)

ЛЛА

Ким адли билан чекланса, адашади. Ким одамларга кибр
дилса, хор булади. Ким одамлар устидан фахрланса, синади.
Ким адмодлик дилса, дадоратланади. Ким разиллар билан
судбатдош булса, тубанлашади. Ким уламолар билан утирса,
видорли булади. Ким ёмонлик кучасига кирса, тудматга
йулидади. Ким динда дангасалик дилса, утириб долади.

Мансур ибн Аммор
***

Гавдар тилаган бир куни конга етади,
Васлни орзулаган оромижонга етади.
Бас, мендан эшит бир даётий дикматни:
□ Уд йулдан адашмаса, нишонга етади!

УНЛИКЛАР

Расулуллох (соллаллоху алайхи ва саллам) мархамат
диладилар:

«Мисвок ишлатишни унутманг. Зеро, унда ун фазилат
бор:

1) Огизни тозалайди;
2) Раббини рози дилади;
3) Шайтоннинг жахлини чидаради;
4) Аллох таоло, фаришталар уни яхши куради;
5) Милкларни бадувват дилади;
6) Балгамни тухтатади;
7) Огизни хушбуй дилади;
8) Кувватни орттиради;
9) Кузга нур беради;
10) Суннатдандир.
Кейин яна мархамат килдилар:
«Мисвок килиб удилган намоз етмиш намоздан
фазилатлидир».

Хдзрат Абу Бакр (розияллоху анху) айтади:
«Аллох ун фазилат-ла риздлантирган бирор банда йук-
ки, бутун офат ва мусибатлардан кутулмаган, мударраблар-
нинг (Аллодга маънан якин булганларнинг) ва муттадий-
ларнинг (такводорларнинг) даражасига етмаган булсин:
1) Ханоатли далб билан бирга давомий тугрилик;
2) Доимий шукр билан бирга комил бир сабр;
3) Тайёр бир зухд (дунёга ахамият бермаслик) билан
бирга доимий фадирлик;
4) Оч дорин билан бирга доимий тафаккур;
5) Доимий куркув билан бирга гам-хузун;

6) Тавозели вужуд билан бирга доимий гайрат;
_____ 7) Ажойиб мархамат билан бирга доимийлдафкат;___________

8) Х,аё (ор) билан бирга доимий севги;
9) Доимий вазминлик (викор) билан бирга фойдали илм;
10) Соглом адл билан бирга мстадкам имон».

Хдзрат Умар (розияллоду анду) сузларидан:
«Ун нарсасиз ун нарса булмас:
1) Вараъ (тадво, пардезкорлик)сиз адл;
2) Илмсиз фазилат;
3) Аллоддан дурдувсиз нажот;
4) Адолатсиз бошдарув;
5) Одобсиз асолат (насл-насабдорлик);
6) Омонликсиз саодат;
7) Сахийликсиз бойлик;
8) Кдноатсиз камбагаллик;
9) Тавозесиз улуглик;
10) Аллоднинг ёрдамисиз кураш рисоладагидек булмас».

—-Х,азрат-Асмо11дан-(розияллоху-анху):-------—-------- —--------- -
«Энг куп зое буладиган ун нарсадир:
1) Савол суралмаган олим;
2) Амал этилмаган илм;
3) Мадбул топилмаган тугри фикр;
4) Ишлатилмаган анжом;
5) Ичида намоз удилмаган масжид;
6) Удилмаган мусдаф (Куръон);
7) Берилмаган закот (садада);
8) Минилмаган от;
9) Дунёталаб киши кунглидаги зухд илми;
10) Охират сафарига тайёргарликсиз умр».

Х,азрати Али (розияллоху анху) деди:
* «Илм энг хайрли мерос;
* Одоб энг хайрли касб;
* Тахво энг хайрли озуха;
* Ибодат энг хайрли тижорат моли;
* Солих амал энг хайрли йулбошчи;
* Гузал ахдох энг хайрли йулдош;
* Мулойимлик энг хайрли вазир;
* Кдноат энг яхши бойлик;
* Тавфих (Аллохнинг муваффахият насиб этиши) энг
хайрли ёрдам;
* Улим энг яхши тарбиячи».

гНбК-

1) Вактинг кадрини бил, «Вахт цилич, сен уни кесма-

санг у сени кесади» сузи доим ёдингда булсин;

2) Дуст танлашда ута фаросатли бул, дуст топиш осон,

бу дустликни саклаш цийин;

3) Даре, таълимга эрталаб вахт ажрат, тонгда баракот бор;

4) Севги кунгилда тугилади, ахл билан озихланиб

улгаяди;

5) Дангасалик энг ёмон маънавий касаллик эканини

унутма;

6) Хдёт йулинг нурафшон булишини истасанг, инсон-

лар халбига зиё улашишга харакат хил;

7) Чарчаган аклга уйху, хасрат чеккан халбга севги

ором беради;

8) Нафсни енгишда вужуд жафо чекса-да, кунгил

сафоси бордир;

9) .Дустига Аллох йулида ёрдам берганга Аллох хам

ёрдам беради;

10) Бировга холис яхшилик хилгин-да, ундан ..хатто

миннатдорлик хам кутма. ;1

------------------ 86 ---------------------------

*^7Hr

Пайгамбаримиз (соллаллоху алайдй ва саллам)"
мархамат киладилар:

- «Кдриндошлик алодаларини мадкам тутмаган банда
на кукда, на ерда мумин булолмайди;

- Мусулмон булмагунча дариндошлик алодаларини
мустадкам тутувчи инсон булолмайди;

- Кулидан ва тилидан инсонлар саломат (омон)
булмагунча комил мусулмон булолмайди;

— Олим булмагунча амин (ишончли) булолмайди;
— Илмига амал дилмагунча олим булолмайди;
- Зодид булмагунча илмига амал дилувчи булолмайди;
- Вараъ (тадво) содиби булмагунча зодид булолмайди;
- Мутавозе (камтарин) булмай вараъ содиби булолмайди;
- Ориф (нафсини таниган киши) булмай мутавозе
булолмайди;
- Сузини билиб гапирмагунча ориф булолмайди».

1) Бугун ташвишсиз булсанг, эртага сени албатта битта

ташвиш кутиб турган булади;

—-~2) Дунёда уйламасдан~ташлаган дар- бир дадаминг сени

ботдодда ботиради;

3) Дустдан яшириб бир иш дилган одибатда уялиб долади;

4) Тугри гапирганнинг далби дузурда булади;

5) Фикр уз эгасини ё тубанлаштиради ёки юксалтиради.

Сен яхши фикрли булгин-да, юксал;

6) Тугри суз аччид булса дам шифолидир;

7) Номусли кишига дог теккизмодчи булган кимса

дунёдаги энг тубан одамдир;

8) Кимки огир дамда сенга ёрдамга шошилса, у энг

содид дустингдир;

9) Кдлби имон, яхшилик билан тула банда энг бахтли

бандадир; .; .. ■. - -■ .•

10) Бемаъни суз эгасининг юзини дора дилади.

--------- --------- 87 |>К—-----------------—

Хикмат адлларидан бири айтди:
«Хар турли айб-нудсонлардан муназзад (холи) Аллох,
таоло ун сифат ун тоифа кишида булишидан газабланади:
1) Бойларнинг хасис булишидан;
2) Камбагалларнинг кибрли булишидан;
3) Олимларнинг таъмагирлигидан;
4) Аёлларнинг даёсизлигидан;
5) Кдрияларнинг дунёпарастлигидан;
6) Ёшларнинг дангаса булишидан;
7) Бировни (алдаб) умидвор дилишдан;
8) Аскарларнинг курдок булишидан;
9) Зодидларнинг худбинлигидан;
10) Обидларнинг риёкорлигидан».

Расулуллоддан (соллаллоду алайди ва саллам):

«Офият (хотиржамлик) ун турлидир. Бештаси дунёда,

бештаси охиратдадир:

' Дунёдагилари:

1) Илм;

2) ИбоДат;

3) Халол ризд;

4) Хийинчиликка сабр;

5) Неъматга шукр.

Охиратдагилари эса куйидагилардир:

1) Улим фариштаси кишига радмат ва лутф билан келади;

2) Мункар ва Накир кабрда уни курдитмайди;

3) (Охиратда) энг катга дадщат онида саломат булади.

4) Саййиоти (ёмонликлари) учирилиб дасаноти (яхши-

ликлари) кабул дилинади; .

5) Сиротдан чадмод каби утади ва Жаннатга саломат

киради».

------------------- АбулФазл-деди:------ ------------------------------------ ------------------
«Аллох, таоло, Китобини ун ном билан номлади: ,
1) Куръон;
2) Фурдон;
3) Китоб;
4) Танзил;
5) Худа;
6) Нур;
7) Рахмат;
8) Шифо;
9) Рух;
10) Зикр.
Булардан Куръон, Фурдон, Китоб ва Танзил машхур-

дир. Шифо, Худа, Рахмат, Нур ва Зикр хадида эса Аллох
бундай дейди:

«Аллоздан сизга бир нур ва очик-ойдин бир китоб
келди» (Моида, 15).

«Шундай дилиб сенга амримиздан (хузуримиздан)
бир рух вахий этдик» (Шуро, 52).
— «Инсонларга баён чтгайсич деб CH <ra 3HR~pini тулиир-

дик» (Hcapt, 44).

Лудмон Х,аким углига бундай угит дилди:

«Углим! Хекмат ун нарсани бажармогингдир:

1) Улик далбни тирилтиришинг;

2) Мискин билан утиришинг;

3) Хиролларнинг мажлисларйдан садланишинг;

4) Жамиятда хорланганларга инсоний муомалада були-

' шинг; ■ 'г ■

5) Кулларни озод этишинг; ,л - ' ??

6) Fарибни химоя дйлишинТ;

7) Факирни бой дилишинг; <

8) Шарафлиларнинг шарафига шараф душишинг;
9) Хурматли зотларнинг хурматига хурмат душишинг;
10) Булар молдан-да дийматлидир.
Курдувга дарши дал дон, дарб учун тайёргарлик,
фойдали тижорат учун дийматли сармоя, дурдув вужудни
ураб олганида шафоатчи, улим келиб долганида бошдарувчи
- йул курсатувчи, бир либос топилмаганда либосдир».

^13^

Хдкмат адлидан бир киши айтади:
«Ахди эхсон (тавба) дилаётганида ун фазилатни адо
этиши лозим:
1) Тил билан истигфор дилиш (кечирилишини сураш);
2) Сиддидилдан пушаймон булиш;
3) Баданидан гунохдарни юлиб ташлаш;
4) Гунохдарга асло дайтмасликка азм этиш;
5) Охиратни севиш;
6) Дунёни севмаслик;
7) Илм ва ибодатга йуналиш учун оз сузлаш;
8) Оз ейиш;
9) Оз ичиш;
Ю)Озухлаш;
Чунончи, Аллох таоло: “Улар кечалари оз ухлашади
ва садарларда истигфор айгишади” (Зориёт, 17-18) дея
мархамат дилади».

^Х4^

Анас ибн Молик (розияллоду анху) айтади:
«Ер юзи дар куни ун жумла ила овоз беради:
1) Эй Одам фарзанди! Сиртимда айланиб юрибсан,
дайтажак жойинг дорнимдир;
2) Устимда исён дилмоддасан, дорнимда азобда доласан;
3) Устимда кулмоддасан, дорнимда йиглайсан;
4) Устимда севиняпсан, дорнимда хафа буласан;

5) Устимда мол туплаяпсан, корнимда пушаймон
буласан;_____ _____ ______________________________

6) Устимда даром емовдасан, корнимда курт-кумурс-
далар сени йишар;

7) Устимда дийлагарлик дилмокдасан, корнимда хор-
залил буласан;

8) Устимда шод-кувнок юрибсан, корнимга хафа долда
тушасан;

9) Устимда ёругликда юрибсан, корнимда коронгулик
даърига тушасан;

10) Устимда купчилик орасида кезяпсан, корнимда
ёлгиз узинг коласан».

Пайгамбаримиз (алайдиссалом) айтадилар:
«Куп кулган кимса ун бало билан жазоланади:
1) Кдлби улади;
2) Юзининг суви (уят туйгуси) кетади;
3) Шайтон унинг долита севинади;
4) Аллод таоло ундан тазабланади;
5) К^иёмат куни отир дисобга тортилади;
6) (алайдиссалом) ундан------
юз угиради;
7) Фарйшталар унта лаънат удишади;
8) Ер ва осмон адли ундан хафа булишади;
9) Х,аР нарсани унутади;
10) К^иёмат куни шарманда булади».

Х,асан Басрий айтади:
«Диёнатли бир йигит бир табибдан: «Эй Табиб! Сизда
гунодларни тозалайдиган ва далбларнинг (маънавий) касал-
ликларини тузатадиган дори борми?» деб суради.
Табиб: «Мендан ун нарса олгин!» деди ва давом этди:

1) Фадирлик дарахтининг илдизларини тавозе (камтар-
лик) дарахтининг илдизларига душиб ол;

2) Тавба халиласини (Хиндистон меваси) уларга ара-
лаштир;

3) (Бу аралашмани) ризо хавончасига ташла;
4) Уни кдноат тудмоги билан эз;
5) Тадво дозонига сол;
6) Устидан даё сувини дуй;
7) Мудаббат олови билан дайнат;
8) Шукр дададига суз;
9) Ражо (умид) елпигичи билан совит;
10) Х.амд дошиги билан ич. .
Бу дори дунёвий ва ухровий барча касаллик ва бало-
ларга фойдалидир».

Айтишларича;
«Хумдорлардан бири илм ва дикмат содибларидан беш
кишини йигди ва дар биридан дикматли сузлар айтишларини
суради. Улардан дар бири иккитадан жамй ун дикмат айтишди.
1) «Яратгандан дурдмаслик. Ундан амин булишдир.
Ундан амин булиш (дотиржамлик, лодайдлик) эса куфрдир.
Яратилмишдан (махлудотдан) амин булиш (дурдмаслик)
дурриятдир ундан дурдиш эса дулликдир»;
2) «Аллод таолодан умидини узмаган фадир булса дам,
бой-бадавлатдир. Ундан умидини узган эса мол-мулки куп

булса дам, аслида камбагалдир;
3) «Калб (маънавият) дашшод булса, чунтак бой булса

дам фонда бермайди»;
4) «Кдлби бой кишининг жумардлик билан фадат

бойлиги ортади. Кдлби дашшоднинг чунтагидаги бойлиги
ила фадат камбагаллиги ортади»;

5) «Хайрдан (яхшиликдан) олинган озгина нарса куп
ёмонликни тарк этишдан яхшидир. Барча ёмонликни тарк
этиш яхшиликдан оз нарса олишдан яхшироддир».

---------------------- 92 -----------------------

$ 8 Hr --

----------Ибн—Аббос—(розияллоху—анху)—Йайгамбаримиздан
(соллаллоду алайди ва саллам) ривоят килади:
«Умматимнинг тавба дилганларидан бошда ун тоифа
Жаннатга кирмайди. Булар: колла, жайуф, катгот, дабуб,
дайюс, содиби артаба, содиби кубо, утулл, заним ва ота-
онасига ёмонлик килган (ок булган)лардир.
Эй Расулуллод:
- Жайуф ким?
— Наббошо (кабрларни очиб кафанни ечиб олувчи)дир.
- Кдттот КИМ?
— Наммам (яъни бузгунчилик, фитна-фасод ниятида
одамлар орасида ran ташувчи)дир.
— Дабуб ким?
— Адлоксизлик учун ёш кизларни уйига туплаган.
— Дайюс ким?
- Адли аёлини бегоналардан кизгонмаган.
— Содиби артаба ким?
— Довул чалувчи.
— Утулл ким?

_ —_Хатоии-кечирмай-дисан,-узрни-кабул дилмайди1-а1г.—
— Заним ким?
- Зинодан тугилган ва йул уртасида туриб, инсонларни

гийбат дилувчи кимсадир.
- Ота-онасига ёмонлик килган (ок булган) эса маълум».

^1фНг

Пайгамбаримиз (алайдиссалом) айтадилар:
«Аллод таоло ун тоифа одамнинг намозини кабул
килмайди:
1) Ёлгиз долда дироатсиз намоз удиганнинг;
2) Закотини бермаган кимсанинг;
3) Жамоат ходламаган долда уша жамоатга имомлик
килган кишининг;

4) Крчган кулнинг;
5) Доимий ичкилик ичувчининг;
6) Эри кечани ундан норози х,олда утказган хотиннинг;
7) Зарур либоссиз намоз укиган хур аёлнинг;
8) Фоиз еювчининг;
9) Золим бошкарувчининг;
10) Намози бузукдик ва ёмонликлардан кайтариш
урнига Аллохдан яна-да узоклаштирган кимсанинг».

Расули акрам (соллаллоху алайх,и ва саллам) мархдмат
киладилар:

«Масжидга кирган кишига ун хислат ярашади:
1) Оёк кийимларини (ечиб) мух,офаза килиш;
2) Ичкарига унг оёк билан кириш;
3) Ичкарига киргач, «Бисмиллох, ва саламун ала
Расулуллох ва ала малаикатиллах,. Аллохуммаъфтах, лана
абваба рохматик, иннака антал Ваххаб», яъни) (Аллох номи
билан... Аллохнинг расулига ва фаришталарига салом
булсин! Аллохим! Рахмат эшикларингни бизларга оч!
Шубхасиз, Сен мархаматли Зотсан)» дейиш;
4) Масжидда утирганларга салом бериш ва ичкарида
хеч ким булмаса, «Ас-салому алайна ва ала иба-
дуллахиссолихин» (Салом хам бизнинг, хам Аллохнинг
яхши куллари устида булсин) дейиши;
5) Кейин «Ашхаду ан ла илаха иллаллоху ва ашхаду
анна Мухаммадар Расулуллох (Аллоадан бошка илбх
йуклиги ва Мухаммад (алайхиссалом) Унинг элчиси эканига
икрорман)» дейиш;
6) Намоз укиётганнинг олдидан утмаслик;
7) Дунёвий иш билан машгул булмаслик ва дунёга оид
сузлар гапирмаслик;
8) Икки ракат намоз укимай, ташкарига чикмаслик;
9) Ичкарига тахоратли холда кириш;

10) (Масжиддан чидиш учун) урнидан тургач,
“Субханакааллодумма ва бидамдик, ашдаду алла илада илла
анта, астагфирука ва атубу илайх, (Аллодим! Сени нудсон
сифатлардан пок долда ёд этаман, берган неъматларинг учун
хдмд айтаман. Сендан узга илох, йудлигига гуводлик
бераман, магфират дилишингни сурайман, гунохдаримга
тавба диламан)”, дейиш».

Абу Хурайра (розияллоху анху) Пайгамбаримиздан
(соллаллоху алайди ва саллам) ривоят дилади:

«Намоз диннинг устунидир ва динда ун фазилат бор:
1) Юзнинг жилосидир;
2) Кдлбнинг нуридир;
3) Вужудга родат беради;
4) Кдбрда дамроддир;
5) Радмат тушишига василадир;
6) Кукнинг (ва улугликларнинг) калитидир;
7) Мезон (тарози)да огирликдир;
8) Рабнинг ризолигига етказади;
9) Жаннатнинг бадалидир;
— —10)Жаханнамга-пардадир^-—
Ким намозини тугри адо этса, динини барпо дилибди.
Ким уни тарк этса, динини барбод дилибди».

Ойша (розияллоху анху) Пайгамбаримиздан
(соллаллоху алайхи ва саллам) ривоят дилади:

«Аллох таоло жаннат ахлини жаннатга киритмодчи
булганида уларга бир фаришта юборади. Фариштанинг
ёнида жаннатдан дадялар ва либослар бор. Жаннатга
кираётганларида фаришта уларга: «Тухтанг! Менинг ёнимда
оламлар Раббининг хадялари бор», дейди. «Канада хадя­
лар?» деб сурашади. Фаришта айтади: «Ун дона узук.

-----------------------95 ----------------------

1) Биринчисининг устида: «Салом сизга! Хуш келиб-
сиз! У ерга.абадий колиш учун киринг!» (Зумар, 73), деб
ёзилган;

2) Иккинсичига: «Сиздан хафагарчилик ва андиша- ~.
ларни олдим», деб ёзилган;

3) Учинчисига «Мана килган амалларингизнинг
эвазига берилган Жаннат!» (Зухруф, 72), деб ёзилган;

4) Туртинчисига «Сизларга либослар ва зийнатлар
кийдирдик», деб ёзилган;

5) Бешинчисига «Уларни йирик кузли хурларга
уйлантирдик» (Духон, 54) ва «Сабр килганлари эвазига
бугун уларни мукофотладим. Ана ушалар фойда топган-
лардир» (Муминун, 111), деб ёзилган;

6) Олтинчисига «Мана бу куллик вазифангизни урин-
латганингиз эвазига мукофотингиздир», деб ёзилган;

7) Еттинчисига «Энди ёшардингиз, асло кексаймагай-
сиз» деб ёзилган;

8) Саккизинчисига «Энди аминсиз, асло куркмагайсиз»
деб ёзилган;

9) Туккизинчисига «Пайгамбарлар, сиддидлар, шахид-
лар ва солихдар ила дуст булингиз», сузлари ёзилган;

10) Унинчисига «Аршнинг Сохиби, Карим зот Рахмон-
нинг хузуридан жой олдингиз», деб ёзилган.

«Сунгра фаришта амният (омонлик) ва саломат
Холда киринг!» (Дижр, 46), дейди.

Улар эса: «Биздан хафагарчиликни кеткизган Аллохга
хамд булсин! Мухаккак Раббимиз ута магфиратли ва
карамли (куп неъмат багишловчи) Зотдир» (Фотир, 34) ва
«Ваъдасини адо этган ва бизни хохлаган жойимизда
утирадиган Жаннат диёрига меросхур килган Аллохга
Хамд булсин. Бандалик вазифаларини адо этганларнинг
мукофоти накадар гузал экан!» (Зумар, 74), дейишади.

ЛЛА

Аллох жаханнам ахдини жаханнамга киритмодчи
булганида, уларга душйб ун узуги бор фариштани юборади.

96

Узукларнинг:
____ - Биринчисига: «У.ерга киринг'.У ерда тоабад на улгай-
сиз, на яшагайсиз, на у ердан чидарилгайсиз!» сузлари ёзилган;

- Иккинчисига: «Азобга киринг! У ерда сизга тинчлик
(рохдт-фарогат) йуц!» ёзуви бор;

- Учинчисида: «Рах,матимдан умидингизни узинг!» деб
ёзилган;

- Туртинчисига: «У ерга андиша, кадар ва хузун-ла
киринг!», деб ёзилган;

- Бешинчисига: «Киядиганингиз олов, егулигингиз
заккум, ичадиганингиз кдйноц сув, бешигингиз ва ёпин-
чигингиз оловдир», деб ёзилган.

- Олтинчисига: «Бу менга кдрши дилган исёнкор-
ликларингиз жазосидир!»

— Еттинчисига: «Еазабим жахдннамда абадий устин-
гизда булсин!»

— Саккизинчисига: «Билатуриб, катта гунохдар цилга-
нингиз, тавба цилмаганингиз ва пушаймон булмаганингйз
сабабли сизга лаънатим булсин!»

— Тукцизинчисига: «Дузахда шеригингиз хдмиша шай-
тонлардир»__________ _ _____ _ ____ ________ _______

- Унинчисига: «Шайтонга эргашдингиз, дунёга мукка-
дан кетдингиз ва охиратни тарк этдингиз. Мана шу сизнинг
жазоингиздир!» деган ёзувлар бор».

Дикмат ахллари айтади:
«Ун нарсани ун ерда цидирдим, бирок; бошкд ун ердан
топдим:
1) Устунликни кибрланишдан кидирдим, бирок кам-
тарликдан топдим;
2) Ибодатни намозда кидирдим, бирок вараъдан (тад-
водан) топдим;
3) Рохдтни х,ирс ва тамагирликдан кидирдим, бирок
зохддликдан (дунё мухдббатидан узоклашишда) топдим;

------------- :---------97 ----------------------

4) К^албнинг нурини кундузлари укилган намозда ди-
дирдим, бирод кечалари хуфёна удилган намоздан топдим;

5) К^иёматнинг нурини сахийлик, дули очидликдан
дидирдим, бирод чандодлик ва очликдан топдим;

6) Сиротдан утишни дурбонлик суйишдан дидирдим,
бирод садададан топдим;

7) Дузахдан дутулишни мубохдардан дидирдим, бирод
шадватларни тарк этишдан топдим;

8) Аллод таоло севгисини дунёдан дидирдим, бирод
Аллоднинг зикридан топдим;

9) Ниятни оломон орасида дидирдим, бирод узлатдан
(тандоликдан) топдим;

10) Кдлбимнинг нурини ваъзлардан, Куръон удишдан
дидирдим, бирод тафаккур дилиш ва йиглашдан топдим».

Ибн Аббос (розияллоду анду) Аллод таолонинг:
«Эсланг, Ибродимни бир неча сузлар билан Рабби
имтидон килганида уларни мукаммал адо этди» (Бацара,
124) ояти Хадида бундай деган эди:

«Ун хислат суннатдандир. Булардан бештаси бошда,
бештаси бадандадир».

Бошдагилари:
1) Мисвок;
2) Мазмаза (огизни чайдаш);
3) Истиншод (бурунга сув тортиб, тозалаш);
4) Муйловларни дисдартириш;
5) Сочни олиш;
Баданда булганлари:
1) Култид тукларини олиш;
2) Тирнодларни олиш;
3) К,овуд тукларини олиш;
9) Суннат (хатма) дилиш;
10) Истинжо».

------------------- 98 ----------------------

Ибн Аббос (розиял’лоху анху) айтади:
«Пайгамбаримизга (соллаллоху алайхи ва саллам) бир
бора саловат айтганга Аллох таоло ун саловат айтади.
Пайгамбаримизга бир марта ёмон суз айтганга Аллох
ун марта ёмон суз айтади.
Аллох таоло Валид ибн Мугийра хадида туширган
оятга эътибор бермадингми? У хазрати Пайгамбарни
хацорат цилганида, Аллох таоло:
«(Эй Мухаммад!) Х,ар кандай тубан цасамхурга (Валид
ибн Мугирага) итоат этманг! (У) гийбатчи, ran ташувчи,
яхшиликни ман этувчи (бахл), тажовузкор, гунохкор, купол
ва булардан ташкари бенасиб (хароми)дир.
(У) мол-мулк ва угилларга эга булгани учун (шундай
килади).
Кдчонки, унга оятларимиз тиловат килинса: «Булар
аввалгиларнинг афсоналари-ку!» дейди» (Кушам, 10-15).

Иброхим ибн Адхамдан:
«Менга луо ’уи.£инг. |уоишизни ижобат этайин!»
(Мумин, 60) мазмунли ояти тугрисида «Дуо циляпмиз, бирок
дуомиз кабул булмаяпти (сабаби нима?)» деб сурашганида,
бундай жавоб бердилар:
«Ун нарса боне калбингиз улган:
1) Аллохни танидингиз, бирок Унинг хакини адо
этмадингиз;
2) Аллохнинг Китобини укидингиз, бирок амал килма-
дингиз;
3) Иблисга душман эканингизни иддао этдингиз, бирок
уни дуст тутдингиз;
4) Х,азрати Пайгамбаримизни (саллаллоху алайхи
васаллам) севишингизйи даъво килдингиз, бирок ул зотнинг
йулини ва суннатини тарк этдингиз;

----------------------->&<1 99 ---------------


Click to View FlipBook Version