5) Жаннатни яхши куришингизни иддао этдингиз,
бирок; у(нга кириш) учуй даракат дилмадингиз;
6) Дузаддан дурдишингизни иддао этдингиз, бирок;
гунохдардан воз кечмадингиз;
7/ Улимнинг дадлигига тан бердингиз, аммо унга
тайёргарлик курмадингиз;
8) Бошдаларнинг айб-нудсонлари билан машгул булиб,
уз камчиликларингизга эътибор бермадингиз;
9) Аллод берган риздни емоддасиз, бирод Унга шудр
дилмаяпсиз;
10) Уликларингизни куммоддасиз, бирод улардан
насихдт олмаяпсиз».
-МЗ'Ж
Расули Акрам (соллаллоху алайди ва саллам) мардамат
диладилар:
«К,айси эркак ё аёл ун жумладан иборат дуйидаги
дуони Арафа кечаси минг марта удиса, силайи радмни
(дариндошлик алодасини) узиш ёхуд бошда бир гунод учун
дуо дилмаса, унга истаган нарсаси берилади:
1) Субданаллазий фис-самааи аршуд (Арши кукда булган
Аллодни барча айб-нудсонлардан пок долда ёд этаман);
2) Субданаллазий фил-арзи мулкуд (дукмронлиги ерда
булган Аллодни нудсон сифатлардан пок долда ёд этаман);
3) Субданаллазий фил-барри сабилуд (дурудликда
йуллари мавжуд Аллодни нудсон сифатларидан пок долда ёд
этаман);
4) Субданаллазий фил-дава рудуд (давода дудрати бор
Аллодни нудсон сифатларидан пок долда ёд этаман);
5) Субданаллазий фин-нари султануд (оловда дукми
утувчи Аллодни нудсон сифатлардан пок долда ёд этаман);
6) Субданаллазий фил-ардаму илмуд (радимларда илми
булган Аллодни нудсон сифатларидан пок долда ёд этаман);
7) Субданаллазий фил-дубури Крдауд (дабрларда дазо
вададари булган Аллодни нудсон сифатлардан пок долда ёд
этаман);
8) Субданаллазий рофаас-самаа би гойри амад
(осмонларни тиргаксиз кутариб дуйган Аллодни нудсон
сифатлардан пок долда ёд этаман); ,
9) Субданаллазий вадаал-арз (ер юзини яратган
Аллодни нудсон сифатлардан пок долда ёд этаман);
10) Субданаллазий ла малжа ва ла манжа манду илла
илайд (нажот- дам, дочиш дам ёлгиз узига булган Аллодни
нудсон сифатлардан пок долда ёд этаман)».
Ибн Аббос (розияллоду анду) ривоят дилади:
«Бир куни Аллод расули (соллаллоду алайди ва
саллам) лаънатланган Иблисдан: «Умматимдан дустларинг
данча?» — деб сурадилар. Иблис жавоб берди:
Куйидагилар менйнг дустйм:
- Кибр эгаси;
- Молини даердан топиб, даерга сарфлаётганига бе-
парво бой;
_____ — Хойн (алдамчи) тижоратчи;________________________
АЙдтикорчи (монополиячи);
- Зинокор;
, - Фоиз еювчи; .
- Молни даердан топганига эътиборсиз хасис;
- Муттасил ичкилик ичувчи».
Хдзрати Пайгамбар (соллаллоду алайди ва саллам)
«Умматим орасида душманларинг данча?» - дея сурадилар.
У жавоб берди:
«Улар йигирма тоифа инсонлардир:
1) Илми билан амал дилган олим;
3) Куръон дукмларига амал дилувчи дори;
4) Аллод учун беш вадт азон айтувчи (муаззин);
101 -------------------
5) Факирларни, йуксилларни ва етимларни севувчи;
6) Мархдматли калб сохиби;
7) Хакни кабул килиш борасида мутавозе булган;
8).Аллохга.тоат (ибодат) билан улгайган йигит;
9) Х,алол еювчи;
10) Аллох учуй бир-бирини яхши курган икки ёш;
11) Жамоат билан намоз укишга харис булган;
12) Инсонлар ухлаётганида кечалари намоз укувчи;
13) Нафси харомга юз тутйшига йул куймайдиган;
14) Кдлбида хеч кандай манфаат кузламай (холис)
диндошига насихат (бир ривоятда дуо) килувчи киши;
15) Доим тахоратда юрувчи;
16) Жумард (сахий)
17) Гузал ахлокли;
18) Аллох кафил булган нарса (ризк) борасида Раббини
тасдикдовчи;
19) Номусли бева аёлга яхшилик килувчи;
20) Улимга тайёргарлик курувчи киши».
^39^
Вахб ибн Мунаббих айтади:
Тавротда бундай ёзилган:
- Дунёда охирати учун озука тайёрлаган киши киёмат
куни Аллохга суюкли банда булади;
-Газабни тарк этган Аллохнинг хифзу химоясида булади;
- Дунёда яшаш савдоси (дарди)ни тарк этган Аллох
нинг азобидан омонда булади. Дунёда рохат-фарогатни тарк
этган киёмат куни хурсанд булади;
- ХасаДни ташлаган киёматда мактовга лойик киши
булади;
- Бош (рахбар) булиш савдосини тарк этган киёмат
куни Малик ва Жаббор (Аллох) наздида азйз (шарафлй7
эътиборли) булади;.
. - Дунёда бехуда нарсаларни тарк этган яхшилар
орасида неъматга эришади;
—----------- --------Ю2 -----------------------------
- Дунёда хусуматни (душманлик, одобсизликни) тарк
этган диёмат купи фойда курганлардан булади;
^Дунёда бойликни (мол-дунё мудаббатини) тарк этиб7
фадирликни (камбагалликни) танлаганни диёмат куни Аллод
таоло валийлар ва Пайгамбарлар ила бирга тирилтиради;
- Дунёда инсонларнинг эдтиёжини кеткизгани (уларга
ёрдам берган)ни Аллод таоло дунё ва охиратдаги эдтиёж-
ларидан бедожат дилади;
- Дунёда хасисликни тарк этган, инсонлар орасида энг
олдинги даторда зикр этувчилар даторидан жой олади...
A it &
- К^абрида тинчлик истаган тунда турсин ва намоз
удисин;
- Радмон (Аллод) Арши соясида булишни истаганлар
зодид булишсин;
- Х,ис°би осон утишни истаган узига ва диндошига
носид (уларнинг яхшилигини х'одлаган панд-насидат
дилувчи, самимий, дуруст) булсин;
- Жаннатга жойлашмодчи булган кеча-кундуз Аллодни
зикр дилсин;
- Жаннатга дисобсиз кирмодчи булганлар Аллодга
насуд (датъий) тавба дилсин;
—-^"Хикмат’адлидан'булишнии'стагай“йлм олеин;
- Инсонлардан омонликда булмод истаган бошдаларни
фадат яхшилик билан эсласин;
- Дунё ва охиратда шараф ходлаган охиратни дунёдан
афзал билсин ва «Мен дандай яратилдим, нега яратилдим?»
дея дунёда ибрат олеин;
- Кдлби нур ила ойдин булишни истаган тафаккур
дилиб, ибрат олеин;
- Сабрли бадан, зокир (зикр этувчи) тил ва хушу тула
далб истаган мумии даддига дуп истигфор айтсин».
Иловалар
Бешак билинг, бу дунё барча элдан утаро,
Инонмагил молингга, бир кун дулдан кетаро.
---------------------103 ---- —--------------
Ота-она, кариндош цаён кетди, фикр кил,
Турт оёдлик чубин от бир кун сенга етаро.
Дунё учун гам ема, Хдкдан узгани дема,
Киши молини ема, Сирот узра тутаро.
Ахди аёл кариндош, кеч ким булмайдир йулдош,
Мардона бул гариб бош, умринг елдек утаро.
Кул Хожа Ахмад, тоат кил, умринг билмам нега йил,
Аслинг билсанг, обу гил, яна гилга кетаро.
*** Ахмад Яссавий
Гузал феъл-атворнинг нишонаси ун нарсадир:
1) Яхшилик;
2) Инсофли булиш;
3) Бошка одамдан айб кидирмаслик;
4) Бирор кишида ножуя харакат курса, уни яхши йулга
бошлаш:
5) Бир одам айбига икрор булиб узр айтса, узрини
Кабул килиш;
6) Бошкалар учун машаккатни зиммасига олиш;
7) Факат манфаатини кузламаслик;
8) Очик юзли, ширин сузли булиш;
9) Мухтожларнинг хожатини чикариш;
10) Мулойим ва тавозели булиш.
Хусайн Воиз Кошифий
А * -к
Хдкимларнинг айтишича, хушмуомалаликнинг унта
белгиси бор: инсоф, акл, илм, хилм, олийжаноблик, курка
феъл, яхшилик, сабр, шукр, мулойимлик.
1\аюм Носирий
А**
Менга айтишларича, саломатлик ун кисмдир: туккиз-
таси - сукут килишда ва биттаси — одамлардан кочишда.
Собит Баноний
ИМОМИ АЪЗАМНИНГ УГЛИ ХАММОДГА
__ _ _ УНУГИТИ_________________________
1) Аллохдан куркиб, жисмингдаги барча аъзоларни
гуноху маъсиятдан садлаган холда Унга бандачилик кил!
Унинг буйрукларини сузсиз адо эт!
2) Эхтиёжинг тушадиган илмни урганишдан узингни
олиб кочма!
3) Мусулмонга хам, зиммийга х,ам душманчилик кила
курма!
4) Аллох берган ризкингга каноат кил!
5) Бошкаларга мухтож булмаслигинг учун кулингдаги
бисотингдан тадбиркорлик билан фойдалан!
6) Одамлар сенга тахдир назари билан бокишларига
сабабчи буладиган юмушни килма!
7) Аллодни куп зикр кил, Унинг пайгамбарига бисер
саловатлар йулла!
8) Х,ар куни Куръон укишни одат кил ва укиганларинг-
нинг савобини Пайгамбаримизга (алайдиссалом), ота-онанг,
устозларингга ва барча мусулмонларга бахшида кил!
9) Кушничиликни яхши кил ва кушнингдан келадиган
азиятларга сабр-бардошли бул!
—10) Барча ишларингда холис ниятли бул.-хар холатда хам---- -----
факат далол нарсаларни истеъмол килишга жидду жахд кил!»
КУЁВЛАРГА УН УГИТ
1) Уйдан чикаётганингизда хотинингиз билан хайрла-
шинг. Унинг кунглини хуш тутинг;
2) Хотинингизни кузини турт килиб кутгирмай, вактида
ишдан кайтинг;
3) Хотинингиз камчиликларини бошкаларга айтманг,
унинг яхши томонларини айтинг;
4) Ишингиздаги муаммоларни уйга кутариб келманг.
Уйда хурсандчилик хукм сурсин;
5) Инсофли булинг. Кучи етмайдиган ишларни хотинин-
гиздан кутманг. Зарур булса, унга кумаклашинг;
-----------------------Ю5 -----------------------------
6) Кутилмаган совгалар бериб, кунглини олишни билинг;
7) Уйга салом бериб, табассум билан келинг, оила аъзо-
ларингиз келганингиздан севинсин;
8) Оилангизни пулсиз долдирманг, уларни бировларга
мудтож дилманг;
9) Ташдарида еб-ичганингиздан уйингизга дам олиб келинг;
10) Уйланиш дунёга муккасидан кетиш дегани.эмас. Дин,
Ватан, далд ва инсонлийлик йулида меднат дилишни унутманг.
КЕЛИНЛАРГА УН УГИТ
1) Эрингизга ёдадиган исм ва сифатлар билан мурожаат
дилинг;
2) У яхши дурадиган таомларни, ширин дилиб пиширинг,
у уйини согинсин;
3) Эрингиз уйдан чидаётганида уни кузатиб дуйинг, кеч-
курун ишдан дайтаётганида эса очид юз билан кутиб олинг;
4) Эрингизга гузал куринишга даракат дилинг;
5) Эрингизга доимо ташаккур айтишни унутманг. -Кучи
етмайдиган ишларга ундаманг, бошдаларга шикоят дилманг;
6) Камхарж булинг, исрофгар булманг. Огир дамларда
дам эрингизга дарши бош дутарманг;
7) Эрингизнинг дариндошларига ва ядинларига яхши
муомалада булинг;
8) Сиздан дамиша муаттар дид таралсин;
9) Кдйнонангизни тажрибали она сифатида куриб дурмат
дилинг, эрингизнинг сизга нисбатан медри ошсин;
10) Фарзандларингизни одоб-ахлодли дилиб вояга етказинг,
бошдалар дам сизни яхши инсон сифатида тилга олеин.
Л**
Дунё на мусибат уйи, на айшу тараб,
Юз ранжу азобда киши бир орзу сабаб,
Умр утади кунни тун, тунни кунга улаб,
Касб этгали нафс камоли, тадсили адаб.
Абдурадмон Жомий
Фойдаланган адабиётлар:
1) Ибн Хджар Аскалоний, «Мунаббиуот».
2)лМухаммад-Юсуф-Кат1дехлавий7<сХаётус-саХобл>г
3) «Куръони карим маъноларининг таржима ва таф-
сири» // Таржима ва тафсир муаллифи Шайх Абдулазиз
Мансур. Тошкент, 2009 й.
4) «Минг бир хддис». Таржимон - Абдулазиз Мансур.
Т.: «Мовароуннахр» 1998 й.
5) Имоми Аъзам. «Асарлар». Т.: «Мовароуннахр»,
2003.
6) Узбек адабиёти бустони. «Кддимий х,икматлар». Т.:
Гафур Гулом номидаги Адабиёт ва санъат нашриёти, 1987 й.
7) «Машрицзамин - дикмат бустони». Тошкент:
«Шарц» НМАК Бош тахририяти, 2008 й.
8) Алишер Навоий. «Мах,буб ул-кулб». Т.: Гафур
Гулом номидаги адабиёт ва санъат нашриёти, 1983 й.
9) Алишер Навоий. Х,икматлар. Т.: «Шарк» НМАК
Бош тахририяти, 2006 й.
10) Хусайн Воиз Кошифий. — «Футуватномаи султо-
ний. Ахлоци мух,синйй» — «Узбекистон миллий энциклопе-
дияси» Давлат илмий нашриёти», Т.: 2011 й.
Очилов. Т: «Шарк» НМАК Бош тахририяти. 2011 й.
12) Узбек халк маколлари. Т.: «Шарк» НМАК Бош
тахририяти, 2003 й.
13) Фаридуддин Аттор. “Тазкират-ул-авлиё”. Т.: «Гафур
Гулом номидаги» нашриёт матбаа ижодий уйи, 2012 й.
ХДЗИНИЙ ГАЗАЛИГА ГАРИБИЙ
МУХАММАСИ
Дилимни муниси адли дидоят дилмасам булмас,
Узимни ходими содиб дироят дилмасам булмас,
Миниб диммат отин тарки фарогат дилмасам булмас,
Гунодга тавба айлаб, эмди тоат дилмасам булмас,
Хатою маъсиятларга надомат дилмасам булмас.
Эшитмай дад суханни утти умрим гуши дарлидда,
Тижорат суди урнига дама кони зарарликда.
Етиб вадти дарилик кору борим бесамарликда,
Абае утди йигитлик, сад дариго, бёхабарликда,
Раниматдир, тирикликда риёзат дилмасам булмас.
Ётурмиз кеча-кундуз хоби гафлат бирла бепарво,
Гунодим куп эрур йуд тоат этмод диммати асло,
Нетурман тоатим йудтур табад иш куп менда аммо,
На юз бирла борурмиз тудфасиз Х,ад дошита фардо,
Хаётим борича энди ибодат дилмасам булмас.
Гунод бирла утуб умри азизим йуд пушаймоним,
Топиб тавфиди тавба бирла утсам йуддур армоним,
Тазарруда, надоматда чидарсам оду афгоним,
Сулуким додирия, радбаримдур пиру пироним,
Садарлаб зарби “...иллаллод”ни одат дилмасам булмас.
+S<| 108
Жафо жонимга килдим, маъсият кайдини беркитдим,
Агарчи яхши сузларни жадонда куплаб эшитдим,
Вале менга даво голиб булубон ондадар кетдим,
Юруб нафсим учун шул вадтгача тоатни тарк этдим,
Кдноат шадрига бориб, тижорат килмасам булмас.
Бадойимдек емок-ичмокка бордир мойили лаззат,
Бу боисдин тополмасман ибодат дилгали фурсат,
Ётурман маъсият лойига ботиб бир неча муддат,
Фужуру фиску исёним халойидлар аро шудрат,
Мадина, Маккатуллодни зиёрат килмасам булмас.
Гарибийнинг утур умри дамиша безафарликда,
Гуноди касратидин доимо хуни жигарликда,
Дили колик, улусни уртасида бемакарликда,
Эгасиз ит каби умрум утодур дарбадарликда,
Дазиний, ихтиёр эт, энди дижрат килмасам булмас.
“Ибратли хает гулшани ” китобидан
АХМАД ЯССАВИЙ
ХИКМАТЛАРИДАН
Суннат эрмиш, кофир булса, берма озор,
Кунгли каттик дилозордин Худо безор.
Аллох хаки, андок кулга сижжин тайёр,
Донолардин эштиб бу суз айдим мано.
***
НафсДйн кечиб, цаноатни пеша килгон,
Хар ким топса, рози булиб, буйин сунгон,
Яхшиларга хизмат килиб дуо олгон,
Андок ошик мах,шар куни армони йук.
***
Зохид булма, обид булма, ошик булгил,
Мех,нат тортиб ишк йулида содик булгил,
Нафсни тепйб, даргохига лойик булгил,
Ишксизларнинг хам жони йук, имони йук.
110 |>
ЭРГАШУР
Куп бино дуйма узингга, бенаволар эргашур,
Топмаган ишд лаззатини норасолар эргашур.
Зийнати хусну жамолинг икки хайдар кокилинг,
Уйнашиб ортингда гуё аждахолар эргашур.
Солмагил узни бозорга, диймату дадринг кетар,
Нафс йулида мубтало булган гадолар эргашур.
Гарчи отсанг дошларинг ёйи билан мужгон
удин,
Ох-вох деб дуча-дуйда бехаёлар эргашур.
Махвашеи^булматширинсузи-ёлгонларгахеч^—
Бахту идболингга дарши можаролар эргашур.
Акл ила дил кузгусидн бод даёт гулзорига,
Гулчечад янглиг очилган бовафолар эргашур.
Чин мухаббат бирла, Хушнуд, булгуси хар дам
гузал,
Хур хаётингга умрбод муддаолар эргашур.
Хушнуд
Ибн Хажар Асцалоний
ОЛТИН УГИТЛАР
“Hmmivi ^ухорий халкдро маркази” нашриёти,
112 бет.
Мухдррир:
Отабек МУХАММАДИЕВ
Мусахдих,:
ОлимДЖУРАЕВ
Сауифаловчи-дизайнер:
Мухаммадикбол ШУКУРОВ
“Имом Бухорий халкаро маркази” нашриёти
Лицензия: AI 132. 14 март 20Q9 й.
Самарканд вилояти, Пайарик; зумани, Хужа Исмоил
кишлоти. Тел.: (0366) 673-31-60.
E-mail:[email protected].
Босишга.рухсат этилди: 24.03.2018 й.
Бичими: 60x84 '/16. “Times New Roman”
гарнитурасида офсет босма усулида босилди.
7 шарт. б.т. 6,5 хисо.б нащр. таб.
Адади 5000 нусха. 24/03 -сон буюртма.
“RELIABLE PRINT” МЧЖ босмахонасида чоп этилди.
Тошкент шахдр, Чорсу майдони, 3-А уй.