final

‫راهنمای پژوهش و جستجو‬

‫در‬

‫کتابخانه دیجیتالی آستان قدس رضوی‬

‫‪1‬‬

‫مندرجات‬

‫درباره راهنما‬

‫مساله خود را شناسایی کنید‪.‬‬

‫‪ ‬انتخاب یک موضوع‬
‫‪ ‬محدود کردن یا بسط دادن یک موضوع‬

‫‪ ‬تعیین کلیدواژههای مناسب‬
‫اطلاعات قبلی خود را افزایش دهید‪.‬‬

‫‪ ‬با استفاده از دایرهالمعارفها‬
‫‪ ‬با استفاده از اصطلاحنامهها و واژهنامهها‬
‫‪ ‬با استفاده از کتابشناسیها و کتابنامهها‬
‫‪ ‬با استفاده از راهنماهای موضوعی وب و دروازههای اطلاعاتی‬

‫منابع مورد نیاز خود را بیابید‪.‬‬

‫‪ ‬تدوین یک عبارت جستجو‬
‫‪ ‬شناخت انواع منابع‬

‫‪ ‬جستجو در یک پایگاه اطلاعاتی‬
‫‪ ‬خدمات تحویل مدرک‬

‫آنچه را یافته اید ارزیابی کنید‪.‬‬

‫‪ ‬ارزیابی میزان ربط نتایج بازیابی شده‬
‫‪ ‬ارزیابی کیفیت و اعتبار نتایج بازیابی شده‬

‫‪ ‬ارزیابی محتوای استخراج شده از وب‬
‫‪ ‬انتخاب منبع داوری شده از نظر علمی‬

‫استناد به منبع بازیابی شده‬

‫‪2‬‬

‫درباره راهنما‬

‫هر فردی برای کسب موفقیت در دسترسی به اطلاعات مورد نیاز خود به هنگام جستجو در پایگاههای اطلاعاتی بهویژه‬
‫کتابخانههای دیجیتالی میبایست دانش و مهارتهای لازم را (که با عنوان سواد اطلاعاتی نامیده میشود) کسب کند‪.‬‬
‫کتابخانۀ دیجیتالی تداعیکننده مفهوم کتابخانه سنتی در فضای دیجیتالی است و ارائهکننده محتوای‬

‫اطلاعاتی در قالبهای مختلف از جمله متن‪ ،‬تصویر‪ ،‬صوت‪ ،‬فیلم و برنامه نرمافزاری میباشد‪.‬‬
‫کتابخانه دیجیتالی آستان قدس رضوی نیز یکی از کتابخانههای دیجیتالی معتبر ایرانی است که تلاش دارد با توجه به‬

‫مجموعه منابع اطلاعای غنی خود‪ ،‬بهترین خدمات اطلاعاتی را به کاربرانش ارائه دهد‪.‬‬

‫این دستنامه راهنما به منظور کمک به شما کاربران این کتابخانه دیجیتالی به منظور کسب دانش و مهارتهای‬
‫لازم جهت دسترسی به اطلاعات مورد نیاز خود در این پایگاه اطلاعاتی طراحی شده است‪ .‬در طراحی این‬
‫دستنامه‪ ،‬از الگوهای معتبر خارجی از جمله دستنامه راهنمای پژوهش کتابخانه دانشگاه سانتاکروز کالیفرنیا‪،‬‬
‫راهنمای پژوهش کتابخانه دانشگاه کورنل‪ ،‬راهنمای پژوهش کتابخانه دانشگاه بریتیش کلمبیا و سایر دستنامهها و‬
‫منابع پژوهشی مشابه استفاده شده است‪ .‬امیدواریم که با ارائه بازخوردهای خود‪ ،‬ما را در ویرایش این دستنامه و‬

‫ارتقای سطح آن یاری کنید‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫مساله خود را شناسایی کنید‬

‫انتخاب یک موضوع اغلب یکی از دشوارترین بخشهای انجام یک پژوهش است‪ .‬چنانچه شما اختیار انتخاب موضوع‬
‫پژوهش خود را دارید‪ ،‬تلاش کنید تا موضوعی را انتخاب کنید که به آن علاقه یا درباره آن دغدغه دارید‪.‬‬

‫برای شناسایی دقیق مساله خود باید گامهای زیر را طی کنید‪:‬‬
‫‪ ‬انتخاب یک موضوع‬

‫‪ ‬محدود کردن یا بسط دادن یک موضوع‬
‫‪ ‬تعیین کلیدواژههای مناسب‬

‫‪4‬‬

‫*انتخاب یک موضوع‬

‫انتخاب یک موضوع مناسب اغلب دشوارترین مرحله از مراحل انجام یک پژوهش است‪ .‬این مرحله‬
‫نقطه آغازین یک پژوهش است‪ .‬پاسخ به پرسشهای زیر به شما در رابطه با انتخاب موضوعهای مناسب کمک میکند‪:‬‬

‫‪ ‬اندازه تقریبی مقاله‪ ،‬طرح یا گزارش پژوهشی مدنظرتان –که به دنبال تهیه آن هستید‪ -‬چند صفحه‬
‫است؟‬

‫ایدههای مدنظر برای تهیه مقالهها و نوشتههای کوتاهتر نباید بسیار اخص و با دامنه بسیار محدودی باشند‬
‫درحالیکه برای نوشتههای طولانیتر میتوان ایدههایی عامتر و با دامنههای وسیعتری انتخاب کرد‪.‬‬
‫‪ ‬چه مقدار زمان برای انجام پژوهش خود در اختیار دارید؟‬

‫چنانچه زمان زیادی برای انجام پژوهش خود در اختیار دارید میتوانید ایدههای گستردهتر و عامتری را به‬
‫عنوان موضوع پژوهش خود انتخاب کنید‪.‬‬

‫‪ ‬آیا به تعداد معین و یا قالبهای خاصی از منابع و مآخذ برای استفاده در پژوهش خود نیاز دارید؟‬

‫باید توجه کرد که با توجه به زمانبر بودن انجام یک پژوهش‪ ،‬موضوعی را برای پژوهش خود انتخاب کنید که در‬
‫گذر زمان از میزان اهمیت و اولویت آن کاسته نشود‪.‬‬

‫ضمن آنکه باید توجه داشت که با توجه به نوع و قالبی که پژوهشتان منتشر میشود (مقاله‪ ،‬کتاب‪ ،‬پایاننامه‪ ،‬طرح‬
‫پژوهشی و ‪ )...‬تعداد منابع و مآخذ مورد نیاز خود را در انواع و قالبهای مختلف منابع اطلاعاتی مشخص کنید‪.‬‬
‫بدین ترتیب در انتخاب موضوعهای پیشنهادی دقت داشته باشید که میزان در دسترس بودن این منابع و مآخذ‬
‫تعیینکننده خواهد بود‪ .‬از انتخاب موضوعهایی که منابع و مآخذ مورد نیاز برای بررسی آنها در دسترس نیستند و یا‬

‫دسترسی به آنها دشوار است کنید‪.‬‬

‫‪5‬‬

‫در زیر‪ ،‬چند راهکار مناسب به ویژه برای دانشجویان به منظور یافتن موضوع مناسب پژوهش ارائه میشود‪:‬‬

‫‪ ‬با اساتید خود مشورت کنید‪.‬‬
‫این افراد ممکن است رهنمودها یا ایدههای نابی را برای پژوهش به شما توصیه کنند‪.‬‬

‫‪ ‬با همکلاسیهای خود صحبت کنید‪.‬‬
‫با این اقدام متوجه ایدههای مدنظر آنها خواهید شد‪ .‬مکالمه در این زمینه میتواند به شما کمک کند تا موضوع‬

‫مورد علاقه خود را زودتر بیابید‪.‬‬
‫‪ ‬درباره آنچه در کلاسها یا سمینارهای علمی آموزش داده میشود فکر کنید‪.‬‬
‫آیا ایده های ارائه شده در کلاسها و سمینارهای علمی را می توانید به نوعی به موضوع پژوهشی خود ربط‬

‫دهید؟‬
‫‪ ‬مجلههای علمی یا منابع مرجع را ورق بزنید‪.‬‬
‫این کار به شما کمک خواهد کرد تا ایده ها و موضوعات نابی را برای پژوهش بیابید‪.‬‬
‫‪ ‬سیاهههای اولویتهای پژوهشی ارائه شده توسط دانشگاهها‪ ،‬سازمانها‪ ،‬گروههای آموزشی و انجمنهای‬

‫علمی را بررسی کنید‪.‬‬
‫این سیاههها معمولا توسط افراد صاحبنظر تهیه شده و نشان دهنده نیازهای پژوهشی مورد توجه جوامع‬
‫علمی هستند‪ .‬برای نمونه سیاهه اولویتهای پژوهشی سازمان کتابخانهها‪ ،‬موزهها و مرکز اسناد آستان قدس‬

‫رضوی را در اینجا ببینید‪.‬‬

‫‪6‬‬

‫*موضوع خود را محدود کنید یا بسط دهید‪.‬‬
‫**محدود کردن موضوع‬

‫برای آشنایی با شیوه محدودکردن موضوع انتخابی خود برای پژوهش‪ ،‬مثالی در زیر ارائه میشود‪:‬‬

‫مثال‪ :‬پژوهشگری علاقه دارد تا در رابطه با آستان قدس رضوی مقالهای ارائه دهد‪ .‬بنابراین موضوع انتخابی‬
‫این پژوهشگر "آستان قدس رضوی" است‪.‬‬

‫رهنمود‪ :‬این پژوهشگر میتواند برای محدود کردن موضوع پژوهشی خود‪ ،‬پرسشهای زیر را از خود بپرسد‪:‬‬
‫‪ ‬میزان آشنایی وی با این موضوع چقدر است؟‬

‫‪ ‬به چه جنبهای از این موضوع (جنبههای تاریخی‪ ،‬مذهبی‪ ،‬سازمانی و غیره) علاقه دارد؟‬
‫‪ ‬در بررسی موضوع‪ ،‬کدام دوره زمانی مدنظرش است؟‬

‫‪ ‬در بررسی موضوع خود آیا به اطلاعاتی درباره مکانهای جغرافیایی (مانند شهر مشهد) نیاز دارد؟‬
‫‪ ‬به چه نوع اطلاعاتی در این زمینه نیاز دارد؟ اطلاعات مختصر یا مفصل؟ مقالههای مجلهها‪ ،‬دایرهالمعارفها یا‬

‫همایشها؟‬
‫‪ ‬آیا در پژوهش خود به آمار هم نیاز دارد؟‬

‫مثالی برای محدود کردن موضوع‪:‬‬
‫موضوع کلی‪ :‬آستان قدس رضوی‬
‫زمان مدنظر‪ :‬دوره قاجار‬
‫مکان‪ :‬ایران‪ ،‬مشهد‬

‫اشخاص یا گروهها‪ :‬خدام حرم مطهر‬
‫جنبههای مورد بررسی‪ :‬گرایش سیاسی‪ ،‬وضعیت اقتصادی و وضعیت اجتماعی خدام حرم مطهر‬

‫‪7‬‬

‫**بسط موضوع‬

‫برای آشنایی با شیوه بسط موضوع انتخابی خود برای پژوهش‪ ،‬مثالی در زیر ارائه میشود‪:‬‬

‫مثال‪ :‬موضوع مدنظر برای پژوهش این است که آیا اصلاح ژنتیکی دانههای سویا برای سلامت مصرفکنندگان‬
‫خطر دارد؟‬

‫ممکن است هیچ پاسخ روشنی برای پرسش فوق وجود نداشته باشد و نیاز باشد تا یک پژوهش وسیعی برای پاسخ به آن‬
‫انجام شود‪ .‬در این صورت‪ ،‬چگونه میتوان این موضوع را به موضوعی قابل بررسی تبدیل کرد؟‬

‫رهنمود‪ :1‬پژوهشگر باید به دنبال موارد مشابه یا فرصتهای دیگری جهت بسط مفهوم خود باشد‪ .‬بدین‬
‫منظور میتواند پرسشهای زیر را از خود بپرسد؟‬

‫‪ ‬آیا برایش امکان دارد که علاوه بر دانههای سویا‪ ،‬سایر مواد غذایی غنی شده را هم بررسی کند؟‬
‫‪ ‬آیا برایش امکان دارد که در رابطه با دغدغهها و چالشهای امنیت غذایی به صورت عامتری فکر کند؟ این دغدغهها و‬

‫چالشها کدامند؟‬
‫‪ ‬آیا میتواند بازیگران و نقش آفرینان کلیدی در این بحث را شناسایی کند؟ این بازیگران کلیدی کدامند؟‬

‫مصرفکنندگان؟ دانشمندان؟ و یا ‪...‬‬
‫‪ ‬آیا میتواند موارد و موضوعهای دیگری را که در خلال این موضوع باید بررسی شوند را مشخص کند؟ برای مثال‪،‬‬

‫شاید نیاز باشد تا مشخص شود که مواد غذایی چگونه باید برچسبگذاری شوند؟‬
‫رهنمود ‪ :2‬برای بسط دادن موضوع انتخابی میتوان از مشورت با صاحبنظران‪ ،‬اساتید و کتابداران استفاده‬

‫کرد‪.‬‬

‫مثالی برای بسط یک موضوع‪:‬‬
‫موضوع خاص‪ :‬آیا اصلاح ژنتیکی دانههای سویا برای سلامت مصرفکنندگان خطر دارد؟‬

‫حوزه موضوعی مشابه‪ :‬غذاهای غنی شده یا اصلاح شده از نظر ژنتیکی‬
‫مناطق جغرافیایی و مکانهای احتمالی مناسب برای بررسی بیشتر‪ :‬سرتاسر دنیا به ویژه ایران‬

‫رویکردها و موارد قابل توجه‪ :‬غذاهای برچسب دار‪ ،‬قوانین و مقررات موجود‬

‫‪8‬‬

‫*تعیین کلیدواژههای مناسب‬
‫**چرا به کلیدواژهها نیاز دارید؟‬

‫پیش از آغاز پژوهش خود‪ ،‬نیاز است تا سیاههای از کلیدواژههای مدنظرتان را برای انجام جستجو در پایگاههای‬
‫اطلاعاتی (مانند یک کتابخانه دیجیتالی) تعیین کنید‪ .‬این کار به شما کمک میکند تا حوزه موضوعی خود را کاملا‬
‫شناسایی کنید و بتوانید جستجوهای مؤثر و کارآمدی را در پایگاههای اطلاعاتی پایهریزی نمائید‪ .‬برای این منظور‪ ،‬لازم‬

‫است مراحل زیر را طی کنید‪:‬‬

‫**استخراج مفاهیم کلیدی‬

‫پس از انتخاب یک موضوع برای پژوهشتان‪ ،‬سعی کنید تا آن را در قالب یک جمله یا یک سؤال درآورید‪ .‬پس از آن با‬
‫دقت به اجزاء و کلمات تشکیل دهنده آن جمله نگاه کنید‪.‬‬

‫برای مثال به این سؤال دقت کنید‪" :‬آیا حافظه با پیری ارتباط دارد؟"‬
‫این پرسش دارای دو مفهوم اصلی است‪.1 :‬ضعف حافظه ؛ ‪ .2‬پیری‬

‫بدین ترتیب تلاش کنید تا سیاههای از واژههای کلیدی را برای جستجوی موضوعی خود تهیه کنید‪ .‬کلیدواژهها را گروهبندی و‬
‫طبقهبندی کنید‪ .‬برای مثال در مورد موضوع "آیا ضعف حافظه با پیری ارتباط دارد؟" ممکن است کلیدواژههایی انتخاب شوند که‬

‫در دو گروه اصلی زیر دستهبندی شوند‪:‬‬
‫‪ .1‬ضعف حافظه‪ ،‬بیماری آلزایمر یا فراموشی‬

‫‪ .2‬پیری یا سالمندی‬
‫سایر کلیدواژهها ممکن است به جنبههای دیگر موضوع مورد بررسی شما ارتباط داشته باشند یا بسیار کلی باشند‪.‬‬

‫**سیاهه کلیدواژههای خود را با استفاده از واژههای مرتبط گسترش دهید‪.‬‬

‫از منابع مرجع میتوانید جهت افزایش تعداد کلیدواژههای مرتبط با موضوعتان استفاده کنید‪ .‬البته همانگونه که در مسیر‬
‫انجام پژوهشتان پیش میروید تعداد کلیدواژههای جدید افزایش مییابند‪ .‬منابعی چون سرعنوانهای موضوعی‪،‬‬

‫اصطلاحنامهها و چکیده مقالههای مرتبط هم منابع خوبی جهت یافتن کلیدواژههای مرتبط جدید هستند‪.‬‬

‫‪9‬‬

‫اطلاعات قبلی خود را افزایش دهید‬

‫صرف تنها چند دقیقه برای مطالعه در مورد موضوع انتخابیتان در یک دایرهالمعارف تخصصی میتواند به شما در‬
‫انتخاب کلیدواژههای مناسب برای جستجو و تکمیل سیاهه کلیدواژههای مناسب‪ ،‬سودمند باشد‪ .‬دایرهالمعارفهای‬
‫تخصصی میتوانند به شما کمک کنند تا یک مرور کلی راجع به موضوع انتخابی خود داشته باشید و به صورت بسیار‬
‫خلاصه با ایدههای اصلی مرتبط با موضوعتان آشنا شوید‪ .‬مقالههای دایره المعارفی اغلب دارای کتابشناسیهای‬
‫برگزیدهای هستند که با دقت تهیه شدهاند‪ .‬این کتابشناسیها ابزار مفیدی جهت دریافت اطلاعات بیشتر در رابطه با‬
‫موضوعتان هستند‪ .‬کتابشناسیها هم از جمله منابع مرجع سودمندی هستند که میتوانند به شما در انتخاب‬

‫کلیدواژههای مناسب برای انجام جستجو کمک کنند‪.‬‬

‫* با استفاده از دایرهالمعارفها‬

‫در رابطه با موضوع خود در یک دایرهالمعارف تخصصی مطالعه کنید‪ .‬دایرهالمعارفها از جمله کاربردیترین منابع‬
‫هستند که میتوانید با استفاده از آنها نیاز اطلاعاتیتان را بطور کامل مشخص و شفاف کنید وبه اطلاعات جامعی در‬
‫مورد موضوع موردنظر خود دست یاببد‪ .‬بهطور معمول در دایرهالمعارفهای استاندارد و علمی در پیوند با هر مفهوم‪،‬‬
‫مقالهای با ساختار مشخص ارائه میشود‪ .‬در چنین مقالهای؛ تعریف‪ ،‬تاریخچه‪ ،‬دیدگاههای مختلف و یا جنبههای‬
‫گوناگون آن مفهوم و گاه موضوعهای وابسته به آن شرح داده میشود‪ .‬همچنین‪ ،‬مقالههای دایرهالمعارفها معمولا‬
‫توسط افراد شاخص و صاحبنظر در حوزههای موضوعی مختلف تهیه میشوند و از این رو‪ ،‬از اعتبار علمی بالایی‬

‫برخوردار هستند‪ .‬دایرهالمعارفها بهطور کلی به دو گونه عمومی و تخصصی تقسیم میشوند‪.‬‬

‫از بارزترین نمونههای دایرهالمعارفهای عمومی آنلاین میتوان به دایرهالمعارف ویکیپدیا اشاره کرد‪.‬‬
‫دایرهالمعارفهای تخصصی به صورت عمیقتری به یک موضوع و یا حوزه موضوعی خاص پرداخته و اطلاعات‬
‫جامعتر و در عین حال دقیقتری در اختیار قرار میدهند‪ .‬دایرهالمعارفها (به خصوص نمونههای تخصصی)‬
‫میتوانند برای شناسایی دامنه موضوع و بدست آوردن دریافتی کلی بهمنظور خاص کردن موضوع و شناسایی افراد‬

‫و منابع شاخص در آن مورد استفاده قرار گیرند (پریرخ و دیگران‪.1)1831 ،‬‬

‫‪ 1‬پریرخ‪ ،‬مهری؛ نادری‪ ،‬محمدرامین؛ زاهدی‪ ،‬مهدی (‪ .)9831‬رهنمودهای کاربردی برای کسب سواد اطلاعاتی‪ .‬مشهد‪ :‬دانشگاه فردوسی‪.‬‬

‫‪11‬‬

‫دایرهالمعارف حقوق و اقتصاد‬ ‫**چند نمونه از دایرهالمعارفهای تخصصی آنلاین‪:‬‬
‫دایرهالمعارف اسلامپدیا‬ ‫دایرهالمعارف کامپیوتر‬

‫دایرهالمعارف کتابداری و اطلاعرسانی‬
‫دایرهالمعارف روانشناسی‬

‫*با استفاده از اصطلاحنامهها و واژهنامهها‬

‫اصطلاحنامهها سیاههای از واژهها و عبارتها در یک حوزه علمی و یا موضوع خاص هستند که توسط متخصصان‬
‫موضوعی تدوین شدهاند‪ .‬در هر مدخل موضوعی‪ ،‬خانواده هر موضوع (مجموعه اصطلاحهای مرتبط به هم) نیز ارائه‬
‫میشود‪ .‬به عبارت دیگر‪ ،‬در هر مدخل‪ ،‬موضوعهای وابسته‪ ،‬خاصتر (جزئیتر)‪ ،‬و یا عامتر (کلیتر) و مترادف نشان داده‬
‫میشوند‪ .‬بهطورکلی‪ ،‬این منابع برای شناخت دامنه موضوع و موضوعهای وابسته ابزار مناسبی هستند (پریرخ و دیگران‪،‬‬

‫‪.)9831‬‬

‫واژهنامه هم منبع مرجعی است که شامل کلمات یک زبان یا اصطلاحات یک موضوع‪ ،‬حرفه یا پیشه است که بر مبنای‬
‫نظمی معین‪ ،‬معمول ًا الفبایی‪ ،‬مرتب می شود و معانی‪ ،‬تلفظ‪ ،‬هجی‪ ،‬تعداد بخشهای کلمه‪ ،‬کاربرد و ‪ .....‬کلمات را ارائه‬
‫میکند‪ .‬بنابراین واژهنامه به کلمه مربوط میشود‪ .‬تفاوت اصلی بین واژهنامه و دایرهالمعارف این است که واژهنامه‪،‬‬

‫واژهها را توصیف میکند و دایرهالمعارف اطلاعات کلی درباره موضوعها را فراهم میآورد‪( .‬بیگدلی‪2)9831 ،‬‬

‫**چند نمونه از اصطلاحنامههای رایگان آنلاین‪:‬‬

‫‪ERIC‬‬
‫‪Thesaurus.com‬‬
‫‪Irandoc Thesauri‬‬

‫پایگاه اصطلاحنامه جامع علوم اسلامی‬

‫‪ 2‬بیگدلی‪ ،‬زاهد (‪ .)9831‬مرجع شناسی عمومی لاتین‪ .‬تهران‪ :‬انتشارات سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت)‪.‬‬

‫‪11‬‬

‫*با استفاده از کتابشناسیها و کتابنامهها‬

‫کتابشناسی یا کتابنامه فهرستی سازمان یافته از منابع ردیف اول یا دیگر منابع مربوط به موضوعهای مختلف و یا‬
‫یک نویسنده و شخص خاص است‪ .‬کتابشناسی عبارت است از سیاههای از نام و مشخصات مواد کتابی و غیرکتابی که‬
‫به روش خاصی از جمله الفبای نام پدیدآور یا زمان و موضوع تنظیم شده است‪ .‬کتابشناسی میتواند جامع یا گزیده باشد‬
‫و گاهی ممکن است با توضیحات ارائه شود‪ .‬کتابشناسی میتواند به عنوان بخشی از یک اثر بزرگتر و یا به عنوان‬
‫اثری جداگانه منتشر شود‪ .‬هدف اساسی یک کتابشناسی کمک به استفادهکننده برای شناسایی و کسب اطمینان از وجود‬
‫یک کتاب یا سایر منابع اطلاعاتی است‪ .‬وظیفه اصلی کتابشناسی ثبت پیشینههای دانش بشری است (بیگدلی‪.)9831 ،‬‬

‫بهطورکلی کتابشناسیها به یکی از سه منظور زیر تهیه میشوند‪ )1 :‬تهیه سیاههای از آثار درباره یک موضوع‪ ،‬یا‬
‫یک مکان‪ ،‬و یا یک شخص؛ ‪ )2‬تهیه سیاههای از آثاری که بتوانند جوابگوی پرسش خاصی باشند؛ و ‪ )8‬تعیین‬
‫محل دستیابی و بازشناسی آثار خاص (مرادی‪ 8)1831 ،‬فهرست منابع و مآخذ ارائه شده در انتهای مقالهها و‬

‫کتابها نیز نوعی کتابشناسی و کتابنامه هستند‪.‬‬

‫از کتابشناسیها نیز میتوانید برای افزودن بر تعداد کلیدواژههای مناسب جهت جستجو و منابع اطلاعاتی مورد نیاز‬
‫برای پژوهش خود استفاده کنید‪ .‬شما میتوانید با بررسی کتابشناسیها و کتابنامههای ارائه شده در انتهای مقالهها و‬
‫کتابهای تخصصی و سایر کتابشناسیهای تخصصی‪ ،‬سایر منابع اطلاعاتی مرتبط با موضوع پژوهشی خود را نیز‬
‫بیابید‪ .‬برخی از این کتابشناسیها از نوع کتابشناسیهای گزارمانی هستند که چکیدهای از اطلاعات عرضه شده در آن‬

‫منبع را نیز ارائه میدهند‪.‬‬

‫** نمونهای از کتابشناسیهای آنلاین‪:‬‬

‫کتابشناسی راسخون‬

‫‪ 8‬مرادی‪ ،‬نورالله (‪. )9811‬مرجعشناسی‪ :‬شناخت خدمات و کتابهای مرجع‪ .‬تهران‪ :‬فرهنگ معاصر‪.‬‬

‫‪12‬‬

‫*با استفاده از راهنماهای موضوعی وب و دروازههای اطلاعاتی‬

‫راهنماهای موضوعی وب که با نام ‪ Directory‬شناخته میشوند گروهی از ابزارهای دسترسی به اطلاعات در‬
‫محیط اینترنت محسوب میشوند‪ .‬این ابزارها با استفاده از ساختار سلسله مراتبی و از کل به جزء دانش و اطلاعات‬

‫موجود در فضای مجازی را در ردهها و طبقههای گوناگون ارائه میکنند (پریرخ و دیگران‪.)9831 ،‬‬

‫** نمونههایی از راهنمای موضوعی وب‪:‬‬

‫راهنمای موضوعی یاهو‬
‫راهنمای موضوعی کتابخانه دیجیتالی آستان قدس رضوی‬

‫دروازههای اطلاعاتی (‪ )gateways‬نیز گروهی از وبسایتها هستند که همچون دروازهای برای ورود به دنیای‬
‫اینترنت‪ ،‬دسترسی کاربران به گستره وسیعی از وبسایتهای دیگر را برقرار میکنند‪ .‬هدف این منابع نیز تسهیل‬
‫دسترسی به اطلاعات میباشد‪ .‬از آنجا که برخی از این منابع همانند راهنماهای موضوعی برای دستهبندی اطلاعات‬
‫خود از ساختار سلسلهمراتبی و برخی دیگر از ساختار کل به جزء استفاده میکنند میتوانید از آنها برای خاص کردن‬
‫موضوع پژوهشیتان و شناسایی دامنه آن نیز بهره ببرید‪ .‬این ابزارها معمولا توسط نهادهای تخصصی مانند کتابخانههای‬
‫دانشگاهی یا انجمنها طراحی شده و توسعه مییابند‪ ،‬بنابراین ابزارهای معتبری هستند و از روشهای منطقی برای‬

‫دستهبندی موضوعها و منابع استفاده میکنند (پریرخ و دیگران‪.)9831 ،‬‬

‫** نمونهای از دروازه اطلاعاتی‪:‬‬

‫کتابخانه مرکزی دانشگاه فردوسی مشهد‪ ،‬دروازهای اطلاعاتی برای دسترسی به اطلاعات و منابع تخصصی حوزههای‬
‫موضوعی مختلف پدید آورده است‪.‬‬

‫‪13‬‬

‫منابع مورد نیاز خود را بیابید‬

‫شما میتوانید اطلاعات مورد نیاز خود را به صورت مجازی از شبکه جهانی اینترنت بیابید‪ .‬امروزه اطلاعات بسیار زیادی‬
‫در قالب پایگاههای اطلاعاتی و منابع بسیار متنوع و جدیدی قابل دسترس هستند که میتوان از طریق جستجو به آنها‬
‫دسترسی پیدا کرد‪ .‬کتابخانههای دیجیتالی از مهم ترین انواع پایگاههای اطلاعاتی هستند که محتوا و اطلاعات لازم را‬

‫در حوزههای موضوعی متعدد فراهم میکنند‪.‬‬

‫در ادامه چند گام مهم به منظور کمک کردن به شما برای انجام یک جستجوی کارآمد ارائه می شود‪:‬‬
‫*تدوین یک عبارت جستجو‬
‫*شناخت انواع منابع‬

‫*جستجو در یک پایگاه اطلاعاتی‬
‫*خدمات تحویل مدرک‬

‫‪14‬‬

‫*تدوین یک عبارت جستجو‬

‫شما میتوانید با ترکیب کردن کلیدواژههای مناسب انتخابی برای موضوع خود‪ ،‬یک عبارت تشکیل دهید که این‬
‫عبارت‪ ،‬عبارت جستجو نام دارد‪.‬‬

‫برای شکل دادن به یک عبارت جستجو‪ ،‬نخست لازم است تا پرسشهای زیر را از خود بپرسید‪:‬‬
‫‪ ‬در حوزه موضوعی مورد بررسیتان کدام کلیدواژهها یا پرسشهای جدید مطرح شدهاند؟‬
‫‪ ‬در هنگام مطالعه دایرهالمعارفها و یا سایر منابع اطلاعاتی مرجع‪ ،‬کدام واژههای تخصصی به نظرتان‬

‫رسیده است؟‬

‫این اطلاعات می تواند مبنای مناسبی را برای شکل دادن عبارت جستجو فراهم سازد‪ .‬عبارت جستجو به موازات انجام‬
‫جستجو در یک پایگاه اطلاعاتی میتواند تغییر کرده و کاملتر شود‪ .‬این بدان معناست که چنانچه جستجو با یک‬
‫عبارت جستجوی خاص نتایج دلخواهی را پدید نیاورد میتوانید عبارت جستجو را با تغییر و اضافه کردن کلیدواژههای‬

‫مرتبطتر تغییر دهید تا بدین شیوه نتایج بهتری حاصل گردد‪.‬‬

‫پیش از شکل دادن به یک عبارت جستجو بهتر است موارد زیر را درنظر داشته باشید‪:‬‬
‫‪ ‬از به کار بردن یک جمله کامل در عبارت جستجوی خود خودداری کنید‪،‬‬

‫‪ ‬تلاش کنید تا مختصر و مفید فکر کنید و بنویسید‪،‬‬
‫‪ ‬از واژه های تک و یا عبارتهای کوتاه جهت توصیف آنچه که مدنظر دارید استفاده کنید‪،‬‬

‫‪ ‬عبارتهای جستجوی موفق معمولا از دو یا چند واژه و مفهوم تشکیل شدهاند‪،‬‬
‫‪ ‬سیاهه کلیدواژههای مرتبط با موضوع پژوهشی خود را مدام توسعه دهید‪،‬‬

‫‪ ‬معمولا بیش از یک شیوه برای بیان یک مفهوم یا یک موضوع وجود دارد‪ .‬زمانی که استفاده از یک یا چند‬
‫کلیدواژه در یک عبارت جستجو نتایج مناسبی را به بار نمیآورد‪ ،‬میتوانید این کلیدواژهها را با‬
‫کلیدواژههای مرتبط دیگری که در سیاهه خود دارید جایگزین کنید‪ .‬چنانچه کلیدواژههای بیشتری برای‬

‫موضوع یا مفهوم مدنظر خود داشته باشید کار جستجوی شما بسیار آسانتر و بهتر پیش خواهد رفت‪.‬‬

‫‪15‬‬

‫**موضوع مورد بررسی خود را تاحدالامکان اخص کنید و بر آن تمرکز کنید‪.‬‬

‫همانطور که در یکی از مثالهای پیشین توضیح داده شد موضوعی مانند "آستان قدس رضوی" یک موضوع و‬
‫کلیدواژه جستجوی بسیار کلی و گسترده است‪ .‬توصیه میشود که برای شکل دادن یک عبارت جستجوی مناسب‪ ،‬یکی‬

‫از جنبههای این پدیده را انتخاب کرده و بر آن تمرکز کنید‪.‬‬

‫مثال‪ :‬تاریخ تشکیلات اداری آستان قدس در دوره صفویه‬

‫**استفاده از عملگرهای بولی‬

‫گاهی یک واژه یا عبارت ساده جستجو نمیتواند بیانکننده نیاز اطلاعاتی جستجوگر باشد‪ .‬در چنین حالتی میتوان با‬
‫ترکیب چند واژه یا عبارت جستجو با استفاده از عملگرهای بولی ( "و"‪" ،‬یا" و "بجز" ) نتایج بهتری از جستجوی‬

‫خود بهدست آورد‪ .‬با استفاده از این سه عملگر میتوان چندین عبارت را به شیوههای متنوع با یکدیگر ترکیب کرد‪.‬‬
‫***کاربرد عملگر "و" ‪ :‬در صورتیکه اشتراک چند مفهوم مورد نظر باشد از عملگر "و" استفاده میشود‪.‬‬

‫برای مثال چنانچه فردی به دنبال اطلاعاتی در رابطه با تاریخچه تشیع باشد‪ ،‬ضروری است که مفهوم "تاریخچه"‬
‫را با مفهوم "تشیع" ترکیب کند‪ .‬با توجه به اینکه در این رابطه به منابعی نیاز است که شامل هر دو مفهوم‬
‫"تاریخچه" و "تشیع" شوند از عملگر "و" استفاده میشود‪ .‬عملگر "و" موجب محدود شدن دامنه نتایج بازیابی‬
‫شده میشود و چنانچه به دنبال اطلاعات کاملا مرتبط باشید استفاده از این عملگر توصیه میشود‪ .‬کاربرد این‬

‫عملگر را در شکل زیر بهتر میتوان دید‪:‬‬

‫‪16‬‬

‫تاریخچه تشیع‬

‫عملگر «و»‬

‫در کادر جستجوی کتابخانه دیجیتالی میتوانید با افزودن علامت ‪ +‬بین مفاهیم و یا گیومه در ابتدا و انتهای یک عبارت‬
‫از این عملگر استفاده کنید‪ .‬مثال‪ :‬تاریخچه ‪ +‬تشیع "تاریخچه تشیع"‬

‫***کاربرد عملگر "یا" ‪ :‬در صورتیکه اجتماع چند مفهوم مورد نظر باشد از عملگر "یا" استفاده میشود‪.‬‬

‫برای مثال چنانچه فرد در جستجوی پیشین خود در موضوع تاریخچه تشیع به نتیجه لازم دست نیافت می تواند از‬
‫عملگر "یا" در بین دوکلیدواژه استفاده کند‪ .‬از این عملگر معمولا زمانی استفاده میشود که جستجوگر از تعداد‬
‫نتایج بازیابی جستجوی اولیه خود راضی نیست و به دنبال بسط و عامتر کردن دامنه اطلاعات مورد تقاضای خود‬
‫است‪ .‬در این حالت تمام نتایج مرتبط با تاریخچه‪ ،‬تشیع و تاریخچه تشیع بازیابی خواهد شد‪ .‬کاربرد این عملگر را‬

‫در شکل زیر بهتر میتوان دید‪:‬‬

‫‪17‬‬

‫تاریخچه تشیع‬

‫عملگر «یـا»‬

‫در کادر جستجوی کتابخانه دیجیتالی میتوانید با افزودن علامت * بین مفاهیم و یا عدم درج گیومه در ابتدا و انتهای‬
‫یک عبارت از این عملگر استفاده کنید‪ .‬مثال‪ :‬تاریخچه * تشیع تاریخچه تشیع‬

‫***کاربرد عملگر "بجز" ‪ :‬در صورتیکه بخواهیم یک مفهومی را که جزئی از یک کل است مستثنا کنیم از این عملگر‬
‫استفاده میکنیم‪.‬‬

‫برای مثال ممکن است ما به دنبال شناخت مذاهب گوناگون بجز تشیع و از جنبه های مختلف بجز جنبه تاریخی و‬
‫تاریخچهای باشیم‪ .‬در این صورت از عملگر "بجز" استفاده میشود‪ .‬کاربرد این عملگر را در شکل زیر بهتر‬

‫میتوان دید‪:‬‬

‫‪18‬‬

‫مذهبشناسی‬

‫تاریخچه تشیع‬

‫عملگر «بجز»‬

‫در کادر جستجوی کتابخانه دیجیتالی میتوانید با افزودن علامت ‪ -‬بین مفاهیم از این عملگر استفاده کنید‪ .‬مثال‪:‬‬
‫مذهبشناسی‪( -‬تاریخچه یا تشیع)‬

‫**استفاده از گیومه برای جستجوی عبارتی‬

‫بسیاری از پایگاههای اطلاعاتی و کتابخانههای دیجیتالی از جستجوی عین یک عبارت پشتیبانی میکنند‪ .‬برای این‬
‫منظور نیاز است تا عبارت خود را در میان دو گیومه (") قرار دهید‪.‬‬

‫مثال‪" :‬تاریخچه تشیع" (در این حالت تمام پیشینههایی که حاوی عین عبارت "تاریخچه تشیع" هستند بازیابی‬
‫میشوند)‪.‬‬

‫** استفاده از کوتاهسازی‬

‫در بسیاری از پایگاههای اطلاعاتی و کتابخانههای دیجیتالی میتوانید با افزودن علامتهایی مانند علامت ستاره (*) یا‬
‫علامت سوال (؟) و یا علامت دلار (‪ )$‬در انتهای واژههای ساده‪ ،‬نتایج مرتبط با واژههای مرکبی را که با این واژه‬

‫درست میشوند را بازیابی کنید‪.‬‬
‫مثال‪ :‬مدیر* (در این حالت‪ ،‬پیشینههای حاوی کلیدواژههای ساخته شده با مدیر مانند مدیریت‪ ،‬مدیران‪ ،‬مدیرها و ‪...‬‬

‫بازیابی می شوند)‪.‬‬

‫‪19‬‬

‫*شناخت انواع منابع اطلاعاتی‬

‫برای شناخت انواع منابع اطلاعاتی موردنیازتان میتوانید با اساتید خود یا کتابداران کتابخانه مشورت کنید‪ .‬معمولا‬
‫انواع منابع اطلاعاتی در حوزههای موضوعی مختلف دارای اهمیت یکسانی نیستند‪ .‬برای مثال‪ ،‬در حوزههای فنی و یا‬
‫علوم پزشکی که نیاز به اطلاعات روزآمد‪ ،‬بسیار احساس میشود‪ ،‬مقالههای مجلههای علمی میتوانند بسیار سودمند‬

‫باشند‪ .‬در حالیکه در حوزههای علوم انسانی ممکن است تکیه بیشتر بر روی کتابها باشد‪.‬‬
‫منابع اطلاعاتی که معمولا در پژوهشها مورد استفاده قرار میگیرند عبارتند از‪:‬‬

‫**مقاله‬

‫مقاله علمی معمول ًا در نتیجه پژوهش منطقی‪ ،‬ژرف و متمرکز نظری‪ ،‬عملی و یا مختلط‪ ،‬به کوشش یک یا چند نفر‬
‫در یک موضوع تازه و با رویکردی جدید با جهت دستیابی به نتایجی تازه‪ ،‬تهیه و منتشر میگردد (اعتماد و همکاران‪،‬‬
‫‪ ،9839‬ص‪ .4)2‬چنین مقالهای در واقع گزارشی است که محقق از یافتههای علمی و نتایج اقدامات پژوهشی خود برای‬

‫استفاده سایر پژوهشگران‪ ،‬متخصصان و علاقهمندان به دست میدهد‪.‬‬
‫این مقالهها معمولا در نشریات بهویژه نشریات دانشگاهی منتشر و شامل مقالههای پژوهشی‪ ،‬مروری‪ ،‬گزارشی‪ ،‬نقد و‬
‫بررسی و معرفی میشوند‪ .‬این مقالهها اغلب دارای کتابنامه و فهرست منابع و مآخذ هستند‪ .‬همچنین اغلب این مقالهها‬
‫داوری شده هستند و از این رو‪ ،‬از اعتبار و روزآمدی مناسبی جهت استفاده توسط محققان و پژوهشگران برخوردارند‪.‬‬
‫مقالههای روزنامهها و مجلههای عامه پسند نیز معمولا برای انجام پژوهشهای دانشگاهی مناسب نیستند‪ .‬البته از این‬

‫منابع در برخی از پژوهشها جهت تحلیل محتوا و یا سایر موارد دیگر استفاده میشود‪.‬‬

‫***پایگاه مقالههای لاتین کتابخانه دیجیتالی آستان قدس رضوی‬
‫یکی از پایگاههای کتابخانه دیجیتالی آستان قدس رضوی پایگاه مقالههای لاتین است که امکان دسترسی کاربران‬

‫را به مقالههای نشریههای لاتین در موضوعات تخصصی مختلف فراهم میسازد‪.‬‬

‫‪ - 1‬اعتماد‪ ،‬شاپور؛ حیدری‪ ،‬اکبر؛ سربلوکی‪ ،‬محمدنبی و مهرداد‪ ،‬سید مرتضی (‪ .)9839‬معرفی نظام ارزیابی مجلات علمی‪ .‬تهران‪،‬‬
‫مرکز تحقیقات علمی وزارت علوم‪ ،‬تحقیقات و فنآوری‪.‬‬

‫‪21‬‬

‫**کتاب چاپی‬

‫کتاب مجموعهای از صفحات نوشته شده‪ ،‬مصور‪ ،‬چاپ شده یا صفحات خالی (صفحه سفید و نانوشته) ؛ ساخته شده از‬
‫جوهر‪ ،‬کاغذ (ورق)‪ ،‬پوست حیوانات و یا مواد دیگر می باشد که معمولا" از یک طرف یا سمت به یکدیگر محکم شده‬

‫یا متصل می گردند (منبع‪ :‬ویکیپدیای فارسی)‪.‬‬

‫کتابخانه دیجیتالی آستان قدس رضوی دارای چهار پایگاه برای کتابهای چاپی است که عبارتند از‪:‬‬

‫پایگاه کتابهای چاپی (فهرست مطالب)‬

‫این پایگاه با توجه به ضرورت رعایت قانون حق مولف‪ ،‬تنها فهرست مطالب کتابهای چاپی را دسترسپذیر میکند و‬
‫فاقد فایلهای تماممتن میباشد‪.‬‬

‫پایگاه کتابهای چاپی فارسی و عربی‬
‫در این پایگاه‪ ،‬امکان جستجو و مشاهده اطلاعات کتابشناختی کتابهای چاپی فارسی و عربی و ثبت درخواست برای‬

‫دریافت برخی از صفحههای آنها در قالب فایل الکترونیکی وجود دارد‪.‬‬

‫پایگاه کتابهای چاپی (قبل از ‪)1821‬‬
‫در این پایگاه‪ ،‬امکان جستجو و مشاهده اطلاعات کتابشناختی کتابهای چاپی منتشر شده پیش از سال ‪ 9821‬هجری‬

‫شمسی و ثبت درخواست برای دریافت برخی از صفحههای آنها در قالب فایل الکترونیکی وجود دارد‪.‬‬

‫پایگاه کتابهای چاپ سنگی‬

‫چاپ سنگی یا لیتوگرافی (به فرانسوی‪ )Lithographie‬گونهای چاپ مکانیکی شامل استفاده از صفحههای‬
‫عکاسی یا سایر صفحههای مشابه که در سطح آنان ناحیۀ تصویر به صورت روغندوست (غیرآبی‪ ،‬جوهرگیر) و‬
‫نواحی غیر تصویری به صورت آبدوست درآمدهاست‪ .‬معمولاً این صفحهها را با پودر آلومینیوم میسازند‪ .‬چاپ‬
‫سنگی نوعی چاپ مسطح بوده که در آن از سنگ آهک استفاده میشدهاست؛ بدین ترتیب که نوشته یا تصویر را به‬
‫روی سنگ منتقل میکردند و با استفاده از روشهای شیمیایی آن را برجسته مینمودند و سپس این تصویر بارها‬
‫روی کاغذ چاپ میشده است‪ .‬این نوع چاپ با استفاده از روش مختلط فیزیکی و شیمیایی بر اساس دفع متقابل‬
‫آب و چربی اختراع شد و متداولترین روش چاپ پیش از چاپ سربی و اختراع ماشین چاپ بوده است که امکان‬

‫تیراژ بالا را میسر میساخته است (منبع‪ :‬ویکیپدیای فارسی)‬

‫‪21‬‬

‫کتابخانه دیجیتالی آستان قدس رضوی دارای پایگاهی حاوی اطلاعات کتابشناختی و نسخه نمایشی کتابهای‬
‫چاپ سنگی است‪ .‬ضمن اینکه امکان درخواست فایل الکترونیکی این منابع نیز وجود دارد‪ .‬به راهنمای تصویری زیر‬

‫توجه کنید‪:‬‬

‫تصویر ‪ :1‬انتخاب گزینه نمایش نسخه نمایشی در پایگاه کتابهای چاپ سنگی‬

‫تصویر ‪ :2‬نمایش نسخه نمایشی در پایگاه کتابهای چاپ سنگی‬

‫‪22‬‬

‫تصویر‪ :8‬انتخاب گزینه درخواست فایل الکترونیکی منبع در پایگاه کتابهای چاپ سنگی‬

‫تصویر ‪ :1‬فرم درخواست فایل الکترونیکی منبع در پایگاه کتابهای چاپ سنگی‬

‫‪23‬‬

‫**کتاب یا نسخهخطی‬

‫نسخهخطی کتابی دست نوشته است که تاریخ نگارش آن مربوط به قبل از اختراع چاپ یا همزمان با اختراع چاپ‬
‫است‪( .‬سلطانی وراستین‪ 5)1831 ،‬دو دلیل ارزشمند بودن نسخههای خطی یکی قدمت و دیگری علمی و یا‬
‫تحقیقی بودن آنها است‪ .‬شناخت نسخههای خطی در انتخاب‪ ،‬بررسی و تصحیح آنها سهمی بسیار مهم دارد‪.‬‬
‫اجزای نسخههای خطی به مادی و هنری (معنوی) تقسیم میشوند که کاغذ‪ ،‬قلم‪ ،‬خط وخوشنویسی جزء اجزای‬

‫مادی و تذهیب‪ ،‬ترصیع‪ ،‬تجلید و مانند آن اجزای هنری به شمار میروند (فریدونی و عمادی‪6)1811 ،‬‬

‫*** پایگاه کتاب خطی کتابخانه دیجیتالی آستان قدس رضوی‬

‫در پایگاه کتابهای خطی‪ ،‬امکان جستجو و مشاهده اطلاعات کتابشناختی و نسخه نمایشی نسخههای خطی این‬
‫کتابخانه و ثبت درخواست برای دریافت فایل الکترونیکی وجود دارد‪.‬‬

‫**پایاننامه‬

‫پایان نامه گزارشی است مکتوب که در آن دانشجو نتایج بررسی و تحقیق خویش را در یکی از حیطه های رشته‬
‫تحصیلی مربوطه زیر نظر استاد ان راهنما انجام داده و ارایه می نماید (منبع)‪.‬‬
‫*** پایگاه پایاننامههای کتابخانه دیجیتالی آستان قدس رضوی‬

‫در پایگاه پایاننامهها امکان جستجو و مشاهده اطلاعات کتابشناختی و تعدادی از صفحههای ابتدایی پایاننامههای‬
‫موجود و همچنین ثبت درخواست برای دریافت فایل الکترونیکی برخی از صفحههای دیگر وجود دارد‪.‬‬

‫**سند تاریخی‬

‫سازمان اسناد ملی‪ ،‬بر طبق تبصره اول قانون مصوب ‪ 11/2/91‬سند را چنین تعریف کرده است‪« :‬کلیه اوراق‪ ،‬مراسلات‪،‬‬
‫دفاتر‪ ،‬پروندهها‪ ،‬عکسها‪ ،‬نقشهها‪ ،‬کلیشهها‪ ،‬نمودارها‪ ،‬فیلمها‪ ،‬نوارهای ضبط صوت و سایر اسنادی که در دستگاه دولت‬

‫‪ 5‬سلطانی‪ ،‬پوری؛ فروردین‪ ،‬راستین(‪. )9811‬اصطلاحنامه کتابداری‪ .‬تهران ‪ :‬کتابخانه ملی ایران‪.‬‬
‫‪ 6‬فریدونی‪ ،‬حسنعلی؛ عمادی‪ ،‬مرجان (‪" .)9811‬بررسی عناصر فهرستنویسی نسخههای خطی و تعاریف آنها"‪ .‬نشریه الکترونیکی‬

‫شمسه‪ ،‬دوره ‪ ،8‬شماره ‪ 92‬و ‪.98‬‬
‫‪24‬‬

‫تهیه شده و یا به دستگاه دولت رسیده است و به طور مداوم در تصرف دولت بوده از لحاظ اداری‪ ،‬مالی‪ ،‬اقتصادی‪،‬‬
‫قضایی‪ ،‬سیاسی‪ ،‬فرهنگی‪ ،‬علمی‪ ،‬فنی و تاریخی به تشخیص سازمان اسناد ملی ایران ارزش نگهداری داشته باشد‪».‬‬

‫*** پایگاه اسناد فارسی کتابخانه دیجیتالی آستان قدس رضوی‬
‫پایگاه اسناد فارسی دربرگیرنده اطلاعات کتابشناختی اسناد تاریخی (شامل نامههای اداری‪ ،‬صورت قبوض‪ ،‬صورت‬
‫هزینهها‪ ،‬دعوتنامههای اداری و ‪ )...‬موجود در مخازن آرشیوی سازمان کتابخانهها‪ ،‬موزهها و مرکز اسناد آستان قدس‬
‫رضوی است‪ .‬گزینه درخواست منبع در این پایگاه پیشبینی شده است که پس از بررسی درخواستها مطابق آئیننامه و‬

‫رعایت ضوابط اداری فایل الکترونیکی تحویل کاربران داده خواهد شد‪.‬‬

‫**عکسهای تاریخی‬

‫*** پایگاه عکسهای تاریخی کتابخانه دیجیتالی آستان قدس رضوی‬

‫پایگاه عکسها دربرگیرنده اطلاعات کتابشناختی عکسهای تاریخی (مانند نمای قدیم حرم مطهر امام رضا(ع) و‬
‫کتابخانه آستان قدس ) موجود در مخازن آرشیوی سازمان کتابخانهها‪ ،‬موزهها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی است‪.‬‬
‫عکس در نمایی کوچک در کنار اطلاعات کتابشناختی‪ ،‬به نمایش گذاشته شده و امکان درخواست فایل الکترونیکی‬

‫عکس نیز در این پایگاه پیشبینی شده است ‪.‬‬

‫**گالری‬

‫گالری یکی از گزینههای منوی بالایی صفحه اول وبسایت کتابخانه دیجیتالی آستان قدس رضوی است که شامل‬
‫موارد زیر است‪:‬‬

‫‪-1‬گالری عکس‪ :‬از طریق این گزینه میتوانید تصاویر مختلفی از جمله تصاویر حرم مطهر امام رضا (ع) در ادوار تاریخی‬
‫گذشته را مشاهده و ذخیره کنید‪.‬‬

‫‪25‬‬

‫تصویر ‪ :5‬گالری عکس‬

‫‪ -2‬گالری فیلم‪ :‬در این گالری‪ ،‬میتوانید فیلمهای منتخبی در مورد مراسمهای مختلف برگزار شده در حرم مطهر (از‬
‫جمله آئین غبار روبی) و معرفی اماکن و موسسههای آستان قدس رضوی را مشاهده کنید‪.‬‬

‫تصویر ‪ :6‬گالری فیلم‬

‫‪26‬‬

‫تصویر ‪ :3‬صفحه نمایش فیلم‬

‫‪ -8‬گالری صوت‪ :‬در این گالری میتوانید برخی از منابع صوتی منتخب (از جمله زیارات و مداحیهای مختلف) را شنیده‬
‫و دانلود کنید‪.‬‬

‫تصویر ‪ :3‬گالری صوت‬

‫‪27‬‬

‫‪-1‬گالری متن‪ :‬در این گالری میتوانید متن برخی از مقالههای منتخب را بخوانید‪.‬‬

‫تصویر ‪ :1‬گالری متن‬

‫‪28‬‬

‫*جستجو در یک پایگاه اطلاعاتی‬

‫برای یافتن اطلاعات و منابع اطلاعاتی موردنیاز خود میتوانید در پایگاههای کتابخانه دیجیتالی آستان قدس رضوی با‬
‫استفاده از روشهای زیر جستجو کنید‪:‬‬

‫**جستجوی ساده‬

‫«جستجوی ساده» سادهترین ابزار جستجو است که کادر مربوط به آن‪ ،‬در صفحه نخست پایگاه کتابخانه دیجیتالی‬
‫آستان قدس رضوی قرار دارد‪.‬‬

‫تصویر ‪ :11‬محل قرار گرفتن کادر جستجوی ساده در صفحه نخست پایگاه کتابخانه دیجیتالی آستان قدس رضوی‬

‫برای انجام جستجوی ساده نخست میبایست از منوی کشویی سمت راست‪ ،‬نوع فیلد جستجو را اعم از عنوان‪ ،‬ناشر‪،‬‬
‫پدیدآور‪ ،‬جنس و فهرست مندرجات تعیین کرد‪.‬‬

‫‪29‬‬

‫تصویر ‪ :11‬منوی کشویی نوع فیلد جستجو در کادر جستجوی ساده‬

‫سپس میبایست کلیدواژه یا عبارت جستجو را در قسمت «جستجو» وارد کرد‪.‬‬

‫تصویر ‪ :12‬کادر جستجوی ساده‬

‫برای جستجوی عین عبارت میتوانید عبارت جستجوی خود را در داخل «گیومه» قرار دهید‪ .‬در این حالت احتمال‬
‫بازیابی نتایج مرتبطتر بیشتر میگردد‪ .‬در نهایت‪ ،‬گزینه «جستجو» را کلیک نمایید تا صفحه نتایج (رکوردهای بازیابی‬

‫شده) باز شود‪.‬‬

‫‪31‬‬

‫**جستجوی پیشرفته‬

‫در صفحه «جستجوی پیشرفته» دامنه وسیعتری از ابزارهای جستجو در اختیار کاربران قرار داده شده است‪ .‬بدین‬
‫ترتیب‪ ،‬احتمال بازیابی نتایج مرتبطتر افزایش پیدا میکند‪ .‬گزینه «جستجوی پیشرفته» در صفحه نخست پایگاه‬

‫کتابخانه دیجیتالی آستان قدس رضوی قابل مشاهده است که میتوان با کلیک بر آن‪ ،‬صفحه مربوطه را باز کرد‪.‬‬

‫تصویر ‪ :18‬مکان گزینه جستجوی پیشرفته در صفحه نخست کتابخانه دیحیتالی آستان قدس رضوی‬

‫تصویر‪ :11‬صفحه جستجوی پیشرفته کتابخانه دیحیتالی آستان قدس رضوی‬

‫‪31‬‬

‫***روش جستجوی پیشرفته‬

‫کلیدواژه یا عبارتهای جستجوی خود را در کادرهای مرتبط وارد کنید و نوع آن (عنوان‪ ،‬موضوع‪ ،‬نویسنده و ‪ )...‬را از‬
‫منوی آبشاری سمت راست انتخاب کنید‪.‬‬

‫تصویر ‪ :15‬منوی آبشاری نوع فیلد در صفحه جستجوی پیشرفته کتابخانه دیحیتالی آستان قدس رضوی‬

‫چنانچه دو یا تعداد بیشتری کلیدواژه و عبارت جستجو را در کادرهای مربوطه وارد کردید میتوانید به منظور افزایش‬
‫احتمال بازیابی نتایج مرتبطتر از عملگرهای منطقی (و‪ ،‬یا‪ ،‬بجز) استفاده کنید (برای آشنایی با عملگرهای بولی میتوانید‬

‫به بخش تدوین یک عبارت جستجو مراجعه کنید)‬

‫تصویر ‪ :16‬منوی آبشاری عملگرهای بولی در صفحه جستجوی پیشرفته کتابخانه دیحیتالی آستان قدس رضوی‬

‫‪32‬‬

‫ترتیب نتایج بازیابی شده را میتوانید بر مبنای امتیازاتی که کاربران با ستاره به رکوردها میدهند و یا بر مبنای تاریخ (از‬
‫جدید به قدیم) تنظیم کنید‪.‬‬

‫تصویر ‪ :13‬منوی آبشاری نوع ترتیب نتایج بازیابی شده در صفحه جستجوی پیشرفته کتابخانه دیحیتالی آستان قدس رضوی‬

‫نوع ارتباط بین فیلدها را نیز میتوانید بر مبنای ترکیبهای صعودی (از پایین به بالا) یا نزولی (از بالا به پایین)‬
‫مشخص کنید‪.‬‬

‫تصویر ‪ :13‬منوی آبشاری نوع ارتباط ترکیبی میان فیلدها در صفحه جستجوی پیشرفته کتابخانه دیحیتالی آستان قدس رضوی‬

‫‪33‬‬

‫تعداد رکوردهای بازیابی شده در هر صفحه را نیز می توانید از منوی آبشاری مشخض شده در شکل زیر تعیین کنید‪.‬‬

‫تصویر ‪ :11‬منوی آبشاری تعداد رکوردهای بازیابی شده در هر صفحه‬

‫برای آنکه بتوانید نتایج جستجوهای خود را محدود به رکوردهای دارای فایل دیجیتالی کنید میبایست بر علامت ‪+‬‬
‫موجود در صفحه جستجوی پیشرفته کلیک کنید‪ .‬پس از کلیک علامت ‪ +‬تبدیل به علامت – میشود و گزینه"تنها‬
‫فردادههای دارای منابع دیجیتالی را بازیابی کن" نشان داده میشود‪ .‬با کلیک بر مربع موجود در کنار این گزینه (تصویر‬

‫‪ )21‬میتوانید نتایج را محدود به رکوردهایی کنید که حتما دارای فایل دیجیتالی باشند‪.‬‬

‫‪34‬‬

‫تصویر ‪ :21‬گزینه محدود کردن یافتهها به منابع دارای فایل دیجیتالی‬

‫همچنین اگر بخواهید یک فایل خروجی از اطلاعات کتابشناختی رکوردهای بازیابی شده در صفحه نتایج خود بگیرید‬
‫میتوانید نوع فایل خروجی را در صفحه جستجوی پیشرفته مطابق با تصویر ‪ 29‬انتخاب کنید‪.‬‬

‫تصویر ‪ :21‬انتخاب نوع فایل خروجی رکوردهای بازیابی شده‬
‫‪35‬‬

‫***ذخیره سوابق جستجو‬
‫در کتابخانه دیجیتالی آستان قدس رضوی امکان ذخیره کردن سوابق جستجویتان در موضوعهای مختلف فراهم شده‬
‫است‪ .‬بدین منظور نیاز است تا پس از پر کردن فرم گزینه ثبت نام (موجود در صفحه اول کتابخانه دیجیتالی) و دریافت‬
‫نام کاربری و رمز عبور وارد صفحه شخصی خود در کتابخانه دیجیتالی آستان قدس رضوی شوید‪ .‬پس از آن‪ ،‬با انجام‬
‫جستجوی خود در صفحه جستجوی پیشرفته کتابخانه دیجیتالی‪ ،‬میتوانید نتایج جستجو را مطابق شکل ‪ 22‬به‬

‫علاقهمندیهای خود اضافه کنید‪.‬‬

‫تصویر ‪ :22‬گزینه ذخیره سوابق جستجو پس از انجام جستجو در صفحه جستجوی پیشرفته‬

‫پس از کلیک بر گزینه "نتایج جستجو را به علاقهمندیها اضافه کن" صفحه کوچکی در بالای صفحه اصلی در سمت‬
‫چپ باز میشود که از شما میخواهد تا نخست پوشهای برای موضوع جستجوی خود تشکیل دهید و پس از آن نتایج‬

‫را در آن پوشه ذخیره کنید‪.‬‬

‫‪36‬‬

‫تصویر ‪ :28‬باز شدن پوشه ‪ Favorite‬در گوشه سمت چپ بالای صفحه‬

‫با کلیک بر گزینه "افزودن"‪ ،‬صفحه کوچکی در همان گوشه سمت چپ بالای صفحه اصلی برای شما باز میشود که‬
‫میتوانید در آن عنوان پوشه‪ ،‬نوع منابع قابل ذخیره (به صورت صفحات یا گالری مالتی مدیا)‪ ،‬سطح دسترسی (شخصی‬
‫یا عمومی) و یک شرح مختصر را مشخص کنید‪ .‬چنانچه گالری مالتی مدیا انتخاب شود‪ ،‬امکان افزودن رکوردهای‬
‫چندرسانهای مانند سند و عکس نیز به پوشه علاقمندیها فراهم میشود‪ .‬با انتخاب سطح دسترسی عمومی‪ ،‬سایر‬
‫کاربران کتابخانه دیجیتالی نیز قادر خواهند شد تا پوشه علاقهمندیهای شما را با عنوان و موضوع مشخص شده مشاهده‬

‫کنند‪.‬‬

‫تصویر ‪ : 21‬ایجاد یک پوشه برای موضوع مورد علاقه خود‬
‫‪37‬‬

‫پس از ایجاد یک پوشه‪ ،‬صفحهای در گوشه سمت چپ بالای صفحه اصلی (تصویر ‪ )22‬باز میشود که عنوان پوشه‬
‫ایجاد شده به همراه قابلیت ویرایش‪ ،‬حذف و ذخیره نتایج جستجو در آن قابل مشاهده است‪ .‬با کلیک بر علامت‬
‫دیسکت‪ ،‬نتایج جستجویتان در پوشه مدنظر ذخیره میشود‪ .‬همچنین در این صفحه‪ ،‬امکان افزودن یک پوشه جدید با‬

‫عنوان و موضوع جدید وجود دارد‪.‬‬

‫تصویر ‪ :25‬صفحه ذخیره نتایج جستجو در پوشه علاقهمندیها‬

‫***مدیریت علاقهمندیها‬
‫پس از ذخیره نتایج جستجو در پوشه مدنظر‪ ،‬میتوانید از منوی بالای صفحه نخست کتابخانه دیجتالی آستان قدس‬
‫رضوی‪ ،‬گزینه کتابخانه شخصی و پس از آن گزینه مدیریت علاقهمندیها را انتخاب کنید‪ .‬در این صفحه میتوانید‬
‫پوشههای علاقمندیهای خود به همراه نتایج ذخیره شده در آنها را مشاهده و بازیابی کنید‪ .‬در صفحه هر پوشه‪ ،‬علاوه‬
‫بر ذکر عنوان و نوع پوشه یا گالری‪ ،‬سوابق جستجو با ذکر مشخصات (عنوان‪ ،‬تاریخ جستجو و سازنده) آنها هم قابل‬

‫مشاهده است (تصویر ‪.)22‬‬

‫‪38‬‬

‫تصویر ‪ :26‬صفحه مدیریت علاقهمندیها در کتابخانه شخصی‬

‫در صفحه نتایج بازیابی شده هم میتوانید از طریق کلیک بر علامت مشخص شده در کنار هر رکورد (تصویر ‪ ،)21‬هر‬
‫یک از رکوردهای کتابشناختی مدنظر را به صورت انفرادی به پوشههای علاقهمندیهای خود بیفزایید‪.‬‬

‫تصویر ‪ :23‬افزودن یک رکورد کتابشناختی در صفحه نتایج به پوشههای علاقهمندیها‬
‫‪39‬‬

‫**جستجو در کنسرسیوم‬

‫کُنْ ُس ْرسیوم‪ 1‬به ائتلاف چند فرد‪ ،‬شرکت‪ ،‬سازمان یا حکومت یا ترکیبی از اینها با هم برای انجام فعالیتهای مشترک‬
‫یا ادغام منابعشان برای رسیدن به هدف مشترک گویند‪ .‬بهطورکلی منظور از کنسرسیوم‪ ،‬ائتلاف چند شرکت باهم برای‬

‫انجام امور انتفاعی است (منبع)‪.‬‬

‫کنسرسیوم محتوای ملی‪ ،‬گردهمایی مجموعهای از کتابخانهها و نهادهای تولیدکننده و یا صاحب محتوا و منابع‬
‫اطلاعاتی است که با هدف تأمین دسترسی هر چه سریعتر پژوهشگران و شهروندان ایرانی به محتوای مورد‬
‫نظرشان تشکیل شده است‪ .‬کنسرسیوم تولیدکننده محتوا نیست‪ ،‬اما برای دستیابی به هدف خود‪ ،‬سعی میکند‬
‫مشارکت صاحبان محتوا را جلب کرده و بستر مناسب فنی وفرهنگی لازم برای گردآوری‪ ،‬تبدیل‪ ،‬سازماندهی و‬
‫حفاظت اطلاعات رقومی را در سطح ملی ایجاد نماید‪ .‬با این رویکرد‪ ،‬کنسرسیوم در صدد است دسترسی به‬
‫محتوای اعضای خود را برای کاربران در سطح ملی و بین المللی به بهترین نحو ممکن فراهم کند‪ .‬کنسرسیوم‬
‫تلاش میکند مالکیت مادی و فکری صاحب محتوا و هویت فردی هر یک از اعضا را حفظ کند‪ ،‬کیفیت و بهرهوری را‬
‫در هر یک از فعالیت های کنسرسیوم بهبود بخشد‪ ،‬اصول مشتری مداری را در ارائه خدمات رعایت کند و در جهت‬

‫ارائه اطلاعات معتبر توسط صاحبان محتوا بکوشد (منبع) ‪.‬‬

‫در کتابخانه دیجیتالی آستان قدس رضوی (که خود از اعضای موسس کنسرسیوم محتوای ملی است) یک‬
‫صفحه جستجو با عنوان جستجو در کنسرسیوم درنظر گرفته شده است‪ .‬شما میتوانید از طریق این صفحه به تمام‬

‫اطلاعات و محتواهای قابل جستجو از طریق پورتال کنسرسیوم محتوای ملی دسترسی پیدا کنید‪.‬‬

‫‪7 Consortium‬‬ ‫تصویر ‪ :23‬صفحه جستجو در کنسرسیوم‬

‫‪41‬‬

‫**مرور‬

‫از طریق این منوی آبشاری در نوار ابزار بالائی موجود در صفحه اول کتابخانه دیجیتالی آستان قدس رضوی‪،‬‬
‫امکان تورق و مرور به شیوههای زیر فراهم شده است‪:‬‬

‫*** مرور الفبایی‬
‫در صفحه مرور الفبایی‪ ،‬کاربران با استفاده از یک فهرست الفبایی میتوانند عناوین و مشخصات کتابشناختی منابع اطلاعاتی‬
‫موجود در کتابخانه دیجیتالی آستان قدس رضوی را مشاهده و به آنها دسترسی داشته باشند‪ .‬در این صفحه‪ ،‬اطلاعات‬
‫کتابشناختی هر منبع اطلاعاتی شامل عنوان‪ ،‬شرح پدید آور‪ ،‬وضعیت نشر‪ ،‬زبان‪ ،‬نوع منبع‪ ،‬موضوع و شماره ثبت آن ارائه شده‬

‫است‪.‬‬

‫تصویر ‪ :21‬صفحه مرور الفبایی در کتابخانه دیجیتالی آستان قدس رضوی‬

‫*** مرور موضوعات‬
‫در صفحه مرور موضوعات ‪ ،‬امکان جستجو و مشاهده موضوعات موجود و تعداد منابع مرتبط با آنها وجود دارد‪ .‬برای مثال‪ ،‬در‬
‫تصویر زیر موضوعات مرتبط با حسابداری و تعداد رکوردهای آنها نشان داده شده است‪ .‬با کلیک بر هر یک از موضوعات‪،‬‬

‫اطلاعات کتابشناختی هر یک از منابع مرتبط قابل مشاهده است‪.‬‬

‫‪41‬‬

‫تصویر ‪ :81‬صفحه مرور موضوعات در کتابخانه دیجیتالی آستان قدس رضوی‬

‫*** مرور پدیدآورندگان‬
‫در صفحه مرور پدیدآورندگان‪ ،‬امکان مشاهده اسامی مؤلفان و پدید آورندگان آثار موجود در کتابخانه دیجیتالی آستان قدس‬
‫رضوی به ترتیب الفبایی به همراه تعداد آثار آنها وجود دارد‪ .‬با کلیک بر نام هر یک از مولفان و پدیدآورندگان‪ ،‬رکوردهای مرتبط‬

‫بازیابی خواهد شد‪.‬‬

‫تصویر ‪ :81‬صفحه مرور پدیدآورندگان در کتابخانه دیجیتالی آستان قدس رضوی‬

‫‪42‬‬

‫*** مرور اصطلاحنامهای‬
‫در صفحه مرور اصطلاحنامهای‪ ،‬امکان مشاهده موضوعات مرتبط آثار موجود (بهویژه اسناد تاریخی) با استفاده از ساختار‬

‫اصطلاحنامهای وجود دارد‪ .‬در تصویر زیر‪ ،‬ساختار اصطلاحنامهای موضوعات مرتبط با حرم قابل مشاهده است‪.‬‬

‫تصویر ‪ :82‬صفحه مرور اصطلاحنامهای در کتابخانه دیجیتالی آستان قدس رضوی‬

‫*** مرور نمایش درختی اصطلاحنامه‬
‫در صفحه مرور نمایش درختی اصطلاحنامه‪ ،‬همه موضوعات در قالب چند موضوع کلی و به صورت الفبایی مرتب شدهاند‪ .‬هر‬
‫موضوع کلی خود دارای زیر مجموعههای موضوعی مرتبط است که با کلیک بر روی آنها قابل مشاهدهاند‪ .‬برای دسترسی به‬

‫رکوردهای زیرمجموعه یک موضوع خاص‪ ،‬باید بر روی اعداد داخل پرانتز کلیک کرد تا رکوردهای مربوطه نمایش داده شوند‪.‬‬

‫تصویر ‪ :88‬صفحه نمایش درختی اصطلاحنامه در کتابخانه دیجیتالی آستان قدس رضوی‬

‫‪43‬‬

‫*** مرور منبع‬
‫در صفحه مرور نوع منبع‪ ،‬امکان مشاهده انواع منابع اطلاعاتی موجود در کتابخانه دیجیتالی آستان قدس رضوی و تعداد‬

‫رکوردهای آنها وجود دارد‪ .‬با کلیک بر عدد مقابل هر یک از انواع منابع اطلاعاتی‪ ،‬رکوردهای مرتبط بازیابی میشود‪.‬‬

‫تصویر ‪ :81‬صفحه مرور نوع منبع در کتابخانه دیجیتالی آستان قدس رضوی‬

‫‪44‬‬

‫*خدمات تحویل مدرک‬
‫برای درخواست فایل منابع اطلاعاتی موجود در کتابخانه دیجیتالی آستان قدس رضوی مراحل زیر را دنبال‬

‫کنید‪.‬‬

‫*تذکر‪ :‬بر اساس آئیننامههای داخلی سازمان و همچنین به منظور رعایت قانون حق مولف در بسیاری از موارد‪ ،‬کل‬
‫فایل یک منبع برای کاربران ارسال نخواهد شد و کاربران میبایست صفحاتی از منابع مورد تقاضا را انتخاب و‬

‫درخواست کنند‪.‬‬

‫برای شروع فرآیند درخواست منبع‪ ،‬نخست لازم است که در سایت کتابخانه دیجیتالی آستان قدس رضوی عضو شوید‬
‫(تصویر ‪)82‬‬

‫تصویر‪ :85‬گزینه ثبتنام در سایت کتابخانه دیجیتالی آستان قدس رضوی‬

‫پس از کلیک بر گزینه ثبتنام‪ ،‬فرم ثبتنام را پرکرده و دخیره کنید‪.‬‬

‫‪45‬‬

‫تصویر‪ :86‬فرم ثبتنام در سایت کتابخانه دیجیتالی آستان قدس رضوی‬

‫پس از آن ایمیلی برای شما ارسال میشود که با کلیک بر لینک ارسال شده در آن‪ ،‬عضویت شما فعال میشود‪.‬‬
‫پس از عضویت‪ ،‬در کتابخانه دیجیتالی جستجوی خود را انجام داده و در صفحه نتایج‪ ،‬گزینه "درخواست منبع" (تصویر‬

‫‪ )81‬را کلیک کنید‪.‬‬

‫تصویر ‪ :83‬گزینه درخواست منبع در صفحه نتایج کتابخانه دیجیتالی آستان قدس رضوی‬

‫‪46‬‬

‫پس از کلیک بر روی گزینه درخواست منبع‪ ،‬صفحه درخواست مدرک باز میشودکه در کادر بالای آن‪ ،‬اطلاعات آدرس‬
‫پستی و آدرس الکترونیکی شما ثبت شده است‪ .‬شما میتوانید این اطلاعات را تغییر داده و اصلاح کنید‪ .‬از گزینه قالب‬

‫مدرک میتوانید قالب پیدیاف را برای منبع درخواستی خود انتخاب کنید‪.‬‬

‫تصویر ‪ :83‬انتخاب قالب مدرک در صفحه درخواست مدرک کتابخانه دیجیتالی آستان قدس رضوی‬

‫از گزینه روش ارسال مدرک‪ ،‬میتوانید یکی از روشهای دانلود و پست را انتخاب کنید (تصویر ‪.)81‬‬

‫تصویر ‪ :81‬روش ارسال مدرک در صفحه درخواست مدرک کتابخانه دیجیتالی آستان قدس رضوی‬

‫‪47‬‬

‫در کادر از صفحه ‪ ...‬تا ‪ ....‬میتوانید شماره صفحههای مدنظر خود را وارد کرده و ثبت کنید‪.‬‬

‫تصویر ‪ :11‬نحوه ورود اطلاعات صفحههای درخواستی در صفحه درخواست مدرک کتابخانه دیجیتالی آستان قدس رضوی‬

‫در قسمت توضیحات هم میتوانید برای مدیر سیستم یادداشت یا توضیح خاصی را ارسال کنید‪.‬‬

‫تصویر ‪ :11‬قسمت توضیحات در صفحه درخواست مدرک کتابخانه دیجیتالی آستان قدس رضوی‬

‫‪48‬‬

‫پس از ثبت درخواست‪ ،‬یک ایمیل تایید دریافت درخواست برایتان ارسال میشود و میتوانید در صفحه مدارک‬
‫درخواستی (تصویر ‪ )12‬وضعیت درخواست خود را مشاهده کنید‪.‬‬

‫تصویر ‪ :12‬صفحه مدارک درخواستی در کتابخانه دیجیتالی آستان قدس رضوی‬

‫پس از بررسی درخواستتان توسط مدیر سیستم و کتابداران کتابخانه دیجیتالی آستان قدس رضوی و تایید آن‪ ،‬مبلغ‬
‫درخواستی برای تحویل فایل تعیین و با ارسال ایمیلی به شما اطلاع داده میشود‪ .‬این مبلغ در صفحه درخواست مدارک‬
‫و در قسمت مبلغ قابل پرداخت توسط مدیر سیستم ثبت میشود‪ .‬شما میتوانید از طریق گزینه ثبت فیش (تصویر ‪ )18‬و‬
‫یا پرداخت آنلاین (تصویر ‪ )11‬مبلغ مدنظر را به حساب سازمان کتابخانهها‪ ،‬موزهها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی‬
‫واریز کنید‪ .‬در این مرحله و پیش از ثبت فیش و یا پرداخت الکترونیکی در صورت پشیمانی میتوانید با کلیک بر روی‬

‫گزینه لغو درخواست‪ ،‬درخواست خود را لغو کنید‪.‬‬
‫*برخی از درخواستها با توجه به آئیننامههای داخلی سازمان کتابخانهها‪ ،‬موزهها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی‬
‫تحت شرایط خاص و با دریافت معرفینامهها و تاییدیههای لازم قابل پاسخگویی هستند‪ .‬در این حالت مدیر سیستم‪،‬‬
‫مدارک موردنیاز را به کاربر اطلاع داده و امکان بارگذاری و ارسال این مدارک را برای وی در صفحه مدارک درخواستی‬

‫فراهم میکند‪.‬‬

‫‪49‬‬

‫تصویر ‪ :18‬ثبت فیش بانکی در صفحه مدارک درخواستی در کتابخانه دیجیتالی آستان قدس رضوی‬

‫تصویر ‪ :11‬دروازه بانک ملت جهت پرداخت الکترونیکی‬

‫‪51‬‬