Παίζοντας και δημιουργώντας με το αλφάβητο

 Διαβάσαμε και
διασκεδάσαμε με το
βιβλίο του Ευγένιου
Τριβιζά
«Αλφαβητάρι με
γλωσσοδέτες»

σε εικονογράφηση: Κέλλυ Ματαθία
Κόβο, εκδόσεις: Ελληνικά Γράμματα

 Ένα αλφαβητάρι, μα ποιο
αλφαβητάρι; Ένα αλφαβητάρι με
γλωσσοδέτες που έγραψε για σας
ένας συγγραφέας, μα ποιος
συγγραφέας; Ένας συγγραφέας
που τον λένε Ευγένιο Τριβιζά και
σας το ζωγράφισε μια ζωγράφος,
μα ποια ζωγράφος; Μια ζωγράφος
που τη λένε Κέλλυ Ματαθία Κόβο
για να μάθουνε την αλφαβήτα τα
παιδιά που τους αρέσουνε οι
νηστικοί μυρμηγκοφάγοι και οι
ιπποπόταμοι με ιλαρά.

Γελάσαμε «Με το άλφα και το βήτα»
της Παυλίνας Παμπούδη

εικονογράφος: Παμπούδη, Παυλίναεκδόσεις Κέδρος, 1999

 Ένα πολύ κεφάτο αλφαβητάριο
με αρκούδες, βατράχια,
γαϊδάρους, δεινόσαυρους,
ελέφαντες, ζουζουνάκια,
ηλεκτρολόγους,
θαλασσοπόντικες, ιπποπόταμους,
κροκόδειλους, λιοντάρια, μύγες,
νάνους, ξιφίες, ορτύκια, πάπιες,
ρέγκες, σκουλήκια, τίγρεις,
υδραυλικούς, φώκιες, χελώνες,
ψύλλους και με πολλά άλλα
ωραία πράγματα για παιδιά
σημερινά, αυριανά, αλλά και
χθεσινά και παντοτινά!

 Ακολουθήσαμε το
Ωμέγα στις περιπέτειές
του στο βιβλίο του
Ευγένιου Τριβιζά
«Ο πόλεμος της
Ωμεγαβήτας»

εικονογράφηση: Αντώνης
Ασπρόμουργος, εκδόσεις: Μίνωας

 Τα παλιά τα χρόνια το Ωμέγα
ήταν το πρώτο γράμμα της
Ωμεγαβήτας και το 'Αλφα το
τελευταίο. Το Ωμέγα όμως
έπασχε από ωμεγαλομανία και
ήθελε να επιτεθεί στην κινέζικη
Αλφαβήτα. Τι συνέβη στην
ιστορική εκείνη μάχη και το
Ωμέγα βρέθηκε στο τέλος της
Αλφαβήτας;

«Η Πιπίτσα ταξιδεύει... στην Αλφαβήτα»

 Παρακολουθήσαμε την Πιπίτσα να
ταξιδεύει... στην αλφαβήτα και να
μαθαίνει τα γράμματα!!!

 https://www.youtube.com/watch?v=jf-
HNs6h89w#t=70

 Συγγραφέας: Μάρω Θεοδωράκη,
Εικονογράφος: Νίκος Μαρουλάκης,
Εκδόσεις Διάπλαση

 Ακούσαμε το CD που περιέχει τα
τραγούδια και τα ποιήματα του
βιβλίου, τα οποία αποδίδονται με
θεατρικό ύφος από ομάδα
ηθοποιών.

 Σκοπός αυτής της έκδοσης είναι να
γνωρίσουν τα παιδιά με διασκεδαστικό
τρόπο την αλφαβήτα.

Διαβάσαμε και συζητήσαμε κάποιες από τις
ιστορίες του βιβλίου

«Το αλφαβητάρι της φύσης»
της Μαρίας Φραγκιά»

Εικονογράφος: Μάρω Αλεξάνδρου Εκδόσεις: Ελληνικά Γράμματα

 Το «Αλφαβητάρι της Φύσης» περιλαμβάνει 24
αυτοτελή παραμύθια, ένα για κάθε γράμμα της
αλφαβήτου. Παίρνοντας αφορμή από τη Φύση,
τα παραμύθια αυτά επεκτείνονται σε μια σειρά
κοινωνικά ζητήματα, όπως ο γάμος, ο έρωτας, ο
πόλεμος, η φιλία, το διαζύγιο, ο ρατσισμός, η
προστασία του περιβάλλοντος κ.λπ.
Χρησιμοποιώντας μία απλή και κατανοητή για
τόσο ευαίσθητα θέματα γλώσσα. Τα παιδιά, όσο
μικρά και αν είναι, ζουν μέσα στην κοινωνία μας
και βιώνουν καθημερινά διάφορα κοινωνικά
γεγονότα. Έτσι τους δημιουργούνται πολλά
ερωτηματικά. Η αφήγηση των παραμυθιών στα
δίνουν μερικές καλές ευκαιρίες για συζήτηση
και προβληματισμό. . .

Από το διαδίκτυο είδαμε:

 Το ελληνικό αλφάβητο.

Με την βοήθεια της μελωδίας μαθαίνουμε το ελληνικό αλφάβητο
https://www.youtube.com/watch?v=YVq3587vT6s

 Μαγειρεύω με τα Γράμματα- Μαθαίνω την αλφαβήτα

https://www.youtube.com/watch?v=murywlEVb9s

 Κάθε γράμμα είναι ένας ήχος

Η Αλφαβήτα με φωνήματα. Τα ελληνικά γράμματα με τον ήχο που κάνει το καθένα,
λέξεις που αρχίζουν από το γράμμα και εικόνες για κάθε λέξη.

https://www.youtube.com/watch?v=_JGFRlmVQl4

 Αλφάβητο Ζώων

https://www.youtube.com/watch?v=a0SFa7ZOELA

 Το τραγούδι της Αλφαβήτας

https://www.youtube.com/watch?v=5jhjvAyr07s

 ΑΝ... η αλφαβήτα ήταν ευχές!

https://www.youtube.com/watch?v=PqyCBAIXVb0&list=PLQxlHmCTt7sOtOxdVZc4s1OH
mvptjM5w3

 Η αλφαβήτα των λουλουδιών

http://dreamskindergarten.blogspot.gr/2011/06/blog-post_5366.html

Μετά την ολοκλήρωση της
διδασκαλίας του αλφαβήτου,

ερευνήσαμε την
Ιστορία της γραφής.

Πότε και πώς μάθαμε να γράφουμε;

Οι άνθρωποι των σπηλαίων

 Ταξιδέψαμε πίσω στο χρόνο τότε που οι άνθρωποι ζούσαν στις
σπηλιές.

 Οι άνθρωποι των σπηλαίων -πριν γράψουν «γράμματα»- έγραψαν
στους τοίχους της σπηλιάς εικόνες.

 Είδαμε από το διαδίκτυο βραχογραφίες από τα σπήλαια Λασκώ και
Αλταμίρα και συζητήσαμε αν οι βραχογραφίες ήταν απλή διακόσμηση
ή μήπως θέλανε να μεταδώσουν κάποιο μήνυμα.

 Μήπως ήθελαν κάτι να πουν στις επόμενες γενιές;

Π.χ. Πώς γίνεται ή πώς μπορεί να γίνει καλύτερα το κυνήγι.

Πού ανακαλύφθηκαν τα
πρώτα δείγματα γραφής;

 Σουμέριοι - Σφηνοειδής γραφή
(ονομάστηκε έτσι επειδή τα
σημεία έμοιαζαν με
αποτυπώματα σφήνας)

 Τα παλαιότερα είδη της
σφηνοειδούς γραφής
ανακαλύφθηκαν από τους
αρχαιολόγους στη Μεσοποταμία,
(περίπου το 3000 π.Χ.)

Ποιοι άλλοι αρχαίοι λαοί
χρησιμοποιούσαν τη γραφή;

 Με εικόνες έγραφαν στη μακρινή Κίνα και στη
Μεσοποταμία.

 Αυτή ήταν η εικονογραφική γραφή.

Γράφω όπως 希臘 Ελλάδα
οι Κινέζοι!

 Τα παιδιά
φαντάστηκαν
πως είναι Κινέζοι
μαθητές και
διδάσκονται την
κινέζικη γραφή!

 Ήταν μια
δραστηριότητα
που τα
ενθουσίασε.



Αιγύπτιοι:
ιερογλυφική γραφή

 Με εικόνες και διάφορα άλλα σημάδια
γράφανε οι Αιγύπτιοι.

 Αυτή ήταν η ιερογλυφική γραφή.

Κρήτη: Ο δίσκος της
Φαιστού

Τα ιερογλυφικά της
Κρήτης όπως τα
βλέπουμε πάνω στον
Δίσκο της Φαιστού

Η Γραμμική Γραφή Α

Η Γραμμική Γραφή Β

Φτιάξαμε τους δικούς δίσκους της
Φαιστού

Το φοινικικό αλφάβητο

 Οι αρχαίοι Φοίνικες δημιούργησαν το πρώτο ΑΛΦΑΒΗΤΟ!
 Είχε 22 γράμματα.
 Όλα τα γράμματα όμως ήταν σύμφωνα. (1000 π.Χ.)

Το Ελληνικό αλφάβητο

 Οι Έλληνες αντέγραψαν αυτό το αλφάβητο και πρόσθεσαν φωνήεντα.
 Έτσι, διαμορφώθηκε το αρχαίο ελληνικό αλφάβητο με τα 24

γράμματα.
 Οι αρχαίοι Έλληνες έγραφαν με κεφαλαία γράμματα, χωρίς κόμματα,

και τελείες και χωρίς να αφήνουν κενό ανάμεσα στις λέξεις.
 Κάπως έτσι: ΣΗΜΕΡΑΕΙΝΑΙΤΡΙΤΗ

Αρχαίο ελληνικό αλφαβητάριο
(Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, Αθήνα)

Γράφω, όπως
οι αρχαίοι
Έλληνες!

Οι μαθητές έγραψαν
όπως οι αρχαίοι
Έλληνες, μόνο με
ΚΕΦΑΛΑΙΑ
γράμματα και χωρίς
κενό ανάμεσα στις
λέξεις!



Ποια υλικά χρησιμοποιούσαν για
να γράψουν;

 Οι αρχαίοι λαοί έγραφαν σε διάφορα υλικά.
 Αρχικά χάραζαν την πέτρα και τον πηλό.
 Τα παιδιά στο σχολείο είχαν ξύλινες πινακίδες αλειμμένες

με κερί.
 Πάνω σ’ αυτές χάραζαν το μάθημά τους με τη μυτερή

άκρη ενός ξύλου, που λεγόταν στύλος.

Μάθαμε για τα
όστρακα

 Οι Έλληνες έγραφαν και σε
μικρά κομμάτια πηλού που
τα ονόμαζαν όστρακα.

 Σ’ αυτά έγραφαν τα ονόματα
ανθρώπων που τους
θεωρούσαν επικίνδυνους για
τη δημοκρατία κι έπρεπε να
τους διώξουν.

Τα παιδιά δημιούργησαν
τα δικά τους όστρακα.

Τι ήταν ο
πάπυρος και τι
η περγαμηνή;

 Οι Αιγύπτιοι έκοβαν καλάμια από τον
Νείλο, που ονομάζονταν πάπυροι και
φτιάχνανε κάτι σαν χαρτί, που το
λέγανε κι αυτό πάπυρο!

 Αργότερα στην Πέργαμο έφτιαξαν από
λεπτό δέρμα κατσικιού ή αρνιού την
Περγαμηνή. Έγραφαν κι από τις δύο
πλευρές, όποτε ήθελαν έξυναν τα
γραμμένα και ξανάγραφαν.

Κατασκευή παπύρου

 Έκοψαν τις άκρες για να δοθεί το κατάλληλο σχήμα.
 Έβρεξαν με πινέλα το χαρτί έτσι ώστε να φαίνεται παλιό.
 Κόλλησαν ξυλάκια στις άκρες.
 Έγραψαν επάνω στους πάπυρους.
 Υπέγραψαν τον πάπυρό τους με μελάνι και κονδυλοφόρο.



 Από το λογισμικό
του Παιδαγωγικού
Ινστιτούτου
«Γλώσσα Γ΄- Δ΄
Δημοτικού»
βρήκαμε
ενδιαφέρουσες
πληροφορίες και
δημιουργικά
παιχνίδια για την
Ιστορία της
Γραφής.

Τυπογραφία

 Στη Κίνα έφτιαχναν χαρτί από φύλλα και
κουρέλια.

 Μπορούσαν και να τυπώνουν το χαρτί!

 Εφτά - οχτώ αιώνες πριν εφεύρουν οι
Ευρωπαίοι την Τυπογραφία , οι Κινέζοι την
είχαν ήδη επινοήσει!

 Το 13ο αιώνα ο Γερμανός Γκούντενμπεργκ
έφτιαξε μικρά γράμματα από μολύβι. Ήταν η
εφεύρεση της τυπογραφίας.

 Από πάνω έβαλε χαρτί, το πίεσε με μια πρέσα
και τα γράμματα τυπώθηκαν στο χαρτί.

 Το πρώτο βιβλίο που τυπώθηκε ήταν η Βίβλος.

Δημιουργώ με σφραγίδες και μελάνι…

 Οι μαθητές έφτιαξαν τις δικές τους
δημιουργίες με σφραγίδες



Πώς επικοινωνούμε σήμερα;
Ποια είναι τα βασικά μέσα επικοινωνίας και

ενημέρωσης;

 Στις μέρες μας μπορούμε να γράφουμε και να επικοινωνούμε όχι
μόνο χειρόγραφα, αλλά και με τη βοήθεια της τεχνολογίας:

• Μέσω του ηλεκτρονικού υπολογιστή
• Μέσω των κινητών τηλεφώνων
• Μέσω του φαξ

 Μελετήσαμε την αντίστοιχη ενότητα από το βιβλίο της Μελέτης
Περιβάλλοντος (Ενότητα 5η: «Πώς επικοινωνούμε;»)

Δραστηριότητες

 Έστειλαν mail από τον υπολογιστή του σχολείου στον δάσκαλο της
πληροφορικής.

 Τα παιδιά σε ζευγάρια, φαντάστηκαν πως κρατούν
ένα κινητό τηλέφωνο και ανέπτυξαν ένα διάλογο
μεταξύ τους.

Βιβλιοθήκες

Από το διαδίκτυο είδαμε βιβλιοθήκες από όλο τον κόσμο.

Η βιβλιοθήκη του Κουίνς Κόλετζ Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Τάμα Η Βιβλιοθήκη Χοσέ
στην Οξφόρδη Αρτ στο Τόκιο Βασκοντσέλος στην
πόλη του Μεξικού

Βιβλιοθήκη Αντμοντ, Αυστρία Η βιβλιοθήκη του Τρίνιτι στο Δουβλίνο

Επίσκεψη στην παιδική βιβλιοθήκη του
Βαφοπουλείου Πνευματικού Κέντρου

 Επισκεφτήκαμε την παιδική βιβλιοθήκη του Βαφοπουλείου
Πνευματικού Κέντρου.

 Τα παιδιά ενημερώθηκαν για τη λειτουργία της
βιβλιοθήκης και για τον τρόπο δανεισμού των βιβλίων.

Δημιουργία Βιβλιοθήκης

 Κάθε παιδί έφερε 2-3
βιβλία από το σπίτι
του, με στόχο να
δημιουργήσουμε
δανειστική βιβλιοθήκη
στην τάξη μας.

 Κάθε βδομάδα τα
παιδιά επέλεγαν ένα
βιβλίο, έβρισκαν τον
τίτλο του στον
κατάλογο και έγραφαν
δίπλα το όνομά τους.

Παροιμίες

 Αναφέραμε και προσεγγίσαμε νοηματικά παροιμίες και
παροιμιακές – λαϊκές φράσεις, με περιεχόμενο
ενδεικτικό της σπουδαιότητας που αποδίδει ο λαός στη
γνώση των «γραμμάτων»:

 Άνθρωπος αγράμματος, ξύλο απελέκητο.
 Μ’ όποιο δάσκαλο καθίσεις, τέτοια γράμματα θα μάθεις.
 Τώρα στα γεράματα, μάθε γέρο γράμματα.

Μπλα, μπλα ….

Γράφοντας με το
σώμα!

 Με οδηγό το
ανθρωπόμορφο
αλφάβητο του Δημήτρη
Δεληνικόλα τα παιδιά
χρησιμοποίησαν το
σώμα τους και
“έγραψαν” τις φράσεις:

«ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΕΧΟΥΝ
ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ»

και

«ΠΡΟΣΤΑΤΕΨΤΕ ΤΑ
ΖΩΑ»

παίρνοντας αφορμή από
τα άλλα δύο project που

δουλέψαμε.

Τ Α Π ΑΙΔΙ Α
Ε ΧΟΥ Ν

ΔΙ Κ Α Ι Ω Μ Α ΤΑ .

Π ΡΟ Σ ΤΑΤΕΨΤΕ

ΤΑ Ζ Ω Α

Έργα τέχνης
σχετικά με το θέμα μας

 Είναι πολύ σημαντικό να εμψυχώνουμε τα παιδιά και να
τους δίνουμε ευκαιρίες να εκφράζονται.

 Καλό είναι να αντιμετωπίζουμε τα έργα τέχνης ως πηγή
έκφρασης, δημιουργικότητας, ευχαρίστησης, αλλά και
πληροφοριών.

 Οι πίνακες μας δίνουν τη δυνατότητα να εμπλουτίσουμε
τον προφορικό λόγο των παιδιών, να συγκρίνουμε
καταστάσεις, να δημιουργήσουμε ιστορίες κτλ.

Ο μαγικός κόσμος της γνώσης!

“Aποστήθιση” Γύζης N. “Δεν θέλει το σχολείον”
Ν. Λύτρας

“Ο μαθητής” “Αγόρι που διαβάζει”
Ιωάννης Ζαχαρίας ή Ζαχαριάς Φλωρά Καραβία Θάλεια

“Δύο κορίτσια διαβάζουν” ”Μαθήτρια”
Renoir Πολύκλειτος Ρέγκος

“The Writing Lesson” Harry Herman Roseland

“Young Girl with a Book” “Διαβάζοντας ένα βιβλίο”
Guerin Charles Constantin Hansen

“Book art” Giuseppe Arcimboldo “Βιβλία” Stanford Kay

Δραστηριότητες για τους πίνακες
ζωγραφικής

Οι μαθητές:

 Σχολίασαν τους πίνακες, τους περιέγραψαν, παρατήρησαν τα
αντικείμενα που υπάρχουν σ’ αυτούς και τις ενδυμασίες των
ανθρώπων.

 Πρότειναν δικούς τους τίτλους για κάθε πίνακα.

 Εξέφρασαν τα συναισθήματα που τους δημιουργήθηκαν βλέποντας
τους πίνακες.

 Σύγκριναν καταστάσεις που παρουσιάζονται στους πίνακες με
αντίστοιχες δικές τους.

 Συζητήσαμε αν οι άνθρωποι είναι χαρούμενοι ή δυστυχισμένοι και
γιατί, καθώς και τι προβλήματα αντιμετωπίζουν.

 Φαντάστηκαν που βρίσκονται οι άνθρωποι από κάποιο πίνακα, γιατί
βρίσκονται εκεί, τι κάνουν, τι λένε μεταξύ τους.

 Δημιούργησαν μία ιστορία για έναν πίνακα. Έγιναν οι ίδιοι
πρωταγωνιστές και δραματοποίησαν την ιστορία που επινόησαν.

 Ζωντάνεψαν μερικούς από τους παραπάνω πίνακες. Προσπάθησαν
να τους αναπαραστήσουν όσο πιο πιστά μπορούσαν.

Γ΄ φάση
Δραστηριότητες:

 Τα παιδιά παρουσίασαν σε όλο το σχολείο τις
κατασκευές που δημιούργησαν στη διάρκεια του
προγράμματος.

Ακούσαμε, χορέψαμε, διασκεδάσαμε
και μάθαμε τραγούδια σχετικά με το

θέμα μας.

 Λάχανα και Χάχανα, του συνθέτη Τάσου Ιωαννίδη, 24
τραγούδια από το βιβλίο γλώσσας της Α’ Δημοτικού, με
τη συμμετοχή της Μαρίας Φαραντούρη, του Ευγένιου
Σπαθάρη και του Ηλία Μαμαλάκη κ.α.

 Μια τρελή τρελή αλφαβήτα , CD από το βιβλίο με τα 25
αντίστοιχα τραγούδια σε μουσική του Αλκιβιάδη
Κωνσταντόπουλου.

 Η Πιπίτσα να ταξιδεύει... στην αλφαβήτα, CD που
περιέχει τα τραγούδια και τα ποιήματα του βιβλίου, τα
οποία αποδίδονται με θεατρικό ύφος από ομάδα
ηθοποιών.

 Μια αλφαβήτα με θέατρο τραγούδι και χορό
 Ένα γράμμα μια ιστορία - Το τραγούδι της αλφαβήτου

https://www.youtube.com/watch?v=2VxBidHBalQ
 Η αλφαβήτα του Λουδοβίκου των Ανωγείων από το cd

«Άνοιξα μανταρίνι και σε θυμήθηκα». (Στίχοι, Μουσική:

Λουδοβίκος των Ανωγείων)
https://www.youtube.com/watch?v=-UmZ-Jy0u3g

Παρακολουθήσαμε τη θεατρική

παράσταση «Λάχανα και χάχανα»

 Τα τραγούδια του Τάσου Ιωαννίδη πέρα από την
εκπαιδευτική τους χρησιμότητα είναι και διασκεδαστικά
για τα παιδιά και αποτέλεσαν το έναυσμα και τη βάση για
την παράσταση «Λάχανα και Χάχανα The Musical». O
Τάσος Ιωαννίδης έγραψε το πρωτότυπο θεατρικό έργο
και με τη συνεργασία της χορογράφου-σκηνοθέτιδας,
Αποστολίας Παπαδαμάκη, δημιούργησαν μια
μουσικοθεατρική παράσταση. Ένα σύγχρονο και επίκαιρο
μιούζικαλ με δράση, φαντασία, γέλιο, χαρά και τραγούδι,
με χαρακτήρες γνώριμους από την καθημερινή ζωή των
παιδιών και άλλους φανταστικούς, παρμένους από τον
κόσμο του ονείρου.

 Όταν αυτό που θέλουμε να μάθει το παιδί το κάνουμε
τραγούδι, αποκτά χρώμα, γίνεται παιχνίδι, γίνεται μια
συναισθηματική εμπειρία. Τότε η μνήμη «ενδίδει» στη
μαθησιακή διαδικασία και λειτουργεί με τρόπο
«αειθαλή», με ανεξίτηλα χρώματα.

 Η μέθοδος «Τραγουδώ και Μαθαίνω», θα γίνει το μαγικό
κλειδί. Τα παιδιά ανακαλύπτουν ότι με την τέχνη σαν
όχημα και ιδιαίτερα με το τραγούδι, η μαθησιακή
διαδικασία γίνεται παιχνίδι. Θα καταφέρουν άραγε να
πείσουν και τους μεγάλους;

2 Απριλίου Παγκόσμια ημέρα παιδικού βιβλίου

 Την παγκόσμια ημέρα παιδικού
βιβλίου, 2 Απριλίου, η μέρα
που γεννήθηκε ο μεγάλος
παραμυθάς Χανς Κρίστιαν
Άντερσεν, την αφιερώσαμε στο
βιβλίο.

 Διαβάσαμε βιβλία από τη
βιβλιοθήκη της τάξης μας και
παραμύθια του Άντερσεν.

 Διαβάσαμε και συζητήσαμε τα
δέκα δικαιώματα του μικρού
αναγνώστη.

 Διαβάσαμε τον «Ύμνο του Βιβλίου» του Ευγένιου Τριβιζά.