AB-μουσείου

Πρόγραμμα του δικτύου πολιτιστικής εκπαίδευσης
“Παιχνίδια με κλικ, χρώματα και νότες”
με θέμα:

«Το Αλφαβητάρι του Μουσείου»

Δασκάλα: Σιούρλα Πολύμνια

Υλοποιήθηκε στην Α΄ Δημοτικού
στο 92ο Δημοτικό Σχολείο Θεσ/νίκης

Αριθμός παιδιών: 26

Διάρκεια: Από Δεκέμβριο μέχρι Ιούνιο 2014-15

Δασκάλα: Σιούρλα Πολύμνια

Μια ιδέα βασισμένη σε αντίστοιχη της
συναδέλφου Μαρίας Λαμπρίδου στο
αρχαιολογικό μουσείο Ηγουμενίτσας

«Της Φίλας το αλφαβητάρι»

http://prwtakia.blogspot.gr/2012/10/blog-post_27.html

ΥΠΟΘΕΜΑΤΑ

• Καθημερινή ζωή των παιδιών στην αρχαία Ελλάδα
• Εκπαίδευση στην αρχαία Ελλάδα
• Ιστορία γραφής
• Παιχνίδι στην αρχαία Ελλάδα
• Θέατρο
• Φωτογραφία
• Εικαστικά
• Μουσική

ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΚΟΠΟΙ

Οι μαθητές:
 Να ερευνήσουν, να γνωρίσουν και να κατανοήσουν την

καθημερινή ζωή των παιδιών στην αρχαία Ελλάδα.
 Να επιτύχουν την πληρέστερη ανάπτυξη του αλφαβητισμού

μέσα από ποικίλες και παιγνιώδεις δραστηριότητες, που
προωθούν τη δημιουργική έκφραση.
 Να βιώσουν το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης ως χώρο
άτυπης εκπαίδευσης.
 Να γνωρίσουν και να κατανοήσουν βασικά στοιχεία της
γλώσσας των τεσσάρων μορφών τέχνης.

ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

Οι μαθητές
 Να επεξεργαστούν τον κώδικα της αλφαβήτου με οδηγό το Αλφαβητάρι του

Μουσείου.
 Να εξασκήσουν την ικανότητα να χειρίζονται αποτελεσματικά και δημιουργικά το

λόγο (προφορικό και γραπτό)
 Να μάθουν την ιστορία του τόπου τους.
 Να συνειδητοποιήσουν τη χρησιμότητα της γραφής ως μέσο επικοινωνίας για τον

άνθρωπο.
 Να παρακολουθήσουν διαχρονικά την ιστορία – εξέλιξη της γραφής και να

παρακολουθήσουν την εξέλιξη των υλικών και των μέσων γραφής από την
αρχαιότητα μέχρι σήμερα.
 Να γνωρίσουν παιχνίδια από την αρχαιότητα, να τα συγκρίνουν με τα σημερινά και
να χαρούν παίζοντας.
 Να έρθουν σε επαφή και να εξοικειωθούν με το χώρο του μουσείου.
 Να παρατηρήσουν και να «ερμηνεύσουν» αντικείμενα, ώστε να ανακαλύψουν
στοιχεία από την καθημερινότητα στην αρχαία Ελλάδα - Μακεδονία.

ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

 Να εργαστούν με βάση τις τέχνες και τον πολιτισμό για την επίτευξη των
παραπάνω στόχων.

 Να έρθουν σε επαφή με τις νέες τεχνολογίες.
 Να ενταχθούν σε ομάδες και να συνεργαστούν, να μάθουν να εκφράζουν τις

απόψεις τους.
 Να αναπτύξουν την κριτική και δημιουργική σκέψη μέσα από βιωματικές

προσεγγίσεις, να αναπτύξουν κλίσεις και δεξιότητες και να ενισχύσουν τη
συναισθηματική τους νοημοσύνη.
 Να αναπτύξουν δεξιότητες έρευνας.
 Να καλλιεργήσουν τη δημιουργικότητα και να εμπλουτίσουν τη φαντασία τους,
μέσα από ποικίλους τρόπους έκφρασης (γλωσσική, αισθητική, μουσική κτλ).
 Να αναπτύξουν τρόπους προφορικής, σωματικής και εικαστικής έκφρασης και να
καλλιεργήσουν την αισθητική τους αντίληψη.
 Να διασκεδάσουν, να παίξουν, να χαρούν μέσα από ποικίλες δραστηριότητες -
παιχνίδι, ζωγραφική, εικαστικές δημιουργίες, δραματοποίηση κ.ά.

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ
ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ

 Για τη διεξαγωγή του σχεδίου εργασίας επιλέχθηκε η μέθοδος project.
 Εφαρμόστηκε η βιωματική μάθηση, η έρευνα, η συνεργατική μάθηση, ο
καταιγισμός ιδεών, ο αυτοσχεδιασμός, και η καλλιτεχνική δραστηριότητα.
 Το σχέδιο εργασίας προώθησε την πολυαισθητηριακή προσέγγιση της γνώσης
(Gardner).
 Η διαθεματική προσέγγιση στηρίχθηκε σε ομαδοκεντρικά σχήματα λειτουργίας
της τάξης, αναδείχθηκε το μαθητοκεντρικό μοντέλο διδασκαλίας, ενισχύθηκε η
συνεργασία μεταξύ των μαθητών.
 Οι μαθητές κατείχαν ενεργό ρόλο, ενώ ο ρόλος της εκπαιδευτικού ήταν
υποστηρικτικός, συντονιστικός, συμβουλευτικός, εμψυχωτικός.
 Μέσα από την ανακαλυπτική μάθηση οι μαθητές συνεργάστηκαν, ερεύνησαν,
κατανόησαν, έπαιξαν, έμαθαν και στο τέλος παρήγαγαν οι ίδιοι γνώση.

Διαθεματικότητα Το Σχέδιο Εργασίας υλοποιήθηκε στην Ευέλικτη Ζώνη

και με διάχυση στα περισσότερα μαθήματα του Αναλυτικού προγράμματος

Γλώσσα: Μελέτη Περιβάλλοντος:

παραγωγή γραπτού λόγου, αξιοποίηση και επεξεργασία η ιστορία και ο πολιτισμός του
διάφορων μέσων λόγου (Βιβλία, πληροφοριακά κείμενα, τόπου μας, μουσειακή εκπαίδευση,
διαδίκτυο), εμπλουτισμός του λεξιλογίου των η επικοινωνία άλλοτε και σήμερα,
μαθητών/τριών παιχνίδια του χτες και του σήμερα

Φιλαναγνωσία: «Το Αλφαβητάρι Εικαστικά:
του Μουσείου»
επεξεργασία βιβλίων ζωγραφική,
σχετικών με το κατασκευές,
επιλεγμένο θέμα επαφή με έργα
τέχνης
Πληροφορική:

αναζήτηση

πληροφοριών, Φυσική αγωγή:
λογισμικά σχετικά με
το θέμα, παιχνίδια, παιχνίδια σχετικά
ταινίες μικρού με το θέμα

μήκους Θέατρο:

Μουσική: δραματοποίηση, θεατρικό παιχνίδι, παιχνίδια
τραγούδια σχετικά με το θέμα, βίντεο ρόλων κλπ.

ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ ΜΕ ΑΛΛΟΥΣ ΦΟΡΕΙΣ

 Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης (κ. Τσιαμάγκα
Ευμορφία - υπεύθυνη εκπαιδευτικών προγραμμάτων
του Μουσείου)

 Α.Π.Θ. - Π.Τ.Δ.Ε. Θεσσαλονίκης (κ. Ιωαννίδου Μάρθα –
καθηγήτρια Μουσειοπαιδαγωγικής εκπ/σης)

 Υπεύθυνη Πολιτιστικών Θεμάτων της Π.Ε. Ανατ.
Θεσ/νίκης (κ. Τερζιτάνου Χαρίκλεια)

 Μέλη του οικογενειακού κύκλου

Γνωστικά αντικείμενα του ΑΠΣ για την
Α΄ τάξη σχετικά με το θέμα

 Μελέτη Περιβάλλοντος:
«Η επικοινωνία άλλοτε και σήμερα» σελ. 101
«Τα παιχνίδια άλλοτε και σήμερα» σελ. 106
«Ο πολιτισμός του τόπου μας» σελ. 114
«Μια επίσκεψη στο Μουσείο» σελ. 116

 Γλώσσα - Φιλαναγνωσία: Επεξεργασία βιβλίων σχετικών με το
επιλεγμένο θέμα

 Εικαστικά
 Θέατρο
 Μουσική
 Πληροφορική

ΣΥΝΟΜΙΛΙΑ ΤΕΧΝΩΝ

(εικαστικά – θέατρο – φωτογραφία)

 Δημιουργία ερεθίσματος
 Συζήτηση στην ολομέλεια της τάξης για το παιχνίδι και σε δεύτερο χρόνο για την

εκπαίδευση.
 Από το διαδίκτυο είδαμε έργα τέχνης σχετικά με το παιχνίδι και την εκπαίδευση.

Οι μαθητές:
 Σχολίασαν τους πίνακες, τους περιέγραψαν, παρατήρησαν τα αντικείμενα που

υπάρχουν σ’ αυτούς και τις ενδυμασίες των ανθρώπων.
 Πρότειναν δικούς τους τίτλους για κάθε πίνακα.
 Εξέφρασαν τα συναισθήματα που τους δημιουργήθηκαν βλέποντας τους πίνακες.
 Σύγκριναν καταστάσεις που παρουσιάζονται στους πίνακες με αντίστοιχες δικές τους.
 Φαντάστηκαν ότι βρίσκονται μέσα στον πίνακα και περιέγραψαν, πώς βρέθηκαν εκεί,

τι έκαναν και τι είπαν.
 Δημιούργησαν μία ιστορία για έναν πίνακα. Έγιναν οι ίδιοι πρωταγωνιστές και

δραματοποίησαν την ιστορία που επινόησαν.
 «Ζωντάνεψαν» μερικούς από τους πίνακες που επεξεργαστήκαμε. Προσπάθησαν να

τους αναπαραστήσουν όσο πιο πιστά μπορούσαν.

Οι παραπάνω δραστηριότητες πραγματοποιήθηκαν στα πλαίσια του προγράμματος Αγωγής Υγείας:
«Είναι δικαίωμά μου» για τα δικαιώματα του παιδιού στην εκπαίδευση και στο παιχνίδι. Οι
αναπαραστάσεις των πινάκων έγιναν για τις ανάγκες του e-twinning project “Fighting for rights through
painting” (Τα δικαιώματα του παιδιού μέσα από πίνακες ζωγραφικής)

Ο μαγικός κόσμος
της γνώσης!

”Μαθήτρια” “Δεν θέλει το σχολείον”

Πολύκλειτος Ρέγκος Ν. Λύτρας

“Ο μαθητής” “Αγόρι που διαβάζει”

Ιωάννης Ζαχαρίας ή Φλωρά Καραβία Θάλεια
Ζαχαριάς
“Aποστήθιση”
Γύζης N. “The Writing Lesson”

Harry Herman Roseland

“Σχολικό”

Γ. Πηρούνιας

Τα παιδεία παίζει!!!

“Κρυφτουλάκι” “Παιδί με σβούρα” “Παιδιά της παραγκούπολης”
Γ. Ιακωβίδης
Περικλής Πανταζής Γ. Πηρούνιας
“Γύρω-γύρω όλοι”
Σ. Σαββίδης “Τραμπάλλα”

“Κρυφτουλάκι” Ιωσηφίνα Δήμα-Τσίλλερ
Γ. Ιακωβίδης

«Αγόρι που
διαβάζει ...»

Φλωρά Καραβία
Θάλεια





«Ο μαθητής»

Ιωάννης Ζαχαρίας
(1845 – 1873)

"



«Αποστήθιση»

Ν. Γύζης

"



«Γύρω-γύρω όλοι» Σ. Σαββίδης

"



«Κρυφτουλάκι»

Γ. Ιακωβίδης

"





«Παιδιά της παραγκούπολης»

Γ. Πηρούνιας





Κάποιους πίνακες τους ζωγράφισαν

Υλοποίηση του προγράμματος
«Το αλφαβητάρι του Μουσείου»

• Κινητοποίηση ενδιαφέροντος των μαθητών.
• Συζήτηση στην ολομέλεια της τάξης με θέμα την καθημερινή ζωή

των παιδιών στην αρχαία Ελλάδα. Τι σχετικά αντικείμενα
μπορούμε να βρούμε; Τι μπορεί να σώζεται μετά από τόσον καιρό
και τι όχι;
• Καταιγισμός ιδεών: καταγράφηκαν οι ιδέες των παιδιών που
αναδύθηκαν αυθόρμητα σχετικά με το θέμα μας και από αυτές
διαχωρίστηκαν άξονες προς διερεύνηση.
• Συγκέντρωση υλικού: βιβλία, παραμύθια, εικόνες, cd, dvd,
τραγούδια, έργα τέχνης κ.ά.
• Πραγματοποιήθηκε ενημέρωση των γονέων για το πρόγραμμά
μας και επιδιώχθηκε η εξασφάλιση της συνεργασίας τους.

Αφόρμηση

• Τα κορίτσια έφεραν στην τάξη την αγαπημένη τους κούκλα και τα
αγόρια το αγαπημένο τους λούτρινο ζωάκι.

• Το περιέγραψαν και αναρωτηθήκαμε αν είχαν και τα παιδιά στην
αρχαιότητα αντίστοιχα παιχνίδια.

• Είδαμε φωτογραφίες από εκθέματα του μουσείου που δείχνουν τα
παιχνίδια αυτά.

 Τα εκθέματα επιλέχτηκαν με βάση τα γράμματα της αλφαβήτας, έχοντας
ως κεντρικό άξονα τη ζωή των παιδιών στην αρχαία Ελλάδα και δίνοντας
έμφαση στην εκπαίδευση και στο παιχνίδι της εποχής εκείνης.

 Όπου υπήρχαν αρκετά εκθέματα με το ίδιο αρχικό γράμμα, επιλέχθηκε ή
αυτό που ήταν πλέον σημαντικό ή εκείνο που περισσότερο συνέβαλε στη
σκιαγράφηση του τρόπου ζωής και του πολιτισμού των αρχαίων, αλλά και
στη σύνδεση με το σήμερα, καθώς και με το σκοπό δημιουργίας αυτού
του αλφάβητου (π.χ. προτιμήθηκαν οι αστράγαλοι και όχι οι αγνύθες -
υφαντικά βάρη).

 Σε ορισμένα σημεία προστέθηκαν φωτογραφίες από τις προθήκες του
μουσείου, ώστε να διευκολυνθούν οι μαθητές στην κατανόηση της
χρήσης των αντικειμένων, αλλά και στο πώς εκτίθενται στο μουσείο,
ώστε να μπορέσουν να τα εντοπίσουν, κατά την επίσκεψή τους εκεί.

Η αλφαβήτα πάει Μουσείο!

Το παραμύθι

Μια μέρα η αλφαβήτα αποφάσισε να πάει στο Μουσείο. Εκεί συνάντησε μια πλαγγόνα, που
μόλις είχε ξυπνήσει και βγήκε μια βόλτα να πάρει τον αέρα της. Η πλαγγόνα έγινε φίλη με την
αλφαβήτα και την κάλεσε να έρθει στο σπίτι της – το μουσείο για να παίξουνε. Πριν το παιχνίδι
όμως της έδειξε το σπίτι της.
Για να δούμε τι είδε η αλφαβήτα...

Όλα θα σας τα πω Μια πλαγγόνα ξυπνά
με τον τρόπο μου εγώ! σ’ αρχαίους κόσμους μας σεργιανά…
Το ταξίδι ξεκινά.
Θα μας αποκαλύψει μυστικά!

αστράγαλοι

Α α (παιδικό παιχνίδι)

αλογάκι πήλινο άμαξα που

συρόμενο την τραβούν
με αναβάτη δύο άλογα

(παιδικό παιχνίδι) (παιδικό παιχνίδι)

Ββ

βελόνα κοκάλινη

βοδιών
ειδώλια

(παιδικό παιχνίδι)

Γ γ γραφίδες (χάλκινες και κοκάλινη)

γραφή

γιο-γιο

(παιδικό παιχνίδι)

Δδ δίαυλος

δακτυλίδια

εννιάρα ή εννεάδα

Ε ε (βάση επιτραπέζιου
παιχνιδιού)
ενώτια

εκπαίδευση

επιγραφή

Ζζ ζώα

Πήλινα αγαλματίδια
(ειδώλια) (παιδικά παιχνίδια)

ζάρια

Η η ηθμός: σουρωτήρι

Θθ θήλαστρο: μπιμπερό

θήκη χάλκινη

για εργαλεία γραφής
και μελανοδοχείο

θέατρο

Ιι ιμάτιο

ίυγγα

(παιδικό παιχνίδι)

Κ κ κύλικες,
για την κατανάλωση του κρασιού

κοπέλες που παίζουν

«καβάλες»

κουδουνίστρες

Λ λ λύρα

λουτήρας

Μμ

μελανοδοχείο

μουσική

μαρμάρινη πλάκα
με μουσικά φθογγόσημα
(μουσικά σύμβολα)

Νν νομίσματα

Ξξ ξίφος

Λουτ
ήρας

Οο οξυπύθμενο
αγγείο
οινοχόη: κανάτα

Ππ

Αυτές είναι οι
φίλες μου!

πλαγγόνες: πήλινες κούκλες

πινάκιο: πιάτο