277_FEBRUARY_22

50 ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΟΝΤ ΩΝ






SYNGENTA
Η ΝΕΑ ΣΕΙΡΑ ΑΓΓΟΥΡΙΩΝ ΤΗΣ SYNGENTA


ΣΥΜΜΑΧΟΣ ΤΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΩΝ ΣΤΗΝ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ


Οι ραγδαίες μεταβολές των περιβαλλοντικών συνθηκών δυσχεραίνουν την ποσότητα και ποιότητα των παραγό-
μενων καρπών σε πολλές καλλιέργειες κηπευτικών. Η επιλογή νέων υβριδίων με υψηλότερη προσαρμοστικό-
τητα στο νέο περιβάλλον είναι επιτακτική για την ενίσχυση της αγροτικής παραγωγής.


νεται για ανοιξιάτικες και φθινοπωρινές κυ-
ρίως φυτεύσεις. Η σάρκα του είναι τραγανή
και γευστική, έχει ευθυτενείς σκουροπράσι-
νους, ριγωτούς καρπούς αλλά και παρατετα-
μένη μετασυλλεκτική διατηρησιμότητα, ενώ
ξεχωρίζει στο χωράφι για το σκουροπράσινο
φυτό του και την υψηλή παραγωγή του. Με
υψηλή ανοχή (HR) στο PM (Ωίδιο) και το Ccu
(Κλαδοσπόριο) και ανοχή (IR) στο CYSDV και
το Cca (Κορυνοσπόριο), τo Aegeas δίνει πραγ-
ματικά λύση στους παραγωγούς!
To Romeos προτείνεται για όψιμες φθινο-
πωρινές–χειμωνιάτικες και πρώιμες ανοιξιά-
τικες φυτεύσεις και ξεχωρίζει στον αγρό λό-
γω του σκουροπράσινου εύρωστου φυτού
του. Διακρίνεται για τη συνεχομένη παραγω-
γή του αλλά και την premium ποιότητα των
Το αγγούρι νέας γενιάς της Syngenta, Aegeas καρπών τόσο στο κεντρικό στέλεχος, όσο και
στους πλευρικούς βλαστούς. Αποτελεί ήδη
Στην περίπτωση της απαιτητικής καλ- Όσον αφορά την ανοχή σε ασθένειες στην παράδειγμα premium ποιότητας για παραγω-
λιέργειας του αγγουριού θερμοκηπίου, η καλλιέργεια της αγγουριάς, η Syngenta γούς και εμπόρους. Είναι ένα 3D υβρίδιο, με
Syngenta συνεχίζει να επενδύει στην έρευ- εγκαινίασε ήδη τη σειρά 3D: υβρίδια με ανοχή ανοχή δηλαδή σε PM/Ωίδιο, CVYV και CYSDV
να με δυναμικά προγράμματα βελτίωσης. Τα στο Ωίδιο και τις ιώσεις CYSDV και CVYV. Επί- (καθώς και Cca/Κορυνοσπόριο, Ccu/Κλαδο-
νέα υβρίδια αγγουριού επιλέγονται με γνώμο- σης, προχωρά και στο λανσάρισμα των πρώ- σπόριο).
να την παραγωγικότητα τους, σε συνδυασμό των υβριδίων 4D: υβρίδια με ανοχή στο Φου- Πολλά νέα υβρίδια θα ξεκινήσουν μέσα στο
με υψηλή ποιότητα (ομοιομορφία, μετασυλ- ζάριο (FORC) τα οποία ήδη αξιολογούνται σε 2022 και στην ελληνική αγορά, όπως το μα-
λεκτική διατηρησιμότητα, υφή σάρκας, άρω- αποδεικτικούς αγρούς στην ελληνική αγορά. κρύ αγγούρι Ermis, για φθινόπωρο-χειμώ-
μα-γεύση) και ενισχυμένο πακέτο ανοχών σε Νέα υβρίδια αναμένονται τα επόμενα χρόνια να με πολύ γρήγορο ρυθμό ανάπτυξης των
ασθένειες. και με ανοχή στις ιώσεις CGMMV (εκτός των καρπών τόσο στο κεντρικό στέλεχος, όσο και
Ιδιαίτερη προσοχή δίνεται στην επιλογή αγ- ήδη υπαρχόντων) και στη νέα ίωση ToLCNDV στους πλευρικούς, αλλά και νέα κοντά αγγού-
γουριών με υψηλή προσαρμοστικότητα στις (New Delhi virus) που έχει ευρεία εξάπλωση ρια για την άνοιξη-καλοκαίρι όπως το DACNIS
μεταβαλλόμενες περιβαλλοντικές συνθήκες. ειδικά στην Ισπανία. και SAMAR με πολύ υψηλή ανοχή στην ίω-
Γι’αυτό το λόγο, τα νέα υβρίδια της Syngenta ση CYSDV.
διακρίνονται από υψηλή σταθερότητα στην H νέα γενιά αγγουριών της Syngenta Η αγορά του αγγουριού στην Ελλάδα, πα-
ποιότητα και παραγωγή ακόμα και σε συνθή- Στη νέα γενιά αγγουριών της Syngenta συ- ραμένει δυναμική και εξελίσσεται. Με ακόμα
κες απότομων αυξομειώσεων θερμοκρασί- γκαταλέγονται και δυο υβρίδια που έχουν ήδη γρηγορότερο ρυθμό εξελίσσεται και το γενετι-
ας, φωτισμού και ατμοσφαιρικής υγρασίας. λάβει πολλά θετικά σχόλια στην ελληνική κό υλικό της Syngenta προσφέροντας λύσεις
Τα έντονα σκούρα πράσινα φύλλα που δια- αγορά: το Aegeas και το Romeos! και ευκαιρίες στους παραγωγούς και εμπό-
κρίνουν τα φυτά της νέας σειράς αγγουριών Το Aegeas έχει ένα χαρακτηριστικό που γί- ρους - εξαγωγείς να κατακτήσουν τις αγορές
της Syngenta, αποτελούν ένδειξη ευρωστίας νεται όλο και πιο σημαντικό καθώς οι κλιμα- με την premium ποιότητα της Syngenta!
και υγείας, παρέχουν στο φυτό extra δύναμη, τικές συνθήκες μεταβάλλονται: Ευελιξία και
λόγω της καλύτερης φωτοσυνθετικής ικανό- Προσαρμοστικότητα. Γι’ αυτό το λόγο έχει Για περισσότερες πληροφορίες
τητας και επηρεάζουν θετικά την ποιότητα και μεγάλο παράθυρο φυτεύσεων και προτεί- https://www.syngenta.gr/
την ποσότητα των παραγόμενων καρπών. fylladia/aggouri

ΦΕΒΡOYAΡΙΟΣ 2022 ● ΤΕΥΧΟΣ 277

ÒΣπαράγγια





ΣΤΑΔΙΑΚΗ ΣΥΡΡΙΚΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΓΧΩΡΙΑΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ



Θετικές είναι οι σκέψεις των εγχώριων διακινητών για τη νέα σεζόν σπαραγγιού στη χώρα μας, με τον καιρό να
έχει δημιουργήσει καλές προϋποθέσεις για την έκβαση της φετινής περιόδου και την έναρξη της συγκομιδής
να σηματοδοτείται στα τέλη Φεβρουαρίου, στην πλειοψηφία των παραγωγικών κέντρων.


τα καλά οικονομικά αποτελέσματα των τε-
λευταίων ετών στο ακτινίδιο έχουν οδηγήσει
αρκετούς παραγωγούς σπαραγγιού να επεν-
δύσουν στο προϊόν αυτό. Έτσι, παρατηρείται
μείωση των καλλιεργούμενων στρεμμάτων
σπαραγγιού, το οποίο αντικαθίσταται ιδιαίτε-
ρα στις περιοχές της Ξάνθης και της Καβάλας
με ακτινίδιο. Ελαφρά απόκλιση παρουσιά-
ζει η περιοχή της Πέλλας, στην οποία κατα-
γράφεται μία ελαφρά αύξηση των στρεμμά-
των με σπαράγγια, της τάξεως του 5-10% σε
σύγκριση με πέρυσι, με τη συνολική καλλιέρ-
γειά της να διαμορφώνεται φέτος στα 3.500
στρέμματα.
Όσον αφορά την ποικιλιακή σύνθεση των
καλλιεργειών σπαραγγιού τόσο στην Πέλλα,
όσο και στην Καβάλα και την Ξάνθη, οι λευ-
κές ποικιλίες σπαραγγιού εξακολουθούν να
καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο μερίδιο της
παραγωγής, με τις ποσότητες πράσινου σπα-
Οι ευνοϊκές καιρικές συνθήκες που έχουν γωγικά κέντρα, με αποτέλεσμα οι προϋποθέ- ραγγιού να συρρικνώνονται σταδιακά και να
σημειωθεί μέχρι και τον πρώτο μήνα της νέ- σεις για την έκβαση της φετινής σεζόν να είναι επικεντρώνονται στην περιοχή της Αιτωλοα-
ας χρονιάς στις περιοχές της Πέλλας, της Κα- ιδιαίτερα ενθαρρυντικές. καρνανίας.
βάλας και της Ξάνθης, βοήθησαν τους πα- Καλώς εχουσών των καιρικών συνθηκών,
ραγωγούς σπαραγγιού να ολοκληρώσουν η συγκομιδή του κύριου όγκου του ελληνικού Αιτωλοακαρνανία
τα «σκεπάσματα» των προϊόντων τους χω- σπαραγγιού θα ξεκινήσει στα τέλη Φεβρουα- Περνώντας στην περιοχή όπου παράγεται
ρίς προβλήματα, με την πλειοψηφία αυτών ρίου με αρχές Μαρτίου. Όσον αφορά τον όγκο κυρίως πράσινο σπαράγγι, συμβατικό και βι-
ωστόσο να εύχονται να υπήρχαν περισσότερα παραγωγής, αυτός δείχνει να είναι μειωμένος ολογικό, η σεζόν εξελίσσεται χωρίς προβλή-
κρύα -τα οποία είναι απαραίτητα για την εξέλι- φέτος στο σύνολό του σε σύγκριση με πέρυ- ματα και η συγκομιδή αναμένεται να ξεκινήσει
ξη της καλλιέργειας. σι, λόγω της συρρίκνωσης της καλλιέργει- την τελευταία εβδομάδα του Φεβρουαρίου. Η
Το θετικό στοιχείο της φετινής σεζόν μέχρι ας στην πλειοψηφία των παραγωγικών κέ- συνολική καλλιέργεια στην περιοχή διατηρεί-
και το δεύτερο δεκαήμερο του Ιανουαρίου, εί- ντρων. Πιο συγκεκριμένα -και σύμφωνα με ται σταθερή τα τελευταία χρόνια και διαμορ-
ναι η έλλειψη παγετών στα παραπάνω παρα- τους διακινητές των παραπάνω περιοχών, φώνεται στα 1.200 στρέμματα.


Η εμπορική σεζόν

Αν και είναι ιδιαίτερα νωρίς για να γίνουν προβλέψεις για την εμπορική πορεία που θα ακολουθήσει το ελληνικό σπα-
ράγγι τη φετινή σεζόν, η γενική εκτίμηση του τομέα είναι αρκετά θετική, καθώς οι ποσότητες και η ποιότητα του σπαραγγιού φέτος
είναι τέτοιες, που μπορούν -εκτός απροόπτου- να απορροφηθούν από τη Γερμανία και τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές αγορές, δίχως
σημαντικά προβλήματα και σε καλά επίπεδα τιμών. Από την πλευρά τους, οι διακινητές σημειώνουν ότι όσο πιο νωρίς ξεκινήσει η
σεζόν, τόσο καλύτερα επίπεδα τιμών θα εξασφαλίσουν οι παραγωγοί και οι διακινητές του προϊόντος.


ΦΕΒΡOYAΡΙΟΣ 2022 ● ΤΕΥΧΟΣ 277

52 ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΟΝΤ ΩΝ








ΣΕ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΤΙΚΑ ΕΠΙΠΕΔΑ


ΚΑΙ ΦΕΤΟΣ ΟΙ ΦΥΤΕΥΣΕΙΣ ΦΥΛΛΟΒΟΛΩΝ ΔΕΝΤΡΩΝ




Σε ικανοποιητικά επίπεδα κινήθηκαν και φέτος οι φυτεύσεις στα φυλλοβόλα δένδρα, με τα ακτινίδια να κάνουν
τη διαφορά από τα άλλα είδη, καθώς για ακόμα μία χρονιά φυτεύτηκαν πάρα πολλά στρέμματα.








Φέτος, στις περιοχές

της Άρτας, της Κεντρικής
Μακεδονίας και της Καβάλας
πρέπει να φυτεύτηκαν
κοντά στα 20.000 νέα
στρέμματα με ακτινίδια,
ίσως τα περισσότερα από
κάθε άλλη χρονιά





Με εντατικούς ρυθμούς γίνονται αυτήν την περιοχές της Άρτας, της Κεντρικής Μακεδο- από τις παραδοσιακές περιοχές που καλλιερ-
ώρα οι φυτεύσεις των φυλλοβόλων δέν- νίας και της Καβάλας να είναι αυτές στις οποί- γούν μήλα στη χώρα μας, δηλαδή την Καστο-
δρων και, όπως αναφέρουν οι φυτωριού- ες δημιουργήθηκαν τα περισσότερα νέα κτή- ριά, τους Πύργους Κοζάνης και την Αγιά Λά-
χοι, η ζήτηση φέτος για τα περισσότερα είδη ματα. Η ποικιλία που επέλεξαν οι παραγωγοί ρισας. Εκτός όμως από τη χώρα μας, αρκετά
ήταν ικανοποιητική. Οι λόγοι που οδήγησαν είναι φυσικά η Hayward, ενώ λίγα ήταν τα νέα φυτά μηλιάς αγοράστηκαν από Αλβανούς και
τους παραγωγούς να προχωρήσουν και φέ- κτήματα που δημιουργήθηκαν με τις κίτρινες Σέρβους καλλιεργητές, ενώ εντυπωσιακή
τος σε εκτεταμένες φυτεύσεις πρέπει να ανα- ποικιλίες των Club, τα οποία ως επί πλείστον ήταν η ζήτηση και από τη Μολδαβία.
ζητηθούν στην καλή εμπορική πορεία που εί- αναπτύχθηκαν στην περιοχή του Αγρινίου.
χαν τα περισσότερα είδη. Βέβαια, το ασταθές Να σημειώσουμε εδώ, ότι μόνο τα τελευ- Βερίκοκα: Είναι το τρίτο προϊόν σε ζήτη-
οικονομικό περιβάλλον και γενικότερα οι με- ταία 5 χρόνια φυτεύτηκαν πάνω από 50.000 ση μετά τα ακτινίδια και τα μήλα, με την Πελο-
γάλες αυξήσεις που σημειώθηκαν στα λιπά- στρέμματα με ακτινίδια, με αποτέλεσμα σε λί- πόννησο, τη Χαλκιδική και την Πέλλα να είναι
σματα, στο ρεύμα και στα καύσιμα, ανέκοψαν γα χρόνια ο όγκος της παραγωγής σε αυτό το οι περιοχές όπου δημιουργήθηκαν τα περισ-
κάπως την καλή διάθεση των παραγωγών να προϊόν να ξεπεράσει τους 500.000 τόνους. σότερα νέα κτήματα με βερίκοκα. Οι ποικιλί-
επεκτείνουν τις καλλιέργειές τους, παρόλα ες προς φύτευση που επέλεξαν οι παραγωγοί
αυτά το αποτέλεσμα είναι ικανοποιητικό. Μήλα: Σε καλά επίπεδα κινήθηκαν και φέ- ήταν κυρίως οι κόκκινες - και αυτή είναι μία
Ας δούμε όμως αναλυτικά πώς διαμορφώ- τος οι φυτεύσεις των μήλων, με τους παρα- καλή εξέλιξη για τον τομέα του βερίκοκου. Να
θηκε ο χάρτης των φυτεύσεων ανά είδος: γωγούς να επιλέγουν προς φύτευση κυρίως σημειώσουμε ακόμα εδώ, ότι οι παραγωγοί
τις κόκκινες ποικιλίες, με πρώτες προτιμήσεις από την Πελοπόννησο και τη Χαλκιδική επέ-
Ακτινίδια: Μεγάλη ήταν και φέτος η ζή- τις ποικιλίες Gala και Fuji. Όμως, το πράσινο λεξαν πρώιμες και υπέρ-πρώιμες ποικιλίες,
τηση για τα ακτινίδια και, όπως αναφέρουν μήλο δεν άφησε αδιάφορους κυρίως τους πα- ενώ οι παραγωγοί στην Πέλλα και γενικά στη
οι φυτωριούχοι, όλα τα φυτά που είχαν ετοι- ραγωγούς της Αγιάς, ενώ υπήρξε και ένα μι- Μακεδονία προτίμησαν τις όψιμες.
μαστεί πουλήθηκαν. Σύμφωνα με τους ίδιους κρό ενδιαφέρον για τα Golden. Και σε αυτό το
κύκλους, πρέπει να φυτεύτηκαν φέτος κοντά είδος, οι παραγωγοί που επέλεξαν να δημι- Ροδάκινα-Νεκταρίνια: Ελάχιστα ήταν τα
στα 20.000 νέα στρέμματα με ακτινίδια, με τις ουργήσουν νέα κτήματα με μήλα προέρχονται νέα κτήματα που δημιουργήθηκαν στα ροδά-


ΦΕΒΡOYAΡΙΟΣ 2022 ● ΤΕΥΧΟΣ 277

κινα, ενώ καλύτερη είναι η εικόνα στα νεκτα- Ακτινίδια, μήλα και βερίκοκα σουμε εδώ, ότι τα περισσότερα νέα αμπέλια
ρίνια. Ο λόγος δεν είναι άλλος, παρά η άσχη- δημιουργήθηκαν στη Βόρεια Ελλάδα, ειδικό-
μη εμπορική πορεία που είχαν τα ροδάκινα τα ήταν για φέτος οι πρώτες τερα στην περιοχή της Καβάλας και των όμο-
τελευταία χρόνια. Πάντως, η συνολική εικό- επιλογές των παραγωγών ρων σε αυτή νομών, αλλά και στη Χαλκιδική
να που έχουμε για τα ροδάκινα είναι ότι κάθε και στην Πιερία. Τέλος, αξίζει να αναφερθεί ότι
χρόνο μειώνεται η καλλιεργούμενη έκταση σε στα φυλλοβόλα δένδρα, ενώ από τις επιλογές των παραγωγών απουσιά-
αυτό το είδος. αξιόλογες φυτεύσεις των ζει η πάλαι ποτέ βασίλισσα των σταφυλιών,
νέων, club ποικιλιών έγιναν η Σουλτανίνα.
Κεράσια: Σε χαμηλή πτήση κινήθηκε και
αυτό το είδος σε σχέση με τα προηγούμενα και στα επιτραπέζια σταφύλια Καταλήγοντας
χρόνια, με το λόγο που έκανε τους παραγω- Όπως βλέπουμε και από το ρεπορτάζ, οι
γούς να «πατήσουν λίγο φρένο» στη δημιουρ- πρώτες επιλογές των παραγωγών ήταν τα
γία νέων κτημάτων με κεράσια, να είναι η έλ- είδη που είχαν καλή εμπορική πορεία τη χρο-
λειψη εργατικών χεριών. Πάντως, έστω και νιά που μας πέρασε. Έτσι, για ακόμα μία φορά
με αυτήν τη μικρή υποχώρηση που είχαμε φέ- βιώνουμε τη φρενίτιδα του ακτινιδίου, καθώς
τος, η συνολική καλλιεργούμενη έκταση με σμό. Από τα αλλά είδη, οι παραγωγοί ήταν δι- αυτή είναι η πρώτη επιλογή των παραγωγών
κεράσια στη χώρα μας είναι πλέον σημαντι- στακτικοί και κάποια -λίγα- νέα κτήματα δημι- της Βόρειας Ελλάδας. Ακολουθούν τα μή-
κή - και μάλιστα στο μεγαλύτερο μέρος της ουργήθηκαν στις βανίλιες και στους λωτούς. λα, με τους παραγωγούς να επιλέγουν όμως
έχουν αναπτυχθεί ποικιλίες οι οποίες δίνουν Όσον αφορά τα ρόδια, από πρώτη επιλογή συγκεκριμένες ποικιλίες προς φύτευση, κα-
μεγάλα κόκκινα κεράσια. Όσον αφορά τις πε- των παραγωγών που ήταν πριν από 15 χρό- θώς και τα βερίκοκα, για τα οποία οι παραγω-
ριοχές που δημιουργήθηκαν τα νέα κτήματα νια, σήμερα κανείς δεν φυτεύει νέα κτήματα· γοί επιλέγουν προς καλλιέργεια τις νέες κόκ-
με κεράσια, αυτές είναι κυρίως οι «παραδο- αντίθετα, πολλά κτήματα με ροδιές εγκατα- κινες ποικιλίες. Γενικά, βλέπουμε ότι παρά το
σιακές» περιοχές της Κεντρικής Μακεδονίας, λείπονται. Τελικά όλα κύκλος είναι… «άρρωστο» οικονομικό κλίμα που έχουν δη-
ενώ εντυπωσιακή είναι η άνοδος της καλλιέρ- μιουργήσει ο COVID-19 αλλά και η ακρίβεια, οι
γειας του προϊόντος στην Αγιά, αλλά και στους Επιτραπέζια σταφύλια: Συνεχίζεται και παραγωγοί προχώρησαν και φέτος σε σημα-
Πύργους Κοζάνης. φέτος η δημιουργία νέων κτημάτων με βάση ντικές φυτεύσεις στα φυλλοβόλα δένδρα αλ-
τις νέες ποικιλίες σταφυλιών που έχουν έρθει λά και στα επιτραπέζια σταφύλια, με αποτέλε-
Άλλα είδη: Καλές ήταν και φέτος ο φυτεύ- στη χώρα μας, με τις σειρές ARA και IFC να έρ- σμα ο παραγωγικός χάρτης της χώρας μας να
σεις στα αμύγδαλα, με την περιοχή της Θεσσα- χονται πρώτες στις επιλογές των παραγωγών εμπλουτιστεί σε είδη και ποικιλίες. Το αρνητι-
λίας να έχει τον πρώτο λόγο σε αυτό το είδος. και τη σειρά Volcano να ακολουθεί. κό στοιχείο σε αυτήν την καλή πορεία, είναι ότι
Μάλιστα, όπως παρατηρούν οι φυτωριούχοι, Εκτιμάται ότι από τις νέες ποικιλίες στα- οι νέες αυτές φυτεύσεις δεν έγιναν με κάποιο
αυτό το προϊόν το επέλεξαν προς καλλιέρ- φυλιών φυτεύτηκαν φέτος κοντά στα 2.000 πρόγραμμα, αλλά άναρχα και κατά το δοκούν
γεια κυρίως οι μεγάλοι παραγωγοί· μία λογι- στρέμματα, ενώ φυτεύσεις -σε μικρότερη βέ- του κάθε παραγωγού.
κή εξέλιξη, ώστε να μπορέσουν τα αμύγδαλα βαια έκταση- έγιναν και με τις ελεύθερες ποι- Ας ελπίσουμε οι επιλογές τους αυτές να ευ-
να αντισταθούν στο σκληρό διεθνή ανταγωνι- κιλίες Βικτώρια, Ροζακί, Ιτάλια. Να σημειώ- δοκιμήσουν και να είναι κερδοφόρες.

GRINN - Ελληνικά Καινοτόμα Φυτώρια



-Καινοτομία
-Τεχνογνωσία
-Υπευθυνότητα












ΝΑΟΥΣΑ Διασταύρωση Σιδ. Σταθμού | ΛΑΡΙΣΑ Γιάννουλη, Θέση Κιόσκι Greek Innovative Nurseries
[email protected], www.grinn.gr, | τ. 6949 735 741 Grinn
https://www.instagram.com/greekinnovativenurseries/ www.facebook.com/grinn.gr


ΦΕΒΡOYAΡΙΟΣ 2022 ● ΤΕΥΧΟΣ 277

54 ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΟΝΤ ΩΝ



ΦΑΚΕΛΟΣ ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ





























ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΜΙΛΗΣ

ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ -
ΓΕΩΠΟΝΟΣ ΤΩΝ ΦΥΤΩΡΙΩΝ GRINN



Κύριε Μίλη, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται
μια σημαντική διεύρυνση στις δενδρώδεις καλ-
λιέργειες ξηρών καρπών. Ποια είδη καταγρά-
φουν τη μεγαλύτερη άνοδο;
Το αμύγδαλο, το καρύδι και το φιστίκι εί- «ΑΝΟΔΙΚΑ ΚΙΝΟΥΝΤΑΙ
ναι τα τρία είδη που καταγράφουν σημαντι-
ρά τις φυτεύσεις τους, όπως προκύπτει από ΟΙ ΦΥΤΕΥΣΕΙΣ ΑΜΥΓΔΑΛΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ»
κή άνοδο την τελευταία δεκαετία, όσον αφο-
τις πωλήσεις των δενδρυλλίων από τα φυ-
τώριά μας. Ωστόσο, αυτό που αναμφισβήτητα
έρχεται στην πρώτη θέση είναι το αμύγδαλο. Την αλλαγή του τοπίου στις φυτεύσεις της αμυγδαλιάς την τελευταία τρι-
ετία, καθώς και τις νέες ποικιλίες που βρίσκονται πλέον στο προσκήνιο
Ποια είναι τα στοιχεία εκείνα που χαρίζουν στο και πρωτοστατούν στις εγχώριες καλλιέργειες, μας περιγράφει ο κ. Ευ-
αμύγδαλο αυτό το προβάδισμα;
Κοιτάξτε, το αμύγδαλο είναι ένα από τα είδη άγγελος Μίλης, ιδιοκτήτης των Φυτωρίων GRINN.
που γνώρισαν μεγάλη άνθιση την τελευταία
δεκαετία. Μάλιστα, στην αρχή της «άνθισης»
αυτής οι φυτεύσεις αμύγδαλου ήταν μαζικές, χουν ζημιές στην παραγωγή είτε όχι. Τα πλε- ποιες προκαθορισμένες ζώνες καλλιέργειας
αλλά άναρχες. Μια μεγάλη μερίδα καλλιεργη- ονεκτήματα που φέρνουν το αμύγδαλο στην βοηθούν το προϊόν να αποκτήσει συγκεκριμέ-
τών στράφηκε στο αμύγδαλο χωρίς την κα- πρώτη θέση των επιλογών ενός παραγωγού να ποιοτικά χαρακτηριστικά και μεγαλύτερες
τάλληλη τεχνογνωσία, μόνο και μόνο επειδή είναι η δυνατότητα αποθήκευσης του προϊό- στρεμματικές αποδόσεις;
η καλλιέργεια του προϊόντος αποτέλεσε «τά- ντος, αλλά και το πλούσιο γενετικό υλικό που Σαφέστατα και όχι. Υπάρχει μια μερίδα
ση» για μια μεγάλη χρονική περίοδο. Ωστόσο, υπάρχει με νέες ποικιλίες. Ένα εξίσου σημα- επαγγελματιών του κλάδου που διατείνονται
την τελευταία τριετία βλέπουμε μια σταθερό- ντικό πλεονέκτημα που συνοδεύει την καλλι- την παραπάνω άποψη, ωστόσο, είναι κάτι
τητα στις φυτεύσεις του προϊόντος, με αποτέ- έργεια του αμύγδαλου είναι το γεγονός ότι δεν ανεφάρμοστο. Ο τόπος καλλιέργειας δεν επη-
λεσμα να έχει επέλθει μια σχετική ισορροπία χρειάζεται πολλά εργατικά χέρια, τα οποία εί- ρεάζει τόσο πολύ τα ποιοτικά χαρακτηριστι-
και οι κινήσεις που γίνονται από τους παραγω- ναι δυσεύρετα σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ειδικά κά του αμύγδαλου, όσο πιστεύουν οι παραγω-
γούς στη χώρα μας να είναι πιο «σοβαρές» και από την έναρξη της πανδημίας κι έπειτα. γοί. Η αγορά είναι ελεύθερη και το αμύγδαλο
στοχευμένες πλέον. Έτσι, το προϊόν έχει κατα- μπορεί να καλλιεργηθεί σε όλα τα παραγω-
φέρει να «κρατά» τιμή στην αγορά, είτε υπάρ- Συμμερίζεστε την άποψη ότι ενδεχομένως κά- γικά κέντρα. Αυτό που θα έλεγα ότι υποβαθ-


ΦΕΒΡOYAΡΙΟΣ 2022 ● ΤΕΥΧΟΣ 277

ΦΑΚΕΛΟΣ ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ




















αποτέλεσμα η ροή των φυτεύσεων να επι-
βραδύνεται. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η Ισπα-
νία κινεί τα νήματα, με τις φυτεύσεις της να
έχουν σημειώσει μια μικρή κάμψη την τελευ-
Μια μεγάλη μερίδα ταία πενταετία, ωστόσο, φαίνεται να επανέρ-
χονται σε σταθερά επίπεδα και πάλι το τελευ-
των καλλιεργητών ταίο διάστημα, λόγω της σταθερότητας των
έχει στραφεί σε υπερόψιμης τιμών του προϊόντος. Αναφερόμενοι στη χώ-
ρα μας, η ετήσια παραγωγή μας διαμορφώ-
άνθισης ποικιλίες όπως νεται μεταξύ 4 και 8.000 τόνων, ένα νούμε-
η Makako, η οποία ρο που δεν μπορεί φυσικά να συγκριθεί με τα
αντίστοιχα στατιστικά στοιχεία της χώρας της
πρωτοστατεί πλέον Ιβηρικής χερσονήσου, ωστόσο, για μια μικρή
στις νέες φυτεύσεις, έναντι χώρα όπως η Ελλάδα είναι άξιο λόγου. Σε κα-
μίζει την ποιότητα του προϊόντος είναι ο τρό- της Vairo και της Marinada μία περίπτωση βέβαια, η παραγωγή αυτή δεν
πος καλλιέργειας και συγκομιδής, καθώς και καλύπτει την εγχώρια κατανάλωση, η οποία
οι μεγάλες εκμεταλλεύσεις -όπως συμβαίνει ανέρχεται σε 14.000 τόνους. Εξίσου ευχάρι-
στην Καλιφόρνια. Αν η χώρα μας έχει καλύτε- παραγωγός, όσον αφορά τις φυτεύσεις τους στη έκπληξη αποτελεί το τελευταίο διάστη-
ρη ποιότητα είναι γιατί οι εκμεταλλεύσεις της αμύγδαλου; μα η διεύρυνση των φυτεύσεων της αμυγδα-
είναι μικρές και γίνεται καλύτερη διαχείριση Η αλήθεια είναι ότι παρατηρείται μια στρο- λιάς στην Κεντρική Ασία, ενώ σημαντική είναι
της παραγωγής. φή προς το ποιοτικό φυτό. Η πλειοψηφία των η εξάπλωση της καλλιέργειας και σε χώρες
της Βόρειας Αφρικής.
παραγωγών στρέφονται ολοένα και περισσό-
Υπάρχουν κάποιες ποικιλίες που να κερδίζουν τερο σε φυτώρια που κατέχουν τεχνογνωσία
έδαφος; και διαθέτουν υγιή φυτά, σε συνδυασμό με Κλείνοντας και με βάση τα στατιστικά στοιχεία
Ναι, τα πράγματα έχουν αλλάξει σήμερα νέο γενετικό υλικό. Το σημαντικότερο όλων των πωλήσεων από τα φυτώριά σας, ποιες
στο τοπίο της ποικιλιακής σύνθεσης της αμυ- παραμένει η εφαρμογή σύγχρονων καλλιερ- δενδρώδεις καλλιέργειες φρούτων βλέπετε να
γδαλιάς σε σύγκριση με μια δεκαετία πριν. Ο γητικών τεχνικών που πρέπει να ακολουθούν κερδίζουν έδαφος την τελευταία τριετία;
λόγος τώρα έχει περάσει στις υπερόψιμης άν- οι παραγωγοί μετά τη φύτευση για όλα τα χρό- Θα έλεγα ότι τα πυρηνόκαρπα στο σύνολό
θισης, αυτογόνιμες ποικιλίες. Οι ποικιλίες αυ- νια της καλλιέργειας. Είναι κάτι το οποίο εμείς τους, με εξαίρεση το ροδάκινο, ακολουθούν
τές μπορούν να καλλιεργηθούν σε περισσό- κατέχουμε στο φυτώριό μας και το προσφέ- ανοδική πορεία. Πιο συγκεκριμένα, το βερίκο-
τερες ορεινές περιοχές της χώρας, όπως ο ρουμε στους παραγωγούς. κο είναι ένα από τα καλοκαιρινά φρούτα που δι-
Έβρος ή οι Σέρρες, αλλά και σε αρκετές πε- ευρύνεται σε καλλιεργούμενη έκταση και χρό-
δινές περιοχές, με το ρίσκο της παγωνιάς να Σε παγκόσμιο επίπεδο, πως εξελίσσονται οι φυ- νο με το χρόνο βλέπουμε ολοένα και καλύτερο
μειώνεται. Αυτό βέβαια δε σημαίνει ότι δεν τεύσεις του αμύγδαλου; γενετικό υλικό στο φρούτο αυτό. Στη συνέχεια
μπορούν να καλλιεργηθούν και σε ζεστές πε- Η διεθνής παραγωγή αμύγδαλου επικε- ακολουθεί το νεκταρίνι, το οποίο έχει επανέλ-
ριοχές της Νότιας Ελλάδας. Μια μεγάλη με- ντρώνεται στην Αμερική, όπου παράγεται το θει δυναμικά στο προσκήνιο, με τη ζήτησή του
ρίδα των καλλιεργητών έχει στραφεί σε υπε- 85% της παγκόσμιας παραγωγής του προϊό- στην αγορά να αυξάνεται κατά τη διάρκεια του
ρόψιμης άνθισης ποικιλίες όπως η Makako, ντος. Η Καλιφόρνια είναι το κυριότερο παρα- καλοκαιριού και του φθινοπώρου. Επίσης, δι-
η οποία πρωτοστατεί πλέον στις νέες φυτεύ- γωγικό αμερικανικό κέντρο, ωστόσο, το τε- ευρύνονται οι φυτεύσεις και στο κεράσι και για
σεις, έναντι της Vairo και της Marinada. πρώτη φορά υπάρχουν καλές επιλογές γενετι-
λευταίο διάστημα τα μεγάλα προβλήματα που κού υλικού (ποικιλιών). Στον αντίποδα, παρα-
αντιμετωπίζει η πολιτεία με το νερό βάζει φρέ- τηρείται σημαντική πτώση στις πωλήσεις δεν-
Σε ποια σημεία θα λέγατε ότι δίνει έμφαση ο
νο στην ομαλή εξέλιξη της καλλιέργειας, με δρυλλίων δαμάσκηνου και ροδάκινου.

ΦΕΒΡOYAΡΙΟΣ 2022 ● ΤΕΥΧΟΣ 277

56 ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΟΝΤ ΩΝ


ΦΑΚΕΛΟΣ ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ





ÒΞηροί καρποί τά είναι η Θεσσαλία, η Ημαθία, η Πιερία, η Κο-

ζάνη και η Καβάλα, με τους φυτωριούχους να
υπογραμμίζουν ότι πρόκειται για μία καλλιέρ-
Η ΑΥΞΑΝΟΜΕΝΗ ΖΗΤΗΣΗ γεια που εξαπλώνεται σταδιακά και σε περιο-
χές της Νότιας Ελλάδας.

ΤΡΑΒΑΕΙ ΠΙΣΩ ΤΗΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΦΥΤΕΥΣΕΙΣ Καρύδι
Η παραγωγή καρυδιού αυξάνεται στην Ελ-
λάδα, με τις φυτεύσεις να διευρύνονται κατά
κύριο λόγο στις ημιορεινές περιοχές της Πε-
Οι πωλήσεις των ξηρών καρπών έχουν αποδειχθεί ιδιαίτερα ανθεκτικές λοποννήσου και της Μακεδονίας και την κα-
στην ελληνική αγορά την τελευταία δεκαετία. λιφορνέζικη ποικιλία Chandler να πρωτοστα-
τεί στις εγχώριες καλλιεργούμενες εκτάσεις.
Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, η Ελ-
λάδα έρχεται τρίτη στην παραγωγή καρυ-
διού στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μετά τη Γαλ-
λία και την Ιταλία, με τον όγκο παραγωγής
της να φτάνει περίπου τους 20-25.000 τό-
νους σε ετήσια βάση. Η καλλιέργεια καρυδιού
στη χώρα μας ξεπερνά τα 100.000 στρέμματα
και εξαπλώνεται σχεδόν σε όλα τα γεωγρα-
φικά διαμερίσματα της Ελλάδας, με την πλει-
οψηφία των ποσοτήτων να παράγονται στην
Πελοπόννησο, τη Μακεδονία, τη Στερεά Ελ-
λάδα και τη Θεσσαλία. Πιο συγκεκριμένα, οι
περιοχές της Αχαΐας, της Αρκαδίας, της Κοζά-
νης, των Τρικάλων, της Λάρισας και της Εύ-
βοιας, παράγουν τις μεγαλύτερες ποσότητες
Η στροφή των καταναλωτών προς την ουργούς τους. καρυδιού.
υγιεινή διατροφή, η ενσωμάτωση των ξη- Ξηροί καρποί υπάρχουν πολλοί, ωστό-
ρών καρπών στη μαγειρική αλλά και τη ζαχα- σο εμείς θα επικεντρωθούμε σε αυτούς που Φουντούκι
ροπλαστική, καθώς και ο αυξημένος αριθμός προέρχονται από δενδρώδεις καλλιέργειες Τις προηγούμενες δεκαετίες η ελληνική
ατόμων που επιλέγουν τη διασκέδαση στο και καταγράφουν άνοδο στις φυτεύσεις τους παραγωγή φουντουκιού ήταν κυρίαρχη σε
σπίτι είναι τρεις βασικοί λόγοι που αυξάνουν το τελευταίο διάστημα, όπως είναι το αμύγδα- αρκετές περιοχές: Κατερίνη, Δράμα, Κομοτη-
τις πωλήσεις σχεδόν σε όλες τις κατηγορίες λο, το καρύδι και το φουντούκι. νή, Καβάλα, Πέλλα, Ημαθία. Σταδιακά όμως
τους. Η ζήτηση για ξηρούς καρπούς επηρεά- άρχισε να εγκαταλείπεται και σήμερα είναι αι-
ζεται από πολλούς παράγοντες, με κυρίαρχο Αμύγδαλο σθητή κυρίως στην περιοχή της Πιερίας και
αυτόν της εποχικότητας. Ως γνωστόν, παρα- Το αμύγδαλο είναι ένα προϊόν που έχει κερ- στην Κομοτηνή.
τηρείται αύξηση της κατανάλωσης τους χει- δίσει έδαφος τα τελευταία χρόνια, κυρίως στα Αναφορικά με τις ποικιλίες φουντουκιού,
μερινούς μήνες κυρίως λόγω των εορτών, εδάφη της Βόρειας Ελλάδας, καθώς μία με- στη χώρα μας παράγουμε φουντούκι βασι-
ενώ οι πωλήσεις τους είναι περιορισμένες γάλη μερίδα παραγωγών έχει επενδύσει στο ζόμενοι σε ποικιλίες που ήρθαν πριν από σχε-
κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Επιπλέον, προϊόν αυτό. Η άσχημη πορεία του ροδάκινου δόν εκατό χρόνια από την Τουρκία, με τις κυ-
η κατανάλωσή τους συνδυάζεται με την αντί- -ενός προϊόντος που ήταν άλλοτε ο βασιλιάς ριότερες να είναι οι Σιβρί Γιαγλί, Έξτρα Γιαγλί
στοιχη κατανάλωση άλλων ειδών διατροφής. των πυρηνόκαρπων στα παραγωγικά κέντρα και Παλάζ. Πέραν αυτών, υπάρχουν ποικιλί-
Πιο συγκεκριμένα, οι βιομηχανίες που ασχο- της Βόρειας Ελλάδας- οδήγησε στην αναδι- ες από την Ιταλία (Tonda delle Langhe, Tonda
λούνται με την παραγωγή παγωτού, κρου- άρθρωση της εν λόγω καλλιέργειας, με αρ- Romana, Mortarella κ.ά.), από την Ισπανία
ασάν, σοκολάτας, δημητριακών κ.λπ., είναι κετούς παραγωγούς να στρέφονται στο αμύ- (Negret κ.ά.) και από τη Γαλλία.
από τους κυριότερους πελάτες του κλάδου γδαλο. Κατά συνέπεια, οι φυτεύσεις του είναι Τέλος, τα σημεία που πρέπει να προσέξει
των ξηρών καρπών. Σημαντικό μερίδιο έχουν διαρκώς αυξανόμενες και η μελλοντική πο- ένας παραγωγός που θα ασχοληθεί με την
αποκτήσει και στη μαγειρική, καθώς αποτε- ρεία του αμυγδάλου πολλά υποσχόμενη, όσον καλλιέργεια φουντουκιάς είναι η προσεκτική
λούν αναπόσπαστο κομμάτι πολλών συντα- αφορά στο προσεχές μέλλον. Όσον αφορά τα επιλογή του πολλαπλασιαστικού υλικού, κα-
γών, στις οποίες δίνουν ιδιαίτερη γεύση και παραγωγικά κέντρα στα οποία παρατηρούνται θώς και ο σωστός σχεδιασμός με διασπορά
βγάζουν πάντα ασπροπρόσωπους τους δημι- οι περισσότερες φυτεύσεις αμυγδαλιάς, αυ- των κατάλληλων επικονιαστών.


ΦΕΒΡOYAΡΙΟΣ 2022 ● ΤΕΥΧΟΣ 277



58 ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΟΝΤ ΩΝ


ΦΑΚΕΛΟΣ ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ




ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ – ΚΑΛΙΦΟΡΝΙΑ
ΔΕΝ ΒΡΙΣΚΟΥΝ ΝΑ ΜΠΑΡΚΑΡΟΥΝ



Παρά τις προσπάθειες που γίνονται, ώστε να βρεθούν container και πλοία για τη μεταφορά των αμύγδαλων και
των καρυδιών της Καλιφόρνια, φαίνεται πως το πρόβλημα θα συνεχίσει να υφίσταται για αρκετό καιρό ακόμα.































Μεγάλη μείωση καταγράφεται την τρέχου- Οι συσκευαστές/τυποποιητές στις παραδόσεις έχουν, προφανώς, οδηγή-
σα σεζόν για τις εξαγωγές αμυγδάλων και σει σε πολλές ακυρώσεις παραγγελιών, ενώ
καρυδιών από την Καλιφόρνια, καθώς ελά- των αμύγδαλων και οι εξαγωγείς για να μη χάσουν τους πελάτες
χιστα είναι τα διαθέσιμα container και πλοία. των καρυδιών της Καλιφόρ- τους, αναγκάζονται να βρουν πολύπλοκες
Μετά τις νέες συνθήκες που δημιουργήθηκαν και ζημιογόνες οικονομικά διαδρομές, όπως
από το ξέσπασμα της πανδημίας στην διεθνή νια έχουν απορροφήσει ήδη το να στείλουν τα προϊόντα τους με τραίνα στα
κίνηση των εμπορευματοκιβωτίων, οι ναυτι- το σύνολο της παραγωγής, λιμάνια του Τέξας και του Maryland, καθώς
λιακές εταιρείες που εξυπηρετούν το εμπό- αλλά καταφέρνουν υπάρχει επίσης και έλλειψη οδηγών φορ-
ριο μέσω εμπορευματοκιβωτίων στον Ειρη- τηγών. Παρά, μάλιστα, την μετατροπή της
νικό έχουν ρίξει το βάρος του στόλου τους να το διακινούν με το λειτουργίας του λιμανιού του Los Angeles
στο λιμάνι του Los Angeles. Κατά συνέπεια, «σταγονόμετρο», καθώς σε 24/7 από τον Οκτώβριο, προκειμένου να
στο λιμάνι του Oakland, από το οποίο εξάγεται αποσυμφορηθεί, την αύξηση του επιτρεπό-
η πλειοψηφία των ξηρών καρπών της Καλι- το κύριο λιμάνι εξαγωγής μενου μεταφερόμενου φορτίου από τα φορ-
φόρνια δεν καταπλέει ικανός αριθμός πλοίων ξηρών καρπών της τηγά στην Καλιφόρνια και το ενδιαφέρον που
container, χώρια τις τιμές τους που έχουν ανέ- εξέφρασαν ναυτιλιακές εταιρείες για να εξυ-
βει έως και κατά τριψήφιο ποσοστό. Μάλιστα, Καλιφόρνια, αυτό του πηρετήσουν το Oakland, η κατάσταση δεν
σύμφωνα με τον Danny Wann, εκτελεστικό Oakland, δεν είναι προτιμητέο αλλάζει έτσι εύκολα. Ειδικοί των ναυτιλια-
διευθυντή του λιμανιού του Oakland, υπήρξε κών logistics τονίζουν πως η διαπραγμάτευ-
εβδομάδα, όπου σε ένα από τα terminals του από τις εταιρείες ναυτιλιακών ση των σχετικών συμβολαίων μεταξύ των
λιμανιού δεν υπήρχε ούτε ένα πλοίο και ού- μεταφορών με container διάφορων παραγόντων σε όλο το μήκος της
τε καν ένα container, ενώ επίσης γίνονταν και αλυσίδας θα χρειαστεί χρόνο. Συνεπώς, μπο-
ξαφνικές ακυρώσεις δρομολογίων και απο- ρούμε να συμπεράνουμε πως το πρόβλημα
μακρύνσεις πλοίων από το Oakland. που ταλανίζει τις εξαγωγές αμύγδαλων και
καρυδιών της Καλιφόρνια θα συνεχίσει να
Προσπάθειες διάσωσης υφίσταται για αρκετό καιρό ακόμα. Ας δούμε,
Οι καθυστερήσεις έως και έξι εβδομάδων όμως, πως έχουν ακριβώς οι εξαγωγές αυ-


ΦΕΒΡOYAΡΙΟΣ 2022 ● ΤΕΥΧΟΣ 277

ΦΑΚΕΛΟΣ ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ



τών των προϊόντων, με βάση τα τελευταία δι- ων που υπάρχουν, είναι ότι στις 31 Δεκεμ- ριόδου, που ήταν το 2019 με 697.000 τόνους.
αθέσιμα στοιχεία. βρίου 2021 είχαν πουληθεί αλλά δεν είχαν Στο εμπορικό πεδίο, ωστόσο, οι αποστολές
φτάσει ακόμα στον προορισμό τους 368.660 των φορτίων είναι σημαντικά λιγότερες σε
Πικρή «γεύση» αφήνουν φέτος τα τόνοι αμύγδαλων, δηλαδή γύρω στα 3/4 του σχέση με πέρυσι, -μια χρονιά που η παραγωγή
αμύγδαλα συνολικού όγκου των παραδομένων προϊό- είχε ανέλθει στους 655.000 τόνους, καθώς
Το κακό στα αμύγδαλα ξεκινάει φέτος ήδη ντων σε όλες τις αγορές. Σημειώνουμε δε, η έλλειψη εμπορικών πλοίων και container
από την καλλιέργεια τους. Η μεγάλη έλλειψη πως οι συσκευαστές/τυποποιητές της Καλι- που περιγράψαμε παραπάνω έχει ως απο-
νερού που ταλαιπωρεί την Καλιφόρνια οδή- φόρνια έχουν ήδη απορροφήσει το σύνολο τέλεσμα οι παραγγελίες να εξυπηρετούνται
γησε ακόμα και σε ξερίζωμα δέντρων και τε- της παραγωγής. πολύ αργά και να συσσωρεύονται. Συγκε-
λικά επέφερε μείωση της φετινής παραγω- Τέλος, μεγάλη μείωση των εξαγωγών κα- κριμένα, από την 1η Σεπτεμβρίου μέχρι τις 31
γής κατά 10% σε 1,05 εκατ. τόνους, από το ταγράφεται ξεχωριστά και για τους σημαντι- Δεκεμβρίου 2021, με τους συσκευαστές/τυ-
ρεκόρ των 1,41 εκατ. τόνων της περασμέ- κότερους εξαγωγικούς προορισμούς, στην ποποιητές να έχουν παραλάβει ήδη 691.146
νης σεζόν. περιοχή Ασίας-Ειρηνικού και την Ευρώπη τόνους, οι εξαγωγές ανέρχονταν σε μόλις
Όσον αφορά το εμπόριο, τα αμύγδαλα, καταγράφεται, συμπεριλαμβανομένης και 100.948 τόνους από 160.836 τόνους κατά το
που αποτελούν το πιο σημαντικό εξαγώγιμο της Ελλάδας που για το προαναφερόμενο δι- ίδιο διάστημα της περσινής περιόδου. Οι δυ-
αγροτικό προϊόν της Καλιφόρνια, σύμφωνα άστημα του 2021 απορρόφησε 1.990 τόνους σκολίες αποστολής φορτίων αφορούν όλες
με τα στοιχεία της ένωσης της βιομηχανίας από 3.594 το ίδιο διάστημα του 2020. τις σημαντικές αγορές αμερικάνικων καρυ-
αμύγδαλου, California Almond Board (ABC), διών, δηλαδή τις χώρες της Μέσης Ανατο-
καταγράφουν για το διάστημα από 1η Αυγού- Μεγάλες δυσκολίες και για τα καρύδια λής, της Αφρικής και της Ευρώπης, συμπε-
στου έως 31 Δεκεμβρίου 2021 πτώση των Στους 785.000 τόνους ανήλθε την τρέχου- ριλαμβανομένης και της Ελλάδας (373.993
εξαγωγών τους κατά 19% σε σχέση με το ίδιο σα σεζόν η συγκομιδή καρυδιών της Καλι- κιλά το διάστημα 1/9-31/12/ του 2021 από
περσινό διάστημα, φτάνοντας τους 334.118 φόρνια, πραγματοποιώντας ρεκόρ δεκαετίας 1.011.374 κιλά το ίδιο διάστημα του 2020).
τόνους. Μείωση κατά 2% παρουσιάζει και η και, μάλιστα, σύμφωνα με την ένωση της βιο- Τέλος, μειωμένη κατά 10% είναι και η διακί-
διακίνηση αμυγδάλων στο εσωτερικό των μηχανίας καρυδιών Walnut California Board νηση του προϊόντος εντός των Η.Π.Α. (36.595
Η.Π.Α., που ανέρχεται στους 147.500 τόνους. (WCB), με μεγάλη διαφορά από τη δεύτερη τόνοι).
Επίσης, χαρακτηριστικό των καθυστερήσε- σε παραγωγικότητα χρονιά της εν λόγω πε- Φ.Κ.












































ΦΕΒΡOYAΡΙΟΣ 2022 ● ΤΕΥΧΟΣ 277

60 ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΟΝΤ ΩΝ


ΦΑΚΕΛΟΣ ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ




ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ – ΤΟΥΡΚΙΑ
ΔΥΣΚΟΛΕΣ ΟΙ ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ



Στα φιστίκια το περσινό απόθεμα αναπληρώνει τη φετινή μειωμένη παραγωγή, στα καρύδια υπάρχουν μεγάλες
ανάγκες αλλά οι ακριβότεροι δασμοί δυσκολεύουν τις εισαγωγές, ενώ στα φουντούκια το προϊόν φτάνει και
περισσεύει. Εξαίρεση, αφήνοντας καλές προοπτικές για εισαγωγές, αποτελούν τα αμύγδαλα.


ραγόντων, κάνει τη φετινή παραγωγή ιδιαί-
τερα χαμηλή και φαίνεται πως θα επηρεάσει
αρνητικά την παραγωγή και της επόμενης
σεζόν.

Ο χάρτης των φιστικιών
Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Τουρκικών
Στατιστικών (TurkStat), η εξάπλωση της
καλλιέργειας φιστικιών συνεχίστηκε για
ακόμα μια χρονιά. Συγκεκριμένα, από πέρυ-
σι μέχρι φέτος, τα εισαχθέντα σε παραγω-
γικό στάδιο δέντρα στην Τουρκία αυξήθη-
καν κατά 4,7%, φτάνοντας τα 54 εκατ. ρίζες,
ενώ τα δέντρα που ακόμα δεν έχουν καρ-
ποφορήσει, αυξήθηκαν κατά 8,2%, αριθμώ-
ντας συνολικά 22 εκατ. ρίζες.
Η φιστικοκαλλιέργεια ασκείται παραδο-
σιακά στην νοτιοανατολική Τουρκία, με τις
περιοχές Gaziantep, Sanliurfa, Adiyaman,
Siirt, Kilis, Kahramanmaras, Mardin και
Diyarbakir να είναι αυτές που συγκεντρώ-
Μηδενικά είναι τα περιθώρια για εξαγω- Μηδενικά είναι τα περιθώρια νουν το 95% της παραγωγής (το 80% προ-
γές φιστικιών προς την Τουρκία κατά την έρχεται από τις δύο πρώτες), ενώ το υπό-
τρέχουσα εμπορική περίοδο, καθώς παρότι για εξαγωγές φιστικιών προς λοιπο 5% προέρχεται από τις επαρχίες του
η γειτονική χώρα παρήγαγε μονάχα 87.000 την Τουρκία κατά την Αιγαίου, της Μεσογείου και του Μαρμαρά.
τόνους (ενώ την περασμένη σεζόν η συγκο- Υπάρχουν κυρίως δύο ποικιλίες, διαφο-
μιδή είχε ανέλθει στους 250.000 τόνους), η τρέχουσα εμπορική περίοδο, ρετικές από τα καλιφορνέζικα και ιρανικά
εσωτερική αγορά καλύπτεται πλήρως με καθώς παρότι η γειτονική φιστίκια: Η Siirt που αποτελεί το 15% της
τη βοήθεια των περσινών αποθεμάτων, τα παραγωγής και η Antep, που είναι πιο μι-
οποία ήταν ιδιαίτερα μεγάλα, λόγω της περ- χώρα παρήγαγε μονάχα κρόκαρπη αλλά καταλαμβάνει το 85% της
σινής άφθονης συγκομιδής. Παρόλα αυτά, 87.000 τόνους, η εσωτερική παραγωγής. Στην Τουρκία, η ποιότητα των
με τα φετινά δεδομένα ούτε περιθώρια για καρπών είναι ευθέως συνδεδεμένη με το
εξαγωγές από την Τουρκία σε άλλες αγο- αγορά καλύπτεται πλήρως μέγεθός τους: Αν μέχρι 90 φιστίκια ζυγίζουν
ρές υπάρχουν. με τη βοήθεια των περσινών συνολικά 100 γραμμάρια, τότε θεωρούνται
Κατά τα λοιπά, η τεράστια πτώση της φε- Α’ ποιότητας, από 91 έως 100 Β’ ποιότητας,
τινής παραγωγής οφείλεται αφενός στο αποθεμάτων, τα οποία από 101 έως 120 Γ’ ποιότητας και από 121
φυσιολογικό χαρακτηριστικό της εν λόγω ήταν ιδιαίτερα μεγάλα, και πάνω Δ’ ποιότητας.
καλλιέργειας να αποδίδει εναλλάξ μικρή λόγω της περσινής
και μεγάλη παραγωγή και, αφετέρου, στις Aκριβαίνουν οι εισαγωγές καρυδιών
μη ευνοϊκές καιρικές συνθήκες που επικρά- άφθονης συγκομιδής Στα περσινά επίπεδα κυμαίνεται η φετινή
τησαν κατά την καλλιεργητική φάση στην παραγωγή καρυδιών στην Τουρκία, υπολο-
παραγωγική ζώνη της νοτιοανατολικής γιζόμενη στους 68.000 τόνους, μην φτάνο-
Τουρκίας, όπως και σε διάφορες ασθένει- ντας για την κάλυψη της εγχώριας ζήτησης
ες. Η επίδραση αυτών των εξωγενών πα- που «τρέχει», αφήνοντας έτσι αρκετό χώρο



ΦΕΒΡOYAΡΙΟΣ 2022 ● ΤΕΥΧΟΣ 277

ΦΑΚΕΛΟΣ ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ



για εισαγωγές. Συγκεκριμένα, υπολογίζεται
πως θα χρειαστεί να εισαχθούν γύρω στους
94.000 τόνους. Παγκόσμια ηγεμονία
Παρά τις αυξημένες εισαγωγικές ανά-
γκες, όμως, είναι και το κόστος των εισα- στα φουντούκια
γωγών που είναι αυξημένο, καθώς στις 31 Η Τουρκία αποτελεί το μεγαλύτερο παραγω-
Δεκεμβρίου 2020, η τουρκική Κυβέρνηση γό και εξαγωγέα παγκοσμίως, μετρώντας το
δημοσίευσε ένα Προεδρικό Διάταγμα που 70% της Διεθνούς Παραγωγής και το 75% του
αύξανε τους δασμούς εισαγωγής καρυ- Διεθνούς Εμπορίου. Σύμφωνα με τα στοιχεία που
διών με κέλυφος και χωρίς κέλυφος στο παραθέτει το U.S.D.A., ο κλάδος των τουρκικών φουντου-
15 τοις εκατό της αξίας τους, από όλες τις κιών, του οποίου ο κύριος όγκος των 7.250.000 στρεμμά-
προελεύσεις, πλην από εκείνες τις χώρες των καλλιεργειών απλώνεται σε όλο το μήκος των ακτών της Μαύρης Θάλασ-
που έχουν συνάψει συμφωνία ελεύθερου σας, αριθμεί 500.000 Παραγωγούς και 4.000.000 εργάτες, άμεσα ή έμμεσα
εμπορίου με την Τουρκία. συνδεδεμένους με αυτόν. Φέτος, λόγω των ευνοϊκών καιρικών συνθηκών, η
Μάλιστα, τα αμύγδαλα από τις Η.Π.Α. δα- παραγωγή υπολογίζεται στους 625.000 τόνους από 550.000 τόνους που ήταν
σμολογούνται με επιπλέον 10%, δηλαδή πέρυσι.
συνολικά στο 25% της αξίας τους, όπως Επίσης, το τουρκικό κράτος αγοράζει φέτος όσα φουντούκια καλής ποιότητας
δηλαδή συνέβαινε μέχρι τον Αύγουστο του παραδοθούν από τους παραγωγούς στις δομές τους, πληρώνοντας τους μέ-
2020, ως αντίμετρο για την αύξηση των δα- σα σε 20 ημέρες, με σταθερές τιμές 27 τουρκικές λίρες το κιλό για την ποικιλία
Giresun και 26,50 τουρκικές λίρες για την ποικιλία Levant.
σμών από τις ΗΠΑ στον τουρκικό χάλυβα
και το αλουμίνιο.
Παρόλα αυτά, οι Η.Π.Α. αποτελούν και Αμύγδαλα: Ευνοϊκότερο το τοπίο για εισαγωγές
φέτος τον κύριο προμηθευτή καρυδιών Η τουρκική παραγωγή αμυγδάλων αναμένεται αυξημένη φέτος αλλά και πά-
της Τουρκίας, ενώ την εμφάνισή τους κά- λι θα απέχει μακράν από το να καλύψει τις ανάγκες της εγχώριας αγοράς
νουν και φέτος καρύδια από τη Χιλή, το Ουζ- που υπολογίζονται στους 40.000 τόνους. Συγκεκριμένα, για φέτος, το U.S.D.A.
μπεκιστάν, την Ουκρανία, τη Μολδαβία και εκτιμά πως η παραγωγή θα αυξηθεί από τους 16.500 στους 18.000 τόνους, κα-
την Κίνα. θώς νεαρά κτήματα μπαίνουν φέτος σε παραγωγή, ενώ σε όλες τις καλλιερ-
γητικές ζώνες (Datca, Adiyaman, Mardin, Batman, Manisa, Antalya, Mersin,
Οργανώνονται οι καστανοπαραγωγοί Mugla, Izmir, Denizli, Sanliurfa, Karaman και Canakkale), οι αμυγδαλιές είναι
Σημειώνουμε, πως οι καρυδιές συνα- σε καλή κατάσταση.
ντώνται παντού στην Τουρκία, αλλά οι κα- Παρόλα αυτά, όπως σημειώσαμε, οι μαζικές εισαγωγές αμυγδάλων θα απο-
λές και αρδεύσιμες εμπορικές καλλιέργει- τελέσουν και φέτος τον αποφασιστικό τροφοδότη της τουρκικής αγοράς - με
ες είναι σχετικά λίγες και έχουν αναπτυχθεί τα αμερικάνικα να έχουν την πρωτοκαθεδρία, ενώ εισάγονται επίσης ποσότη-
τες από την Αυστραλία, την Ισπανία, το Ουζμπεκιστάν και το Ιράν. Όσον αφο-
με κρατική στήριξη τα τελευταία χρόνια, κυ- ρά τους εισαγωγικούς δασμούς, αυτοί ανέρχονται στο 15% της αξίας των καρ-
ρίως στην περιοχή της Ανατολικής Θράκης, πών, ανεξαρτήτως προελεύσεως, με εξαίρεση τα αμύγδαλα από τις Η.Π.Α., στα
του Μαρμαρά και νοτιοανατολικά, στην πε- οποία οι δασμοί ανέρχονται στο 25% ως αντίποινα στους αυξημένους δασμούς
ριοχή του Adiyaman. Μέσα από αυτήν τη δι- που έχουν επιβληθεί από τις Η.Π.Α. στις εισαγωγές τουρκικού χάλυβα και αλου-
αδικασία, προτιμότερη ποικιλία έχει αναδει- μινίου.
χθεί η Chandler. Τέλος, να σημειώσουμε πως η οικονομική στήριξη της καλλιέργειας αμυγδά-
Επίσης, το 2021 ιδρύθηκε η Τουρκική λων, είχε ενταχθεί στο πλαίσιο διάφορων σχεδίων της τουρκικής αγροτικής πο-
Ένωση Παραγωγών Καρυδιών. Η ένωση λιτικής. Διακηρυγμένος στόχος είναι η καλλιέργεια αμύγδαλων στην περιοχή
έχει 30 μέλη που είναι όλοι μεγάλου μεγέ- Adiyaman, να ανέλθει στο 1 εκατ. στρέμματα, μέχρι το 2023/2024 και έτσι να
θους, καθώς έχουν συνολικά 900.000 δέ- καλύπτεται η εγχώρια ζήτηση. Σύμφωνα με το Αγροτικό Επιμελητήριο της
ντρα, χρησιμοποιούν σύγχρονες τεχνικές περιο- χής της Kahta τη φετινή σεζόν οι αμυγδαλιές στο Adiyaman
γεωργίας και εφαρμόζουν περισσότερη καλύ- πτουν 750.000 στρέμματα, αν και δεν είναι όλες καρποφό-
μηχανοποίηση από τους παραδοσιακούς ρες ακόμα.
παραγωγούς της Τουρκίας.
Τέλος, να σημειώσουμε ότι η μεταποιη-
τική βιομηχανία της Τουρκίας έχει αναπτυ-
χθεί τα τελευταία χρόνια. Οι εισαγωγές
καρυδιών τόσο με το κέλυφος τους
όσο χωρίς αυτό, καθώς και οι εξα-
γωγές καρυδιών χωρίς κέλυ-
φος έχουν αυξηθεί σημαντικά.
Φ.Κ.

62 ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΟΝΤ ΩΝ


ΦΑΚΕΛΟΣ ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ



ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ – ΙΣΠΑΝΙΑ
ΣΕ ΠΡΩΤΗ ΠΡΟΤΙΜΗΣΗ ΤΑ ΑΜΥΓΔΑΛΑ ΚΑΙ ΤΑ ΦΙΣΤΙΚΙΑ



Χωρίς να συναντούν σοβαρό ανταγωνισμό, τα ισπανικά φιστίκια και αμύγδαλα αποδίδουν φέτος καλές τιμές
στους παραγωγούς τους.


αποτελώντας και την πλειοψηφία με περίπου
5.000.000 στρέμματα, και οι ποτιστικές αυξή-
θηκαν κατά 10%, ξεπερνώντας τα 900.000
στρέμματα. Σημειώνουμε, ότι τα αμύγδαλα
σημειώνουν αύξηση σε όλες τις πλευρές της
καλλιέργειας τους κάθε χρόνο εδώ και μία ει-
κοσαετία. Όσον αφορά τις ποικιλίες, στα ξε-
ρικά κτήματα, μετά τη Guara, οι πιο φυτεμέ-
νες ποικιλίες είναι η Comuna, η Largueta και
η Marcona, αποτελώντας όλες μαζί το 61%
επί του συνόλου, ενώ στα αρδεύσιμα κτήματα,
πάλι η πιο φυτεμένη ποικιλία είναι η Guara, που
μαζί με τις ποικιλίες Lauranne, Vairo, Comuna
και Marinada αποτελούν το 59% επί του συνό-
λου. Τέλος, οι δύο κυριότερες παραγωγικές
περιφέρειες, συγκεντρώνοντας μαζί περίπου
το 50% των συνολικών εκτάσεων είναι κα-
τά σειρά η Ανδαλουσία και η Καστίλη Λα Μά-
ντσα, ενώ έπονται οι Αραγονία, Μούρθια, Κα-
ταλονία και Βαλένθια.
Μείωση της παραγωγής της σε αμύγδαλα λίγο χαμηλότερες από του Αλμπαθέτε, όμως Εκτόξευση
κατά 10% κατέγραψε η Ισπανία, σύμφωνα με από εμπορικά στελέχη εκφράζεται η πεποίθη- για την καλλιέργεια φιστικιών
την εκτίμηση που εξέφρασε ο Emilio Galdrán, ση πως θα παραμείνουν σταθερές. Στην καλή Τα φιστίκια αποτέλεσαν για το 2020 το 7%
εκπρόσωπος της ομοσπονδίας παραγωγών τιμολόγηση των ισπανικών αμύγδαλων συμ- των συνολικών εκτάσεων ξηρών καρπών
Cooperativas Agroalimentarias στην Κα- βάλουν και η μείωση της παραγωγής στην Κα- στην Ισπανία, με την καλλιέργεια να συγκε-
στίλη Λα Μάντσα. Η μείωση της παραγωγής λιφόρνια, μαζί με τις δυσκολίες στη διεκπεραί- ντρώνεται κατά τα 3/4 στην Καστίλη Λα Μά-
οφείλεται στις καιρικές συνθήκες που ταλαι- ωση των εξαγωγών τους. ντσα. Το ποσοστό των φιστικιών επί του συνό-
πώρησαν τις καλλιέργειες, όμως ταυτόχρονα Κλείνοντας την αναφορά μας στις αγορές, λου φαντάζει μεν μικρό, ωστόσο οι εκτάσεις
καταγράφεται ιδιαίτερη μεγαλοκαρπία, που σε να σημειώσουμε πως η παραγωγή ισπανικών τους ανέρχονται σε περίπου 400.000 στρέμ-
ορισμένες περιπτώσεις αντισταθμίζει την έλ- φιστικιών φέτος είναι αυξημένη με τις τιμές να ματα και, το κυριότερο, αυξάνονται θεαματικά
λειψη ποσοτήτων. είναι σε καλά επίπεδα, λόγω και των προβλη- χρόνο με τον χρόνο. Το 2020 αυξήθηκαν κα-
Όσον αφορά την εμπορική κίνηση, τα αμύ- μάτων της παραγωγής και των εξαγωγών σε τά 25,5% σε σχέση με το 2019, με τις ξερικές
γδαλα πληρώνονται ακριβά με τις τιμές του Καλιφόρνια και Ιράν. εκτάσεις να αυξάνονται κατά 31% και τις αρ-
2021 να είναι κατά 20% υψηλότερες από του δευόμενες κατά 20%. Ενδεικτικό δε, της ανά-
2020 και την πρώτη εβδομάδα του 2022 να Σταθερά επεκτεινόμενες πτυξης της ισπανικής παραγωγής φιστικιών
βρίσκει τις τιμές όπως τις άφησε το 2021. Οι οι αμυγδαλιές τα επόμενα χρόνια είναι ότι το 63% των εκτά-
υψηλότερες τιμές παραγωγού καταγράφο- Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοι- σεων φιστικιών δεν είχε μπει ακόμα σε παρα-
νταν στο Αλμπαθέτε με τα αμύγδαλα Comuna χεία, που δημοσιεύθηκαν από το ισπανικό γωγή το 2020. Τέλος, η καλλιέργεια χαρου-
να πληρώνονται με 3,70 ευρώ το κιλό, τα Υπουργείο Γεωργίας τον περασμένο Δεκέμ- πιών αυξήθηκε κατά 8,6%, των κάστανων
Marcona με 7,10 ευρώ, τα Largueta με 5,40 βριο, τα αμύγδαλα αποτελούν το 87% των συ- κατά 6,2% και των καρυδιών κατά 7,3%, ενώ
ευρώ και τα Guara με 3,85 ευρώ, ενώ τις κα- νολικών καλλιεργειών ξηρών καρπών στην των αμύγδαλων μειώθηκε κατά 3,4%. Ωστό-
λύτερες τιμές απέδιδαν τα βιολογικής καλλι- Ισπανία. Το 2020 οι εκτάσεις τους ανήλθαν σο, όλα αυτά τα είδη μαζί αντιπροσωπεύουν
έργειας αμύγδαλα που άγγιζαν τα 8,50 ευρώ σε σχεδόν 6.000.000 στρέμματα, αυξημένες μονάχα το 6% των συνολικών εκτάσεων ξη-
το κιλό. Από την άλλη, στις περιφέρειες της κατά 6,7% σε σχέση με το 2019. Πιο αναλυ- ρών καρπών της Ισπανίας.
Καταλονίας και της Αραγονίας οι τιμές ήταν τικά, οι ξερικές εκτάσεις αυξήθηκαν κατά 3%, Φ.Κ.


ΦΕΒΡOYAΡΙΟΣ 2022 ● ΤΕΥΧΟΣ 277



64 ΠΙΣΤ ΟΠΟΙΗΣ Η







ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ 2022





Για 19η συνεχόμενη χρονιά στο τεύχος Φεβρουαρίου δημοσιεύουμε ένα πολυσέλιδο αφιέρωμα για τον τομέα της πιστο-
ποίησης. Σε αυτό το αφιέρωμα θα συναντήσουμε ανθρώπους που ασχολούνται με αυτό το αντικείμενο και θα συνομιλή-
σουμε μαζί τους για όλα εκείνα τα θέματa που απασχολούν τον χώρο της αγροτικής παραγωγής.


Πολλά είναι τα ερωτήματα, που προκύ-
πτουν από αυτή την έννοια και το κυριότερο
πως αυτή η πολιτική επιλογή θα εφαρμοστεί
αλλά και θα αποδειχτεί. Πάνω σε αυτό το θέμα
καλούμε σήμερα τους ανθρώπους της πιστο-
ποίησης να μας διαφωτίσουν αλλά και να απα-
ντήσουν σε μια σειρά από ερωτήματα.

Τα ερωτήματα
Πρώτα απ’ όλα, θέλουμε να μάθουμε εάν
κατά την άποψή τους , θα χρειαστούν και νέα
πρότυπα, τα οποία θα έρχονται για να αποδεί-
ξουν και να στηρίξουν την πολιτική «from farm
to fork» ή τα υπάρχοντα πρωτόκολλα πιστο-
ποίησης είναι αρκετά.
Ακόμα, εντός του τρέχοντος έτους θα ανοί-
ξει και το πρόγραμμα των «γεωργικών συμ-
βούλων» και εδώ προκύπτει ένα ακόμα ερώ-
τημα. Οι γεωργικοί σύμβουλοι θα έχουν ρόλο
τα ετήσια αφιερώματα της πιστοποίησης Ως Ε.Ε έπρεπε στην εφαρμογή της πολιτικής «από το χωρά-
Σείθισται να προσεγγίζουμε και να αναλύ- φι στο πιρούνι» και ποια είναι η συμβουλή τους
ουμε διάφορα θέματα που έχουν να κάνουν με να ακολουθήσουμε σε αυτό;
το τομέα της πιστοποίησης και της ασφάλειας την αντίστροφη πολιτική
των τροφίμων και τα οποία με τον ένα ή τον Οι απαντήσεις
άλλο τρόπο επηρεάζουν τον τομέα των φρέ- δηλαδή «από το πιρούνι Μπορεί αυτά τα ερωτήματα όπως είπαμε
σκων φρούτων και λαχανικών. Μάλιστα, δεν στο κτήμα» καθώς να μην είναι αυτή την ώρα στο προσκήνιο των
είναι λίγες οι φορές κατά τις οποίες τα θέματα συζητήσεων στους παραγωγικούς τόμους,
που αναλύσαμε, με αφορμή την πιστοποίηση οι καταναλωτές είναι αυτοί όμως κάποια στιγμή θα γίνουν και καλό είναι
διαμόρφωσαν νέες καταστάσεις στο αγροτι- που θα μας πουν να ξέρουμε από τώρα ποια θα είναι τα μελλού-
κό τομέα, όπως η δημιουργία διαφόρων συλ- μενα. Βέβαια για όλα αυτά είμαστε σίγουροι
λογικών σχημάτων ή το άνοιγμα νέων εμπο- τι θα καλλιεργήσουμε ότι θα πάρουμε επαρκείς απαντήσεις από τους
ρικών συνεργασιών. και με ποιον τρόπο συνομιλητές μας και τις οποίες θα διαβάσε-
Όλες αυτές οι επιτυχίες κάνουν το ετήσιο τε στις επόμενες σελίδες αυτής της ενότητας.
αφιέρωμα της πιστοποίησης, να είναι ακόμα Κλείνοντας να πούμε ότι όσον αφορά την
ενδιαφέρον και να αποτελεί μια πρώτης τάξε- ίδια την ουσία της πολιτικής «από το κτήμα στο
ως ευκαιρία για να ανταλλάξουν απόψεις οι πιρούνι», εμείς ως περιοδικό συμφωνούμε
άνθρωποι του τομέα της πιστοποίησης. με την άποψη του Γενικού Εκπροσώπου της
FRESHFEL EUROPE, Philippe Binard, ότι ως
Το σήμερα Ε.Ε έπρεπε να ακολουθήσουμε την αντίστρο-
Το πρώτο θέμα συζήτησης στον αγροτικό η οποία βάζει ως στόχο την πράσινη ανάπτυξη φη πολιτική δηλαδή «από το πιρούνι στο κτή-
τομέα και όχι μόνο είναι αυτή την ώρα το θέμα με μότο το περίφημο «from farm to fork - από μα» καθώς οι καταναλωτές είναι αυτοί που θα
της αύξησης των πρώτων υλών, του ρεύμα- το χωράφι στο πιάτο». Μια έννοια η οποία έχει μας πουν τι θα καλλιεργήσουμε και με ποιον
τος αλλά και η έλλειψη εργατών γης. προκαλέσει ουκ ολίγες συζητήσεις στα διά- τρόπο.
Όμως, εξίσου ψηλά στην ατζέντα των συ- φορα διεθνή φόρουμ και έχει διχάσει τον Ευ- takis@ froutonea.gr
ζητήσεων βρίσκεται και το θέμα της νέας ΚΑΠ, ρωπαϊκό τομέα.



ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2022 ● ΤΕΥΧΟΣ 277

«Η ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΘΑ ΠΑΙΞΟΥΝ


ΚΑΘΟΡΙΣΤΙΚΟ ΡΟΛΟ ΣΕ ΟΛΗ ΤΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ»



To 2022 αναμένεται να είναι μια χρονιά-ορόσημο ευρύτερα για τον κλάδο της πιστοποίησης και πιο συγκεκριμένα
για τον αγροτοδιατροφικό τομέα.



τόχρονα να συνδράμουν στην αντιμετώπιση
των νέων προκλήσεων.
Έτσι, και προκειμένου να απαντήσουμε σε
ένα από τα βασικά ερωτήματα της νέας επο-
χής, εκτιμούμε πως τα εργαλεία που έχουμε Η πράσινη και βιώσιμη
στη διάθεσή μας σήμερα, όσον αφορά τα πρό-
τυπα, αρκούν και με το παραπάνω για να κα- ανάπτυξη σε όλα τα στάδια
λύψουν τις τρέχουσες και σίγουρα πολλές της αλυσίδας, από το
από τις μελλοντικές ανάγκες της πολιτικής
“from farm to fork”. χωράφι στο πιάτο όχι μόνο
Με τη διαφορά ότι το ζητούμενο είναι τα μπαίνει στο τραπέζι των
πρότυπα αυτά να εφαρμόζονται, να ελέγχο-
νται και εν τέλει να πιστοποιούνται ουσιαστικά συζητήσεων, αλλά αναμένε-
και όχι μόνο «στα χαρτιά». Να γίνει δηλαδή συ- ται να είναι το κυρίαρχο θέμα
νείδηση ότι η πιστοποίηση δεν είναι «αναγκαίο
κακό» για να βρεθούν τα προϊόντα στα σημεία για τα επόμενα χρόνια
πώλησης και στο τέλος στο πιάτο των κατα-
ΘΩΜΑΣ ΑΡΑΠΟΓΙΑΝΝΗΣ ναλωτών. Αλλά αντίθετα, ότι αποτελεί εργα-
λείο και δικλείδα ασφαλείας για όλους τους
VICE PRESIDENT AGRICULTURE κρίκους της διατροφικής αλυσίδας, εξασφα-
ΤΗΣ TÜV HELLAS (TÜV NORD) λίζοντας ταυτόχρονα την αναγκαία ιχνηλασι-
μότητα.
Οι αλλαγές
Και μολονότι τα πρότυπα επαρκούν, αλλα- Την ίδια στιγμή, όμως, όλοι οι εμπλεκόμενοι
ι συνέπειες της πανδημίας, η «πράσινη με- γές ήδη πραγματοποιούνται στον τρόπο των οφείλουν να κατανοήσουν ότι η διαδικασία πι-
Οτάβαση», η αδήριτη ανάγκη για βιώσιμη ελέγχων και στη διαδικασία της πιστοποίη- στοποίησης δεν είναι μονόδρομος, αλλά πλέ-
ανάπτυξη αλλά και η συνειδητή στροφή των σης. Είτε μιλάμε για πιστοποίηση εξ’ αποστά- ον λειτουργεί αμφίδρομα.
καταναλωτών σε νέα διατροφικά πρότυπα σεως είτε για άλλες καινοτομίες, είναι βέβαιο
αλλάζουν τους κανόνες του παιχνιδιού. Την ότι η ψηφιοποίηση και οι τεχνολογικές εξελί- Ο ρόλος του καταναλωτή
ίδια στιγμή, η ενεργειακή κρίση και η διατά- ξεις θα παίξουν καθοριστικό ρόλο σε όλη τη Οι καταναλωτές είναι πλέον περισσότε-
ραξη της εφοδιαστικής αλυσίδας επηρεάζουν, διαδικασία. ρο ενημερωμένοι και συνειδητοποιημένοι
τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα, το σύνολο των Γι’ αυτό και η ύπαρξη εξειδικευμένων γε- από ποτέ. Και επιλέγουν όχι μόνο συγκεκρι-
επιχειρήσεων και ιδιαίτερα τις αγροτικές. ωργικών συμβούλων που θα μπορούν να πα- μένα προϊόντα αλλά και εταιρείες που έμπρα-
Υπό το πρίσμα των παραπάνω εξελίξεων, η ρακολουθήσουν τις εξελίξεις και να συνεργα- κτα τηρούν βιώσιμες πρακτικές καλλιέργειας,
πράσινη και βιώσιμη ανάπτυξη σε όλα τα στά- στούν αρμονικά με τους φορείς πιστοποίησης μεταποίησης και μεταφοράς. Έτσι, αναζητούν
δια της αλυσίδας, από το χωράφι μέχρι το πιά- είναι ιδιαίτερα θετική και καλοδεχούμενη εξέ- τα σχετικά πιστοποιητικά που εξασφαλίζουν
το, όχι μόνο μπαίνει στο τραπέζι των συζητή- λιξη. Εφόσον το πρόγραμμα αυτό εφαρμο- το «καλώς έχειν», επιβραβεύοντας στην πρά-
σεων, αλλά αναμένεται να είναι το κυρίαρχο στεί ουσιαστικά και όχι «στα λόγια», μπορεί να ξη τις βέλτιστες πρακτικές.
θέμα για τα επόμενα χρόνια. Πρόκειται για μια προσφέρει στους αγρότες πρόσβαση σε εξει- Συνεπώς, με αρωγό τους φορείς πιστοποί-
πολιτική εξαιρετικά φιλόδοξη και ταυτόχρο- δικευμένες γνώσεις και συμβουλές που είναι ησης, οι παραγωγοί καλούνται να αναγνωρί-
να απαιτητική προς όλους τους εμπλεκόμε- απαραίτητες σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμε- σουν τις νέες ανάγκες των καταναλωτών και
νους στη διατροφική αλυσίδα. Τον συνεκτικό νο περιβάλλον. Λειτουργώντας έτσι ως ενδι- να προσαρμοστούν σε αυτές ώστε να διατη-
κρίκο αποτελούν οι φορείς πιστοποίησης, οι άμεσος ανάμεσα στους παραγωγούς και τους ρήσουν και να διευρύνουν το μερίδιό τους σε
οποίοι καλούνται αφενός να βεβαιώσουν το φορείς πιστοποίησης, διευκολύνοντας το έρ- μια διαρκώς μεταβαλλόμενη και εξαιρετικά
«καλώς έχειν» σε κάθε στάδιο αλλά και ταυ- γο και των δύο πλευρών. απαιτητική αγορά.

66 ΠΙΣΤ ΟΠΟΙΗΣ Η


«ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΑ ΝΕΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΔΙΝΕΤΑΙ


ΜΙΑ ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΣΤΙΣ ΑΓΡΟΤΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ

ΝΑ “ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΘΟΥΝ” ΤΗ ΓΝΩΣΗ


ΤΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΩΝ–ΓΕΩΠΟΝΩΝ


ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΛΛΗΛΗΣ


ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ»



ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΕΧΛΙΒΑΝΙΔΗΣ Σήμερα, οι εξελισσόμενες διατροφικές προσδοκίες των καταναλωτών επι-
φέρουν σημαντικές αλλαγές στην αγορά των τροφίμων. Ιδιαίτερα μετά την
ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΟΣ ΤΜΗΜΑΤΟΣ
ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ εμφάνιση της πανδημίας καταγράφεται περισσότερο από ποτέ αδήριτη η
& ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΩΝ ανάγκη της δημιουργίας ενός υγιούς, ανθεκτικού και βιώσιμου συστήματος
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ NOVACERT παραγωγής τροφίμων.




κούν όμως τα υπάρχοντα πρότυπα για την με- Γεωργικοί Σύμβουλοι
τάβαση των επιχειρήσεων τροφίμων στα νέα Η Ε.Ε. αξιολογώντας τα νέα δεδομένα και
δεδομένα Βιώσιμης Ανάπτυξης που διαμορ- τις ανάγκες έκρινε ότι τα κράτη-μέλη θα πρέ-
φώνονται στο διεθνές περιβάλλον παραγω- πει να ενισχύσουν τις υπηρεσίες παροχής γε-
γής και μεταποίησης αγροτικών προϊόντων; ωργικών συμβουλών στον αγροδιατροφικό
τομέα (υπο-Μέτρο 2.1), υποστηρίζοντας την
Οι νέες ανάγκες χρήση νέων τεχνολογιών (γεωργία ακριβεί-
Στο πλαίσιο αυτό η Ε.Ε. ενέκρινε, στο επίκε- Τόσο η συνεχής αναθεώρηση των απαι- ας κ.α.) στην διαδικασία λήψης απόφασης και
ντρο της Πράσινης Συμφωνίας, τη νέα στρα- τήσεων των εφαρμοζόμενων προτύ- στην εκπαίδευση των γεωργών, ώστε οι τε-
τηγική «από το αγρόκτημα στο πιάτο» με στό- πων, όσο και η επιλογή των επιχειρήσε- λευταίοι να πετύχουν την αειφόρο διαχείρι-
χο να εξασφαλίσει ποιοτικά τρόφιμα μέσα από ων τροφίμων για πιστοποίηση σε νέες ση και να βελτιώσουν την συνολική απόδο-
βιώσιμες πρακτικές εφαρμοζόμενες καθ’ προδιαγραφές (GGFSA, SPRING, ISO 22301, ση της εκμετάλλευσής τους.
όλη την διάρκεια της παραγωγικής διαδικα- Carbonfootprintofproducts, SMETAκ.α.) στο- Υπό την έννοια αυτή μέσα από την ορθή
σίας από το χωράφι μέχρι το πιάτο του κατα- χεύουν στην κάλυψη αυτών των νέων ανα- υλοποίηση του Μέτρου δίνεται μια νέα ευκαι-
ναλωτή. γκών. Απαιτείται όμως να ενσωματωθούν ως ρία στις αγροτικές επιχειρήσεις να «εκμεταλ-
Βιώσιμες πρακτικές που θα συνεχίσουν να ιδιωτικές προδιαγραφές στην λειτουργία τους λευτούν» τη γνώση των ειδικών επιστημό-
στοχεύουν στην παραγωγή φρέσκων, υγιει- όλες εκείνες οι ειδικές απαιτήσεις που με την νων-γεωπόνων επιλέγοντας την κατάλληλη
νών και ασφαλών τροφίμων λαμβάνοντας χρήση νέων μεθόδων, εργαλείων και γνώσε- εταιρεία συμβούλων για την υποστήριξη της
όμως ισχυρά υπόψη την προστασία του περι- ων θα οδηγήσουν στην Βιώσιμη Ανάπτυξη. επιχειρηματικότητας και βιωσιμότητάς τους.
βάλλοντος, την αντιμετώπιση της κλιματικής Αρωγός λοιπόν των επιχειρήσεων στο Η εταιρεία Novacert αντιλαμβανόμε-
αλλαγής, την διατήρηση της βιοποικιλότητας, δρόμο για την επίτευξη των παραπάνω «Βι- νη τις συνεχώς αυξανόμενες νέες ανάγκες
τον θετικό αντίκτυπο στην κοινωνία, την προ- ώσιμων Πρακτικών» στην παραγωγή τρο- στην παραγωγή τροφίμων επενδύει μέσω
μήθεια οικονομικά προσιτών τροφίμων, τη μη φίμων και την μετάβαση στην «Αειφορική της εφαρμογής των Συστημάτων Ποιότη-
σπατάλη τροφίμων και τη μείωση των απορ- Ανάπτυξη» θα συνεχίσουν να συνιστούν τα τας, των Γεωργικών Συμβουλών και των
ριμμάτων. Συστήματα Ποιότητας ως αποτελεσματικά Δράσεων Προώθησης στην ανάπτυξη νέων
Ασφαλώς τα επιτεύγματα μέσα από την εργαλεία στρατηγικής και διοίκησης. καινοτόμων υπηρεσιών, στην διάθεση των
απόδοση των Συστημάτων Ποιότητας και Για την διαχείριση της μετάβασης απαιτεί- επιχειρήσεων στον αγροδιατροφικό τομέα.
την πιστοποίηση της εφαρμογής αναγνωρι- ται βέβαια η προσπάθεια όλης της αλυσίδας Εργαζόμενοι λοιπόν πάνω στη νέα στοχο-
σμένων Προτύπων & Πρωτοκόλλων είναι παραγωγής τροφίμων (παραγωγοί, συσκευ- θεσία στην παραγωγή τροφίμων, όλοι εμείς
σπουδαία και οδηγούν μέχρι σήμερα στην συ- αστές, μεταποιητές, λιανέμποροι, σύμβουλοι, στην Novacert προσπαθούμε να συμβάλου-
νεχή βελτίωση της ποιότητας και ασφάλειας δημόσιοι φορείς κ.α.), με την συμμετοχή των με ουσιαστικά στην επιτυχή πορεία των επι-
των Ευρωπαϊκών Προϊόντων ακολουθώ- αγροτών όμως να αποτελεί τον βασικότερο χειρήσεων τροφίμων προς την Βιώσιμη Ανά-
ντας τις παγκόσμιες διατροφικές τάσεις. Αρ- παράγοντα. πτυξη.



ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2022 ● ΤΕΥΧΟΣ 277



68 ΠΙΣΤ ΟΠΟΙΗΣ Η







«ΕΙΝΑΙ ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ ΜΑΣ

ΝΑ ΕΦΑΡΜΟΣΕΙ ΕΝΑ ΣΥΣΤΗΜΑ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ»



Στη EUROCERT είμαστε από τους πρώτους που υιοθέτησαν και πίστεψαν στη στρατηγική F2F, με το σύνθημα από το
χωράφι στο ράφι, στο πλαίσιο των υπηρεσιών που προσφέρουμε στη γεωργία, μεταποίηση, αλλά και στον τομέα των
υπηρεσιών, ήδη από το 2005.



























ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, στη Τον τελευταίο λόγο τον έχει
διατήρηση της βιοποικιλότητας, στην προ-
στασία του περιβάλλοντος και στην ενίσχυση ο καταναλωτής ανεξάρτητα
PRODUCT MANAGER της πρόσβασης σε υγιεινά βιολογικά τρόφι- τις πολιτικές: αυτός
ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΣΤΗ EUROCERT- μα. Επίσης, προβλέπει ορισμένες σημαντικές
ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΗΣ GLOBALG.A.P., αλλαγές στις διαδικασίες παραγωγής τροφί- αποφασίζει, με βάση τις
AGRO, TN11, AH, ISO22000, μων, την προστασία της βιοποικιλότητας και οικονομικές δυνατότητες,
FSSC22000 την προσέγγιση της υγείας με την οικοδόμη-
ση μιας τροφικής αλυσίδας που λειτουργεί για αλλά και την ικανοποίηση
τους καταναλωτές, τους παραγωγούς, το κλί- που λαμβάνει από το σύνολο
μα και το περιβάλλον. Μέχρι το 2030 στοχεύ-
τη Γενική Συνέλευση της πρωτοβουλίας ει να επιτύχει: των υπηρεσιών/προϊόντος
ΣΕΛΛΑ-ΔΙΚΑ ΜΑΣ, την Πέμπτη 18 Μαρτί- • μείωση της χρήσης φυτοφαρμάκων κα-
ου 2021 η Ευρωβουλευτής Μαρία Σπυράκη τά 50%,
(στα πλαίσια του Farm to Fork Strategy της • μείωση της χρήσης λιπασμάτων κατά
Ε.E)ανέφερε ότι μέχρι το 2030 προβλέπε- τουλάχιστον 20%,
ται, σύμφωνα με τη στρατηγική From Farm 2 • αύξηση στο 25% της συνολικής γεωργι-
Fork που αποτελεί μέρος του GreenDeal, το κής γης με βιολογική γεωργία,
25% της καλλιεργήσιμης γης της Ευρώπης • μείωση στο μισό της κατά κεφαλήν σπα- όντος είτε υπηρεσίας. Επιπλέον είναι δυνατή
να παράγει βιολογικά προϊόντα. Ήδη, η ζήτη- τάλης τροφίμων σε επίπεδο λιανικής και κα- η πιστοποίηση με πρότυπα ιχνηλασιμότητας,
ση για βιολογικά προϊόντα αυξάνεται εκθετι- ταναλωτή. όπως ISO22005, GlobalG.a.pCOC , BRCcoc ,
κά και αναδεικνύεται η ανάγκη ψηφιοποίησης Στο πλαίσιο αυτής της πολιτικής και για την IFScoc, βιολογικά που εμπεριέχουν περαιτέ-
των επιχειρήσεων όχι μόνο στις διαδικασίες απόδειξη/τεκμηρίωση της επίτευξης των στό- ρω ελέγχους της αλυσίδας τροφίμων και τε-
παραγγελίας και παράδοσης της παραγωγής χων αυτών κρίνεται απαραίτητη η εφαρμογή λικά πιστοποίησης της ιχνηλασιμότητας.
αλλά και της ιχνηλάτησης των προϊόντων από συστήματος και η πιστοποίηση με τα υπάρ-
το χωράφι στο ράφι. χοντα πρότυπα. Σε όλα αυτά συστατικό στοι- Η αειφορία
Η στρατηγική αυτή επικεντρώνεται στην Όσον αφορά την αειφορία, είναι δυνατή η
χείο είναι βέβαια η ιχνηλασιμότητα είτε προϊ- εφαρμογή προτύπων πιστοποίησης, όπως


ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2022 ● ΤΕΥΧΟΣ 277

Συμπεραίνοντας

τα GGFSA, GG+(αειφορία), GlobalGapSpring ιχνηλασιμότητας, HACCP, καταπολέμηση νο- Τα παρόντα πρότυπα παρότι ακολουθούν πολ-
(μείωση κατανάλωσης νερού),μείωση αν- θείας και απάτης). Επίσης, απαραίτητες κρί- λές φορές παρόμοιες κατευθύνσεις με τη
θρακικού αποτυπώματος (ISO14064 carbon νονται οι εφαρμογές νέων τεχνολογιών στρατηγική “Farm to Fork”, πιστοποιούν ένα
footprint), ISO50001 Energy management πχ:Qrcodes,RFIDs, blockchain, lotnumbers μεγάλο εύρος πρακτικών με αποτέλεσμα να γί-
system, ISO 46001 water efficiency ώστε να γίνει δυνατή η παρακολούθηση της νονται ελαστικά σε σοβαρά ζητήματα και πολ-
management system, Zero waste to landfill, ιχνηλασιμότητας, αλλά και των υπολοίπων λές φορές να δημιουργείται χώρος για παρερ-
Environmental Product Declaration (EPD) . στόχων της στρατηγικής. μηνεία των απαιτήσεων τους, όμως οι βάσεις
Τα περισσότερα υπάρχοντα πρότυπα πιστο- των περισσότερων προτύπων είναι παρεμφε-
ποίησης επιτρέπουν την ορθή πιστοποίηση Ο ρόλος των γεωργικών συμβούλων ρείς μαζί της και μπορούν να προσαρμοστούν
συστημάτων ή και προϊόντων των οποίων οι Είναι υποχρέωση της χώρας μας να εφαρ- στις απαιτήσεις που θέτει η στρατηγική. Παρό-
πρακτικές μπορεί να απέχουν αρκετά από την μόσει ένα σύστημα γεωργικών συμβούλων. λα αυτά, η δημιουργία νέων προτύπων με πιο
στρατηγική “Farm to Fork”, με τον ορισμό που Ο τρόπος εφαρμογής τέτοιου συστήματος δεν κοινές και σαφείς θέσεις με αυτές της στρατη-
δίνεται από την ΕΕ. Ήδη παραγωγοί/εταιρείες υποδεικνύεται από την ΕΕ. Είναι στην ευχέ- γικής, ίσως δημιουργούσε προϋποθέσεις για
την ακολουθούν μερικώς ή ολικώς. Με αυτό ρεια του κράτους μέλους να διαλέξει τον τρό- την καλύτερη εφαρμογή της και την ακριβέ-
τον τρόπο επιχειρεί να συνεισφέρει σε πολλα- πο εφαρμογής και είναι προφανές ότι μπορεί στερη πιστοποίηση της εφαρμογής της. Τέλος,
πλά επίπεδα στο Κλίμα, στη Βιοποικιλότητα, το σύστημα αυτό να συμβάλλει στην επίτευ- όσον αφορά την άποψη του Philippe Binard:
στη Διατροφή, στην Υγεία και στην Οικονομία. ξη των παραπάνω στόχων. Τα τελευταία 2 « ως Ε.Ε έπρεπε ναακολουθήσουμε την αντί-
Είναι σίγουρο ότι η εξέλιξη των προτύπων πχ έτη, λόγω του COVID, ζήσαμε πρωτόγνωρες στροφη πολιτική δηλαδή «από το πιρούνι στον
GLOBAPGAPIFAver 6.0 και των νέων εκδό- εμπειρίες. Η ανθρωπότητα πήρε μαθήματα, κτήμα», είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι τον
σεων άλλων προτύπων θα λαμβάνει υπόψη αλλά και προσαρμόστηκε γρήγορα δίνοντας τελευταίο λόγο τον έχει ο καταναλωτής ανε-
τη στρατηγική αυτή. Η ΕΕ με τα κατάλληλα κί- λύσεις στα προβλήματα. Η πανδημία λειτούρ- ξάρτητα τις πολιτικές: αυτός αποφασίζει, με
νητρα (πχ φοροαπαλλαγές, επιδοτήσεις) αλ- γησε σαν καταλύτης εξελίξεων. Οι αλλαγές με βάση τις οικονομικές δυνατότητες, αλλά και
λά και/ή με την υποχρεωτικότητα (πχ νομο- τη χρήση των νέων τεχνολογιών είναι σημα- την ικανοποίηση που λαμβάνει από το σύνολο
θεσία, έλεγχοι) θα ενισχύσει σημαντικά την ντικές: πχ απομακρυσμένες εκπαιδεύσεις και των υπηρεσιών/προϊόντος. Οι καταναλωτές
εφαρμογή της. επιθεωρήσεις κτλ. Ταυτόχρονα, δημιούργησε μέσω των απαιτήσεων τους (ενώσεις κατα-
Επίσης, η Ε.Ε μέσω της στρατηγικής F2F, σειρά σημαντικών προβλημάτων όπως αύξη- ναλωτών, παράπονα) ρυθμίζουν και κατευθύ-
φαίνεται ότι θα δώσει σημαντικό ρόλο στους ση τιμών πρώτων υλών, έλλειψη εργατών, νουν τις αγορές). Εντέλει η αντίστροφη πορεία
συμβούλους για να την ενισχύσουν σε διάφο- αύξηση του μεταφορικού κόστους, κλειστά είναι η πραγματικότητα, με τις κυβερνήσεις ή
ρα επίπεδα: πρωτογενής παραγωγή (μείωση σύνορα (καταστροφή προϊόντων), καθυστε- την ΕΕ να ακολουθούν τις απαιτήσεις των πο-
λιπασμάτων, φυτοφαρμάκων, εφαρμογήIPM) ρήσεις. Η επίλυση τους χρειάζεται περαιτέρω λιτών τους.
και στη μεταποίηση (εφαρμογή συστημάτων χρόνο και επιπλέον προσπάθεια…









H EUROCERT ΕΓΓΥΑΤΑΙ
ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ
ΣΤΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ ΣΑΣ















Χλόης 89 & Λυκοβρύσεως, 144 52 - Μεταμόρφωση
Τηλ.: 210 6252495, 210 6253927, Fax.: 210 6203018

Http:// www.eurocert.gr. email:[email protected]



ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2022 ● ΤΕΥΧΟΣ 277

70 ΠΙΣΤ ΟΠΟΙΗΣ Η






«Η ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΣΤΗ ΝΕΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ


ΔΕΝ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΡΟΔΙΝΗ»




Η κλιματική αλλαγή και η υποβάθμιση του περιβάλλοντος απειλούν τον πλανήτη. Για την αντιμετώπιση της πρό-
κλησης, η ευρωπαϊκή επιτροπή συνέταξε τη Πράσινη Συμφωνία το 2019, στο επίκεντρο της οποίας βρίσκεται η
στρατηγική: “από το αγρόκτημα στο πιρούνι (from farm to fork)”.



























ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΖΑΜΠΕΚΑΣ

ΓΕΩΠΟΝΟΣ - ΣΤΕΛΕΧΟΣ
ΤΗΣ «ΑΕΙΦΟΡΙΚΗ Α.Ε.».


κοπός της συγκεκριμένης στρατηγικής ως το 2030, η επέκταση της βιολογικής γεωρ-
Σαποτελεί η δημιουργία ενός βιώσιμου συ- γίας κατά 25% έως το 2030, η αυστηροποί-
στήματος παραγωγής τροφίμων με κύρια χα- ηση των προτύπων καλής μεταχείρισης των
ρακτηριστικά: ζώων και η ενθάρρυνση φιλοπεριβαλλοντι-
• την εξασφάλιση της επισιτιστικής ασφά- κών μέτρων που σχετίζονται πχ με την αμει-
λειας, Ιδιαίτερη σημασία αναμένεται ψισπορά, τη διαχείριση του εδάφους, τις προ-
• την πρόσβαση σε ασφαλή και θρεπτικά να δοθεί τόσο στατευόμενες περιοχές, το αγροτικό τοπίο και
αγαθά, τις ακαλλιέργητες εκτάσεις.
• το ουδέτερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα, στην καινοτομία (πχ στη λήψη
• τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και αποφάσεων εισροών) Οι προκλήσεις
την προσαρμογή της γεωργίας στις επιπτώ- Η κοινή αγροτική πολιτική (ΚΑΠ) καλεί-
σεις της, όσο και στην παροχή ται να εναρμονιστεί στις νέες οικονομικές,
• την αναστροφή της απώλειας της βιοποι- γεωργικών συμβουλών περιβαλλοντικές και κοινωνικές προκλή-
κιλότητας, και σεις ενισχύοντας τις αγροτικές δραστηρι-
• την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και για την πραγματοποίηση ότητες μέσω των δύο πυλώνων στήριξης.
την προώθηση του δίκαιου εμπορίου. των πιο αειφόρων επιλογών Στον πρώτο πυλώνα (άμεσες ενισχύσεις),
Στα πλαίσια αυτά, και σε ότι έχει να κάνει τα ‘’οικο-σχήματα’’ αναμένεται να αποτε-
με τις καλλιεργητικές πρακτικές,έχουν ορι- διαχείρισης λέσουν πολύ σημαντικό εργαλείο για την
στεί ως στόχοι η μείωση κατά 50% στη χρήση υποστήριξη της γεωργίας ακριβείας, της βι-
φυτοπροστατευτικών προϊόντων, των απω- ολογικής γεωργίας και άλλων επωφελών
λειών κατά τη λίπανση και των αντιβιοτικών πρακτικών για την περιβαλλοντική επίδοση



ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2022 ● ΤΕΥΧΟΣ 277

των εκμεταλλεύσεων (ανεξάρτητα από το ιδιαίτερη σημασία αναμένεται να δοθεί τό- χρόνια και σχετίζονταν με τη γεωγραφική
‘πρασίνισμα’). Στο δεύτερο πυλώνα (αγρο- σο στην καινοτομία (πχ στη λήψη αποφάσε- καταγωγή όπως πχ τα προϊόντα ορεινής πα-
τική ανάπτυξη), τα κράτη μέλη, είναι υπο- ων εισροών) όσο και στην παροχή γεωργι- ραγωγής.
χρεωμένα να αυστηροποιήσουν το πλαίσιο κών συμβουλών για την πραγματοποίηση Η μετάβαση στη νέα στρατηγική παρα-
της χρηματοδότησης σε δράσεις που σχε- των πιο αειφόρων επιλογών διαχείρισης. γωγής δεν αναμένεται να είναι ρόδινη. Πχ
τίζονται με το περιβάλλον και το κλίμα, θέ- η κατάργηση χρήσης πολλών φυτοπροστα-
τοντας συγκεκριμένους στόχους για τους Οι δυσκολίες τευτικών προϊόντων, χωρίς την παράλληλη
δικαιούχους. Επιπρόσθετα, ένα ελάχιστο Τα διάφορα σχήματα πιστοποίησης που ανάπτυξη ηπιότερων εναλλακτικών μπορεί
ποσοστό 20% των συνολικών δαπανών βρίσκουν εφαρμογή στον ευρωπαϊκό χώρο να δημιουργήσει προβλήματα στην παρα-
στα επιχειρησιακά προγράμματα των οργα- (και τα οποία είναι ήδη αρκετά), αναμένεται γωγή αρκετών προϊόντων σε κάποιες πε-
νώσεων παραγωγών στον τομέα των οπω- να δράσουν συμπληρωματικά ως προς αυ- ριοχές. Ο τρόπος βαθμολόγησης και επισή-
ροκηπευτικών, θα πρέπει να συνδέεται με τή τη στρατηγική και να ενισχύσουν την αξι- μανσης της θρεπτικής αξίας των τροφίμων
βελτιωμένες περιβαλλοντικές επιδόσεις. Η οπιστία εφαρμογής της κυρίως μέσω της (Nutri-Score) είναι σε πολλές περιπτώσεις
ανάπτυξη μεθόδων και εργαλείων μέτρη- διαδικασίας ιχνηλασιμότητας. Αναμένεται παραπλανητικός και έχει ήδη προκαλέσει
σης του ανθρακικού αποτυπώματος των να δοθεί έμφαση στην ανάπτυξη σχημάτων αντιδράσεις από πολλές χώρες (συμπερι-
τροφίμων θα αποτελέσει το πρώτο βήμα καταγραφών και ισχυρισμού περιβαλλοντι- λαμβανομένηςκαι της Ελλάδας). Ωστόσο,
για την αξιολόγηση της περιβαλλοντικής κών επιδόσεων γεωργικών προϊόντων ή/ στη χώρα μας υπάρχει η τεχνική υποδομή
επίδοσης των γεωργικών εκμεταλλεύσε- και εκμεταλλεύσεων, όπως επίσης και να και η τεχνογνωσία για την υποστήριξη αει-
ων, (και το οποίο αναμένεται να συνδεθεί αναθερμανθεί το ενδιαφέρον για κάποια φόρων συστημάτων παραγωγής προϊό-
μελλοντικά με τις ενισχύσεις). Συνεπώς, άλλα που είχαν ατονήσει τα προηγούμενα ντων με ιδιαίτερα ποιοτικά χαρακτηριστικά.


























ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2022 ● ΤΕΥΧΟΣ 277

72 ΠΙΣΤ ΟΠΟΙΗΣ Η





«Ο ΘΕΣΜΟΣ ΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΟΥ


ΑΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΗΣΕΙ ΣΩΣΤΑ ΘΑ ΕΧΕΙ ΚΑΤΑΛΥΤΙΚΗ

ΔΡΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ & ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ


ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΟΥΧΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΩΝ»




Ξεκινώντας την τοποθέτηση μου για μια άλλη μια χρονιά στο επιτυχημένο αυτό
αφιέρωμά στον τομέα της πιστοποίησης θα ήθελα να κάνω μια ευχή: το 2022 να
είναι ο τελευταίος χρόνος της πανδημίας και των δυσάρεστων συνεπειών που
έχει επιφέρει στις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων σε όλο τον πλανήτη.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΛΤΣΗΣ

MSC ΓΕΩΠΟΝΟΣ - ΔΙΕΥΘΥΝΩΝ κά υγιεινής και ασφάλειας. Αλλά και στη δι- τες κατευθύνσεις στον κάθε εμπλεκόμενο με
ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ PROTYPON ακίνηση και εμπορία των αγροδιατροφικών τον αγροδιατροφικό τομέα, προκειμένου να
προϊόντων ,“business to business- b2b” τα
μπορέσει να ανταποκριθεί στα νέα απαιτητικά
ΑΕ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ πιστοποιητικά είναι πλέον απαιτητά περισσό- δεδομένα που έχουν δημιουργηθεί.
& ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ τερο από κάθε άλλη φορά. Επομένως οι νέες
συνθήκες που δημιούργησε η πανδημία έδει- Ο ρόλος του γεωργικού συμβούλου
ξαν ότι η πιστοποίηση δεν θεωρήθηκε πολυ- Τον ρόλο αυτόν αναγνώρισε η Πολιτεία
τέλεια αλλά λειτούργησε ουσιαστικά ως μια μέσω του θεσμού του γεωργικού συμβού-
«ταυτότητα» των επιχειρήσεων που παρέμει- λου και του Μέτρου 2.1- Χρήση γεωργικών
ναν ενεργές για να ενδυναμώσουν την εμπο- συμβουλών στον αγροτικό τομέα. Εμείς στην
ρική τους δραστηριότητα. PROTYPON αναγνωρίζοντας την κρισιμότη-
τα του θεσμού των γεωργικών συμβούλων,
«From farm to fork» αναγνωρισθήκαμε από τον ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ,
Όσον αφορά το ερώτημά για την αναγκαι- μέσω της PROTYPON ΓΕΩΡΓΙΚΟΙ ΣΥΜΒΟΥ-
ότητα νέων προτύπων πιστοποίησης που να ΛΟΙ ΙΚΕ, ως πιστοποιημένος φορέας παροχής
υποστηρίζουν την πολιτική «from farm to γεωργικών συμβουλών για τις περιφέρει-
α προβλήματα που εύστοχα επισημαί- fork», άποψη μου είναι ότι μέσα από την δια- ες της ΑΤΤΙΚΗΣ και της ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
Τνονται στον αγροδιατροφικό τομέα και δικασία των νέων εκδόσεων των παρόντων ξεπερνώντας σε συνολική δυναμική αριθμού
όχι μόνο, όπως ή εκτόξευση των τιμών των προτύπων και πρωτοκόλλων πιστοποίησης συμβουλών τους 1.200. Δυστυχώς όμως το
πρώτων υλών και του ρεύματος με την κατα- που υπάρχουν στην παγκόσμια αγορά, πάντα διαστρεβλωμένο πλαίσιο αναγνώρισης δεν
κόρυφη αύξηση του κόστους παραγωγής, οι θα υπάρχει κατεύθυνση για τήρηση των απαι- επέτρεψε σε κανένα φορέα να δραστηριοποι-
ελλείψεις σε βασικά αγαθά και πρώτες ύλες, τήσεων που εξυπηρετούν τις ανάγκες του κα- ηθεί σε πάνω από δυο όμορες περιφέρειες,
καθώς και η απουσία εργατικού δυναμικού ταναλωτή και συμμόρφωση με τις νέες συν- περιορίζοντας με αυτόν τον τρόπο τη δυναμι-
έχουν δημιουργήσει πλέον ένα νέο και αρκε- θήκες που θα δημιουργούνται κάθε φορά. Το κή αλλά και το συμβουλευτικό αντίκτυπο που
τά δύσκολο πλαίσιο ανταγωνισμού σε όλους ζητούμενο λοιπόν σε αυτές τις περιπτώσεις θα δημιουργούσε.
τους συντελεστές της παραγωγικής διαδικα- για την κάθε επιχείρηση του αγροδιατροφικού Παρ’ όλες όμως τις δυσκολίες ο θεσμός
σίας και αυτό είναι το αποτέλεσμα των συνε- τομέα για να μπορεί να ανταποκριθεί, είναι να του γεωργικού συμβούλου αν λειτουργήσει
πειών της πανδημίας που ζούμε. διαθέτει ένα λειτουργικό σύστημα διαχείρισης σωστά θα μπορέσει να έχει καταλυτική δρά-
Σε αυτό το νέο σκηνικό λοιπόν που έχει δια- ποιότητας, υγιεινής και ασφάλειας τροφίμων ση στην ενημέρωση και εκπαίδευση των δι-
μορφωθεί καλούνται να λειτουργήσουν όλοι που να μπορεί να ενσωματώσει όλες τις επι- καιούχων παραγωγών του συγκεκριμένου
οι συντελεστές παραγωγής του αγροδιατρο- μέρους απαιτήσεις που δημιουργούνται κάθε μέτρου, δημιουργώντας μέσα από το σύστη-
φικού τομέα συμπεριλαμβανομένου και του φορά από τα πρότυπα πιστοποίησης, παρέχο- μα παροχής γεωργικών συμβουλών όλες τις
τομέα της πιστοποίησης. Η εικόνα που έχει δι- ντας έτσι ένα πλέγμα ασφάλειας για τους κα- απαραίτητες συνθήκες που θα χρειασθεί να
αμορφωθεί στην περίοδο της πανδημίας είναι ταναλωτές των προϊόντων της, αλλά και για λάβει υπόψη ο κάθε εμπλεκόμενος αγρότης
ότι οι καταναλωτές δείχνουν να προτιμούν την ίδια την επιχείρηση και τους εργαζομέ- προκειμένου να μπορεί να ανταποκριθεί στις
προϊόντα που προέρχονται από πιστοποιη- νους της. Στο σημείο αυτό λοιπόν υπεισέρχε- νέες απαιτητικές και ανταγωνιστικές συνθή-
μένα συστήματα παραγωγής και γενικότερα ται η κρισιμότητα και ο ρόλος του συμβούλου, κες που έχουν δημιουργηθεί στο νέο πλαίσιο
προϊόντα που συνοδεύονται από πιστοποιητι- ο οποίος καλείται να δώσει όλες τις απαραίτη- παραγωγής.



ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2022 ● ΤΕΥΧΟΣ 277



74 ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑ ΤΙΚΑ







ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ ΚΕΡΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΧΡΗΣΗ
ΑΞΙΌΛΌΓΕΣ ΓΑΛΑΝΕΣ (ΩΧΡΌΕΡΥΘΡΕΣ)


ΠΌΙΚΙΛΙΕΣ ΚΑΝΑΔΙΚΉΣ ΠΡΌΕΛΕΥΣΉΣ



Μια σειρά αξιόλογων γαλανών ποικιλιών έχει δημιουργηθεί στο Agriculture and Agri-Food/Summerland
Research and Development Centre του Καναδά που αδειοδοτήθηκαν και προωθήθηκαν από το Okanagan
Plant Improvement Company (PICO), τα συνοπτικά χαρακτηριστικά των οποίων παρουσιάζονται παρακάτω,
όπως αποδίδονται από τον επίσημο διακινητή τους στην Ευρώπη International Plant Selection.


τη χώρα μας η συντριπτική πλειοψηφία του παραγόμενου όγκου
Σκερασιών κατευθύνεται προς τη νωπή κατανάλωση, ενώ στη με-
ταποίηση διαθέτονται ελάχιστες ποσότητες και συνήθως περιστασια-
κά, όταν η παραγωγή μένει αδιάθετη για διάφορους λόγους.
Βεβαίως η μεταποίηση κερασιών και κυρίως βύσσινων είναι από
παλιά γνωστή στην Ελλάδα, σε οικογενειακό και βιοτεχνικό επί-
πεδο, με την παραγωγή γλυκών κουταλιού, μαρμελάδων, ηδύπο-
των, χυμών, ζελέ, κ.λπ. Σε βιομηχανικό επίπεδο, στη γκάμα προϊό-
ντων μεταποίησης κερασιών μπορούν να προστεθούν οι κομπόστες,
τα αναψυκτικά, τα αποξηραμένα, τα μαρασκίνο, τα ζαχαρώδη, τα οινο-
πνευματώδη ποτά, τα αποστάγματα, κ.ά.
Αν και στην πράξη όλες οι κατηγορίες καρπών κερασιάς μπορούν
να οδηγηθούν στη βιομηχανία μεταποίησης, εντούτοις κατεξοχήν με-
ταποιήσιμες ποικιλίες θεωρούνται οι γαλανές (ωχροέρυθρες) και κί-
τρινες ποικιλίες κερασιάς.
Όπως γίνεται αντιληπτό, η χώρα μας υστερεί στην παραγωγή καρ-
πών κερασιάς για καθαρά βιομηχανική χρήση, οπότε υπάρχουν τερά- • Ιδιαιτερότητες: Παρουσιάζει ισορροπημένη γλυκιά γεύση
στια περιθώρια εξέλιξης του τομέα, αφού φυσικά γίνει η κατάλληλη και μεγάλη περιεκτικότητα σε χυμό.
μελέτη και οργάνωση. • Επικονιαστές: Αυτογόνιμη, με S1S4’ αλληλόμορφα γονίδια.
Μια σειρά αξιόλογων γαλανών ποικιλιών έχει δημιουργη-
θεί στο Agriculture and Agri-Food / Summerland Research and 2. Starletta
Development Centre του Καναδά που αδειοδοτήθηκαν και προω- • Γενικά: Γαλανή, σχετικά τραγανή ποικιλία.
θήθηκαν από το Okanagan Plant Improvement Company (PICO), τα • Καταγωγή: Καναδική ποικιλία, προϊόν διασταύρωσης
συνοπτικά χαρακτηριστικά των οποίων παρουσιάζονται παρακά- των ποικιλιών Stella x 2S-84-10. Δημιουργήθηκε το 1976
τω, όπως αποδίδονται από τον επίσημο διακινητή τους στην Ευρώπη από τον David Lane στο Agriculture and Agri-Food / Summerland
International Plant Selection. Research and Development Centre του Καναδά.
• Δένδρο: Ημιορθόκλαδο, μεγάλου μεγέθους.
1. Starblush • Παραγωγικότητα: Μεγάλη.
• Γενικά: Γαλανή, σχετικά τραγανή ποικιλία.
• Καταγωγή: Καναδική ποικιλία, προϊόν διασταύρωσης
των ποικιλιών [2N-63-20 (Bing x Salmo)] x Stella. Δημιουργήθηκε
το 1976 από τον David Lane στο Agriculture and Agri-Food /
Summerland Research and Development Centre του Καναδά.
• Δένδρο: Ημιορθόκλαδο, μεγάλου μεγέθους.
• Παραγωγικότητα: Μεγάλη.
• Καρπός: Καρδιόσχημος, μεγάλου μεγέθους (12 gr, 30 mm), με
λαμπρό κόκκινο επίχρωμα σε κίτρινο βάσης, που καταλαμβάνει
τουλάχιστον το 50% της επιφάνειας.
• Εποχή ωρίμανσης: 16 ημέρες μετά από την B. Burlat
(μέσης εποχής).



ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2022 ● ΤΕΥΧΟΣ 277

• Καρπός: Καρδιόσχημος, μεγάλου μεγέθους (26 mm), με λαμπρό
κόκκινο επίχρωμα σε έντονο κίτρινο βάσης, που καταλαμβάνει το
μεγαλύτερο μέρος της επιφάνειας.
• Εποχή ωρίμανσης: 24 ημέρες μετά από την B. Burlat (όψιμη).
• Ιδιαιτερότητες: Παρουσιάζει καλή γεύση, με κάποια οξύτητα και
μεγάλη περιεκτικότητα σε χυμό.
• Επικονιαστές: Αυτογόνιμη, με S1S4’ αλληλόμορφα γονίδια.

3. Stardust
• Γενικά: Γαλανή, τραγανή ποικιλία.
• Καταγωγή: Καναδική ποικιλία, προϊόν διασταύρωσης των
ποικιλιών [2N-63-20 (Bing x Salmo)] x Stella. Δημιουργήθηκε
το 1976 από τον David Lane στο Agriculture and Agri-Food /
Summerland Research and Development Centre του Καναδά.
• Δένδρο: Ημιορθόκλαδο, μετρίου έως μεγάλου μεγέθους.
• Παραγωγικότητα: Μεγάλη.
• Καρπός: Καρδιόσχημος έως πεπλατυσμένος καρδιόσχημος,
μεγάλου μεγέθους (28 mm), με λαμπρό κόκκινο επίχρωμα
σε έντονο κίτρινο βάσης, που καταλαμβάνει τουλάχιστον βόλων Οπωροφόρων Δένδρων Νάουσας του Ινστιτούτου Γενετικής
το 50% της επιφάνειας. Βελτίωσης και Φυτογενετικών Πόρων (ΕΛ.Γ.Ο. “ΔΗΜΗΤΡΑ”). Ενδε-
• Εποχή ωρίμανσης: 14 ημέρες μετά από την B. Burlat (μέσης εποχής). χομένως κάποια από αυτά να παραλλάσουν στις ελληνικές εδαφοκλι-
• Ιδιαιτερότητες: Παρουσιάζει ισορροπημένη γλυκιά γεύση, ματικές συνθήκες.
με κάποια οξύτητα και μεγάλη περιεκτικότητα σε χυμό.
• Επικονιαστές: Αυτογόνιμη, με S1S4’ αλληλόμορφα γονίδια. Του Κωνσταντίνου Καζαντζή
ΕΛ.Γ.Ο. “ΔΗΜΗΤΡΑ” - Ινστιτούτο Γενετικής
Τα καλλιεργητικά στοιχεία των ποικιλιών προέρχονται από τη διε- Βελτίωσης και Φυτογενετικών Πόρων,
θνή βιβλιογραφία και δεν έχουν επιβεβαιωθεί από το Τμήμα Φυλλο- Τμήμα Φυλλοβόλων Οπωροφόρων Δένδρων Νάουσας
















































ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2022 ● ΤΕΥΧΟΣ 277

76 ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑ ΤΙΚΑ
















OKAA άννη Ρέντη.
ΝΕΌΣ ΣΤΑΘΜΌΣ ΓΙΑ ΤΑ ΑΣΘΕΝΌΦΌΡΑ ΤΌΥ δρου των χονδρεμπόρων του ΣΕΚΛΑ για τις
Η δράση αποτελούσε και αίτημα του Προέ-

ΕΚΑΒ ΕΝΤΌΣ ΤΉΣ ΚΕΝΤΡΙΚΉΣ ΑΓΌΡΑΣ ΑΘΉΝΩΝ εγκαταστάσεις της Κεντρικής Αγοράς Αθη-
νών, οι οποίες είναι ένα από τα σημαντικότε-
ρα κέντρα Fresh Food Logistics στην Ελλάδα,
όπου περίπου 10.000 άτομα έμποροι, αγορα-
στές, εργαζόμενοι και μεταφορείς δραστηρι-
Στο πλαίσιο αυτής της συνεργασίας με το ΕΚΑΒ προβλέπονται και οποιούνται σε καθημερινή βάση.
περαιτέρω δράσεις, όπως η διεξαγωγή σεμιναρίων ενημέρωσης Ο Διευθύνων Σύμβουλος του ΟΚΑΑ κ.
και εκπαίδευσης των υπαλλήλων και συνεργατών του ΟΚΑΑ για Απόστολος Αποστολάκος θα ήθελε να ευχα-
την παροχή πρώτων βοηθειών και για την χρήση του απινιδωτή ριστήσει τον Προέδρο του ΕΚΑΒ κ. Νίκο Πα-
παευσταθίου και τα υπόλοιπα στελέχη του
που ήδη διαθέτει ο ΟΚΑΑ, σε περίπτωση που απαιτηθεί εντός των ΕΚΑΒ που εργάστηκαν άοκνα για την υλοποί-
εγκαταστάσεων του Οργανισμού. ηση του έργου.
Ο ΟΚΑΑ, εκτός από τον χώρο στάθμευσης,
παρέχει χώρο και όλες τις αναγκαίες διευκο-
λύνσεις για την παραμονή των διασωστών
του ΕΚΑΒ, για όσο χρόνο παραμένουν στις
εγκαταστάσεις της Λαχαναγοράς.
Στο πλαίσιο αυτής της συνεργασίας με το
ΕΚΑΒ προβλέπονται και περαιτέρω δράσεις,
όπως η διεξαγωγή σεμιναρίων ενημέρωσης
και εκπαίδευσης των υπαλλήλων και συνερ-
γατών του ΟΚΑΑ για την παροχή πρώτων βο-
ηθειών και για την χρήση του απινιδωτή που
ήδη διαθέτει ο ΟΚΑΑ, σε περίπτωση που απαι-
τηθεί εντός των εγκαταστάσεων του Οργανι-
σμού.
Η Διοίκηση του ΟΚΑΑ ΑΕ συνεχίζει τις προ-
σπάθειές της, θέτοντας ως προτεραιότητα
την υγεία και την ασφάλεια των εργαζόμε-
Μετά από προσπάθεια και συντονισμένες μα δημιουργίας σταθμού προσωρινής στάθ- νων, των εμπόρων και των αγοραστών και
ενέργειες της Διοίκησης του ΟΚΑΑ, η Διοίκη- μευσης των ασθενοφόρων του ΕΚΑΒ, εντός την διαρκή βελτίωση του αισθήματος ασφά-
ση του ΕΚΑΒ ανταποκρίθηκε θετικά στο αίτη- της Κεντρικής Αγοράς Αθηνών στον Άγιο Ιω- λειας προς όλους.



ΑΒ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΣ

ΕΤΉΣΙΌ ΠΙΣΤΌΠΌΙΉΤΙΚΌ ΑΕΙΦΌΡΙΑΣ ΠΡΌΣ ΤΌΥΣ ΠΡΌΜΉΘΕΥΤΕΣ ΤΉΣ ΑΛΥΣΙΔΑΣ

αλυσίδα καταστημάτων supermarket ΑΒ Βασιλόπουλος προχώρησε στην αναγνώριση της συνεισφοράς των προμηθευτών και των συ-
Η νεργατών της στη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος παραδίδοντας τους το ετήσιο «Πιστοποιητικό Αειφορίας». Με τον τρόπο
αυτό, η εταιρεία ΑΒ Βασιλόπουλος θέλει να τους επιβραβεύσει για τη συμβολή τους σε αυτόν τον στόχο και να θέσουν μαζί τον πήχη πιο ψηλά
για τη συνέχεια. Πιο συγκεκριμένα, στο πιστοποιητικό ποσοτικοποιούνται οι βιώσιμες πρακτικές και αποτυπώνεται η εξοικονόμηση ενέργει-
ας και περιβαλλοντικών πόρων, μέσω της χρήσης επαναχρησιμοποιούμενων κενών (κλούβες). Παράδειγμα συνεργασίας με την ΑΒ Βασιλό-
πουλος για τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος αποτέλεσε και ο Αγροτικός Συνεταιρισμός «ΕΛΙΟΣ».



ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2022 ● ΤΕΥΧΟΣ 277

ISOFRUIT
ΜΕΤΑΣΥΛΛΕΚΤΙΚΉ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΉ ΤΩΝ ΣΕΛΙΝΌΡΙΖΩΝ



Μετασυλλεκτικά τα προϊόντα πρέπει απαραίτητα να προψύχονται αμέσως μετά τη συλλογή και τη
συγκέντρωση τους στο χωράφι.

διάρκεια αποθήκευσής του σε Ψ.Θ. κυμαίνε-
ται από 5 έως 8 ml CO2/kg·h στους 0° C.
Από τα πιο πάνω στοιχεία μπορούμε να
υπολογίσουμε τις ιδανικές συνθήκες που
πρέπει να επικρατούν από πλευράς του αε-
ρίου και τον απαιτούμενο χρόνο εξαερισμού
του θαλάμου.
Ενδεικτικά σε μελέτη με συγκεκριμένο
όγκο ψυκτικού θαλάμου 140 κυβικών μέ-
τρων με 35 τόνους σελινόριζες, υπολογίσθη-
κε ότι ο εξαερισμός πρέπει να εκτελείται κά-
θε 12 ώρες, με μηχανισμό απορρόφησης 750
m3/h και με χρονική διάρκεια λειτουργίας 15
λεπτών.
Βεβαίως αυτό θα ισχύσει μόνο εάν ο ψυκτι-
κός θάλαμος παραμένει κλειστός και δεν έχει
προβλεφθεί εξαερισμός ή δεν ανοιγοκλεί-
νουν οι πόρτες για φορτοεκφόρτωση.
Ο πιο πάνω υπολογισμός δείχνει ότι ο έλεγ-
χος της ποσότητας διοξειδίου του άνθρακα
(CO2), πρέπει να είναι συνεχής και με ακρί-
βεια, γιατί εάν δεν απομακρυνθεί η περίσσεια
Ψυκτικός θάλαμος δυναμικής ψύξης μακροχρόνιας συντήρησης και σχηματική απεικόνιση των του αερίου, θα έχουμε την πιθανή καταστρο-
εξαρτημάτων ελέγχου και ρύθμισης των παραμέτρων λειτουργίας. ALFA COOL HELLAS ABEE
φική απώλεια της ποιότητας των προϊόντων.
Βεβαίως σημαντικό είναι τα συστήματα ελέγ-
ι σελινόριζες ή ριζοσέλινα (Apium ΞΗ**. Αυτή η επιλογή παρέχει το πλεονέκτημα χου και απομάκρυνσης του αερίου να είναι
ΟGraveolenw L. Var. rapaceum) είναι φυ- αφενός της προστασίας, που προέρχεται από σωστά τοποθετημένα και σε πλήρη λειτουρ-
τά διετή παρόμοια στην εμφάνιση με το φυλ- την ακριβή ρύθμιση της θερμοκρασίας (0ο C γία. Αυτό πραγματοποιείται με μεγάλη επιτυ-
λώδες σέλινο, αλλά με σημαντικά μικρότερο έως 0,5ο C) και της σχετικής υγρασίας (97%- χία με τη χρήση ψυκτικών θαλάμων με ΔΥ-
μέγεθος φυλλώματός. Η συγκομιδή γίνεται 98%) σε όλο τον όγκο του ψυκτικού θαλάμου ΝΑΜΙΚΗ ΨΥΞΗ**.
όταν η γογγυλόριζα του φυτού αποκτήσει διά- και αφετέρου του ελέγχου και της ρύθμισης * Για το ίδιο κιβώτιο, η μέγιστη διαφορά
μετρο τουλάχιστον 10-15 εκατοστών και μέ- των εκλυόμενων λόγω αναπνοής αερίων, βάρους μεταξύ των αποθηκευμένων προϊό-
σο βάρος 700-800 γραμμαρίων. Σύμφωνα με που σε ένα εξ αυτών και για τις επιδράσεις ντων καθορίζεται αντίστοιχα σε 100, 150 και
τις οδηγίες της Ε.Ε. σχετικά με την τυποποί- του, θα αναφερθούμε πάρα κάτω. 200 γραμμάρια.
ηση των σελινόριζων, όταν γίνεται διαλογή, Πιο συγκεκριμένα θα αναφερθούμε στην ** Η ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΨΥΞΗ βασίζεται στο συ-
αυτές διακρίνονται σε: παρουσία του διοξειδίου του άνθρακα (CO2) νεχή έλεγχο πολλαπλών σημείων τόσο στα
1) «Μικρές*», όταν έχουν βάρος από 150 και τη σημασία του για τη διατήρηση της ποιό- αποθηκευμένα προϊόντα όσο και στους μη-
έως 500 γραμμάρια. τητας των σελινόριζων. χανισμούς ψύξης. Ένα προκαθορισμένο σύ-
2) «Μεσαίες*», όταν έχουν βάρος από 500 Ειδικότερα από τα στοιχεία που διαθέτει η νολο αυτοματοποιημένων ενεργειών δια-
έως 800 γραμμάρια. ISOFRUIT παραθέτουμε τα εξής: τηρεί τις ιδανικές συνθήκες συντήρησης σε
3) «Μεγάλες*», όταν έχουν βάρος περισσό- 1) Η παρουσία του διοξειδίου του άνθρα- όλο τον όγκο του ψυκτικού θαλάμου ενώ
τερο από 800 γραμμάρια. κα (CO2), σε συγκεντρώσεις από 2% έως 3% έχει τη δυνατότητα να ελέγχει τα επίπεδα
Μετασυλλεκτικά τα προϊόντα πρέπει απα- έχει σαν αποτέλεσμα να μειώνει τη φθορά των αερίων και να ενεργεί ανάλογα με προ-
ραίτητα να προψύχονται αμέσως μετά τη συλ- της σάρκας τους. καθορισμένες ρυθμίσεις στους μηχανισμούς
λογή και τη συγκέντρωση τους στο χωράφι. 2) Η παρουσία του διοξειδίου του άνθρα- λειτουργίας.
κα (CO2), ανάλογα με τη διάρκεια έκθεσης, Η ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΨΥΞΗ μπορεί να εφαρμο-
Ευεργετική η ρυθμισμένη επίδραση του σε συγκεντρώσεις περισσότερο από 10%, σθεί επίσης σε όλους τους συμβατικούς ψυ-
διοξειδίου του άνθρακα προκαλεί δυσάρεστες οσμές, αλλοίωση στη κτικούς θαλάμους μετά από τις απαραίτητες
Σχετικά με την αποθήκευση εντός ψυκτι- γεύση και κιτρίνισμα των φύλλων τους. προσθήκες και προσαρμογές των συσκευ-
κών θαλάμων η ISOFRUIT προτείνει να γίνε- 3) Η ποσότητα διοξειδίου του άνθρακα ών παραγωγής ψύχους και ελέγχου των
ται σε αυτούς που διαθέτουν ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΨΥ- (CO2), που εκλύεται από το προϊόν κατά τη συνθηκών συντήρησης.


ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2022 ● ΤΕΥΧΟΣ 277

78 ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑ ΤΙΚΑ







ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΡΟΔΑΚΙΝΟΥ
Ή ΛΙΣΤΑ ΤΩΝ ΌΜΙΛΉΤΩΝ



Με διεθνούς φήμης και καταξιωμένους στον κλάδο τους ομιλητές, το 10ο Διεθνές Συνέδριο Ροδάκινου που φέτος
γίνεται στη Νάουσα από τις 30 Μαΐου έως τις 3 Ιουνίου θα αποτυπώσει τον παλμό των εξελίξεων στον κλάδο.


ην πλήρη λίστα των ομιλητών που θα συμμετέχουν στο 10ο Διεθνές Συνέδριο Ροδάκινου που φέτος γίνεται στη Νάουσα από τις 30 Μαΐου έως
Ττις 3 Ιουνίου δημοσίευσε η οργανωτική επιτροπή του Συνεδρίου. Οι ομιλητές είναι διεθνώς καταξιωμένα ονόματα στον κλάδο του ροδάκινου
και με τις παρεμβάσεις τους θα καλύψουν όλο το φάσμα των ζητημάτων που απασχολούν τον κλάδο, μεταφέροντας στο κοινό του Συνεδρίου τις
πιο νέες γνώσεις και καινοτομίες.
Συγκεκριμένα, η λίστα των ομιλητών του συνεδρίου και τα θέματα των παρεμβάσεων τους έχουν τα εξής:

• Pere Arús, Το γονιδίωμα του ροδάκινου και οι εφαρμογές αναπαραγωγής του
• Daniele Bassi, Είμαστε έτοιμοι για το επόμενο ροδάκινο; Μια ακόμη ανεξερεύνητη καλλιέργεια

• Tiziano Caruso, Τεχνικές πολλαπλασιασμού και διαχείριση φυτωρίων για την παραγωγή πιστοποιημένων φυτών ροδακινιάς
• Thomas Gradziel, Εξωτικά γονίδια για την επίλυση αναδυόμενων προκλήσεων παραγωγής ροδάκινου
• Theodore DeJong, Κατανοώντας το μεγάλωμα και την ανάπτυξη του καρπού του ροδάκινου

• Βασίλης Φωτόπουλος, προωθητικές τεχνολογίες στο ροδάκινο: πού είμαστε τώρα, πού πάμε από εδώ;
• Guido Schnabel, Διαταραχές του φλοιού του ροδάκινου: αιτίες και μέτρα αντιμετώπισης

• Ανδρόνικος Μαυρομουστάκος, Στατιστική σκέψη πάνω σε επίλυση βιομηχανικών προβλημάτων
• Νίκος Παπαδόπουλος, Προκλήσεις και ευκαιρίες στη διαχείριση του αναδυόμενων και εξωγενών επιβλαβών παρασίτων στα ροδάκινα
• Παυλίνα Δρογούδη, Κλιματική αλλαγή και κλάδος παραγωγής ροδάκινου: Προκλήσεις και στρατηγικές προσαρμογής

• Κώστας Μπιλιαδέρης, Αναδυόμενες τεχνολογίες επεξεργασίας τροφίμων προς παραγωγή προϊόντων ροδάκινου προστιθέμενης αξίας
• Guglielmo Costa, Αραίωμα φρούτων ροδάκινου: μπορούμε να προχωρήσουμε πέρα από τις τρέχουσες λύσεις;
• Μαγδαληνή Κροκίδα, Αξιολόγηση περιβαλλοντικής και οικονομικής απόδοσης με χρήση εργαλείων LCA και LCCA.
Η μελέτη περίπτωσης παραγωγής φρούτων ροδάκινου
• Maria Fabiana Drincovich, Η μεταβολική ποικιλομορφία του φρούτου ροδάκινου και η χρήση του ως φυτοχημικού πόρου
με ρόλους στην ανθρώπινη διατροφή και υγεία
• Rosario Torres, Πρόοδοι στη διαχείριση μυκητιασικών ασθενειών στο ροδάκινο: το Monilinia spp
• James Adaskaveg, Επισκόπηση πρακτικών για την καταπολέμηση ασθενειών μετά τη συγκομιδή του καρπού ροδάκινου




ΣΤΗ ΒΑΛΕΝΘΙΑ ΤΟ ΠΡΩΤΟ INTERNATIONAL CITRUS CONGRESS

Η πόλη της Βαλένθια θα φιλοξενήσει το I International Citrus Congress, Citrusforum, τον Ιούνιο του 2022.
εκδήλωση θα διοργανωθεί από την Agromarketing της Ισπανίας και θα συμμετάσχουν έγκριτα ερευνητικά κέντρα, καθώς και
Η αρκετές από τις κορυφαίες εταιρείες του κλάδου που θα παρουσιάσουν τις τελευταίες εξελίξεις στον τομέα των εσπεριδοειδών.
Η εκδήλωση θα διαρκέσει δύο ημέρες και θα διεξαχθεί σε υβριδική μορφή. Θα πραγματοποιηθούν τεχνικές παρουσιάσεις και στρογ-
γυλά τραπέζια συζητήσεων, ενώ άλλες παρουσιάσεις θα πραγματοποιηθούν διαδικτυακά. Η εκδήλωση θα μεταδοθεί διαδικτυακά
μέσω της κορυφαίας ισπανόφωνης πλατφόρμας γεωργικής εκπαίδευσης για οπτικοακουστικό περιεχόμενο, Agromunity, με περισ-
σότερους από 12.000 εγγεγραμμένους επαγγελματίες.


ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2022 ● ΤΕΥΧΟΣ 277



Άντε ντε….
Ας ξεκινήσουμε σήμερα με τα καλά νέα. Ποια είναι αυτά; Ότι θα γίνει η FRESKON στις 12-14
Μαΐου. Αυτό ανακοινώθηκε με κάθε επισημότητα και, όπως βλέπω εγώ τα πράγματα, φέτος
Μήπως τελικά σιγά-σιγά έχουμε η έκθεση θα πραγματοποιηθεί, καθώς η ημερομηνία που προγραμματίστηκε η διεξαγωγή της
αλλάξει το καπιταλιστικό σύστημα είναι μια ασφαλής ημερομηνία.(φτου-φτου μακριά από μας κακέ κορονοϊέ)
Άντε ντε… επιτέλους να βρεθούμε γιατί, όπως πήγαιναν τα πράγματα, λίγο ήθελε
και το έχουμε κάνει φεουδαρχικό; να συναντούσαμε παλιούς φίλους και να λέγαμε… «κάπου σας ξέρω εσάς, κάτι μου θυμίζετε!!!»
Το λέω αυτό γιατί βλέπω ότι η χώρα
έχει μοιραστεί σε βιλαέτια μεταξύ
ορισμένων οικογενειών. Το βλέπετε
και εσείς αυτό ή μόνο εγώ βλέπω
αυτά τα πράγματα;



Θα έχει και καλούδια
η FRESKON
Όπως ξέρετε, η FRESKON έχει πά-
ντα και καλούδια να μας προσφέρει,
τα οποία δεν είναι άλλα παρά το FreshCon
Market και το συνέδριο, το οποίο φέτος έχει
ως θέμα το μήλο με φοβερούς ομιλητές, οι
οποίοι θα μας διαφωτίσουν και θα μας εξη-
γήσουν την επόμενη μέρα στην καλλιέργεια
των μήλων και όχι μόνο!
Ωραία πράγματα σας λέω θα έχει φέτος η
FRESKON. Κλείστε γρήγορα «τραπέζι» στην
Τόνια, γιατί εάν καθυστερήσετε μπορεί και να
μην βρείτε.
Φέτος θα γίνει χαμός σας λέω… πραγματοποιηθεί ο πλειστηριασμός και η από τις «κακές» συναναστροφές του πα-
δουλειά με τον «ενδιαφερόμενο» κλείστη- ρελθόντος! Θέλετε και άλλες λεπτομέρει-
Το σκέφτεται κε να γίνει με «άλλο τρόπο». ες για αυτό το θέμα;
Σας είχα γράψει στο προηγούμενο Μπερδεμένα σας τα λέω; Μα είναι έτσι και Έχω, αλλά θα σας τις πω στο επόμενο
τεύχος ότι είναι στα σκαριά να που- αλλιώς μπερδεμένα τα πράγματα σε αυτή τεύχος…
ληθεί ένα πολύ καλό συσκευαστήριο την περίπτωση. Να πουλήσουμε και καμιά συνδρο-
που βρίσκεται στη Βόρεια Ελλάδα και Μην σας φανεί παράξενο εάν ΚΟΥΙΖ μή έως τότε...
ότι σε αυτό το τεύχος θα σας έλεγα για ποιο την επόμενη εβδομά-
συσκευαστήριο μιλάμε! δα έχουμε άλλες εξε- Πάμε στοίχημα;
Όμως το deal δεν έχει μέχρι τώρα ολοκλη- λίξεις σε αυτή την Άλλοι πουλάνε συσκευαστή- Μου είπανε τα καλά μου
ρωθεί και αυτό γιατί ο «Πωλών» ακόμα το υπόθεση! ρια, άλλοι αγοράζουν και άλλοι πουλάκια ότι η διοίκη-
σκέφτεται... Όπως και να το δεις, είναι ζόρικο Να είμαστε κα- ετοιμάζονται να χτίσουν. Ποιοι χτίζουν; ση του ΟΚΚΑ, ετοι-
πράγμα να πουλάς αυτό που έφτιαξες με τό- λά να έχουμε να Έ αυτό θα μου το πείτε εσείς! Τα δεδομένα μάζεται να φτιάξει
σο κόπο! Πρέπει να χωνευτεί πρώτα… λέμε… της «εξίσωσης» είναι τα εξής: στην λαχαναγο-
Εκτιμώ ότι τους επόμενους μήνες θα ολο- Περιοχή: Ανατολική Πελοπόννησος. ρά του Ρέντη, 9 ψυ-
κληρωθεί αυτή η δουλειά, (...γιατί είναι πολ- Ένας Ύψος επένδυσης: 10 εκατομμύρια! κτικούς θαλάμους
λά τα λεφτά) και τότε θα φανερώσω τα πά- φίλος ήρθε Ενεργός συσκευαστής. συνολικής έκτα-
ντα με αποδείξεις και ονόματα (… και το απόψε από Ε... μόνο το όνομα δεν σας είπα... σης 8.000 τ.μ. Το έρ-
κορμάκι σου θα ψάχνω πόντο-πόντο, που τα παλιά… το οποίο, σημειωτέο, το γράφει γο αυτό έχει μπει σε
λέει και το τραγουδάκι. Άσχετο; Δεν νομίζω, Ρε καλώς τα παι- με 2 νν!!! πρόγραμμα και θα γί-
έτσι δεν είναι Κώστα μου; ) διά! Σας λείψαμε; νει με την προϋπόθε-
Σας λείψαμε; ση ότι θα εκδοθούν έγκαιρά
Τελειωμένη λέει η δουλειά Ποιόν καλωσορίζω; Μα και μέσα στους επόμενους μή-
Αγοροπωλησίες δεν έχουμε όμως τους φίλους μας τους Γάλλους! νες οι απαραίτητες άδειες από τις διά-
μόνο στον Βορρά, αλλά συσκευα- Τα σούπερ μάρκετ Carrefour, τα οποία ετοι- φορες υπηρεσίες.
στήρια αλλάζουν χέρια και στον Νό- μάζονται λέει για την μεγάλη επιστροφή Και κάπου εδώ, αρχίζει ο τζόγος.
το και αναφέρουμε στο συσκευαστήριο του (…η οποία θα είναι μεγαλύτερη και από αυ- Το «θα εκδοθούν έγκαιρα οι άδειες » δί-
ΑΣΕ Σκάλας, για το οποίο είχε προγραμματι- τή του Μανωλά στον Ολυμπιακό). νει απόδοση 6,5 και το «δεν θα εκδοθούν
στεί να βγει σε πλειστηριασμό μέσα στον Γε- Αυτή την φορά, λένε οι φήμες, θα έχει ως έγκαιρα οι άδειες και τσάμπα θα πάει αυ-
νάρη. παρτενέρ γόνο από την οικογένεια Βαρδι- τός ο κόπος» έχει απόδοση 1,25! Ποντά-
Τελικά, επειδή όλα είναι μπίζνες, δεν θα νογιάννη, έτσι για να σβήσει τις εντυπώσεις ρετε… πολλά βάζετε, πολλά παίρνετε!

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2022 ● ΤΕΥΧΟΣ 277