หน่วยที่ 3 หน่วยพื้นฐานของสิ่งมีชีวิต ตอนที่ 1 e-book

ส่อื การเรียนการสอนสาหรบั ชนั้ มธั ยมศึกษาปที ี่ 1

หนว่ ยที่ 3 หนว่ ยพื้นฐานของสง่ิ มชี ีวติ
ตอนที่ 1 เซลล์

# CR. ขอ้ มูลจากเพจวิทยาศาสตร์ ประถม ม.ตน้
# Cr.ผจู้ ัดทา ครูกรภคั ฮงึ วัฒนา 1

หนว่ ยที่ 3 หน่วยพืน้ ฐานของส่งิ มชี วี ิต

หนว่ ยท่ี 3 หน่วยพ้ืนฐานของสิง่ มชี ีวติ
บทท่ี 1 เซลล์
บทที่ 2 การลาเลยี งสารเขา้ ออกเซลล์

เพจวทิ ยาศาสตร์ ประถม ม.ตน้ 2

หน่วยที่ 3 หนว่ ยพืน้ ฐานของส่ิงมชี วี ติ

หนว่ ยท่ี 3 หน่วยพ้ืนฐานของสง่ิ มชี วี ิต
บทท่ี 1 เซลล์

เพจวทิ ยาศาสตร์ ประถม ม.ต้น 3

หน่วยที่ 3 หน่วยพนื้ ฐานของสง่ิ มชี วี ติ

หนว่ ยท่ี 3 หนว่ ยพืน้ ฐานของสิง่ มชี วี ติ
บทท่ี 1 เซลล์

เกริน่ นา

เพจวิทยาศาสตร์ ประถม ม.ต้น 4

หนว่ ยที่ 3 หน่วยพืน้ ฐานของส่ิงมชี วี ติ

บทท่ี 1 เซลล์

สิ่งมชี วี ิตทกุ ชนดิ ประกอบด้วยหน่วยย่อยเล็ก ๆ เรยี กว่า เซลล์
ซึ่งมีทง้ั ประกอบด้วยเซลล์เดยี ว หรอื ประกอบขนึ้ มาหลายเซลล์ ดังน้ี

เพจวิทยาศาสตร์ ประถม ม.ต้น 5

หน่วยที่ 3 หน่วยพ้ืนฐานของสิ่งมชี วี ติ

บทที่ 1 เซลล์

ตวั อย่างส่งิ มชี วี ิตเซลลเ์ ดียว เช่น อะมบี า พารามีเซียม ยูกลนี า ยีสต์
แบคทีเรยี

เพจวิทยาศาสตร์ ประถม ม.ต้น 6

หน่วยท่ี 3 หนว่ ยพื้นฐานของส่งิ มชี วี ิต

บทที่ 1 เซลล์
อะมบี า (amoeba)

เป็นโปรโตซัว สามารถเคลอ่ื นไหวไดด้ ้วย
ส่วนของลาตวั ที่ยน่ื ออกมาช่ัวคราว
เรยี กว่าเท้าเทียม (pseudopods)

เพจวทิ ยาศาสตร์ ประถม ม.ตน้ 7

หนว่ ยที่ 3 หนว่ ยพน้ื ฐานของสง่ิ มชี วี ติ

บทท่ี 1 เซลล์
พารามเี ซยี ม (paramecium)

เซลลม์ รี ูปร่างคล้ายรองเทา้ แตะ
ดา้ นข้างมรี ่องปาก มีขนสัน้ อยู่
รอบเซลลช์ ว่ ยในการเคล่ือนทไ่ี ด้
อย่างรวดเร็วสบื พันธ์ไุ ดท้ ้ังแบบ
ไม่อาศัยเพศและอาศยั เพศ
พบอยทู่ ว่ั ไปในแหลง่ นา้ จดื

เพจวิทยาศาสตร์ ประถม ม.ตน้ 8

หนว่ ยท่ี 3 หนว่ ยพ้นื ฐานของส่งิ มชี วี ติ

บทท่ี 1 เซลล์
ยูกลนี า (euglena)

เปน็ โปรโ์ ตซวั ทีม่ ีคลอโรพลาสต์
สามารถสังเคราะห์ด้วยแสง
สรา้ งอาหารเองได้เซลลม์ ีลักษณะ
เรยี วยาว ด้านหนา้ มีแส้ 1 เสน้
ชว่ ยโบกพดั ชว่ ยเคลือ่ นท่ี
พบอยู่ท่วั ไปในแหล่งน้า

เพจวทิ ยาศาสตร์ ประถม ม.ตน้ 9

หน่วยที่ 3 หน่วยพ้ืนฐานของสิง่ มชี วี ิต

บทที่ 1 เซลล์

ตวั อย่างส่ิงมีชีวติ หลายเชลล์ (Multicellular organisms)
เชน่ สไปโรไจรา ไฮดรา รา พชื สัตว์ คน

เพจวิทยาศาสตร์ ประถม ม.ตน้ 10

หน่วยที่ 3 หน่วยพน้ื ฐานของส่ิงมชี วี ติ

บทท่ี 1 เซลล์
เซลลข์ นราก (Root hair cell)

จะมกี ารสรา้ งขนรากยื่นเข้าไป
ในดินเพอ่ื ดดู นา้ และแร่ธาตุ
โดยขุนรากที่ย่นื ออกมานนั้ จะ
มพี ้ืนทผี่ วิ เพ่มิ ขน้ึ ทาให้ราก
สามารถดูดน้าและแรธ่ าตไุ ด้
มากข้ึน

เพจวิทยาศาสตร์ ประถม ม.ตน้ 11

หน่วยท่ี 3 หนว่ ยพืน้ ฐานของสิ่งมชี วี ิต

บทท่ี 1 เซลล์
เซลลค์ ุม (Guard cell) พบในพชื ทุกชนิดยกเวน้ พชื ใตน้ ้าจะไม่มีเซลล์คมุ

เซลล์คมุ ทาหนา้ ท่ใี นการเปิด-ปดิ ปากใบ เพอื่ ควบคุมการคายน้า

เพจวทิ ยาศาสตร์ ประถม ม.ตน้ 12

หน่วยที่ 3 หน่วยพื้นฐานของส่งิ มชี วี ติ

บทที่ 1 เซลล์
เซลล์เม็ดเลอื ด (blood cell)

เซลลเ์ มด็ เลอื ดแดง (Red blood cell)

เซลล์เมด็ เลอื ดขาว (White blood cell)

เพจวทิ ยาศาสตร์ ประถม ม.ตน้ 13

หน่วยที่ 3 หนว่ ยพน้ื ฐานของสิ่งมชี วี ติ

บทท่ี 1 เซลล์
เซลลป์ ระสาท (Nerve cell) มีหนา้ ที่สง่ กระแสประสาทจาก

จดุ หนึง่ ไปยงั อกี จดุ หน่งึ ภายในระบบ

เพจวทิ ยาศาสตร์ ประถม ม.ต้น 14

หน่วยที่ 3 หน่วยพื้นฐานของส่ิงมชี วี ติ

กลอ้ งจุลทรรศน์ (Microscope)
คือ เครือ่ งมือสาหรับดูสงิ่ ทมี่ ขี นาดเลก็ ทไ่ี มส่ ามารถดู
ด้วยตาเปลา่ ได้ และขยายภาพดสู ่ิงที่มขี นาดเล็กให้

สามารถมองเหน็ ไดช้ ดั เจนขึน้

เพจวิทยาศาสตร์ ประถม ม.ต้น 15

หน่วยท่ี 3 หน่วยพ้ืนฐานของสงิ่ มชี วี ิต

Robert Hooke
ประดิษฐก์ ลอ้ งจุลทรรศน์ชนดิ เลน
ประกอบท่มี ีลากล้องรูปร่างสวยงาม ป้องกัน
การรบกวนจากแสงภายนอกได้ และไมต่ ้องถือ

เลนลใ์ ห้ซอ้ นกัน

เพจวทิ ยาศาสตร์ ประถม ม.ตน้ 16

หน่วยที่ 3 หน่วยพืน้ ฐานของสิ่งมชี วี ิต
กลอ้ งจุลทรรศน์

ของ Robert Hooke

เพจวทิ ยาศาสตร์ ประถม ม.ต้น 17

หน่วยท่ี 3 หนว่ ยพน้ื ฐานของสง่ิ มชี วี ติ

Antony Van Leeuwenhook
สรา้ งกล้องจุลทรรศน์

ชนดิ เลนส์เดียวจากแวน่ ขยายท่เี ขาฝนเอง
แวน่ ขยายบางอนั ขยายไดถ้ ึง 270 เทา่

เพจวิทยาศาสตร์ ประถม ม.ต้น 18

หน่วยที่ 3 หน่วยพ้นื ฐานของสง่ิ มชี วี ิต

กล้องจลุ ทรรศนข์ อง Antony Van Leeuwenhook

เพจวทิ ยาศาสตร์ ประถม ม.ต้น 19

หน่วยท่ี 3 หนว่ ยพ้ืนฐานของสิ่งมชี วี ติ

กล้องจุลทรรศนป์ จั จุบันแบง่ ออกเปน็ 2 ประเภทคือ

1. กล้องจุลทรรศนแ์ บบใชแ้ สง (Light Microscope)
2. กลอ้ งจุลทรรศน์อเิ ลก็ ตรอน (Electron Microscope)

เพจวทิ ยาศาสตร์ ประถม ม.ต้น 20

หนว่ ยท่ี 3 หนว่ ยพน้ื ฐานของสง่ิ มชี วี ิต
1. กล้องจุลทรรศนแ์ บบใชแ้ สง (Light Microscope) แบ่งได้เปน็ 2 ประเภท

1.1 กล้องจุลทรรศน์ทีใ่ ช้แสงธรรมดา
1.2 กล้องท่ใี ช้แสงแบบสเตอริโอ

เพจวิทยาศาสตร์ ประถม ม.ต้น 21

หน่วยที่ 3 หน่วยพ้ืนฐานของสิง่ มชี วี ิต

1.1 กลอ้ งจุลทรรศนท์ ใ่ี ชแ้ สงธรรมดาประกอบดว้ ยเลนส์ 2 ชนิด คอื
เลนสใ์ กล้วัตถุและเลนสใ์ กล้ตา โดยใช้แสงผ่านวตั ถแุ ล้วข้นึ มาทเี่ ลนส์

จนเหน็ ภาพทีบ่ นวตั ถุอย่างชดั เจน

เพจวทิ ยาศาสตร์ ประถม ม.ตน้ 22

หน่วยที่ 3 หนว่ ยพื้นฐานของสง่ิ มชี วี ิต
1.2 กลอ้ งที่ใช้แสงแบบสเตอรโิ อ

เป็นกลอ้ งที่ประกอบดว้ ยเลนส์ท่ที าใหเ้ กดิ ภาพ
แบบ 3 มิติ ใช้ศกึ ษาวัตถุทม่ี ขี นาดใหญแ่ ต่ตาเปลา่
ไม่สามารถแยกรายละเอยี ดได้จงึ ตอ้ งใชก้ ลอ้ งชนิดนี้
ช่วยขยาย

เพจวทิ ยาศาสตร์ ประถม ม.ต้น 23

หนว่ ยท่ี 3 หนว่ ยพ้นื ฐานของส่ิงมชี วี ติ

2. กลอ้ งจลุ ทรรศน์อเิ ล็กตรอน (Electron Microscope)
แบ่งได้เปน็ 2 ประเภท

2.1 กล้องจุลทรรศน์อิเลก็ ตรอนชนดิ สอ่ งผา่ น
2.2 กล้องจลุ ทรรศนอ์ เิ ล็กตรอนชนดิ ส่องกราด

เพจวิทยาศาสตร์ ประถม ม.ตน้ 24

หน่วยที่ 3 หนว่ ยพนื้ ฐานของสง่ิ มชี วี ิต

2.1 กล้องจลุ ทรรศนอ์ ิเลก็ ตรอนชนิดสอ่ งผา่ น (Transmission Electron Microscope)
สามารถมองเห็นองคป์ ระกอบภายในของเซลล์ไดช้ ดั เจน มีกาลงั ขยายสงู มาก

เพจวทิ ยาศาสตร์ ประถม ม.ต้น 25

หนว่ ยที่ 3 หน่วยพ้ืนฐานของสง่ิ มชี วี ิต

2.2 กลอ้ งจลุ ทรรศนอ์ เิ ลก็ ตรอนชนดิ ส่องกราด (Scanning Electron Microscope)
ใช้ศกึ ษารูปร่างโครงสร้างและพ้นื ผวิ ของเซลลภ์ ายนอก ไมเ่ หน็ องค์ประกอบดา้ นใน

เพจวิทยาศาสตร์ ประถม ม.ตน้ 26

หน่วยที่ 3 หน่วยพน้ื ฐานของสงิ่ มชี วี ิต

ส่วนประกอบของกลอ้ งจลุ ทรรศนแ์ บบใชแ้ สง

เพจวิทยาศาสตร์ ประถม ม.ต้น 27

หน่วยที่ 3 หนว่ ยพ้ืนฐานของสิง่ มชี วี ิต

เพจวิทยาศาสตร์ ประถม ม.ต้น 28

หน่วยท่ี 3 หนว่ ยพน้ื ฐานของส่ิงมชี วี ิต

เลนสใ์ กล้ตา
(eyepiece lens หรอื ocular lens)

เปน็ เลนสน์ นู ทาหน้าทข่ี ยายภาพ
โดยทัว่ ไปมีกาลังขยาย 10x

เพจวิทยาศาสตร์ ประถม ม.ตน้ 29

หนว่ ยท่ี 3 หนว่ ยพืน้ ฐานของสง่ิ มชี วี ิต

ลากลอ้ ง (Body Tube)

เป็นส่วนทม่ี ีเลนส์ใกล้ตาและเลนส์ใกลว้ ตั ถุ

เพจวทิ ยาศาสตร์ ประถม ม.ต้น 30

หนว่ ยที่ 3 หนว่ ยพน้ื ฐานของส่งิ มชี วี ิต

แขนกล้อง (Arm)

เปน็ ส่วนทีใ่ ช้จบั เพ่ือการเคล่อื นย้ายกลอ้ ง

เพจวิทยาศาสตร์ ประถม ม.ต้น 31

หนว่ ยที่ 3 หนว่ ยพื้นฐานของส่ิงมชี วี ิต

จานหมุนเลนส์ (Evolving Nosepiece)

ใชห้ มุนเปล่ียนเลนส์ใกล้วตั ถทุ มี่ ีกาลงั ขยายต่าง ๆ

เพจวทิ ยาศาสตร์ ประถม ม.ต้น 32

หนว่ ยที่ 3 หนว่ ยพน้ื ฐานของสง่ิ มชี วี ิต

เลนสใ์ กลว้ ตั ถุ (objective lens)

เปน็ เลนส์ทีท่ าหน้าทขี่ ยายภาพ
โดยทว่ั ไปมีกาลงั ขยาย 4X 10x

40X และ 100X

เพจวิทยาศาสตร์ ประถม ม.ตน้ 33

หนว่ ยที่ 3 หนว่ ยพน้ื ฐานของส่งิ มชี วี ิต

ที่หนบี สไลด์ (Stage Clip)

ใช้สไลดใ์ หต้ ิดอยกู่ ับแท่นวางวัตถุ

เพจวทิ ยาศาสตร์ ประถม ม.ต้น 34

หน่วยที่ 3 หนว่ ยพ้ืนฐานของสิง่ มชี วี ิต

แทน่ วางวตั ถุ (Stage)

ใชว้ างสไลดท์ ี่ตอ้ งการศกึ ษา
มีช่องให้แสงผา่ นเข้าสู่ลากล้อง

เพจวิทยาศาสตร์ ประถม ม.ตน้ 35

หนว่ ยท่ี 3 หนว่ ยพน้ื ฐานของส่งิ มชี วี ติ

ปุม่ ปรบั ภาพหยาบ
(coarse adjustment knob)

ใช้ในการปรบั ระยะห่าง ระหวา่ งเลนสแ์ ละวัตถุ
เพอ่ื ใหเ้ หน็ ภาพชดั เจน

เพจวิทยาศาสตร์ ประถม ม.ตน้ 36

หนว่ ยท่ี 3 หนว่ ยพน้ื ฐานของสงิ่ มชี วี ติ

ปุ่มปรบั ภาพละเอยี ด
(fine adjustment knob)

ใชใ้ นการปรับระยะหา่ ง ระหวา่ งเลนส์และวัตถุ
เพอ่ื ให้เห็นภาพชัดเจน

เพจวทิ ยาศาสตร์ ประถม ม.ตน้ 37

หน่วยที่ 3 หนว่ ยพน้ื ฐานของสิ่งมชี วี ติ

คอนเดนเซอร์ (Condenser)

ทาหน้าทร่ี วมแสงให้เขม้ ขึ้น เพื่อส่งไปยังวัตถทุ ี่
ต้องการศึกษา

เพจวิทยาศาสตร์ ประถม ม.ตน้ 38

หนว่ ยท่ี 3 หน่วยพน้ื ฐานของสงิ่ มชี วี ิต

แหลง่ กาเนิดแสง (Light Source)

ทาหนา้ ทร่ี วมแสง

เพจวทิ ยาศาสตร์ ประถม ม.ตน้ 39

หน่วยที่ 3 หนว่ ยพ้ืนฐานของส่งิ มชี วี ติ

ไอรสิ ไดอะเฟรม (Iris Diaphragm)

ใชใ้ นการปรับขนาดของชอ่ งรับแสง

เพจวทิ ยาศาสตร์ ประถม ม.ต้น 40

หนว่ ยท่ี 3 หน่วยพืน้ ฐานของสง่ิ มชี วี ิต

ฐานกลอ้ ง (Base)

เป็นส่วนรองรบั สว่ นต่าง ๆ ของกลอ้ ง
ท่ีฐานจะมีป่มุ เปิด-ปดิ ไฟฟ้า

เพจวิทยาศาสตร์ ประถม ม.ตน้ 41

หน่วยที่ 3 หนว่ ยพื้นฐานของสิ่งมชี วี ิต

วธิ ีการคานวณกาลงั ขยายกล้องจลุ ทรรศน์

เพจวทิ ยาศาสตร์ ประถม ม.ต้น 42

หน่วยที่ 3 หนว่ ยพื้นฐานของสิ่งมชี วี ิต

วธิ ีการคานวณกาลงั ขยายกล้องจลุ ทรรศน์

เพจวทิ ยาศาสตร์ ประถม ม.ต้น 43

หนว่ ยท่ี 3 หน่วยพื้นฐานของสิง่ มชี วี ิต

ภาพทไี่ ด้จากกล้องจลุ ทรรศน์แบบใชแ้ สง
จะเปน็ ภาพเสมือนหัวกลับ

เพจวิทยาศาสตร์ ประถม ม.ตน้ 44

หน่วยที่ 3 หนว่ ยพ้นื ฐานของสิง่ มชี วี ิต

วธิ กี ารใช้กลอ้ งจุลทรรศน์

เพจวทิ ยาศาสตร์ ประถม ม.ต้น 45

หน่วยที่ 3 หนว่ ยพ้ืนฐานของสิง่ มชี วี ิต

เพจวิทยาศาสตร์ ประถม ม.ต้น 46

หน่วยที่ 3 หนว่ ยพ้ืนฐานของสิง่ มชี วี ิต

เพจวิทยาศาสตร์ ประถม ม.ต้น 47

หน่วยที่ 3 หนว่ ยพ้ืนฐานของสิง่ มชี วี ิต

เพจวิทยาศาสตร์ ประถม ม.ต้น 48

หน่วยที่ 3 หนว่ ยพ้ืนฐานของสิง่ มชี วี ิต

เพจวิทยาศาสตร์ ประถม ม.ต้น 49

หน่วยที่ 3 หนว่ ยพ้ืนฐานของสิง่ มชี วี ิต

เพจวิทยาศาสตร์ ประถม ม.ต้น 50