GD&T Measurements by CMM

Thai-German Institute

สถาบนั ไทย-เยอรมนั

โครงการเพมิ่ ผลติ ภาพการผลิตอตุ สาหกรรมเปา้ หมายดว้ ยเทคนิคการออกแบบ
ทางวิศวกรรมเพอื่ ควบคุมคณุ ภาพการผลติ ช้นิ ส่วน

GD&T Measurement by CMM

Thai-German Institute

Thai-German InstituteThai-German Institute

สถาบนั ไทย-เยอรมนั

บทท่ี 1
Introduction

หากพดู ถึงเคร่ืองมือวดั ตรวจสอบขนาดชิ้นงานที่มีความซบั ซอ้ น บุคลากรในสายงานช่างส่วนใหญ่จะรู้จกั ดีวา่ คือเครื่อง
CMM ท่ีจาเป็นตอ้ งใชใ้ นฝ่ ายตรวจสอบ (QC Dept.) ซ่ึงผวู้ ดั ตอ้ งวดั ไดท้ ้งั ค่าวดั ท่ีถูกตอ้ งและ แม่นยา แ ต่ ปั ญ ห า ท่ี พ บ ใ น
ปัจจุบนั คือ ไม่สามารถวดั ขนาดไดอ้ ยา่ งถูกตอ้ งท้งั ๆที่สามารถใชเ้ ครื่อง CMM ไดแ้ ลว้ ก็ตาม ท้งั น้ีมีสาเหตุมาจาก การขาดความ
เขา้ ใจในการคิด/คานวณของเคร่ือง CMM นนั่ เอง

ปัจจุบนั แบบงาน (Drawing) ชิ้นส่วนยานยนต์ ชิ้นส่วนแม่พมิ พ์ ชิ้นส่วนเคร่ืองใชไ้ ฟฟ้า จะมีการกาหนดสญั ลกั ษณ์
GD&Tเพิม่ เขา้ มามากข้ึน แต่ยงั มีผทู้ ี่เขา้ ใจและสามารถวดั ขนาดที่กาหนดดว้ ยสัญลกั ษณ์ GD&T ไดเ้ พยี งจานวนนอ้ ย เพราะการ
แปลความหมายตอ้ งสอดคลอ้ งกบั มาตรฐาน ASME Y14.5 และเขา้ ใจการคิดคานวณของเคร่ือง CMM ดว้ ย

เนื้อหาหลกั สูตร
 หลกั การวดั ของไฮเกจและเคร่ือง CMM
 การประกอบชุดหวั วดั Stylus/Probe Head
 การสอบเทียบหวั วดั และผลกระทบจากผลการสอบเทียบ
 การปรับปรุงผลการสอบเทียบตามค่าความเผื่อของชิ้นงาน
 หลกั การปรับศูนยเ์ ครื่อง CMM เขา้ กบั ศูนยข์ องชิ้นงาน (Work piece coordinate system)
 การวดั พ้ืนผวิ ชิ้นงาน(Element)เช่น Point, Line, Plane, Circleและการอา่ นผลการวดั
 การเลือกชนิดของ Elementเช่น Point, Line, Plane,Circleใหถ้ ูกตอ้ งตามขนาดที่ตอ้ งการรายงานขนาด
 การวดั ขนาดสภาวะ Actual Mating size
 การวดั ขนาดสภาวะ Actual Virtual size
 การสร้าง Element ใหมด่ ว้ ยคาสง่ั Construction
 หลกั การปรับศูนยเ์ ครื่อง CMM เขา้ กบั ศูนยข์ องขนาด (Work shift coordinate system)

1/1

Thai-German Institute

สถาบันไทย-เยอรมนั

บทท่ี 2
ความราบ Form Control



นิยาม
ความราบ (Flatness) คือ สภาวะท่ีจุดทุกจุดบนพ้ืนผวิ อยบู่ นระนาบเดียวกนั
ค่าความเบี่ยงเบนของความราบ (Flatness deviation) คือ ค่าความไมร่ าบที่ตรวจวดั ไดข้ องพ้ืนผวิ ที่ถูกควบคุม
ค่าพิกดั ความเผอื่ ของความราบ (Flatness tolerance) คือ ค่าความเบี่ยงเบนของความราบมากที่สุดที่สามารถยอมรับได้
ขอบเขตคา่ พิกดั ความเผอื่ ของความราบ (Flatness tolerance zone) จะประกอบดว้ ยระนาบคู่ขนานที่มีระยะห่างเท่ากบั ค่า

พิกดั ความเผอื่ ของความราบที่ระบุไวใ้ นกรอบควบคุมรูปลกั ษณ์
Thai-German Institute
แบบงาน

ค่าความเบ่ียงเบนของความราบ

ขอบเขตคา่ พกิ ดั ความเผอ่ื ของความราบ
รูปท่ี 2.1-1 แบบงาน ผิวชิน้ งานจริงท่ีเกิดขึน้ และขอบเขตค่าพิกดั ความเผ่ือของความราบ

การควบคุมความราบ
ความราบจะควบคุมไดเ้ ฉพาะพ้ืนผิวที่แบนราบ (Planar feature) เท่าน้นั ดงั น้นั จึงไม่สามารถใส่ Modifier   หรือ

 ได้ และเมื่อพ้ืนผิวแบนราบ เป็ นส่วนประกอบของ Feature-of-size พ้ืนผิวแบนราบท้งั สองจะถูกควบคุมความราบโดย
อตั โนมตั ิ ซ่ึงเป็นผลจากการควบคุมของขนาดชิ้นงาน (Size dimension) และกฎขอ้ ที่ 1

1/19

Thai-German InstituteThai-German Institute

สถาบันไทย-เยอรมัน

แบบงาน
ความหมาย

รูปท่ี 2.1-2 การควบคมุ ความราบด้วยกฎข้อท่ี 1

ถา้ ค่าพิกดั ความเผอื่ ของความราบที่เกิดข้ึนโดยอตั โนมตั ิตามกฏขอ้ ที่ 1 ของพ้ืนผิวน้นั ไม่เพียงพอต่อการใชง้ าน จะตอ้ งมี
การเพิ่มเติมคา่ พิกดั ความเผอื่ ของความราบลงไปในแบบงาน ซ่ึงจะมีขอ้ สังเกตดงั น้ี

- การควบคุมความราบไมส่ ามารถยกเลิกกฏขอ้ ที่ 1 ใหเ้ ป็นโมฆะได้
- การควบคุมความราบจะไมส่ ่งผลกระทบต่อสภาวะ Worst case boundary
- ค่าพิกดั ความเผอื่ ของความราบควรจะมีค่านอ้ ยกวา่ คา่ พิกดั ความเผอื่ ของขนาด (Size tolerance)

แบบงาน
ความหมาย

รูปท่ี 2.1-3 การกาํ หนดค่าพิกดั ความเผ่ือของความราบลงในแบบงาน

2/19

Thai-German Institute Thai-German Institute

สถาบันไทย-เยอรมัน

การตรวจสอบความราบ Flatness ด้วยเคร่ือง CMM (Calypso Zeiss)

รูปท่ี 2.1-4 การวดั feature plane เพอ่ื คาํ นวณค่าความราบ

รูปท่ี 2.1-5 การคาํ นวณค่าความราบ

รูปท่ี 2.1-5 ภาพกราฟแสดงลกั ษณะของความราบของชิน้ งาน

3/19

Thai-German InstituteThai-German Institute

สถาบันไทย-เยอรมนั

รูปท่ี 2.1-6 ภาพแสดงการคาํ นวณหาค่าความราบแบบ DIN Flatness
รูปท่ี 2.1-7 ภาพกราฟแสดงลกั ษณะของความราบของชิน้ งาน แบบ DIN Flatness

4/19

Thai-German Institute

สถาบนั ไทย-เยอรมัน

2.2 ความตรง (Straightness)



นิยาม
ความตรง (Straightness) คือ สภาวะท่ีจุดทุกจุดบนเส้นรูปลกั ษณ์อยบู่ นเส้นตรงเดียวกนั
คา่ ความเบี่ยงเบนของความตรง (Straightness deviation) คือ คา่ ความไม่ตรงที่ตรวจวดั ไดข้ องเส้นรูปลกั ษณ์ที่ถูกควบคุม
ค่าพิกดั ความเผื่อของความตรง (Straightness tolerance) คือ ค่าความเบี่ยงเบนของความตรงมากที่สุดที่สามารถยอมรับ

ได้
ขอบเขตค่าพิกดั ความเผื่อของความตรง (Straightness tolerance zone) จะประกอบดว้ ยเส้นตรงคู่ขนานที่มีระยะห่าง

เท่ากบั คา่ พิกดั ความเผอื่ ของความตรงที่ระบุไวใ้ นกรอบควบคุมรูปลกั ษณ์
Thai-German Institute
แบบงาน
ค่าความเบี่ยงเบนของความตรง
ขอบเขตค่าพกิ ดั ความเผอ่ื ของความตรง

รูปท่ี 2.2-1 แบบงาน ผิวชิน้ งานจริงท่ีเกิดขึน้ และขอบเขตค่าพิกดั ความเผ่ือของความตรง

การควบคุมความตรง
ความตรงจะควบคุมไดท้ ้งั พ้ืนผวิ Feature และ Feature of size ข้ึนอยกู่ บั จุดประสงคใ์ นการใชง้ านของชิ้นส่วนน้นั ๆ

5/19

Thai-German InstituteThai-German Institute

สถาบันไทย-เยอรมนั

การควบคุมความตรงท่ีบงั คบั ใชก้ บั Feature
การควบคุมความตรงท่ีบงั คบั ใชก้ บั Feature of size

รูปท่ี 2.2-2 จุดที่ต้องการควบคมุ ความตรง

การควบคุมความตรงทบี่ ังคับใช้กบั Feature
การควบคุมความตรงที่บงั คบั ใชก้ บั Feature จะไม่สามารถใส่ Modifier   หรือ  ได้ และเมื่อพ้ืนผิวที่ถูกควบคุม

เป็นส่วนประกอบของ Feature-of-size พ้นื ผวิ ท้งั สองจะถูกควบคุมความตรงโดยอตั โนมตั ิ ซ่ึงเป็ นผลจากการควบคุมของขนาด
ชิ้นงาน (Size dimension) และกฎขอ้ ที่ 1

แบบงาน

ความหมาย

รูปท่ี 2.2-3 การควบคุมความตรงที่บังคับใช้กับ Feature ร่วมกบั กฎข้อท่ี 1

ถา้ ค่าพิกดั ความเผือ่ ของความตรงที่เกิดข้ึนโดยอตั โนมตั ิตามกฏขอ้ ที่ 1 ของเส้นรูปลกั ษณ์น้นั ไม่เพียงพอต่อการใชง้ าน
จะตอ้ งมีการเพิม่ เติมค่าพกิ ดั ความเผอื่ ของความตรงลงไปในแบบงาน ซ่ึงจะมีขอ้ สังเกตดงั น้ี

- การควบคุมความตรงจะบงั คบั ใชก้ บั มุมมองที่เห็นพ้ืนผวิ น้นั เป็นเส้นตรงในแบบงาน
- การควบคุมความตรงที่บงั คบั ใชก้ บั Feature ไม่สามารถยกเลิกกฏขอ้ ที่ 1 ใหเ้ ป็นโมฆะได้
- การควบคุมความตรงที่บงั คบั ใชก้ บั Feature จะไม่มีสภาวะ MMC หรือ LMC
- ค่าพิกดั ความเผอื่ ของความตรงควรจะมีคา่ นอ้ ยกวา่ ค่าพิกดั ความเผอื่ ของขนาด (Size tolerance)

6/19

Thai-German InstituteThai-German Institute

สถาบนั ไทย-เยอรมัน

แบบงาน
ความหมาย

รูปท่ี 2.2-4 การกาํ หนดค่าพิกดั ความเผ่ือของความตรงลงในแบบงาน

การควบคุมความตรงทบี่ ังคับใช้กบั Feature of size ร่วมกบั กฎข้อที่ 1
โดยปกติการกาํ หนดขนาดจากแบบงาน แกนกลางของ Feature of size จะถูกควบคุมค่าความตรงโดยอตั โนมตั ิตามกฎ

ขอ้ ท่ี 1 ซ่ึงการควบคุมโดยอตั โนมตั ิน้ีจะมีความสัมพนั ธ์กบั ขนาดของชิ้นงาน ยกตวั อยา่ งเช่น ถา้ ชิ้นงานอยใู่ นสภาวะ MMC
เส้นแกนกลางของชิ้นงานจะตอ้ งมีความตรงสมบูรณ์ตามทฤษฎี แต่ถา้ ชิ้นงานไม่ไดอ้ ยูใ่ นสภาวะ MMC แกนกลางของชิ้นงาน
จะยอมให้เกิดความเบี่ยงเบนจากแกนกลางตามทฤษฎีไดเ้ ท่าผลต่างระหว่างขนาดของชิ้นงานจริงกบั ขนาดชิ้นงานในสภาวะ
MMC

แบบงาน
ความหมาย

รูปท่ี 2.2-5 ความตรงของแกนกลางท่ีถกู ควบคมุ จากกฎข้อท่ี 1

รูปท่ี 2.2-6 สภาวะ Actual Mating Envelope ของ Pin

7/19

Thai-German InstituteThai-German Institute

สถาบันไทย-เยอรมัน

การควบคุมความตรงทบ่ี งั คบั ใช้กบั Feature of size ในสภาวะ RFS
การควบคุมความตรงท่ีบงั คบั ใชก้ บั Feature of size ในสภาวะ RFS จะมีขอ้ สงั เกตดงั น้ี
- จุดที่ถูกควบคุมจะเป็นเส้นแกนกลางหรือระนาบกลางของ Feature of size

แบบงาน

ความหมาย
รูปท่ี 2.2-7 สภาวะ Actual Mating Envelope ของ Pinในสภาวะ RFS

การควบคุมความตรงทบี่ ังคับใช้กบั Feature of size ในสภาวะ MMC
เมื่อใดก็ตามที่มีการระบุสัญลกั ษณ์ปรับปรุง  ลงในช่อง Tolerance value ของกรอบควบคุมรูปลกั ษณ์ท่ีบงั คบั ใชก้ บั

Feature of size จะหมายความวา่ ค่าพิกดั ความเผื่อที่กาํ หนดไวน้ ้นั จะเป็ นค่าพิกดั ความเผื่อในสภาวะ MMC เท่าน้นั ถา้ ชิ้นงาน
ไมไ่ ดอ้ ยใู่ นสภาวะ MMC ค่าความพิกดั ความเผอื่ น้นั จะมีค่าเพม่ิ ข้ึนไดเ้ ท่ากบั ผลตา่ งระหวา่ งขนาดของชิ้นงานที่แทจ้ ริงกบั ขนาด
ในสภาวะ MMC ซ่ึงคา่ พิกดั ความเผอื่ ที่เพิม่ ข้ึนจากคา่ พิกดั ความเผอื่ ที่เขียนไวน้ ้นั จะเรียกวา่ Bonus tolerance

แบบงาน

ความหมาย

รูปท่ี 2.2-8 ความตรงของแกนกลางในสภาวะ MMC

เมื่อมีการระบุสัญลกั ษณ์ปรับปรุง  ลงในแบบงาน จะมีขอ้ ดีอยู่ 2 ประการ คือ เมื่อผลิตชิ้นงานจะเกิด Bonus tolerance
ข้ึน ทาํ ใหค้ า่ พิกดั ความเผอื่ ของชิ้นงานในกรรมวธิ ีการผลิตไม่จาํ เป็นตอ้ งเขม้ งวดมากจนเกินไป และการตรวจสอบชิ้นงานจะทาํ
ไดง้ ่ายข้ึนโดยการใช้ Fixed gage ตรวจสอ

8/19

Thai-German Institute Thai-German Institute

สถาบนั ไทย-เยอรมนั

การตรวจสอบความตรง Straightness ด้วยเคร่ือง CMM (Calypso Zeiss)

รูปท่ี 2.2-9 ภาพแสดงการวดั Feature Line

รูปท่ี 2.2-10 ภาพกราฟแสดงความตรง Normal Direction

รูปท่ี 2.2-11 ภาพกราฟแสดงความตรง Parallel Direction

9/19

Thai-German Institute Thai-German Institute

สถาบันไทย-เยอรมัน

รูปท่ี 2.2-12 ภาพกราฟแสดงการตรวจสอบความตรง แบบพิเศษ

รูปท่ี 2.2-13 ภาพกราฟแสดงการตรวจสอบความตรง แบบพิเศษ

รูปท่ี 2.2-14 ภาพกราฟแสดงการตรวจสอบความตรงท่ีแกนกลาง Median Line Step1

10/19

Thai-German InstituteThai-German Institute

สถาบนั ไทย-เยอรมัน

รูปท่ี 2.2-14 ภาพกราฟแสดงการตรวจสอบความตรงท่ีแกนกลาง Median Line Step 2

รูปท่ี 2.2-15 ภาพกราฟแสดงการตรวจสอบความตรงท่ีแกนกลาง Median Line ( Recall 3 Point)

รูปท่ี 2.2-16 ภาพกราฟแสดงการตรวจสอบความตรงท่ีแกนกลาง Median Line (2D-Line)

11/19

Thai-German InstituteThai-German Institute

สถาบนั ไทย-เยอรมัน

รูปท่ี 2.2-17 ภาพกราฟแสดงการตรวจสอบความตรงท่ีแกนกลาง Median Line (2D-Line)
รูปท่ี 2.2-18 ภาพกราฟแสดงการตรวจสอบความตรงท่ีแกนกลาง Median Line (3D Line)

12/19

Thai-German Institute

สถาบนั ไทย-เยอรมัน

บทท่ี 2.3

ความกลม (Circularity)



นิยาม
ความกลม (Circularity) คือ สภาวะที่จุดทุกจุดบนเส้นรูปลกั ษณ์ที่จดั วางในระนาบเดียวกนั มีระยะห่างจากจุดศูนยก์ ลาง

เดียวกนั เป็นระยะเท่ากนั
ค่าความเบี่ยงเบนของความกลม (Circularity deviation) คือ ค่าความไมก่ ลมที่ตรวจวดั ไดข้ องเส้นรูปลกั ษณ์ที่ถูกควบคุม
ค่าพิกดั ความเผื่อของความกลม (Circularity tolerance) คือ ค่าความเบี่ยงเบนของความกลมมากที่สุดที่สามารถยอมรับ

ได้
ขอบเขตค่าพิกดั ความเผื่อของความกลม (Circularity tolerance zone) จะประกอบดว้ ยวงกลม 2 วงร่วมศูนยก์ นั และมี

ระยะห่างเทา่ กบั ค่าพิกดั ความเผอื่ ของความกลมที่ระบุไวใ้ นกรอบควบคุมรูปลกั ษณ์
Thai-German Institute
แบบงาน
ค่าความเบี่ยงเบนของความกลม

ขอบเขตคา่ พกิ ดั ความเผอ่ื ของความกลม
รูปท่ี 2.3-1 แบบงาน ผิวชิน้ งานจริงท่ีเกิดขึน้ และขอบเขตค่าพิกดั ความเผ่ือของความกลม

13/19

Thai-German Institute

สถาบนั ไทย-เยอรมัน

การควบคุมความกลม
ความกลมจะควบคุมไดเ้ ฉพาะพ้ืนผวิ Feature เท่าน้นั ดงั น้นั จึงไม่สามารถใส่ Modifier   หรือ  ได้ และเม่ือมีการ

ระบุขนาดเส้นผา่ นศูนยก์ ลางของ Feature-of-size พ้ืนผิว Feature จะถูกควบคุมความกลมโดยอตั โนมตั ิ ซ่ึงเป็ นผลจากการ
ควบคุมของขนาดชิ้นงาน (Size dimension) และกฎขอ้ ที่ 1

แบบงาน

ความหมาย
Thai-German Institute
รูปท่ี 2.3-2 การควบคมุ ความกลมด้วยกฎข้อท่ี 1

แบบงาน

ความหมาย
รูปท่ี 2.3-3 การกาํ หนดค่าพิกดั ความเผ่ือของความกลมลงในแบบงาน

14/19

Thai-German Institute Thai-German Institute

สถาบันไทย-เยอรมัน

การตรวจสอบความกลม Circularity ด้วยเคร่ือง CMM (Calypso Zeiss)

รูปท่ี 2.3-4 การตรวจสอบความกลมด้วยการใช้เคร่ือง CMM

รูปท่ี 2.3-5 การแสดงค่าความกลมด้วยกราฟ

15/19

Thai-German Institute Thai-German Institute

สถาบนั ไทย-เยอรมัน

รูปท่ี 2.3-6 การตรวจสอบค่าความกลมท่ีละช่วง
รูปท่ี 2.3-7 การรายงานผลค่าความกลมทีละช่วง

16/19

Thai-German Institute

สถาบันไทย-เยอรมัน

บทท่ี 2.4

ความเป็ นทรงกระบอก (Cylindricity)



นิยาม
ความเป็ นทรงกระบอก (Cylindricity) คือ สภาวะทีจ่ ุดทุกจุดบนพ้ืนผิวที่จดั วางต้งั ฉากกบั แกนกลาง มีระยะห่างจาก

แกนกลางเดียวกนั เป็นระยะเท่ากนั
ค่าความเบี่ยงเบนของความเป็นทรงกระบอก (Cylindricity deviation) คือ ค่าความไม่เป็ นทรงกระบอกที่ตรวจวดั ไดข้ อง

พ้นื ผวิ ท่ีถูกควบคุม
ค่าพิกดั ความเผื่อของความเป็ นทรงกระบอก (Cylindricity tolerance) คือ ค่าความเบี่ยงเบนของความเป็ นทรงกระบอก

มากที่สุดที่สามารถยอมรับได้
ขอบเขตค่าพิกดั ความเผื่อของความเป็ นทรงกระบอก (Circularity tolerance zone) จะประกอบดว้ ยทรงกระบอก 2 วง

ร่วมแกนกนั และมีระยะห่างเทา่ กบั คา่ พิกดั ความเผอื่ ของความเป็นทรงกระบอกที่ระบุไวใ้ นกรอบควบคุมรูปลกั ษณ์
Thai-German Institute
แบบงาน
คา่ ความเบี่ยงเบนของความเป็ นทรงกระบอก

ขอบเขตค่าพกิ ดั ความเผอ่ื ของความเป็ นทรงกระบอก
รูปท่ี 2.4-1 แบบงาน ผิวชิน้ งานจริงท่ีเกิดขึน้ และขอบเขตค่าพิกดั ความเผ่ือของความเป็ นทรงกระบอก

17/19

Thai-German Institute

สถาบันไทย-เยอรมนั

การควบคุมความเป็ นทรงกระบอก
ความเป็ นทรงกระบอกจะควบคุมไดเ้ ฉพาะพ้ืนผิว Feature เท่าน้นั ดงั น้นั จึงไม่สามารถใส่ Modifier   หรือ  ได้

และเมื่อมีการระบุขนาดเส้นผ่านศูนยก์ ลางของ Feature-of-size พ้ืนผิว Feature จะถูกควบคุมความเป็ นทรงกระบอกโดย
อตั โนมตั ิ ซ่ึงเป็นผลจากการควบคุมของขนาดชิ้นงาน (Size dimension) และกฎขอ้ ที่ 1

แบบงาน

Thai-German Instituteความหมาย

รูปท่ี 2.4-2 การควบคมุ ความเป็ นทรงกระบอกด้วยกฎข้อท่ี 1

แบบงาน

ความหมาย

รูปท่ี 2.4-3 การกาํ หนดค่าพิกดั ความเผ่ือของความเป็นทรงกระบอกลงในแบบงาน

18/19

Thai-German Institute Thai-German Institute

สถาบันไทย-เยอรมนั

การตรวจสอบความทรงกระบอก Cylindricity ด้วยเคร่ือง CMM (Calypso Zeiss)

รูปท่ี 2.4-4 การตรวจสอบค่าความกลมด้วยเคร่ือง CMM

รูปท่ี 2.4-3 การสแสดงค่าความทรงกระบอกแบบกราฟ

19/19

Thai-German Institute

สถาบันไทย-เยอรมัน

บทท่ี 3

ความต้งั ฉาก (Perpendicularity)



นิยาม
ความต้งั ฉาก (Perpendicularity) คือ สภาวะที่พ้ืนผวิ ระนาบกลางหรือแกนกลาง ทาํ มุม 90 องศาพอดีกบั ดาต้มั อา้ งอิง
ค่าความเบี่ยงเบนของความต้งั ฉาก (Perpendicularity deviation) คือ ค่าความไม่ต้งั ฉากที่ตรวจวดั ไดข้ องพ้ืนผิว ระนาบ

กลางหรือแกนกลางที่ถูกควบคุม
ค่าพิกดั ความเผือ่ ของความต้งั ฉาก (Perpendicularity tolerance) คือ ค่าความเบี่ยงเบนของความต้งั ฉากมากที่สุดที่

สามารถยอมรับได้
ขอบเขตค่าพิกดั ความเผือ่ ของความต้งั ฉาก (Perpendicularity tolerance zone) จะมีลกั ษณะแตกต่างกนั ออกไปตาม

ลกั ษณะของการควบคุม ซ่ึงสามารถแบง่ ออกไดเ้ ป็น 4 กรณี คือ
- ค่าความต้งั ฉากที่บงั คบั ใชก้ บั พ้นื ผวิ แบนราบที่เป็น Feature และ Feature of size
- ค่าความต้งั ฉากที่บงั คบั ใชก้ บั แกนกลางทรงกระบอก (ทิศทางเดียว)
- ค่าความต้งั ฉากที่บงั คบั ใชก้ บั แกนกลางทรงกระบอก (รอบทิศ)
- ค่าความต้งั ฉากที่บงั คบั ใชก้ บั แต่ละเส้นบนพ้ืนผวิ
Thai-German Institute
กรณี กรอบควบคุมความ บงั คบั ใช้ รูปร่างของขอบเขต ขอ้ ควรระวงั
ต้งั ฉาก กบั คา่ พิกดั ความเผอื่

1  0.2 A พ้ืนผวิ ระนาบคู่ขนาน บงั คบั ใชก้ บั พ้นื ผวิ เท่าน้นั

2  0.2 A รู ระนาบคูข่ นาน บงั คบั ใชก้ บั แกนกลางในมุมมองเดียวเท่าน้นั

3   0.2 A รู ทรงกระบอก บงั คบั ใชก้ บั แกนกลางในทุกทิศทาง

4  0.2 A พ้ืนผวิ * เส้นคู่ขนาน บงั คบั ใชก้ บั เส้นบนพ้ืนผวิ

* ตอ้ งมีขอ้ ความ “EACH LINE ELEMENT” กาํ กบั อยดู่ ว้ ย

ตารางท่ี 3.1-1 ความตง้ั ฉากในกรณีต่างๆ

1/16

Thai-German Institute

สถาบนั ไทย-เยอรมัน

รูปท่ี 3.1-2 สภาวะ Actual Virtual Envelope ของ Pin

ค่าความต้งั ฉากทบี่ ังคับใช้กบั พืน้ ผวิ แบนราบทเี่ ป็ น Feature และ Feature of size
ในกรณีน้ีจะเป็ นการควบคุมพ้ืนผิวหรือระนาบกลาง ให้อยูภ่ ายใน Tolerance zone ซ่ึงมีลกั ษณะเป็ นระนาบคู่ขนานที่

จดั วางต้งั ฉากกบั ดาต้มั อา้ งอิงและมีระยะห่างเท่ากบั ค่าพิกดั ความเผอื่ ของความต้งั ฉากที่ระบุไวใ้ นกรอบควบคุมรูปลกั ษณ์
Thai-German Institute
แบบงาน ความหมาย

รูปท่ี 3.1-1 การควบคมุ ความตงั้ ฉากท่ีบังคบั ใช้กับพืน้ ผิวแบนราบที่เป็น Feature

แบบงาน ความหมาย

รูปท่ี 3.1-3 การควบคุมความตั้งฉากท่ีบังคับใช้กับพืน้ ผิวแบนราบท่ีเป็น Feature of size

2/16

Thai-German Institute

สถาบนั ไทย-เยอรมัน

ค่าความต้ังฉากทบี่ งั คบั ใช้กบั แกนกลางทรงกระบอก (ทศิ ทางเดยี ว)
ในกรณีน้ีจะเป็ นการควบคุมแกนกลางของ Feature of size ให้อยูภ่ ายใน Tolerance zone ซ่ึงมีลกั ษณะเป็ นระนาบ

คู่ขนานที่จดั วางต้งั ฉากกบั ดาต้มั อา้ งอิงและมีระยะห่างเท่ากบั ค่าพิกดั ความเผือ่ ของความต้งั ฉากที่ระบุไวใ้ นกรอบควบคุม
รูปลกั ษณ์

แบบงาน ความหมาย

Thai-German Institute
รูปท่ี 3.1-4 การควบคมุ ความตง้ั ฉากท่ีบังคบั ใช้กบั แกนกลางของ Feature of size (ทิศทางเดยี ว)

ค่าความต้งั ฉากทบ่ี ังคับใช้กบั แกนกลางทรงกระบอก (รอบทศิ )
ในกรณีน้ีจะเป็ นการควบคุมแกนกลางของ Feature of size ให้อยู่ภายใน Tolerance zone ซ่ึงมีลกั ษณะเป็ นท่อ

ทรงกระบอกที่จดั วางต้งั ฉากกบั ดาต้มั อา้ งอิงและมีเส้นผา่ นศูนยก์ ลางเทา่ กบั คา่ พิกดั ความเผอื่ ของความต้งั ฉากที่ระบุไวใ้ นกรอบ
ควบคุมรูปลกั ษณ์

แบบงาน ความหมาย

รูปท่ี 3.1-5 การควบคมุ ความตง้ั ฉากท่ีบังคบั ใช้กบั แกนกลางของ Feature of size ในสภาวะ RFS

3/16

Thai-German Institute ความหมาย

สถาบันไทย-เยอรมัน

แบบงาน

รูปท่ี 3.1-6 การควบคมุ ความตง้ั ฉากท่ีบังคบั ใช้กบั แกนกลางของ Feature of size ในสภาวะ MMC

Thai-German Instituteรายละเอียด วธิ ีการใชง้ าน

รูปท่ี 3.1-7 เกจตรวจสอบชิน้ งานในสภาวะ RFS

แบบงาน ความหมาย

รูปท่ี 3.1-8 ค่า Tolerance มคี ่าเป็นศูนย์ในสภาวะ MMC

4/16

Thai-German Institute

สถาบันไทย-เยอรมนั

ค่าความต้งั ฉากทบี่ ังคับใช้กบั แต่ละเส้นบนพืน้ ผวิ
ในกรณีน้ีจะเป็ นการควบคุมเส้นบนพ้ืนผิว ให้อยภู่ ายใน Tolerance zone ซ่ึงมีลกั ษณะเป็ นเส้นคู่ขนานที่จดั วางต้งั ฉาก

กบั ดาต้มั อา้ งอิงและมีระยะห่างเท่ากบั ค่าพิกดั ความเผื่อของความต้งั ฉากที่ระบุไวใ้ นกรอบควบคุมรูปลกั ษณ์ โดยที่พ้ืนผิวที่ถูก
ควบคุมจะมีการระบุขอ้ ความ “Each element” “Each line element” หรือ “Each radial element” เพิ่มเติมลงไปดว้ ย

แบบงาน ความหมาย

Thai-German Institute
รูปท่ี 3.1-9 การควบคมุ ความตัง้ ฉากที่บังคบั ใช้กบั เส้นแต่ละเส้นบนพืน้ ผิว (Each radial element)

แบบงาน ความหมาย

รูปท่ี 3.1-10 การควบคมุ ความตง้ั ฉากที่บังคบั ใช้กับเส้นแต่ละเส้นบนพืน้ ผิว (Each line element)

5/16

Thai-German InstituteThai-German Institute

สถาบนั ไทย-เยอรมนั

การตรวจสอบความฉาก Perpendicularity ด้วยเคร่ือง CMM (Calypso Zeiss)

รูปท่ี 3.1-11 การเกบ็ Feature เพ่ือคาํ นวณความฉาก

รูปท่ี 3.1-12 การตรวจสอบความฉากของ Feature Plane แบบ Datum เดยี ว

รูปท่ี 3.1-13 การควบคมุ ความต้งั ฉากที่บังคบั ใช้กบั เส้นแต่ละเส้นบนพืน้ ผิว (Each line
element)

6/16

Thai-German InstituteThai-German Institute

สถาบนั ไทย-เยอรมนั

รูปท่ี 3.1-14 การตรวจสอบความฉากของแกนกลางทรงกระบอก

รูปท่ี 3.1-15 การคาํ นวณความฉากของแกนกลางทรงกระบอก แบบ Tolerance Zone Cylinder
shape
รูปท่ี 3.1-16 การคาํ นวณความฉากของแกนกลางทรงกระบอก 2 Datum Control (RFS)

7/16

Thai-German InstituteThai-German Institute

สถาบนั ไทย-เยอรมนั

รูปท่ี 3.1-17 การคาํ นวณความฉากของแกนกลางทรงกระบอก 2 Datum Control (MMC)

รูปท่ี 3.1-18 การคาํ นวณความฉากของแกนกลางทรงกระบอก แบบ MMC ทาํ ให้เกิด Bonus
Tolerance
รูปท่ี 3.1-19 การคาํ นวณความฉากของแกนกลางทรงกระบอก กบั แกนกลางทรงกระบอก

8/16

Thai-German InstituteThai-German Institute

สถาบนั ไทย-เยอรมัน

รูปท่ี 3.1-20 การคาํ นวณความฉากของแกนกลางทรงกระบอก แบบ Projection Tolerance

9/16

Thai-German Institute

สถาบันไทย-เยอรมนั

บทท่ี 3.2

ความขนาน (Parallelism)



นิยาม
ความขนาน (Parallelism) คือ สภาวะที่พ้ืนผวิ ระนาบกลางหรือแกนกลาง มีระยะห่างคงที่กบั ดาต้มั อา้ งอิง
ค่าความเบี่ยงเบนของความขนาน (Parallelism deviation) คือ ค่าความไม่ขนานทีต่ รวจวดั ไดข้ องพ้ืนผิว ระนาบกลาง

หรือแกนกลางท่ีถูกควบคุม
ค่าพิกดั ความเผือ่ ของความขนาน (Parallelism tolerance) คือ ค่าความเบี่ยงเบนของความขนานมากที่สุดที่สามารถ

ยอมรับได้
ขอบเขตคา่ พิกดั ความเผอื่ ของความขนาน (Parallelism tolerance zone) จะมีลกั ษณะแตกต่างกนั ออกไปตามลกั ษณะของ

การควบคุม โดยส่วนมากแลว้ การควบคุมความขนานแบ่งออกไดเ้ ป็น 2 กรณี คือ
- ค่าความขนานที่บงั คบั ใชก้ บั พ้นื ผวิ (Feature) หรือระนาบกลาง (Center plane)
- คา่ ความขนานที่บงั คบั ใชก้ บั แกนกลางทรงกระบอก
Thai-German Institute
กรณี กรอบควบคุม บงั คบั ใชก้ บั รูปร่างของขอบเขต ขอ้ ควรระวงั
ความเป็ นมุม ค่าพิกดั ความเผอื่

1  0.2 A พ้ืนผวิ ระนาบคูข่ นาน บงั คบั ใชก้ บั พ้ืนผวิ หรือระนาบกลาง

2   0.2 A รู ทรงกระบอก บงั คบั ใชก้ บั แกนกลาง

ตารางท่ี 3.2-1 ความขนานในกรณีต่างๆ

ค่าความขนานทบ่ี งั คบั ใช้กบั พืน้ ผวิ หรือระนาบ
ในกรณีน้ีจะเป็ นการควบคุมพ้ืนผิวหรือระนาบกลาง ให้อยูภ่ ายใน Tolerance zone ซ่ึงมีลกั ษณะเป็ นระนาบคู่ขนานที่
จดั วางขนานกบั ดาต้มั อา้ งอิงและมีระยะห่างเทา่ กบั คา่ พิกดั ความเผอื่ ของความขนานที่ระบุไวใ้ นกรอบควบคุมรูปลกั ษณ์
แบบงาน ความหมาย

รูปท่ี 3.2-2 การควบคมุ ความขนานท่ีบงั คับใช้กบั พืน้ ผิว Feature

10/16

Thai-German Institute ความหมาย

สถาบนั ไทย-เยอรมัน

แบบงาน

รูปท่ี 3.2-3 การควบคมุ ความขนานท่ีบังคบั ใช้กบั ระนาบกลาง

Thai-German Institute
ค่าความขนานทบ่ี ังคับใช้กบั แกนกลางทรงกระบอก
ในกรณีน้ีจะเป็ นการควบคุมแกนกลางของ Feature of size ให้อยูภ่ ายใน Tolerance zone ซ่ึงมีลกั ษณะเป็ นท่อ

ทรงกระบอกทีจ่ ดั วางขนานกบั ดาต้มั อา้ งอิงและมีเส้นผา่ นศูนยก์ ลางเท่ากบั ค่าพิกดั ความเผื่อของความขนานที่ระบุไวใ้ นกรอบ
ควบคุมรูปลกั ษณ์

แบบงาน ความหมาย

รูปท่ี 3.2-4 การควบคมุ ความขนานท่ีบงั คบั ใช้กบั แกนกลางของ Feature of size ในสภาวะ RFS

แบบงาน ความหมาย

รูปท่ี 3.2-5 การควบคมุ ความขนานท่ีบงั คบั ใช้กบั แกนกลางของ Feature of size ในสภาวะ MMC

11/16

Thai-German InstituteThai-German Institute

สถาบันไทย-เยอรมัน

การตรวจสอบความฉาก Perpendicularity ด้วยเคร่ือง CMM (Calypso Zeiss)

รูปท่ี 3.2-6 การควบคมุ ความขนานของ Feature Plane

รูปท่ี 3.2-5 การควบคมุ ความขนานแกนกลางทรงกระบอก

รูปท่ี 3.2-8 การควบคมุ ความขนานแกนกลางทรงกระบอก สภาวะ RFS ของแกนกลางสภาวะ
RFS

12/16

Thai-German InstituteThai-German Institute

สถาบนั ไทย-เยอรมัน

รูปท่ี 3.2-9 การควบคมุ ความขนานแกนกลางทรงกระบอกสภาวะ MMC แบบ ทิศทาง
Parallel
รูปท่ี 3.2-10 การควบคมุ ความขนานของแกนกลางสภาวะ MMC แบบ 2 Datum

รูปท่ี 3.2-11 การควบคมุ ความขนานของแกนกลางสภาวะ MMC แบบ 2 Datum ทาํ ใหเ้ กิด

Bonus Tolerance

13/16

Thai-German Institute

สถาบนั ไทย-เยอรมนั

บทท่ี 3.3

ความเป็ นมุม (Angularity)



นิยาม
ความเป็นมุม (Angularity) คือ สภาวะที่พ้ืนผวิ ระนาบกลางหรือแกนกลาง ทาํ มุมตามที่กาํ หนดไดพ้ อดีกบั ดาต้มั อา้ งอิง
ค่าความเบี่ยงเบนของความเป็ นมุม (Angularity deviation) คือ ค่าความไม่เป็ นมุมที่ตรวจวดั ไดข้ องพ้ืนผิว ระนาบกลาง

หรือแกนกลางท่ีถูกควบคุม
ค่าพิกดั ความเผือ่ ของความเป็ นมุม (Angularity tolerance) คือ ค่าความเบีย่ งเบนของความเป็ นมุมมากที่สุดที่สามารถ

ยอมรับได้
ขอบเขตค่าพิกดั ความเผื่อของความเป็ นมุม (Angularity tolerance zone) จะมีลกั ษณะแตกต่างกนั ออกไปตามลกั ษณะ

ของการควบคุม โดยส่วนมากแลว้ การควบคุมความเป็นมุมแบ่งออกไดเ้ ป็น 2 กรณี คือ
- ค่าความเป็นมุมที่บงั คบั ใชก้ บั พ้นื ผวิ (Feature) หรือระนาบกลาง (Center plane)
- คา่ ความเป็นมุมที่บงั คบั ใชก้ บั แกนกลางทรงกระบอก
Thai-German Institute
กรณี กรอบควบคุมความ บงั คบั ใช้ รูปร่างของขอบเขต ขอ้ ควรระวงั
เป็ นมุม กบั ค่าพิกดั ความเผอื่

1  0.2 A พ้ืนผวิ ระนาบคู่ขนาน บงั คบั ใชก้ บั พ้ืนผวิ หรือระนาบกลาง

2   0.2 A รู ทรงกระบอก บงั คบั ใชก้ บั แกนกลาง

ตารางท่ี 3.3-1 ความเป็ นมมุ ในกรณีต่างๆ

เมื่อพ้ืนผวิ ระนาบกลางหรือแกนกลางถูกควบคุมความเป็นมุม การกาํ หนดมุมในแบบงานจะตอ้ งกาํ หนดขนาดของมุม
ดว้ ย Basic dimension เท่าน้นั

ค่าความเป็ นมุมทบ่ี งั คบั ใช้กบั พืน้ ผวิ หรือระนาบ
ในกรณีน้ีจะเป็ นการควบคุมพ้ืนผิวหรือระนาบกลาง ให้อยูภ่ ายใน Tolerance zone ซ่ึงมีลกั ษณะเป็ นระนาบคู่ขนานที่

จดั วางเป็นมุมพอดีกบั ดาต้มั อา้ งอิงและมีระยะห่างเทา่ กบั ค่าพิกดั ความเผอื่ ของความเป็นมุมที่ระบุไวใ้ นกรอบควบคุมรูปลกั ษณ์

14/16

Thai-German Institute ความหมาย

สถาบนั ไทย-เยอรมนั

แบบงาน

รูปท่ี 3.3-2 การควบคมุ ความเป็ นมมุ ท่ีบังคับใช้กบั พืน้ ผิว Feature

แบบงาน ความหมาย
Thai-German Institute
รูปท่ี 3.3-3 การควบคมุ ความเป็ นมมุ ท่ีบังคับใช้กบั ระนาบกลาง

ค่าความเป็ นมุมทบ่ี งั คบั ใช้กบั แกนกลางทรงกระบอก
ในกรณีน้ีจะเป็ นการควบคุมแกนกลางของ Feature of size ให้อยูภ่ ายใน Tolerance zone ซ่ึงมีลกั ษณะเป็ นท่อ

ทรงกระบอกที่จดั วางเป็นมุมพอดีกบั ดาต้มั อา้ งอิงและมีเส้นผา่ นศูนยก์ ลางเท่ากบั ค่าพิกดั ความเผื่อของความเป็ นมุมที่ระบุไวใ้ น
กรอบควบคุมรูปลกั ษณ์

แบบงาน ความหมาย

15/16

Thai-German Institute

สถาบันไทย-เยอรมนั

รูปท่ี 3.3-4 การควบคมุ ความเป็ นมมุ ท่ีบังคับใช้กบั แกนกลางของ Feature of size ในสภาวะ RFS

แบบงาน ความหมาย

Thai-German Institute
Actual size Bonus tolerance  Tolerance zone
รูปท่ี 3.3-5 การควบคมุ ความเป็ นมมุ ท่ีบังคับใช้กบั แกนกลางของ Feature of size ในสภาวะ MMC

การตรวจสอบความเป็นมมุ Angularity ด้วยเคร่ือง CMM (Calypso Zeiss)

รูปท่ี 3.3-6 การควบคมุ ความเป็ นมมุ ของ Feature Plane

รูปท่ี 3.3-7 การควบคมุ ความเป็ นมมุ ด้วยการกาํ หนดค่า Basic Dimension

16/16

Thai-German Institute

สถาบนั ไทย-เยอรมัน

=+บทท่ี 4

ตาํ แหน่ง (Position)



นิยาม
ตาํ แหน่งจริง (True position) คือ ตาํ แหน่งหรือที่ต้งั ที่พอดี ณ จุด แกนกลางหรือระนาบกลางของ Feature of size ท่ีจดั

วางสัมพนั ธ์กบั ดาต้มั อา้ งอิง
ค่าความเบี่ยงเบนของตาํ แหน่ง (Position deviation) คือ ค่าความไม่อยใู่ นตาํ แหน่งจริงที่ตรวจวดั ไดข้ องจุด แกนกลาง

หรือระนาบกลางที่ถูกควบคุม
ค่าพิกดั ความเผือ่ ของตาํ แหน่ง (Tolerance of position) คือ ค่าความเบีย่ งเบนของความไม่อยู่ในตาํ แหน่งมากที่สุดที่

สามารถยอมรับได้
ขอบเขตค่าพิกดั ความเผื่อของตาํ แหน่ง (Tolerance zone of position) จะมีลกั ษณะแตกต่างกนั ออกไปตามลกั ษณะของ

การควบคุม โดยส่วนมากแลว้ การควบคุมตาํ แหน่งแบง่ ออกไดเ้ ป็น 2 กรณี คือ
- ขอบเขตคา่ พิกดั ความเผอื่ ของตาํ แหน่ง ที่มีลกั ษณะเป็นระนาบคู่ขนาน
- ขอบเขตค่าพิกดั ความเผอื่ ของตาํ แหน่ง ที่มีลกั ษณะเป็นทอ่ ทรงกระบอก
ในการระบุค่าพิกดั ความเผอื่ ของตาํ แหน่งในแบบงาน จะมีขอ้ สังเกต ดงั น้ี
- คา่ พิกดั ความเผอื่ ของตาํ แหน่งตอ้ งระบุบงั คบั ใชก้ บั Feature of size เทา่ น้นั
- ค่าพิกดั ความเผอื่ ของตาํ แหน่งจะตอ้ งมีดาต้มั อา้ งอิง
- จะตอ้ งใช้ Basic dimension ในการระบุตาํ แหน่งจริง
- สามารถใส่ Modifier   หรือ  ลงในกรอบควบคุมรูปลกั ษณ์หรือไม่กไ็ ด้
Thai-German Institute
  0.2  A B  C อาจจะมีการใส่ Modifier  หรือไมก่ ไ็ ด้

รูปท่ี 4.1-1 การกาํ หนดค่าพิกดั ความเผ่ือของตาํ แหน่งลงในกรอบควบคมุ รูปลกั ษณ์

1/14

Thai-German InstituteThai-German Institute

สถาบนั ไทย-เยอรมนั

การควบคุมตําแหน่ง
การคึวบคุมตาํ แหน่งสามารถควบคุมไดท้ ้งั ระนาบกลางหรือแกนกลางของ Feature of size

แบบงาน

ความหมาย
รูปท่ี 4.1-2 การควบคมุ ตาํ แหน่งท่ีบังคบั ใช้กบั ระนาบกลาง (Center plane)

แบบงาน

ความหมาย

รูปท่ี 4.1-3 การควบคมุ ตาํ แหน่งท่ีบังคบั ใช้กบั แกนกลาง (Center line)

สภาวะ Virtual condition at MMC ของรู
จากรูปที่ 10-4 ท่ีกาํ หนดใหร้ ูมีขนาด  15.5 -  15.0 มม. และขอบเขตค่าพิกดั ความเผื่อของตาํ แหน่ง มีรูปร่างเป็ นท่อ

ทรงกระบอกขนาด  0.2 มม. โดยที่แกนกลางของขอบเขตค่าพิกดั ความเผือ่ ของตาํ แหน่งจะอยู่ที่ตาํ แหน่ง True position

2/14

Thai-German InstituteThai-German Institute

สถาบันไทย-เยอรมัน

สมมุติใหร้ ูอยใู่ นสภาวะ MMC รูจะมีขนาด  15.0 มม. และแกนกลางของรูจะมีระห่างจากแกนกลางของขอบเขตค่าพิกดั ความ
เผอ่ื ของตาํ แหน่ง ไดไ้ มเ่ กิน 0.1 มม. ดงั น้นั ขอบรูจะอยูใ่ กลก้ บั ตาํ แหน่ง True position ไดใ้ กลท้ ี่สุดเท่ากบั 7.4 มม. เมื่อนาํ ขอบรู
ที่ใกลต้ าํ แหน่ง True position มาสร้างเป็ นขอบเขต จะไดข้ อบเขตเป็ นท่อทรงกระบอกขนาด  14.8 มม. เราจะเรียกขอบเขต
ท่อทรงกระบอกที่ไดน้ ้ีวา่ สภาวะ Virtual condition at MMC

แบบงาน

ความไม่อยใู่ นตาํ แหน่ง

รูปท่ี 4.1-4 สภาวะ Virtual condition at MMC ของรู

สภาวะ Virtual condition at MMC ของเพลา
จากรูปที่ 10-5 ท่ีกาํ หนดใหเ้ พลามีขนาด  15.5 -  15.0 มม. และขอบเขตค่าพิกดั ความเผื่อของตาํ แหน่ง มีรูปร่างเป็ น

ท่อทรงกระบอกขนาด  0.2 มม. โดยที่แกนกลางของขอบเขตค่าพิกดั ความเผือ่ ของตาํ แหน่งจะอยูท่ ี่ตาํ แหน่ง True position
สมมุติให้เพลาอยใู่ นสภาวะ MMC รูจะมีขนาด  15.5 มม. และแกนกลางของเพลาจะมีระห่างจากแกนกลางของขอบเขตค่า
พิกดั ความเผื่อของตาํ แหน่ง ไดไ้ ม่เกิน 0.1 มม. ดงั น้นั ขอบเพลาจะอยูห่ ่างจากตาํ แหน่ง True position ไดม้ ากที่สุดเท่ากบั 7.85
มม. เมื่อนาํ ขอบเพลาที่ห่างจากตาํ แหน่ง True position มาสร้างเป็ นขอบเขต จะไดข้ อบเขตเป็ นท่อทรงกระบอกขนาด  15.7
มม. เราจะเรียกขอบเขตทอ่ ทรงกระบอกที่ไดน้ ้ีวา่ สภาวะ Virtual condition at MMC

3/14

Thai-German InstituteThai-German Institute

สถาบันไทย-เยอรมัน

แบบงาน

ความไมอ่ ยใู่ นตาํ แหน่ง
รูปท่ี 4.1-5 สภาวะ Virtual condition at MMC ของเพลา

การควบคุมตําแหน่งในสภาวะ MMC
เมื่อใดก็ตามที่มีการระบุสัญลกั ษณ์ปรับปรุง  ลงในช่อง Tolerance value ของกรอบควบคุมรูปลกั ษณ์ท่ีบงั คบั ใชก้ บั

Feature of size จะหมายความวา่ ค่าพิกดั ความเผื่อที่กาํ หนดไวน้ ้นั จะเป็ นค่าพิกดั ความเผื่อในสภาวะ MMC เท่าน้นั ถา้ ชิ้นงาน
ไมไ่ ดอ้ ยใู่ นสภาวะ MMC ค่าความพิกดั ความเผอื่ น้นั จะเกิดคา่ Bonus tolerance

แบบงาน

4/14

Thai-German Institute Thai-German Institute

สถาบนั ไทย-เยอรมัน

ความหมาย
รูปท่ี 4.1-6 ตาํ แหน่งแกนกลางของรูในสภาวะ MMC

5/14

Thai-German Institute Thai-German Institute

สถาบันไทย-เยอรมัน

การตรวจสอบตาํ แหน่ง GD&T Position ด้วยเคร่ือง CMM (Calypso Zeiss)

รูปท่ี 4.1-7 ตาํ แหน่งแกนกลางของรูในสภาวะ RFS

รูปท่ี 4.1-8 ตาํ แหน่งแกนกลางของรูในสภาวะ MMC

6/14

Thai-German InstituteThai-German Institute

สถาบันไทย-เยอรมัน

การตรวจสอบตาํ แหน่ง GD&T Position Pattern ด้วยเคร่ือง CMM (Calypso Zeiss

รูปท่ี 4.1-9 ตาํ แหน่งแกนกลางของรูในสภาวะ RFS Group Pattern Control

รูปท่ี 4.1-10 แสดงกราฟการตรวจสอบ GD&T Position Group Pattern Control

7/14

Thai-German Institute Thai-German Institute

สถาบนั ไทย-เยอรมัน

การตรวจสอบตาํ แหน่ง GD&T ด้วยเคร่ือง CMM (Calypso Zeiss

รูปท่ี 4.1-11 ตาํ แหน่งแกนกลางของรู แบบมกี ารควบคมุ ทิศทาง X,Y,Z

8/14

Thai-German Institute

สถาบนั ไทย-เยอรมัน

บทท่ี 4.2

ความร่วมศูนย์ร่วมแกน (Concentricity)



นิยาม
ความร่วมศูนยร์ ่วมแกน (Concentricity) คือ สภาวะที่แกนก่ึงกลาง (Median line) ของพ้ืนผิวที่ตอ้ งการควบคุม เป็ นแกน

เดียวกนั กบั แกนกลางของดาต้มั อา้ งอิง
ค่าความเบี่ยงเบนของความร่วมศูนยร์ ่วมแกน (Concentricity deviation) คือ ค่าความไม่ร่วมศูนยร์ ่วมแกน ที่ตรวจวดั ได้

ของแกนก่ึงกลางของพ้ืนผวิ ที่ถูกควบคุม
ค่าพิกดั ความเผอื่ ของความร่วมศูนยร์ ่วมแกน (Concentricity tolerance) คือ ค่าความเบี่ยงเบนของความร่วมศูนยร์ ่วมแกน

มากที่สุดที่สามารถยอมรับได้
ขอบเขตค่าพิกดั ความเผื่อของความร่วมศูนยร์ ่วมแกน (Concentricity tolerance zone) จะมีลกั ษณะเป็ นท่อทรงกระบอก

ซ่ึงมีขนาดเส้นผา่ นศูนยก์ ลางเทา่ กบั คา่ พิกดั ความเผอื่ ของความร่วมศูนยร์ ่วมแกน ที่ระบุไวใ้ นกรอบควบคุมรูปลกั ษณ์
Thai-German Institute
แบบงาน

ความหมาย
รูปท่ี4.2-1 การควบคมุ ความร่วมศูนย์ร่วมแกน

การตรวจสอบตาํ แหน่ง GD&T Concentric ด้วยเคร่ือง CMM (Calypso Zeiss)

9/14

Thai-German Institute Thai-German Institute

สถาบนั ไทย-เยอรมัน

รูปท่ี4.2-2 การควบคมุ ความร่วมศูนย์ร่วมแกน
รูปท่ี4.2-3 การควบคมุ ความร่วมศูนย์ร่วมแกน

10/14

Thai-German Institute Thai-German Institute

สถาบันไทย-เยอรมัน

รูปท่ี4.2-4 การควบคมุ ความร่วมศูนย์ร่วมแกน RFS
รูปท่ี4.2-5 การควบคมุ ความร่วมศูนย์ร่วมแกน MMC

11/14

Thai-German Institute Thai-German Institute

สถาบนั ไทย-เยอรมัน

รูปท่ี4.2-6 การรายงานค่าความร่วมศูนย์ร่วมแกน

12/14

Thai-German Institute

สถาบนั ไทย-เยอรมนั

บทท่ี 4.3

ความสมมาตร (Symmetry)



นิยาม
ความสมมาตร (Symmetry) คือ สภาวะที่ระนาบก่ึงกลาง (Median plane) ของพ้ืนผิวที่ตอ้ งการควบคุม เป็ นระนาบ

เดียวกนั กบั ระนาบกลางของดาต้มั อา้ งอิง
ค่าความเบี่ยงเบนของความสมมาตร (Symmetry deviation) คือ ค่าความไม่สมมาตรที่ตรวจวดั ไดข้ องระนาบก่ึงกลาง

ของพ้นื ผวิ ที่ถูกควบคุม
ค่าพิกดั ความเผื่อของความสมมาตร (Symmetry tolerance) คือ ค่าความเบี่ยงเบนของความสมมาตรมากที่สุดที่สามารถ

ยอมรับได้
ขอบเขตค่าพิกดั ความเผอื่ ของความสมมาตร (Symmetry tolerance zone) จะประกอบดว้ ยระนาบคู่ขนานที่มีระยะห่าง

เท่ากบั คา่ พิกดั ความเผอื่ ของความสมมาตรที่ระบุไวใ้ นกรอบควบคุมรูปลกั ษณ์
Thai-German Institute
แบบงาน

ความหมาย

รูปท่ี 4.3-1 การควบคมุ ความสมมาตร

13/14