DRAF 1 GARIS PANDUAN PENTADBIRAN DAERAH

SENARAI KANDUNGAN 1.0. Latar Belakang Pentadbiran Daerah Di Negeri 1
Sabah Secara Umum
2-4
1.1. Pengenalan Kepada Sistem Pentadbiran Di Sabah
Sebelum Merdeka 5

1.2. Sistem Pentadbiran Daerah Di Sabah Selepas 6-9
Merdeka
10 - 12
2.0. Latar Belakang Sabah
13 - 14
2.1. Maklumat Asas Sabah - Senarai Parlimen Dan 15 - 16
Dewan Undangan Negeri
17
2.2. Maklumat Asas Sabah - Keluasan Tanah Daerah 18
2.3. Maklumat Asas Sabah - Anggaran Jumlah Penduduk 19
2.4. Bandaraya Kota Kinabalu 20
2.5. Daerah Papar 21
2.6. Daerah Putatan 22
2.7. Daerah Penampang 23
2.8. Daerah Tuaran 24
2.9. Daerah Kota Belud 25
2.10. Daerah Ranau 26
2.11. Daerah Kudat
2.12. Daerah Kota Marudu
2.13. Daerah Pitas

SENARAI KANDUNGAN 2.0. Latar Belakang Sabah 27
28
2.14. Bandar Sandakan 29
2.15. Daerah Beluran (Labuk Sugut) 30
2.16. Daerah Kinabatangan 31
2.17. Daerah Tongod 32
2.18. Daerah Telupid 33
2.19. Bandar Tawau 34
2.20. Daerah Semporna 35
2.21. Daerah Kalabakan 36
2.22. Daerah Lahad Datu 37
2.23. Daerah Kunak 38
2.24. Daerah Keningau 39
2.25. Daerah Nabawan (Pensiangan) 40
2.26. Daerah Tambunan 41
2.27. Daerah Tenom 42
2.28. Daerah Beaufort 43
2.29. Daerah Kuala Penyu
2.30. Daerah Sipitang

SENARAI KANDUNGAN 3.0 Pengenalan Kepada Pejabat Daerah 44

3.1. Peranan Pejabat Daerah 45
3.2. Struktur Organisasi Pejabat Daerah Secara Umum 46
3.3. Fungsi Bahagian Dalam Pejabat Daerah Secara 47

Umum 48

4.0. Peranan Dan Tanggungjawab Pihak Pengurusan 49 - 53
Pentadbiran Daerah 54 - 56
57 - 58
4.1. Peranan Pegawai Daerah
4.2. Peranan Penolong Pegawai Daerah (Pentadbiran) 59
4.3. Peranan Penolong Pegawai Daerah (Pembangunan)
60 - 65
5.0. Fungsi Utama Pentadbiran Daerah 66 - 67
68 - 70
5.1. Pembangunan Daerah 71 - 74
5.2. Perundangan 75 - 76

5.2.1 Ketua Mahkamah Anak Negeri Daerah 77
5.2.2 Majistret Kelas Dua 78
5.3. Pentadbiran Kampung 79
5.4. Pengurusan Bencana
5.4.1 Jenis-Jenis Bencana
5.4.2 Jawatankuasa Pengurusan Bencana

SENARAI KANDUNGAN 5.0. Fungsi Utama Pentadbiran Daerah 80
81
5.4. Pengurusan Bencana 82 - 83
5.4.3 Tahap Pengurusan Bencana
5.4.4 Mekanisme Pengurusan Bencana 84 - 87
5.4.5 Jawatankuasa Pengurusan Bencana Daerah 88
(JPBD) 89
5.4.6 Bidang Tugas JPBD 90
91
5.5. Pengurusan Perolehan 92
5.5.1 Kategori Perolehan
5.5.2 Objektif Perolehan 93 - 96
5.5.3 Punca Kuasa Perolehan 97
5.5.4 Prinsip-Prinsip Perolehan 98
5.5.5 Dasar Perolehan
5.5.6 Kaedah Perolehan 99 - 110
A. Pembelian Terus 111 - 115
B. Sebut Harga 116 - 120
C. Tender 121 - 124
5.5.7 Pengurusan Kontrak Kerajaan 125 - 130
5.5.8 Pelaksanaan Integrity Pact 131 - 134
5.5.9 Perolehan Darurat
5.5.10 Larangan Pecah Kecil Perolehan Kerajaan

SENARAI KANDUNGAN 5.0. Fungsi Utama Pentadbiran Daerah

5.6. Kesalahan Rasuah Berdasarkan Akta Suruhanjaya 135
Pencegahan Rasuah Malaysia (SPRM)
5.6.1 Definisi Rasuah 136
5.6.2 Bentuk Rasuah 137
5.6.3 Elemen Rasuah 138
5.6.4 Kesalahan Utama Rasuah 139
5.6.5 Hukuman Bagi Kesalahan Rasuah 140
5.6.6 Kesalahan Pengubahan Wang Haram 141 - 144
5.6.7 Penerimaan Dan Pemberian Hadiah 145 - 148
149
5.7. Pengurusan Majlis Rasmi 150
5.7.1 Pengenalan Kepada Pengurusan Majlis Rasmi 151
5.7.2 Jenis-Jenis Majlis 152
5.7.3 Peranan Dan Tugas Urus Setia 153
5.7.4 Susunan Bendera Kebangsaan Dan Negeri 154
5.7.5 Susunan Logo Jata Negara Dan Jata Negeri 155
5.7.6 Pra Majlis/Acara 156
A. Jawatankuasa Pelaksana 157
B. Penyediaan Kertas Kerja 158
C. Persediaan Tempat Dan Logistik

SENARAI KANDUNGAN 5.0. Fungsi Utama Pentadbiran Daerah 159
160
5.7. Pengurusan Majlis Rasmi 161 - 166
5.7.6 Pra Majlis/Acara 167 - 171
D. Senarai Jemputan 172
E. Jenis-Jenis Jemputan 173
F. Etika Berpakaian Dalam Majlis 174 - 186
G. Susunan Tempat Duduk 187
H. Susunan Meja Bulat 188
I. Susunan Ladam Kuda
J. Susunan Keutamaan Negeri Sabah 189 - 190
5.7.7 Semasa Majlis/Acara 191
A. Tugas Umum Urus Setia Semasa 192
Majlis/Acara
B. Jawatankuasa Semasa Majlis/Acara 193
5.7.8 Pasca Majlis/Acara
A. Tugas Umum Urus Setia Selepas 194 - 198
Majlis/Acara
5.7.9 Rujukan Agensi Utama Dalam Pelaksanaan
Majlis/Acara
Sumber Rujukan

GARIS PANDUAN PENTADBIRAN DAERAH

GLOSARI MAKLUMAT SOSIOEKONOMI

TENAGA BURUH

Tenaga buruh
Tenaga buruh merujuk kepada penduduk dalam kumpulan umur bekerja (15 hingga 64 tahun) sama
ada bekerja atau menganggur.

Bekerja
Bekerja didefinisikan sebagai orang yang bekerja sekurang-kurangnya sejam semasa minggu rujukan
untuk mendapatkan upah, keuntungan atau keuntungan keluarga sama ada sebagai majikan, pekerja,
bekerja sendiri atau pekerja keluarga tanpa gaji. Mereka juga dianggap bekerja jika:
a. Tidak bekerja semasa minggu rujukan disebabkan sakit, kecederaan, tiada upaya, cuaca buruk,

bercuti, pertelingkahan buruh dan sebab-sebab sosial atau keagamaan tetapi mempunyai
pekerjaan, ladang, perusahaan atau perusahaan keluarga lain untuk kembali bekerja;
b. Tidak bekerja sementara waktu tetapi bergaji dan pasti akan dipanggil bekerja semula;
c. Bekerja kurang daripada 30 jam semasa minggu rujukan disebabkan bentuk kerja atau kurang
kerja dan berkeupayaan serta sanggup menerima tambahan bilangan jam bekerja. Kumpulan ini
merupakan guna tenaga tidak penuh.

Mereka yang bekerja lebih daripada 30 jam semasa minggu rujukan merupakan guna tenaga penuh.

Penganggur
Penganggur adalah mereka yang tidak bekerja semasa minggu rujukan dan
dikelaskan kepada dua (2) kumpulan iaitu Penganggur Aktif dan Penganggur Tidak Aktif.

Penganggur Aktif adalah mereka yang bersedia untuk bekerja dan aktif mencari pekerjaan dalam
minggu rujukan.

Penganggur Tidak Aktif adalah mereka yang berada dalam kategori berikut:
a. Tidak mencari pekerjaan dalam minggu rujukan kerana percaya tidak terdapat pekerjaan atau

berkelayakan;
b. Mungkin mencari pekerjaan jika tidak kerana sakit atau keadaan cuaca; DAN
c. Telah mencari pekerjaan sebelum minggu rujukan dan sedang menunggu jawapan permohonan

pekerjaan.

Kadar Pengangguran
Kadar Pengangguran ialah perkadaran penduduk yang menganggur kepada jumlah
penduduk di dalam tenaga buruh. Kadar ini mengukur peratus penduduk di dalam tenaga buruh yang
tidak bekerja. Berikut merupakan formula bagi pengiraan kadar pengangguran:
Kadar Pengangguran = Bilangan Penganggur/Bilangan Tenaga Buruh x 100

Sumber :
● Nota Guna Tenaga 2019, DOSM

GARIS PANDUAN PENTADBIRAN DAERAH

GLOSARI MAKLUMAT SOSIOEKONOMI

PENDAPATAN ISI RUMAH

Konsep isi rumah dan pendapatan perlu difahami dalam memperihalkan statistik pendapatan isi
rumah.

Isi rumah merupakan seorang atau sekumpulan yang menetap bersama dalam satu tempat kediaman
dan membuat peruntukan (perbelanjaan) untuk keperluan hidup bersama. Secara umum, lebih
daripada 90 peratus isi rumah adalah mereka yang bersaudara iaitu ahli keluarga. Contoh isi rumah
dalam kalangan mereka yang tidak bersaudara pula adalah seperti sekumpulan pelajar atau mereka
yang bekerja dan masih bujang yang menginap di rumah sewa. Sesebuah isi rumah dikategorikan
sebagai isi rumah warganegara apabila ketua isi rumah tersebut berstatus warganegara.

Pendapatan isi rumah merujuk kepada penerimaan, sama ada bersifat kewangan atau mata benda
yang diperoleh secara berulang kali dan terakru (pasti diterima) sama ada secara mingguan, bulanan
atau tahunan dan boleh digunakan untuk memenuhi keperluan semasa.

Pendapatan isi rumah diperoleh dari empat (4) punca utama pendapatan iaitu:
a. Pendapatan daripada pekerjaan bergaji;
b. Pendapatan daripada bekerja sendiri;
c. Pendapatan daripada harta & pelaburan yang dimiliki; DAN
d. Penerimaan dari pindahan semasa.

Pendapatan isi rumah dinilai berdasarkan nilai penengah dan purata.

Pendapatan penengah
Pendapatan penengah merujuk kepada nilai pertengahan apabila pendapatan disusun secara menaik
daripada nilai terendah kepada nilai tertinggi. Konsep ini penting bagi menjelaskan perubahan
pendapatan isi rumah yang taburannya bersifat tidak normal.

Pendapatan purata
Pendapatan purata merujuk kepada nilai yang diperoleh dengan menjumlahkan semua pendapatan dan
dibahagi dengan bilangan isi rumah. Konsep purata penting bagi melihat pendapatan ideal bagi
setiap isi rumah dalam situasi kesamarataan sempurna.

Sumber :
● Nota Guna Tenaga 2019, DOSM

1.0
LATAR BELAKANG PENTADBIRAN

DAERAH DI NEGERI SABAH
SECARA UMUM

1

GARIS PANDUAN PENTADBIRAN DAERAH

1.1 PENGENALAN KEPADA SISTEM
PENTADBIRAN DI SABAH
SEBELUM MERDEKA

Sebelum abad Sabah di bawah pengaruh Kesultanan Brunei. Sultan Brunei menyerahkan
Ke-18 Pantai Timur dan Utara kepada Sultan Sulu kerana membantu mematahkan
pemberontakan di Sabah.

1850 Brunei dan Amerika Syarikat menandatangani perjanjian. Amerika Syarikat
menghantar C.L Moses sebagai wakil di Brunei untuk berunding berkaitan
penguasaan Sabah.

1865

Sultan Brunei memberikan konsesi tanah di Pantai Barat Sabah kepada C.L
Moses dengan tempoh sewa 10 tahun. C.L Moses menjual konsesi tersebut
kepada The American Trading Company namun syarikat tersebut gagal
memajukan tanaman seperti kopi dan tebu di Kimanis.

1875 Kegagalan memajukan tanaman tersebut menyebabkan konsesi tersebut dijual
kepada Baron Von Overback. Overback berkolaborasi dengan Syarikat Alfred
Dent & Edward Dent. Overback & Dent berhasrat menubuhkan sebuah
syarikat.

2

GARIS PANDUAN PENTADBIRAN DAERAH

1.1 PENGENALAN KEPADA SISTEM
PENTADBIRAN DI SABAH
SEBELUM MERDEKA

1877 Overbeck & Dent menghadap Sultan Brunei bagi memperbaharui tempoh
pajakan yang telah tamat. Satu perjanjian ditandatangani untuk menyerahkan
hak Sultan Brunei ke atas Barat Sabah kepada Syarikat Overbeck & Dent. Oleh
itu, tanah antara Teluk Kimanis dan Sungai Sibuku serta hak kedaulatan ke
atas Sabah diserahkan.

1878

Satu perjanjian lagi ditandatangani antara Overbeck & Dent dengan Sultan Sulu
dengan bersetuju menyerahkan Sungai Padas hingga Sungai Sibuku.

1880

Overbeck menjual semua haknya kepada Dent. Dent kemudiannya
menubuhkan Persatuan Sementara Borneo Utara British Berhad.

1882

Persatuan Sementara Borneo Utara British Berhad dinamakan Syarikat Borneo
Utara British (SBUB) selepas dianugerahkan piagam oleh Kerajaan British.
SBUB mempunyai kuasa mentadbir Sabah.

3

GARIS PANDUAN PENTADBIRAN DAERAH

1.1 PENGENALAN KEPADA SISTEM
PENTADBIRAN DI SABAH
SEBELUM MERDEKA

1915-1920 an Jawatan utama diberikan kepada orang British.
Penduduk tempatan hanya terlibat sebagai Ketua Anak Negeri dan Ketua
Kampung.

SBUB membuat pembahagian mengikut residensi dan setiap residensi diketuai
oleh seorang Residen.

Setiap residensi dibahagikan kepada beberapa daerah dan Pegawai Daerah
bertanggungjawab mengetuai daerah. Pegawai Daerah pula dibantu oleh
Penolong Pegawai Daerah.

Pada awalnya, SBUB memperkenalkan dua (2) residensi awal iaitu:

Pantai Timur
Pantai Barat

1922 Residensi ini dikembangkan menjadi lima (5) buah residensi iaitu:

Kudat
Pantai Barat
Pedalaman
Pantai Timur
Tawau

1935 Residensi ini dikurangkan kepadai empat (4) buah residensi iaitu:

Pantai Barat
Pedalaman
Pantai Timur
Tawau

4

GARIS PANDUAN PENTADBIRAN DAERAH

1.2 SISTEM PENTADBIRAN DAERAH DI
SABAH SELEPAS MERDEKA

Terdapat beberapa perubahan dalam Sistem Pentadbiran Daerah terutama selepas
penguasaan British di Sabah. Antara faktor signifikan yang menyebabkan perubahan
sistem pentadbiran adalah seperti yang berikut:

● Tekanan terhadap pembangunan.
● Perubahan objektif seperti meningkatkan taraf hidup rakyat, membasmi

kemiskinan, menyusun semula masyarakat untuk memastikan kekayaan negeri
dan sumber hasil dibahagikan sama rata kepada rakyat.
● Liputan pentadbiran daerah.

1979

Oleh itu, terdapat perubahan struktur pentadbiran daerah secara keseluruhan. Antaranya
adalah pemansuhan pejabat residensi dan jawatan Residen pada 1 Januari 1979.
Pegawai Daerah akan berhubung secara langsung kepada Setiausaha Kerajaan Negeri.

1990-an

Penggredan semula jawatan Pegawai-pegawai Daerah dilaksanakan untuk mengelakkan
pertindihan tugas dalam perkhidmatan awam.

KINI

Sistem pentadbiran daerah masih diguna pakai sehingga hari ini.

5

2.0
LATAR BELAKANG SABAH

6

GARIS PANDUAN PENTADBIRAN DAERAH

2.0 LATAR BELAKANG SABAH

Negeri Sabah dikenali sebagai Negeri Di Bawah Bayu dan merupakan negeri yang kedua
terbesar di Malaysia.

Secara amnya, Sabah mempunyai keluasan 73,621 km persegi dan terletak di antara 4°-8°

Lintang Utara dan 115°-120° Bujur Timur.

Sabah juga mempunyai 27 buah daerah yang dibahagikan kepada lima (5) bahagian seperti
yang berikut:

Bil Bahagian Daerah
1 Pantai Barat
Kota Kinabalu
2 Kudat Papar
3 Pedalaman Putatan
Penampang
4 Sandakan Tuaran
Kota Belud
5 Tawau Ranau

Sumber : Kudat
● Hala Tuju Sabah Maju Jaya: Kota Marudu
Pelan Pembangunan SMJ 2021-2025 Pitas
● My Local Stats 2020, DOSM
Beaufort
Kuala Penyu
Sipitang
Keningau
Tambunan
Nabawan (Pensiangan)
Tenom

Sandakan
Beluran (Labuk Sugut)
Kinabatangan
Tongod
Telupid

Tawau
Semporna
Kalabakan
Lahad Datu
Kunak

7

GARIS PANDUAN PENTADBIRAN DAERAH

2.0 LATAR BELAKANG SABAH

Kota Kinabalu adalah Pusat Bandaraya Utama dan mencatatkan anggaran bilangan
penduduk yang paling ramai iaitu 556,400 orang manakala Tongod pula merupakan daerah
yang terbesar di Sabah dengan luas kawasan sebesar 10,054 km persegi.
Berikut merupakan Peta Negeri Sabah:

Sumber : 8
● Jabatan Tanah dan Ukur Web
Map Application Pro
● My Local Stats 2020, DOSM

GARIS PANDUAN PENTADBIRAN DAERAH

2.0 LATAR BELAKANG SABAH

BENTUK MUKA BUMI DI SABAH

Bentuk muka bumi adalah ciri semula jadi permukaan bumi. Secara umumnya, bentuk muka bumi
yang biasa dapat dilihat di Sabah adalah kawasan tanah pamah, tanah tinggi dan pinggir laut
(persisiran).

Tanah Pamah
Tanah pamah merupakan kawasan tanah rata dan tanah beralun yang ketinggiannya kurang
daripada 180m dari aras laut. Kawasan tanah pamah di Sabah terletak di pantai barat dan pantai
timur yang mana kawasan tanah pamah di pantai timur adalah lebih lebar. Kawasan tanah pamah
terdiri daripada beberapa jenis iaitu:

a. Dataran
b. Lembah
c. Lembangan
d. Delta
e. Paya

Tanah Tinggi
Tanah tinggi merupakan tanah yang mempunyai ketinggian lebih daripada 180 meter dari aras laut.
Pada paras ini, terdapat perubahan iklim yang ketara yang akan mempengaruhi jenis tanaman dan
kehidupan di kawasan tersebut. Kawasan tanah tinggi terdiri daripada beberapa jenis iaitu:

a. Gunung lipat muda
b. Gunung lipat tua
c. Banjaran
d. Dataran tinggi

Pinggir Laut
Kedalaman laut di persisiran Malaysia adalah agak cetek. Antara ciri fizikal yang unik adalah:

a. Hakisan Ombak b. Mendapan Ombak
i. Tebing tinggi i. Pantai
ii. Tanjung ii. Anak tanjung
iii. Gua iii. Beting pasir
iv. Teluk iv. Tombolo
v. Gerbang laut v. Lagun
vi. Batu tunggul

vii. Batu sisa

9

GARIS PANDUAN PENTADBIRAN DAERAH

2.1 MAKLUMAT ASAS SABAH -
SENARAI PARLIMEN DAN DEWAN
UNDANGAN NEGERI

No. Parlimen No. Dewan Undangan
Negeri
No. Parlimen No. Dewan Undangan
Negeri

P167 Kudat N1 Banggi

P171 Sepanggar N16 Karambunai

N2 Bengkoka

N17 Darau

N3 Pitas

N18 Inanam

N4 Tanjong Kapor

P172 Kota N19 Likas
Kinabalu N20 Api-Api
P168 Kota N5 Matunggong
Marudu N6 Bandau

N21 Luyang

N7 Tandek

P173 Putatan N22 Tanjong Aru

P169 Kota Belud N8 Pintasan

N23 Petagas

N9 Tempasuk

N24 Tanjung Keramat

N10 Usukan

P174 Penampang N25 Kapayan

N11 Kadamaian

N26 Moyog

P170 Tuaran N12 Sulaman

P175 Papar N27 Limbahau

N13 Pantai Dalit

N28 Kawang

N14 Tamparuli

N29 Pantai Manis

N15 Kiulu

10

GARIS PANDUAN PENTADBIRAN DAERAH

2.1 MAKLUMAT ASAS SABAH -
SENARAI PARLIMEN DAN DEWAN
UNDANGAN NEGERI

No. Parlimen No. Dewan Undangan
Negeri
No. Parlimen No. Dewan Undangan
Negeri

P176 Kimanis N30 Bongawan P182 Pensiangan N44 Tulid
N31 Membakut N45 Sook
N46 Nabawan
P177 Beaufort N32 Klias
N33 Kuala Penyu P183 Beluran N47 Telupid
N48 Sugut
P178 Sipitang N34 Lumadan N49 Labuk
N35 Sindumin
P184 Libaran N50 Gum-Gum
P179 Ranau N36 Kundasang N51 Sungai Manila
N37 Karanaan N52 Sungai Sibuga
N38 Paginatan
P185 Batu Sapi N53 Sekong
P180 Keningau N39 Tambunan N54 Karamunting
N40 Bingkor
N41 Liawan P186 Sandakan N55 Elopura
N56 Tanjong Papat
P181 Tenom N42 Melalap
N43 Kemabong

11

GARIS PANDUAN PENTADBIRAN DAERAH

2.1 MAKLUMAT ASAS SABAH -
SENARAI PARLIMEN DAN DEWAN
UNDANGAN NEGERI

No. Parlimen No. Dewan Undangan
Negeri

No. Parlimen No. Dewan Undangan
Negeri
P187 Kinabatangan N57 Kuamut
N58 Lamag P190 Tawau N67 Balung
N59 Sukau N68 Apas
N69 Sri Tanjong
P188 Lahad Datu N60 Tungku
N61 Segama P191 Kalabakan N70 Kukusan
N62 Silam N71 Tanjung Batu
N72 Merotai
P189 Semporna N64 Sulabayan N73 Sebatik
N65 Senallang
N66 Bugaya

12

GARIS PANDUAN PENTADBIRAN DAERAH

2.2 MAKLUMAT ASAS SABAH -
KELUASAN TANAH DAERAH

Bil Daerah Keluasan Tanah
1 Daerah Tongod (KM Persegi)

10,054

2 Daerah Lahad Datu 7,444

3 Daerah Kinabatangan 6,605

4 Daerah Nabawan (Pensiangan) 6,089

5 Daerah Beluran (Labuk Sugut) 5,498

6 Daerah Kalabakan 3,885

7 Daerah Ranau 3,608

8 Daerah Keningau 3,533

9 Daerah Sipitang 2,732

10 Daerah Tenom 2,409

11 Bandar Sandakan 2,266

12 Bandar Tawau 2,240

13 Daerah Telupid 2,210

13

GARIS PANDUAN PENTADBIRAN DAERAH

2.2 MAKLUMAT ASAS SABAH -
KELUASAN TANAH DAERAH

Bil Daerah Keluasan Tanah
(KM Persegi)
14 Daerah Kota Marudu 1,917
15 Daerah Beaufort 1,735
16 Daerah Pitas 1,419
17 Daerah Kota Belud 1,386
18 Daerah Tambunan 1,347
19 Daerah Kudat 1,287
20 Daerah Papar 1,243
21 Daerah Tuaran 1,166
22 Daerah Semporna 1,145
23 Daerah Kunak 1,134
24 Daerah Kuala Penyu 453
25 Daerah Penampang 425
26 Bandaraya Kota Kinabalu 351
27 Daerah Putatan 40

14

GARIS PANDUAN PENTADBIRAN DAERAH

2.3 MAKLUMAT ASAS SABAH -
ANGGARAN JUMLAH PENDUDUK

Bil Daerah Anggaran Jumlah
Penduduk (Orang)
1 Bandaraya Kota Kinabalu 556,400
2 Bandar Sandakan 494,100
3 Bandar Tawau 438,100
4 Daerah Lahad Datu 251,400
5 Daerah Keningau 214,900
6 Daerah Kinabatangan 188,300
7 Daerah Semporna 167,600
8 Daerah Papar 163,800
9 Daerah Penampang 149,500
10 Daerah Tuaran 126,400
11 Daerah Ranau 113,200
12 Daerah Kota Belud 110,400
13 Daerah Kudat 100,400

15

GARIS PANDUAN PENTADBIRAN DAERAH

2.3 MAKLUMAT ASAS SABAH -
ANGGARAN JUMLAH PENDUDUK

Bil Daerah Anggaran Jumlah
14 Penduduk (Orang)

Daerah Beaufort 82,500

15
Daerah Beluran (Labuk Sugut) 81,400

16 80,700
Daerah Kota Marudu

17 77,400
Daerah Kunak

18 70,200
Daerah Putatan

19 68,100
Daerah Tenom

20 59,700
Daerah Kalabakan

21 48,000
Daerah Telupid

22 45,200
Daerah Pitas

23 44,600
Daerah Sipitang

24 43,500
Daerah Tongod

25 43,100
Daerah Tambunan

26
Daerah Nabawan (Pensiangan) 39,400

27 24,300
Daerah Kuala Penyu

16

GARIS PANDUAN PENTADBIRAN DAERAH

2.4 BANDARAYA KOTA KINABALU

BENTUK Tanah pamah dan AKTIVITI Pusat perindustrian
MUKA pinggir laut EKONOMI Pelancongan
BUMI UTAMA
DAERAH

ETNIK UTAMA DAERAH Kadazan-Dusun, Rungus dan Bajau

TENAGA BURUH Penduduk Bekerja : 271,900 orang
Penganggur : 21,500 orang
Jumlah Tenaga Buruh : 293,400 orang

Kadar Pengangguran : 7.3%

PENDAPATAN ISI Penengah : RM6,004
RUMAH (2019) Purata : RM7,665

BILANGAN KETUA ISI 1,210 orang
RUMAH MISKIN
MENGIKUT DATA E-KASIH

PAUTAN PEJABAT
PENTADBIRAN
DAERAH

Dewan Bandaraya Kota Kinabalu
https://dbkk.sabah.gov.my/index.php/en/

17

GARIS PANDUAN PENTADBIRAN DAERAH

2.5 DAERAH PAPAR

BENTUK Sebahagian besar AKTIVITI Industri minyak & gas
MUKA tanah pamah dan EKONOMI Pertanian (Getah,
BUMI pedalaman adalah UTAMA Kelapa Sawit & Tebu)
tanah tinggi DAERAH Perniagaan

ETNIK UTAMA DAERAH Kadazan-Dusun, Melayu Brunei dan Bajau

TENAGA BURUH Penduduk Bekerja : 72,400 orang
Penganggur : 5,700 orang
PENDAPATAN ISI Jumlah Tenaga Buruh : 78,200 orang
RUMAH (2019)
Kadar Pengangguran : 7.3%
BILANGAN KETUA ISI
RUMAH MISKIN Penengah : RM4,571
MENGIKUT DATA E-KASIH Purata : RM5,733

PAUTAN PEJABAT 1,490 orang
PENTADBIRAN
DAERAH

Pejabat Daerah Papar
https://pdpapar.sabah.gov.my/

18

GARIS PANDUAN PENTADBIRAN DAERAH

2.6 DAERAH PUTATAN

BENTUK Tanah pamah yang AKTIVITI Pertanian sara diri
MUKA dikelilingi hutan, EKONOMI dan kebun kecil,
BUMI sungai dan pantai UTAMA perindustrian
DAERAH sekunder dan tertier

ETNIK UTAMA DAERAH Melayu Brunei, Kadazan-Dusun dan Bajau

TENAGA BURUH Penduduk Bekerja : 29,000 orang
Penganggur : 2,400 orang
Jumlah Tenaga Buruh : 31,400 orang

Kadar Pengangguran : 7.8%

PENDAPATAN ISI Penengah : RM5,119
RUMAH (2019) Purata : RM6,471

BILANGAN KETUA ISI 210 orang
RUMAH MISKIN
MENGIKUT DATA E-KASIH

PAUTAN PEJABAT
PENTADBIRAN
DAERAH

Pejabat Daerah Putatan
https://pdputatan.sabah.gov.my/

19

GARIS PANDUAN PENTADBIRAN DAERAH

2.7 DAERAH PENAMPANG

BENTUK Sebahagian besar AKTIVITI Pertanian (Getah)
MUKA berbukit bukau dan EKONOMI Pelancongan
BUMI sebahagian kecil UTAMA
sahaja tanah rendah DAERAH

ETNIK UTAMA DAERAH Kadazan-Dusun, Bajau dan Brunei

TENAGA BURUH Penduduk Bekerja : 69,800 orang
Penganggur : 7,100 orang
Jumlah Tenaga Buruh : 76,900 orang

Kadar Pengangguran : 9.2%

PENDAPATAN ISI Penengah : RM5,493
RUMAH (2019) Purata : RM6,570

BILANGAN KETUA ISI 414 orang
RUMAH MISKIN
MENGIKUT DATA E-KASIH

PAUTAN PEJABAT
PENTADBIRAN
DAERAH

Pejabat Daerah Penampang
https://pdpenampang.sabah.gov.my/

20

GARIS PANDUAN PENTADBIRAN DAERAH

2.8 DAERAH TUARAN

BENTUK Berbukit bukau dan AKTIVITI Pelancongan
MUKA pesisir pantai. EKONOMI Perindustrian (KKIP)
BUMI UTAMA Pertanian (Getah &
DAERAH Padi)

ETNIK UTAMA DAERAH Kadazan-Dusun, Bajau dan Murut

TENAGA BURUH Penduduk Bekerja : 55,200 orang
Penganggur : 3,000 orang
Jumlah Tenaga Buruh : 58,200 orang

Kadar Pengangguran : 5.1%

PENDAPATAN ISI Penengah : RM3,736
RUMAH (2019) Purata : RM5,050

BILANGAN KETUA ISI 2,186 orang
RUMAH MISKIN
MENGIKUT DATA E-KASIH

PAUTAN PEJABAT
PENTADBIRAN
DAERAH

Pejabat Daerah Tuaran
https://pdtuaran.sabah.gov.my/
Pejabat Daerah Kecil Tamparuli
https://pdktamparuli.sabah.gov.my/
Pejabat Daerah Kecil Kiulu
https://pdkkiulu.sabah.gov.my/

21

GARIS PANDUAN PENTADBIRAN DAERAH

2.9 DAERAH KOTA BELUD

BENTUK Kawasan tanah rendah. AKTIVITI Pertanian (Getah,
MUKA Pedalaman lebih EKONOMI Padi & Kelapa Sawit)
BUMI kepada berbukit bukau UTAMA Eko-pelancongan
dan bergunung DAERAH
ganang.

ETNIK UTAMA DAERAH Bajau, Kadazan-Dusun dan Iranun

TENAGA BURUH Penduduk Bekerja : 44,600 orang
Penganggur : 4,500 orang
Jumlah Tenaga Buruh : 49,100 orang

Kadar Pengangguran : 9.2%

PENDAPATAN ISI Penengah : RM3,025
RUMAH (2019) Purata : RM4,382

BILANGAN KETUA ISI 2,305
RUMAH MISKIN orang
MENGIKUT DATA E-KASIH

PAUTAN PEJABAT
PENTADBIRAN
DAERAH

Pejabat Daerah Kota Belud
https://pdkotabelud.sabah.gov.my/

22

GARIS PANDUAN PENTADBIRAN DAERAH

2.10 DAERAH RANAU

BENTUK Berbukit bukau dan AKTIVITI Pertanian (Kelapa
MUKA bergunung ganang EKONOMI Sawit, Ranau & Padi)
BUMI UTAMA Pelancongan
DAERAH

ETNIK UTAMA DAERAH Kadazan-Dusun, Orang Sungai dan Bajau

TENAGA BURUH Penduduk Bekerja : 56,600 orang
Penganggur : 5,400 orang
PENDAPATAN ISI Jumlah Tenaga Buruh : 62,000 orang
RUMAH (2019)
Kadar Pengangguran : 8.7%
BILANGAN KETUA ISI
RUMAH MISKIN Penengah : RM3,571
MENGIKUT DATA E-KASIH Purata : RM4,756

PAUTAN PEJABAT 2,117
PENTADBIRAN orang
DAERAH

Pejabat Daerah Ranau
https://pdranau.sabah.gov.my/

23

GARIS PANDUAN PENTADBIRAN DAERAH

2.11 DAERAH KUDAT

BENTUK Berbukit bakau dan AKTIVITI Pertanian (Kelapa
MUKA dikelilingi laut EKONOMI Sawit, Getah & Kelapa)
BUMI UTAMA Pelancongan Budaya
DAERAH

ETNIK UTAMA DAERAH Rungus, Orang Sungai dan Bajau

TENAGA BURUH Penduduk Bekerja : 49,100 orang
Penganggur : 4,600 orang
Jumlah Tenaga Buruh : 53,700 orang

Kadar Pengangguran : 8.5%

PENDAPATAN ISI Penengah : RM2,592
RUMAH (2019) Purata : RM3,966

BILANGAN KETUA ISI 2,838
RUMAH MISKIN orang
MENGIKUT DATA E-KASIH

PAUTAN PEJABAT
PENTADBIRAN
DAERAH

Pejabat Daerah Kudat
https://pdkudat.sabah.gov.my/
Pejabat Daerah Kecil Banggi
https://pdkbanggi.sabah.gov.my/
Pejabat Daerah Kecil Matunggong
https://pdmtg.sabah.gov.my/

24

GARIS PANDUAN PENTADBIRAN DAERAH

2.12 DAERAH KOTA MARUDU

BENTUK Tanah pamah yang AKTIVITI Pertanian (Kelapa
MUKA dikelilingi oleh EKONOMI Sawit, Getah & Padi)
BUMI kawasan berbukit UTAMA
bukau. DAERAH

ETNIK UTAMA DAERAH Dusun, Rungus dan Orang Sungai

TENAGA BURUH Penduduk Bekerja : 39,300 orang
Penganggur : 3,500 orang
Jumlah Tenaga Buruh : 42,800 orang

Kadar Pengangguran : 8.2%

PENDAPATAN ISI Penengah : RM2,425
RUMAH (2019) Purata : RM3,771

BILANGAN KETUA ISI 2,722
RUMAH MISKIN orang
MENGIKUT DATA E-KASIH

PAUTAN PEJABAT
PENTADBIRAN
DAERAH

Pejabat Daerah Kota Marudu
https://pdkotamarudu.sabah.gov.my/

25

GARIS PANDUAN PENTADBIRAN DAERAH

2.13 DAERAH PITAS

BENTUK Tanah pamah dan AKTIVITI Pertanian (Kelapa
MUKA berbukit bukau EKONOMI Sawit & Getah)
BUMI UTAMA
DAERAH

ETNIK UTAMA DAERAH Kadazan-Dusun, Bajau dan Orang Sungai

TENAGA BURUH Penduduk Bekerja : 20,800 orang
Penganggur : 2,100 orang
PENDAPATAN ISI Jumlah Tenaga Buruh : 22,900 orang
RUMAH (2019)
Kadar Pengangguran : 9.0%
BILANGAN KETUA ISI
RUMAH MISKIN Penengah : RM1,999
MENGIKUT DATA E-KASIH Purata : RM3,378

PAUTAN PEJABAT 2,647
PENTADBIRAN orang
DAERAH

Pejabat Daerah Pitas
https://pdpitas.sabah.gov.my/

26

GARIS PANDUAN PENTADBIRAN DAERAH

2.14 BANDAR SANDAKAN

BENTUK Pelbagai bentuk muka AKTIVITI Pertanian (Kelapa
MUKA bumi (Tanah tinggi, EKONOMI Sawit), Perikanan,
BUMI tanah pamah dan UTAMA Pelancongan,
pinggir laut) DAERAH Pembalakan,
Sarang Burung

ETNIK UTAMA DAERAH Orang Sungai, Dusun dan Suluk

TENAGA BURUH Penduduk Bekerja : 238,100 orang
Penganggur : 21,700 orang
Jumlah Tenaga Buruh : 259,800 orang

Kadar Pengangguran : 8.4%

PENDAPATAN ISI Penengah : RM4,680
RUMAH (2019) Purata : RM6,020

BILANGAN KETUA ISI 1,901
RUMAH MISKIN orang
MENGIKUT DATA E-KASIH

PAUTAN PEJABAT
PENTADBIRAN
DAERAH

Majlis Perbandaran Sandakan
https://mps.sabah.gov.my/portal/

27

GARIS PANDUAN PENTADBIRAN DAERAH

2.15 DAERAH BELURAN (LABUK SUGUT)

BENTUK Tanah pamah dan AKTIVITI Pertanian (Kelapa
MUKA kawasan pedalaman EKONOMI Sawit, Getah & Padi)
BUMI berbukit bukau dan UTAMA
bergunung ganang. DAERAH

ETNIK UTAMA DAERAH Kadazan-Dusun, Sungai dan Murut

TENAGA BURUH Penduduk Bekerja : 71,500 orang
Penganggur : 7,200 orang
Jumlah Tenaga Buruh : 78,700 orang

Kadar Pengangguran : 9.2%

PENDAPATAN ISI Penengah : RM2,849
RUMAH (2019) Purata : RM3,907

BILANGAN KETUA ISI 1,816
RUMAH MISKIN orang
MENGIKUT DATA E-KASIH

PAUTAN PEJABAT
PENTADBIRAN
DAERAH

Pejabat Daerah Beluran
https://pdbeluran.sabah.gov.my/
Pejabat Daerah Kecil Paitan
https://www.sabah.gov.my/pdkpaitan/

28

GARIS PANDUAN PENTADBIRAN DAERAH

2.16 DAERAH KINABATANGAN

BENTUK Tanah pamah AKTIVITI Pertanian (Kelapa
MUKA (Kawasan berbukit EKONOMI Sawit & Getah)
BUMI bukau dan sungai) UTAMA Pelancongan
DAERAH Perikanan

ETNIK UTAMA DAERAH Orang Sungai, Dusun dan Idahan

TENAGA BURUH Penduduk Bekerja : 86,800 orang
Penganggur : 8,500 orang
Jumlah Tenaga Buruh : 96,400 orang

Kadar Pengangguran : 9.9%

PENDAPATAN ISI Penengah : RM4,102
RUMAH (2019) Purata : RM5,128

BILANGAN KETUA ISI 855 orang
RUMAH MISKIN
MENGIKUT DATA E-KASIH

PAUTAN PEJABAT
PENTADBIRAN
DAERAH

Pejabat Daerah Kinabatangan
https://pdkinabatangan.sabah.gov.my/

29

GARIS PANDUAN PENTADBIRAN DAERAH

2.17 DAERAH TONGOD

BENTUK Berbukit bukau, AKTIVITI Pertanian (Kelapa
MUKA bergunung-ganang dan EKONOMI Sawit & Getah)
BUMI berlembah (lembangan UTAMA Pembalakan
sebagai tadahan Sungai DAERAH
Kinabatangan)

ETNIK UTAMA DAERAH Orang Sungai, Kadazan-Dusun dan Murut

TENAGA BURUH Penduduk Bekerja : 22,200 orang
Penganggur : 2,200 orang
Jumlah Tenaga Buruh : 24,400 orang

Kadar Pengangguran : 8.9%

PENDAPATAN ISI Penengah : RM2,197
RUMAH (2019) Purata : RM3,364

BILANGAN KETUA ISI 1,301
RUMAH MISKIN orang
MENGIKUT DATA E-KASIH

PAUTAN PEJABAT
PENTADBIRAN
DAERAH

Pejabat Daerah Tongod
https://pdtongod.sabah.gov.my/

30

GARIS PANDUAN PENTADBIRAN DAERAH

2.18 DAERAH TELUPID

BENTUK Berbukit bukau, AKTIVITI Pertanian (Kelapa
MUKA bergunung ganang EKONOMI Sawit & Getah)
BUMI dan berlembah UTAMA
DAERAH

ETNIK UTAMA DAERAH Dusun Labuk, Sungai dan Tidung

TENAGA BURUH Penduduk Bekerja : n.a
Penganggur : n.a
PENDAPATAN ISI Jumlah Tenaga Buruh : n.a
RUMAH (2019)
Kadar Pengangguran : n.a
BILANGAN KETUA ISI
RUMAH MISKIN Penengah : RM2,757
MENGIKUT DATA E-KASIH Purata : RM4,762

PAUTAN PEJABAT 377 orang
PENTADBIRAN
DAERAH

Pejabat Daerah Telupid
https://pdtelupid.sabah.gov.my/

31

GARIS PANDUAN PENTADBIRAN DAERAH

2.19 BANDAR TAWAU

BENTUK Tanah pamah di AKTIVITI Pertanian (Kelapa
MUKA kawasan persisiran EKONOMI Sawit ,Getah, Kelapa,
BUMI dan berbukit bukau di UTAMA Koko)
kawasan pedalaman DAERAH Perikanan

ETNIK UTAMA DAERAH Bajau, Suluk dan Idahan

TENAGA BURUH Penduduk Bekerja : 265,400 orang
Penganggur : 20,400 orang
PENDAPATAN ISI Jumlah Tenaga Buruh : 285,800 orang
RUMAH (2019)
Kadar Pengangguran : 7.1%
BILANGAN KETUA ISI
RUMAH MISKIN Penengah : RM4,427
MENGIKUT DATA E-KASIH Purata : RM6,212

PAUTAN PEJABAT 1,893
PENTADBIRAN orang
DAERAH

Majlis Perbandaran Tawau
https://mpt.sabah.gov.my/

32

GARIS PANDUAN PENTADBIRAN DAERAH

2.20 DAERAH SEMPORNA

BENTUK Tanah pamah yang AKTIVITI Pelancongan
MUKA sedikit berbukit dan EKONOMI Pertanian (Kelapa
BUMI pesisiran pantai UTAMA Sawit & Kelapa)
dikelilingi oleh laut dan DAERAH Perikanan
kepulauan kecil.

ETNIK UTAMA DAERAH Bajau, Suluk dan Tidung

TENAGA BURUH Penduduk Bekerja : 73,100 orang
Penganggur : 7,800 orang
Jumlah Tenaga Buruh : 80,800 orang

Kadar Pengangguran : 9.6%

PENDAPATAN ISI Penengah : RM3,542
RUMAH (2019) Purata : RM5,933

BILANGAN KETUA ISI 2,560
RUMAH MISKIN orang
MENGIKUT DATA E-KASIH

PAUTAN PEJABAT
PENTADBIRAN
DAERAH

Pejabat Daerah Semporna
https://pdsemporna.sabah.gov.my/

33

GARIS PANDUAN PENTADBIRAN DAERAH

2.21 DAERAH KALABAKAN

BENTUK Tanah pamah dengan AKTIVITI Pertanian (Kelapa Sawit)
MUKA sedikit bukit bukau EKONOMI Perikanan (Udang Galah)
BUMI UTAMA Perindustrian Papan
DAERAH Lapis

ETNIK UTAMA DAERAH Tidong, Murut dan Lundayeh

TENAGA BURUH Penduduk Bekerja : n.a
Penganggur : n.a
Jumlah Tenaga Buruh : n.a

Kadar Pengangguran : n.a

PENDAPATAN ISI Penengah : n.a
RUMAH (2019) Purata : n.a

BILANGAN KETUA ISI 1,816
RUMAH MISKIN orang
MENGIKUT DATA E-KASIH

PAUTAN PEJABAT
PENTADBIRAN
DAERAH

Pejabat Daerah Kalabakan
https://www.sabah.gov.my/pd.klbkn/

34

GARIS PANDUAN PENTADBIRAN DAERAH

2.22 DAERAH LAHAD DATU

BENTUK Tanah pamah bagi AKTIVITI Pertanian (Kelapa
MUKA Tsbkmaeaeendwrnbaiakguhsihktapaibntadudmaykipaaiktnhlabagwduueakt nsadaguanann EKONOMI Sawit & Kelapa)
BUMI daratan UTAMA Perindustrian
DAERAH

ETNIK UTAMA DAERAH Idahan, Bajau dan Orang Sungai

TENAGA BURUH Penduduk Bekerja : 128,000 orang
Penganggur : 13,200 orang
Jumlah Tenaga Buruh : 141,300 orang

Kadar Pengangguran : 9.4%

PENDAPATAN ISI Penengah : RM4,186
RUMAH (2019) Purata : RM5,681

BILANGAN KETUA ISI 751 orang
RUMAH MISKIN
MENGIKUT DATA E-KASIH

PAUTAN PEJABAT
PENTADBIRAN
DAERAH

Pejabat Daerah Lahad Datu
https://pdlahaddatu.sabah.gov.my/
Pejabat Daerah Kecil Tungku
https://pdktungku.sabah.gov.my/

35

GARIS PANDUAN PENTADBIRAN DAERAH

2.23 DAERAH KUNAK

BENTUK Beralun dan berbukit AKTIVITI Pertanian (Kelapa
MUKA bukau EKONOMI Sawit)
BUMI UTAMA Perikanan
DAERAH

ETNIK UTAMA DAERAH Bajau, Tidung dan Dusun

TENAGA BURUH Penduduk Bekerja : 36,400 orang
Penganggur : 3,700 orang
Jumlah Tenaga Buruh : 40,100 orang

Kadar Pengangguran : 9.2%

PENDAPATAN ISI Penengah : RM3,723
RUMAH (2019) Purata : RM5,194

BILANGAN KETUA ISI 361 orang
RUMAH MISKIN
MENGIKUT DATA E-KASIH

PAUTAN PEJABAT
PENTADBIRAN
DAERAH

Pejabat Daerah Kunak
https://www.sabah.gov.my/pd.knk/

36

GARIS PANDUAN PENTADBIRAN DAERAH

2.24 DAERAH KENINGAU

BENTUK Sebahagian besar AKTIVITI Pertanian (Kelapa
MUKA berbukit bukau dan EKONOMI Sawit, Getah, Padi)
BUMI bergunung ganang UTAMA Penternakan
dan sedikit tanah DAERAH
pamah

ETNIK UTAMA DAERAH Kadazan-Dusun, Murut dan Cina

TENAGA BURUH Penduduk Bekerja : 99,700 orang
Penganggur : 8,000 orang
Jumlah Tenaga Buruh : 107,700 orang

Kadar Pengangguran : 7.4%

PENDAPATAN ISI Penengah : RM4,097
RUMAH (2019) Purata : RM5,445

BILANGAN KETUA ISI 1,800
RUMAH MISKIN orang
MENGIKUT DATA
E-KASIH

PAUTAN PEJABAT
PENTADBIRAN
DAERAH

Pejabat Daerah Keningau
https://pdkeningau.sabah.gov.my/
Pejabat Daerah Kecil Sook
https://www.sabah.gov.my/pdks/

37

GARIS PANDUAN PENTADBIRAN DAERAH

2.25 DAERAH NABAWAN(PENSIANGAN)

BENTUK Berbukit bukau AKTIVITI Pertanian (Kelapa
MUKA Kawasan tanah pamah EKONOMI Sawit, Getah, Padi)
BUMI dijadikan sebagai UTAMA
Hutan Simpan DAERAH

ETNIK UTAMA DAERAH Murut, Lun Bawang dan Lundayeh

TENAGA BURUH Penduduk Bekerja : 17,100 orang
Penganggur : 1,900 orang
Jumlah Tenaga Buruh : 19,000 orang

Kadar Pengangguran : 9.9%

PENDAPATAN ISI Penengah : RM3,613
RUMAH (2019) Purata : RM4,443

BILANGAN KETUA ISI 1,953
RUMAH MISKIN orang
MENGIKUT DATA E-KASIH

PAUTAN PEJABAT
PENTADBIRAN
DAERAH

Pejabat Daerah Nabawan
https://pdnabawan.sabah.gov.my/
Pejabat Daerah Kecil Pagalungan
https://pdkpagalungan.sabah.gov.my/

38

GARIS PANDUAN PENTADBIRAN DAERAH

2.26 DAERAH TAMBUNAN

BENTUK Berbukit bukau dan AKTIVITI Pertanian (Getah,
MUKA bergunung ganang EKONOMI Padi, Kelapa Sawit,
BUMI UTAMA Halia)
DAERAH Penternakan

ETNIK UTAMA DAERAH Kadazan-Dusun, Orang Sungai dan Bajau

TENAGA BURUH Penduduk Bekerja : 23,600 orang
Penganggur : 1,300 orang
Jumlah Tenaga Buruh : 24,900 orang

Kadar Pengangguran : 5.2%

PENDAPATAN ISI Penengah : RM3,581
RUMAH (2019) Purata : RM4,826

BILANGAN KETUA ISI 816 orang
RUMAH MISKIN
MENGIKUT DATA E-KASIH

PAUTAN PEJABAT
PENTADBIRAN
DAERAH

Pejabat Daerah Tambunan
https://pdtambunan.sabah.gov.my/

39

GARIS PANDUAN PENTADBIRAN DAERAH

2.27 DAERAH TENOM

BENTUK Berbukit bukau dan AKTIVITI Pertanian (Getah,
MUKA sedikit tanah pamah EKONOMI Kelapa Sawit, Padi,
BUMI yang subur UTAMA Koko, Kopi)
DAERAH

ETNIK UTAMA DAERAH Murut, Cina dan Melayu

TENAGA BURUH Penduduk Bekerja : 30,900 orang
Penganggur : 1,900 orang
Jumlah Tenaga Buruh : 32,800 orang

Kadar Pengangguran : 5.8%

PENDAPATAN ISI Penengah : RM3,525
RUMAH (2019) Purata : RM4,734

BILANGAN KETUA ISI 1,918
RUMAH MISKIN orang
MENGIKUT DATA E-KASIH

PAUTAN PEJABAT
PENTADBIRAN
DAERAH

Pejabat Daerah Tenom
https://pdtenom.sabah.gov.my/
Pejabat Daerah Kecil Kemabong
https://pdkkemabong.sabah.gov.my/

40

GARIS PANDUAN PENTADBIRAN DAERAH

2.28 DAERAH BEAUFORT

BENTUK Tanah pamah yang AKTIVITI Pertanian
MUKA subur dan sedikit EKONOMI (Kelapa Sawit, Getah)
BUMI kawasan berbukit UTAMA Eko-pelancongan
bukau DAERAH (Klias River Cruise)

ETNIK UTAMA DAERAH Kedayan, Lundayeh dan Kadazan-Dusun

TENAGA BURUH Penduduk Bekerja : 38,500 orang
Penganggur : 2,200 orang
Jumlah Tenaga Buruh : 40,700 orang

Kadar Pengangguran : 5.4%

PENDAPATAN ISI Penengah : RM3,765
RUMAH (2019) Purata : RM4,861

BILANGAN KETUA ISI 1,757
RUMAH MISKIN orang
MENGIKUT DATA E-KASIH

PAUTAN PEJABAT
PENTADBIRAN
DAERAH

Pejabat Daerah Beaufort
https://pdbeaufort.sabah.gov.my/
Pejabat Daerah Kecil Membakut
https://pdkmembakut.sabah.gov.my/

41