(ÍÁà Òâ³·âÂ)
2
1
พระพรหมวชิิรเวทีี
(อมร าโณทโย)
3
อนุุโมทนาปรารภ
สิ่�่งสำคััญอย่่างหนึ่่�งซึ่่�งทำให้้พระบวรพุุทธศาสนาเจริิญรุุ่�งเรืืองตั้้�งมั่�่น
อยู่�ูได้้ ก็็เพราะพุุทธบริิษััททั้้�งหลาย ทั้้�งฝ่่ายบรรพชิิตและคฤหััสถ์์ต่่างได้้แสดง
กััลยาณวััตร คืือคิิดและทำสิ่�่งอัันเป็็นประโยชน์์เกื้ �อกููลแก่่กัันและกัันอยูู่�เสมอ ทั้้�งสอง
ฝ่่ายต่่างได้้มีีสาราณีียธรรมต่่อกัันตลอดมา เป็็นปฏิิปทาที่่�ดำเนิินตามพุุทธานุุสาสนีี
ที่่�ให้้เป็็นไปเพื่่�อความสถาพรแห่่งพระบวรพุทุ ธศาสนาอย่่างสำคััญประการหนึ่่�ง
สมเด็็จบรมบพิิตรพระราชสมภารเจ้้า ผู้�ูทรงพระคุุณอัันประเสริิฐ ทรง
ถืือพระองค์์เป็็นอััครศาสนููปถััมภก ทรงยกย่่องเชิิดชููพระพุุทธศาสนาไว้้สููงยิ่�่ง
ในฐานะที่่�ทรงเป็็นคฤหััสถ์์บริิษััทก็็ทรงแสดงกััลยาณวััตรเกื้ �อกููลแก่่พระสงฆ์์เป็็น
อเนกประการ เพื่่�อสืืบสานรัักษาพระบวรพุุทธศาสนาให้้รุ่�ุงเรืืองแผ่่ไพศาลและ
สถิิตมั่่�นในแผ่่นดิินไทย แม้้ในการที่่�ทรงพระราชทานหรืือสถาปนาสมณศัักดิ์์�
ยกย่่องพระสงฆ์์ ก็ท็ รงอนุวุ ััตรให้เ้ ป็็นไปตามปััคคัยั หวิิธีที ี่่�พระบรมศาสดาทรงใช้บ้ ริิหาร
พระศาสนาให้ถ้ าวรวััฒนาเมื่่อ� ครั้้ง� พุุทธกาล
ในโอกาสที่่�อาตมภาพได้้รัับพระมหากรุุณาธิิคุุณจากสมเด็็จบรมบพิิตร
พระราชสมภารเจ้้า ผูู้�ทรงพระคุุณอัันประเสริิฐ ทรงพระกรุุณาโปรดสถาปนา
ขึ้้�นเป็็นพระราชาคณะเจ้้าคณะรองชั้�นหิิรััญบััฏ ในวัันที่่� ๕ พฤษภาคม ๒๕๖๕ ที่่�
ผ่่านมา คุุณศศิิภััสสร์์ ศรีีโกษิิตนัันทน์์ ผู้�ู มีีศรััทธามั่่�นคงในพระรััตนตรััยเลื่�อมใส
ยิ่่�งในพระบวรพุุทธศาสนา ซึ่�่งมีีความนัับถืือคุ้้�นเคยในท่่านพระมหาเกรีียงศัักดิ์�์
ปิิโตโสโต ผูู้�เป็็นสััทธิิวิิหาริิกของอาตมภาพ ได้้ปรารภทำบุุญวัันเกิิดตนที่่�เวีียน
มาถึึงในวัันที่่� ๒ กรกฎาคมของทุุกปีี โดยวาระนี้้�มีีความประสงค์์พิิเศษที่่�จะจััดงาน
ให้้เป็็นการแสดงมุุทิิตาคารวธรรมแก่่อาตมภาพ นี้้�ย่่อมเป็็นไปด้้วยอำนาจแห่่ง
สาราณีียธรรมที่่ฉ� ่่ำชื่�นอยู่ใู� นจิิตใจของคุุณศศิภิ ัสั สร์์ ศรีโี กษิติ นันั ทน์์ เองโดยแท้้
4
อาตมภาพขอรัับฉลองศรััทธาอัันเกิิดแต่่น้้ำใจอัันงามนี้้� ด้้วยความ
ซาบซึ้�งและอนุุโมทนาขอบคุุณเป็็นอย่่างยิ่�่ง ไม่่มีีสิ่่�งใดจะปฏิิการะ นอกจากตั้้�ง
สััจอธิิษฐานขออำนาจคุุณพระศรีีรััตนตรััยอัันอดิิศััยสรณะ อานิิสงส์์แห่่งเนก
ขััมมปฏิิบััติิ และผลทานที่่�คุุณศศิิภััสสร์์ ศรีีโกษิิตนัันทน์์ พร้้อมด้้วยคณะได้้
ประดิิษฐ์์ไว้้ดีีแล้้วในพระรััตนตรััย จงพลัันสำเร็็จศุุภผลเป็็นไปตามนััยแห่่ง
คาถาพุทุ ธภาษิิตที่่�ปรากฏในขุทุ ทกนิิกาย อิิติิวุุตตกะว่า่
อคฺคฺ สฺมฺ ึึ ทานํํ ททตํ ํ อคฺคฺ ํํ ปุญุ ฺฺํํ ปวฑฺฺฒติิ
อคฺคฺ ํํ อายุุ จ วณฺโฺ ณ จ ยโส กิติ ฺตฺ ิิ สุุขํํ พลํ.ํ
เมื่่�อให้้ทานในวััตถุุอัันเลิิศ (คืือพระรััตนตรััย) บุุญอัันเลิิศ อายุุ วรรณ
ยศ เกียี รติิ สุขุ และกำลังั อัันเลิิศ ย่่อมเจริิญ ดังั นี้้.� (ขุ.ุ อิิติิ.๒๕/๒๙๙)
ขออนุโุ มทนาอำนวยพร
(พระพรหมวชิริ เวทีี)
กรรมการมหาเถรสมาคม
เจ้า้ อาวาสวัดั ปทุุมวนาราม
5
6
7
ประวัตั ิวิ ัดั ปทุุมวนาราม
วัดั ปทุมุ วนาราม ราชวรวิิหาร เป็น็ พระอารามหลวงฝ่่ายอรััญวาสี ี ที่่�พระบาท
สมเด็จ็ พระจอมเกล้้าเจ้า้ อยู่�ู หััว รัชั กาลที่่� ๔ ทรงสถาปนาขึ้น้� เมื่่�อปีีพุทุ ธศักั ราช ๒๔๐๐
สำหรัับเป็็นพระอารามประจำพระราชวัังปทุุมวััน และพระราชทานเป็็นพระเกียี รติิยศ
แก่่สมเด็็จพระเทพศิิริินทราบรมราชิินีี ตามคติินิิยมทางโบราณราชประเพณีี เมื่่�อ
สถาปนาสิ่�่งปลููกสร้้างอัันเป็็นปููชนีียสถานและเสนาสนะสงฆ์์ต่่างๆ แล้้วเสร็็จ ได้้ทรง
อาราธนาพระสงฆ์จ์ ากวััดบวรนิิเวศวิิหารมาอยูู่จ� ำพรรษา
ตามประวััติิได้้กล่่าวไว้้ว่่า เมื่่�อครั้้�งรััชสมััยพระบาทสมเด็็จพระจอมเกล้้า
เจ้้าอยูู่�หััว ทรงพระราชดำริิถึึงที่่�นาหลวงบริิเวณทุ่�งกะปิิริิมคลองสามเสนแห่่งหนึ่่�งจึึง
โปรดฯ ให้้ สมเด็็จเจ้้าพระยาบรมมหาพิิไชยญาติิหรืือเจ้้าพระยาองค์์น้้อยเป็็นแม่่กอง
และพระสามภพพ่่าย (หนูู) ซึ่่�งภายหลัังได้้รัับพระราชทานบรรดาศัักดิ์์� เป็็นพระยา
เพ็็ชรพิิไชย ว่่าจ้้างชาวจีีนขุุดสระใหญ่่ ๒ สระติิดต่่อกััน มีีเกาะแก่่งน้้อยใหญ่่ ภายใน
สระปลููกพัันธุ์์�ปทุุมชาติินานาชนิิด เพื่่�อให้้เป็็นรมณีียสถานที่่�เสด็็จประพาส รวมทั้้�ง
เหล่่ามหาชนได้้เล่่นเรืือในฤดููน้้ำหลาก เสมืือนเมื่่�อครั้้�งแผ่่นดิินกรุุงศรีีอยุุธยา และ
โปรดฯ ให้้ขุดุ คลองไขน้้ำเข้้ามาจากคลองแสนแสบ ทำทางเดิินเรืือเข้า้ มาในสระ พื้้�นที่่�
ฝั่�งสระด้้านทิิศเหนืือก่่อกำแพงล้้อมรอบกั้�นเป็็นเขตพระราชฐาน พระราชทานว่่า
พระราชวัังประทุุมวััน ภายในสร้้างพระที่่�นั่่�ง ๒ ชั้้�น คืือ พระที่่�นั่่�งประทุุมมาภิิรมย์์
สำหรัับเป็็นที่่�ประทัับแรม ตั้้�งอยู่�ู ริิมสระมีีพลัับพลาที่่�ประทัับสำหรัับเสด็็จออก
เรืือนฝ่่ายใน โรงครััวฝ่่ายใน โรงครััวเลี้�ยงขุุนนางและโรงละคร พระบาทสมเด็็จ
พระจอมเกล้้าเจ้้าอยู่�ู หััวเสด็็จฯ ไปประทัับแรมครั้้�งแรก เมื่่�อเดืือน ๗ แรม ๔ ค่่ำ
ปีมี ะเส็ง็ พ.ศ.๒๔๐๐
การสถาปนาพระอาราม
บริิเวณด้้านทิิศใต้้ฝั่�งตะวัันตกโปรดฯ ให้้สร้้างพระอาราม "วััดประปทุุม
วัันนาราม" หรืือ "วััดปทุุมวนาราม" เพื่่�อพระราชทานแด่่สมเด็็จพระเทพศิิริินทรา
บรมราชิินีี
8
ครั้้�นเมื่่�อถึึงฤดููแล้้ง เดืือนยี่่�ข้้างขึ้้�นให้้ไขน้้ำจากคลองแสนแสบเข้้าไปในสระ
พระบาทสมเด็็จพระจอมเกล้้าเจ้้าอยูู่�หััว ได้้เสด็็จพระราชดำเนิินทางชลมารคจาก
พระบรมมหาราชวััง มาประทัับแรม ณ พระราชวัังแห่่งนี้้� ๒ ราตรีีบ้้าง ๓ ราตรีีบ้้าง
โปรดฯ ให้้พระราชวงศ์์ ข้้าราชการฝ่่ายใน ลงเรืือพายเก็็บดอกบััวแลพัันธุ์์�พฤกษา
ชาติิต่่างๆ เป็็นที่่�สำราญพระราชหฤทััย เสมืือนเสด็็จประพาสหััวเมืืองที่่�นอกพระนคร
เพลาเช้้าโปรดฯ ให้้อาราธนาพระราชาคณะลงเรืือสำปั้้�น พายเข้้าไปรัับบิิณฑบาตใน
เขตพระราชฐาน ครั้้�งเพลาค่่ำ ก็็จััดให้้มีีผ้้าป่่า แลให้้เรืือข้้าราชการเล่่นเพลงสัักวา
ดอกสร้้อย มีลี ะครช้้างในที่่พ� ระราชวังั ดังั นี้้ท� ุุกๆ ปีี
พระบาทสมเด็็จพระจอมเกล้้าเจ้้าอยูู่�หััว ได้้เสด็็จพระราชดำเนิินมาทรง
ตรวจดููความคืืบหน้้าการก่่อสร้้างพระอาราม โปรดฯ ให้้สร้้างเสนาสนะสำคััญใน
เขตพุุทธาวาส ดัังปรากฏในหมายรัับสั่ �งความว่่า
"...ให้้สฐาปนาการเปนพระอารามสร้้างพระมหาสฐููปเจดีีย์์ มีีชั้�นชุุกชีีชั้�น
ทัักษิิน ซึ่่�งภายหลัังได้้เชิิญพระบรมสารีีริิกธาตุุ ซึ่่�งนำมาแต่่สีีหฬทวีีป แลพุุกามประ
เทศบัญั จุไุ ว้้ ณ ภายในแลพระอุุโบสถหลัังหนึ่ง�่ ด้้านตะวันั ออกสำหรับั พระมหาเจดีีย์์มีี
กำแพงแก้้ววงรอบ มีีมหาสีีมาชั้ �นนอก ขััณฑสีีมาชั้ �นใน...แลให้้สร้้างที่่�ประดิิษฐาน
ไม้้พระมหาโพธิิซึ่�่งนำพืืชมาแต่่สีีหฬทวีีป มีีระเบีียงล้้อมรอบทั้้�ง ๔ ด้้านแลสร้้าง
พระวิิหารใหญ่่ เปนที่่ธ� รรมสวนะสฐานสำหรัับพระมหาโพธิิ..."
พระบาทสมเด็็จพระจอมเกล้้าเจ้้าอยู่�ู หััวได้้เสด็็จพระราชดำเนิินทรงก่่อ
พระฤกษ์์พระอุุโบสถ ณ วัันพฤหััสบดีีที่่� ๑๑ มิิถุุนายน พ.ศ.๒๔๐๐ และโปรดฯ ให้้
อาราธนาพระสงฆ์ธ์ รรมยุตุ ติิกนิิกายจากวััดบวรนิิเวศวิิหาร จำนวน ๙ รูปู มาจำพรรษา
ที่่�พระอาราม พระราชทานสมณศักั ดิ์์� พระครููประทุุมธรรมธาดา (ก่่ำ) เป็น็ เจ้า้ อาวาส
วััดปทุุมวนารามองค์์แรก
ครั้้�น ณ เดือื นอ้า้ ย ขึ้้น� ๑๕ ค่่ำ ตรงกับั วันั อังั คารที่่� ๑ ธันั วาคม พ.ศ.๒๔๐๐
เพลาเช้้า พระบาทสมเด็็จพระจอมเกล้้าเจ้้าอยูู่�หััว เสด็็จพระราชดำเนิินโดยกระบวน
เรืือพยุุหยาตราชลมารค แห่่ขึ้้�นไปรัับพระพุุทธปฏิิมาสำคััญ ๒ องค์์ คืือ พระแสน
และพระไสย (พระสายน์์) จากวััดเขมาภิิรตาราม นนทบุุรีี โดยโปรดฯ ให้้อััญเชิิญ
พระไสย (พระสายน์)์ มาประดิิษฐานในพระอุุโบสถ ส่่วนพระแสน โปรดฯ ให้้อัญั เชิิญ
มาประดิิษฐานไว้้ที่่�พระวิิหารวััดปทุุมวนาราม
9
ต่่อมาในปีี พ.ศ.๒๔๐๔ ทรงมีีพระราชดำริิให้้จััดงานสมโภชพระอาราม
แต่่ก็็มิิอาจกระทำได้้ เนื่่�องด้้วยสมเด็็จพระเทพศิิริินทราบรมราชิินีีเสด็็จสวรรคต
ประกอบกัับพระราชภารกิิจที่่�ทรงมีีมากมาย จึึงงดเว้้นงานฉลองสมโภช ครั้้�นล่่วงเลย
ต่่อมาอีีก ๖ ปีี จึึงโปรดให้้จััดงานฉลองวััดปทุุมวนารามราชวรวิิหาร อย่่างยิ่�่งใหญ่่ใน
ปีี พ.ศ.๒๔๑๐
เรื่�อง การฉลองวััดปทุุมวนาราม กล่่าวว่่ามีีการจััดงานฉลอง ๕ วััน ๕ คืืน
เริ่�ม่ ขึ้น�้ ณ วัันจันั ทร์์ เดือื นอ้้าย แรม ๑๐ ค่่ำ ตรงกับั วันั เสาร์์ที่่� ๒๑ ธันั วาคม ๒๔๑๐
เวลาบ่่าย มีกี ารตั้�้งกระบวนแห่พ่ ระพุุทธปฏิิมา ผ้้าไตร และเครื่่�องบริิขารต่า่ งๆ ลงเรืือ
เอกไชย จากที่่ห� น้้าพระที่่น� ั่่ง� ชลังั คพิิมานในพระบรมมหาราชวังั กระบวนแห่่ประกอบ
ด้้วย เรือื เอกไชยบุุษบกลำหนึ่่�ง เรืือดั้�ง ๕ คูู่� เรือื กาบ ๒ ลำ เรือื ศรีี ๔ ลำ แล่น่ มาตาม
แม่่น้้ำเจ้้าพระยา เข้้าสู่�ู คลองแสนแสบจนถึึงวััดปทุมุ วนาราม
รุ่�งุ ขึ้้�น ณ เดืือนอ้า้ ย แรม ๑๑ ค่่ำ ๑๒ ค่่ำ ๑๓ ค่่ำ ตรงกัับวัันอาทิิตย์ท์ ี่่� ๒๒
วันั จัันทร์ท์ ี่่� ๒๓ วัันอัังคารที่่� ๒๔ ธัันวาคม พ.ศ.๒๔๑๐ เวลาบ่า่ ย โปรดฯ ให้อ้ าราธนา
พระสงฆ์จ์ ำนวน ๑๐๘ รูปู เจริิญพระพุทุ ธมนต์ภ์ ายในพระอาราม ที่่พ� ระอุโุ บสถ ๒๐ รูปู
ที่่�พระวิิหาร ๗๓ รูปู และที่่พ� ระศรีมี หาโพธิิ ๑๕ รูปู
วัันแรม ๑๒ ค่่ำ ๑๓ ค่่ำ ๑๔ ค่่ำ เพลาเช้้า โปรดฯ ให้้นิิมนต์์พระสงฆ์์รัับ
พระราชทานฉััน ทั้้�ง ๓ วััน ถวายไทยทานแก่่พระสงฆ์์เป็็นอัันมาก ครั้้�น ณ วัันแรม
๑๔ ค่่ำ ตั้้�งบายศรีีแก้้ว บายศรีีทอง บายศรีีเงิิน บายศรีีตอง เวีียนเทีียนสมโภช มีี
พระธรรมเทศนาโดยพระราชาคณะวัันละ ๑ กััณฑ์์ ของไทยทานจััดเป็็นกระจาด
๓ ชั้้น� กระจาดละ ๕ ตำลึึง มีีผลกัลั ปพฤกษ์์ทิ้้�งทาน ๔ ต้น้ ๆ ละ ๑ ชั่่ง� และโปรดฯ
ให้้มีีการละเล่่นสมโภชพระอาราม ประกอบด้้วย โขน หุุ่�น ละคร งิ้้�ว ไม้้ต่่ำ ไม้้สููง
๓ วันั เพลาค่่ำ มีีหนังั มีีระทาสููง ๑๒ วา จำนวน ๖ ระทา การเล่่นดอกไม้้เพลิิงต่า่ งๆ
เสด็็จฯ ไปประทัับแรมที่่�พระราชวััง ณ พระที่่�นั่่�งประทุุมมาภิิรมย์์ ตลอด ๕ ราตรีี
รุ่งุ� ขึ้�้นเดือื นยี่่� ขึ้น้� ๑ ค่่ำ ตรงกัับวัันพฤหััสบดีที ี่่� ๒๖ ธันั วาคม พ.ศ.๒๔๑๐ งานฉลอง
วัดั ปทุมุ วนารามสิ้้น� สุดุ ลง พระบาทสมเด็จ็ พระจอมเกล้า้ เจ้า้ อยูู่�หัวั เสด็จ็ พระราชดำเนิิน
กลับั พระบรมมหาราชวััง
10
11
ตำนานพระพุุทธรูปู สำคัญั
พระเสริิม
พระเสริิม เป็็นพระพุุทธรููปศิิลปะสมััยล้้านช้้าง ปางมารวิิชััย วััสดุุโลหะ
หน้้าตัักกว้้าง ๒ ศอก ๑ นิ้้�ว ปััจจุุบัันประดิิษฐานเป็็นพระประธานในพระวิิหาร
วััดปทุุมวนาราม พระพุุทธรููปศิิลปะล้้านช้้างพระองค์์นี้้� สร้้างขึ้�้นพร้้อมกัันกัับพระสุุก
และพระใส โดยพระธิิดาสามพี่่น� ้้องของกษััตริิย์์ล้้านช้า้ ง เมือื งเวีียงจันั ทน์์
พระเสริิม เป็็นพระพุุทธรููปที่่�สร้้างขึ้�้นพร้้อมกัับพระสุุก และพระใส โดย
พระราชธิิดาของกษััตริิย์์ล้้านช้้าง (บางแห่่งระบุุว่่าคืือพระไชยเชษฐาธิิราช) ซึ่�่งเป็็น
พี่่�น้้องร่่วมอุุทรเดีียวกััน ๓ พระองค์์ ทรงพระนามว่่า สุุก เสริิม และใส โปรดให้้
ช่่างลาวล้้านช้้างหล่่อพระพุุทธรููปประจำพระองค์์ เพื่่�อความเป็็นสิิริิมงคล มีีขนาด
ลดหลั่�นกัันตามลำดับั ระหว่่างพิิธีกี ารหล่อ่ พระพุุทธรูปู อยูู่�นั้�น ๗ วัันแรกมีคี นมาสููบเตา
หลอมทองอยู่�ู ตลอด พอถึึงวันั ที่่� ๘ มีเี พียี งพระภิิกษุุสููงอายุุรููปหนึ่�ง่ กัับสามเณรรููปหนึ่ง่�
สููบเตาอยูู่� ก็็ปรากฏมีีชีีปะขาวมาอาสาสููบเตาแทนพระและเณร แต่่วัันนั้้�นญาติิโยม
ต่่างเห็็นบรรดาชีีปะขาวสููบเตาอยูู่�เป็็นจำนวนมาก เมื่่�อพระภิิกษุุและสามเณรฉัันเพล
เสร็็จแล้้วก็็จะไปสููบเตาต่่อ ปรากฏว่่าได้้มีีผู้�ูเททองลงเบ้้าทั้้�ง ๓ จนเรีียบร้้อยแล้้ว แต่่
ไม่เ่ ห็็นชีีปะขาวอยู่�แู ม้้แต่ค่ นเดียี ว การหล่อ่ พระพุทุ ธรูปู ทั้้ง� ๓ องค์ส์ ำเร็จ็ ลงด้้วยดีีอย่่าง
น่า่ อัศั จรรย์์ พระธิิดา สุกุ เสริิม และใส ต่่างถวายนามของตนเป็น็ นามของพระพุุทธรููป
ได้แ้ ก่่ พระสุกุ เป็น็ พระพุทุ ธรูปู ประจำพระธิิดาองค์พ์ ี่่� พระเสริมิ เป็น็ พระพุทุ ธรูปู ประจำ
พระธิิดาองค์ก์ ลาง และพระใส เป็น็ พระพุุทธรูปู ประจำพระธิิดาองค์ส์ ุดุ ท้้อง
สมเด็็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุุภาพ ทรงลงความเห็็นเกี่�ยวกัับพระพุุทธ
รูปู ทั้้ง� ๓ องค์น์ ี้้ว� ่่า เป็น็ พระพุุทธรูปู ล้า้ นช้า้ งที่่�งดงามยิ่่ง� กว่่าพระพุทุ ธรูปู องค์อ์ื่น� ๆ และ
ทรงสัันนิิษฐานเรื่�องการสร้้างเป็็น ๒ ประการ คืือ อาจจะเป็็นพระพุทุ ธรูปู ที่่ส� ร้้างจาก
เมือื งหนึ่�ง่ เมื่่อ� ใดทางตะวัันออกของอาณาจัักรล้า้ นช้้าง และต่่อมาตกอยูู่ใ� นเขตล้้านช้า้ ง
หรืืออาจสร้้างขึ้�น้ ในเขตล้า้ นช้า้ งโดยฝีีมืือช่า่ งลาวพุุงขาว
พระสุุก พระเสริิม พระใส เดิิมประดิิษฐานอยูู่�ที่เ� มืืองเวีียงจันั ทน์์ เมืืองหลวง
ของกรุุงศรีีสััตนาคนหุุตล้้านช้้าง ในสมััยธนบุุรีี สมเด็็จพระเจ้้าตากสิินมหาราชโปรด
ให้้พระบาทสมเด็็จพระพุุทธยอดฟ้้าจุุฬาโลกมหาราช ครั้้�งยัังดำรงพระอิิสริิยยศเป็็น
12
สมเด็็จเจ้้าพระยามหากษััตริิย์์ศึึก เป็็นแม่่ทััพไปตีีเมืืองเวีียงจัันทน์์ ในพ.ศ.๒๓๒๑
ชาวเมือื งเวียี งจันั ทน์ไ์ ด้อ้ ัญั เชิญิ พระพุทุ ธรูปู ทั้้ง� ๓ องค์์ หลบหนีภี ัยั สงคราม เมื่่อ� สงคราม
สงบจึึงอัญั เชิญิ ไปประดิิษฐาน ณ วัดั โพนชัยั เมืืองเวีียงจัันทน์์
ต่่อมาในรััชสมััยพระบาทสมเด็็จพระนั่่�งเกล้้าเจ้้าอยูู่�หััว ครั้้�งปราบกบฏ
เจ้้าอนุุวงศ์์โปรดให้้สมเด็็จพระบวรราชเจ้้ามหาศัักดิิพลเสพ เป็็นแม่่ทััพไปปราบ และ
ในครั้้�งนั้้�นได้้อััญเชิิญพระพุุทธรููปมาจากเมืืองเวีียงจัันทน์์หลายองค์์ เช่่น พระบาง
พระแทรกคำ พระฉัันสมอ พระสุุก พระเสริิม พระใส พระแก่่นจัันทน์์ พระสรงน้้ำ
ฯลฯ และอัญั เชิิญพระบาง พระแทรกคำ และพระฉัันสมอไปกรุงุ เทพฯ พระเสริิม และ
พระใสให้้ประดิิษฐานไว้้ที่่�หนองคาย ส่่วนพระพุุทธรููปองค์์อื่�นๆ นั้้�น ให้้แก่่พระเจดีีย์์
ที่่ค� ่่ายหลวงเมืืองพัันพร้า้ ว เป็็นที่่�ประดิิษฐาน เรียี ก เจดีีย์ป์ ราบเวียี ง
เฉพาะการอััญเชิิญพระสุุก พระเสริิม พระใส จากเมืืองเวีียงจัันทน์์ มีีเรื่�อง
เล่่าเป็็นตำนานต่่อกัันมาว่่าพบพระพุุทธรููปที่่�ภููเขาควาย จึึงนำขึ้้�นประดิิษฐานบน
แพไม้้ไผ่่อััญเชิิญมาทางลำน้้ำงึึมออกลำน้้ำโขง เมื่่�อถึึงบริิเวณปากน้้ำงึึมเฉีียงกัับ
บ้้านหนองกุุ้�งเมืืองหนองคาย (ปััจจุุบัันอยู่�ูในเขตอำเภอโพนพิิสััย) เกิิดพายุุพััดแท่่น
ที่่�ประดิิษฐานพระสุุกจมน้้ำ สถานที่่�นั้้�นต่่อมาเรีียกว่่า "เวิินแท่่น" และในที่่�ใกล้้ๆ กััน
องค์์พระสุุกก็็จมหายไปในแม่่น้้ำโขงด้้วย และสถานที่่�ตรงนั้้�นต่่อมาจึึงเรีียกว่่า "เวิิน
พระสุุก" หรืือ "เวิินสุุก" ส่่วนพระเสริิมและพระใสได้้อััญเชิิญมา ถึึงเมืืองหนองคาย
อย่่างปลอดภััย พระเสริิมนั้้�นประดิิษฐานอยู่�ูที่�วััดโพธิ์�ชััย จัังหวััดหนองคาย ส่่วน
พระใสประดิิษฐานอยูู่�ที่�วััดหอก่่อง (วััดประดิิษฐ์์ธรรมคุุณ) ต่่อมาเมื่่�ออััญเชิิญพระ
เสริิมและพระใสไปกรุุงเทพฯ นั้้�นเกวีียนที่่�ประดิิษฐานพระใสหัักลงตรงหน้้าวััดโพธิ์ �ชััย
ชาวบ้า้ นจึึงอัญั เชิญิ พระใสประดิิษฐานที่่ว� ัดั โพธิ์ช� ัยั แทนพระเสริิม ซึ่ง�่ อัญั เชิญิ ไปกรุงุ เทพฯ
จากหลัักฐานในชุุมนุุมพระบรมราชาธิิบายในพระบาทสมเด็็จพระจอมเกล้้า
เจ้้าอยู่�ู หััว นั้้�น พระบาทสมเด็็จพระจอมเกล้้าเจ้้าอยู่�ู หััวทรงระบุุว่่า พระบาทสมเด็็จ
พระปิ่่�นเกล้้าเจ้้าอยูู่�หััวโปรดให้้อััญเชิิญพระเสริิมจากเมืืองหนองคาย ไปประดิิษฐาน
ยัังพระบวรราชวััง ตั้้�งพระทััยว่่าจะประดิิษฐานเป็็นพระประธานในวััดบวรสถาน
สุุทธาวาส พุุทธศัักราช ๒๔๐๑ เมื่่�อสร้้างวััดปทุุมวนารามเสร็็จแล้้ว พระบาทสมเด็็จ
พระจอมเกล้้าเจ้า้ อยูู่�หััวทรงเลื่�อมใสในพุทุ ธศิิลปะล้า้ นช้้าง จึึงได้้อััญเชิญิ พระเสริิมจาก
พระบรมราชวังั ประดิิษฐานในพระวิิหารวัดั ปทุุมวนารามสืบื มา
13
พระแสน
เป็็นพระพุุทธรููปปางมารวิิชััย ขนาดหน้้าตัักกว้้าง ๕๗ เซนติิเมตร สููง ๘๗
เซนติิเมิิตร ศิิลปะล้้านช้้าง เป็็นพระพุุทธรููปสำริิด ประดิิษฐานภายในพระวิิหาร
เบื้้อ� งหน้า้ พระเสริิม
เดิิม พระแสน ประดิิษฐานอยู่�ูในถ้้ำที่่�เมืืองมหาไชยกองแก้้ว ซึ่�่งเชื่�อว่่าได้้
นำไปหลบซ่่อนข้้าศึึกไว้้ ชาวเมืืองมหาไชยกองแก้้วเชื่ �อว่่าเป็็นพระศัักดิ์์�สิิทธิ์ � ถ้้าฝน
ไม่่ตกก็็เชิิญออกจากถ้้ำมาตั้้�งกลางแจ้้ง บููชาขอฝนได้้ พระบาทสมเด็็จพระจอมเกล้้า
เจ้้าอยู่�ู หััว รััชกาลที่่� ๔ โปรดเกล้้าให้้เจ้้าเหม็็น โอรสเจ้้าอนุุวงศ์์ อััญเชิิญมาพร้้อมกัับ
พระสายน์ ์ ประดิิษฐานที่่�วััดปทุมุ วนารามในพระวิิหารคูู่�กัับพระเสริิม
14
พระสายน์์
"พระสายน์์" ประดิิษฐานภายในอุโุ บสถ พระพุทุ ธรููปองค์์นี้้อ� ัญั เชิิญมาจากถ้้ำ
ที่่�เมืืองมหาไชย แขวงล้้านช้้าง ในสมัยั รััชกาลที่่� ๔ พร้อ้ มกัับ "พระแสน" ในพระวิิหาร
โดยพระแสนและพระสายน์์นั้้�น ต่่างก็็มีีความศัักดิ์์�สิิทธิ์�ในด้้านการขอฝน เมื่่�อใดที่่�เกิิด
ฝนแล้ง้ ขึ้น�้ หากอััญเชิญิ พระพุทุ ธรูปู ทั้้ง� สององค์์ออกมากลางแจ้ง้ ก็จ็ ะสามารถบูชู าขอ
ฝนได้้ สำหรัับตำนานพระสายน์ม์ ีพี ระราชนิิพนธ์ข์ องรััชกาลที่่� ๔ ทรงเล่่าไว้ว้ ่า่
"ขอความสุุขสวััสดิ์์�จงมีีแด่่ทุุกท่่าน ที่่�ได้้สดัับและอ่่านเรื่�องนี้้�เถิิด ข้้าพเจ้้าจะ
ขอกล่่าวถึึงประวััติิของพระปฏิิมานามว่่า "สายน์์" ซึ่่�งประดิิษฐานอยูู่� ณ พระอุุโบสถ
วััดปทุุมวนารามนี้้� โดยคาถาประพัันธ์์เหล่่านี้้� ตามที่่�ได้้ทราบและได้้ยิินมาแต่่เพีียง
ย่อ่ ๆ ดังั ต่อ่ ไปนี้้�
15
พระพุุทธปฏิิมาซึ่่�งประดิิษฐานอยู่�ู ณ พระอุุโบสถนี้้� หล่่อด้้วยทองเหลืืองซึ่่�ง
ผสมเป็็นอย่่างดีีมาแล้้วทั้้�งหนาทั้้�งหนััก สนิิทดีีดุุจศิิลาทั้้�งแต่่เกลี้้�ยงเกลา เหลืืองอร่่าม
ดุุจทองคำ ข้้าพเจ้้าไม่่ทราบเหมืือนกัันว่่า ใครเป็็นผูู้�สร้้าง สร้้างที่่�ไหน สร้้างเมื่่�อไหร่่
และสร้้างอย่า่ งไร ทราบแต่เ่ พียี งว่่าเป็็นหััตถกรรมของลาวอย่า่ งเดีียวเท่่านั้้�น
ก่่อนที่่�จะนำมาประดิิษฐานไว้้ ณ พระอุุโบสถนี้้� พระพุุทธปฏิิมาองค์์นี้้� ได้้
ประดิิษฐานอยูู่� ณ แคว้น้ ลาวพวกอิิสรชนบางหมู่ไู� ด้้เอาไปเก็็บไว้ใ้ นถ้้ำ ณ ภููเขาลูกู หนึ่่�ง
ซึ่่�งอยูู่�ใกล้้เมืืองมหาชััยปุุระ ในแคว้้นลาวนั้้�นเป็็นเวลานานแล้้ว เปิิดโอกาสให้้มหาชน
ทั่่�วๆ ไปบููชากัันได้้ จะเป็็นเพราะเหตุุใดพระพุุทธปฏิิมานี้้�จึึงได้้นามว่่า "พระสายน์์"
นั้้�นไม่่มีีใครทราบ แม้้แต่่ประชาชนจำนวนมากซึ่่�งมีีนิิวาสถานอยู่�ูในเมืืองมหาชััยปุุระ
เป็็นต้้นในกาลก่่อนก็็เพีียงแต่่ทราบกิิตติิศััพท์์ ที่่�เขาเล่่าลืือกัันว่่าท่่านมีีฤทธิ์ �มากเท่่าใด
เมื่่�อใดเกิิดฝนแล้้งเขาก็็จะอััญเชิิญท่่านออกมาบููชากััน ณ ที่่�สะอาดกลางแจ้้งแล้้วก็็
ขอฝน ด้้วยอานุุภาพของพระพุุทธปฏิิมาองค์์นี้้� ฝนก็็จะหลั่�งลงมายัังข้้าวกล้้าให้้
สมบููรณ์์ ทำให้้ไพร่่ฟ้้าประชากรประสพความสำเร็็จได้้ ชนส่่วนมากรูู้�จัักพระพุุทธ
ปฏิิมาองค์น์ ี้้� โดยกิิตติิศัพั ท์์ที่่เ� ขาเล่่าลืือกัันเพียี งเท่่านี้้� เท่่านั้้น� เมื่่อ� เกิิดมีีฝนแล้ง้ ขึ้น�้ แล้้ว
เขาก็จ็ ะบูชู าท่า่ นเพื่่อ� ขอฝน
เมื่่�อพระพุุทธศัักราชล่่วงได้้ ๒๔๐๐ ปีี พระบาทสมเด็็จพระปรเมนทรมหา
มงกุุฎ พระจอมเกล้า้ เจ้้าอยู่�ู หััว ผูู้�เป็น็ ใหญ่่ในสยามประเทศ ทั้้�งทรงมีพี ระอำนาจเหนือื
ดิินแดนต่า่ งๆ มีแี คว้น้ ลาว เป็น็ ต้น้ พระองค์ท์ รงเลื่อ� มใสในพระรัตั นตรัยั มีพี ระพุทุ ธเจ้า้
เป็็นต้น้ ได้้ทรงให้้ความอุุปถัมั ภ์แ์ ก่พ่ ระพุทุ ธศาสนาทุุกแห่่งโดยสััมมาปฏิิบััติิเสมอ
พระองค์์ได้้ทรงส่่งราชเสวกผู้�ูหนึ่�่ง ซึ่่�งเป็็นลาว ชื่่�อโสณัังกููร ไปยัังแคว้้นลาว
ด้้วย พระราชกรณีียกิิจบางอย่่าง ลาวโสณัังกููรนั้้�น เมื่่�อไปถึึงแคว้้นลาวในคราวนั้้�น
ได้้ยิินกิิตติิศััพท์์ของพระสายน์์ ซึ่�่งแผ่่กระจายอยูู่�ทั่�วหััวระแหง แล้้วจึึงได้้ไปยัังเมืือง
มหาชัยั ปุรุ ะ ได้้เห็น็ พระพุทุ ธรููปชื่่�อว่่า "พระสายน์"์ นี้้� ประดิิษฐานอยู่�ใู นถ้้ำเป็น็ อย่่างดีี
ด้้วยตนเอง
พระสายน์์นี้้�เป็็นที่่�รู้�ู จัักกัันเป็็นอย่่างดีีของชนทั่่�วๆ ไปมิิได้้มีีใครรัักษา แต่่มีี
คนมาบููชาอยู่�ูเสมอตามโอกาส จึึงได้้อ้้างพระราชโองการแล้้วนำพระพุุทธปฏิิมานี้้�มา
ด้้วย พระราชกฤดาภิินิิหาร ของพระองค์์เจ้้ากรุุงสยามแล้้ว เมื่่�อมาถึึงพระนครนี้้�แล้้ว
ก็็ได้้กราบทููลให้้ทรงทราบความเป็็นมาทุุกประการ แล้้วได้้ทููลเกล้้าฯ ถวายพระพุุทธ
16
ปฏิิมา แด่่สมเด็จ็ พระเจ้า้ อยูู่�หััว
ในสมััยนั้้�นพระปรเมนทรมหามงกุุฎพระจอมเกล้้าเจ้้าอยู่�ู หััว พระองค์์เป็็น
พระมหากษััตริิย์์ซึ่่�งกอปรไปด้้วยพระวิิริิยอุุตสาหะอย่่างใหญ่่หลวง ทรงเลื่�อมใสใน
พระบวรพุุทธศาสนาเป็็นอย่่างดีี ได้้ทรงรัับสั่�งให้้สร้้างวััดนี้้�ขึ้้�น ณ ที่่�ลุ่�ุ ม ซึ่่�งเป็็นสระบััว
ที่่�น่่ารื่�นรมย์์ใจแห่่งนี้้� แล้้วให้้ประดิิษฐานทุุกสิ่�่งได้้อย่่างพร้้อมสรรพ เมื่่�อโรงพระพุุทธ
ปฏิิมานี้้� เราสร้้างเสร็็จเรีียบร้้อยแล้้ว พระองค์์ผู้�ูเป็็นจอมคนจึึงรัับสั่�งให้้ประดิิษฐาน
พระพุุทธรููป "พระสายน์์" ซึ่�่งมีีลัักษณะอัันงามอัันได้้มาโดยวิิธีีดัังกล่่าวนั้้�น ทำให้้เป็็น
ใหญ่่กว่่าเจดีียสถานทั้้�งปวง เปิิดโอกาสให้้ประชาชนได้้บููชาพระพุุทธปฏิิมานั้้�น
ตลอดกาลเป็็นนิิจบ้้างและตามโอกาสอัันสมควรบ้้าง
ขอทวยเทพและมนุุษย์์ทั้้�งหลายที่่�เลื่�อมใสในพระรััตนตรััย มีีพระพุุทธเจ้้า
เป็็นต้้น ทั้้�งคฤหััสถ์์และบรรพชิิตทั้้�งปวงที่่�พากัันมา ณ ที่่�นี้้� จงกราบไหว้้บููชา
อุุทเทสิิกเจดีีย์์ พระพุุทธเจ้้าอัันมีีพระนามว่่า "สายน์์" นี้้� โดยความเคารพ ตามกำลััง
ความสามารถเถิิด และขอจงอนุุโมทนาส่่วนพระราชกุุศล ที่่�พระราชาผูู้�ปรารถนา
ประโยชน์เ์ กื้อ� กููลแก่่มหาชนได้้ทรงสร้า้ งไว้น้ านาประการมิิใช่น่ ้้อยเถิิด
พระราชา พระองค์์หาได้้ทรงปรารถนาพุุทธภููมิิดุุจชนอื่่�นเป็็นจำนวนมากไม่่
เมื่่�อพระองค์์ทรงเห็็นสััตว์์ทั้้�งหลายมิิได้้ถึึงความสงบ จึึงทรงปรารถนาเพีียงให้้ถึึงที่่�สุุด
แห่่งทุกุ ข์เ์ ท่า่ ที่่�พระองค์แ์ ละชนเหล่า่ อื่�นจะถึึงมีีได้เ้ ท่า่ นั้้น�
ขอพระพุุทธปฏิิมา พระนามว่่า "สายน์์" ซึ่�่งประดิิษฐานอยูู่� ณ พระอุุโบสถนี้้�
จงบันั ดาลให้ฝ้ นตนถููกต้้องตามฤดูกู าลทุุกเมื่่�อ เทอญ.
17
พระพรหมวชิริ เวทีี (อมร าโณทโย)
18
ประวัติ
พระพรหมั่วชิิรเวที (อมั่ร าโณทโย)
สถานุะปจั จุบัน
พระพรหมั่วชิริ เวท ี ฉายา าโณทโย อายุ ๘๓ ป พรรษัา ๖๑
ปจจบุ นั ึ่ดำรงตั้ำแหนึ่่งทีส� ิ่ำคัญั ดังน �ี
๑. เจ้าอาวาสิ่วดั ปทมุ ั่วนึ่ารามั่
สถานะเดิิม
ชื่อ� อมร นามสกุลุ มลาวรรณ
เกิิดเมื่่�อวันั ที่่� ๒๓ เมษายน พ.ศ. ๒๔๘๓
ณ บ้า้ นหนามแท่ง่ ตำบลม่ว่ ง อำเภอมหาชนะชัยั จังั หวัดั ยโสธร
บิิดา นายทุุย มลาวรรณ
มารดา นางเมือื ง มลาวรรณ
บรรพชา
พ.ศ. ๒๔๙๘ ได้้บรรพชาเป็็นสามเณร เมื่่�ออายุุ ๑๓ ปีี ที่่�วััดทุ่่�งสวนตาล
ตำบลม่่วง อำเภอมหาชนะชััย จัังหวััดยโสธร โดยมีีเจ้้าอธิิการจวน เจ้้าอาวาส
วััดบ้้านท่่าสมอและเจ้้าคณะตำบลม่่วง อำเภอมหาชนะชััย จัังหวััดยโสธร เป็็น
พระอุปุ ััชฌาย์์
19
อุปุ สมบท
พ.ศ. ๒๕๐๕ เมื่่�ออายุุ ๒๒ ปีี ได้้อุุปสมบท ณ วัดั ปทุมุ วนาราม เขตปทุมุ วันั
กรุงุ เทพมหานคร โดยมีสี มเด็จ็ พระอริิยวงศาคตญาณ สมเด็จ็ พระสังั ฆราช (จวน อุฏุ ฺฺ ายี)ี
วััดมกุุฏกษััตริิยาราม เป็็นพระอุุปััชฌาย์์ พระธรรมปาโมกข์์ (บุุญมั่่�น มนฺฺตาสโย)
เจ้า้ อาวาสวัดั ปทุมุ วนาราม เป็น็ พระกรรมวาจาจารย์์ และพระเทพวราภรณ์์ (ผุยุ คตาโณ)
ผู้้�ช่ว่ ยเจ้า้ อาวาสวัดั ปทุมุ วนาราม เป็น็ พระอนุสุ าวนาจารย์์ และมีพี ระราชมุนุ ีี (โฮม โสภโณ)
เป็น็ พระอาจารย์ผ์ ู้้�ปกครอง
ประวัตั ิกิ ารศึึกษา
พ.ศ. ๒๕๙๘ สอบได้้นักั ธรรมชั้้�นเอกสำนัักเรีียนคณะจังั หวัดั อุบุ ลราชธานีี
พ.ศ. ๒๕๑๔ สอบได้้เปรีียญธรรม ๗ ประโยค สำนัักเรีียนวัดั ปทุุมวนาราม
พ.ศ. ๒๕๑๕ สำเร็็จการศึึกษาระดัับปริิญญาตรีี (ศน.บ.)
มหาวิิทยาลัยั มหามกุุฏราชวิิทยาลัยั
พ.ศ. ๒๕๑๘ สำเร็็จการศึึกษาระดัับปริิญญาโท (M.A.)
มหาวิิทยาลััยบาณารััส ฮิินดูู เมืืองพาราณสีี ประเทศอิินเดียี
ตำแหน่ง่ หน้า้ ที่�ท่ างคณะสงฆ์์
ด้า้ นการปกครอง
พ.ศ. ๒๕๒๑ เป็น็ ผู้้�ช่่วยเจ้้าอาวาสวัดั ปทุุมวนาราม
พ.ศ. ๒๕๓๒ เป็น็ พระอุปุ ััชฌาย์์
พ.ศ. ๒๕๓๓ เป็็นผู้้�รัักษาการแทนเจ้้าอาวาสวัดั ปทุมุ วนาราม
พ.ศ. ๒๕๓๖ เป็น็ เจ้้าอาวาสวัดั ปทุมุ วนาราม
พ.ศ. ๒๕๔๒ เป็็นผู้้�ตรวจการคณะสงฆ์ภ์ าค ๑ - ๒ - ๓ และ ๑๒ - ๑๓ (ธ)
พ.ศ. ๒๕๕๐ เป็น็ รองเจ้า้ คณะภาค ๑๐ (ธ)
พ.ศ. ๒๕๕๓ เป็็นกรรมการมหาเถรสมาคม
พ.ศ. ๒๕๕๔ เป็น็ กรรมการบริิหารคณะธรรมยุตุ
พ.ศ. ๒๕๖๑ เป็น็ ผู้้�รักั ษาการแทนเจ้า้ คณะภาค ๑๐ (ธ)
พ.ศ. ๒๕๖๔ เป็็นที่่ป� รึึกษาเจ้า้ คณะภาค ๑๐ (ธ)
20
ด้้านการศึกึ ษา
พ.ศ. ๒๕๐๖ เป็็นครููสอนพระปริิยััติิธรรมประจำสำนักั เรียี นวัดั ปทุมุ วนาราม
พ.ศ. ๒๕๐๖ เป็น็ กรรมการสนามหลวงแผนกธรรม
พ.ศ. ๒๕๑๕ เป็็นกรรมการสนามหลวงแผนกบาลีี
พ.ศ. ๒๕๓๕ เป็น็ เจ้า้ สำนัักเรีียนวัดั ปทุุมวนาราม
พ.ศ. ๒๕๔๓ เป็็นผู้้�ช่่วยแม่่กองธรรมสนามหลวง
พ.ศ. ๒๕๑๙ เป็น็ อาจารย์ส์ อนประจำมหาวิิทยาลัยั มหามกุุฏราชวิิทยาลััย
พ.ศ. ๒๕๒๓ เป็น็ หััวหน้า้ แผนกฝึกึ หัดั ครูสู อนพระปริิยัตั ิิธรรม
สภาการศึึกษา มหาวิิทยาลััยมหามกุฏุ ราชวิิทยาลััย
พ.ศ. ๒๕๒๗ เป็็นคณบดีีคณะศึึกษาศาสตร์ ์ มหาวิิทยาลัยั มหามกุฏุ ราชวิิทยาลััย
พ.ศ. ๒๕๕๔ เป็น็ กรรมการผู้�ทรงคุณุ วุฒุ ิิ สภามหาวิิทยาลัยั มหามกุฏุ ราชวิิทยาลัยั
พ.ศ. ๒๕๕๕ เป็็นผู้้�รัักษาการในตำแหน่ง่ อธิิการบดีี
มหาวิิทยาลััยมหามกุุฏราชวิิทยาลััย
งานและกรณีียกิจิ พิเิ ศษ
พ.ศ. ๒๕๒๐ เป็็นประธานอำนวยการสร้า้ งอุุโบสถวัดั หนามแท่่ง ตำบลม่ว่ ง
อำเภอมหาชนะชัยั จังั หวัดั ยโสธร
พ.ศ.๒๕๓๖ เป็น็ ประธานอำนวยการสร้า้ งสถานีอี นามัยั เฉลิิมพระเกียี รติิ ๖๐พรรษา
นวมิินทรราชิินี ี บ้า้ นโคกแสง อำเภอวานรนิิวาส จัังหวััดสกลนคร
พ.ศ. ๒๕๓๗ เป็็นประธานกรรมการมููลนิิธิิสมเด็็จพระมหิิตลาธิิเบศร อดุุลยเดช
วิิกรม พระบรมราชชนก
พ.ศ. ๒๕๓๘ เป็น็ ประธานอำนวยการสร้า้ งสำนักั ปฏิิบััติิธรรมปทุมุ รัังษีี
ตำบลภูแู ล่่นช้้าง อำเภอนาคู ู จังั หวัดั กาฬสิินธุ์์�
พ.ศ. ๒๕๔๐ เป็็นประธานอำนวยการโครงการจััดสร้้างพระบรมราชานุสุ าวรียี ์์
พระบาทสมเด็จ็ พระจอมเกล้า้ เจ้า้ อยู่่�หัวั รัชั กาลที่่� ๔ เพื่่อ� ประดิิษฐาน
ไว้้ ณ วััดปทุมุ วนาราม
พ.ศ. ๒๕๔๐ เป็็นประธานอำนวยการสร้้างศาลาการเปรีียญวััดบ้้านหนามแท่่ง
ตำบลม่ว่ ง อำเภอมหาชนะชัยั จังั หวััดยโสธร
21
พ.ศ. ๒๕๔๖ เป็็นประธานอำนวยการโครงการบรรพชาและอุุปสมบทหมู่ �
เฉลิิมพระเกีียรติิ ๘๐ พรรษา สมเด็จ็ พระเจ้า้ พี่่�นางเธอ
เจ้้าฟ้า้ กัลั ยาณิิวัฒั นา กรมหลวงนราธิิวาสราชนคริินทร์์
พ.ศ. ๒๕๔๗ เป็็นประธานอำนวยการโครงการบรรพชาและอุุปสมบทหมู่ �เฉลิิม
พระเกียี รติิ ๗๒ พรรษา สมเด็จ็ พระเจ้า้ นางเจ้า้ สิิริิกิิติ์์�
พระบรมราชิินีนี าถ
พ.ศ. ๒๕๕๖ เป็น็ ประธานอำนวยการสร้า้ งวัดั ปทุมุ รังั ษีวี ัฒั นาราม ณ เมือื งแฮสติิงส์์
ประเทศนิิวซีแี ลนด์์เพื่่อ� เฉลิิมพระเกียี รติิสมเด็จ็ พระเทพรัตั นราชสุดุ าฯ
สยามบรมราชกุุมารีี เนื่่�องในโอกาสทรงเจริิญพระชนมายุุ ๕ รอบ
๒ เมษายน ๒๕๕๘
พ.ศ. ๒๕๕๘ เป็น็ ประธานจัดั งานเฉลิิมพระเกียี รติิ เนื่่อ� งในโอกาสฉลองพระชนมายุุ
๕ รอบ (๖๐ พรรษา) สมเด็็จพระเทพรััตนราชสุุดา ฯ สยามบรม
ราชกุมุ ารีี ณ วัดั ปทุมุ วนาราม ๒ เมษายน ๒๕๕๘
พ.ศ. ๒๕๖๐ เป็น็ ประธานคณะกรรมการบริิหารศาลาพระราชศรััทธา
วัดั ปทุุมวนาราม
พ.ศ. ๒๕๖๐ เป็็นประธานโครงการอุุปสมบทหมู่ �เพื่่�ออุุทิิศถวายเป็็นพระราชกุุศล
เนื่่�องในโอกาสพระราชพิิธีีถวายพระเพลิิงพระบรมศพพระบาท
สมเด็็จพระปรมิินทรมหาภูมู ิิพลอดุุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิิตร
พ.ศ. ๒๕๖๒ เป็็นประธานโครงการอุุปสมบทหมู่�เฉลิิมพระเกียี รติิ เนื่่�องในโอกาส
พระราชพิิธีีบรมราชาภิิเษกพระบาทสมเด็็จพระวชิิรเกล้้าเจ้้าอยู่่�หััว
รััชกาลที่่� ๑๐
พ.ศ. ๒๕๖๓ เป็็นประธานอำนวยการจััดงานประกาศเกีียรติิคุุณพระอาจารย์์มั่�่น
ภูรู ิิทััตโต บุุคคลสำคัญั ของโลก ขององค์ก์ ารการศึึกษา วิิทยาศาสตร์์
และวััฒนธรรมแห่่งสหประชาชาติิ (ยููเนสโก) โดยวััดปทุุมวนาราม
ร่ว่ มกับั กรมการศาสนา กระทรวงวัฒั นธรรม และสำนักั งานองค์ก์ าร
ยููเนสโก ประจำกรุงุ เทพมหานคร
22
สมณศัักดิ์์�
๕ ธัันวาคม พ.ศ. ๒๕๒๓ ได้้รัับพระราชทานสมณศัักดิ์์�เป็็นพระราชาคณะชั้�นสามััญ
เปรีียญ ที่่� พระกิิตติิสารกวีี
๕ ธันั วาคม พ.ศ. ๒๕๓๕ ได้ร้ ับั พระราชทานเลื่อ� นสมณศักั ดิ์์เ� ป็น็ พระราชาคณะชั้น� ราช
ที่่� พระราชมุนุ ี ี ตรีปี ิฎิ กอรรถโฆษิิต ยติิคณิิสสร บวรสังั ฆาราม
คามวาสีี
๕ ธันั วาคม พ.ศ. ๒๕๔๓ ได้ร้ ับั พระราชทานเลื่อ� นสมณศักั ดิ์์เ� ป็น็ พระราชคณะชั้น� เทพ
ที่่� พระเทพปัญั ญามุุนีี ศรีปี ริิยััติินายก ตรีปี ิฎิ กวราลงกรณ์์
ยติิคณิิสสร บวรสังั ฆาราม คามวาสีี
๕ ธันั วาคม พ.ศ. ๒๕๕๑ ได้ร้ ับั พระราชทานเลื่อ� นสมณศักั ดิ์์เ� ป็น็ พระราชาคณะชั้น� ธรรม
ที่่� พระธรรมธัชั มุุนี ี ศีีลาจารวิิมล โสภณปริิยััติิดิิลก ตรีปี ิฎิ ก
วราลงกรณ์์ ยติิคณิิสสร บวรสัังฆาราม คามวาสีี
๕ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๖๕ ได้้รัับพระราชทานสถาปนาสมณศัักดิ์์�เป็็นพระราชา
คณะเจ้้าคณะรอง ที่่� พระพรหมวชิิรเวทีี ศรีีสัังฆโสภณ
วิิมลสีีลาจาร สุุวิิธานปริิยััติิดิิลก ตรีีปิิฏกวราลงกรณ์์
ยติิคณิิสสร บวรสังั ฆาราม คามวาสีี
เกีียรติคิ ุณุ ได้้รัับประทานปริิญญาศาสนศาสตร์์ดุุษฎีีบััณฑิิตกิิตติิมศัักดิ์์� จาก
มหาวิิทยาลัยั มหามกุุฏราชวิิทยาลััย
พ.ศ. ๒๕๔๘ ได้้รัับถวายปริิญญารััฐประศาสนศาสตร์์ดุุษฎีีบััณฑิิตกิิตติิมศัักดิ์์�
จากมหาวิิทยาลััยเกริิก
พ.ศ. ๒๕๕๖ ได้ร้ ัับพระราชทานรางวััลศาสตรเมธีี สาขาสัังคมศาสตร์์ ด้้านสัังคม
วิิทยาศาสนา ของมูลู นิิธิิศาสตราจารย์ ์ ม.ล.ปิ่่น� มาลากุลุ จากสมเด็จ็
พ.ศ.๒๕๕๘ พระเทพรัตั นราชสุดุ า ฯ สยามบรมราชกุมุ ารีี
ได้ร้ ับั พระราชทานรางวัลั เสาเสมาธรรมจักั รด้า้ นส่ง่ เสริิมกิิจการคณะสงฆ์์
จากสมเด็จ็ พระเทพรััตนราชสุดุ า ฯ สยามบรมราชกุุมารีี
พ.ศ.๒๕๖๑
23
ประมวลภาพ
24
25
26
27
28
29
30
31
32 คณะสงฆ์ว์ ััดปทุมุ วนารามเจริิญพระพุทุ ธมนต์์ถวายพระพรชัยั มงคล
สมเด็จ็ พระกนิิษฐาธิิราชเจ้้า กรมสมเด็จ็ พระเทพรัตั นราชสุดุ าฯ สยามบรมราชกุมุ ารีี
33
34
35
สาส์น์
คติธิ รรม
และสัมั โมทนีียกถา
36
37
สาส์น์ วันั วิสิ าขบููชาโลก
เนื่่�องในโอกาสการจััดกิจิ กรรมวิสิ าขบููชานานาชาติิ
ครั้้ง� ที่�่ ๙ ประจำปีี ๒๕๕๕
ณ ประเทศไทย
ในสมััยแห่่งมหาสัันนิิบาตของเหล่่าชาวพุุทธทั่่�วโลกที่่�ได้้มีีขึ้้�นเนื่่�องในการจััด
กิิจกรรมวิิสาขบููชานานาชาติิ ครั้้ง� ที่่� ๙ ณ มหาวิิทยาลััยมหาจุุฬาลงกรณราชวิิทยาลััย
ในโอกาสการเฉลิิมฉลอง “พุุทธชยัันตีี : ๒,๖๐๐ ปีี แห่่งการตรััสรู้้�ของพระพุุทธเจ้้า”
ซึ่่�งได้้เวีียนมาครบในปีพี ุุทธศัักราช ๒๕๕๕ นี้้� ข้้าพเจ้้าเห็น็ ว่า่ เป็็นโอกาสอันั ดีที ี่่�พวกเรา
ชาวพุุทธทั้้�งหลายจัักได้้ร่่วมกัันปฏิิบััติิบููชา เพื่่�อเป็็นที่่�อนุุสรณ์์ในวาระที่่�การตรััสรู้้�ของ
พระพุุทธเจ้้าได้้เวีียนมาครบ ๒,๖๐๐ ปีี และจัักได้้ร่่วมกัันแสดงพลัังแห่่งสามััคคีีธรรม
เพื่่อ� เป็น็ สัญั ลักั ษณ์ใ์ นการประกาศชี้ช� วนให้ม้ วลมนุษุ ย์ไ์ ด้ต้ ระหนักั และเห็น็ ถึึงความสำคัญั
ของหลัักธรรมทางพระพุุทธศาสนาที่่�จะสามารถสร้้างสัันติิภาพให้้บัังเกิิดแก่่สัังคมโลก
ได้้อย่า่ งแท้จ้ ริิง
เมื่ �อ ๔๕ ปีีก่่อนพุุทธศัักราช อยู่�ในช่่วงที่่�พระพุุทธองค์์ยัังทรงบำเพ็็ญ
ประโยชน์์อัันยิ่่�งใหญ่่ไพบููลย์์แก่่มวลมนุุษย์์ด้้วยพระองค์์เอง การเสด็็จเยื้ �องกราย
ไปสู่่�ทิิศานุุทิิศเพื่่�อทรงประกาศอริิยสััจปลดเปลื้้�องสรรพสััตว์์ออกจากกองทุุกข์์
ได้้เป็็นประหนึ่�่งแสงประทีีปที่่�สว่่างไสวขึ้�้นในท่่ามกลางความมืืดมนของสากล
โลก เป็็นประทีีปธรรมที่่�สร้้างความสว่่าง ความเบิิกบาน และความอบอุ่่�น พร้้อม
ทั้้�งสัันติิภาพอัันยั่่�งยืืนแก่่สรรพสััตว์์ทุุกถ้้วนหน้้า และถึึงแม้้ว่่าพระพุุทธองค์์จะได้้
เสด็็จปริินิิพพานไปนานกว่่า ๒๕๕๕ ปีี แล้้วก็็ตาม แต่่สััจธรรมที่่�พระองค์์ได้้ทรง
ค้้นพบในค่่ำคืืนวัันเพ็็ญแห่่งเดืือนวิิสาขะ ยัังคงเป็็นมรดกทางวััฒนธรรมอัันล้้ำค่่า
ที่่�สุุดเท่่าที่่�มนุุษยชาติิเคยมีีมา จึึงถืือเป็็นหน้้าที่่�ของพวกเราชาวพุุทธทั้้�งหลาย
ที่่จ� ะต้อ้ งร่ว่ มกัันอนุุรักั ษ์์และสืบื ทอดมรดกธรรมที่่พ� ระพุุทธองค์์ได้้ทรงประทานไว้้ เพื่่�อ
เป็็นหลักั ประกัันสันั ติิภาพให้ก้ ัับสัังคมโลกที่่�จะดำรงอยู่�และวัฒั นาสืืบไป
จึึงหวังั เป็น็ อย่า่ งยิ่ง่� ว่า่ การจัดั ประชุมุ ชาวพุทุ ธทั่่ว� โลกในวาระนี้้ � จักั สามารถต่อ่
ประกายแสงแห่่งสัันติิภาพตามมรรควิิธีีที่่�พระพุุทธองค์์ได้้ทรงเริ่�่มต้้นไว้้เมื่่�อ ๒๖๐๐ ปีี
ที่่แ� ล้้ว
38
ข้้าพเจ้้าขออนุุโมทนาและอำนวยพรให้้ทุุกท่่านประสบแต่่ความสุุขสวััสดีี
มีีความงอกงามไพบููลย์์ในพระธรรมคำสอนขององค์์สมเด็็จพระสััมมาสััมพุุทธเจ้้า
จงทุุกประการ สทา ทิิปฺฺปตุุ สทฺฺธมฺฺโม ตถาคตปฺฺปเวทิิโต ขอพระสััทธรรมที่่�พระ
ตถาคตเจ้้าทรงประกาศไว้จ้ งรุ่�งเรืืองตลอดกาลทุกุ เมื่่�อ
พระธรรมธัชั มุุนีี
กรรมการมหาเถรสมาคม
39
สาส์น์ วันั วิิสาขบููชาโลก
เนื่อ่� งในโอกาสการจัดั กิิจกรรมวิสิ าขบูชู านานาชาติิ
ครั้้ง� ที่่� ๑๐ ประจำปีี ๒๕๕๖
ณ ประเทศไทย
วัันวิิสาขบููชานอกจากจะเป็็นอภิิลัักขิิตกาลอัันมีีความหมายยิ่่�ง สำหรัับชาว
พุุทธทั้้�งหลายเนื่่�องจากเป็็นดิิถีีคล้้ายวัันประสููติิ ตรััสรู้้� และปริินิิพานขององค์์สมเด็็จ
พระบรมศาสดาสััมมาสััมพุุทธเจ้้าแล้้ว ความวิิเศษอััศจรรย์์แห่่งพุุทธธรรมที่่�มีีจุุด
เริ่่�มต้้น ณ ควงไม้้มหาโพธิ์� ริิมฝั่่�งเนรััญชรานทีี ในรุ่่�งสางแห่่งวัันเพ็็ญเดืือนวิิสาขะ
เมื่่�อกว่่า ๒,๖๐๐ ปีีที่่�แล้้วยัังคงเป็็นประทีีปธรรมที่่�โชตนาการส่่องทางแห่่งสัันติิภาพ
ของมวลมนุุษยชาติิตลอดกาลนานมา
ดัังนั้้�น ครั้้�นดิิถีีวัันวิิสาขบููชาได้้เวีียนมาถึึงในแต่่ละปีี จึึงเป็็นช่่วงเวลาที่่�เหล่่า
พุุทธบริิษััท จะได้้ร่่วมกัันปฏิิบััติิบููชา เพื่่�อรำลึึกถึึงพระพุุทธาธิิคุุณที่่�ทรงมีีต่่อสากล
โลก และยัังเป็็นโอกาสที่่�จะได้้ร่่วมกัันประกาศรณรงค์์แนวทางแห่่งสัันติิภาพตามวิิถีี
พุทุ ธธรรม ให้ป้ รากฏไพศาล อัันเป็็นการเจริิญรอยตามเบื้้อ� งพระยุุคลบาทพระศาสดา
นอกเหนือื ไปจากการเฉลิิมฉลองตามปกติิทั่่�วไป
ในโอกาสที่่�บรรดาท่่านผู้้�นำและตััวแทนจากชุุมชนชาวพุุทธทั่่�วโลก ได้้ให้้
เกีียรติิประเทศไทย เป็็นเจ้้าภาพจััดกิิจกรรมวิิสาขบููชานานาชาติิ ครั้้�งที่่� ๑๐ ประจำ
ปีี ๒๕๕๖ และได้้เสีียสละทุุกอย่่างเดิินทางมาร่่วมพิิธีีปฏิิบััติิบููชาในวาระมหามงคลนี้้ �
ข้า้ พเจ้า้ ขอส่ง่ ความปรารถนาดีแี ละไมตรีจี ิิตมาเป็น็ ปฏิิสันั ถารธรรมแด่ท่ ่า่ นกัลั ยาณมิิตร
จากทั่่�วทิิศแดนไกลทั้้�งหลาย และมีีความหวัังที่่�จะเห็็นกััลยาณมิิตรทุุกท่่านต่่างได้้รัับ
ความเบิิกบานและเอิิบอิ่�ม่ ใจจากการได้ป้ ฏิิบัตั ิิบูชู าครั้้�งสำคัญั นี้้� โดยทั่่�วกันั
ขออำนาจแห่่งพุุทธบารมีีและธรรมานิิสงส์์ ที่่�จะพึึงบัังเกิิดจากการร่่วมกััน
ปฏิิบัตั ิิในมหาพุทุ ธบูชู าสมาคม ณ มณฑลประเทศไทยนี้้� จงเป็น็ ปัจั จัยั อำนวยสุขุ สันั ติิภาพ
ให้ป้ รากฏแผ่่ไพศาลทั่่�วสากลโลก ตลอดนิิรัันดร์ก์ าลเทอญ.
พระธรรมธััชมุุนีี
กรรมการมหาเถรสมาคม
40
คติิธรรมสำหรับั พระสังั ฆาธิกิ าร
รุ่่�นที่่� ๓๘/๒๕๕๕
โรงเรีียนพระสังั ฆาธิกิ ารคณะธรรมยุุต
ในปฐมอวัณั ณารหสูตู ร ปัญั จกนิิบาต อังั คุตุ ตรนิิกาย อาวาสิิกวรรค ได้ป้ รากฏ
พระพุทุ ธวจนะที่่พ� ระพุทุ ธองค์ต์ รัสั แสดงถึึงคุณุ ลักั ษณะอันั ไม่พ่ ึึงประสงค์ ์ ของพระภิิกษุุ
ผู้้�ดำรงอยู่�ในฐานะแห่่งผู้้�นำประจำอาวาส (เจ้้าอาวาส) ซึ่่�งสาระสำคััญของปฐม
อวััณณารหสููตรนั้้�น นอกจากจะได้้ทรงประทานเป็็นพุุทธโอวาทโดยตรงแก่่พระภิิกษุุที่่�
ดำรงอยูู่�ในฐานะผู้�ู นำดัังกล่่าวแล้้ว แต่่หลัักการตามที่่�ปรากฏในพระสููตรยัังสามารถ
นำมาประยุุกต์์ใช้้ได้้กัับกรณีีพระสัังฆาธิิการระดัับอื่ �นๆ จึึงขอยกมาแสดงเป็็นธรรมคติิ
แก่่พระสัังฆาธิิการ รุ่่�นที่่� ๓๘/๒๕๕๕ เพื่่อ� ที่่�ทุุกท่า่ นจะได้น้ ำไปพิิจารณา ปฏิิบัตั ิิให้้เกิิด
ประโยชน์์แก่่ฐานะและหน้้าที่่ข� องตนโดยเนื้้อ� ความของพระสููตรนั้้�นมีีอยู่่�ว่า่
“ภิิกษุุทั้้�งหลาย ภิิกษุุเจ้้าอาวาสประกอบด้้วยธรรม ๕ ประการ ย่่อมจะ
เดืือดร้้อนเหมืือนถููกลากตััวมาเก็็บไว้้ในนรกในกาลปััจจุุบััน (ตกนรกทั้้�งเป็็น) ธรรม
๕ ประการอะไรบ้า้ งเล่า่ ? ธรรม ๕ ประการ คืือ
๑. ภิิกษุุเจ้า้ อาวาส ไม่่ใคร่่ครวญ ไม่พ่ ิิจารณาก่่อนแล้้วกล่า่ วสรรเสริิญ ผู้้�ควรตำหนิิ
๒. ภิิกษุุเจ้้าอาวาส ไม่ใ่ คร่่ครวญ ไม่พ่ ิิจารณาก่อ่ นแล้ว้ ตำหนิิ ผู้้�ควรสรรเสริิญ
๓. ภิิกษุุเจ้้าอาวาส ไม่่ใคร่่ครวญ ไม่่พิิจารณาก่่อนแล้้วแสดงความเลื่�อมใสให้้ปรากฏ
ในที่่อ� ัันไม่่ควรเลื่อ� มใส
๔. ภิิกษุเุ จ้้าอาวาส ไม่ใ่ คร่ค่ รวญ ไม่่พิิจารณาก่อ่ นแล้้วแสดงความไม่่เลื่�อมใสให้ป้ รากฏ
ในที่่�อัันควรเลื่อ� มใส
๕. ภิิกษุุเจ้า้ อาวาส ทำไทยธรรมที่่�ทายกถวายด้ว้ ยศรััทธาให้ต้ กล่่วงไป
ภิิกษุุทั้้�งหลาย ภิิกษุุเจ้้าอาวาสที่่�ประกอบด้้วยธรรม ๕ ประการนี้้แ� ล เหมือื น
ถููกโยนลงนรกในปััจจุุบันั ” (ปญฺฺจ. อํํ. ๒๒/๒๙๓/๒๓๖)
แม้้ว่่าท่่านพระสัังฆาธิิการในรุ่่�นนี้้�จะมิิใช่่ผู้�ที่�ดำรงตำแหน่่งเป็็นเจ้้าอาวาส
ทั้้�งหมดแต่่ก็็ได้้ชื่�อว่่าเป็็นพระสัังฆาธิิการ ซึ่�่งหมายถึึงผู้�ที่�ได้้รัับแต่่งตั้�้งมอบหมายให้้เป็็น
ผู้้�ปฏิิบััติิหน้้าที่่อ� ัันสำคัญั ของหมู่่�คณะ ดังั นั้้�น จึึงสามารถนำหลัักการตามพระพุทุ ธวจนะ
ในพระสูตู รดัังที่่ไ� ด้ย้ กมาแสดง ณ ข้า้ งต้้น มาพิิจารณาปฏิิบััติิให้เ้ กิิดผลดีีได้ท้ ุุกโอกาส
41
ขออนุุโมทนาในความสำเร็็จของทุุกท่่านและขอความเจริิญรุ่�งเรืืองใน
ศาสนธรรมแห่ง่ พระพุุทธองค์์ จงบังั เกิิดมีแี ก่ส่ หธรรมิิกทุกุ รูปู .
พระธรรมธัชั มุุนีี
กรรมการมหาเถรสมาคม
42
คติธิ รรมสำหรับั พระสัังฆาธิกิ าร
รุ่่�นที่�่ ๓๙/๒๕๕๖
โรงเรีียนพระสัังฆาธิกิ ารคณะธรรมยุตุ
ก่อ่ นอื่่น� ต้อ้ งขอแสดงความยิินดีกี ับั ท่า่ นสหธรรมิิกทั้้ง� หลาย ที่่ไ� ด้ร้ ับั ความสำเร็จ็
จากการเข้้าศึึกษาอบรมตามหลัักสููตรของโรงเรีียนพระสัังฆาธิิการคณะธรรมยุุต รุ่่�นที่่�
๓๙ ประจำปีี ๒๕๕๖
ทุกุ ท่า่ นที่่ไ� ด้ร้ ับั ตำแหน่ง่ พระสังั ฆาธิิการ ย่อ่ มอยู่�ในฐานะที่่ม� ีคี วามพร้อ้ ม เพื่่อ� จะ
ปฏิิบัตั ิิศาสนกิิจสนองงานคณะสงฆ์ใ์ นด้า้ นต่า่ ง ๆ เรีียกว่่า พร้้อมที่่�จะรับั ภารธุรุ ะพระ
ศาสนาซึ่ง่� ภารธุรุ ะที่่พ� ระสังั ฆาธิิการจะต้อ้ งรับั นั้้น� มหาเถรสมาคมได้ก้ ำหนดแนวทางไว้้
๖ ด้า้ น คือื
๑. ด้้านการปกครอง ได้้แก่่ ธุรุ ะในการปกครองดูแู ลพระภิิกษุุสามเณร และ
อารามิิกชนในสัังกัดั ปกครอง ให้ป้ ระพฤติิปฏิิบัตั ิิตามพระธรรมวิินัยั กฎหมายบ้า้ นเมือื ง
กฎ ระเบีียบ คำสั่�ง หรืือประกาศของมหาเถรสมาคม รวมทั้้�งขนบธรรมเนีียม และ
ประเพณีีอัันดีีงามต่่าง ๆ ที่่ไ� ม่่ขัดั ต่่อพระธรรมวิินััย
๒. ด้้านการศึึกษา ได้้แก่่ ธุุระในการจััดให้้พระภิิกษุุสามเณรในปกครอง ได้้
รัับการศึึกษาพระปริิยััติิธรรม ทั้้�งแผนกธรรมและแผนกบาลีี ตลอดทั้้�งพระธรรมวิินััย
อย่า่ งถููกต้้อง เพีียงพอและเหมาะสมแก่่ภาวะ
๓. ด้้านการเผยแผ่่ ได้้แก่่ ธุุระในการประกาศพระศาสนาให้้แผ่่ขยายกว้้าง
ขวางมากยิ่ง�่ ขึ้น้� คืือ จััดให้้มีีการศึึกษา อบรม และปฏิิบััติิธรรมสำหรัับฆราวาส ทั้้�งใน
และนอกสถานที่่� ทั้้ง� ภายในประเทศและนอกประเทศ
๔. ด้า้ นสาธารณูปู การ ได้แ้ ก่ ่ ธุรุ ะในการจัดั การบำรุงุ รักั ษา บูรู ณปฏิิสังั ขรณ์์ และ
ก่อ่ สร้า้ งถาวรวัตั ถุุสถาน ถนนหนทาง ระบบสาธารณูปู โภคต่่าง ๆ ตามความเหมาะสม
ไม่ม่ ากเกิินประโยชน์์ และไม่ป่ ล่่อยให้ร้ กร้้าง ทรุุดโทรม ขาดการดููแลรัักษา
๕. ด้้านการสาธารณสงเคราะห์์ ได้้แก่่ ธุุระในการขวนขวายเพื่่�อช่่วยเหลืือ
อนุุเคราะห์ส์ าธารณชนในด้้านอามิิส เช่่น ให้้ที่่พ� ัักพิิง หรืือปััจจััยเครื่่�องอุปุ โภคบริิโภค
ต่า่ ง ๆ โดยเฉพาะในยามเกิิดสาธารณภััย
๖. ด้้านการศึึกษาสงเคราะห์์ ได้้แก่่ ธุุระในการขวนขวายให้้การสงเคราะห์์
43
เกื้�อกููลในด้้านการศึึกษาแก่่กุุลบุุตรกุุลธิิดา ผู้้�เป็็นยุุวชนของชาติิและพระศาสนา ซึ่่�งมีี
ความยากจนขาดแคลน เช่่น การให้้ทุุนการศึึกษา หรืืออุุปกรณ์์เครื่่�องศึึกษาเล่่าเรีียน
ต่า่ ง ๆ เป็น็ ต้น้
ธุุระทั้้�ง ๖ ด้้านนี้้� เป็็นภาระที่่�พระสัังฆาธิิการจะต้้องขวนขวายปฏิิบััติิ โดย
อย่่างน้้อยก็็ควรจะดำเนิินการให้้เกิิดผลสััมฤทธิ์ �ในด้้านใดด้้านหนึ่่�ง ตามที่่�ตนมีีความ
สามารถ ซึ่่�งเมื่่�อปฏิิบััติิได้้เช่่นนี้้� ย่่อมจะถึึงการนัับว่่า เป็็นพระสัังฆาธิิการผู้�เอาธุุระ
พระศาสนาอย่า่ งแท้จ้ ริิง.
พระธรรมธัชั มุนุ ีี
กรรมการมหาเถรสมาคม
44
คติธิ รรมสำหรัับพระสังั ฆาธิิการ
รุ่่�นที่่� ๔๐/๒๕๕๗
โรงเรีียนพระสังั ฆาธิกิ ารคณะธรรมยุตุ
พระสังั ฆาธิกิ าร ถือื เป็น็ ตำแหน่ง่ อันั ทรงเกียี รติิและต้อ้ งปฏิิบัตั ิิงานอยู่�บนความ
คาดหวังั ของทุุกฝ่่าย ทั้้ง� ฝ่า่ ยศาสนจักั รและอาณาจักั ร ฉะนั้้�น พระสงฆ์ท์ ี่่ด� ำรงตำแหน่ง่
พระสัังฆาธิิการทุุกระดัับ จำต้้องปฏิิบััติิตนให้้เหมาะสมกัับเกีียรติิและฐานะที่่�ได้้รัับ
ทั้้�งควรตั้�้งตนอยู่ �ในกััลยาณธรรมสำหรัับผู้ �ใหญ่่ จึึงจะเป็็นที่่�เคารพนัับถืือและเป็็นที่่�
พึ่ง่� พาของหมู่่�คณะและประชาชนได้้สมความคาดหวััง
โดยนััยนี้้� มีีพระบาลีีพุุทธวจนะ ซึ่�่งปรากฏในอััสสััทธสููตร ทุุติิยปััณณาสก์์
อัังคุุตตรนิิกาย ปััญจกนิิบาต ที่่�พระพุุทธองค์์ทรงกล่่าวถึึงคุุณลัักษณะประกอบแห่่ง
ธรรม ๕ ประการของพระภิิกษุุเถระ ที่่�จะพึึงได้้รัับความเคารพยกย่่องจากบรรพชิิต
และประชาชนทั่่�วไป โดยจะขอยกมาแสดงเพื่่�อให้้ท่่านทั้้�งหลายได้้แลเห็็นถึึงลัักษณะ
อัันพึึงประสงค์์ของพระภิิกษุุผู้้�นำ (พระเถระ) เสมืือนหนึ่่�งเป็็นสููตรแห่่งความสำเร็็จใน
การดำรงตนและปฏิิบัตั ิิหน้า้ ที่่ใ� นฐานะพระสังั ฆาธิิการของทุุกรูปู ความว่่า
“ปญฺจฺ หิิ ภิิกฺขฺ เว ธมฺเฺ มหิิ สมนฺฺนาคโต เถโร ภิกิ ฺฺขุุ สพฺรฺ หฺฺมจารีีนํํ ปิโิ ย จ
โหติิ มนาโป จ ครุุ จ ภาวนีโี ย จ... สทฺฺโธ โหติิ, หิริ ีมี า โหติ,ิ โอตฺฺตปฺฺปีี โหติ,ิ
อารทฺฺธวีีริโิ ย โหติ,ิ ปญฺฺ วา โหติิ.”
แปลความว่า่ “ดูกู ่อ่ นภิกิ ษุทุ ั้ง�้ หลาย ภิกิ ษุผุ ู้เ้� ถระประกอบด้้วยธรรม ๕ ประการ
ย่่อมเป็็นที่่�รััก เป็็นที่�่พอใจ เป็็นที่่�เคารพ และเป็็นที่�่ยกย่่องของเพื่่�อนร่่วมพรหมจรรย์์
ธรรม๕ ประการคืืออะไรบ้้าง คืือ เป็็นผู้ม้� ีีศรััทธา ๑ เป็น็ ผู้้�มีีหิริ ิิ ๑ เป็็นผู้�ม้ ีีโอตตััปปะ ๑
เป็น็ ผู้ป้� รารภความเพีียร ๑ เป็น็ ผู้�ม้ ีีปัญั ญา ๑” ดังั นี้้�
จึึงขอถวายไว้้เป็็นเครื่่�องพิิจารณาสำหรัับท่่านสหธรรมิิกที่่�ได้้รัับตำแหน่่ง
พระสังั ฆาธิิการทุกุ ระดัับ
ในท้้ายที่่�สุุดนี้้� ต้้องขออนุุโมทนาสาธุุการต่่อทุุกรููปที่่�ใฝ่่ใจและเพีียรพยายาม
จนสำเร็็จการอบรมตามหลัักสููตรของโรงเรีียนพระสัังฆาธิิการคณะธรรมยุุต ประจำปีี
45
พ.ศ. ๒๕๕๗ ซึ่ง่� นับั เป็น็ รุ่่�นที่่� ๔๐ แล้ว้ และขอให้ท้ ่า่ นทั้้ง� หลายจงเป็น็ ผู้้�มีศี รัทั ธาอันั มั่น่� คง
มีหี ิิริิพร้อ้ มทั้้ง� โอตตัปั ปะ มีคี วามเพียี รและมีปี ัญั ญาในการปฏิิบัตั ิิหน้า้ ที่่ท� างคณะสงฆ์ต์ าม
ที่่ไ� ด้้รับั มอบหมาย เพื่่อ� ความเจริิญรุ่�งเรืืองแห่ง่ พระศาสนายิ่่ง� ๆ ขึ้้�นไป.
พระธรรมธัชั มุนุ ีี
กรรมการมหาเถรสมาคม
46
คติธิ รรมสำหรัับพระสังั ฆาธิิการ
รุ่่�นที่�่ ๔๑/๒๕๕๘
โรงเรีียนพระสังั ฆาธิกิ ารคณะธรรมยุตุ
พระสังั ฆาธิกิ าร ถือื เป็น็ ผู้้�มีีบทบาทสำคัญั ต่อ่ การขัับเคลื่่�อนงานของคณะสงฆ์์
เป็็นตำแหน่ง่ ของผู้�ทำงานพระศาสนาอย่า่ งเป็็นทางการ และมีีงานที่่จ� ะต้อ้ งรัับผิิดชอบ
มากมายหลายด้้าน ทั้้�งด้้านการปกครอง การศึึกษา การเผยแผ่่ การสาธารณููปการ
การสาธารณสงเคราะห์์ และการศึึกษาสงเคราะห์์ ซึ่่�งงานในแต่่ละด้้านนั้้�น จำจะต้้อง
อาศััยวิิธีีการหรืือกลยุทุ ธ์ใ์ นการทำงานเพื่่�อให้้เกิิดผลสำเร็จ็ ดังั ประสงค์์
หนึ่่�งในวิิธีีการหรืือกลยุุทธ์์ในการทำงานเพื่่�อให้้ประสบผลสำเร็็จดัังกล่่าว
พระพุุทธองค์์ได้้ทรงชี้�แจงแสดงแนวทางเอาไว้้ในเตสกุุณชาดก จััตตาฬีีสนิิบาต ซึ่่�ง
ปรากฏเป็็นพระคาถาบาลี ี ว่่า
โย จ ธมฺฺมวิภิ งฺคฺ ญฺฺญูู กาลุุฏฺฺ ายีี อตนฺฺทิโิ ต
อนุฏุ ฺฺหติิ กาเลน กมฺฺมผลํํ ตสฺฺส อิชิ ฺฌฺ ติ.ิ
แปลความว่่า “ผู้�้ใดฉลาดในการแยกแยะงาน ๑ ขยัันตามเวลา ๑ ไม่่เกีียจ
คร้้าน ๑ บากบั่่�นทำงานตามเวลา ๑ ผลงานของผู้�น้ ั้้�นย่อ่ มสำเร็็จ” (ขุ.ุ ชา.๒๗/๓๐๐๘)
นี้้เ� รีียกว่า่ ลักั ษณะหรืือองค์์คุณุ ของผู้�ทำงานสำเร็จ็ ๔ ประการ หากผู้้�ใดนำไป
ใช้้ในการทำงานแล้้ว ความสำเร็็จแห่่งงานก็็เป็็นอัันหวัังได้้โดยไม่่ยาก จึึงขอฝากท่่าน
ทั้้�งหลายไว้้เป็น็ เครื่่อ� งพิิจารณาประกอบการทำงานต่่อไป
ในท้้ายที่่�สุุดนี้้� ต้้องขออนุุโมทนาสาธุุการต่่อทุุกรููปที่่�ใฝ่่ใจและเพีียรพยายาม
จนสำเร็็จการอบรมตามหลัักสููตรของโรงเรีียนพระสัังฆาธิิการคณะธรรมยุุต ประจำปีี
พ.ศ. ๒๕๕๘ อันั นับั เป็น็ รุ่่�นที่่� ๔๑ และขออำนวยพรให้ท้ ุกุ ท่า่ น จงถึึงความงอกงามไพบูลู ย์์
ในพระธรรมวิินััยขององค์์สมเด็็จพระสััมมาสััมพุุทธเจ้้า มีีสุุขภาพร่่างกายและจิิตใจที่่�
สมบูรู ณ์์เข้ม้ แข็ง็ เพื่่�อช่ว่ ยกัันทำงานจรรโลงส่่งเสริิมให้้พระศาสนามีคี วามเจริิญรุ่�งเรือื ง
ยิ่ง่� ๆขึ้้น� ไป.
พระธรรมธัชั มุุนีี
กรรมการมหาเถรสมาคม
47
คติธิ รรมสำหรัับพระสังั ฆาธิกิ าร
รุ่่�นที่�่ ๔๒/๒๕๕๙
โรงเรีียนพระสัังฆาธิกิ ารคณะธรรมยุุต
เวสารััชชกรณธรรม คืือธรรมแห่่งความเป็็นผู้้�แกล้้วกล้้าสามารถ จััดเป็็น
คุณุ ธรรม ข้้อสำคัญั ประการหนึ่�่ง ซึ่่�งผู้�หวัังความสำเร็็จในการทั้้ง� ปวงจะต้้องมีีไว้้ประจำ
ตััว โดยเฉพาะผู้้�นำทางสัังคม จะเป็็นสัังคมฆราวาสหรืือสัังคมสงฆ์์ก็็ตาม ล้้วนจำเป็็น
อย่่างยิ่�่งที่่จ� ะต้อ้ งปลูกู คุณุ ธรรมข้อ้ นี้้�ไว้ม้ ิิให้บ้ กพร่อ่ ง เพราะผู้�ที่ไ� ด้้ชื่�อว่า่ เป็็นผู้้�นำ ย่อ่ มมีี
ปกติินำอยู่่�ข้้างหน้้าผู้�อื่�นไม่่ใช่่คอย ตามหลัังผู้�อื่�น ซึ่�่งการที่่�จะนำหน้้าผู้�อื่�นกล่่าวคืือหมู่�
คณะได้ด้ ีีนั้้น� ประการหนึ่�ง่ จะต้้องอาศััยคุุณธรรมคือื ความแกล้ว้ กล้้าสามารถนี้้�แล เป็็น
คุณุ เครื่่อ� งดำเนิินอัันสำคััญประจำกายใจ
พระสัังฆาธิิการ จััดได้้ว่่าเป็็นผู้้�นำหมู่่�นำคณะ จึึงควรรู้�จักสร้้างคุุณธรรมคืือ
ความเป็็นผู้้�แกล้้วกล้้าสามารถนี้้�ให้้มีีพร้้อมในตน โดยนััยนี้้� ได้้มีีพระบาลีีพุุทธนิิพนธ์์
แสดงถึึงข้้อธรรมที่่�ให้้เกิิดความแกล้้วกล้้า ปรากฏในสารััชชสููตร ตติิยปััณณาสก์์
ปััญจกนิิบาตอังั คุตุ ตรนิิกาย มีี ๕ ประการ ได้้แก่ ่ ความเป็น็ ผู้้�มีศี รัทั ธา ๑ มีศี ีีล ๑ เป็น็
พหูสู ูตู ๑ ปรารภความเพียี ร ๑ และ มีปี ัญั ญา ๑ ซึ่ง�่ รวมเรียี กว่า่ เสขเวสารัชั ชกรณธรรม
คืือ ธรรมที่่�ให้้เกิิดความแกล้้วกล้้าของพระเสขะ
จึึงขอฝาก เสขเวสารัชั ชกรณธรรม ทั้้ง� ๕ ประการนี้้ไ� ว้้ เพื่่อ� ท่า่ นพระสังั ฆาธิิการ
รุ่่�นที่่� ๔๒/๒๕๕๙ ได้้นำไปเป็็นเครื่่�องพิิจารณาประกอบการปฏิิบััติิศาสนกิิจสนองงาน
คณะสงฆ์ ์ ตามสมควรแก่่ฐานานุรุ ููปต่อ่ ไป
พระธรรมธััชมุุนีี
กรรมการมหาเถรสมาคม
48
คติธิ รรมสำหรัับพระสัังฆาธิิการ
รุ่่�นที่่� ๔๓/๒๕๖๐
โรงเรีียนพระสัังฆาธิิการคณะธรรมยุุต
ในสภาวการณ์์ทางสัังคมปััจจุุบัันที่่�ประชาชนต่่างให้้ความสนใจและติิดตาม
ตรวจสอบความเป็็นไปต่่าง ๆ ของพระภิิกษุสุ ามเณรอย่่างเข้ม้ ข้้น ทำให้้ภาพแห่่งความ
ประพฤติิของพระภิิกษุุสามเณรผู้�ไม่่สำรวมระวัังบางรููปถููกนำเสนอตามสื่่�อ จนปรากฏ
เป็็นข่่าวที่่�สร้้างความเสื่�อมเสีียแก่่วงการสงฆ์์และพระพุุทธศาสนาโดยรวม เป็็นภาพที่่�
สร้า้ งความเอือื มระอาและทำศรัทั ธาประชาชนให้ถ้ ดถอยน้อ้ ยลงอย่า่ งต่อ่ เนื่่อ� ง ซึ่ง�่ ปัจั จัยั
หลัักเกิิดจากการที่่พ� ระภิิกษุสุ ามเณรละเลยที่่�จะใส่ใ่ จ หรืือตระหนักั รู้้�ในหน้า้ ที่่�แห่่งเพศ
ภาวะของตนที่่จ� ักั ต้้องดำรงอยู่�ในฐานะอันั ควรเป็น็ ที่่�กราบไว้บ้ ูชู าของประชาชน
โดยสถานการณ์์นี้้� การเข้้มงวดกวดขััน หรืือสร้้างกระบวนการให้้พระภิิกษุุ
สามเณรเกิิดความตระหนักั รู้้�ในคุณุ ค่า่ แห่ง่ ความเป็น็ ผู้้�มีสี มณสารูปู กล่า่ วคือื มีศี ีลี าธิิคุณุ
จึึงควรเป็็นวาระหลัักที่่�ทุุกฝ่่ายจะได้้รีีบเร่่งช่่วยกัันดำเนิินการ เพราะความเป็็นผู้้�มีี
สีีลาธิิคุุณจัักเป็็นเครื่่�องเชิิดชููความเป็็นสมณสารููปและเป็็นทั้้�งเกราะกำบัังความ
เสื่�อมทรามแห่่งหมู่่�สงฆ์์ดัังนััยแห่่งพุทุ ธศาสนสุภุ าษิิตที่่�ว่่า
สีีลํํ พลํํ อปฺฺปฏิมิ ํํ สีลี ํํ อาวุุธมุตุ ฺฺตมํํ
สีีลํํ อาภรณํํ เสฏฺฺ สีีลํํ กวจมพฺฺภุุตํ.ํ
แปลความว่่า ศีีลเป็็นกำลัังไม่่มีีที่�่เปรีียบ ศีีลเป็็นอาวุุธสููงสุุด ศีีลเป็็นเครื่่�อง
ประดัับอย่า่ งประเสริิฐ ศีีลเป็น็ เกราะอย่า่ งอััศจรรย์.์ (ขุ.ุ เถร.๒๖/๓๕๘)
ขอฝากเรื่�องนี้้�ให้้ท่่านพระสัังฆาธิิการทุุกรููป ได้้ช่่วยกัันนำไปพิิจารณาใน
การปฏิิบััติิหน้้าที่่�สนองงานคณะสงฆ์์ โดยเฉพาะอย่่ายิ่�่ง ขอให้้ช่่วยกัันสอดส่่องดููแล
พระภิิกษุุสามเณรในความปกครองเกี่�ยวข้้องให้้อยู่�ในสมณสารููป มีีสมณสััญญา ทรง
ศีีลาธิิคุุณ อัันจะช่่วยผดุุงเกีียรติิแห่่งคณะสงฆ์์และรัักษาศรััทธาประชาชนให้้ดำรงมั่�่น
สืืบไปดังั กล่า่ วแล้ว้
49
โอกาสนี้้� ขอแสดงความยิินดีีกัับพระสัังฆาธิิการ รุ่่�นที่่� ๔๓ ทุุกรููป ที่่�ได้้รัับ
เกีียรติิและความสำเร็็จจากการศึึกษาอบรมตามหลัักสููตรของโรงเรีียนพระสัังฆาธิิการ
คณะธรรมยุุตขออำนวยพรให้้ทุุกรููปจงถึึงความงอกงามไพบููลย์์ในพระธรรมวิินััยของ
องค์ส์ มเด็จ็ พระสัมั มาสััมพุุทธเจ้า้ โดยยิ่�่งขึ้�น้
พระธรรมธััชมุุนีี
กรรมการมหาเถรสมาคม