E - Book (1)

ละครนอกเรื่องสุวรรณหงส์

ตอน กุมภณฑ์ถวายม้า

นักศึกษาปริญญาตรีปี ที่ 3

ค ำนำ
สื่อเทคโนโลยี E-book เล่มนี้เป็นส่วนหนึ่งของรายวิชาทักษะนาฏศิลป์ไทย (ละคร) 300-20100

ข อ ง นั ก ศึ ก ษ า ป ริ ญ ญ า ต รี ชั้ น ปี ที่ 3 เ ส น อ ใ น หั ว ข้ อ ข อ ง ก า ร แ ส ด ง เ ป็ น ชุ ด เ ป็ น ต อ น เ รื่ อ ง สุ ว ร ร ณ ห ง ส์

ตอน กุมภณฑ์ ถวายม้า จุดประสงค์เพื่อพัฒนาศักยภาพในด้านการร่ายรำ การขับร้อง การวิเคราะห์

ท่ารำของผู้เขียน โดยการแสดงชุดนี้ มาจากละครเรื่องสุวรรณหงส์ซึ่งเป็นวรรณคดีเรื่องหนึ่ งของไทย

เนื้อเรื่องของการรำชุดนี้กล่าวถึง นางผีเสื้อน้ำได้สวมรอยแปลงเป็นนางเกศสุริยงแทนพระสุวรรณหงส์

หลงเชื่อว่าเป็นมเหสีจึงพาไปเข้าเฝ้าพระชนกชนนีส่วนกุมภณฑ์ ออกตามหานางเกศสุริยงจนพบแล้วติดตาม

ไ ป เ มื อ ง ไ อ ย รั ต น์ พ บ ว่ า พ ร ะ สุ ว ร ร ณ ห ง ส์ อ ยู่ กั บ น า ง เ ก ศ สุ ริ ย ง แ ป ล ง จึ ง ห า อุ บ า ย จั บ พิ รุ ธ ใ น ที่ สุ ด น า ง ผี เ สื้ อ น้ำ

ก็ ถูก สั ง ห า ร สิ้ น ชี วิ ต ล ง

การจัดทำสื่อเทคโนโลยี E-book เล่มนี้ คณะผู้จัดทำขอขอบพระคุณ อาจารย์คณรัตน์ บัวทอง

อ า จ า ร ย์ ก ษ ณ ะ ส า ย สุ นี ย์ แ ล ะ อ า จ า ร ย์ ว ร ก ม ล ว ร ร ณ ไ พ สิ ฐ ส กุ ล ธ า ด า ซึ่ ง เ ป็ น ผู้ ใ ห้ ค ว า ม รู้ แ ล ะ ชี้ แ น ะ

แ น ว ท า ง ใ น ก า ร แ ก้ ไ ข ปั ญ ห า ใ น ก า ร ป ฏิ บั ติ ง า น ต่ า ง ๆ ข อ ง สื่ อ เ ท ค โ น โ ล ยี E - b o o k เ ล่ ม นี้ ค ณ ะ ผู้ จั ด ทำ

ห วั ง เ ป็ น อ ย่ า ง ยิ่ ง ว่ า สื่ อ เ ค โ น โ ล ยี เ ล่ ม นี้ จ ะ เ ป็ น ป ร ะ โ ย ช น์ แ ก่ ผู้ ที่ ส น ใ จ ที่ จ ะ ศึ ก ษ า ห า ก ผิ ด พ ล า ด ป ร ะ ก า ร ใ ด

ค ณ ะ ผู้ จั ด ทำ ต้ อ ง ข อ อ ภั ย ไ ว้ ณ ที่ นี้ ด้ ว ย


ค ณ ะ ผู้ จั ด ทำ

เรื่อง สารบัญ หน้ าที่

ตัวละคร ๑
- เกศสุริยง ๒


- สุวรรณหงส์ ๓


- เกศสุริยง (ปลอม) ๔


- กุมภณฑ์ ๕


- ม้าต้น ๖


- ยักษิณี ๗

เนื้อเรื่อง ละครนอก เรื่องสุวรรณหงส์ ตอนกุมภณฑ์ถวายม้า ๘-๙
เครื่องแต่งกาย
๑๐
-สุวรรณหงส์
-เกศสุริยง ๑๑ - ๒๙
-นางยักษ์
-กุมภณฑ์ ๓๐ - ๔๗
เครื่องดนตรี
บทร้อง ๔๘ - ๖๒
บทละครนอก
๖๓ - ๗๔
๗๕ - ๗๖

๗๗

๗๘ - ๙๐

ตัว
ละคร
๑

กศ สุริยง

เ


๒

สุ วรรณ

หงส์
เป็นโอรส
ของท้าวสุทันนุราช
และพระนางศรีสุวรรณ
ของเมืองนครไอยรัตน์



๓

เ กศสุริยง

(ปลอม)

นางยักษ์ผีเสื้อน้ำตนนึง
ที่ผ่านมาเห็นพระสุวรรณหงส์จึงหลงรัก
จึงวางแผนผลักเกศสุริยงตัวจริงตกน้ำ

และปลอมตัวเป็นนางเกศสุริยงแทน





๔

มภณฑ์เป็นยักษ์ที่อาศัยอยู่ในศาลากลางป่า
และกุมภณฑ์ ได้ฟื้นคืนชีพอีกครั้ง
เพราะนางเกศสุริยงจึงสาบาน

กุ จะเป็นทาสผู้ซื่อสัตย์ของนาง

๕

ม้าต้น

๖

ยักษิณี

๗

นื้อเรื่องละครนอกเรื่อง สุวรรณหงส์

ตอนกุมภณฑ์ถวายม้า

เ


ในระหว่างที่พระสุวรรณหงส์และนางเกศสุริยงเดินทางกลับเมืองไอยรัตน์พร้อมกับ ม้าและพญายักษ์กุมภณฑ์

ทั้งสองพระองค์รู้สึกเหนื่ อยก็ทรงหยุดพักและเผลอหลับไป ขณะนั้นมีนางยักษ์ตนหนึ่ งผ่านมาพบทั้งคู่เข้า

ทันใดนั้นนางยักษ์เกิดนึกรักพระสุวรรณหงส์ผู้มีรูปร่างงามขึ้นมาทันที จึงผลักนางเกศสุริยงตกลงไปในแม่น้ำ

แล้วก็แปลงร่างเป็นนางเกศสุริยงแทน หลังจากพระสุวรรณหงส์ตื่นบรรทม พระสุวรรณหงส์ก็ไม่ได้ทรงสงสัยอะไร

นอกจากได้กลิ่นแปลกประหลาดจากเรือนร่างของนางเกศสุริงยงแปลง พระสุวรรณหงส์รู้สึกแปลกพระทัยว่าโดยปกติ

ชายาของตนไม่มีกลิ่นตัว ถึงแม้ว่านางจะเป็ นธิดาของยักษ์ก็ตามมื่อเสด็จมาถึงเมืองไอยรัตน์พระสุวรรณหงส์

ก็พานางเกศสุริยงแปลงออกชมรอบ ๆ เมืองและเพลิดเพลินกับการชมวิวทิวทัศน์ (เกศสุริยง, 2553)

ร ะ ห ว่ า ง พ ร ะ สุ ว ร ร ณ ห ง ส์ ป ร ะ ทั บ อ ยู่ กั บ น า ง เ ก ศ สุ ริ ย ง แ ป ล ง ใ น พ ร ะ ตำ ห นั ก ส ว น เ มื อ ง ไ อ ย รั ต น์

นางเฝ้ าแต่แต่งจริตมารยาต่างๆให้พระสุวรรณหงส์ลุ่มหลง ครั้นกุมภณฑ์ติดตามมาจนถึงพระตำหนัก

สวนเมืองไอยรัตน์ ก็ตรงเข้าเฝ้ าพระสุวรรณหงส์ นางยักษ์ไม่รู้จักกุมภณฑ์แต่ด้วยวิสัยยักษ์ย่อมจะรู้

ที่ของยักษ์ด้วยกันนางจึงตกใจกลัว กุมภณฑ์เมื่อสังเกตเห็นท่วงทีวาจาของนางเกศสุริยงแปลงก็ทราบว่า

เป็ นยักษ์ษิณีแปลงกายมาจึงแสร้งถามพระสุวรรณหงส์ถึงนางเกศสุริยงพระสุวรรณหงส์รู้สึกแปลกพระทัย

จึงชี้นางแปลงให้กุมภณฑ์ดูแล้วถามนางแปลงว่าทำไมไม่ทักทายกุมภณฑ์ ๘

นางเกศสุริยงแปลงกลัวกุมภณฑ์จะรู้ว่าตนเป็ นยักษ์สินี แปลงกายมาก็พยายามทักทาย
ปราศรัยแต่พูดจาเลอะเลือนไปต่างๆ ด้วยความประหม่า กุมพลยิ่งแน่ ใจ จึงทูลพระสุวรรณหงส์ให้
ทรงทราบว่านางนี้ เป็ นยักษ์แปลงกายมาแต่ถ้าสุวรรณหงส์ไม่ทรงเชื่ อกลับทรงพิโรธหาว่ากุมภณฑ์
ดู ห มิ่ น ต รั ส สั่ง ใ ห้ กุ ม ภ ณ ฑ์ ไ ป นำ น า ง เ ก ศ สุ ริ ย ง ที่ ว่ า เ ป็ น ตั ว จ ริ ง เ ข้ า ม า พิ สู จ น์ กุ ม ภ ณ ฑ์ กั บ พ ญ า ม้ า ต้ น
จึ ง พ า กั น ห ย อ ก ล้ อ น า ง เ ก ศ สุ ริ ย ง แ ป ล ง ใ ห้ เ ผ ย ตั ว ต น จ น น า ง เ ก ศ สุ ริ ย ง แ ป ง ล แ ส ด ง กิ ริ ย า ท่ า ท า ง
เ ป็ น น า ง ยั ก ษ์ อ อ ก ม า

ค รั้น รู้ สึ ก ตั ว ก็ ก ล บ เ ก ลื่ อ น หั น ไ ป อ อ เ ซ า ะ พ ร ะ สุ ว ร ร ณ ห ง ส์ น า ง เ ก ศ สุ ริ ย ง ห มั่น ไ ส้ ก็ ต รั ส
บ ริ ภ า ษ น า ง เ ก ศ สุ ริ ย ง แ ป ล ง จ น เ กิ ด ก า ร หึ ง ห ว ง กั น เ กิ ด ขึ้ น น า ง ยั ก ษ์ ษิ ณี โ ก ร ธ จั ด จึ ง คำ ร า ม
ต ร ง เ ข้ า จ ะ ป ร ะ ห า ร น า ง เ ก ศ สุ ริ ย ง แ ต่ กุ ม ภ ณ ฑ์ เ ข้ า กั น ไ ว้ ไ ด้ ทั น น า ง เ ก ศ สุ ริ ย ง แ ป ล ง ต ก ใ จ
ก ลั ว ยิ่ ง ทำ ใ ห้ เ ว ท ม น ต์ ค า ถ า เ สื่ อ ม ล ง จ น ทำ ใ ห้ น า ง เ ก ศ สุ ริ ย ง แ ป ล ง ก ลั บ ก ล า ย เ ป็ น ผี เ สื้ อ น้ำ
อ อ ก วิ่ ง ห นี ไ ป กุ ม ภ ณ ฑ์ กั บ พ ญ า ม้ า ต้ น เ มื่ อ เ ห็ น เ ช่ น นั้ น จึ ง อ อ ก ไ ล่ จั บ น า ง ผี เ สื้ อ น้ำ ม า ถ ว า ย แ ก่
พ ร ะ สุ ว ร ร ณ ห ง ส์ พ ร ะ สุ ว ร ร ณ ห ง ส์ เ มื่ อ เ ห็ น เ ช่ น นั้ น ก็ ท ร ง พิ โ ร ธ ยิ่ ง นั ก จึ ง ต รั ส ใ ห้ กุ ม ภ ณ ฑ์
แ ล ะ พ ญ า ม้ า ต้ น นำ น า ง ผี เ สื้ อ น้ำ ไ ป ป ร ะ ห า ร ชี วิ ต ที่ ช า ย ห า ด ณ แ ม่ น้ำ สิ น ธุ ม า ศ แ ล้ ว ต รั ส ช ว น
นางเกศสุริยงมเหสีสุดที่รักเสด็จกลับจากตำหนั กสวนไอยรัตน์ (กองการสังคีต กรมศิลปากร, 2502)

๙

ครื่อง

เแต่งกาย

๑๐

สุ ภาพที่ ๑
การแต่งกาย
ว ร ร ณ ห ง ส์

๑๑

ชฎา
พระ
๑๒

ด
อก
ไ ม้ ทั ด

๑๓

เสื้ อ

๑๔

ส นับ
เพลา
๑๕

ผ้ านุ่ ง

ห รื อ พ ร ะ ภู ษ า ๑๖

กรองคอ

ห รื อ ก ร อ ง ศ อ ๑๗

ทับ
ทรวง
๑๘

สังวาล

๑๙

น

อิธนู

๒๐

ห้ อ ย
หน้ า

ห รื อ ช า ย ไ ห ว ๒๑

ห้อยข้ าง

ห รื อ ช า ย แ ค ร ง
๒๒

ก ำไลแผง

ห รื อ ท อ ง ก ร ๒๒

ก ำไล
ตะขาบ
๒๔

ปะวะหล่ำ

๒๕

รัดสะเอว

ห รื อ รั ด อ ง ค์ ๒๖

เข็ ม ขั ด

๒๗

ปั้ นเหน่ง

หรือหัวเข็ มขั ด
๒๘

ก ำไล
ข้ อเท้า
๒๙

ภาพที่ 2
การแต่งกาย

เ กศ

สุ ริ ย ง ค์

๓๐

รัด
เ ก ล้ า
ยอด

๓๑

รร

กเจียก
จร
๓๒

ช้ อง
ผม
๓๓

ดอ ก ไ ม้ ทั ด

๓๔

อุบะ

๓๕

เสื้ อในนาง

๓๖

ผ้าห่ ม
นาง
๓๗

ผ้ านุ่ง

ห รื อ ภู ษ า ๓๘

กรองคอ

ห รื อ ก ร อ ง ศ อ ๓๙

จี้น า ง

๔๐

กำไลแผง

๔๑

ปะ ว ะ ห ล่ำ

๔๒

กำไล
ตะขาบ
๔๓

เข็ มขัด

๔๔

ปั้ นเหน่ง

หรือหัวเข็ มขั ด ๔๕

ก ำไล
ข้ อเท้า
๔๖

สะ
อิ้ ง
๔๗