The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.

นิทานเวตาล๒๕ เรื่อง(เวตาลปัญจวิงศติ)

Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search

นิทานเวตาล๒๕ เรื่อง(เวตาลปัญจวิงศติ)

นิทานเวตาล๒๕ เรื่อง(เวตาลปัญจวิงศติ)

Keywords: นิทานเวตาล

ขณะเดยี วกนั เมอ่ื นางกระทาํ การบูชาพระเทวแี ลว้ ก็ออกมาจากพระวมิ าน แต่หาไดอ้ อกจากหวั ใจของชายหนุ่มไม่
นางเขา้ ไปสู่ทว่ี ่างภายนอกวหิ าร สตั ตวศีลก็ตดิ ตามนางไป พออกมาพน้ เทวาลยั ชายหนุ่มก็แลเหน็ นครอกี แห่งหน่ึง
ปรากฏตรงหนา้ งามโอ่อ่าคลา้ ยกบั อทุ ยานอนั เป็นท่รี วมแห่งความบนั เทงิ ทง้ั หลาย เมอ่ื เขา้ ไปสู่อุทยานสตั ตวศีลก็
แลเหน็ นางนงั่ อยู่บนแท่นซง่ึ ประดบั ประดาดว้ ยเพชรพลอย เขาจงึ ตามเขา้ ไปและนงั่ ลงเคยี งขา้ งนาง นยั นต์ าจบั จอ้ ง
แต่ใบหนา้ ของนางดว้ ยความเสน่หาเป็นลน้ พน้ ราวกบั บรุ ุษท่ีปรากฏในภาพวาดมลี กั ษณะแน่วน่ิงฉะนนั้ เพยี งแต่มี
แขง้ ขาอนั สนั่ เท้มิ และโลมาอนั ชูชนั เพราะความปรารถนานางอย่างแรงกลา้ เมอ่ื นางแลเหน็ ว่าเขามองนางดว้ ยความ
หลงใหลกย็ ้มิ และพยกั หนา้ ใหบ้ รวิ ารของนางถอยออกไป นางผูบ้ รวิ ารทงั้ หลายจงึ กลา่ วแก่ชายหนุ่มว่า

‚ท่านมาสูท่ น่ี ่ใี นฐานะอาคนั ตกุ ะของเรา ฉะนนั้ จงมใี จร่นื เรงิ ต่อทกุ สง่ิ ทน่ี ายหญงิ ของพวกขา้ จะเสนอแก่ทา่ น
เถดิ จงลกุ ข้นึ ไปอาบนาํ้ ใหส้ ะอาดแลว้ มาบรโิ ภคอาหาร‛

เมอ่ื ชายหนุ่มไดฟ้ งั ดงั นนั้ ก็รูส้ กึ ช่นื มน่ื ข้นึ ค่อยลุกข้นึ อย่างมเี ร่ียวแรง เดนิ ไปยงั สระนาํ้ ท่นี างเหล่านนั้ ช้ใี ห้
และในขณะทเ่ี ขาดาํ ลงไปในสระนนั้ ก็โผลข่ ้นึ แลดูโดยรอบดว้ ยความอศั จรรยใ์ จอย่างยง่ิ เพราะปรากฏว่าเขาโผล่
ข้นึ มากลางสระในสวนขวญั ของพระราชาจณั ฑสงิ หแ์ ห่งนครตามรลปิ ติ และทนั ทที แ่ี ลเหน็ เขาก็ตอ้ งอทุ านออกมาวา่

‚อะโห น่ีมนั เร่อื งอะไรกนั เดยี๋ วน้ีเราอยู่ในอทุ ยานหลวง แต่เมอ่ื ตะก้ีเราอยู่ในนครอนั งามโอฬารน่ี ความ
ร่ืนรมยท์ ่มี อี ยู่ท่นี นั่ หายไป กลายเป็นความเศรา้ แสนโศกศลั ยท์ น่ี ่ีเพราะตอ้ งแยกจากนางมา แต่น่ีก็มใิ ช่ความฝนั
เพราะเราเหน็ ทกุ อยา่ งในสภาพของคนทต่ี ่นื แลว้ แท้ ๆ บดั น้คี วามจรงิ กแ็ จ่มแจง้ แลว้ วา่ เราถกู นางในบาดาลแห่งนน้ั
หลอกเหมอื นอา้ ยโงต่ นหน่งึ นนั่ เอง‛

คิดดงั น้ีแลว้ สตั ตวศีลก็ออกเดนิ ท่องเท่ยี วไปในสวนอย่างไรจ้ ุดหมาย มลี กั ษณะเหมอื นคนบา้ มคี วาม
เสยี ใจอยา่ งลกึ ซ้งึ ทต่ี อ้ งพรากจากนางมาโดยไมม่ ที างจะไดพ้ บกนั อกี เดนิ พลางราํ่ ไหด้ ว้ ยใจรนั ทดผดิ หวงั

บรรดาผูร้ กั ษาอุทยานแลเห็นชายหนุ่มเดินกระเซอะกระเซิงอยู่ในสวนมรี ่างกายอนั เร่ียราดดว้ ยเกสร
ดอกไมส้ เี หลอื งเต็มไปทวั่ เช่นนนั้ ก็รบี พากนั ไปกราบทูลพระราชาใหท้ รงทราบ พระราชาจณั ฑสงิ หไ์ ดฟ้ งั ก็งนุ งงใน
พระทยั ย่งิ นกั เสด็จมาดว้ ยพระองคเ์ อง แลเหน็ เสวกของพระองคต์ กอยู่ในสภาพท่นี ่าสงสารเช่นนนั้ ก็ทรงปลอบ
ดว้ ยความปรานี ตรสั แก่เขาว่า

‚เพอ่ื นรกั ของขา้ น่ีมนั เร่อื งอะไรกนั เลา่ ช่วยเลา่ ใหข้ า้ ฟงั ทสี ิ ขา้ ใชใ้ หเ้จา้ เดนิ ทางไปทาํ ธุระในทห่ี น่ึง แต่เจา้
กลบั ไปอกี ทห่ี น่งึ ลูกศรของเจา้ พลาดทห่ี มายเสยี แลว้ หรอื ‛

51

เมอ่ื สตั ตวศีลไดฟ้ งั รบั สงั่ เช่นนน้ั ก็กราบทูลเร่อื งราวทเ่ี ป็นมาทง้ั หมดใหพ้ ระราชาฟงั พระราชาไดฟ้ งั ก็ฉงน
พระทยั ยง่ิ นกั ราํ พงึ แก่ตนเองวา่

‚ช่างประหลาดอะไรอย่างน้ี ชายคนน้ีเป็นวรี บุรุษอย่างไม่ตอ้ งสงสยั เขาถูกความรกั หลอกเล่นจนหวั ปนั่
แต่จะวา่ ไปขา้ กลบั ยนิ ดดี ว้ ยซาํ้ เพราะขา้ ไดโ้ อกาสทจ่ี ะปลดเปล้อื งหน้แี ห่งบญุ คณุ ทเ่ี ขามตี ่อขา้ เสยี ที‛

ดงั นนั้ พระราชวรี ะจึงกล่าวแก่เขาว่า ‚เจา้ จงหยุดเศรา้ โศกเสยี ทเี ถดิ ขา้ จะพาเจา้ กลบั ไปทางเดมิ เพ่อื ไปสู่
นางอสุรที เ่ี จา้ รกั ดว้ ยตวั ของขา้ เอง‛ เมอ่ื ปลอบโยนดงั น้ีแลว้ ก็รบั สงั่ ใหเ้ขาไปอาบนาํ้ และกนิ อาหาร เป็นการพกั ผ่อน
เอาแรงไว ้

วนั รุ่งข้นึ พระราชาทรงมอบราชอาณาจกั รแก่เหลา่ เสนาบดใี หช้ ่วยดูแล แลว้ เสดจ็ ลงเรอื แลน่ ใบไปในทะเล
พรอ้ มดว้ ยสตั ตวศีลซง่ึ เป็นผูน้ าํ ทาง ทนั ทที เ่ี รอื มาถงึ คร่งึ ทาง สตั ตวศีลก็แลเหน็ คนั ธงมหศั จรรยผ์ ุดข้นึ จากนาํ้ ทะเล
พรอ้ มดว้ ยผนื ธงอนั สงา่ งามเหมอื นทเ่ี คยเหน็ เมอ่ื ครง้ั ก่อน จงึ กราบทูลพระราชาว่า

‚นนั่ ไงล่ะพระเจา้ ขา้ เสาธวชั อนั ย่งิ ใหญ่ เคร่ืองหมายแห่งสมบตั ิอนั หาค่ามไิ ดผ้ งาดโดดเด่นอยู่ในทะเล
อย่างสงา่ งาม ขา้ พระบาทจะกระโดดลงตรงนนั้ ต่อจากนนั้ พระองคโ์ ปรดกระโดดตามขา้ พระบาท ดาํ ด่งิ ลงไปตาม
เสาธงน่แี หละ‛

ขณะท่สี ตั ตวศีลกราบทูลอยู่น้ีเรือก็แล่นเขา้ ไปใกลเ้สาธงทอง เป็นเวลาเดยี วกบั ท่เี สาธงกาํ ลงั เร่ิมจะจมลง
สตั ตวศีลรบี กระโดดลงไปเป็นคนแรก พระราชาเป็นคนทส่ี องทก่ี ระโดดตามลงไป ในไมช่ า้ ก็ปรากฏว่าทงั้ สองคนลง
มาถงึ นครอนั โอฬารพรอ้ มกนั พระราชาทรงต่นื พระทยั เป็นลน้ พน้ ต่อภาพทป่ี รากฏเฉพาะหนา้ หลงั จากเสดจ็ เขา้ ไป
บูชาเทวรูปพระแมเ่ จา้ ปารวตแี ลว้ ก็เสดจ็ กลบั มานงั่ ขา้ งสตั ตวศีล

ระหว่างนนั้ เองในทา่ มกลางแสงทองระยบิ ระยบั นางโฉมงามก็ปรากฏร่างแวดลอ้ มดว้ ยบรวิ ารจาํ นวนมาก
สตั ตวศีลแลเหน็ ก็รีบกราบทูลละลาํ่ ละลกั ว่า นนั่ แหละคอื นางยอดดวงใจของตน พระราชาทอดพระเนตรแลว้ รูส้ กึ
วา่ ถงึ นางจะงามเพยี งไร แต่หาไดผ้ ูกมดั พระองคใ์ หค้ ลงั่ ไคลไ้ ดไ้ ม่ ดวงหทยั ของพระองคม์ แี ต่ความว่างเปลา่ หาได้
มเี ยอ่ื ใยต่อนางแมแ้ ต่นอ้ ย นางโฉมงามแลเหน็ พระราชาผูส้ งา่ งาม ประกอบดว้ ยลกั ษณะมหาบรุ ุษอนั เด่นชดั เช่นนน้ั
ก็ประหลาดใจราํ พงึ แก่ตนเองวา่

‚ใครหนอช่างงามสงา่ ถงึ เพยี งน้ี‛

52

แลว้ นางก็กลบั เขา้ ไปในเทวาลยั กระทาํ นมสั การเทวรูปพระเทวี และอธษิ ฐาน ฝ่ายพระราชามคี วามรูส้ กึ ดู
หมน่ิ ต่อนาง ไมต่ อ้ งการจะเหน็ นางอกี จงึ พาสตั ตวศีลเดนิ เขา้ ไปพกั ผ่อนในสวน ในเวลาไม่นานนกั นางแทตย์(จาก
ศพั ทไ์ ทตย หมายถงึ อสูรพวกหน่ึง ซง่ึ เป็นบตุ รของพระกศั ปเทพบดิ รกบั ชายาองคห์ น่ึงคอื นางทติ ิ) โฉมงามกลบั
ออกมาจากพระวมิ าน หลงั จากทไ่ี ดอ้ ธษิ ฐานขอสามที ด่ี ตี ่อพระเทวแี ลว้ นางเรียกบรวิ ารคนหน่ึงเขา้ มาและกลา่ วว่า
‚เพ่อื นเอย๋ ไปหาดูสิว่า ชายผูง้ ามสง่าเป็นมหาบุรุษท่ขี า้ เห็นเม่อื ตะก้ีเป็นใคร แลว้ เชิญใหเ้ ขาเขา้ มาเพ่อื เราจะได้
ตอ้ นรบั เขาใหส้ มเกยี รติ เราจะตอ้ งตอ้ นรบั เขาใหด้ เี พราะเขาเป็นวรี บรุ ุษผูย้ ่ิงใหญ่ สมควรจะไดร้ บั การตอ้ นรบั เป็น
พเิ ศษ‛

เมอ่ื นางบริวารไดร้ บั คาํ สงั่ เช่นนน้ั ก็รีบติดตามจนพบพระราชาอยู่ในสวนกาํ ลงั กม้ ลงกระทาํ อญั ชลอี ย่าง
นอบนอ้ ม และนาํ สารของผูเ้ ป็นายมากราบทูลใหท้ รงทราบ พระราชาผูว้ รี ะกลบั ตรสั อย่างไม่แยแสดว้ ยเสยี งอนั
เหยยี ดหยามว่า ‚สวนน้ีก็ใหค้ วามร่นื รมยแ์ ก่ขา้ เพยี งพอแลว้ ขา้ จะปรารถนาความบนั เทงิ อะไรนอกเหนือไปจากน้ี
เลา่ ‛

เมอ่ื นางบริวารนาํ ความกลบั มาแจง้ แก่นางอสูรผูเ้ ป็นนาย นางก็คิดในใจว่าพระราชาองคน์ ้ีไม่ไยดตี ่อเรา
เพราะถอื วา่ พระองคม์ เี กยี รตยิ ศสูงส่งยง่ิ กว่าเรา ถา้ กระไรเราควรถวายการตอ้ นรบั อย่างวเิ ศษสุดแก่พระองคด์ กี ว่า
ดงั นนั้ นางแทตยจ์ งึ ออกมาหาพระราชาดว้ ยตนเองทอ่ี ทุ ยาน และคดิ วา่ พระราชาองคน์ ้ีถกู ส่งมาใหเ้ป็นสวามขี องนาง
ดว้ ยผลบญุ ทน่ี างไดบ้ ูชาพระทรุ คาเทวนี นั่ เอง ขณะเมอ่ื นางยาตรกายเขา้ มานนั้ บรรดารุกขชาตติ ่างก็ใหเ้กียรตแิ ก่
นางโดยคอ้ มก่ิงลงตาํ่ หมู่มวลปกั ษนิ ชาติก็รอ้ งเพลงอย่างไพเราะ และลดาวลั ยก์ ็กวดั ไกวไปมาตามสายลมอ่อน
ราํ เพย ปรายโปรยเกสรกสุ ุมรสลงสู่ร่างของนางมขิ าดสาย เมอ่ื นางดาํ เนินเขา้ มาใกลว้ รี กษตั รยิ ์ ก็กม้ ลงถวายความ
เคารพอย่างนอบนอ้ ม เชญิ ชวนใหพ้ ระองคท์ รงรบั ไมตรขี องนาง

พระราชาไดฟ้ งั ก็ทรงช้ไี ปทส่ี ตั ตวศีล และตรสั แก่นางวา่

‚ขา้ เดนิ ทางมาท่นี ่ีก็เพอ่ื ถวายการบูชาแด่องคพ์ ระทุรคาตามท่ชี ายคนน้ีเชิญชวน ขา้ ก็ไดบ้ ูชาพระเทวแี ลว้
ดว้ ยธวชั อนั งาม หลงั จากน้แี ลว้ กห็ มดภาระของขา้ เจา้ ยงั มอี ะไรจะมาเสนอขา้ อกี ‛

เมอ่ื นางไดฟ้ งั ดงั นนั้ กก็ ลา่ วว่า ‚ถา้ กระนนั้ ก็ทรงมาเถดิ ขา้ จะพาพระองคไ์ ปยงั นครแห่งทส่ี องของขา้ ซง่ึ นบั
ไดว้ า่ เป็นสง่ิ มหศั จรรยท์ ส่ี ุดในสามโลกน้ี‛

เมอ่ื ไดฟ้ งั นางกลา่ วจบ พระราชาก็สรวลเสยี งกกึ กอ้ ง ตรสั วา่

53

‚โอะ๊ โอ๋ เร่อื งนน้ั น่ะหรือ ชายคนน้ีไดเ้ล่าใหข้ า้ ฟงั หมดแลว้ ถงึ เร่ืองวงั อนั มหศั จรรยพ์ รอ้ มดว้ ยทะเลสาบท่ี
น่าลงไปอาบของเจา้ นนั่ แหละ‛

นางโฉมงามไดฟ้ งั ก็กล่าวว่า ‚อารยบุตร ขออย่าตรสั อย่างนนั้ ขา้ มไิ ดม้ เี จตนาจะหลอกลวงพระองคเ์ ลย
ใครเลา่ จะกลา้ หลอกลวงบคุ คลทน่ี ่านบั ถอื อย่างพระองคไ์ ด้ ขา้ เป็นดงั่ ทาสของท่านทง้ั สองอยู่แลว้ จะเกรงอะไรอกี
ขอเชญิ เสดจ็ มากบั ขา้ เถดิ ‛

พระราชาไดฟ้ งั ก็ทรงตกลง พาสตั ตวศีลไปดว้ ยพระองค์ เสดจ็ ตามนางงามเขา้ ไปสู่วงั ชน้ั ในของนาง เมอ่ื
เปิดประตูเขา้ ไปสู่วงั อนั งาม ก็ทอดพระเนตรเหน็ สวนขวญั อนั งดงามสุดพรรณนา ดารดาษไปดว้ ยพฤกษชาตซิ ง่ึ มี
ดอกบานตระการตาทกุ หนทกุ แห่ง นครภายในแห่งน้ีมลงั เมลอื งไปดว้ ยแสงทองแสงแกว้ ระยบิ ระยบั ไปหมด ราว
กบั ยอดภูผาพระสุเมรุอนั เป็นทต่ี งั้ แห่งเมอื งฟ้า นางแทตยเ์ ชญิ ชวนใหพ้ ระราชาประทบั บนบรรยงกร์ ตั นาสนท์ ร่ี จติ
ไวอ้ ย่างสุดบรรเจดิ และถวายการตอ้ นรบั ดว้ ยอรรฆยะ (การตอ้ นรบั ผูเ้ป็นแขกดว้ ยการมอบเมลด็ ขา้ ว หญา้ ทูรวะ
ดอกไม้ และนาํ้ ใหแ้ ก่แขกผูม้ าเยอื น) และทูลพระราชาว่า

‚โอ นโรดม ขา้ น้ีเป็นธิดาของอสุรกาลเนมี(นามอสูรหรือรากษสตนหน่ึง เป็นลูกของอสูรวโิ รจนะ ผูเ้ ป็น
หลานของพญายกั ษ์ หริ ณั ยกศิปุ ถกู พระนารายณฆ์ ่าดว้ ยจกั รสุทรรศน์) ผูท้ รงกติ ตคิ ณุ อนั ประเสรฐิ แห่งเหลา่ อสูร
ทง้ั หลาย แต่พ่อของขา้ ละโลกไปสู่สวรรคแ์ ลว้ โดยอาญาของพระวษิ ณุ(หรือพระนารายณ์ เป็นเทพสูงสุดองคห์ น่ึง
ในจาํ นวนสามองค์ ซง่ึ ประกอบดว้ ยเทพอกี สองคค์ อื พระศิวะ(อศิ วร) และพระพรหม) ผูเ้ป็นพระจกั รี(ผูท้ รงจกั ร
(ช่อื สุทรรศน)์ เป็นอาวุธ หมายถงึ พระวษิ ณุ หรอื พระนารายณ์) และนครแฝดทท่ี รงแลเหน็ น้ี ขา้ ไดร้ บั มรดกมาจาก
บดิ าของขา้ เป็นนครอนั เลศิ ทร่ี งั สรรคด์ ว้ ยฝีมอื ของพระวศิ วกรรมนั (หรือวศิ วกรรม)(เทพผูเ้ป็นนายช่างใหญ่แห่ง
สวรรค)์ ผูใ้ ดอยู่ในปรุ ะน้ีจะปรารถนาอะไรก็จะไดด้ งั ใจ เป็นทซ่ี ง่ึ ความชราและความตายมอิ าจมาเยย่ี มกรายเลย
มาบดั น้ขี า้ มคี วามนบั ถอื พระองคด์ จุ ดงั พอ่ ของขา้ ตวั ขา้ และพระนครทงั้ สองน้เี ป็นของใตฝ้ ่าพระบาทแลว้ ‛

กลา่ วแลว้ นางก็คุกเขา่ ลงกราบแทบบวั บาทของพระราชาแสดงการถวายตวั พระราชาจงึ ตรสั แก่นางวา่ ‚ถา้
เป็นดงั่ ทเ่ี จา้ พูด ขา้ กข็ อมอบเจา้ ไวแ้ ก่เพอ่ื นขา้ คอื สตั ตวศีลผูน้ ้ี ผูซ้ ง่ึ ขา้ รกั เหมอื นญาตสิ นทิ ‛

เมอ่ื พระราชาผูท้ รงสริ ิดงั พระทรุ คาเทวใี นร่างมนุษยต์ รสั ถอ้ ยคาํ น้ี นางก็เขา้ ใจและยอมรบั ฟงั โดยดี ดว้ ย
ประการฉะน้ี สตั ตวศีลก็ไดบ้ รรลุจุดสุดยอดแห่งความปรารถนาคือ ไดน้ างผูเ้ ป็นยอดดวงใจ และไดเ้ ป็นราชนั
ครองนครทงั้ สองดว้ ยในขณะเดยี วกนั พระราชาจงึ ตรสั แก่เขาวา่

54

‚แน่ะ เจา้ เพอ่ื นยาก บดั น้ขี า้ กไ็ ดใ้ หส้ ง่ิ ทเ่ี จา้ ปรารถนาแลว้ เป็นเคร่อื งตอบแทนผลอามลกะทเ่ี จา้ เคยใหข้ า้ กนิ
ผลหน่งึ ในสมยั ก่อน แต่ขา้ ก็ยงั เป็นหน้เี จา้ อยู่ ขา้ ยงั ไมไ่ ดใ้ หร้ างวลั แก่เจา้ เป็นอย่างทส่ี อง‛

เมอ่ื พระราชาจณั ฑสงิ หก์ ลา่ วแก่สตั ตวศีลผูย้ นื กม้ ศีรษะอยู่ดงั นน้ั แลว้ กห็ นั มาตรสั แก่นางแทตยาสุรวี า่

‚ทนี ้เี จา้ จงแสดงหนทางทจ่ี ะนาํ ขา้ กลบั พระนครเถดิ ‛

นางอสูรไดฟ้ งั ดงั นนั้ ก็ถวายกระบเ่ี ลม่ หน่ึงแก่พระราชาพรอ้ มทงั้ แนะนาํ ว่า ‚กระบว่ี เิ ศษน้ีช่อื ปราบสกลทศิ
ไม่มใี ครเอาชนะได้ พระองคจ์ งเอาติดตวั ไปพรอ้ มดว้ ยผลไมน้ ้ีซ่งึ มคี ุณอนั เลศิ ซ่งึ เม่อื พระองคไ์ ดเ้ สวยแลว้ จะ
สามารถเอาชนะความแก่และความตายได‛้

พระราชาทรงทราบวถิ ที ่นี างกล่าวเป็นนยั ดงั นนั้ แลว้ ก็กระโจนลงสู่บงึ ใหญ่ตามท่นี างช้ีให้ และส่งิ ท่เี กิด
ตามมาก็คอื พระองคไ์ ดผ้ ุดข้นึ ในนครของพระองคเ์ องราวปาฏหิ าริย์ ส่วนสตั ตวศีลมไิ ดต้ ดิ ตามไป เพราะไดเ้ ป็น
ราชาครองสองพระนคร ณ บาดาล พรอ้ มดว้ ยนางอสุรโี ฉมงาม มคี วามสุขอยู่ในแดนทพิ ยแ์ หง่ นนั้ ชวั่ กาลนาน

‚ขา้ แต่เทวบตุ ร‛ เวตาลกลา่ วหลงั จากนิทานจบลงแลว้ ว่า ‚ขา้ ยงั สงสยั อยู่วา่ ใครกนั แน่ระหวา่ งบรุ ุษทง้ั สอง
นนั้ ทก่ี ลา้ หาญทส่ี ุดในการโจนลงทะเล‛

เมอ่ื เวตาลตงั้ ปจุ ฉาดงั น้ี พระราชาตรวิ กิ รมเสนผูท้ รงเกรงคาํ สาปของเวตาลก็กลา่ วว่า

‚ถา้ จะใหข้ า้ ตอบ ขา้ ก็ตอ้ งบอกว่า สตั ตวศีลนนั่ แลคอื คนทก่ี ลา้ หาญทส่ี ุด เพราะเขากระโจนลงสู่สมทุ ร ทงั้
ๆ ท่ไี ม่รูว้ ่าอะไรจะเกิดข้นึ เขาไม่รูถ้ งึ เหตุการณ์ และมไิ ดม้ คี วามหวงั ใด ๆ เลย ส่วนพระราชานนั้ ทรงทราบดอี ยู่
แลว้ ว่าอะไรจะเกิดข้นึ เมอ่ื ดาํ ลงไปใตน้ าํ้ เพ่อื หาอะไรท่นี นั่ และพระองคก์ ็มิไดต้ กหลุมรกั นางแทตยาสุรี เพราะ
พระองคห์ าไดม้ คี วามปรารถนานางแต่ประการใดไม‛่

ฝ่ายเวตาลเมอ่ื ไดย้ นิ พระราชาตรสั ดงั นน้ั เป็นการละเมดิ กตกิ า ก็หายแวบไปจากองั สาของพระราชา กลบั
ไปสู่ตน้ อโศกตามเดมิ พระราชาก็เสด็จกลบั ไปยงั ท่นี น้ั อีกครงั้ หน่ึงเพ่อื จะเอาตวั มนั มาใหไ้ ด้ ทั้งน้ีเพราะบุรุษผูม้ ี
ความรบั ผดิ ชอบต่องานทต่ี นทาํ ย่อมไมล่ ะท้งิ ไปก่อนทง่ี านของตนจะสาํ เรจ็ ลงตามสญั ญา

55

นิทานเร่อื งท่ี ๘
บตุ รทง้ั ๓ ของพราหมณ์วษิ ณุสวามนิ

ครน้ั พระราชาตรวิ กิ รมเสนเสดจ็ กลบั ไปจบั เวตาลทต่ี น้ อโศกมาแลว้ ก็พาดมนั ไวบ้ นบ่า เดนิ กลบั ไปทางเดมิ
เพอ่ื จะไปพบโยคศี านตศิ ีลทป่ี ่าชา้ แต่ขณะทเ่ี ดนิ มาในความเงยี บนน้ั เอง เวตาลก็กลา่ วข้นึ วา่ ‚แน่ะ ราชะหนทางยงั
อกี ไกล เพอ่ื จะใหพ้ ระองคล์ มื ภาระอนั หนกั น้ี โปรดเตรยี มสดบั ปญั หาของขา้ เถดิ ‛

แต่โบราณกาล ยงั มที อ้ งถน่ิ หน่งึ เป็นสมบตั ขิ องตระกูลพราหมณใ์ นแควน้ องั คะ เรยี กวา่ หมบู่ า้ นพฤกษฆฏั
ในหมู่บา้ นดงั กล่าวน้ีมพี ราหมณ์ท่ีราํ่ รวยคนหน่ึงมีช่ือว่าวิษณุสวามนิ พราหมณ์ผูน้ ้ีมภี รรรยาซ่ึงอยู่ในตระกูล
ทดั เทยี มกบั ตนดว้ ยชาตกิ าํ เนิด นางพราหมณีไดใ้ หก้ าํ เนิดบตุ รชายสามคนซง่ึ มคี วามเป็นผูด้ หี วั สูงเช่นเดยี วกนั ใน
กาลต่อมาเมอ่ื เดก็ ทงั้ สามเตบิ โตเป็นหนุ่มก็เป็นทภ่ี าคภมู ใิ จของบดิ ามารดามาก

วนั หน่งึ เมอ่ื พราหมณก์ าํ ลงั จะกระทาํ ยชั ญพธิ ี(พธิ บี วงสรวง) ก็เรยี กบตุ รชายทงั้ สามเขา้ มาและสงั่ ใหท้ ง้ั สาม
คนออกไปเท่ียวหาเต่าทะเลท่ีชายหาด เม่อื ไปถงึ ฝงั่ ทะเลมนิ านก็พบเต่าตวั หน่ึง พราหมณ์ผูพ้ ่ใี หญ่ก็กล่าวแก่
นอ้ งชายทง้ั สองวา่

‚พวกเจา้ คนหน่ึงคนใดในสองคนจงแบกเต่าเอาไปใหท้ ่านพ่อทาํ ยชั ญพธิ ีเถดิ ขา้ คงจะแบกมนั ไปไม่ได้
เพราะมนั ลน่ื ดว้ ยตะไคร่นาํ้ ‛

เมอ่ื พช่ี ายใหญ่กลา่ วดงั น้ี นอ้ งทง้ั สองก็กลา่ ววา่ ‚ถา้ พล่ี งั เลใจ ไมก่ ลา้ แบกมนั ไป ทาํ ไมพวกขา้ จะตอ้ งแบก
ไปเลา่ ‛

พช่ี ายใหญ่ไดฟ้ งั ก็กลา่ ววา่

‚เจา้ ทงั้ สองจะตอ้ งเอาเต่าน้ีไป ถา้ เจา้ ไมท่ าํ เจา้ ก็จะไดช้ ่อื ว่า ขดั ยชั ญพธิ ขี องพอ่ ทาํ ใหไ้ มส่ าํ เร็จ ทง้ั เจา้ และ
ท่านพอ่ กจ็ ะตกนรกดว้ ยกนั ทง้ั คู่แน่ ๆ‛

เมอ่ื เขาบอกแก่นอ้ งทงั้ สองดงั น้ี คนทงั้ สองกลบั หวั เราะเยาะและกลา่ ววา่ ‚ถา้ พร่ี ูห้ นา้ ทข่ี องพวกเราดงั น้ีแลว้
ทาํ ไมไมร่ ูต้ วั เองวา่ พก่ี ต็ อ้ งทาํ หนา้ ทเ่ี ช่นเดยี วกนั ‛

56

พช่ี ายใหญ่จงึ กลา่ วว่า ‚ขา้ เป็นผูด้ ใี นการกนิ และขา้ ไมค่ ดิ ว่าจะแตะตอ้ งเจา้ เต่าตวั น้ี มนั น่าขยะแขยงส้นิ ดี‛

นอ้ งคนกลางไดฟ้ งั จึงพูดว่า ‚ถา้ เช่นนนั้ ขา้ ก็เป็นผูด้ ีท่ีสุด เพราะขา้ เป็นผูท้ ่ีรูด้ ีท่ีสุดในเร่ืองของเพศอนั
ละเอยี ดอ่อน‛

เมอ่ื ไดฟ้ งั ดงั น้พี ช่ี ายใหญ่ก็กลา่ วว่า ‚ถา้ กระนนั้ ก็ใหเ้จา้ นอ้ งเลก็ น่แี หละนาํ เต่าน้ไี ป‛

นอ้ งคนสุดทอ้ งไดย้ นิ ก็ขมวดค้ิวดว้ ยความไม่พอใจ กล่าวแก่พ่ชี ายทง้ั สองว่า ‚เจา้ คนโง่ ขา้ เป็นผูด้ เี ร่ือง
เตยี งนอน เพราะฉะนนั้ ขา้ น่แี หละเป็นผูด้ มี ากทส่ี ุด‛

ทง้ั สามพน่ี อ้ งต่างก็ทะเลากนั เพราะความหย่งิ ลาํ พองในตวั เอง ดงั นนั้ คนทงั้ สามจงึ ละจากเต่าทะเล เดนิ
ทางเขา้ ไปในเมอื งวฏิ งั กปรุ ะ ซง่ึ มพี ระเจา้ แผ่นดนิ ช่อื พระเจา้ ประเสนชติ ปกครองอยู่ เพอ่ื จะใหต้ ดั สนิ กรณีพพิ าท
ของตน

เมอ่ื สมหุ ราชมนเทยี รขานช่อื เรยี บรอ้ ยแลว้ พน่ี อ้ งทง้ั สามก็เขา้ เฝ้าพระเจา้ แผ่นดนิ และบรรยายเร่อื งราวให้
ทรงทราบอย่างละเอยี ด พระราชาฟงั เร่อื งราวแลว้ ก็ตรสั ว่า ‚คอยอยู่ทน่ี ่ีแหละ ขา้ จะใหเ้จา้ ไดพ้ สิ ูจนต์ วั เองเสยี ก่อน‛
ชายทงั้ สามกต็ กลงและนงั่ รออยู่ ณ ทน่ี นั้

ขณะนน้ั เป็นเวลาทพ่ี ระราชาจะเสวยภตั ตาหารม้อื กลางวนั จงึ เรียกใหช้ ายทง้ั สามเขา้ มาร่วมโตะ๊ เสวยซง่ึ มี
อาหารอนั โอชะปรุงแลว้ อยา่ งดที ส่ี ุด ส่งกลน่ิ หอมฟ้งุ ยวั่ ยวนจมกู ประกอบดว้ ยรสต่าง ๆ ถงึ หา้ รส พราหมณ์ผูเ้ป็น
พใ่ี หญ่แลเหน็ แลว้ ก็ไมย่ อมกนิ กลบั เชดิ หนา้ อย่างหย่งิ จองหองและขยะแขยง พระราชาจงึ ตรสั ถามว่า ‚อาหารบน
โตะ๊ เสวยน้ลี ว้ นแต่ของดวี เิ ศษทง้ั ส้นิ เหตใุ ดเจา้ จงึ ไมย่ อมกนิ ‛ พราหมณ์ไดฟ้ งั ก็ทูลตอบวา่

‚ขา้ พระบาทสงั เกตเหน็ วา่ อาหารน้ีมกี ลน่ิ ตุ ๆ ราวกบั กลน่ิ ซากศพ ดงั นนั้ ขา้ พระบาทจงึ ไมอ่ าจเขา้ ไปเฉียด
ใกลอ้ าหารพวกน้ี ไมว่ า่ มนั จะอร่อยสกั แค่ไหนกต็ าม‛

พระราชาจงึ ตรสั ถามผูท้ น่ี งั่ ลอ้ มรอบโตะ๊ นน้ั ว่ารูส้ กึ อย่างไร คนเหล่านน้ั ไดฟ้ งั รบั สงั่ ก็ทูลว่า ‚กระยาหารน้ี
คอื ขา้ วขาวหอมโดยธรรมชาติ ไมม่ ตี าํ หนอิ ะไรเลย‛ แต่พราหมณผ์ ูห้ ยง่ิ ในความเป็นผูด้ อี ย่างยง่ิ ยวดในการกนิ ก็ยงั
ไม่ยอมแตะตอ้ ง นงั่ ทาํ จมูกย่นอยู่ พระราชาทรงดาํ ริว่าเร่ืองน้ีสมควรจะสบื สวนใหร้ ูเ้ ท็จจริง มนตรีจงึ ทูลว่า ขา้ ว
เสวยน้ีเป็นขา้ วทป่ี ลูกในสาลเี กษตรซง่ึ อยู่ใกลก้ บั ฆาฏ(ทเ่ี ผาศพโดยมากอยู่ใกลฝ้ งั่ แมน่ าํ้ ศกั ด์สิ ทิ ธ์ิ เช่น แมน่ าํ้ คงคา
เป็นตน้ ) อนั เป็นทเ่ี ผาศพของคนในหมบู่ า้ นแห่งหน่งึ พระราชาไดฟ้ งั ก็ประหลาดพระทยั มาก ทรงพอพระทยั อย่าง

57

ย่งิ ตรสั แก่พราหมณ์ว่า ‚ตวั ท่านน้ีมคี วามรูใ้ นโภชนศาสตรย์ ่ิงนกั ท่านเป็นคนเก่ง หาไดย้ าก จงเลอื กกินอาหาร
อย่างอน่ื ตามใจชอบเถดิ ‛

หลงั จากการกนิ เล้ยี งส้นิ สุดลง พระราชาก็ปลอ่ ยใหพ้ ราหมณ์กลบั ไปยงั ทพ่ี กั ของตน และส่งหญงิ งามทส่ี ุด
คนหน่ึง งามเพริศพร้งิ ทง้ั สรรพางคห์ าทเ่ี ปรยี บมไิ ด้ ตกแต่งร่างกายดว้ ยปิลนั ธาภรณอ์ นั แพรวพราวดว้ ยมณีจนิ ดา
ค่าควรเมอื ง สง่ ไปประทานแก่พราหมณ์คนรองผูเ้ป็นเอตทคั คะในกามศาสตร์ นางผูเ้ปรยี บดงั ผูจ้ ดุ ไฟของกามเทพ
และเป็นผูท้ ม่ี พี กั ตรอ์ นั งามดงั ดวงศศีในยามเทย่ี งคนื มาสู่หอ้ งของพราหมณ์โดยมสี าวสรรกาํ นลั นางแวดลอ้ มเป็น
บรวิ าร

เมอ่ื นางผูง้ ามบรรเจดิ มาถงึ หอ้ งพกั ของพราหมณ์หนุ่มผูเ้ลศิ ในโลกยิ วสิ ยั พราหมณ์แลเหน็ ก็แสดงอาการ
เหมอื นจะเป็นลม เอามอื ซา้ ยปิดจมกู ไวแ้ ละตะโกนบอกแก่เสวกผูต้ ดิ ตามนางมาวา่

‚เอานางคนน้อี อกไปใหพ้ น้ ขนื ชกั ชา้ อยู่ขา้ ตอ้ งตายแน่ คนอะไรมกี ลน่ิ ตวั เหมน็ ราวกบั แพะ‛

ราชเสวกไดฟ้ งั ก็ตกใจ มคี วามประหลาดใจเป็นลน้ พน้ รีบพานางโฉมงามกลบั ไปเฝ้ าพระราชา กราบทูล
เร่ืองราวใหท้ รงทราบ พระราชาจึงส่งคนนาํ คาํ สงั่ ไปแจง้ ใหบ้ ุรุษท่คี ลน่ื ไสน้ น้ั มาเฝ้ า ตรสั ว่า ‚เจา้ จงบอกขา้ มาซวิ ่า
หญิงงามทข่ี า้ ส่งไปใหเ้จา้ มกี ลน่ิ กายเหมน็ ไดอ้ ย่างไร นางเป็นคนสะอาด หมนั่ ชาํ ระลา้ งร่างกายเสมอ และประทน่ิ
กายดว้ ยของหอม เช่น ผลจนั ทนแ์ ดง ผงการะบูน ผงยาดาํ (กฤษณา) และเคร่อื งหอมนานาชนิด ซง่ึ นางสรรหามา
จากทวั่ โลก อยา่ งน้ยี งั จะมกี ลน่ิ เหมน็ เหมอื นแพะอกี หรอื ‛

ถงึ แมพ้ ระราชาจะอา้ งเหตุผลอย่างไร ๆ ชายผูค้ ลน่ื ไสก้ ็ไม่ยอมเช่ือ พระราชาทรงคาํ นึงว่าเร่ืองน้ีน่าจะมี
ความเรน้ ลบั แอบแฝงอยู่ จงึ ซกั ถามนางงามดว้ ยวธิ ีต่าง ๆ ในท่สี ุดนางก็ยอมรบั ว่า เมอ่ื ยงั เยาวว์ ยั นางพรากจาก
ครอบครวั ไปอยู่ทอ่ี น่ื และนางถกู เล้ยี งมาดว้ ยนมแพะ

เมอ่ื พระราชาไดป้ ระจกั ษค์ วามจรงิ ดงั น้ี ทรงพศิ วงในความรูแ้ จง้ อนั เรน้ ลบั ของพราหมณห์ นุ่มเป็นอนั มาก
จากน้ีทรงสบื สวนถงึ ความมหศั จรรยข์ องพราหมณ์ผูเ้ ป็นนอ้ งสุดทอ้ งว่า เขามคี วามรูส้ ึกซ้ึงเก่ียวกบั เตียงนอน
อย่างไร พระราชาโปรดใหน้ าํ เตียงนอนพเิ ศษสุดตวั หน่ึงมาปูลาดดว้ ยเส่อื เจ็ดชน้ั สลบั กบั ฟูก มผี า้ ปูทน่ี อนอนั น่ิม
ละมนุ ละไม ปูทบั ดา้ นบน เมอ่ื ตกแต่งเรยี บรอ้ ยแลว้ กน็ าํ ไปใหพ้ ราหมณห์ นุ่มนอนในหอ้ งไสยาอนั โอ่อ่า

เมอ่ื เวลาผ่านไปคร่ึงยาม พราหมณ์หนุ่มก็ผุดลุกข้นึ นงั่ เอามอื ทงั้ สองบบี ทส่ี ขี า้ ง และเปลง่ เสยี งรอ้ งครวญ
ครางดว้ ยความเจ็บปวด บริพารของพระราชาซ่งึ เฝ้ าดูอยู่ในท่นี นั้ แลเห็นเหตุการณ์ก็เขา้ ไปประคองจึงแลเห็น

58

เคร่อื งหมายคด ๆ งอ ๆ เป็นผน่ื แดงทส่ี ขี า้ งของชายหนุ่มราวกบั เป็นเสน้ ขนทฝ่ี งั แน่นลงไปในเน้ือ เมอ่ื คนเหลา่ นน้ั
กลบั ไปทูลพระราชา พระราชก็ตรสั แก่คนเหลา่ นนั้ ว่า ‚พวกเจา้ ไปดูสวิ ่ามอี ะไรอยู่ในเส่อื หรอื ไม่‛ คนเหลา่ นน้ั จงึ
ช่วยกนั ดูอย่างพนิ ิจพเิ คราะหต์ งั้ แต่เสอ่ื ผนื ลา่ งทส่ี ุดของเตยี ง ไลข่ ้นึ มาทลี ะชน้ั จนครบเจด็ ชน้ั ในทส่ี ุดก็พบขนเสน้
หน่งึ อยู่กลางฟูกชน้ั ลา่ งทส่ี ุดจงึ หยบิ เอามาแสดงแก่พระราชา และนาํ ตวั พราหมณผ์ ูร้ ูค้ วามลบั เก่ยี วกบั เตยี งนอนมา
เฝ้ าดว้ ย และเมอ่ื พระราชาทอดพระเนตรเห็นอาการเจ็บปวดของพราหมณ์ อนั เกิดจากขนเสน้ หน่ึงจากเส่อื ชน้ั
ลา่ งสุดเขา้ ไปฝงั ตวั ใตผ้ วิ หนงั ของเขาก็ยง่ิ ทรงฉงนสนเท่หพ์ ระทยั นกั ทรงใชเ้วลาทงั้ คนื เฝ้าขบคดิ เร่อื งปรศิ นาจนรุ่ง
สวา่ งกไ็ มอ่ าจจะคน้ ควา้ หาคาํ ตอบได้

เชา้ วนั รุ่งข้นึ พระราชาเสดจ็ ออกทอ้ งพระโรง ประทานรางวลั ใหแ้ ก่พราหมณท์ ง้ั สามคนนน้ั คอื เหรยี ญทอง
สามแสนเหรียญใหไ้ ปแบ่งกนั เพราะบรุ ุษทง้ั สามนนั้ เป็นอจั ฉริยบคุ คลซง่ึ หาไดย้ ากยง่ิ และบรุ ุษทงั้ สามนน้ั ก็ไดอ้ ยู่
ในวงั ของพระเจา้ แผน่ ดนิ มคี วามสุขสบายตามอตั ภาพวสิ ยั แต่คนทง้ั สามจะคดิ สกั นิดหน่ึงก็หาไมว่ ่าเขาไดท้ าํ บาป
ต่อพ่อของเขาโดยทาํ ใหส้ ่วนหน่ึงในยชั ญพธิ ีตอ้ งขาดไป เพราะเขามไิ ดเ้อาเต่าไปใหพ้ ่อทาํ พธิ ีนนั่ เอง ส่วนเต่าทะเล
ซง่ึ เป็นสาเหตทุ ท่ี าํ ใหเ้ขาไดม้ ชี วี ติ อนั ผาสุกนนั้ เขาลมื มนั ส้นิ

เมอ่ื เวตาลเลา่ นทิ านจบลง ก็ทูลถามพระเจา้ ตรวิ กิ รมเสนวา่ ‚โอ ราชนั ขา้ มคี าํ ถามอนั ชวนใหส้ งสยั ไมห่ าย
และไมอ่ าจจะหาคาํ ตอบได้ ฉะนนั้ โปรดทรงช้แี นะดว้ ยเถดิ ว่า ในจาํ นวนบรุ ุษอจั ฉรยิ สามคนนนั้ ใครเป็นคนเก่งทส่ี ุด
และใครเก่งเป็นรองตามอนั ดบั ลงมา‛

พระราชาไดฟ้ งั ลมื คดิ ถงึ คาํ สญั ญาทต่ี กลงไวแ้ ก่เวตาล ตรสั ดว้ ยความรูส้ กึ สว่ นตวั วา่

‚นอ้ งสุดทอ้ ง คนท่ตี อ้ งเจ็บปวดเพราะเสน้ ผมนนั่ ต่างหากท่คี วรนบั ว่าเก่งท่สี ุด เพราะเป็นพยานท่สี าํ คญั
ทส่ี ุด ส่วนพช่ี ายอกี สองคนนนั่ อาจจะไดร้ ะแคะระคายมาจากคนอน่ื แลว้ ก็ได้ ขา้ จงึ วา่ ไมส่ ูจ้ ะอศั จรรยอ์ ะไรนกั ‛

‚อย่างนนั้ หรอื พระเจา้ ขา้ ‛ เวตาลย้มิ อย่างเจา้ เลห่ ์ ‚ถา้ กระนน้ั ก็โปรดเสดจ็ กลบั มารบั ขา้ อกี ก็แลว้ กนั ‛ กลา่ ว
จบเวตาลกอ็ นั ตรธานไปจากบ่าของพระราชา หายแวบกลบั ไปทต่ี น้ อโศกตามเดมิ

59

นิทานเร่อื งท่ี ๙
การเลอื กคู่ของเจา้ หญงิ อนงครตี

เมอ่ื เวตาลหนีไปแลว้ พระเจา้ ตริวกิ รมเสนก็ตอ้ งเสดจ็ กลบั ไปยงั ตน้ อโศกทร่ี ่างเวตาลแขวนอยู่ ทรงดงึ มนั
ลงมาพาดไวท้ ่บี ่า เสด็จกลบั ไปตามทางเดนิ ม่งุ หนา้ ไปยงั สุสานผดี บิ ท่โี ยคีเฒ่าคอยอยู่ ขณะท่ดี าํ เนินไปเงยี บ ๆ
เวตาลก็เอ่ยข้นึ ว่า ‚จะรีบเสด็จไปไย ท่หี มายยงั อยู่อีกไกล ฟงั นิทานกนั ดกี ว่า ขา้ จะเล่าถวายเอง โปรดทรงสดบั
เถดิ ‛

ในแควน้ อวนั ตี ยงั มพี ระนครแห่งหน่ึงซ่งึ ทวยเทพไดล้ งมาสรา้ งไวต้ งั้ แต่สมยั ตน้ อายุของโลก มคี วาม
ไพศาลสุดประมาณดงั ประกายรศั มขี องพระศิวะผูเ้ป็นเจา้ เมอื งน้ีเป็นท่รี ่ืนรมย์ และมคี วามเจริญย่งิ นกั เฉกเช่น
พระกายของพระมหาเทพ(นามหน่ึงของพระศิวะ) ทป่ี ระดบั ดว้ ยสงั วาลงูทแ่ี ผ่พงั พาน และมอี งั คารเป็นเคร่อื งลูบไล ้
(มรี ่างกายชโลมดว้ ยเถา้ กระดูก เป็นลกั ษณะของพระศิวะในตอนทลี่ งมาใชป้ ่าชา้ เป็นทพี่ านกั ) เมอื งน้ีมชี ่อื ว่าปทั มา
วดใี นกฤตยุค(ยคุ ที่ ๑ ของโลก เป็นสมยั ทคี่ นมศี ีลธรรมเตม็ รอ้ ย) ชอื่ โภควดีในสมยั เตรตายคุ (หรือไตรดายคุ เป็น
ยคุ ที่ ๒ ของโลก เมอื่ ศีลธรรมของคนลดลงไป ๑ ส่วนใน ๔ ส่วน) ชือ่ หริ ณั ยวดีในสมยั ทวาปรยคุ (ยคุ ที่ ๓ ของ
โลก เมอื ่ศีลธรรมของคนลดลงไป ๒ ใน ๔) และในยคุ ปจั จุบนั คือกลยี คุ (ยคุ สุดทา้ ยของโลก ศีลธรรมของคน
ลดลงไป ๓ ส่วนใน ๔ สว่ น) น้มี ชี ่อื วา่ อชุ ชยนิ ี เมอื งน้มี พี ระราชาปกครองช่อื พระเจา้ วรี เทพ และมมี เหสชี ่อื ปทั มา
วดี ทง้ั สองพระองคน์ ้ีเสพสุขอยู่ดว้ ยกนั ชา้ นานแต่หาไดม้ โี อรสไม่ พระราชาจงึ พาพระมเหสเี สดจ็ ไปยงั ฝงั่ ของสระ
มนั ทากินี(ชือ่ สระแห่งหน่ึงในป่าหมิ พานต)์ และกระทาํ ความเพยี รอนั อกุ ฤษฏเ์ พอ่ื ใหพ้ ระเจา้ โปรดปรานประทาน
โอรสให้ และหลงั จากทท่ี รงบาํ เพญ็ ตบะมาชา้ นานแลว้ ทาํ พธิ สี ระสนานและสวดมนตรส์ รรเสรญิ พระเป็นเจา้ แลว้ วนั
หน่งึ กม็ เี สยี งลอยมาจากสวรรค์ เป็นเสยี งแห่งองคพ์ ระภเู ตศวร(เป็นฉายาของพระศิวะ แปลวา่ ผูเ้ป็นใหญ่เหนือภตู
พรายทงั้ หลาย) ผูท้ รงยนิ ดใี นตบะกรรมทก่ี ษตั รยิ ท์ ง้ั สองบาํ เพญ็ ถวายวา่

‚ดูก่อนราชะ ขา้ จะใหพ้ รแก่เจา้ นบั แต่น้ีไปเจา้ จะมโี อรสองคห์ น่ึง มคี วามแกลว้ กลา้ สามารถเป็นยอดชาย
ในแผ่นดนิ จะไดเ้ ป็นหวั หนา้ ครอบครวั ต่อไป และเจา้ จกั ไดธ้ ิดาองคห์ น่ึงซ่งึ มสี ริ ิโฉมงามหาใครเปรียบมไิ ด้ เป็น
ความงามทแ่ี มน้ างอปั สรสวรรคก์ ็ยงั ไดอ้ าย‛

เมอ่ื พระราชาวรี เทพไดฟ้ งั เสยี งสวรรคบ์ นั ลอื เช่นน้ี ทรงปลาบปล้มื พระทยั เป็นอนั มาก พาพระมเหสเี สดจ็
กลบั พระนคร เมอ่ื ภารกจิ ไดบ้ รรลผุ ลสาํ เรจ็ แลว้

60

จากนน้ั พระองคก์ ็ไดพ้ ระโอรสองคแ์ รกมนี ามวา่ ศูรเทพ และพระนางปทั มาวดกี ็ประสูตธิ ดิ าองคห์ น่งึ พระ
บดิ าจงึ ตงั้ ช่ือนางว่า อนงครตี(อนงค์ (กามเทพ)+รติ(ความยนิ ดี, ความรกั ) อนั มคี วามหมายว่า “เป็นทยี่ นิ ดีของ
กามเทพ”) และเมอ่ื นางเจริญวยั ข้นึ พระราชาผูเ้ ป็นชนกก็เตรียมการหาคู่ใหน้ างเพอ่ื จะไดช้ ายท่เี หมาะสมเป็น
คู่ครอง โดยสงั่ ใหศ้ ิลปินเดนิ ทางไปวาดภาพพระราชาทกุ องคบ์ นพ้นื พภิ พมาใหน้ างเลอื กดู ปรากฏวา่ นางมไิ ดพ้ อใจ
รูปชายใดเลย พระราชาจงึ พดู กบั นางดว้ ยนาํ้ เสยี งอนั อ่อนโยนวา่ ‚ลูกเอย๋ พอ่ ไมส่ ามารถจะหาชายคนใดทค่ี ู่ควรกบั
ลูกไดอ้ กี แลว้ เราคงจะตอ้ งประกาศเชญิ พระราชาและเจา้ ชายทง้ั หลายมาใหล้ ูกเลอื กเสยี แลว้ การไดพ้ บตวั จรงิ ของ
ชายอาจทาํ ใหล้ ูกตดั สนิ ไดง้ า่ ยเขา้ กไ็ ด‛้

เจา้ หญิงไดฟ้ งั พระบดิ ากล่าวดงั นนั้ จึงทูลตอบว่า ‚เพคะ ท่านพ่อ ลูกกระดากใจท่จี ะเลอื กสามเี องย่งิ นกั
แต่จะอย่างไรก็ตาม ลูกจะแต่งงานกบั ผูช้ ายรูปงามท่ีมคี วามรูใ้ นศิลปศาสตรอ์ ย่างใดอย่างหน่ึงเท่านนั้ ลูกไม่
ปรารถนาชายอน่ื นอกจากทว่ี า่ น้เี ป็นอนั ขาด‛

เมอ่ื พระราชาไดท้ ราบความประสงคข์ องเจา้ หญงิ อนงครตเี ช่นนนั้ ก็ส่งคนไปสบื เสาะหาบรุ ุษทม่ี คี ณุ สมบตั ิ
ดงั กล่าว ในท่สี ุดก็ไดช้ ายหนุ่มจากแควน้ เดกข่านมาส่คี น เป็นชายงาม กลา้ หาญและรูศ้ ิลปศาสตร์ ชายเหล่าน้ี
เดนิ ทางมาก็เพราะไดท้ ราบข่าวโจษจนั กนั นนั่ เอง ชายทงั้ ส่ไี ดร้ บั การตอ้ นรบั จากพระราชาเป็นอย่างดี และต่างคน
ต่างก็แสดงวตั ถปุ ระสงคท์ จ่ี ะใหน้ างเลอื กตนเป็นคู่ดว้ ยกนั ทงั้ นน้ั

คนทห่ี น่ึงกลา่ วว่า ‚ตวั ขา้ เป็นศูทร ช่อื ปญั จาผุฏฏกิ ะ ขา้ มคี วามสามารถในการตดั เยบ็ เส้อื ผา้ อย่างงามวนั
ละหา้ ชดุ ชดุ ทห่ี น่ึงขา้ ถวายแด่พระผูเ้ป็นเจา้ ชุดท่สี องใหแ้ ก่พราหมณ์ ชุดทส่ี ามขา้ เอาไวใ้ ชเ้ อง ชุดทส่ี ก่ี ะจะใหแ้ ก่
ภรรยาของขา้ ซ่งึ ก็ควรจะเป็นเจา้ หญิงองคน์ ้ี ชุดท่หี า้ สาํ หรบั ขายเพอ่ื เอาเงนิ มาซ้อื อาหารและสุรากิน ขา้ มศี ิลปะ
อย่างน้จี งึ สมควรทจ่ี ะไดน้ างเป็นภรรยาใช่หรอื ไม่‛

เมอ่ื ชายคนทห่ี น่งึ กลา่ วจบลง ชายคนทส่ี องกป็ ระกาศตนว่า ‚ขา้ เป็นไวศยะมชี ่อื ว่า ภาษชยะ ขา้ รูภ้ าษาสตั ว์
และนกทง้ั ปวง จงยกเจา้ หญงิ ใหแ้ ก่ขา้ เถดิ ‛

ชายคนทส่ี องกลา่ วจบลง คนทส่ี ามก็กลา่ วข้นึ ว่า ‚ขา้ เป็นกษตั รยิ ม์ ชี ่อื ว่า ขฑั คธร ไดร้ บั การยกย่องจากคน
ทงั้ หลายว่าเป็นผูท้ รงพลงั ไม่มใี ครอกี แลว้ ในโลกน้ีท่จี ะรูศ้ ิลปะในการใชด้ าบย่งิ ไปกว่าขา้ โอ ราชะ โปรดทรงยก
นางใหแ้ ก่ขา้ เถดิ ‛

61

เมอ่ื ไดฟ้ งั ขายคนทส่ี ามวา่ ดงั นน้ั ชายคนทส่ี ก่ี ล็ กุ ข้นึ ประกาศวา่ ‚ขา้ เป็นพราหมณ์ มชี อ่ื วา่ ชวี ทตั ต์ และขา้ มี
ความรูศ้ ิลปะอนั เลศิ คือ สามารถช่วยคนและสตั วท์ ่ีตายไปแลว้ ใหก้ ลบั มชี ีวิตได้ ดงั นน้ั ขอใหพ้ ระธิดาคนง าม
แต่งงานกบั ขา้ เถอะ เพราะขา้ เป็นผูท้ ม่ี ศี ิลปะเลศิ กวา่ ใครทง้ั หมด‛

เมอ่ื ไดฟ้ งั บรุ ุษทง้ั สอ่ี า้ งสรรคณุ ของตวั จบลง พระราชาวรี เทพพรอ้ มดว้ ยเจา้ หญงิ ราชธดิ าซง่ึ ประทบั อยู่เคยี ง
ขา้ ง ต่างก็เหน็ พอ้ งตอ้ งกนั ว่า คนทง้ั สน่ี นั้ ต่างก็มรี ูปงามราวเทพ และนุ่งห่มดว้ ยพสั ตราภรณ์อันงามย่งิ เหมอื นกนั
ทง้ั ส้นิ ไมอ่ าจจะตดั สนิ ไดว้ า่ ใครดกี วา่ ใคร จงึ ต่างน่งิ อ้งึ อยู่

เวตาลเม่อื ไดเ้ ล่านิทานจบลงแลว้ ก็กล่าวแก่พระราชาตริวกิ รมเสน ดว้ ยการคะยนั้ คะยอใหต้ อบปญั หา
โดยกล่าวว่า ‚โอ มหาราช โปรดบอกขา้ หน่อยไดไ้ หมว่า ชายคนใดในส่คี นน้ีสมควรจะไดแ้ ต่งงานกบั เจา้ หญิง
อนงครต‛ี

พระราชาไดฟ้ งั ก็ตรสั แก่เวตาลวา่

‚อา้ ยเจา้ เล่ห์ เจา้ พยายามหลอกล่อใหข้ า้ พูดหลายครงั้ หลายหนแลว้ ขา้ ก็เผลอตอบปญั หาของเจา้ ทุกที
เพราะมนั มแี งม่ มี มุ ทต่ี ดั สนิ ไดย้ าก ขา้ จงึ ตอ้ งแสดงความคดิ ใหเ้จา้ ฟงั แต่วา่ คราวน้ีขา้ เหน็ ว่าปญั หาของเจา้ มนั แสดง
ความโงเ่ ซอะของเจา้ แท้ ๆ เจา้ ไมเ่ หน็ หรอื ว่าหญงิ ในวรรณะใดก็ตอ้ งหาสามใี นวรรณะนนั้ เท่านนั้ นางกษตั รยิ ก์ ็ตอ้ ง
แต่งงานกบั กษตั ริยด์ ว้ ยกนั จะไปแต่งกบั ชายวรรณะอ่นื ไดอ้ ย่างไร ก็ชายทง้ั สน่ี นั้ ต่างก็อยู่ในวรรณะแตกต่างกนั
ชายตดั เส้อื อยู่ในวรรณะศูทร ชายคนทร่ี ูภ้ าษาสตั วเ์ ป็นคนในวรรณะไวศยะ ชายคนทร่ี ูม้ นตรช์ ่วยชบุ ชวี ติ คนตายให้
ฟ้ืนเป็นวรรณะพราหมณ์ คงเหลอื อยู่คนเดยี วคือ ขฑั คธร ทเ่ี ป็นวรรณะกษตั ริย์ เพราะฉะนน้ั คนท่จี ะแต่งงานกบั
เจา้ หญงิ ไดก้ ต็ อ้ งเป็นขฑั คธร เทา่ นนั้ ‛

‚โอ ราชะ‛ เวตาลกล่าวอย่างโล่งอก ‚ขอบพระทยั ท่ชี ่วยตอบปญั หาของขา้ แต่เห็นทีพระองคจ์ ะตอ้ ง
ตดิ ตามขา้ อกี แลว้ พระเจา้ ขา้ ‛ กลา่ วจบเวตาลก็ผละจากบา่ ของพระราชา และหายไปในความมดื ของราตรี พระราชา
ตอ้ งเสด็จกลบั ไปท่ตี น้ อโศกอีกครง้ั หน่ึง เพราะข้นึ ช่ือว่า ความทอ้ ถอยหมดอาลยั หาไดม้ อี ยู่ในบุคคลผูว้ รี ะไม่
เพราะจติ ใจของเขาไมเ่ คยเปิดเพอ่ื ความอ่อนแอเลย

62

นิทานเร่อื งท่ี ๑๐
นางมทั นเสนา ผูซ้ ่ือสตั ย์

ดงั นน้ั พระเจา้ ตรวิ กิ รมเสนจงึ ไดเ้สดจ็ กลบั ไปทต่ี น้ อโศกอกี ครง้ั หน่งึ เพอ่ื จบั ตวั เวตาล เมอ่ื จบั ไดแ้ ลว้ ก็ทรง
เหวย่ี งข้นึ บนพระองั สา เสดจ็ มงุ่ หนา้ ไปยงั ทน่ี ดั พบกบั โยคีโดยไม่ปริปากใด ๆ เลย เวตาลเหน็ พระราชาทรงเงยี บ
อยู่ก็กลา่ วข้นึ ว่า

‚ราชะ ตอนน้ีพระองคก์ ็เหน็ดเหน่ือยมาแลว้ มากเต็มที ดงั นน้ั ขา้ จะเล่านิทานสนุก ๆ ใหฟ้ งั สกั เร่ืองหน่ึง
เพอ่ื จะไดข้ บั ไลค่ วามเหน็ดเหน่อื ยใหป้ ระลาศนาการไป โปรดฟงั เถดิ ‛

แต่ปางบรรพย์ งั มพี ระเจา้ แผ่นดินองคห์ น่ึง ทรงนามว่า วรี พาหุ เป็นผูท้ ่มี คี วามกลา้ หาญอย่างยอดย่ิง
คาํ สงั่ ของพระองคน์ น้ั เป็นส่งิ ศกั ด์สิ ทิ ธ์ิท่พี ระราชาทุกแว่นแควน้ จะตอ้ งรบั ไวเ้ หนือเศียรเกลา้ ทรงครองราชย์ ณ
นครอนั โอ่อ่า ช่อื นครอนงคปรุ ะ ในนครน้ีมเี ศรษฐผี ูห้ น่ึงอาศยั อยู่ช่อื อรรถทตั ต์ ไวศยบดี(หวั หนา้ พ่อคา้ ) ผูน้ ้ีมี
บตุ รชายผูห้ น่งึ ชอ่ื ธนทตั ต์ และมบี ตุ รหญงิ ผูเ้ป็นรตั นะแห่งสตรที ง้ั หลายมชี ่อื วา่ มทั นเสนา

วนั หน่ึง ขณะทน่ี างมทั นเสนากาํ ลงั เลน่ อยู่กบั เพอ่ื น ๆ ในสวน ชายหนุ่มบตุ รชายวาณิชช่อื ธรรมทตั ต์ ซง่ึ
เป็นสหายของพช่ี ายของนางผ่านมาเหน็ เขา้ ก็ตะลงึ ในความงามอนั กอปรดว้ ยเสน่หอ์ นั ลกึ ลาํ้ ของนาง ผูม้ อี กอนั เตม็
อม่ิ มคี อเป็นสามปลอ้ งราวกบั ร้วิ คลน่ื ในทะเลสาบ และมเี อวอนั บางสลวยรบั กบั สะโพกอนั กลมกลงึ ชายหนุ่มมอง
นางดว้ ยความรกั อนั รุนแรงราวกบั ถกู ศรกามเทพพรงั่ พรูเขา้ สู่หวั ใจ พลางราํ พงึ ในใจว่า ‚อนิจจาเอย๋ หญงิ ผูน้ ้ี ช่าง
งามจบั ใจจริงหนอ ใครเลา่ จะรูว้ ่า นางนน้ั คือเหย่อื ซง่ึ กามเทพส่งมาใหเ้ราตอ้ งหลงใหลเพอ้ คลงั่ เหมอื นคนขาดสติ
และศรอนั อนั คมกลา้ น้สี หิ นอทผ่ี า่ หวั ใจของเราจนแยกเป็นเสย่ี ง ๆ อย่างไมเ่ วทนาปรานี‛ เมอ่ื ราํ พงึ ดงั น้ี ชายหนุ่มก็
หยุดยนื จอ้ งดูนางสายตาไมก่ ระพรบิ จนเวลาอนั ยาวนานผ่านไป มอี าการดงั นกจากพราก(นกจกั รวาก, บางทเี รยี ก
เป็ดแดงหรอื เป็ดพกราหมณ์ ตอนกลางคนื นกชนดิ น้จี ะแยกกนั หาอาหารคนละฝงั่ แมน่ าํ้ และรอ้ งเรยี กหากนั ตลอด
คนื ) ทโ่ี หยหาคู่ของมนั ฉะนน้ั

ในท่สี ุดนางมทั นเสนาก็กลบั เขา้ บา้ นของนาง ท้งิ ใหธ้ รรมทตั ตเ์ ฝ้าแลตามดว้ ยความเสห่หาอาลยั เมอ่ื นาง
ลบั สายตาไปแลว้ ความทกุ ขก์ ก็ ลบั มาสุมอก ทาํ ใหร้ อ้ นรุ่มในใจเหลอื ทจ่ี ะทนทาน ขณะนน้ั ดวงอาทติ ยก์ ็ค่อยคลอ้ ย
ตาํ่ ลงทางทศิ ตะวนั ตกเหมอื นกบั ว่ายงั อาลยั ทจ่ี ะมไิ ดพ้ บเหน็ เธออกี ส่วนดวงศศี เมอ่ื ถงึ เวลาดอกบวั กมุ ทุ เร่มิ ขยาย
กลบี แบ่งบานในราตรี แลว้ ก็ค่อยเคล่อื นข้นึ สู่ขอบฟ้ า เปล่งรศั มสี ีนวลใยแผ่ซ่านไปทวั่ นภดล เหมอื นจะช่วย
ปลอบใจทร่ี ่มุ รอ้ นของชายหนุ่มใหบ้ รรเทาลง

63

ธรรมทตั ตก์ ลบั ไปบา้ น ใจยงั คดิ ถงึ นางอยู่ตลอดเวลา นอนพลกิ กระสบั กระส่ายอยู่ไปมาบนเตยี ง ถงึ แมว้ ่า
มติ รสหายและญาตพิ น่ี อ้ งจะซกั ไซไ้ ต่ถามสาเหตเุ พยี งไรเขาก็ไมย่ อมตอบ หวั ใจปนั่ ป่วนเพราะฤทธ์กิ ามเทพ ตกถงึ
เวลากลางคืนชายหนุ่มก็เคล้มิ หลบั ไปดว้ ยความอ่อนเพลยี แต่ใจทค่ี ิดถงึ นางอยู่มวิ ายทาํ ใหฝ้ นั เหน็ นางผูเ้ป็นทร่ี กั
อกี ถงึ เวลาเชา้ เขาต่นื ข้นึ รบี แต่งตวั ใหง้ ดงามออกไปดกั ดูนางทส่ี วนอกี พยายามแอบแฝงมใิ หใ้ ครเหน็ พอถงึ เวลา
นางก็เขา้ มาในสวน ชายหนุ่มแลเหน็ ก็ดใี จแทบจะวง่ิ เขา้ ไปกอดนาง เขาพราํ่ ราํ พนั ต่อนางดว้ ยถอ้ ยคาํ อนั อ่อนหวาน
แสดงความรกั ทเ่ี ขามตี ่อนางอย่างเหลอื ลน้ แต่นางตอบดว้ ยความไมย่ นิ ดยี นิ รา้ ยวา่

‚ขา้ เป็นหญิงทม่ี คี นมนั่ หมายแลว้ บดิ าของขา้ ไดย้ กขา้ ใหเ้ป็นคู่หมนั้ ของหนุ่มพ่อคา้ คนหน่ึงช่อื สมทุ รทตั ต์
และขา้ กาํ ลงั จะแต่งงานกบั เขาภายในเร็ววนั น้ี ฉะนน้ั ท่านจงกลบั ไปเสยี เถดิ และอย่าใหใ้ ครเหน็ เดยี๋ วจะเกดิ ความ
เดอื ดรอ้ นเปลา่ ๆ‛ แต่ธรรมทตั ตก์ ลา่ วแก่เธออย่างหนกั แน่นวา่ ‚ช่างมนั เถอะ อะไรจะเกดิ ก็ใหม้ นั เกดิ ขา้ จะมชี วี ติ
อยู่โดยปราศจากเจา้ ไมไ่ ดห้ รอก‛

เมอ่ื บตุ รไี วศยะไดฟ้ งั ดงั นนั้ กต็ กใจ กลวั วา่ เขาจะใชก้ าํ ลงั บงั คบั นาง จงึ กลา่ ววา่

‚ขา้ ขอแต่งงานก่อน และขอใหพ้ ่อของขา้ ไดป้ ล้มื ใจท่ลี ูกจะไดเ้ ป็นฝงั่ เป็นฝาตามความมาดหมายของท่าน
ก่อนเถอะ หลงั จากนนั้ ขา้ จะกลบั มาหาทา่ นเพราะความรกั ของทา่ นไดช้ นะใจของขา้ แลว้ ‛

เมอ่ื ธรรมทตั ตไ์ ดฟ้ งั ดงั น้ี กก็ ลา่ ววา่

‚ขา้ ไมอ่ ยากจะกอดผูห้ ญงิ ทถ่ี กู ชายอน่ื กอดเสยี แลว้ ดอก กภ็ มรไหนเลา่ จะปรารถนาดอกบวั ทผ่ี ้งึ ตวั อ่นื ยาํ่ ยี
เสยี แลว้ เลา่ ‛

นางไดฟ้ งั กต็ อบวา่

‚ถา้ อย่างนนั้ ขา้ จะรบี มาหาทา่ นในทนั ทที แ่ี ต่งงานเสรจ็ หลงั จากนนั้ ขา้ จงึ จะตามสามไี ป‛

แมน้ างจะสญั ญาดงั น้ี ชายหนุ่มก็ยงั ไม่ยอมปล่อยนางไปจนกว่านางจะทาํ ใหเ้ ขาเช่ือใจดว้ ยการปฏิญญา
สาบานเสยี ก่อน จนเมอ่ื นางยอมกระทาํ แลว้ เขาจงึ ปลอ่ ยนางไป และนางกก็ ลบั ไปเรอื นดว้ ยความวติ ก

64

เมอ่ื วนั ท่กี าํ หนดว่าฤกษด์ มี าถงึ และงานพธิ ีสมรสไดผ้ ่านไปแลว้ นางมนั ทเสนาก็เดนิ ทางไปบา้ นสามี ใช้
เวลาร่ืนรมยอ์ ยู่ดว้ ยเขาและพกั ผ่อนกบั เขาดว้ ยเวลาอนั สมควร อย่างไรก็ดนี างพยายามผลกั ออ้ มกอดของเขาให้
หลุดพน้ และแสดงอาการเฉยเมย ครนั้ เมอ่ื สามซี กั ถามสาเหตุ นางก็นาํ้ ตาไหลอาบแกม้ น่ิงอยู่ เขาจงึ คิดในใจว่า
‚ว่าตามจรงิ นางคงไมร่ กั เราหรอก‛ และกลา่ วแก่เธอวา่ ‚แมง่ าม ถา้ เจา้ ไมร่ กั ขา้ ขา้ ก็ไมร่ กั เจา้ เหมอื นกนั ไปสิ ทร่ี กั
ไปหาชายคนทเ่ี จา้ รกั เถดิ ไมว่ า่ จะเป็นชายใดกต็ ามท‛ี

เมอ่ื ไดย้ นิ สามพี ูดดงั น้ี มทั นเสนาก็กลา่ วออ้ มแอม้ ดว้ ยความละอายวา่

‚ขา้ รกั ท่านย่งิ กว่าชีวติ ของขา้ เสยี อีก อย่าทาํ หนา้ บ้งึ ตึงอย่างนนั้ สิ สญั ญาแก่ขา้ ว่าท่านจะไม่เอาโทษ และ
สาบานใหข้ า้ ฟงั ก่อนสิ สวามขี องขา้ แลว้ ขา้ จะเลา่ ใหฟ้ งั ‛

เมอ่ื นางกล่าวดงั น้ี สามขี องนางก็จาํ ตอ้ งยอมรบั เงอ่ื นไขอย่างไม่เต็มใจนกั นางจงึ กล่าวต่อไปดว้ ยความ
ละอาย รนั ทด และหวาดกลวั ว่า ‚มชี ายหนุ่มคนหน่ึงช่อื ธรรมทตั ต์ เป็นเพอ่ื นของพช่ี ายขา้ เขาแลเหน็ ขา้ นงั่ อยู่แต่
ลาํ พงั ในสวน จึงเขา้ มาหาและระบายความในใจว่าเขาตกหลุมรกั ขา้ อย่างถอนตวั ไม่ข้นึ และเมอ่ื เขาทาํ ท่าจะปลุก
ปลาํ้ ขา้ ดว้ ยกาํ ลงั ขา้ ก็กลวั ว่าการทาํ เช่นนน้ั จะทาํ ใหพ้ ่อตอ้ งไดร้ บั ความอบั อาย และสูญเสยี ผลบญุ ในการจดั ใหล้ ูก
สาวไดแ้ ต่งงานเป็นฝงั่ เป็นฝา และเพอ่ื ไมใ่ หม้ ขี า่ วนนิ ทาวา่ รา้ ยในภายหลงั ขา้ จงึ ตกลงทาํ สตั ยส์ าบานแก่ชายผูน้ น้ั วา่
‚เมอ่ื ขา้ แต่งงานแลว้ ขา้ จะมาหาเขาครงั้ หน่ึงก่อนทจ่ี ะตามสามไี ป‛ เพราะฉะนน้ั ขา้ จงึ ตอ้ งรกั ษาสจั จะทใ่ี หไ้ วแ้ ก่เขา
ขา้ แต่สวามี อนุญาตใหข้ า้ ไปเถดิ ขา้ จะไปหาเขาเพยี งครง้ั เดียวเท่านน้ั แลว้ จะกลบั มาหาท่าน ทงั้ น้ีเพราะขา้ ไม่
อาจจะตระบดั สตั ยต์ ่อใครได้ ตงั้ แต่ขา้ ยงั เป็นเดก็ แลว้ ‛

สมทุ รทตั ตไ์ ดฟ้ งั ก็รูส้ กึ ปวดแปลบในหวั ใจเหมอื นถกู สายฟ้าฟาดในทนั ทที นั ใด รูส้ กึ เป็นพนั ธะผูกพนั ทเ่ี ขา
ไดใ้ หน้ างไวอ้ ยา่ งหลกี เลย่ี งไมไ่ ด้ เขาราํ พงึ อยู่ในใจวา่

‚โธ่เอย๋ นางมรี กั ต่อชายอ่นื เสยี แลว้ นางจะตอ้ งไปแน่นอน เราจะทาํ ใหน้ างตอ้ งเสยี คาํ พูดไดอ้ ย่างไร สู ้
ปลอ่ ยนางไปดกี วา่ เราจะกระเห้ยี นกระหอื อยากจะไดน้ างไวเ้ป็นภรรยาดว้ ยประโยชนอ์ นั ใด‛

เมอ่ื ไตร่ตรองดงั น้แี ลว้ เขาก็ปลอ่ ยใหน้ างไปตามปรารถนา นางกล็ กุ ข้นึ และเดนิ ออกจากบา้ นสามไี ป

ในขณะนนั้ ดวงจนั ทรอ์ นั มรี ศั มเี ย็นก็โผล่พน้ แนวไศลข้นึ มา แสงจนั ทรจ์ บั พ่มุ ไมใ้ บหญา้ แลเหน็ ตะคุ่ม ๆ
ดอกบวั กมุ ทุ ก็แยม้ กลบี สลบั สลา้ งแลสะพรงั่ ในบงึ ขณะทน่ี างกา้ วเดนิ ไปขา้ งหนา้ อย่างใจลอย ก็ไดย้ นิ เสยี งฝีเทา้ วง่ิ

65

ไล่มาขา้ งหลงั และมมี อื ย่นื มาควา้ ชายเส้อื ของเธอ
ไว้ นางเหลยี วกลบั ไปดว้ ยความตกใจก็พบโจรผู ้
หน่ึง มนั ตะคอกถามว่า ‚เจา้ เป็นใคร ออกมาเดิน
กลางคาํ่ กลางคนื อย่างน้ีจะไปไหน‛

นางมทั นเสนาไดฟ้ งั โจรตะคอกก็ตวั สนั่
ดว้ ยความกลวั แขง็ ใจตอบวา่

‚มนั เร่อื งอะไรของเจา้ ปลอ่ ยขา้ ไปเถอะ ขา้
มงี านสาํ คญั จะตอ้ งทาํ ทน่ี ่ี‛

โจรไดฟ้ งั กก็ ลา่ วว่า

‚ขา้ เป็นโจร ขา้ จะปลอ่ ยเจา้ ไปไดอ้ ยา่ งไร‛

ไดย้ นิ ดงั น้ี นางกอ็ อ้ นวอนวา่

‚ปล่อยขา้ ไปเถอะ ขา้ มเี คร่ืองประดบั ติด
ตวั ราคาไมน่ อ้ ย ขา้ จะใหเ้จา้ ทง้ั หมด‛

‚นางรูปสวย‛ โจรพูดพลางจบั ตาดูนางไมว่ างตา ‚ขา้ จะปรารถนาอนั ใดกบั เคร่ืองประดบั น้ีเลา่ ถา้ ขา้ จะ
ตอ้ งการก็มแี ต่ตวั เจา้ เท่านนั้ ดอก ว่าท่จี ริงขา้ ก็ไม่เคยเหน็ ผูห้ ญิงสวยอย่างน้ีมาก่อน ดูหนา้ เจา้ สงิ ามเปล่งปลงั่ เป็น
นวลใยราวแกว้ มกุ ดา ผมดาํ เหมอื นนิลมณี เอวเหมอื นเพชรรตั น์(ตน้ ฉบบั ใชค้ าํ ว่า ‚วชร‛ จะแปลว่า เพชร หรือ
สายฟ้ากไ็ ด)้ แขนขาก็งามดงั ทองศฤงคี และเทา้ แดงงามราวแกว้ ทบั ทมิ (ปทั มราค) อย่างน้ีขา้ ไมป่ ลอ่ ยใหห้ ลุดมอื ไป
หรอก‛

เมอ่ื โจรกล่าวดงั น้ี นางมทั เสนาก็จาํ ตอ้ งเล่าความจริงใหม้ นั ฟงั โดยตลอด และกล่าววงิ วอนว่า ‚ขออภยั
เถอะ ขา้ มพี นั ธะจะตอ้ งปฏบิ ตั ติ ามสญั ญาทใ่ี หไ้ วต้ ่อเขา แต่เมอ่ื เสร็จธุระแลว้ ขา้ จะรบี กลบั มาหาทา่ น ถา้ ท่านจะรอ
อยู่ทน่ี ่กี ่อน เช่อื ขา้ เถอะ ขา้ ไมเ่ คยผดิ สญั ญาต่อใครหรอก‛

66

เมอ่ื โจรไดย้ นิ ดงั นนั้ ก็ปลอ่ ยตวั นางไป เพราะเช่อื ว่านางคงพูดความจรงิ เมอ่ื นางไปแลว้ เขาก็นงั่ คอยอยู่ ณ
ทน่ี นั้ โดยหวงั วา่ นางจะตอ้ งกลบั มา

ฝ่ายนางเมอ่ื ละจากโจรแลว้ ก็รบี เดนิ ทางมาหาธรรมทตั ตไ์ วศยบตุ ร เมอ่ื เขาแลเหน็ นางออกมาจากป่าก็ถาม
นางวา่ เกดิ อะไรข้นึ เมอ่ื ไดฟ้ งั เร่อื งราวแลว้ กไ็ ตร่ตรองอยู่ชวั่ ขณะหน่งึ จงึ กลา่ วว่า

‚ขา้ ดใี จทเ่ี จา้ รกั ษาคาํ พดู อย่างแทจ้ รงิ แต่วา่ ขา้ จะทาํ อะไรกบั หญงิ ผูเ้ป็นภรรยาของชายอ่นื ฉะนน้ั จงกลบั ไป
ตามทางทเ่ี จา้ มานนั่ แหละ ก่อนทใ่ี ครจะมาเหน็ เจา้ เขา้ ‛

เมอ่ื เขาสงั่ ใหน้ างกลบั นางก็กลา่ ววา่ ‚ก็ได‛้ และละทน่ี น้ั กลบั ไปหาโจร ซง่ึ กาํ ลงั คอยนางอยู่ ณ ทเ่ี ดมิ โจร
แลเหน็ นางกลบั มากก็ ลา่ ววา่ ‚เกดิ อะไรข้นึ กบั เจา้ เมอ่ื เจา้ ไปถงึ ทน่ี นั่ ‛

นางมทั นเสนากเ็ ลา่ ความจรงิ โดยตลอดวา่ เหตใุ ดพอ่ คา้ หนุ่มจงึ ปลอ่ ยใหน้ างกลบั มา โจรไดฟ้ งั กก็ ลา่ ววา่

‚จงกลบั ไปหาสามขี องเจา้ เถดิ ขา้ เหน็ ใจในความสตั ยซ์ อ่ื ของเจา้ ทม่ี ตี ่อขา้ แลว้ ขา้ ไมห่ น่วงเจา้ ไวใ้ หเ้สียเวลา
หรอก เอาเคร่อื งประดบั ของเจา้ ไปดว้ ย‛

ดงั นนั้ โจรก็ปลอ่ ยนางไป และเป็นเพอ่ื นตามไปส่งนางจนถงึ บา้ นของสามแี ละดใี จท่ตี นมไิ ดก้ ระทาํ ใหน้ าง
ตอ้ งเสยี เกียรติ นางอาํ ลาโจรแลว้ แอบเขา้ ไปในบา้ นอย่างเงยี บ ๆ และตรงไปหาสามขี องนาง เล่าเร่ืองใหฟ้ งั โดย
ตลอดมไิ ดป้ ิดบงั แมค้ วามจรงิ ขอ้ หน่ึงขอ้ ใด ส่วนสมทุ รทตั ตไ์ ดเ้หน็ ภรรยาของตนเป็นผูบ้ รสิ ุทธ์ิและรกั ษาวาจาสจั
ไวอ้ ยา่ งมนั่ คงดงั น้ี ก็รบั นางไวด้ ว้ ยความยนิ ดี และครองคู่อยู่ดว้ ยกนั ดว้ ยความสุขตงั้ แต่นนั้ มา

เมอ่ื เวตาลเลา่ นิทานจบลงกถ็ ามพระราชาว่า ‚โอ ราชะ ขอไดบ้ อกขา้ สวิ ่าในจาํ นวนบรุ ุษสามคนนนั้ ใครเป็น
คนทใ่ี จกวา้ งทส่ี ุด อยา่ ลมื นะ ถา้ พระองคร์ ูแ้ ลว้ ไมต่ อบ พระเศียรของพระองคจ์ ะตอ้ งแตกเป็นรอ้ ยเสย่ี ง‛

พระเจา้ ตรวิ กิ รมเสนไดฟ้ งั เวตาลพดู ดงั นน้ั ก็ตรสั ทาํ ลายความเงยี บข้นึ วา่

‚ในจาํ นวนบุรุษทงั้ สามคนนน้ั ขา้ เหน็ ว่าโจรนนั่ แล เป็นคนท่ใี จกวา้ งอย่างแทจ้ ริง ท่เี หลอื อีกสองคน คน
หน่งึ เป็นสามขี องนาง เขาปลอ่ ยนางไปดว้ ยความจาํ ใจ เพอ่ื ใหน้ างรกั ษาวาจาสจั ไว้ โดยทเ่ี ขายงั มจี ติ ประหวดั วา่ นาง
จะตอ้ งเสยี ตวั แก่ชายอ่นื ส่วนไวศบตุ รช่อื ธรรมทตั ตน์ น้ั เลา่ เขาปลอ่ ยใหน้ างเป็นอสิ ระเพราะเขารกั นางดว้ ยตณั หา
มาแต่แรก เมอ่ื ตณั หาเบาบางลงแลว้ เขามิไดจ้ ริงจงั อะไรต่อนางอีก โจรนนั่ สิ เป็นคนรา้ ย ทาํ มาหากินดว้ ยความ

67

ทจุ รติ หากนิ อยู่ในความมดื คอยแสวงหาเหยอ่ื เขาปลอ่ ยนางไปและไมเ่ อาเคร่อื งประดบั ของนางเลย เพราะเหน็ ใจ
วา่ นางเป็นคนด‛ี

เมอ่ื เวตาลไดฟ้ งั ดงั นน้ั ก็ส่งเสยี งหวั เราะ ไมก่ ลา่ วประการใด ละพระองั สาของพระราชา แลว้ ลอยกลบั ไปสู่
ตน้ อโศกตามเดมิ ส่วนพระราชาผูม้ คี วามเพยี รไม่ทอ้ ถอย ก็สูเ้สดจ็ ตดิ ตามเวตาลไปโดยไม่ลงั เลพระทยั มคี วาม
มงุ่ มนั่ ทจ่ี ะจบั ตวั เวตาลมาอกี ครงั้ หน่งึ

68

นิทานเร่อื งท่ี ๑๑
ชายาทง้ั 3 ของพระเจา้ ธรรมธวชั

พระราชาตรวิ กิ รมเสนเสดจ็ ไปสู่ตน้ อโศก ทรงดงึ ตวั เวตาลลงมาเหวย่ี งข้นึ พระองั สา แลว้ เสดจ็ กลบั มาทาง
เดมิ มาไดห้ น่อยหน่ึง เวตาลก็กลา่ วข้นึ ว่า ‚โอราชะ ขา้ มนี ิทานสนุกอยู่เร่อื งหน่ึง อยากจะเลา่ ถวาย โปรดทรงสดบั
เถดิ ‛

ในอดตี กาลมพี ระราชาครองกรุงอชุ ชยนิ ี ทรงนามว่า พระเจา้ ธรรมธวชั พระองคม์ ชี ายาสามองค์ ลว้ นแต่
เป็นพระธิดาของกษตั ริยท์ ง้ั ส้นิ พระนางทง้ั สามลว้ นเป็นชายาคนโปรดของพระราชาผูส้ วามอี ย่างย่งิ ชายาองคท์ ่ี
หน่ึงช่อื อนิ ทเุ ลขา องคท์ ่สี องช่อื ดาราวลี และองคท์ ส่ี ามมนี ามว่ามฤคางกวดี นางทงั้ สามลว้ นมเี สน่หน์ ่ารกั
เหมอื นกนั หมด พระราชาแห่งอุชชยนิ ีเป็นกษตั ริยผ์ ูก้ ลา้ หาญ ทรงมชี ยั ชาํ นะเหนืออริราชศตั รูทง้ั มวลหาใครเสมอ
มไิ ด้ เสวยราชยด์ ว้ ยความสุขสาํ ราญพรอ้ มดว้ ยพระชายาทงั้ สามเร่อื ยมา

ครง้ั หน่งึ เมอ่ื ถงึ ฤดูวสนั ตอ์ นั เป็นฤดูแหง่ ความช่นื บาน พระราชาปรารถนาจะพกั ผอ่ นใหส้ าํ ราญพระทยั จงึ
พาพระชายาทงั้ สามไปสู่สวนขวญั ประทบั อยู่ดว้ ยความร่ืนรมย์ ณ อุทยานนนั้ โอกาสหน่ึงทรงทอดพระเนตรเหน็
ลดาวลั ยไ์ มเ้ล้อื ยตน้ หน่งึ เก่ยี วเกาะอยู่กบั ตน้ ไมใ้ หญ่มดี อกบานสะพรงั่ หอ้ ยระยา้ แว่งไกวตามกระแสลม และเครอื
เถาวลั ยน์ น้ั มคี วามอ่อนชอ้ ยงดงามราวกบั คนั ศรของพระกามเทพ และฝูงแมลงภู่ซง่ึ เกาะและไต่ตอมกลบี ดอกไม้
นนั้ เลา่ ก็ดูราวกบั สายธนูของพระมนั มถะ(ผูก้ ่อกวนใจ หมายถงึ พระกามเทพ) เช่นเดยี วกนั พระราชาผูอ้ งอาจ
ปานพระวชั รปาณี(ผูม้ มี อื ถอื วชั ระ เป็นสมญานามของพระอนิ ทร์) ทรงเพลนิ อยู่กบั กระแสเสยี งของนกโกกลิ าอนั
เจ้อื ยแจว้ มาตามลม ราวกบั เสยี งของพระมกรเกตุ(ผูม้ ธี งรูปปลามงั กร หมายถงึ กามเทพ) ผูเ้ป็นเทพแห่งความรกั
กาํ ลงั พาอปั สรทง้ั หลายมาเรงิ เลน่ สาํ ราญดว้ ยความมนึ เมาแห่งสุรามฤตทเ่ี สพกนั อยู่ทกุ หมเู่ หลา่ โดยทวั่ กนั ขณะนน้ั
พระชายาอนิ ทเุ ลขากาํ ลงั สรวลเสกบั การดงึ พระเกศาของพระราชาเลน่ ปรากฏว่าดอกบวั อนิ ทวี ร (บวั สายสนี าํ้ เงนิ )
ทน่ี างทดั หูเป็นเคร่อื งประดบั เศียรเกลา้ ไดร้ ่วงหลน่ ลงมาบนตกั ของนางผูเ้อวบาง ทาํ ใหน้ างตกใจ เปลง่ เสยี ง ‚ตา๊ ย
ตาย‛ ออกมาแลว้ เป็นลมหมดสติ ในทนั ทนี น้ั กเ็ กดิ รอยแผลข้นึ ทต่ี น้ ขาของนาง ทาํ ใหพ้ ระราชาและบรพิ ารต่นื ตกใจ
กนั มาก และรูส้ กึ เป็นทกุ ขใ์ นอบุ ตั เิ หตุของนาง ต่างก็เอานาํ้ หอมมาใหน้ างกาํ นลั ลูบไลต้ ามร่างของพระนาง ใหน้ าง
กาํ นลั ตกแต่งแผลใหน้ างและดูแลตามคาํ สงั่ ของหมอหลวงอย่างเคร่งครดั

ในเวลาราตรี พระราชาเสดจ็ มาดูอาการของนาง เหน็ ว่าค่อยยงั ชวั่ ข้นึ บา้ งแลว้ ก็พานางดาราวดพี ระชายา
คนทส่ี องเสดจ็ ไปสู่งหอ้ งบรรทมชนั้ ดาดฟ้าซง่ึ งามวจิ ติ รอยู่ในแสงนวลใยของพระจนั ทร์ ณ ทน่ี น้ั แสงของดวงศศี
ส่องมาอาบร่างของนางผูซ้ ง่ึ นอนหลบั เคยี งขา้ งพระราชาอยู่ สายลมเยน็ ยามดกึ ราํ เพยพดั มาทร่ี ่างของนาง ทาํ ใหภ้ ูษา

69

ภรณ์ของนางเคลอ่ื นคลอ้ ยไปจากองค์ ทนั ใดนนั้ นางก็รูส้ กึ ตวั ต่นื ข้นึ มามอี าการตระหนก เปลง่ เสยี งรอ้ งออกมาว่า
‚ช่วงดว้ ยเถดิ ขา้ ถกู ไฟเผา‛ แลว้ ลกุ จากเตยี ง เอามอื นวดตามแขนขาเป็นพลั วนั เสยี งของนางทาํ ใหพ้ ระราชาต่นื
จากบรรทมดว้ ยความตกพระทยั และเหน็ แผลพพุ องข้นึ ตามร่างกายของพระเทวี จงึ ซกั ถามดว้ ยความพศิ วงว่า ‚น่ี
มนั เร่อื งอะไรกนั ‛ พระนางดาราวดที ูลตอบวา่ ‚รศั มจี นั ทรท์ ส่ี ่องมากระทบร่างของหมอ่ มฉนั เป็นเหตใุ หห้ มอ่ มฉนั
ตอ้ งทนทุกขเ์ พราะแผลพพุ องเหล่าน้ี‛ ทูลจบนางก็ฟูมฟายดว้ ยความโศก รอ้ งไหส้ ะอึกสะอ้ืนมหิ ยุดหย่อน
พระราชาเหน็ ดงั นน้ั ก็สงสารนกั รบั สงั่ เรยี กนางขา้ หลวงบรวิ ารใหเ้ขา้ มาช่วยโดยด่วน จดั ทาํ เตยี งปูลาดดว้ ยใบบวั ให้
นางนอน ประพรมร่างของนางดว้ ยสุคนธรส โปรยปรายเฟ่ืองฟ้งุ ดงั ฝอยฝน และเอานาํ้ มนั จนั ทนห์ อมทาตามแผล
เจบ็ ปวดของนาง

ในระหว่างเวลาท่ชี ลุ มนุ วุ่นวายกนั น้ี นางมฤคางกวดชี ายาองคท์ ส่ี าม ไดย้ นิ เสยี งอ้อื อึงก็ออกจากตาํ หนกั
ของนางเพอ่ื มาดูเหตกุ ารณ์ และเมอ่ื เดนิ พน้ ออกมาสู่ทแ่ี จง้ นน้ั เอง นางก็หยุดน่ิง ไดย้ นิ เสยี งหน่ึงดงั ลอยลมมาแต่
ไกลในความเงยี บสงดั ของราตรี นางหยุดกกึ ลงดว้ ยความสนใจและเงย่ี หูฟงั ในทส่ี ุดก็เขา้ ใจว่า เป็นเสยี งครกตาํ ขา้ ว
ดงั มาแต่บา้ นทอ่ี ยู่ห่างไกลออกไป ในขณะทเ่ี งย่ี หูฟงั เสยี งนน้ั นางผูม้ เี นตรงามดงั ตากวางก็เปลง่ เสยี งออกมาดว้ ย
ความตกใจว่า ‚ช่วยดว้ ย กาํ ลงั ถกู ฆ่า‛ ส้นิ เสยี งนางก็ทรุดฮวบลงนงั่ กบั พ้นื ยกมอื ทง้ั สองขา้ งอนั สนั่ ระรกิ ข้นึ ชูไป
เบ้อื งหนา้ แสดงอาการเจ็บปวดแสนสาหสั นางขา้ หลวงผูเ้ป็นบริวารเหน็ ดงั นน้ั ก็รีบเขา้ ไปประคอง พานางกลบั ไป
ตาํ หนกั ของนางทนั ที พอถงึ หอ้ งนางมฤคางกวดกี ็ลม้ ลงนอนบนเตยี งอย่างหมดเร่ยี วแรง และส่งเสยี งครวญคราง
ไม่ขาดระยะ เมอ่ื นางบริวารช่วยกนั ตรวจหาสาเหตแุ ห่งความเจบ็ ปวดของนางก็แลเหน็ มอื ของนางเต็มไปดว้ ยรอย
ฟกชาํ้ เหมอื นกบั ดอกบวั ท่ถี ูกฝูงผ้งึ ไต่อยู่คลาคลาํ่ นางกาํ ลงั จึงรีบไปทูลพระราชา พระเจา้ ธรรมธวชั ไดฟ้ งั ก็ตก
พระทยั มาก รีบเสด็จมาดูอาการของพระชายาคู่พระทยั และทรงฉงนพระทยั ว่าเร่ืองน้ีเกิดข้นึ ไดอ้ ย่างไร นางย่นื
หตั ถใ์ หด้ ู และกล่าวว่า ‚หม่อมฉนั ไดย้ นิ เสยี งครกกระเด่อื งดงั มาจากท่ไี กล เสยี งของมนั ทาํ ใหม้ อื ของหม่อมฉนั
ตอ้ งฟกชาํ้ เป็นจาํ้ ๆ อย่างน้ีแหละเพคะ‛ พระราชาทรงเดอื ดรอ้ นพระทยั ยง่ิ นกั รบี สงั่ ใหน้ างพนกั งานไปนาํ เอาสผี ้งึ
ผงจนั ทนห์ อมและโอสถชนดิ ต่าง ๆ มาใหน้ าง เพอ่ื ใชบ้ รรเทาความเจบ็ ปวด

พระราชาราํ พงึ ในพระทยั ว่า ‚เร่อื งน้ีช่างประหลาดย่งิ นกั เมยี คนหน่ึงของเราไดร้ บั บาดแผลเพราะดอกบวั
ตกถูกหนา้ ขา เมยี คนทส่ี องก็ถกู รงั สพี ระจนั ทรไ์ หมผ้ วิ หนงั โธ่เอย๋ ยงั คนทส่ี ามอกี เลา่ เพยี งแต่ไดย้ นิ เสยี งตาํ ขา้ ว
เท่านนั้ ก็เกดิ รอยฟกชาํ้ ทม่ี อื ทงั้ สองขา้ ง น่ีตอ้ งเป็นเร่อื งของชะตากรรมแน่เทยี ว จงึ บนั ดาลใหเ้กิดอาเพศถงึ เพยี งน้ี‛
ราํ พงึ ฉะน้แี ลว้ พระราชากเ็ สดจ็ ออกจากตาํ หนกั ใน เดนิ คดิ หาเหตผุ ลต่าง ๆ ก็ยงั คดิ ไมต่ ก เวลาลว่ งไปหลายชวั่ โมง
พระราชาก็ไมร่ ูส้ กึ พระองค์ คงดาํ เนินเร่อื ยอยู่ ถงึ ตอนเชา้ แพทยห์ ลวงจงึ พากนั มาเฝ้าดูอาการของพระชายาทง้ั สาม
และช่วยกนั พยาบาลจงึ อาการดขี ้นึ

70

เมอ่ื เวตาลผูเ้กาะอยู่บนบ่าของพระราชาเลา่ เร่อื งจบลง ก็กลา่ วแก่พระราชาตรวิ กิ รมเสนวา่ ‚ไหนทรงเฉลย
ใหข้ า้ เขา้ ใจซวิ ่า พระองคม์ คี วามเหน็ ว่าในเร่ืองน้ีพระชายาองคใ์ ดเป็นผูแ้ บบบางต่อการกระทบมากทส่ี ุด แต่ขอให้
ทรงตระหนกั ไวว้ ่า ขา้ ไดเ้ตอื นพระองคม์ าก่อนแลว้ ว่า ถา้ พระองคร์ ูค้ าํ ตอบของปญั หาน้ีแลว้ ยงั ไม่ตอบ ศีรษะของ
พระองคจ์ ะแยกเป็นเสย่ี ง ๆ ตามคาํ สาปของขา้ ‛

เม่อื พระเจา้ ตริวิกรมเสนไดฟ้ งั ดงั นนั้ ก็ตอบว่า ‚ขา้ ไม่เห็นจะยากตรงไหนเลย นางเทวีองคท์ ่ีมคี วาม
อ่อนไหวมากทส่ี ุดก็คอื คนทเ่ี พยี งแต่ไดย้ นิ เสยี งครกตาํ ขา้ วแว่วมาแต่ไกล นางก็เกดิ อาการฟกชาํ้ ดาํ เขยี วทห่ี ตั ถข์ อง
นางน่ะซิ สองคนแรกอ่อนไหวเพราะมสี ง่ิ แตะตอ้ งวรกายของนาง คือดอกบวั และแสงจนั ทร์ แต่คนท่สี ามนน้ั ไม่มี
อะไรมาแตะตอ้ งกายของนาง เพยี งแต่แว่วเสยี งมาตามลมแต่ทไ่ี กล แมจ้ ะมองไมเ่ หน็ มนั นางก็ไดร้ บั บาดแผลอนั
เกดิ จากความอ่อนไหวของนาง เป็นดงั น้ขี า้ จงึ เช่อื วา่ นางผูน้ ้แี หละคอื คาํ ตอบทเ่ี จา้ ตอ้ งการจะรู้ จรงิ หรอื ไม่‛

‚จรงิ สิ พระเจา้ ขา้ ‛ เวตาลกลา่ วดว้ ยสาํ เนียงเยาะหยนั ประชดประชนั แลว้ ก็ละจากพระองั สาของพระราชา
ลอยละลว่ิ กลบั ไปสู่ตน้ อโศกอนั เป็นทอ่ี ยู่ของตนทนั ที ทาํ ใหพ้ ระราชาตอ้ งยอ้ นกลบั ไปลากตวั มนั มาอกี

71

นิทานเร่อื งท่ี ๑๒
พระเจา้ ยศเกตุ กบั ทรี ฆทรรศิน ผูภ้ กั ดี

พระเจา้ ตริวกิ รมเสนแสด็จกลบั ไปยงั ตน้ อโศก ดงึ ร่างเวตาลลงจากคบไม้ วางไวบ้ นพระองั สา แลว้ เดนิ
ยอ้ นกลบั ไปทางเดมิ ถงึ กลางทางเวตาลก็กลา่ วข้นึ ว่า ‚ราชะ ขา้ รกั พระองคม์ าก รูไ้ หมว่าทาํ ไม ก็พระองคเ์ ป็นคน
ด้อื รน้ั ไมย่ อมจาํ นนต่อใครงา่ ย ๆ น่ะซิ เอาละ ขา้ จะเลา่ นิทานสนุก ๆ ถวายสกั เร่อื งหน่งึ ใหเ้ป็นทบ่ี นั เทงิ พระทยั ขอ
ไดโ้ ปรดทรงสดบั เถดิ ‛

ในแควน้ องั คะ มพี ระราชหนุ่มองคห์ น่งึ ทรงนามว่า ยศเกตุ พระองคม์ คี วามงามลาํ้ เลศิ ราวกบั พระกามเทพ
ทป่ี ราศจากร่างแลว้ (พระกามเทพตอ้ งปราศจากร่าง กลายเป็นพระอนงคก์ ็เพราะว่าไปแผลงบษุ ปศรตอ้ งพระทรวง
ของพระศิวะ เพอ่ื ใหพ้ ระองคห์ ลงรกั พระอมุ าไหมวตี พระศิวะทรงพโิ รธว่ากามเทพบงั อาจดูหมน่ิ จงึ ลมื พระเนตรท่ี
สามเป็นไฟกรดเผาผลาญร่างกามเทพ จนกลายเป็นเถา้ ถ่านไป กามเทพจึงไม่มรี ่ างกายตง้ั แต่นน้ั เป็นตน้ มา)
กลบั มาปรากฏในเรือนร่างของพระราชานนั่ เทยี ว พระราชาทรงเป็นผูก้ ลา้ หาญเด็ดเด่ยี วสามารถสยบศตั รูไดท้ ุก
แว่นแควน้ ราวกบั ทา้ ววชั รินทรผ์ ูป้ ระหารศตั รูทวั่ หนา้ โดยมพี ระพฤหสั บดเี ป็นทป่ี รึกษาฉะนนั้ พระราชายศเกตุก็
เช่นเดยี วกนั ทรงมยี อดมนตรีผูห้ น่ึงเป็นท่ปี รกึ ษาขอ้ ราชการทงั้ ปวง ช่อื ว่าทีรฆทรรศิน ในกาลต่อมาปรากฏว่า
พระราชาผูท้ รงลุ่มหลงในพระรูปโฉมของตนเองเร่ิมแสวงหาแต่ส่งิ ท่เี ป็นความบนั เทงิ เริงรมย์ หาความสุขใหแ้ ก่
พระองคเ์ อง และละเลยราชการแผ่นดินใหต้ กอยู่ในมอื ของมหาอาํ มาตยท์ รี ฆทรรศินแต่ผูเ้ ดียว ซ่งึ เขาก็ตง้ั ใจ
บรหิ ารราชการแผ่นดนิ ดว้ ยความเอาใจใส่เป็นอย่างดเี ร่อื ยมา ในขณะทพ่ี ระราชาทรงปลอ่ ยพระองคใ์ หเ้พลดิ เพลนิ
อยู่แต่ในตาํ หนกั หมกมนุ่ อยู่กบั นางบาํ เรอ และเสยี งเพลงอนั ไพเราะ ไมส่ นใจไยดกี บั เสยี งทกั ทว้ งของผูป้ รารถนา
ดที งั้ หลาย

แต่ผูท้ ่ีแบกภาระไวบ้ นบ่าแต่ผูเ้ ดียวก็คือทีรฆทรรศิน ซ่ึงตอ้ งทุ่มเทกาํ ลงั ความสามารถทง้ั หมดใหแ้ ก่
ราชการแผ่นดนิ โดยมริ ูจ้ กั การพกั ผ่อน ทง้ั น้ีเพราะมคี วามจงรกั ภกั ดตี ่อพระราชาเป็นทต่ี ง้ั ถงึ แมเ้ขาจะทาํ งานดว้ ย
ความซอ่ื สตั ยส์ ุจรติ และเหน่ือยยากเพยี งไรก็ยงั มวิ ายมเี สยี งเลา่ ลอื อนั ไมเ่ ป็นมงคลวา่ เขากาํ ลงั จะฮุบอาํ นาจในการ
ปกครองประเทศไปจากพระราชา และจะตง้ั ตวั เองเป็นกษตั รยิ ์ การนินทาว่ารา้ ยดงั กลา่ วน้ีนบั วนั จะทวยี ง่ิ ข้นึ ทกุ ที
ทรี ฆทรรศินจงึ ปรารภแก่นางเมธาวดผี ูเ้ป็นภรรยาว่า

‚ดูก่อนเจา้ ผูเ้ป็นทร่ี กั บดั น้พี ระราชาทรงมวั เมาเพลดิ เพลนิ อยู่แต่กามสุขอย่างเดยี ว ขา้ ตอ้ งรบั ภาระบรหิ าร
ราชการแผ่นดนิ ดว้ ยความเหน็ดเหน่ือยเหลอื ประมาณ แมก้ ระนน้ั ก็ยงั มผี ูอ้ จิ ฉาตารอ้ นพากนั ประโคมข่าวใส่ความ
วา่ ขา้ กาํ ลงั คดิ กบฎต่อราชบลั ลงั ก์ คาํ กลา่ วอนั ไรส้ จั จะน้ีไดท้ ม่ิ แทงหวั ใจของขา้ ใหเ้จบ็ แปลบ เช่นเดยี วกบั มหาบรุ ุษ

72

และรฐั บุรุษทงั้ หลายตอ้ งถูกท่มิ ตาํ ใหท้ นทุกขม์ าแลว้ ก็เร่ืองนินทาฉาวโฉ่อย่างน้ีใช่ไหมเล่าท่ที าํ ใหพ้ ระรามตอ้ ง
เนรเทศพระแมเ่ จา้ สดี าไปโดยนางหาความผดิ มไิ ด้ ก็ในกรณีของขา้ น้จี ะใหข้ า้ ทาํ อย่างไรเลา่ ‛

เมอ่ื ไดย้ นิ สามกี ลา่ วดงั น้ี นางเมธาวดผี ูเ้ป็นปดวิ รดั า (หญงิ ผูจ้ งรกั ภกั ดตี ่อสาม)ี ก็กลา่ วปลอบโยนวา่ ‚ถา้
จะแกป้ ญั หาน้ี ท่านพก่ี ็ควรจะทูลลาพระเจา้ แผ่นดนิ โดยอา้ งว่าจะไปบาํ เพญ็ บณุ ยยาตรานมสั การสถานทศ่ี กั ด์สิ ทิ ธ์ิ
เช่น ตรี ถะ (แปลว่า ฝงั่ นาํ้ หมายถงึ ท่านาํ้ อนั ศกั ด์สิ ทิ ธ์ิ เพราะมแี มน่ าํ้ ศกั ด์สิ ทิ ธ์ิไหลผ่าน และมเี ทวาลยั ตงั้ อยู่ ผูใ้ ด
อาบนาํ้ ณ ท่าดงั กลา่ วน้ีและกระทาํ การบูชาเทวรูปในเทวาลยั จะไดร้ บั ผลบญุ บริสุทธ์ิ ตรี ถะดงั กลา่ วมเี รยี งรายอยู่
รมิ แมน่ าํ้ ศกั ด์สิ ทิ ธ์ิ เช่น แมน่ าํ้ สรสั วดี แมน่ าํ้ คงคา และอน่ื ๆ เป็นตน้ ) ต่าง ๆ พระราชาก็คงไมอ่ าจจะหา้ มทา่ นได้
เม่อื เป็นดงั น้ีแลว้ ไซร้ โอท้ ่านมหาตมนั (ผูม้ อี าตมนั ใหญ่ หมายถงึ ผูม้ ใี จบริสุทธ์ิย่ิงใหญ่ หรือผูม้ ใี จสูง เพราะ
อาตมนั ทอ่ี ยู่ในใจนนั้ เป็นสง่ิ อมตะชวั่ นิรนั ดร)์ ทา่ นจงถอื โอกาสท่องเทย่ี วไปยงั ดนิ แดนต่างประเทศเป็นการพกั ผ่อน
จติ ใจของท่านเสยี บา้ ง จะทาํ ใหท้ า่ นรูส้ กึ ว่าดวงจติ ของท่านไดถ้ กู ปลดปลอ่ ยเป็นอสิ ระ ไมต่ อ้ งกงั วลเร่อื งหนา้ ทก่ี าร
งานอกี ต่อไป และในเวลาทบ่ี า้ นเมอื งปราศจากท่านน้ี พระราชาก็จะตอ้ งแบกภาระเองทกุ สง่ิ ทกุ อย่าง และจะค่อย
สาํ นึกพระองคเ์ องทลี ะนอ้ ย ๆ จนถงึ ท่สี ุดทรงกลบั เป็นพระราชาท่ดี ีตามเดิม เมอ่ื ถงึ เวลาท่ที ่านพ่กี ลบั มาจะได้
ทาํ งานโดยสะดวกใจ ไมต่ อ้ งถกู คนนนิ ทาวา่ รา้ ยอกี ต่อไป‛

เมอ่ื ไดฟ้ งั ภริยากลา่ วดงั น้ี ทรี ฆทรรศิน ก็ตกลงและกลา่ ววา่ ‚ขา้ จะทาํ ดงั นนั้ ‛ และเขา้ ไปเผา้ พระราชายศ
เกตใุ นวงั กราบทูลวา่

‚ขา้ บาทขอทูลลาไปบาํ เพญ็ บญุ กริ ยิ าตามเทวสถานต่าง ๆ เพราะขา้ บาทมคี วามเหน็ ว่า ถงึ เวลาอนั สมควร
แลว้ ทจ่ี ะตอ้ งสรา้ งสมผลบญุ ทางพระศาสนาเสยี ที ชา้ ไปก็อาจจะไมม่ โี อกาส เพราะขา้ บาทอาจจะตายเสยี ก่อนก็ได้
ขอทรงอนุญาตดว้ ยเถดิ ‛

เมอ่ื พระราชาไดด้ งั นนั้ ก็ตกพระทยั ตรสั วา่ ‚เจา้ ทาํ อย่างนน้ั นะ เจา้ ไมจ่ าํ เป็นจะตอ้ งเดนิ ทางไปยงั ตรี ถะต่าง
ๆ ก็ไดน้ ่ีนา จะบาํ เพ็ญบุญอยู่ท่บี า้ นเฉย ๆ ก็ได้ อน่ึงเทวาลยั ต่าง ๆ ในเมอื งเราก็ถมเถไป เจา้ จะตอ้ งเสียเวลา
เดนิ ทางไปนอกประเทศใหเ้หน่อื ยยากทาํ ไม การทาํ บญุ ไมเ่ ลอื กวา่ ทไ่ี หน ๆ ก็ทาํ ใหค้ นข้นึ สวรรคไ์ ดท้ งั้ นนั้ ‛

ทรี ฆทรรศินไดฟ้ งั ก็กราบทูลว่า ‚โอ ราชะ ผลบุญท่เี กิดจากการใหท้ รพั ย์ แมจ้ ะมากหลายเพยี งไรก็ไม่
อาจจะนบั ว่าเป็นผลบุญอนั สูงสุดได้ เพราะมไิ ดย้ งั ใหเ้ กิดศรทั ธาวสิ ุทธ์ิได้ การธุดงคไ์ ปยงั ตีรถะต่าง ๆ และลง
อาบนาํ้ อนั ศกั ด์สิ ทิ ธ์หิ นา้ เทวาลยั นนั่ ต่างหากทน่ี บั ว่าเป็นบญุ บรสิ ุทธ์ิทแ่ี ทจ้ ริง โอ อารยบตุ ร ข้นึ ช่อื ว่า การธุดงคไ์ ป
ยงั ตรี ถะต่าง ๆ นนั้ พงึ กระทาํ แต่วยั หนุ่ม เพราะใครเลยจะรูไ้ ดว้ า่ มฤตยูจะมาถงึ ตนเมอ่ื ใด บคุ คลไมพ่ งึ ประมาทต่อ
กจิ อนั จาํ เป็นทจ่ี ะตอ้ งทาํ มใิ ช่หรอื ขอทรงโปรดอนุญาตขา้ พระบาทเถดิ ‛

73

ขณะท่พี ระราชากาํ ลงั โตต้ อบอยู่กบั มหามนตรีนน้ั ก็พอดมี หาดเลก็ คนหน่ึงเขา้ มาขดั จงั หวะกราบทูลว่า
‚พระอาญาไมพ่ น้ เกลา้ โอ พระนฤเบศร บดั น้พี ระสูรยาทติ ยก์ าํ ลงั คลอ้ ยตาํ่ ลงแลว้ ไดเ้วลาบูชาเทวะแลว้ พระเจา้ ขา้ ‛

พระราชาไดฟ้ งั ก็รีบลุกจากพระราชอาสน์ เสด็จเขา้ ขา้ งในเพอ่ื ลงสรงทนั ที เป็นโอกาสใหท้ รี ฆทรรศินรีบ
ออกจากตาํ หนกั กลบั ไปบา้ นของตน เมอ่ื กลบั มาถงึ บา้ นแลว้ กร็ บี เปลย่ี นเคร่อื งแต่งตวั เพอ่ื จะไปกระทาํ บณุ ยยาตรา
และหา้ มภริยามใิ หต้ ดิ ตามไป การเดนิ ทางถูกปิดเป็นความลบั มใิ หค้ นรบั ใชแ้ ละใคร ๆ ล่วงรู้ เขาม่งุ หนา้ เดนิ ทาง
ไปยงั แว่นแควน้ ต่าง ๆ ตามลาํ ดบั ไดบ้ าํ เพ็ญบุญตามตีรถะสาํ คญั ๆ โดยทวั่ ถงึ ในท่สี ุดก็เดนิ ทางมาถงึ แควน้
ปาณฑระ นครหลวงของแควน้ นน้ีอยู่ริมทะเล ทรี ฆทรรศินไดเ้ ขา้ ไปบูชาพระศิวะในเทวาลยั ณ ท่นี นั้ เสร็จแลว้
ออกมานงั่ พกั อยู่ทล่ี านภายนอก ขณะนน้ั มวี าณิชผูห้ น่ึงขอ่ื นิธทิ ตั ต์ เขา้ มานมสั การเทวรูปพระมหาเทพ (ช่อื หน่งึ ขอ
พระศิวะ หรือพระอศิ วร) เช่นเดยี วกนั นายวาณิชแลเหน็ ทรี ฆทรรศินนงั่ อยู่ทล่ี านหนิ แต่ลาํ พงั มที ่าทางอดิ โรย
เพราะแสงอาทติ ยท์ ่รี อ้ นแรงแลเหน็ดเหน่ือยจากการเดนิ ทางไกล ก็มใี จเมตตาเพราะผูท้ ่แี ลเหน็ นนั้ เป็ นพราหมณ์
เพราะสวมสายยุชโญปวตี (เสน้ ดา้ ยศกั ด์สิ ทิ ธ์ิทพ่ี ราหมณ์สวมเฉวยี งบ่า แสดงว่าเกิดครงั้ ท่ี ๒ คอื เกดิ ในศาสนา)
และมเี คร่อื งหมายบางประการแสดงใหร้ ูว้ ่าเป็นพราหมณ์ผูส้ ูงส่ง ก็เขา้ ไปทกั ทายและเชญิ มาบา้ นของตนดว้ ยใจอารี
ใหอ้ าบนาํ้ และรบั ประทานอาหารตลอดจนเคร่ืองด่ืมอนั แสดงถงึ ฐานะอนั มงั่ คงั่ ของผูเ้ ป็นเจา้ ของบา้ นเป็นอย่างดี
เสรจ็ แลว้ กส็ นทนาปราศรยั ผูเ้ป็นแขกว่า ‚ท่านเป็นใคร มาจากไหน และกาํ ลงั จะไปทใ่ี ด‛ มหามนตรจี งึ ตอบวา่

‚ตวั ขา้ เป็นพราหมณช์ ่อื ทรี ฆทรรศิน ขา้ เดนิ ทางมาจากแควน้ องั ตคะ เพอ่ื ทาํ บญุ ยจารกิ ไปในทต่ี ่าง ๆ ‚

เมอ่ื ไดฟ้ งั ดงั นนั้ ไวศยบดี (เจา้ แห่งไวศยะ หมายถงึ หวั หนา้ พอ่ คา้ ) ผูช้ อ่ื นธิ ทิ ตั ต์ ก็กลา่ วว่า

‚ขา้ กาํ ลงั เตรียมจะออกเดนิ ทางไปคา้ ขายท่สี ุวรรณทวปี (เกาะทอง หมายถงึ ดินแดนแหลมอินโดนีเซยี )
ฉะนนั้ ท่านจะตอ้ งพกั อยู่ทบ่ี า้ นขา้ ก่อน จนกว่าขา้ จะกลบั เมอ่ื หายเหน็ดเหน่ือยเม่ือยลา้ จากการจาริกครง้ั น้ีแลว้ จงึ
ค่อยกลบั บา้ นเถดิ ‛

ทรี ฆทรรศินไดย้ นิ จงึ กลา่ ววา่

‚ทาํ ไมขา้ จะตอ้ งเฝ้าบา้ นอยู่ทน่ี ่ี เสยี เวลาเปลา่ ๆ ขา้ จะเดนิ ทางไปกบั ท่านนนั่ แหละ ท่านมหาไวศยะ ถา้ ท่าน
ไมข่ ดั ขอ้ งทจ่ี ะพาขา้ ไปดว้ ย‛

74

หวั หนา้ พ่อคา้ ไดฟ้ งั ก็ย้มิ ตอบตกลงทนั ที มหามนตรีไดร้ บั อนุญาตก็ดใี จ เตรียมของใชส้ ่วนตวั ไวพ้ รอ้ ม
แลว้ ก็ออกเดนิ ทางไปกบั กองคาราวานของนิธิทตั ต์ ขบวนคาราวานมาถงึ ริมทะเลก็จดั แจงขนสนิ คา้ ลงเรือ และ
แล่นออกสู่ทะเลกวา้ ง รอนแรมไปในมหาสมทุ รนบั เดอื น ในท่สี ุดก็เดนิ ทางมาถงึ สุวรรณทวี ทรี ฆทรรศินมองดู
บา้ นเรือนหอหา้ งรา้ นคา้ อนั จอ้ กแจก้ จอแจดว้ ยความต่ืนใจและออกท่องเท่ียวเตร็ดเตร่ในเมืองนนั้ หลายวนั
จนกระทงั่ นิธทิ ตั ตข์ ายสนิ คา้ เสร็จและซ้อื สนิ คา้ กลบั บา้ น เรอื ของสมทุ รวาณิชก็ออกจากท่ารอนแรมมาในทะเลตาม
เสน้ ทางเดมิ ขณะทเ่ี รอื แลน่ มาในมหาสาคร วนั หน่ึงทรี ฆทรรศินแลไปในทะเล เหน็ ลูกคลน่ื ใหญ่พุ่งข้นึ ไปในอากาศ
มตี น้ กลั ปพฤกษ์ (ตน้ ไมส้ ารพดั นึก เป็นตน้ ไมส้ วรรคอ์ ย่างหน่ึงในจาํ นวน ๔ อย่าง คือ กลั ปพฤกษ์ ปาริชาติ
มณฑารพ (หรอื มณฑา) และสนั ตานะ) ชูตน้ และก่งิ กา้ นเป็นทองระยบิ ระยบั มแี กว้ ประพาล (ปะการงั สแี ดง) เกาะ
อยู่ตามก่ิงแพรวพราว ตน้ ไมต้ นั้ มดี อกและผลเป็นเพชรพลอยหลากสสี วยงามย่งิ นกั บนก่ิงของตน้ ไมม้ รี ่างของ
นางงามอนั หาทเ่ี ปรยี บมไิ ดเ้อนร่างนอนอยู่บนรตั บรรยงก์ (แทน่ แกว้ ) อนั งามวจิ ติ ร ปรากฎการณอ์ นั ประหลาดน้ีทาํ
ใหม้ หามนตรีพิศวงอยู่ในใจว่า ‚พระช่วย น่ีมนั
อะไรกนั ‛

ทนั ใดนน้ั นางงามผูม้ พี ณิ อยู่ในหตั ถก์ ็เร่ิม
ขบั ลาํ นาํ เพลงเจ้อื ยแจว้ มเี น้ือรอ้ งว่า ‚ใครก็ตามท่ี
สรา้ งสมบุญไวใ้ นชาติปางก่อน มาถงึ ชาติน้ีก็ย่อม
ไดแ้ สวงผลบุญของตนอย่างไม่มีท่ีสงสยั เพราะ
ชะตากรรมใดเลา่ จะมาเปลย่ี นแปลงใหเ้ป็นอน่ื ได‛้

พอรอ้ งเพลงจบ นางโฉงงามก็กลบั จม
หายไปในทะเลพรอ้ มดว้ ยตน้ กัลปพฤกษ์และ
มญั จาสนะ (เตยี งนอน) ทน่ี างนอน ทรี ฆทรรศินป
ระสบเหตุการณ์ประหลาดอศั จรรยด์ งั นน้ั ก็ราํ พงึ
แก่ตวั เองวา่

‚วนั น้ีเราไดป้ ระจกั ษภ์ าพอนั ประหลาด
เหลอื เช่ือจริงหนอ ใครเล่าจะเคยคิดฝนั บา้ งว่า มี
ตน้ กลั ปพฤกษแ์ ละนางเทพธดิ าอยู่ในทะเล ปรากฏ
อยู่ประเดยี๋ วเดยี วก็หายไป หรือว่าน่ีคอื เหตกุ ารณ์อย่างเดยี วกับทเ่ี กิดข้นึ ในกูรมาวตาร (นารายณอวตาร ปางท่ี ๒
พระนารายณ์อวตารลงมาเกดิ เป็นเต่าใหญ่รองรบั ภูเขามนั ทรตอนกวนนาํ้ ทพิ ย์ ก่อนจะกวนไดส้ าํ เร็จมขี องวเิ ศษผุด

75

ข้นึ มาจากทะเล ๑๔ อย่าง ในจาํ นวนน้ีมตี น้ ปารชิ าติ พระลกั ษมี และพระจนั ทร์ รวมอยู่ดว้ ย) ซง่ึ ในคราวกวนนาํ้
ทพิ ยค์ รงั้ นน้ั พระลกั ษมี พระจนั ทร์ ตน้ ปารชิ าติ และของวเิ ศษต่าง ๆ มไิ ดผ้ ดุ ข้นึ มาจากทะเลหรอกหรอื ‛

บรรดาลูกเรอื แลเหน็ ทรี ฆทรรศินแสดงอาการงงงวยเช่นนนั้ ก็กลา่ ววา่ ‚ทา่ นประหลาดใจนกั หรอื ความจรงิ
กน็ ่าประหลาดดอก เพราะท่านเพง่ิ เคยเหน็ เป็นครงั้ แรก แต่พวกเราเคยเหน็ เสยี จนชนิ แลว้ จึงไมร่ ูส้ กึ ตน่ื เตน้ อะไร‛

น่ีคอื ถอ้ ยคาํ ทเ่ี หลา่ กะลาสกี ลา่ วแก่มนตรหี นุ่ม แต่พราหมณ์หนุ่มก็ยงั ครุ่นคดิ อยู่ไมห่ าย จวบจนเรอื สนิ คา้
แลน่ มาเทยี บท่าทเ่ี มอื งเดมิ บรรดาลูกเรือต่างก็ขนขา้ วของลงจากเรอื เป็นจา้ ละหวนั่ พอมาถงึ บา้ นพ่อคา้ ทรี ฆทรรศิ
นก็กลา่ วแก่หวั หนา้ พ่อคา้ วา่

‚ดูก่อนไวศยบดี บดั น้ีการเดนิ ทางก็ไดส้ ้นิ สุดลงแลว้ ขา้ รูส้ กึ ขอบคุณท่านเป็นอย่างย่งิ เห็นทขี า้ จะตอ้ ง
อาํ ลาทา่ นไปก่อน จงอยู่เยน็ เป็นสุขเถดิ ‛

ธนทตั ตไ์ ดฟ้ งั ก็อาลยั ไม่อยากจะใหไ้ ป แต่เหน็ ว่าไม่มปี ระโยชนอ์ ะไรทจ่ี ะพยายามหน่วงเหน่ียวไวอ้ กี จึง
ยอมใหม้ นตรีหนุ่มจากไป ทีรฆทรรศินก็ออกเดนิ ทางผ่านแว่นแควน้ ต่าง ๆ ตามทางทเ่ี คยผ่านมา ในทส่ี ุดก็บรรลุ
ถงึ แควน้ องั คะอนั เป็นบา้ นของตน

ฝ่ายจารบรุ ุษทพ่ี ระราชายศเกตสุ ่งไปสอดแนมทรี ฆทรรศิน แลเหน็ อคั รมนตรเี ดนิ ทางกลบั มาและกาํ ลงั จะ
ผา่ นประตูเมอื งเขา้ มาก็รบี นาํ ขา่ วไปทูลพระราชา พระราชาผูม้ คี วามทุกขเ์ พราะการจากไปของเสวกามาตยต์ วั โปรด
ก็รบี เสดจ็ ออกไปตอ้ นรบั ถงึ นอกเมอื ง ทรงทกั ทายและสวมกอดทรี ฆทรรศินดว้ ยความรกั และรีบพาเขา้ วงั ไมท่ นั
ทเ่ี ขาจะไดพ้ กั ผอ่ นเพราะความเหน็ดเหน่อื ยในการเดนิ ทาง ทรงตดั พอ้ วา่

‚เจา้ ช่างใจรา้ ยน่ีกระไร ท้งิ ขา้ ไดล้ งคอเหมอื นคนไม่มหี วั ใจ นึกจะไปก็ไปงา่ ย ๆ ปบุ ปบั ก็เกิดอยากจะไป
ธุดงคโ์ ดยกะทนั หนั น่ีคงเป็นชะตาลขิ ติ ทพ่ี ระพรหมธาดากาํ หนดไวเ้ป็นแน่แทก้ ระมงั เอาเถอะไหนลองบอกขา้ มาซิ
วา่ เจา้ ไปถงึ ไหน และไดพ้ บไดเ้หน็ อะไรแปลกบา้ ง‛

ทรี ฆทรรศินไดฟ้ งั ก็เล่าเร่ืองทูลพระราชาตงั้ แต่ตน้ จนจบ ตลอดจนเร่ืองท่เี ดนิ ทางกลบั จากสุวรรณทวปี
และไดเ้หน็ นางทพิ ยผ์ ุดข้นึ มาจากทอ้ งทะเล มคี วามงามเลอเลศิ ยง่ิ กวา่ นางใดในโลกทงั้ สาม และมญั จาสนะของนาง
บนก่ิงของตน้ กลั ปพฤกษน์ นั้ เล่าก็วจิ ิตรตระการตาสุดท่จี ะบรรยาย แต่ไดช้ มไม่ถงึ อึดใจนางก็หายกลบั ลงไปใต้
ทะเลอกี

76

ทนั ทที พ่ี ระราชาฟงั จบ กบ็ งั เกดิ ความหลงใหลใฝ่ฝนั อยากจะไดเ้หน็ นางเป็นกาํ ลงั ทรงรุ่มรอ้ นพระทยั ดว้ ย
ความรกั จนคิดว่าราชอาณาจกั รและชีวติ ของพระองคห์ มดความหมายลงทนั ทีถา้ มไิ ดน้ างเชยชมสมพระทยั
พระราชาทรงจบั มอื มนตรไี ว้ ละลาํ่ ละลกั วา่

‚ขา้ จะตอ้ งไดเ้หน็ นางยอดดวงใจนนั้ ใหไ้ ด้ มฉิ ะนนั้ ขา้ คงตายแน่ ๆ ขา้ เดินทางไปพบนางโดยทางทเ่ี จา้ บอก
ขา้ และในกรณีน้ีขา้ จะไปคนเดยี วเจา้ ไม่ตอ้ งไปดว้ ย ขา้ จะมอบราชการทง้ั ปวงใหเ้ จา้ ดูแล จงอย่าขดั คาํ สงั่ ของขา้
มฉิ ะนนั้ มฤตยูจะไปเยอื นเจา้ ถงึ บา้ นทเี ดยี ว‛

ตรสั ดงั นน้ั แลว้ โดยมใิ หโ้ อกาสมนตรีของพระองคไ์ ดอ้ า้ ปากตอบแต่ประการใด พระราชาก็รีบส่งมนตรี
กลบั ไปบา้ นของตนเพอ่ื พบปะญาตมิ ติ รทม่ี าคอยตอ้ นรบั อยู่ แต่เมอ่ื กลบั ไปถงึ บา้ นและพกั ผ่อนแลว้ ทรี ฆทรรศินก็
ยงั หาไดม้ คี วามสงบใจไม่ ก็มนตรีท่ไี หนเล่าจะมคี วามสุขอยู่ไดใ้ นเมอ่ื เจา้ นายของตนตอ้ งเดือดรอ้ นใจเพราะไฟ
พศิ วาสเผาผลาญเช่นนน้ั

คืนวนั รุ่งข้นึ พระราชายศเกตอุ อกเดนิ ทาง ทรงปลอมพระองคเ์ ป็นโยคี และทรงมนั่ พระทยั ว่าไดม้ อบราช
กจิ ทง้ั ปวงไวใ้ นมอื ของมหามนตรเี รยี บรอ้ ยแลว้ ขณะทเ่ี ดนิ ทางไปนน้ั ทรงพบโยคชี ่อื กศุ นาภ ในระหว่างทางจงึ เขา้
ไปกระทาํ ความเคารพอย่างนอบนอ้ ม พระโยคแี ลเหน็ ก็ย้มิ กลา่ วปราศรยั แก่นกั บวชปลอมว่า

‚ขา้ รูว้ ่าท่านจะไปไหน แต่หนทางท่จี ะไปนนั้ มใิ ช่ง่าย จงมคี วามกลา้ หาญและอดทนเถดิ จากน้ีไปถงึ ฝงั่
ทะเลจะมเี รือพ่อคา้ วาณิชจอดอยู่จงลงเรือไปสุวรรณทวปี วาณิชท่เี ป็นเจา้ ของเรือมชี ่อื ว่าลกั ษมที ตั ต์ เรือของเขา
จะตอ้ งแลน่ ผา่ นทะเลทม่ี นี างทพิ ยป์ รากฏ ถา้ ท่านโชคดกี อ็ าจจะมโี อกาสไดพ้ บนางดงั ใฝ่ฝนั ขอใหโ้ ชคดเี ถดิ ‛

ถอ้ ยคาํ ของตปสั วนิ (ผูม้ ตี บะ หมายถงึ ฤษี หรือโยคี) ทาํ ใหพ้ ระราชาเกิดกาํ ลงั ใจข้นึ เป็นอนั มาก ทรง
กระทาํ อญั ชลแี ลว้ เดนิ ทางต่อไป หลงั จากทผ่ี ่านแมน่ าํ้ หลายสายและภูเขาหลายลูกแลว้ ในทส่ี ุดก็มาถงึ ฝงั่ ทะเล ได้
พบคนมากหนา้ หลายตาเดนิ ขวกั ไขวอ่ ยู่ทท่ี ่าจอดเรือ พระราชาทรงไต่ถามชาวเรอื ณ ทน่ี นั้ จนไดพ้ บลกั ษมที ตั ตผ์ ู ้
ซ่ึงโยคีแนะนาํ มา กาํ ลงั จะออกเรือไปสุวรรณทวปี ลกั ษมที ตั ตแ์ ลดูพระราชา เห็นมลี กั ษณะผิดจากคนทวั่ ไป
กล่าวคือมลี ายกงจกั รอยู่ท่รี อยเทา้ และลกั ษณะต่าง ๆ แสดงวรรณะของกษตั ริยก์ ็มคี วามสนใจอนุญาตใหโ้ ยคี
จาํ แลงโดยสารเรือไปดว้ ย เรอื ของวาณิชแลน่ ฝ่าฟนั คลน่ื ลมไปจนถงึ สะดอื ทะเล ก็มนี างงามโผลข่ ้นึ มาจากนาํ้ โดย
นงั่ บนก่งิ ของตน้ กลั ปพฤกษ์ พระราชารูส้ กึ ต่นื เตน้ ต่อภาพทแ่ี ลเหน็ เฉพาะหนา้ จนตะลงึ ตะไล อา้ ปากคา้ ง ราวกบั
นกจกั โกระ (นกเขาไฟผูเ้สพแสงจนั ทรเ์ ป็นอาหาร) ทเ่ี พง่ ดูแสงจนั ทรฉ์ ะนนั้ ขณะนนั้ นางก็เร่มิ ขบั รอ้ งดว้ ยนาํ้ เสยี ง
อนั อ่อนหวานประสานกบั เสยี งพณิ ทน่ี างดดี ดว้ ยท่วงทา่ อนั เป็นเสน่หจ์ บั ใจยง่ิ นกั บทเพลงทน่ี างขบั มเี น้อื รอ้ งวา่

77

‚คนท่กี ระทาํ กรรมอนั ใดไวใ้ นชาติก่อน ย่อมไม่มขี อ้ สงสยั เลยว่า เขาจะตอ้ งเสวยผลแห่งกรรมในชาติน้ี
ชะตากรรมของเขาย่อมเท่ียงแทแ้ น่นอนไม่มวี นั ผนั เป็นอ่นื ฉะนน้ั บคุ คลใดทเ่ี กิดมาไม่ว่าทใ่ี ดสถานใด จะหลกี หนี
พรหมลขิ ติ ของตนหาไดไ้ ม‛่

พระราชาไดฟ้ งั นางขบั รอ้ งดว้ ยเน้ือเพลงน้ี ทรงรูส้ กึ เคล้มิ ตาม และมหี วั ใจอนั แหลกสลายเพราะความรกั
ทรงหยุดน่งิ มไิ ดแ้ สดงอาการเคลอ่ื นไหว พระเนตรจอ้ งเหมอ่ ทน่ี างอยา่ งไมก่ ะพรบิ ครน้ั แลว้ กร็ ูส้ กึ พระองคแ์ ละทรง
โคง้ พระเศียรลงแสดงความคารวะต่อมหาสมทุ รอนั ไพศาล และกลา่ วถอ้ ยคาํ ต่อไปน้ี

‚ขา้ แต่พระสมทุ รคงคาอนั เป็นรตั นากร (ทเ่ี กดิ แหง่ รตั นะ หมายถงึ มหาสมทุ ร) ของโลก ผูท้ รงความลกึ ซ้งึ
ดม่ื ดาํ่ จนสุดทจ่ี ะหยงั่ ได้ ท่านไดซ้ ่อนเรน้ นางอปั สรสมทุ รน้ีไวโ้ ดยย้อื ยุดหฤทยั ขององคพ์ ระวษิ ณุไวใ้ หเ้หนิ ห่างจาก
องคพ์ ระลกั ษมี ดว้ ยประการฉะน้ีแล ขา้ ขอทอดตวั เองใหอ้ ยู่ในความพทิ กั ษข์ องท่าน โอส้ มทุ รเทพผูเ้ป็นทพ่ี ง่ึ ของ
ราชะเยย่ี งขา้ น้ี ขอไดโ้ ปรดประทานพรใหข้ า้ สมปรารถนาดว้ ยเถดิ ‛

ขณะท่พี ระราชาทรงกล่าวถอ้ ยคาํ น้ี นางโฉมงามก็ค่อยอนั ตรธานตนหายไปจากทอ้ งทะเล พรอ้ มกบั ตน้
กลั ปพฤกษ์ พอพระราชาแลเหน็ ดงั นนั้ ก็รีบกระโจนลงสู่ทะเลตดิ ตามนางไป เหมอื นกบั จะขอใหน้ าํ้ ทะเลช่วยขจดั
เปลวไฟเสน่หาในพระอรุ ะใหบ้ รรเทาลง

เมอ่ื ไวศยบดลี กั ษมที ตั ต์ แลเหน็ เหตกุ ารณ์เกดิ ข้นึ เช่นนน้ั ก็ตกใจเป็นอนั มาก คิดว่าพระราชาส้นิ ชวี ติ แลว้
มคี วามโศกเศรา้ ย่งิ นกั วา้ วุ่นดว้ ยความวติ กแทบว่าจะฆ่าตวั ตาย แต่ทนั ใดมเี สยี งดงั มาจากสวรรคว์ ่า ‚ไวศยะเจา้
อย่าทาํ โง่ ๆ หน่อยเลย พระราชาหาไดเ้ป็นอนั ตรายไม่ ถงึ แมพ้ ระองคจ์ ะจมหายลงในทะเล พระราชายศเกตผุ ูน้ ้ีซง่ึ
ปลอมร่างเป็นโยคีเพอ่ื ตดิ ตามหานางนน้ั ความจริงทง้ั พระองคแ์ ละนางต่างก็เคยเป็นสามภี รรยากนั มาแต่ชาตกิ ่อน
เมอ่ื ไดน้ างสมปรารถนาแลว้ พระองคก์ ็จะกลบั คนื บา้ นเมอื งของพระองคเ์ อง‛

เมอ่ื ลกั ษมที ตั ตไ์ ดย้ นิ เสยี งสวรรคบ์ นั ลอื เช่นนนั้ ก็หายวติ ก ใหเ้รอื แลน่ ต่อไปยงั สุวรรณทวปี อนั เป็นทห่ี มาย

ฝ่ายพระราชายศเกตุ เมอ่ื โจนลงทะเลไปนนั้ ชวั่ อดึ ใจหน่ึงก็ลงมาถงึ กน้ สมทุ ร ทนั ใดก็ประสบภาพนครอนั
งามวจิ ติ รตงั้ อยู่เบ้อื งหนา้ เป็นทม่ี หศั จรรยย์ ง่ิ นกั นครนนั้ สวา่ งรุ่งเรอื งดว้ ยปราสาทราชวงั อนั มเี สาทาํ ดว้ ยรตั นมณีสี
ต่าง ๆ เป็นประกายระยบิ ระยบั มหี ลงั คาอนั ดาษดว้ ยทองศฤงคที อแสงวูบวาบลงั เมลอื ง หนา้ ต่างทกุ บานก็ประดบั
ดว้ ยไข่มกุ ขาวปลงั่ เป็นสายสรอ้ ยหอ้ ยระยา้ ใกล ้ ๆ กบั ปราสาทมสี วนขวญั อนั สะพรงั่ ดว้ ยดอกไมน้ านาพรรณ แล
สระนาํ้ อนั มนี าํ้ ใสปานแกว้ บนั ไดท่านาํ้ ประดบั ดว้ ยมณีหลากสี บนฝงั่ เลา่ ก็เรยี งรายไปดว้ ยตน้ กลั ปพฤกษอ์ นั มกี ่งิ
กา้ นเป็นอาํ พนั สนี าํ้ ผ้งึ เม่ือพระราชาทรงเปิดประตูแกว้ เขา้ ไปในปราสาท ทอดพระเนตรเห็นตงั่ ทองอนั แกะสลกั

78

อย่างประณีตบรรจง บนตงั่ นนั้ มรี ่างมนุษยผ์ ูห้ น่ึงนอนเหยยี ดยาว มผี า้ แพรปิดหนา้ อยู่ พระราชาทรงประหลาด
พระทยั ไม่ทราบว่าเป็นร่างใคร ดว้ ยความใคร่รูจ้ งึ เปิดผา้ ท่คี ลุมออก ก็จาํ ไดท้ นั ทวี ่านางคือสตรีท่พี ระองคใ์ ฝ่ฝนั
นนั่ เอง นางมวี งพกั ตรอ์ นั งามปลงั่ ดงั่ สมบูรณจนั ทร์ หาทต่ี าํ หนิมไิ ด้ ทนั ทที ่ผี า้ คลุมร่างสดี าํ ตกลง ภาพของนางก็
เฉิดฉายปรากฏข้นึ ประหน่งึ ดวงศศีทง่ี ามปลงั่ ในราตรี

ทนั ทีท่ีพระราชาทอดพระเนตรเห็นนาง พระองคก์ ็มพี ระทยั แช่มช่ืนข้ึนทนั ที ประหน่ึงว่า บุรุษท่ีเดิน
กระเซอะกระเซงิ มาในทะเลทรายในเวลากลางวนั ทร่ี อ้ นระอดุ ว้ ยแดดทแ่ี ผดเผาอย่างแรงกลา้ และไดพ้ บแมน่ าํ้ โดย
บงั เอญิ ทนั ใดนน้ั นางก็เปิดเปลอื กตาข้นึ แลไปเหน็ พระราชาผูป้ ระกอบดว้ ยบรุ ุษลกั ษณอ์ นั งามสงา่ ก็รบี ลุกข้นึ จาก
แท่นดว้ ยความดใี จ กระทาํ การตอ้ นรบั ดว้ ยทา่ ทางอนั ละมุนละม่อม และกลา่ วดว้ ยความขวยเขนิ ว่า ‚อภยั เถดิ ขา้
อยากรูว้ ่าท่านเป็นใคร เหตุใดจงึ ลงมาถงึ ทอ่ี นั อยู่กน้ บ้งึ ของบาดาลน้ี อนั ใคร ๆ ยากจะลงมาถงึ และทาํ ไมท่านผู ้
ประกอบดว้ ยกษตั รยิ ลกั ษณะจงึ ปลอมตวั มาโดยเพศโยคี โปรดตรสั เถดิ ว่าพระองคม์ พี ระประสงคส์ ง่ิ ใด จงึ มาหา
ขา้ ถงึ ทน่ี ่ี‛

เมอ่ื พระราชาไดฟ้ งั คาํ ของนางจงึ ตอบวา่ ‚แมโ่ ฉมงาม ขา้ เป็นราชาแห่งแควน้ องั คะ มชี ่อื วา่ ยศเกตุ ทข่ี า้ มาน่ี
กเ็ พราะขา้ ไดท้ ราบขา่ วจากสหายทข่ี า้ เช่อื ถอื วา่ เจา้ จะปรากฏร่างข้นึ จากนาํ้ ทะเลทกุ วนั ดงั นน้ั ขา้ จงึ ปลอมตวั เป็นโยคี
มาสบื เร่อื งของเจา้ รูไ้ หมว่าขา้ ตอ้ งสละราไชสวรรย์ ติดตามเจา้ มาจนไดเ้หน็ หนา้ เจา้ และโจนลงทะเลโดยไม่อาลยั
แก่ชวี ติ เจา้ จะบอกไดไ้ หมวา่ เจา้ คอื ใคร‛

นางไดฟ้ งั คาํ ของพระราชากท็ ูลตอบดว้ ยความรูส้ กึ ทก่ี ระอกั กระอ่วนคร่งึ อดสูและปลาบปล้มื ในใจวา่

‚โอ ราชะ ขอจงทรงทราบเถดิ เมอื งน้ีเป็นของพระราชาแห่งวทิ ยาธร ช่อื มฤคางกเสน ตวั ขา้ เป็นลูกของ
พระราชาผูน้ นั้ มชี ่อื มฤคางกวดี บดิ าของขา้ มคี วามจาํ เป็นบางอย่างตอ้ งละท้งิ บา้ นเมอื งและตวั ขา้ ไป ทาํ ใหข้ า้ ตอ้ ง
อยู่โดดเดย่ี วดว้ ยความเหงาหงอย ขา้ ทนความเปลา่ เปลย่ี วไมไ่ หว จงึ ตอ้ งข้นึ มาจากทะเลพรอ้ มดว้ ยตน้ กลั ปพฤกษ์
และพณิ งาม นงั่ ขบั เพลงใหห้ ายเหงาไปวนั หน่งึ ๆ ‚

เมอ่ื นางไดก้ ล่าวดงั น้ี วรี กษตั รยิ ก์ ็กลา่ วปลอบโยนดว้ ยความสงสาร ทาํ ใหน้ างแช่มช้นื ข้นึ นางสนองตอบ
ดว้ ยอากปั กิริยาอนั แสดงความเสน่หาอย่างท่วมทน้ และใหส้ ญั ญาว่านางจะยอมเป็นชายาของพระองคโ์ ดยมี
เงอ่ื นไขวา่

79

‚โอ บดนิ ทร์ ขา้ ขอใหพ้ ระองคอ์ นุญาตใหข้ า้ ลาจากไปเดอื นละสว่ี นั ทกุ ๆ เดอื น คอื วนั สบิ สค่ี าํ่ และแปดคาํ่
ทง้ั ขา้ งข้นึ และขา้ งแรม ขา้ คงจะไมไ่ ดอ้ ยู่ปรนนิบตั พิ ระองคต์ ามวนั ดงั กลา่ วนน้ั โปรดอย่าทรงบงั คบั ใหข้ า้ นอ้ ยตอ้ ง
ตอบวา่ ไปไหน หรอื อย่าไดท้ รงหา้ มขา้ มใิ หไ้ ปเลย‛

เมอ่ื นางทพิ ยไ์ ดก้ ลา่ วถอ้ ยคาํ อนั เป็นเงอ่ื นไขดงั น้ี พระราชาก็ตรสั ตกลง และทรงววิ าหก์ บั นางโดยแบบคน
ธรรพววิ าหะ(การแต่งงานโดยฝ่ายชาย และฝ่ายหญงิ ยนิ ยอมไดเ้สยี กนั เอง)

วนั หน่งึ ขณะทพ่ี ระราชากาํ ลงั เสพสุขสาํ ราญดว้ ยนางมฤคางกวดี นางไดก้ ลา่ วกาํ ชบั วา่

‚ยอดรกั ขา้ ขอเตอื นพระองคว์ า่ วนั น้เี ป็นวนั แรมสบิ สค่ี าํ่ ขา้ จะตอ้ งจากไปดว้ ยกจิ สาํ คญั อย่างหน่งึ ตามทท่ี ูล
ไวแ้ ลว้ ขอใหพ้ ระองคป์ ระทบั อยู่ทน่ี ่ีอย่าออกไปไหน และระหว่างทป่ี ระทบั รออยู่น้ี อย่าไดเ้สดจ็ เขา้ ไปในพลบั พลา
แกว้ นน้ั เป็นอนั ขาด โอ สวามนิ ถา้ พระองคเ์ ขา้ ไปในพลบั พลาแกว้ ก็จะเจอทะเลสาบแห่งหน่งึ พระองคจ์ ะตกลงไป
ในนนั้ และจะตอ้ งกลบั คนื ไปสู่โลกมนุษยอ์ กี ‛ เมอ่ื กลา่ วจบนางก็อาํ ลาออกเดนิ จากนครไป แต่พระราชามไิ ดท้ าํ ตาม
คาํ ของนาง ทรงถอื ขรรคาวธุ ย่องตดิ ตามนางไปอยา่ งลบั ๆ โดยหวงั จะสบื หาสาเหตแุ ห่งพฤตกิ รรมของนางใหจ้ งได้

เมอ่ื ตามนางไปมชิ า้ กแ็ ลเหน็ ราษสตนหน่งึ เดนิ ตรงเขา้ มาหานางดว้ ยทว่ งท่าอนั ดุรา้ ย มปี ากอา้ แสยะแลเหน็
ฟนั อนั แหลมคมน่าสะพรงึ กลวั เรยี งรายเป็นแถว มนั รอ้ งคาํ รามกกึ กอ้ ง และควา้ ร่างนางยดั ใส่ปากกลนื หายลงไปใน
คอทนั ที พระราชาแลเห็นดงั นนั้ ก็ตกตะลงึ เมอ่ื ไดส้ ติก็รีบชกั ดาบออกจากฝกั ปราดเขา้ หารากษสนน้ั ดว้ ยความ
โกรธสุดขดี และฟนั คอของมนั ขาดกระเดน็ ไป เลอื ดพรงั่ พรูราวกบั นาํ้ ร่างอนั ใหญ่โตลม้ ฮวบลงขาดใจตาย ทนั ใด
ร่างนางมฤคางกวดีก็ปรากฏออกมา พระราชาทรงประคองนางไวด้ ว้ ยความต่ืนเตน้ และเต็มต้ืนไปดว้ ยความดี
พระทยั ละลาํ่ ละลกั ถามว่า ‚ทร่ี กั ของขา้ น่มี นั เร่อื งอะไรกนั ขา้ ฝนั ไปหรอื วา่ ทน่ี ่เี ป็นเพยี งภาพมายาเท่านน้ั ‛

เมอ่ื ถกู พระราชาถามดงั น้ี นางวทิ ยาธรี (วทิ ยาธรผูห้ ญงิ ) ก็ราํ ลกึ ถงึ เหตกุ ารณ์ข้นึ มาได้ จงึ ทูลเลา่ ความจรงิ
วา่

‚โอ นฤเบศร ทรงฟงั เถดิ น่มี ใิ ช่ความฝนั และมใิ ช่มายาดอก แต่เป็นคาํ สาปทเ่ี กดิ จากบดิ าของขา้ เอง ผูเ้ป็น
ราชาแห่งวทิ ยาธรทงั้ หลาย เดมิ ทเี ดยี วท่านพอ่ เคยครองนครน้ีอยู่ ถงึ แมจ้ ะมโี อรสหลายองค์ แต่ก็ทรงรกั ขา้ ยง่ิ กว่า
ใคร ๆ ขนาดทว่ี ่าวนั ไหนไมเ่ จอหนา้ ขา้ พระองคจ์ ะไมย่ อมเสวยเป็นอนั ขาด แต่ขา้ เป็นผูท้ ม่ี คี วามภกั ดใี นองคพ์ ระ
ศิวะ ขา้ ตอ้ งมาทาํ พธิ ีบูชาพระองค์ ณ ท่นี ้ี อนั เป็นท่สี งดั ปราศจากผูค้ น ในวนั แปดคาํ่ และสบิ ส่คี าํ่ ทงั้ ขา้ งข้นึ และ
ขา้ งแรมของเดอื น วนั หน่ึงเป็นวนั สบิ สค่ี าํ่ ขา้ มาทน่ี ่ีและบูชาพระเคารี (เป็นช่อื หน่ึงของพระอมุ า ชายาของพระศิวะ
ถอื ว่าเป็นปางทส่ี วยงาม และใจดี เช่นเดยี วกบั พระอมุ า เคารี แปลว่า ผูม้ ผี วิ สเี หลอื งอ่อนหรอื สนี วล) เป็นเวลาชา้

80

นาน เพราะขา้ เป็นผูข้ ยนั มนั่ ภกั ดใี นพระองคอ์ ย่างยง่ิ เวลาผ่านไปจนจะส้นิ วนั ก็ยงั บูชาไมเ่ สร็จ วนั นน้ั ท่านพ่อไมไ่ ด้
เสวยอะไรทงั้ ขา้ วและนาํ้ มคี วามหวิ กระหายเป็นกาํ ลงั ทง้ั น้ีเพราะทา่ นรอขา้ อยู่ ท่านโกรธมาก พอขา้ กลบั มาขา้ รูส้ กึ
สาํ นกึ ผดิ มคี วามละอายเป็นอนั มาก พอแลเหน็ หนา้ ขา้ ท่านกส็ าปดว้ ยความโกรธว่า

‚กลบั มาแลว้ หรือนางตวั ดี ช่างอวดดนี ่ีกระไร ขา้ หวิ แทบตายชกั เพราะอดมาทง้ั วนั เจา้ เคยเหน็ ใจขา้ บา้ ง
ไหม ปลอ่ ยใหข้ า้ คอยมาทง้ั วนั ดลี ะนบั แต่น้ไี ป ในวนั แปดคาํ่ และสบิ สค่ี าํ่ ทง้ั ขา้ งข้นึ และขา้ งแรม ขา้ จะใหร้ ากษสช่อื
กฤตานตสนั ตราส จบั เจา้ กินเป็นอาหารใหส้ าสมกบั ทเ่ี จา้ ขยนั ไปบูชาพระศิวะ ณ ท่ีนน้ั จนลมื ขา้ และทุก ๆ ครงั้ ท่ี
เจา้ ถูกกิน เจา้ จะตอ้ งเป็นไปตามคาํ สาปของขา้ และจะไดร้ บั ความเจ็บปวดแสนสาหสั เม่อื ถูกราษสมนั ขยาํ้ เจา้
จะตอ้ งอยู่แต่เดยี วดายในนครน้เี ร่อื ยไปไมม่ กี าํ หนด‛

เมอ่ื ถูกท่านพ่อสาปเอาเช่นน้ี ขา้ ตกใจแทบส้นิ ชวี ติ พยายามวงิ วอนขอโทษ จนในทส่ี ุดท่านใจอ่อน ยอม
แกไ้ ขคาํ สาปลงว่า ‚เอาเถดิ เจา้ จะพน้ โทษสกั วนั หน่ึง เมอ่ื ใดก็ตามถา้ มพี ระราชาองคห์ น่ึงช่อื ยศเกตุ ผูค้ รองแควน้
องั คะเดนิ ทางมาถงึ ทน่ี ่ี พระองคจ์ ะไดเ้ป็นสามขี องเจา้ ไดเ้หน็ รากษสกลนื กนิ เจา้ เป็นอาหาร พระองคจ์ ะฆ่ามนั เจา้ ก็
จะไดเ้ป็นอสิ ระอกี ครง้ั หน่งึ และพน้ จากคาํ สาปของขา้ ‛

‚เมอ่ื ท่านพ่อกาํ หนดคาํ สาปแก่ขา้ ดงั น้แี ลว้ ท่านก็จากไป พรอ้ มกบั นาํ บรวิ ารไปสู่ภเู ขานษิ ทั อนั เป็นทอ่ี ยู่ของ
มนุษย์ ส่วนตวั ขา้ ก็ถูกทอดท้งิ อยู่ทน่ี ่ีต่อไปตามคาํ สาป บดั น้ีคาํ สาปก็ส้นิ สุดลงแลว้ และขา้ ก็จาํ ความหลงั ไดท้ กุ สง่ิ
ทกุ อย่าง บดั น้ขี า้ กจ็ ะไดก้ ลบั ไปหาท่านพอ่ ของขา้ ทภ่ี ูเขานิษทั เพราะมกี ฏในระหว่างพวกเราชาวสวรรคว์ ่า เมอ่ื ใดคาํ
สาปส้นิ สุดลง เม่อื นน้ั ผูถ้ ูกสาปจะไดค้ ืนสู่สภาพเดิม และกลบั ไปอยู่กบั พวกพอ้ งตามเดิม ส่วนพระองคจ์ ะพอ
พระทยั ประทบั อยู่ทน่ี ่ตี ่อไปกส็ ุดแต่ความประสงค์ หรอื จะเสดจ็ กลบั บา้ นเมอื งก็แลว้ แต่จะทรงตดั สนิ พระทยั ‛

เมอ่ื นางกลา่ วจบลง พระราชารูส้ กึ เสยี พระทยั นกั ตรสั แก่นางวา่

‚เจา้ รูปงาม ไดโ้ ปรดเถอะ เจา้ อย่าจากขา้ ไปภายในเจ็ดวนั น้ีเลย ขา้ อยากจะอยู่กบั เจา้ ในสวนขวญั น้ีสกั
ระยะหน่งึ ก่อน เพอ่ื รกั ษาความเจบ็ ปวดในหวั ใจดว้ ยความสุขครง้ั สุดทา้ ย จากนนั้ ขา้ ก็จะกลบั ไปบา้ นเมอื งของขา้ ‛

นางฟงั คาํ วงิ วอนก็ใจอ่อน ยอมตกลงตามสญั ญา พระราชาไดป้ ระทบั อยู่กบั นางในอทุ ยานเป็นเวลาหกวนั
ทรงเล่นนาํ้ ในสระแกว้ อนั มดี อกบวั บานสะพรงั่ กบั นาง นาํ้ ในสระอุบลนนั้ แผ่ไพศาลสุดสายตา มคี ลน่ื มว้ นตวั เป็น
เกลยี วว่งิ เขา้ สู่ฝงั่ ไม่ขาดระยะ ยงั เสยี งบงั เกิดดงั ซ่าผสานเสยี งหงสแ์ ละนากกาเรียนท่บี นิ และเล่นอยู่เหนือผวิ นาํ้
เป็นเสยี งเศรา้ สรอ้ ยเหมอื นกบั จะกลา่ ววา่ ‚อยู่ทน่ี ่เี ถดิ นะ อยา่ ไดจ้ ากไปเลย‛

81

ถึงวนั ท่ีเจ็ด พระราชาพานางกลบั เขา้ สู่
พลบั พลาแกว้ ผ่านพน้ ทวารเขา้ ไปเป็นบงึ นาํ้ สเี ขยี ว
สดใสดงั มรกต เป็นท่ีจะผ่านไปสู่แดนมนุษย์
พระราชาทรงโอบเอวนางเดินมาถึงฝัง่ สระ
ศักด์ิสิทธ์ิ แลว้ กระโจนหายลงไปในสระน้ัน
ปรากฏว่ามาผุดข้นึ ท่สี ระในสวนหลวงท่แี ควน้ องั
คะ เมอ่ื คนเฝ้าอทุ ยานแลเหน็ ก็รบี พากนั มาตอ้ นรบั
ดว้ ยความยินดี และส่งข่าวไปยงั ทีรฆทรรศินผู ้
เป็นมหาอาํ มาตยน์ ายก เมอ่ื มหาอาํ มาตยท์ ราบขา่ ว
ก็รบี มาเฝ้าทูลเชญิ เสดจ็ เขา้ วงั พรอ้ มดว้ ยนางผูม้ สี ริ ิ
คือนางมฤคางกวดี มนตรีหนุ่มแลเหน็ นางก็จาํ ได้
วา่ นางคอื ใคร มคี วามฉงนใจถงึ กบั ราํ พงึ ในใจวา่

‚กระไรหนอ แทจ้ ริงนางน้ีคอื ทพิ ยกญั ญา
ท่ีขา้ เห็นในมหาสมุทรน่ีนา ทาํ ไมพระราชาไปหา
นางมาไดเ้ ล่า ช่างเป็นเร่ืองท่เี หลอื เช่ือจริง ๆ แต่
เร่ืองเช่นน้ีทาํ ไมจะเป็นไปไม่ไดเ้ ล่า ในเม่อื ชะตา
ชีวติ ของทุกคนนน้ั เป็นท่สี ่งิ ท่พี ระธาดาพรหมทรง

ลขิ ติ ไวแ้ ลว้ บนหนา้ ผากของเขา‛

บรรดาขา้ เฝ้าเหลา่ บรพิ ารตลอดจนประชาราษฎรทงั้ หลาย ไดท้ ราบข่าวการเสดจ็ กลบั มาของพระราชา ต่าง
ก็ปิตยิ นิ ดกี นั ทวั่ หนา้ มกี ารเฉลมิ ฉลองและเลน่ มหรสพกนั เป็นทค่ี รึกคร้นื แต่นางมฤคางกวดผี ูเ้ดยี วบงั เกิดความ
รอ้ นร่มุ ในใจ เมอ่ื เป็นเวลาเจด็ วนั บดั น้กี ค็ รบกาํ หนดแลว้ จะตอ้ งกลบั คนื ไปสูด่ นิ แดนแหง่ วทิ ยาธรอนั เป็นทอ่ี ยู่ของ
ตนตามสญั ญา ถงึ แมจ้ ะมคี วามรกั และความอาลยั ในพระราชาเพยี งใดก็จาํ เป็นจะตอ้ งไป แต่พอเตรยี มตวั จะไป ก็
ปรากฏว่าอิทธิฤทธ์ิท่จี ะเหาะเหนิ เดินอากาศไดน้ น้ั เส่ือมหายไป ไม่อาจจะเดินทางกลบั สวรรคไ์ ดอ้ ีก แมน้ างจะ
พยายามเพ่งมโนมยทิ ธอิ ย่างไรก็ไม่เป็นผล ทาํ ใหน้ างเศรา้ โศกผดิ หวงั ยง่ิ นกั พระราชาแลเหน็ นางเอาแต่พลิ าปคราํ่
ครวญก็ถามว่า ‚เจา้ ผูเ้ ป็นท่รี กั องขา้ เจา้ เป็นทุกขร์ อ้ นดว้ ยเหตุใด จึงโศกศลั ยถ์ งึ เพยี งน้ี เป็นอะไรบอกขา้ บา้ งสิ‛
นางวทิ ยาธรีไดฟ้ งั ก็ทูลตอบว่า ‚โอ้ อารยบุตร ขา้ ติดตามพระองคม์ าดว้ ยความรกั และอยู่ดว้ ยพระองคจ์ นเกิน
กาํ หนดเวลา บดั น้ไี สยเวทของขา้ ไดเ้สอ่ื มหมดแลว้ ไมอ่ าจจะกลบั ไปหาพวกพอ้ งของขา้ ไดอ้ กี ขา้ จงึ เป็นทกุ ขย์ ง่ิ นกั ‛

82

เมอ่ื พระราชาไดฟ้ งั นางกลา่ วดงั นนั้ ก็กลา่ วว่า ‚จะเป็นทกุ ขไ์ ปไยเลา่ เจา้ มขี า้ อยู่ทง้ั คนแลว้ มใิ ช่หรอื ควรจะ
ดีใจเสียอีกว่า เราทง้ั สองจะไดอ้ ยู่ดว้ ยกนั โดยไม่ตอ้ งพรากจากไปไหนอีกจนชวั่ ชีวติ ขา้ สญั ญาว่าขา้ จะรกั เจา้
ตลอดไป ไมม่ ใี จเป็นอน่ื เลย‛

พระราชากบั นางวทิ ยาธรมี ชี วี ติ อยู่ร่วมกนั ดว้ ยความผาสุกนบั ตง้ั แต่นนั้ เวน้ แต่ทรี ฆทรรศิน จอมมนตรแี ต่
ผูเ้ดยี วท่ปี ระสบความผดิ หวงั เต็มแปล ้ ตอ้ งนอนแซ่วอยู่บนเตยี งดว้ ยความโทมนสั และส้นิ ใจตายไปดว้ ยหวั ใจท่ี
แตกสลาย แมจ้ ะไดร้ บั การชดเชยดว้ ยนางงามมาแทนท่กี ็ตาม พระราชายงั ทรงรูส้ กึ ว่าชีวติ ของพระองคน์ น้ั ขาด
อะไรอย่างหน่งึ ซง่ึ ไมม่ ที างจะเรยี กคนื ไดอ้ กี

เมอ่ื เวตาลผูน้ งั่ อยู่บนพาหาของพระเจา้ ตรวิ กิ รมเสนไดจ้ บนิทานของตนลง ก็กลา่ วแก่พระราชาว่า ‚เร่อื งน้ี
พระองคท์ รงคิดอย่างไร เหตใุ ดหวั ใจของมหามนตรจี งึ แตกสลาย ในเมอ่ื เจา้ นายของตนไดป้ ระสบความสาํ เร็จสม
ความปรารถนาเช่นนน้ั เขาตอ้ งหวั ใจสลายเพราะความโศกเศรา้ เน่อื งจากเอาชนะความรกั ของนางทพิ ยย์ อดเสน่หา
ผูน้ น้ั ไมไ่ ด้ หรอื วา่ เสยี ใจทจ่ี ะตอ้ งสูญเสยี อาํ นาจในการปกครองไป และตอ้ งผดิ หวงั อย่างยง่ิ ในการทพ่ี ระราชาเสดจ็
กลบั พระนครพรอ้ มดว้ ยนาง โอ ราชะ ถา้ แมพ้ ระองคร์ ูค้ าํ ตอบแลว้ แต่ไม่ยอมตอบขา้ ผลบญุ ทพ่ี ระองคส์ ะสมไว้
ทงั้ หมดก็จะส้นิ สูญไป และพระเศียรของพระองคก์ จ็ ะตอ้ งแยกเป็นเจด็ เสย่ี งดว้ ย‛

เมอ่ื พระราชาตวิ กิ รมเสนไดฟ้ งั ดงั นน้ั ก็ตรสั แก่เวตาลวา่

‚มหามนตรีตอ้ งชาํ้ ใจตายหาไดเ้ ก่ียวกบั นางงามท่พี ระราชาพามาดว้ ยไม่ แทท้ ่จี ริงเป็นเพราะชายท่ที รง
คุณธรรมอนั เลศิ ผูน้ ้ีไดต้ ระหนกั แก่ใจว่า พระราชานน้ั หาไดก้ ระทาํ ตนใหเ้ป็นประโยชนต์ ่อบา้ นเมอื งและราษฎรของ
พระองคไ์ ม่ พระองคท์ รงทอดท้งิ ราชกิจไปอย่างคนไรน้ าํ้ ใจ เพยี งเพราะตอ้ งการผูห้ ญิงคนหน่ึงเท่านน้ั ตวั มหา
มนตรเี องตอ้ งสูท้ นความเหน่ือยยากตรากตราํ รบั ภาระอนั ยง่ิ ใหญ่แต่ผูเ้ดยี ว ในขณะทพ่ี ระราชามไิ ดม้ คี วามรูส้ กึ
แมแ้ ต่สกั นิดว่า เขามคี ่าในสายพระเนตรของพระองคบ์ า้ งหรือไม่ ดว้ ยประการฉะน้ีแล คนดี ๆ อย่างเขาจึงไม่
อาจจะทนทานอยู่ต่อไปเพอ่ื คนทเ่ี หน็ แก่ตวั เช่นนน้ั ได้ เมอ่ื ทนไมไ่ ดห้ วั ใจของเขาจงึ ตอ้ งแตกสลายดงั น้ี‛

พอไดฟ้ งั พระราชาตรสั ดงั น้ี เวตาลก็หวั เราะคิกคกั ดว้ ยความสะใจผละจากบ่าของพระองค์ หายแวบกลบั
ไปสูต่ น้ อโศกตามเดมิ ทาํ ใหพ้ ระราชาตอ้ งรบี เสดจ็ กลบั ไปลากตวั มนั มาอกี ครงั้ หน่งึ

83

นิทานเร่อื งท่ี ๑๓
พราหมณ์ช่ือ หรสิ วามิน ผูอ้ าภพั

เมอ่ื พระราชาตริวกิ รมเสนเสด็จกลบั มาเอาเวตาลคืนไปแลว้ ก็เสด็จต่อไปตามเสน้ ทางเดมิ ระหว่างทาง
เวตาลผูน้ งั่ อยู่บนบ่าก็เร่มิ ขยบั ตวั และพูดข้นึ ว่า ‚การเดนิ ทางเป็นเร่อื งน่าเบอ่ื อย่างหน่ึง ขา้ จงึ คิดจะแกเ้ บอ่ื โดยเล่า
นทิ านถวายอกี เร่อื งหน่งึ พระองคน์ ่าจะทรงฟงั ไวบ้ า้ ง เร่อื งมมี าว่าดงั น้ี‛

มนี ครใหญ่แห่งหน่ึงช่ือ วาราณสี เป็นท่ปี ระทบั ของพระศิวะบนโลกน้ี ในนครน้ีมพี ราหมณ์ผูห้ น่ึงช่ือว่า
เทวสวามนิ อาศยั อยู่ เป็นผูท้ พ่ี ระราชาเคารพนบั ถอื มาก พราหมณ์เศรษฐผี ูน้ ้ีมลี ูกชายคนหน่งึ ช่อื หรสิ วามิน ตวั หริ
สวามนิ เองเป็นผูม้ โี ชคเพราะภรรยามคี วามงามเป็นเลศิ ช่อื ลาวณั ยดี ขา้ คิดว่า พระผูเ้ป็นเจา้ คงจะทรงสรา้ งนาง
ข้นึ มาภายหลงั จากท่ที รงสรา้ งนางติโลตตมาข้นึ พรอ้ ม ๆ กบั นางเทพอปั สรอ่ืน ๆ ในสวรรคเ์ ป็นแน่ นางจงึ งาม
ประเสรฐิ อย่างหาทต่ี มิ ไิ ด้

ราตรีหน่ึง หริสวามนิ นอนหลบั อยู่ในปราสาทพรอ้ มดว้ ยนางลาวณั ยวดีผูเ้ ป็นท่รี กั ในบรรยากาศท่เี ย็น
ละไมดว้ ยแสงจนั ทร์ ขณะนน้ั เองเจา้ ชายแห่งวทิ ยาธรช่อื มทนเวค ท่องเทย่ี วเหาะไปในอากาศ แลเหน็ นางลาวณั ย
วดนี อนแนบขา้ งสวามขี องนางบนเตยี ง มพี สั ตราภรณ์อนั เลอ่ื นหลุดโดยไมร่ ูต้ วั เปิดเผยใหเ้หน็ ร่างงามอรชรและขา
อนั กลมเรยี วสมสว่ น หวั ใจของวทิ ยาธรหนุ่มก็วาบหวานหลงใหลในตวั นางอย่างสุดระงบั และเพราะความคลงั่ ไคล ้
ดว้ ยแรงเสน่หา วทิ ยาธรจงึ โฉบลงอมุ้ นางพาเหาะไปในอากาศทนั ที

ฝ่ายหรสิ วามนิ รูส้ กึ ตวั ต่นื ข้นึ มองไม่เหน็ ภรรยาก็ตกใจ ลุกข้นึ มองหาโดยรอบก็มไิ ดพ้ บ ราํ พนั ดว้ ยความ
ตระหนกวา่ ‚น่มี นั อะไรกนั นางหายไปไหน นางลอ้ ขา้ เลน่ หรอื แกลง้ ซอ่ นตวั กนั แน่‛

ชายหนุ่มเทย่ี วตามหานางตลอดคนื ทวั่ ทกุ หนทุกแห่ง ไมเ่ วน้ แมแ้ ต่บนหลงั คาปราสาทและในสวน เมอ่ื หา
จนส้นิ ปญั ญาแลว้ แต่มไิ ดพ้ บกม็ คี วามเศรา้ โศกยง่ิ นกั ทรุดลงนงั่ อยา่ งอ่อนแรง ทอดอาลยั ตายอยาก คราํ่ ครวญวา่

‚อนิจจาเอย๋ เจา้ ผูม้ พี กั ตรด์ งั จนั ทรมณฑล ยอดดวงใจของขา้ เจา้ ผูผ้ ่องละมนุ ดงั แสงศศิธร ก็ดวงจนั ทร์
นนั้ อิจฉาความงามของเจา้ หรือไฉน จึงพรากนางไปเสียจากขา้ โอเ้ จา้ ช่างโหดรา้ ยเสียเหลอื เกิน เจา้ ลวงขา้ ให้
หลงใหลในความงามของเจา้ แลว้ ไฉนจึงเสยี บแทงขา้ ดว้ ยศรอาบยาพษิ ของเจา้ ทาํ ใหใ้ จขา้ ตอ้ งรอ้ นรนกระวน
กระวายถงึ เพยี งน้ี เจา้ เอายอดดวงใจของขา้ ไปซ่อนไวท้ ไ่ี หนกนั เลา่ ‛

84

เมอ่ื หรสิ วามนิ คราํ่ ครวญมหิ ยุดหย่อนดว้ ยหวั ใจแทบแตกสลายน้ี ราตรอี นั ยาวนานก็ผา่ นไป และแสงอษุ า
ก็เร่มิ ฉายจบั ทอ้ งฟ้าเป็นสญั ญาณวา่ ราตรนี น้ั ส้นิ แลว้ เขาและนางคงจะตอ้ งแยกกนั แน่นอน ไมเ่ หมอื นนกจากพราก
(ช่อื นกชนดิ หน่งึ เป็ดแดงหรอื เป็ดพราหมณก์ ็เรยี ก เป็นนกทห่ี ากนิ ตอนกลางคนื ตวั ผูก้ บั ตวั เมยี อยู่คนละฝงั่ แมน่ าํ้
ส่งเสยี งรอ้ งหากนั ตลอดทอั้ งคนื ถงึ เวลาเชา้ จงึ ไดก้ ลบั คืนรงั พบกนั อกี ครงั้ หน่ึง) ทจ่ี ากกนั ตลอดคืน แต่ไดพ้ บคู่
ของมนั อกี เมอ่ื ส้นิ ราตรี ก็เขาเลา่ ราตรที ส่ี ้นิ สุดลงจะมคี วามหมายอะไร

พราหมณห์ นุ่มผูต้ อ้ งทนทกุ ขท์ รมานเพราะไฟเสน่หา ยงั พราํ่ เพอ้ ถงึ นางมขิ าดปาก แมบ้ รรดาญาตพิ น่ี อ้ งจะ
ปลอบโยนดว้ ยประการใด ๆ ก็ไรป้ ระโยชน์ หริสวามนิ ผูเ้พอ้ คลงั่ เท่ยี วกระเซอะกระเซงิ หานางทางโนน้ และทางน้ี
ปากก็คราํ่ ครวญว่า ‚นางเคยยนื ตรงน้ี นางเคยสระสนานในทน่ี ้ี น่ีก็เป็นทท่ี น่ี างแต่งตวั และทต่ี รงน้ีนางก็เคยสรวล
สนั ตห์ รรษาดว้ ยความชน่ื บานยามทน่ี างอยู่กบั ขา้ โธ่เอย๋ นางหนีขา้ ไปไหนเลา่ ‛

บรรดาญาตสิ นทิ มติ รสหายแลเหน็ เหตกุ ารณ์ ต่างกพ็ ากนั เป็นหว่ งจงึ กลา่ วเตอื นสตวิ า่

‚จะตโี พยตพี ายไปทาํ ไม นางยงั ไม่ตายหรอก เจา้ อย่าคิดฆ่าตวั ตายเลย ถา้ เจา้ ยงั มชี วี ติ อยู่ เจา้ ก็คงจะได้
พบนางอกี ไมว่ นั ใดก็วนั หน่ึง ทาํ ใจดี ๆ ไวเ้ถอะ ค่อยคน้ หานางต่อไป ในโลกน้ีคนทต่ี งั้ ใจจรงิ เท่านนั้ ทจ่ี ะไดส้ ง่ิ อนั
พงึ ปรารถนา‛

เมอ่ื หรสิ วามนิ ไดย้ นิ ญาตสิ นทิ มติ รสหายกลา่ วดงั นนั้ ก็ค่อยมกี าํ ลงั ใจข้นึ คดิ จะอยู่สูโ้ ลกต่อไปอกี เพอ่ื จะ
ไดต้ ดิ ตามหานางอนั เป็นสุดทร่ี กั ในทส่ี ุดเขาก็ตดั สนิ ใจอย่างเดด็ ขาด กลา่ วแก่ตนเองวา่

‚ขา้ จะบริจาคทกุ ๆ สง่ิ ทข่ี า้ มอี ยู่ใหแ้ ก่พราหมณ์ แลว้ จะออกจาริกแสวงบณุ ยไ์ ปตามตรี ถะ เพอ่ื จะไดช้ าํ ระ
บาปใหส้ ้นิ ไป บางทใี นระหวา่ งการธุดงคไ์ ปในทต่ี ่าง ๆ ขา้ อาจจะไดพ้ บสุดทร่ี กั ของขา้ เขา้ สกั วนั หน่งึ ‛

หลงั จากทใ่ี คร่ครวญตามความคดิ น้อี ยู่ชวั่ ครู่หน่งึ เขากต็ ดั สนิ ใจเดด็ ขาดวา่ จะทาํ ตามทค่ี ดิ ไว้ วนั รุ่งข้นึ เขาก็
เชิญพราหมณ์มาเล้ยี งอาหารอนั ประณีต เสร็จแลว้ ก็มอบทรพั ยส์ นิ บรรดามใี หแ้ ก่พราหมณ์จนหมดส้นิ โดยมไิ ด้
อาลยั ไยดแี มแ้ ต่นอ้ ย หลงั จากใหท้ านเสร็จแลว้ เขาก็ออกเดนิ ทางไปนมสั การสถานทอ่ี นั ศกั ด์สิ ทิ ธ์ติ ่าง ๆ และชาํ ระ
สระสนานกายตามตรี ถะอนั มชี ่อื เสยี งเพอ่ื ขจดั บาปใหส้ ้นิ ไป ในระหว่างท่เี ดนิ ทางร่อนเร่ไปนน้ั เขาก็ตอ้ งผจญกบั
ความรอ้ นอนั สาหสั จากแสงอาทติ ยท์ แ่ี ผดกลา้ ในฤดูครีษมะ (ฤดูรอ้ น) อย่างจะเผาผลาญทกุ สง่ิ ใหว้ อดวายเป็น
ผยุ ผง สายลมรอ้ นทพ่ี ดั กรรโชกอย่างรุนแรง ส่งเสยี งกึกกอ้ งเหมอื นเสยี งโอดโอยดว้ ยความเจบ็ ปวดของคู่รกั ทต่ี อ้ ง
พรากจากกนั และโหยหากนั ดว้ ยหวั ใจอนั แตกสลาย บรรดาหว้ ยหนองคลองบงึ ท่แี ลเห็น ต่างก็เหอื ดแหง้ เพราะ
แสงอนั แรงรอ้ นของดวงอาทติ ยแ์ ผดเผาจนเหลอื แต่โคลน และบรรดาตน้ ไมร้ ิมทางก็ยนื ตน้ เห่ยี วเฉาเหมอื นจะไว้

85

อาลยั ต่อวสนั ตฤดู (ฤดูใบไมผ้ ล)ิ ทจ่ี ากไป หรสิ วามนิ เดนิ โซเซอย่างอ่อนแรงเพราะความรอ้ น ความหวิ และความ
กระหายนาํ้ มาตามทางทผ่ี า่ นมา ทม่ี ไิ ดเ้จอผูค้ นแมแ้ ต่คนเดยี ว ในทส่ี ุด ก่อนจะหมดแรง เขาก็แลเหน็ หมบู่ า้ นเลก็
ๆ แหง่ หน่งึ อยู่ขา้ งหนา้ เมอ่ื มาถงึ ก็ไดพ้ บกบั พราหมณ์ผูห้ น่งึ ช่อื ปทั มนาภ กาํ ลงั ทาํ พธิ ยี ชั ญะสงั เวยเทพอยู่ เมอ่ื แล
เหน็ พวกพราหมณ์กาํ ลงั นงั่ รบั ประทานอาหารอยู่ในบา้ นของตน หรสิ วามนิ ก็เดนิ เขา้ ไปใกล ้ เขาก็เขา้ ไปยนื เกาะเสา
ประตูบา้ นดว้ ยความอ่อนแรง ขณะนนั้ นางพราหมณีผูเ้ป็นภรรยาของปทั มนาภแลเหน็ เขายนื เกาะเสาแน่วน่ิงไมไ่ หว
ตงิ ก็บงั เกดิ ความสงสาร ราํ พงึ แต่ตวั เองวา่ ‚อนิจจาเอย๋ ความหวิ น้ีเป็นทกุ ขจ์ รงิ หนอ ใครจะช่วยบรรเทาไดบ้ า้ ง ดูซิ
ทป่ี ระตูน้มี คี นอดโซคนหน่ึงมายนื เกาะอยู่ ดูทา่ จะเป็นคฤหสั ถเ์ ป็นแน่ ดูเขาซิ ยนื กม้ หนา้ ดว้ ยความอบั อาย ชะรอย
จะเป็นนกั เดนิ ทางไกลแน่เทยี ว ทา่ ทางหวิ โหยโรยแรงเหมอื นอดอาหารมานาน น่าสงั เวชนกั เราควรจะใหอ้ าหารแก่
เขาบา้ ง‛

เมอ่ื คดิ ดงั น้ี นางพราหมณีผูม้ ใี จเมตตาก็เขา้ ไปในบา้ น เอาอาหารใส่ชามมาจนเต็ม คอื ขา้ วทต่ี ม้ ดว้ ยนาํ้ นม
พรอ้ มดว้ ยเนยใสและนาํ้ ตาล นางย่นื ชามขา้ วใหแ้ ก่เขาและกล่าวว่า ‚เอา้ น่ี เอาไปกินซิ ไปนงั่ กินริมบงึ นนั่ แหละ
เพราะทน่ี ่ีไม่เหมาะทเ่ี จา้ จะมานงั่ กิน เพราะพราหมณ์เขากาํ ลงั กินอาหารกนั อยู่‛ หริสวามนิ แลเหน็ ก็ดใี จ รบั ชาม
อาหารมาจากนาง และกลา่ วว่า ‚ขา้ จะทาํ ตามท่านว่า‛ แลว้ เดนิ ไปหาทน่ี งั่ ใตต้ น้ ไทรริมฝงั่ นาํ้ ไม่ห่างไกลจากทน่ี น้ั
จดั การลา้ งมอื ลา้ งเทา้ และบว้ นปากจนสะอาด หลงั จากนนั้ กน็ งั่ ลงบรโิ ภคอาหารดว้ ยใจยนิ ดี

ขณะนน้ั มเี หย่ียวตวั หน่ึงคาบงูดว้ ยปาก และจบั ไวแ้ น่นดว้ ยกรงเลบ็ พาบนิ มาเกาะอยู่บนก่ิงไมต้ น้ นนั้
ปรากฏว่างูตวั นน้ั ตายแลว้ และมนี าํ้ ลายปนพษิ ไหลหยดลงมาในชามขา้ งของหริสวามนิ ซ่งึ วางอยู่ใตต้ น้ ไมพ้ อดี
พราหมณ์หนุ่มไม่ทนั สงั เกตเพราะกาํ ลงั หวิ จดั ก็กินขา้ วจนหมดชาม พษิ งูก็ซาบซ่านเขา้ สู่ร่าง ไดร้ บั ความเจ็บปวด
ทรมานเป็นอนั มาก จึงรอ้ งข้นึ ดว้ ยความตกใจว่า ‚อะโห โชคชะตาของมนุษยน์ ่ีหนอ เวลาเคราะหห์ ามยามรา้ ย
อะไร ๆ ก็หนีไปหมด ดูแต่ในชามน้ีสิ แมแ้ ต่จะปรุงแต่งดว้ ยของดีเลศิ คือนาํ้ นม นาํ้ ตาล และเนยใส ก็ยงั มา
เปลย่ี นเป็นยาพษิ ไปได‛้

กลา่ วดงั นนั้ แลว้ ชายหนุ่มก็กดั ฟนั ลกุ ข้นึ เดนิ โซซดั โซเซไปทบ่ี า้ นพราหมณ์ดว้ ยความลาํ บากแสนสาหสั แล
เหน็ นางพราหมณีผูใ้ หอ้ าหารกาํ ลงั นงั่ อยู่ทน่ี น้ั ก็กลา่ วแก่นางวา่ ‚เมอ่ื ตะก้ขี า้ กนิ ขา้ วของนางเขา้ ไปปรากฏว่ามยี าพษิ
ปนอยู่ ขา้ คงจะตายแน่ ช่วยตามหาหมอมารกั ษาขา้ ดว้ ย เร็ว ๆ นะ ขนื ชกั ชา้ ขา้ ตายลง บาปจะตกแก่เจา้ เพราะเจา้
ทาํ ใหพ้ ราหมณ์ถงึ แก่ความตาย‛

พอจบคาํ พดู ยงั มทิ นั จะแกไ้ ขแต่ประการใด หรสิ วามนิ ทนพษิ รา้ ยไมไ่ หว ก็ขาดใจตาย ทาํ ใหน้ างพราหมณี
ตกใจแทบส้นิ สติ ฝ่ายพราหมณป์ โุ รหติ ผูเ้ป็นสามขี องนางเหน็ เหตกุ ารณ์เกดิ ข้นึ เช่นน้ันก็โกรธจงึ ขบั ไลน่ างออกจาก
บา้ น ทงั้ ๆ ท่นี างเป็นคนบริสุทธ์ิและมใี จเมตตากรุณา นางถูกกล่าวโทษโดยไรค้ วามผดิ เช่นนนั้ ก็มคี วามเสยี ใจ

86

มาก เมอ่ื รูว้ ่านางมไิ ดท้ าํ บาปแมแ้ ต่นอ้ ย แต่ตอ้ งมาไดร้ บั โทษ จงึ เดนิ ไปยงั ท่านาํ้ ศกั ด์สิ ทิ ธ์ิเพอ่ื จะชาํ ระลา้ งบาปของ
ตน

ปญั หาของเร่อื งท่เี กดิ น้กี ็คอื ในบคุ คลทงั้ สท่ี เ่ี ก่ยี วกบั เร่อื งน้ีคอื เหยย่ี ว งู และพราหมณส์ ามภี รรยาทงั้ สอง
นน้ั ใครเป็นผูผ้ ดิ ในกรณีการตายของหรสิ วามนิ เร่อื งน้ยี งั หาไดม้ กี ารเฉลยปญั หาไม่

เวตาลจงึ กลา่ วข้นึ วา่ ‚ขา้ แต่พระราชาตรวิ กรมเสน โปรดตอบขา้ วา่ ใครเป็นคนผดิ ในกรณีน้ี ถา้ พระองคไ์ ม่
ทรงตอบกข็ อใหต้ ระหนกั วา่ คาํ สาปอนั ใดจะเกดิ แก่พระองค‛์

เมอ่ื พระราชาไดฟ้ งั เวตาลทูลบงั คบั ใหต้ อบดงั นนั้ ก็ทรงเฉลยวา่
‚ในเร่อื งน้ี จะว่าไปแลว้ ก็ไมเ่ หน็ จะมผี ูผ้ ดิ เลย แน่ละสาํ หรบั งูตวั นน้ั มนั ตายสนิทมาก่อนแลว้ จะทาํ ผดิ ได้
อย่างไร ถงึ แมเ้หยย่ี วจะคาบมนั มาทน่ี นั่ ก็ตาม ส่วนเหยย่ี วนน้ั เลา่ มนั คาบเหยอ่ื ของมนั มาเพอ่ื จะกนิ เป็นอาหารมนั
จะทาํ ผดิ อะไรเล่า ขณะเดยี วกนั สองพราหมณ์ผวั เมยี ก็ไม่ผดิ เพราะเขาเป็นผูช้ อบธรรม คนหน่ึงใหท้ านดว้ ยใจ
บรสิ ุทธ์ิ อกี คนหน่งึ กท็ าํ ถกู จารตี อะไรผดิ อะไรบาปก็วา่ กนั ไปตามกฏเกณฑแ์ ห่งศาสนา เพราะฉะนน้ั เขาย่อมไมผ่ ดิ
ตกลงไมม่ ใี ครผดิ ในกรณีน้ี ตรงกนั ขา้ มขา้ กลบั มคี วามคดิ วา่ ธรรมดายาพษิ ไมว่ า่ จะเก่ยี วขอ้ งกบั ใครก็เป็นอนั ตราย
แก่ชวี ติ ทงั้ ส้นิ ไมเ่ ลอื กว่าพราหมณ์ หรือคนวรรณะอ่นื ใครเลา่ จะโงเ่ ขลาถงึ กบั จะคดิ เลยเถดิ หาความผดิ ในความ
ไมผ่ ดิ ไดเ้ลา่ ‛
พอพระราชาตรสั ดงั น้ี เวตาลก็หวั เราะดว้ ยความชอบใจ ผละจากองั สาของพระราชาหายแวบไปสู่สาํ นกั
ของตนโดยทนั ที และพระราชากต็ อ้ งยอ้ นกลบั ไปลากตวั มนั กลบั มาอกี ครง้ั หน่งึ

87

นิทานเร่อื งท่ี ๑๔
นางรตั นวดี บตุ รเี ศรษฐี ผูห้ ลงรกั โจร

พระราชาตริวกิ รมเสนเสด็จกลบั ไปยงั ตน้ อโศก ปลดเวตาลลงจากก่ิงเหว่ยี งข้นึ พระอังสา เดนิ ยอ้ นกลบั
ตามทางเดมิ มาไดค้ รู่หน่ึงเวตาลก็กลา่ วข้นึ ว่า ‚ราชะ ดูพระองคจ์ ะทรงเหน็ดเหน่ือยอยู่ ถา้ กระไรเพอ่ื มใิ หต้ อ้ งเบอ่ื
หน่ายเกินไปเพราะหนทางยงั อยู่อกี ไกล ขา้ จะเล่าเร่อื งสนุกใหท้ รงฟงั สกั เร่อื งหน่ึง จะโปรดว่าอย่างไร‛ เมอ่ื เหน็
พระราชาไมต่ อบ เวตาลจงึ เลา่ เร่อื งนทิ านดงั น้ี

มเี มอื งใหญ่เมอื งหน่งึ ช่อื เมอื งอโยธยา อนั ไดช้ ่อื ว่าเป็นทป่ี ระทบั ขององคพ์ ระวษิ ณุเป็นเจา้ ครง้ั ทท่ี รงอวตาร
ลงมาเกดิ เป็นพระราม (ปรากฏเร่อื งราวในนารายณอ์ วตารปางท่ี ๗) ผูท้ รงทาํ ลายเหลา่ รากษสใหพ้ นิ าศย่อยยบั ไป
(รากษสนน้ั คือ ทศกณั ฐก์ บั พวกพอ้ ง) นครน้ีมพี ระราชาผูเ้กรยี งไกรทรงนามวรี เกตเุ ป็นผูค้ รองอยู่ ในเมอื งนน้ั มี
นายวาณิชมหาเศรษฐผี ูห้ น่งึ ช่อื รตั นทตั ตเ์ ป็นไวศยบดี (หวั หนา้ ของพ่อคา้ ทงั้ หลาย) แห่งพอ่ คา้ ทงั้ ปวง มภี รรยาช่อื
นนั ทยนั ตี และมธี ดิ าช่อื รตั นวดี ซง่ึ เทพทง้ั หลายประทานใหม้ าเกดิ ในตระกูลของคนทง้ั สอง นางรตั นวดเี จรญิ วยั
ข้นึ ดว้ ยความฟูมฟกั ถนอมของบดิ าและมารดา นอกจากมสี ริ ิโฉมเป็นเลศิ แลว้ ยงั มคี วามเรียบรอ้ ยน่ารกั อีกดว้ ย
ความงามของนางเป็นทจ่ี บั ใจของบรุ ุษทง้ั หลาย ฉะนน้ั จงึ มผี ูช้ ายมารกั ใคร่นางและสู่ขอนางเป็นภรรยา ไมแ่ ต่เพยี ง
บรรดาไวศยะตระกูลใหญ่ ๆ เท่านน้ั แมร้ าชาทงั้ หลายก็หลงใหลใฝ่ฝนั ในตวั นาง อยากจะไดเ้ ป็นชายาดว้ ยกนั
ทง้ั ส้นิ แต่นางมไิ ดป้ ลงใจรกั ใคร่บรุ ุษใดเลย ไมว่ ่าจะเป็นใคร ต่อเป็นองคอ์ มั รนิ ทรน์ างก็ไมป่ รารถนา และประกาศ
เจตนาของนางอย่างเด็ดเด่ยี วว่า นางยนิ ดตี ายเสยี ดกี ว่าจะคิดแต่งงานกบั ใคร พฤติกรรมของนางทาํ ใหไ้ วศยะผู ้
บดิ าบงั เกดิ ความเศรา้ ใจ แต่ก็ไมเ่ คยขดั ใจนางในเร่อื งน้ี และขา่ วคราวของนางนน้ั กเ็ ป็นทร่ี ูจ้ กั กนั ทวั่ ไปทงั้ นครอโยธ
ยา

ในกาลนน้ั ปรากฏว่าพวกราษฎรชาวเมอื งถกู โจรปลอ้ นสะดมตดิ ต่อกนั บ่อย ๆ ประชาชนผูเ้ดอื ดรอ้ นจงึ มา
ชมุ นุมกนั เรยี กรอ้ งต่อพระราชาวรี เกตใุ หช้ ่วยเหลอื โดยกลา่ ววา่

‚ขา้ แต่นฤบดี พวกเราทง้ั หลายมคี วามเดอื ดรอ้ นย่งิ นกั เพราะมโี จรมาปลน้ แทบทุกคืน และเราก็จบั มนั
ไมไ่ ด้ ขอพระองคโ์ ปรดทรงช่วยเหลอื ดว้ ยเถดิ ‛

เมอ่ื พระราชาไดฟ้ งั คาํ รอ้ งทกุ ขข์ องราษฎร กส็ งั่ ใหว้ างยาม แต่งตวั ปลอมเป็นชาวเมอื งแยกยา้ ยกนั ไปเฝ้าใน
จดุ ต่าง ๆ เพอ่ื จบั โจรมาลงโทษ แต่เวลาผา่ นไปชา้ นานก็ยงั จบั โจรไมไ่ ด้ การปลอ้ นสดมภอ์ นั อกุ อาจก็ยงั เกดิ ข้นึ เป็น
ประจาํ ทกุ คนื ดงั นนั้ พระราชาจงึ ตอ้ งปลอมพระองคอ์ อกไปดูเหตกุ ารณด์ ว้ ยพระองคเ์ องในคนื วนั หน่งึ

88

ขณะท่ีพระราชาทรงถืออาวุธดอ้ มมอง
มาถงึ สถานทแ่ี ห่งหน่งึ ในพระนครนน้ั ก็เจอชายคน
หน่ึงทาํ ลบั ๆ ล่อ ๆ อยู่ขา้ งถนนขา้ งหนา้ มกี ิริยา
ชวนใหส้ งสยั เพราะเหลยี วซา้ ยแลขวาลอกแลก
เป็นพริ ุธ พระราชาแลเห็นดงั นนั้ ก็สะกดรอยตาม
ไปห่าง ๆ ทรงราํ พงึ ว่า ‚เจา้ น่ีคงจะเป็นโจรอย่างไม่
ตอ้ งสงสยั เลย มนั กาํ ลงั มองหาทางเขา้ บา้ นเพอ่ื จะ
ตดั ช่องย่องเบาเอาทรพั ยข์ องชาวบา้ นแน่ ๆ‛ คิด
ดงั น้ีแลว้ ก็ทรงเร่งฝีเทา้ ติดตามไปทนั ที ฝ่ ายโจร
เหลียวกลบั มาเห็นเขา้ ก็ถามว่า ‚เจา้ เป็นใคร‛
พระราชาแสรง้ ตอบวา่ ‚ขา้ เป็นโจรน่ะซ‛ิ บรุ ุษนน้ั ได้
ฟงั ก็กล่าวว่า ‚เหมาะทเี ดียว ขา้ ไดเ้ พ่อื นร่วมทาง
ของขา้ แลว้ คือเจา้ น่ีเอง เพราะเจา้ มีอาชีพอย่าง
เดยี วกบั ขา้ ไปบา้ นขา้ เถอะ ขา้ ยนิ ดตี อ้ นรบั เจา้ ‛

เมอ่ื ไดย้ นิ โจรกลา่ วดงั นนั้ พระราชาก็ตอบ
ตกลง และติดตามโจรไปยงั ท่อี ยู่ของมนั ซ่งึ เป็น
หอ้ งใตด้ ินอยู่ลึกเขา้ ไปในป่ าแห่งหน่ึง หอ้ งน้นั
ตกแต่งงดงามตระการตาดว้ ยของมคี ่าราคาแพงทงั้ ส้นิ เมอ่ื กระทบแสงตะเกยี งก็สะทอ้ นเป็นประกายระยบิ ระยบั ดู
ราวกบั เป็นสวรรคใ์ ตบ้ าดาลอกี แห่งหน่ึงซง่ึ พลี (พลี เป็นพญาอสูรตนหน่ึงเคยรุกรานมนุษยแ์ ละเทวดาจนสามารถ
ตง้ั ตวั เป็นใหญ่ครอบครองทง้ั ๓ โลก แต่ในทส่ี ุดถกู พระนารายณ์อวตารเป็นพราหมณ์เต้ยี (วามนาวตาร) มาปราบ
พลถี ูกไลล่ งไปครองบาดาลอนั เป็นเสมอื นสวรรคใ์ ตด้ นิ และไดร้ บั คาํ มนั่ สญั ญาจากพระวษิ ณุว่า ถา้ ทาํ ตวั ดตี ่อไป
ภายหนา้ จะใหเ้ป็นพระอนิ ทรอ์ กี ครงั้ ) มไิ ดเ้ป็นเจา้ ของฉะนนั้

ฝ่ายพระราชา เมอ่ื เสดจ็ เขา้ ไปในนิวาสสถานของโจรแลว้ ก็ทรงแลดูโดยรอบ และนงั่ ลงบนพ้นื ทป่ี ูลาดดว้ ย
พรมอนั งามวจิ ติ ร ในขณะทน่ี ายโจรเดนิ หายเขา้ ไปในหอ้ งชน้ั ใน มนี างทาสผูห้ น่งึ เดินออกมาและกลา่ วแก่พระราชา
วา่

89

‚โอ วรี ะ ท่านเขา้ มาในทน่ี ้ีทาํ ไม รูไ้ หมว่าน่ีเป็นปากแห่งมฤตยูแทเ้ทยี ว ชายคนทท่ี ่านตามมาน้ีเป็นมหาโจร
จอมโหดคนหน่งึ ประเดยี๋ วเขาออกมาจากหอ้ ง เขาจะจดั การกบั ท่านอย่างไมต่ อ้ งสงสยั ขา้ ขอเตอื นท่านวา่ โจรคนน้ี
เป็นคนเจา้ เลห่ แ์ สนกล มอี บุ ายสารพดั จงรบี หนีไปโดยเรว็ เถดิ ‛

พระราชาไดฟ้ งั ดงั นน้ั ก็รีบเสด็จกลบั วงั
ทนั ที เมอ่ื ถงึ วงั แลว้ ก็เรียกทหารมฝี ีมอื พวกหน่ึงมา
ประชมุ สงั่ ใหเ้ตรียมพรอ้ มเพอ่ื รบั สถานการณ์ทจ่ี ะ
เกิดข้นึ เมอ่ื เรยี บรอ้ ยแลว้ ก็ทรงนาํ ทหารไปจดุ ช่อง
ทางเขา้ สาํ นกั โจรและเรียงรายลอ้ มเอาไวท้ ุกดา้ น
ฝ่ายโจรเมอ่ื รูว้ า่ สาํ นกั ถกู ลอ้ มก็รูว้ ่าความลบั ของตน
แตกเสยี แลว้ ก็วง่ิ ถลนั ออกมาต่อสูอ้ ย่างยอมตาย
ถวายชวี ติ

เม่ือนายโจรออกมาเผชิญหนา้ กับกอง
ทหาร ก็ร่ายมนตรอ์ นั ศกั ด์สิ ทิ ธ์ปิ ้องกนั ตนเอง และ
กวดั แว่งดาบฟนั ฉับลงท่ีงวงชา้ งจนขาดกระเด็น
แลว้ ฟนั ขามา้ จนขาดสะบนั้ จากนั้นก็เด็ดศีรษะ
ทหารทร่ี ุมลอ้ มดว้ ยอาวุธอนั คมกริบ พระราชาและ
เหน็ ความอกุ อาจกลา้ หาญของโจรใจฉกาจเช่นนนั้ ก็
กวดั แกว่งขรรคาวุธคู่พระหตั ถป์ ราดเขา้ รบั มอื โจร
ทนั ที ทรงใชฝ้ ีมอื อนั ชาํ นาญคลอ่ งแคลว่ จนโจรเสยี
ท่าหงายหลงั ลงกบั พ้นื แลว้ ทรงเหยีบบร่างมนั ไว้
จบั มดั มอื ไขวห้ ลงั ลากถลู ู่ถกู งั กลบั วงั และใหร้ บิ ทรพั ยส์ มบตั บิ รรดามขี องโจรเขา้ เก็บไวใ้ นทอ้ งพระคลงั หลวง ทรง
พจิ ารณาว่าโจรนน้ั ไดก้ ่อกรรมทาํ เขญ็ ต่อราษฎรมาแลว้ มากมาย จงึ ตดั สนิ ใหป้ ระหารชีวติ เสยี โดยจะเอาไปเสยี บ
ประจานเสยี ในวนั รุ่งข้นึ

เมอ่ื ไดเ้วลาประหาร โจรก็ถูกมดั เดนิ ไปตามทอ้ งถนนพรอ้ มกบั มกี องทหารรวั กลองเป็นจงั หวะตดิ ตามไป
พาไปสู่ตะแลงแกงท่ปี ระหาร ระหว่างทางท่ผี ่านไป นางรตั นวดลี ูกสาวเศรษฐเี ปิดหนา้ ต่างปราสาทมองลงมา แล
เห็นโจรหนุ่มมรี ่างอนั เปรอะเป้ือนดว้ ยโลหติ และมอมแมมไปดว้ ยฝุ่น ก็บงั เกิดความสงสารและความพศิ วาสใน
ฉบั พลนั นางจงึ วง่ิ เขา้ ไปหาบดิ าอย่างรอ้ นรนและกลว่ กระหดื กระหอบว่า ‚ท่านพ่อ ช่วยขา้ ดว้ ย ขา้ เหน็ นายโจรถูก

90

ตระเวนผา่ นไปเดยี๋ วน้ี ขา้ รกั เขา ขา้ เลอื กเขาเป็นสามแี ลว้ แต่เขากาํ ลงั จะถกู นาํ ไปสู่ตะแลงแกง พ่อตอ้ งเอาเงนิ ไปไถ่
ตวั เขาใหเ้ป็นอสิ ระ ถา้ พ่อไมท่ าํ ตามใจขา้ ขา้ จะยอมตายพรอ้ มกบั เขาในวนั น้แี หละ‛

รตั นทตั ตเ์ ศรษฐไี ดฟ้ งั นางกลา่ วกป็ ระหลาดใจ กลา่ ววา่

‚ลูกเอย๋ เจา้ เอาอะไรมาพูด แต่ก่อนน้ผี ูช้ ายทง้ั รูปงาม มที รพั ยแ์ ละมคี ุณธรรมมากมายหลายคน มางอนงอ้
ต่อเจา้ เลอื กเขาเป็นสามี เจา้ ก็ไม่ไยดี ปฏเิ สธไปหมดทุกราย มาบดั น้ีเจา้ กลบั มาเลอื กโจรตาํ่ ชา้ เป็นสามี เจา้ คิด
อย่างไรเลา่ ลูกเอย๋ ‛

ถงึ แมบ้ ดิ าจะคดั คา้ นและเตอื นสตมิ ากมาย แต่นางก็ยนื กรานความปรารถนาของนางอย่างด้อื ดงึ และไม่
ยอมเปลย่ี นใจ จนในทส่ี ุดเศรษฐกี ็ใจอ่อน รีบไปเฝ้าพระราชา ทูลขอไถ่ตวั นกั โทษดว้ ยเงนิ จาํ นวนมหาศาลหลาย
รอ้ ยโกฏิ แต่พระราชาก็ไม่ทรงฟงั เพราะโจรผูน้ ้ีไดป้ ลน้ สะดมทรพั ยส์ ินราษฎรมาแลว้ เป็นมลู ค่ามหาศาล และทาํ
รา้ ยผูค้ นมามากมายนบั ไม่ถว้ น ย่งิ กว่านนั้ กว่าจะจบั มนั มาไดพ้ ระองคต์ อ้ งเส่ยี งเอาชีวติ เป็นเดมิ พนั ดว้ ยเหตุผล
ดงั กลา่ วน้จี งไมส่ ามารถจะปลอ่ ยโจรใหเ้ป็นอสิ ระได้

เศรษฐไี ดฟ้ งั คาํ ปฏเิ สธจากพระราชาดงั นนั้ ก็เดนิ คอตกกลบั มาบา้ นดว้ ยความผิดหวงั นางรตั นวดแี จง้ ว่า
บดิ าทาํ งานไมส่ าํ เร็จก็ประกาศยนื ยนั เจตนาของนางว่า นางยนิ ดจี ะตายตามโจรหนุ่มไปปรโลกโดยไมอ่ าลยั ต่อชวี ติ
ไมว่ า่ บดิ าหรอื ญาตพิ น่ี อ้ งจะเกล้ยี กลอ่ มเพยี งใดก็ตาม นางจดั แจงอาบนาํ้ แต่งตวั แลว้ ข้นึ วอมสี ปั ทนกางกน้ั ตรงไปสู่
ลานประหารโดยด่วน มบี ดิ ามารดากบั ญาติติดตามไปดว้ ยความเป็นห่วง ต่างคนต่างเศรา้ โศก เพราะรูว้ ่าคงจะ
ไมไ่ ดพ้ บหนา้ นางอกี ต่อไป

ก่อนทข่ี บวนของเศรษฐจี ะเดนิ ทางไปถงึ นายโจรก็ถกู เสยี บประจานอยู่บนขาหยงั่ แลว้ และลมหายใจกาํ ลงั
แผ่วลงทุกทีใกลจ้ ะถงึ แก่ความตาย เม่อื เห็นนางรตั นวดีพรอ้ มดว้ ยกลุ่มผูต้ ิดตามเดินเขา้ มายงั ลานประหารก็
ประหลาดใจ จงึ ไต่ถามจนทราบความจรงิ แลว้ กร็ อ้ งไหต้ ่อหนา้ คนทงั้ หลาย สกั ครู่หน่งึ ก็เปลย่ี นเป็นหวั เราะแลว้ ขาด
ใจตาย นางรตั นวดตี รงเขา้ กอดร่างของโจรดว้ ยความอาลยั แลว้ ใหน้ าํ โจรลงจากทป่ี ระหาร พาไปยงั กองไฟทก่ี ่อข้นึ
วางร่างโจรลงบนจติ กาธาน แลว้ ข้นึ ไปนอนเคยี งขา้ งกนั ในท่ามกลางกองไฟอนั ลกุ โชตชิ ่วงโดยรอบ

ทนั ใดนน้ั องคพ์ ระศิวะวสิ ุทธิเทพผูป้ ระทบั อยู่ในสุสานโดยไม่มใี ครมองเหน็ ก็เปลง่ เสยี งดงั ไดย้ นิ มาทาง
อากาศว่า ‚อะโห เจา้ ผูเ้ป็นปดวิ รดั าช่างมใี จภกั ดี ยากจะหาใครเสมอเหมอื น เจา้ จงเลอื กขอพรต่อขา้ เถดิ ขา้ จะให้
เจา้ สมความปรารถนาทกุ ประการ‛

91

เมอ่ื นางรตั นวดไี ดย้ นิ สาํ เนียงทพิ ยด์ งั นน้ั ก็ยกมอื กระทาํ อญั ชลตี ่อพระผูเ้ป็นเจา้ และทูลขอพรว่า ‚ขา้ แต่
พระมเหศวร บดิ าของหม่อมฉนั เป็นคนไรบ้ ตุ รชายทจ่ี ะสบื สกุล ขอโปรดประทานพรใหท้ ่านมบี ุตรชายสกั รอ้ ยคน
เถดิ เพราะถา้ ท่านไมม่ บี ตุ รชาย และขา้ ส้นิ ชีวติ ไปแลว้ ท่านกค็ งจะตอ้ งตายตามหมอ่ มฉนั ไปอยา่ งแน่นอน‛

พระผูท้ ดั จนั ทรเ์ ป็นป่ิน (พระจนั ทรเศขร พระศิวะเอาพระจนั ทรม์ าเสยี บเป็นป่ินปกั พระเมาลี หลงั จากยุติ
ขอ้ พพิ าทระหว่างพระจนั ทรก์ บั พระพฤหสั บดเี ร่อื งนางดาราแลว้ เพราะจะช่วยใหพ้ ระจนั ทรไ์ ดเ้ขา้ สู่เทวสภาอกี ครง้ั
หน่งึ ) ไดฟ้ งั คาํ นางกส็ บพระทยั ยง่ิ นกั ตรสั วา่

‚เอาเถดิ ขา้ จะใหบ้ ดิ าของเจา้ มลี ูกชายรอ้ ยคน จงขอพรอกี ขอ้ หน่ึงเถดิ เพราะหญงิ ทป่ี ระเสรฐิ สุดอย่างเจา้
สมควรจะไดอ้ ะไรทเ่ี จา้ เหน็ สมควรอกี ขา้ จะใหเ้จา้ ‛

เมอ่ื ไดฟ้ งั เทวดาํ รสั เช่นน้ี รตั นวดโี ฉมงามจงึ กราบทูลวา่

‚ขา้ แต่พระผูเ้ ป็นเจา้ สูงสุด หากจะทรงเมตตาแก่หม่อมฉนั แลว้ ไซร้ ขอไดโ้ ปรดชบุ ชวี ติ ของสามหี ม่อมฉนั
ดว้ ยเถดิ ใหเ้ขาไดด้ าํ รงชวี ติ เป็นคนดสี บื ไปชวั่ กาลนาน‛

เมอ่ื พระศมั ภู (พระผูม้ คี วามสุข เป็นพระฉายานามหน่ึงในจาํ นวน ๑,๐๐๐ นาม ของพระศิวะ) ไดฟ้ งั
ถอ้ ยคาํ ของนางกต็ รสั ตอบมาโดยอากาศ อนั ใคร ๆ หาไดแ้ ลเหน็ พระองคไ์ มว่ า่

‚จงเป็นเช่นนน้ั เถดิ ขอใหส้ ามขี องเจา้ จงลุกออกมาจากกองไฟ และมชี วี ติ อกี ครงั้ หน่ึง ขอใหเ้ขาประพฤติ
ตนเป็นคนดสี บื ไป และใหพ้ ระราชาวรี เกตยุ กโทษใหแ้ ก่เขาดว้ ยเถดิ ‛

ทนั ใดนน้ั นายโจรก็ลุกออกมาจากกองไฟ มชี ีวติ และปราศจากบาดแผลทงั้ ปวงในร่างกาย เศรษฐรี ตั น
ทตั ตแ์ ลเหน็ ภาพอศั จรรยท์ ่นี ายโจรและธิดาของตนรอดชีวติ มาทงั้ คู่ บรรดาญาตทิ ง้ั หลายทม่ี าชมุ นุม ณ ทน่ี น้ั ก็มี
ความพศิ วงต่นื เตน้ ไปตามกนั เมอ่ื กลบั เขา้ ในปราสาททพ่ี าํ นกั แลว้ เศรษฐกี ็จดั การเฉลมิ ฉลองเป็นการใหญ่ และทาํ
พธิ บี วงสรวงองคพ์ ระศิวะทไ่ี ดป้ ระทานพรแก่ตนและวงศต์ ระกูล ใหม้ ลี ูกชายเกดิ มาถงึ รอ้ ยคน พระราชาวรี เกตุก็
เช่นเดียวกนั แลเห็นว่าโจรผูม้ ฝี ืมอื นนั้ ไดก้ ลบั ตวั เป็นคนดีแลว้ ก็โปรดใหเ้ ขา้ มาเฝ้ า ทรงแต่งตง้ั เป็นยอดขุนพล
ประจาํ กองทพั และโปรดใหท้ าํ พธิ แี ต่งงานระหวา่ งยอดขนุ พลกบั นางรตั นวดอี ย่างสมเกยี รติ

ฝ่ ายเวตาลผูน้ งั่ อยู่บนองั สาของพระเจา้ ตริวิกรมเสนเล่านิทานของตนจบลงแลว้ ก็ทูลถามปญั หาต่อ
พระราชา โดยคกุ คามใหพ้ ระองคต์ ระหนกั ในคาํ สาปอย่างทเ่ี คยขูม่ าแลว้ ทกุ ครงั้ วา่

92

‚โอ ราชะ โปรดตอบหน่อยเถดิ ว่า เหตใุ ดนายโจรผูถ้ กู เสยี บประจานนนั้ เมอ่ื เหน็ นางรตั นวดแี ละบดิ าของ
นางเดนิ เขา้ มาหา จงึ แสดงอาการประหลาดคอื รอ้ งไหใ้ นตอนแรกและหวั เราะในตอนหลงั ‛

พระราชาไดฟ้ งั ก็ตรสั ว่า ‚นายโจรรอ้ งไหเ้ พราะตระหนกั ในบุญคุณของเศรษฐที ่ยี อมสละทรพั ยห์ ลายสบิ
โกฏเิ พอ่ื จะไถ่โทษตน ซง่ึ นาํ้ ใจเช่นน้ีตนหาไดม้ โี อกาสจะทดแทนไดไ้ ม่ ส่วนนางรตั นวดนี น้ั เลา่ ช่างน่าขาํ นกั ทน่ี างมี
โอกาสจะไดอ้ ภเิ ษกกบั พระราชาทงั้ หลาย แต่ก็กลบั ปฏเิ สธไปหมด นางมาเลอื กเราดว้ ยประโยชนอ์ นั ใดเลา่ หวั ใจ
ของผูห้ ญงิ น้หี นอ ช่างลกึ ลบั ซบั ซอ้ นดงั เขาวงกต ใครเลา่ จะเขา้ ใจได้

เมอ่ื พระราชาตรสั ดงั น้ี เวตาลผูท้ รงพลงั ก็ใชม้ นตรว์ เิ ศษของตน บนั ดาลกายหายวบั ไปกบั ตา ปล่อยให้
พระราชาตอ้ งเหน็ดเหน่อื ยพระทยั เสดจ็ กลบั ไปยงั ตน้ อโศกอกี ครงั้ หน่งึ เพอ่ื จบั ตวั มนั มาไวท้ พ่ี ระองั สาตามเดมิ

93

นิทานเร่อื งท่ี ๑๕
ความรกั ของเจา้ หญิงศศิประภา

แลว้ พระเจา้ ตริวกิ รมเสนก็เสด็จกลบั ไปสู่ตน้ อโศก ทรงดึงตวั เวตาลลงมา และเร่ิมออกเดินทางต่อไป
ขณะทด่ี าํ เนินไปขา้ งหนา้ เวตาลซง่ึ อยู่บนบา่ ของพระองคก์ ็ชวนคุยข้นึ ว่า ‚แน่ะ ราชะ ขอทรงเงย่ี โสตสดบั เถดิ ขา้ มี
เร่อื งสนุก ๆ จะเลา่ ถวาย‛

ครง้ั หน่ึงในอาณาจกั รเนปาล มนี ครตงั้ อยู่ช่ือนครศิวปุระ และท่นี ครน้ี พระราชาทรงนามว่ายศเกตุทรง
ปกครองอยู่ พระองคม์ รี าชเสวกผูใ้ กลช้ ดิ อยู่คนหน่งึ ช่อื ปรชั ญาสาคร และทรงไวว้ างพระทยั ใหเ้ขาดูแลพระราชกจิ
ทุกอย่าง ส่วนพระองคเ์ องทรงใชเ้ วลาสาํ ราญพระทยั อยู่กบั พระมเหสีคือ พระนางจนั ทรประภา เวลาผ่านไป
พระราชาทรงไดพ้ ระธดิ าองคห์ น่งึ อนั ประสูตแิ ต่พระราชเทวี ทรงตง้ั พระนามใหว้ า่ เจา้ หญิงศศิประภา พระราชกมุ ารี
พระองคน์ ้มี วี รรณะอนั ผุดผ่องดงั่ แสงพระจนั ทรผ์ ูเ้ป็นประหน่งึ ดวงเนตรของโลก

จําเนียรกาลสืบมา พระราชธิดาทรง
จาํ เริญวยั เป็นสตรีแรกรุ่นมสี ิริโฉมงดงามย่ิงนกั
วนั หน่ึงในฤดูวสนั ต์ เจา้ หญงิ เสด็จชมราชอุทยาน
พรอ้ มดว้ ยนางบาทบริจาริกาแวดลอ้ มโดยรอบ
เพอ่ื ชมการแสดงฉลองฤดูใบไมผ้ ลนิ น้ั และทแ่ี ห่ง
หน่ึงในอุทยานน้ีเอง พราหมณ์หนุ่มคนหน่ึงช่ือ
มนสวามิน บตุ รชายของเศรษฐไี ดเ้ขา้ มาเทย่ี วดว้ ย
มาณพหนุ่มแลเห็นเจา้ หญิงกาํ ลงั เก็บดอกไมอ้ ยู่
แขนของนางท่เี คลอ่ื นไหวนนั้ ดูแฉลม้ เฉลาย่ิงนกั
แสดงใหเ้ ห็นทรวดทรงอนั งามจบั ตาหาท่ีติมิได้
ยามนางกรีดกรายน้ิวเดด็ ก่ิงดอกไมก้ ็ดูงามสลวย
ไม่ขดั ตา เมอ่ื หนุ่มนอ้ ยมนสวามนิ ไดเ้ หน็ นาง เขา
รูส้ กึ ในบดั ดลวา่ นางไดเ้ดด็ เอาหวั ใจของเขาไปดว้ ย
ทาํ ใหเ้ขา งงงวยดว้ ยความรกั นางจนแทบจะระงบั
สติไวไ้ ม่อยู่ ชายหนุ่มรําพึงแก่ตวั เองว่า ‚น่ีคือ
นางรตี (รตี แปลวา่ รกั ใคร่, พอใจ, รืน่ รมย์ เป็น
ชายาของพระกามเทพ (เทพแห่งความรกั ) นาง

94

เป็นธิดาของพระทกั ษะพรหมฤษีประชาบดี เป็นผูท้ ีม่ บี ทบาทเหมอื นกบั เทวอี โฟรโดตข์ องกรีก หรือวนี สั ของโรมนั
ในกาลครงั้ หน่ึง พระศิวะทรงเศรา้ โศกอย่างหนกั เนือ่ งจากพระสตผี ูเ้ป็นชายาของพระองคก์ ลนั้ ใจตาย เพราะทกั ษะ
บดิ าของนางดูหมนิ่ พระศิวะ ความเศรา้ โศกของพระศิวะโดยไม่สนใจไยดีต่อโลก ทาใหเ้กิดความเดือดรอ้ นไปทวั่
ในกาลนนั้ พระสตีไปเกิดใหมเ่ ป็นพระอมุ า ธิดาทา้ วหมิ วตั เจา้ แห่งขนุ เขาหมิ าลยั ทวยเทพทงั้ หลายจึงคิดจะใหน้ าง
ไดเ้ ป็นชายาของพระศิวะ เพอื่ จะไดบ้ งั เกิดโอรสเป็นเทพแห่งสงครามจะไดไ้ ปปราบศตั รูของทวยเทพ จึงขอความ
อนุเคราะหจ์ ากพระกามเทพใหช้ ่วยเหลอื พระกามเทพจงึ ยงิ ศรดอกไมไ้ ปทีพ่ ระศิวะ ทาใหพ้ ระองคล์ มื พระเนตรข้นึ
แลเหน็ พระอุมาก็หลงรกั นาง แต่พอรูว้ ่ากามเทพเป็นผูย้ งิ พระองคด์ ว้ ยบุษปศร ก็โกรธ จึงลมื พระเนตรทีส่ ามเป็น
ไฟกรดเผาผลาญกามเทพกลายเป็นจุณไป พระกามเทพจึงไม่มรี ่างกาย ไดน้ ามใหมว่ ่าพระอนงค์ (ผูไ้ ม่มรี ่างกาย)
ไป นางรตมี คี วามเศรา้ โศกเสยี ใจมาก ทูลขอสามคี ืนจากพระศิวะหลายครงั้ ในทสี่ ดุ พระศิวะใหพ้ ระกามเทพลงไป
เกิดเป็นโอรสของพระกฤษณะในสงครามมหาภารตะชอื่ พระประทยมุ น์ และใหน้ างรตลี งไปเกิดเป็นภรรยาอสูรชือ่
มายาวดี ต่อมานางไดป้ ระทยมุ นก์ ุมารจากทอ้ งปลาใหญ่ นางเล้ยี งดูประทยมุ นม์ าจนเป็นหนุ่ม และไดป้ ระทยมุ น์
เป็นสามี เพราะพระนารทฤษีบอกนางว่า นางคือนางรตีในชาติก่อน และประทยมุ นน์ นั้ ก็คือกามเทพนนั่ เอง รตี มี
ฉายาต่าง ๆ กนั ดงั น้ี

๑. เรวา, กาม,ิ ปรีติ = ผูย้ งั ใหเ้กดิ ความรกั ใคร่ยนิ ดี
๒. กามปตั นี = เมยี ของกามเทพ
๓. กามกลา = ผูเ้ป็นส่วนของกามเทพ
๔. กามปรียา = ผูเ้ป็นทรี่ กั ของกามเทพ
๕. ราคลตา = ไมเ้ล้อื ยแหง่ ความกาหนดั
๖. มายาวดี = ผูม้ เี ลห่ ก์ ล
๗. เกลกิ ลิ า = ยวนเสน่ห์
๘. ศภางคี = ผูง้ ามทงั้ ร่าง ฯลฯ)

หรือไฉน นางปรากฎร่างเพอ่ื มาเก็บรวมรวมบุปผามาลที ่เี กลอ่ื นกล่นในฤดูวสนั ตเ์ พอ่ื เอาไปทาํ บุษปศรถ
วายพระมนั มถะ (มนั มถะ แปลว่า ผูก้ ่อกวนใจ เป็นฉายานามหน่ึงของกามเทพ เพราะกามเทพนนั้ ทาใหห้ วั ใจ
มนุษยท์ ีถ่ ูกยงิ ดว้ ยบุษปศรตอ้ งปนั่ ป่วนรญั จวนดว้ ยความรกั ) แน่เทยี ว และหรือว่าน่ีคอื อรญั ญานี (นางไม)้ ท่ี
ปรากฏร่างข้นึ เพอ่ื กระทาํ สกั การะต่อพระวสนั ตเทพบตุ ร (วสนั ตะ, วสนั ต์ ชือ่ เทพองคห์ น่ึงทีท่ าใหเ้กิดวสนั ตฤดู
หรือฤดูใบไมผ้ ลอนั สวยงามยงิ่ กว่าฤดูใด ๆ เพราะมธี รรมชาติอนั ตระการตาชวนใหเ้พลดิ เพลนิ วสนั ตะเป็นเพอื่ น
สนิทของกามเทพ ไมป่ รากฏว่าเป็นโอรสของใคร) ในฤดูกาลเช่นน้กี ระมงั ขณะทช่ี ายหนุ่มกาํ ลงั ราํ พงึ แก่ตวั เองอยู่
นนั้ เจา้ หญงิ ก็เหลอื บมาเหน็ เขา้ พอดี นางรูส้ กึ เหมอื นกบั ว่าเทพแหง่ ความรกั (พระอนงค)์ ผูห้ าพระกายมไิ ดแ้ ลว้

95

กลบั มาปรากฏใหเ้หน็ อกี ครงั้ หน่ึง นางตะลงึ ต่อภาพทเ่ี หน็ เบ้อื งหนา้ ลมื เก็บดอกไม้ ลมื เคลอ่ื นไหว ลมื หมดทกุ ๆ
อยา่ ง

ในระหว่างท่บี ุคคลทงั้ สองกาํ ลงั จอ้ งมองกนั อยู่ดว้ ยความรกั อนั ด่ืมดาํ่ หลงใหลน้ีเอง พลนั ก็มเี สียงรอ้ ง
ตะโกนเอะอะดว้ ยความต่นื ตกใจ คนทงั้ สองไดย้ นิ ก็ชะเงอ้ คอดูว่าเกิดอะไรข้นึ ทนั ใดก็แลเห็นท่มี าแห่งเสยี ง คือ
ชา้ งพลายเชือกหน่ึงว่งิ มาแต่ไกลเพราะไดก้ ล่นิ นางชา้ ง มนั สลดั เคร่ืองพนั ธนาการหลุดออก เหว่ยี งควาญช้าง
กระเดน็ แลว้ ตะลยุ ฝ่าไมไ้ ลห่ กั โผงผางเตลดิ มาตามทาง นางบาทบรจิ ารกิ าทแ่ี วดลอ้ มเจา้ หญงิ อยู่ต่างก็พากนั วง่ิ หนี
เอาชีวติ รอดดว้ ยความตกใจกลวั สุดขดี แต่มนสวามนิ ไดส้ ติก่อน เขาวง่ิ ถลนั ตรงมาท่นี าง และอมุ้ นางไวใ้ นออ้ ม
กอด นางกอดเขาไวอ้ ย่างขลาด ๆ ความรูส้ กึ สบั สนดว้ ยความกลวั ความรกั และความละอาย ชายหนุ่มตระกอง
กอดนางไวแ้ น่น วง่ิ หนไี ปไดร้ ะยะทางไกล พน้ เขตทช่ี า้ งเมามนั จะตามมาทนั ในทส่ี ุดนางกาํ นลั ทง้ั หลายก็ตามมาทนั
กลา่ วคาํ ยกย่องสรรเสรญิ พราหมณห์ นุ่มเป็นอนั มากทช่ี ่วยพระธดิ าไว้ แลว้ พานางกลบั วงั แต่ระหว่างทางทน่ี างจาก
ไป นางเหลยี วหลงั กลบั มาดูเขาบ่อย ๆ ดว้ ยความอาวรณ์ เมอ่ื กลบั สู่วงั แลว้ นางก็โศกครวญหวนหาแต่เขาผูเ้ป็น
วรี บรุ ษุ ในใจของนางทวิ าและราตรกี ผ็ า่ นไปดว้ ยความตรอมใจในความรกั ทน่ี างมตี ่อเขา

สว่ นมนสวามนิ ก็ออกจากอทุ ยาน แลตามนางไปจนกระทงั่ นางหายลบั เขา้ ตาํ หนกั ไป เขากลา่ วแก่ตวั เองวา่
‚ขา้ อยู่โดยปราศจากนางไม่ได้ ท่พี ่งึ ของขา้ ในยามน้ีก็เห็นจะมแี ต่มูลเทวะ จอมเจา้ เล่หท์ ่เี ชียวชาญทางไสยเวท
เทา่ นนั้ ‛

ราํ ลกึ ฉะน้ีแลว้ ก็เตรียมจะไปพบจอมขมงั เวทยผ์ ูน้ นั้ ครนั้ ถงึ วนั รุ่งข้นึ ชายหนุ่มออกเดนิ ทางไปยงั สาํ นกั
ของมูลเทวะผูเ้ป็นบดแี ห่งมายาวนิ ทง้ั หลาย แลเหน็ จอมขมงั เวทยก์ บั ศศินผูเ้ป็นสหาย กาํ ลงั ทดลองมนตรไ์ สยต่าง
ๆ หลายแบบหลายวธิ ี สะเทอื นฟ้าสะเทอื นเดนิ ราวกบั สงครามทอ่ี สูรขบั เค่ยี วกบั ทวยเทพกาํ ลงั ดาํ เนนิ อยู่ ชายหนุ่ม
เขา้ ไปแสดงคารวะต่อเจา้ สาํ นกั อย่างขลาด ๆ แลว้ แจง้ ความประสงคข์ องตนใหท้ ราบ มูลเทวะไดฟ้ งั ก็หวั เราะยก
ใหญ่ แต่ในทส่ี ุดกย็ อมรบั วา่ จะช่วยใหช้ ายหนุ่มไดส้ มั ฤทธ์ผิ ล จอมขมงั เวทยม์ นุษยเ์ จา้ เลห่ ห์ ยบิ เมด็ ยากลม ๆ เลก็
ๆ ท่ปี ลุกเสกแลว้ เมด็ หน่ึงใส่ลงไปในปากของตนเอง ทนั ใดก็กลายเป็นรูปพราหมณ์แก่ แลว้ เอายาเมด็ ท่สี องใส่
ปากของมนสวามนิ ทาํ ใหช้ ายหนุ่มกลายร่างเป็นหญงิ สาวรูปงาม จากนนั้ ราชาไสยเวทก็จูงมอื สาวนอ้ ยไปสู่ทอ้ งพระ
โรงของกษตั รยิ ผ์ ูเ้ป็นพระบดิ าของเจา้ หญงิ ศศิประภา และทูลว่า ‚โอ ราชะ ขา้ มลี ูกชายอยู่เพยี งคนเดยี ว ขา้ ไดไ้ ปสู่
ขอหญงิ งามคนหน่ึงมาใหเ้ป็นภรรยาของเขา และอตุ ส่าหเ์ ดนิ ทางดน้ั ดน้ มาแต่ไกล เพอ่ื จะมอบนางใหแ้ ก่ลูกของขา้
แต่ไมพ่ บเขา ขา้ จะตอ้ งออกตดิ ตามใหเ้จอเขาใหไ้ ด้ ขา้ จาํ เป็นจะตอ้ งทูลขอรอ้ งพระองคใ์ หช้ ่วยดูแลหญงิ ผูน้ ้ีไวใ้ หข้ า้
ดว้ ย จนกวา่ ขา้ จะตามเจอลูกชายของขา้ ทข่ี า้ มาทูลต่อพระองคเ์ ช่นน้ี ก็เพราะพระราชานน้ั ไดช้ ่อื ว่า นฤบาล เป็นผู ้
คมุ้ ครองคนทงั้ หลาย และทรงเป็นผูพ้ ทิ กั ษโ์ ลกอกี ดว้ ย‛

96

เม่ือพระเจา้ ยศเกตุไดฟ้ งั คําขอรอ้ งของพราหมณ์เช่นนนั้ ก็รีบรบั คําเพราะทรงเกรงกลวั คําสาปของ
พราหมณ์ถา้ ทรงปฏเิ สธ จงึ ตรสั เรียกพระราชธิดาศศิประภามาเฝ้า ดาํ รสั ว่า ‚ลูกหญงิ เอาหญิงผูน้ ้ีไปไวท้ ต่ี าํ หนกั
ของลูก เล้ยี งดูนางใหด้ ี ใหน้ างนอนกบั เจา้ และกนิ อาหารร่วมกบั เจา้ ทกุ วนั ‛ เจา้ หญงิ ก็ดาํ รสั แลว้ ก็พามนสวามนิ ผู ้
แปลงร่างเป็นสาวนอ้ ยตามไปทต่ี าํ หนกั ของนาง สว่ นมลู เทวะผูแ้ ปลงรูปเป็นพราหมณ์แก่ก็เดนิ ทางทอ่ งเทย่ี วไปตาม
อธั ยาศยั และมนสวามนิ กไ็ ดอ้ ยู่กบั เจา้ หญงิ ทต่ี นรกั ในสภาพทต่ี นเป็นหญงิ เช่นเดยี วกนั

ในเวลาไม่นานนกั นางก็มีความสนิทสนม
และใหค้ วามรกั ความเอ็นดูแก่สหายคนใหม่ของนาง
และแลว้ วนั หน่ึงเจา้ หญิงก็เร่ิมมอี าการเศรา้ สรอ้ ย
และแสดงอาการแหนงหน่ายต่อส่ิงทงั้ หลายท่ีนาง
เคยรกั เคยใคร่ พลกิ ซา้ ยป่ายขวากลบั ไปกลบั มาอยู่
บนบรรจถรณ์ไม่หยุดหย่อน มนสวามนิ ผูน้ อนอยู่
บนเตียงถดั ไปในสภาพของหญิงสาวจึงปลอบถาม
นางว่า ‚ศศิประภายอดรกั ทาํ ไมเจา้ จงึ ดูซดี เซยี วนกั
และร่างกายก็ซูบผอมลงทุกวนั ดูราวกบั คนท่พี ลดั
พรากจากคู่รกั ของตนตอ้ งตรอมใจโหยหานึกถงึ คน
รกั บอกขา้ สิ ถา้ เจา้ ยงั ไวใ้ จขา้ ผูเ้ป็นเพอ่ื นของเจา้ คน
น้ี ดีละ ถา้ เจา้ ยงั ไม่ยอมพูด ขา้ จะอดอาหารตงั้ แต่
บดั น้เี ป็นตน้ ไป จนกวา่ เจา้ จะบอกความจรงิ แก่ขา้ ‛

เจา้ หญงิ ไดฟ้ งั ดงั นน้ั ก็ถอนใจ ในทส่ี ุดกย็ อม
เล่าเร่ือง นางกล่าวว่า ‚ขา้ จะไม่เช่ือใจเจา้ ไดอ้ ย่างไร
เล่า ฟงั ใหด้ ีนะ ขา้ จะเล่าสาเหตุใหเ้ จา้ ฟงั ครงั้ หน่ึง
เมอ่ื วสนั ตฤดูมาเยอื น ขา้ ไปเท่ยี วท่สี วนดอกไมเ้พอ่ื
ความเพลดิ เพลนิ และทน่ี นั้ เอง ขา้ ไดเ้จอพราหมณ์หนุ่มรูปงามคนหน่ึง ผูง้ ามสดใสปานฤดูใบไมผ้ ลิ และผุดผ่อง
ดงั รศั มีพระจนั ทร์ เขาทาํ ใหข้ า้ ตกหลุมรกั ตงั้ แต่แรกเห็น และทาํ ใหข้ า้ ช่ืนใจราวกบั ไดท้ ิพยรสในดวงจนั ทร์
(หมายถึง อาหารอนั เป็นทิพยท์ ่ีมีอยู่ในดวงจนั ทร์ เม่ืออาหารน้ีถูกกินนาน ๆ เขา้ จาํ นวนก็ลดนอ้ ยลงทาํ ให้
พระจนั ทรเ์ รียวลง ๆ เป็นรูปโคง้ ในท่สี ุดก็หมดดวง ยามน้ีคือขา้ งแรม ต่อมาพระจนั ทรก์ ็มเี ส้ยี วใหญ่ข้นึ ๆ จน
เต็มท่ี นนั่ คอื สมบูรณจนั ทรห์ รอื พระจนั ทรเ์ ตม็ ดวง อนั แสดงว่าทพิ ยาหารในดวงจนั ทรเ์ ร่มิ สะสมข้นึ มาใหม่) นน้ั
กาํ ลงั มองดูเขาดว้ ยใจอนั เผลอไผลนนั้ เอง ก็พอดชี า้ งใหญ่เชอื กหน่ึงหลุดจากปลอกพนั ธนาการวง่ิ เตลดิ ผา่ นเขา้ มา
ในอุทยาน รูปร่างของมนั กาํ ยาํ ดาํ มดื เหมอื นเมฆฝน พวกนางกาํ นลั ทงั้ หลายของขา้ ก็แตกกระเจิงวง่ิ หนีไปหมด

97

และระหว่างท่ขี า้ ยงั ละลา้ ละลงั ไม่รูจ้ ะทาํ อย่างไร พราหมณ์หนุ่มก็ถลนั เขา้ มาอุม้ ขา้ ไวท้ นั ที พาหนีจากท่นี น้ั การ
สมั ผสั กบั ร่างกายของชายหนุ่มเป็นความรูส้ ึกแปลกใหม่ท่ีขา้ ไม่เคยประสบมาก่อน การกอดอย่างน่ิมนวล
ละมนุ ละไมของเขาทาํ ใหข้ า้ รูส้ กึ เหมอื นถกู ชะโลมลูบดว้ ยผงจนั ทรอ์ นั หอมกรุ่น และรูส้ กึ เต็มต้นื ดว้ ยความอ่มิ เอบิ
ใจ ราวกบั ไดล้ ้มิ รสทพิ ยาหารในดวงเดอื น ขา้ รูส้ กึ เป็นสุขเหลอื ท่จี ะบรรยายออกมาได้ หลงั จากนน้ั มนิ าน บรรดา
สาวสรรพก์ าํ นลั ของขา้ ก็กลบั มาชุมนุมกนั ดงั เก่า และเขาก็พาขา้ กลบั วงั ทง้ั ๆ ท่ีขา้ ไม่เต็มใจเลย ทาํ ใหร้ ูส้ ึก
เหมอื นวา่ ขา้ ถกู เหวย่ี งจากสวรรคล์ งมาสู่ดนิ ในพริบตา ตงั้ แต่นน้ั เป็นตน้ มาใจของขา้ ก็เฝ้าแต่คดิ ถงึ เขามริ ูว้ าย ยาม
ต่นื กร็ ูส้ กึ เหมอื นเขาอยู่เคยี งขา้ ง และแมย้ ามหลบั ขา้ ก็แลเหน็ เขาในความฝนั ว่าเขาประคองกอดและจมุ พติ ขา้ อย่าง
น่ิมนวล แต่แมก้ ระนนั้ ขา้ ก็ยงั ลมื ถามช่ือเขา และส่วนอ่ืน ๆ อนั เก่ียวกบั ตวั เขา ดงั นน้ั ขา้ จึงตอ้ งทนทุกขท์ รมาน
อย่างท่เี จา้ เห็นน่ีแหละ เขาทาํ ใหห้ วั ใจของขา้ ตอ้ งรอ้ นรุ่มดว้ ยไฟแห่งความทกุ ข์ เพราะการพรากจากเขาผูเ้ ป็นบดี
แห่งชวี ติ ของขา้ ‛

พอมนสวามนิ ไดย้ นิ เร่ืองราวของนาง เขาก็รูส้ กึ ช่มุ ช่ืนหวั ใจ มคี วามอ่มิ เอบิ ราวกบั ไดร้ บั อมฤตรส เพราะ
วาจาของนางผูเ้ป็นทร่ี กั แมเ้ขาจะอยู่ในร่างของหญงิ สาว ณ ทน่ี น้ั ก็ตาม เมอ่ื ประจกั ษค์ วามจรงิ ดงั น้ี ชายหนุ่มก็รูว้ ่า
บดั น้ถี งึ เวลาทเ่ี ขาจะเปิดเผยตวั เองไดแ้ ลว้ จงึ คายเมด็ ยาวเิ ศษออกจากปาก และแสดงรูปร่างอนั แทจ้ รงิ ใหป้ ระจกั ษ์
พลางกล่าวว่า ‚แม่ตากลมแลดูขา้ สิ ขา้ น่ีแหละคือพราหมณ์หนุ่มคนทเ่ี จา้ ถวลิ หาตง้ั แต่พบกนั ในสวนเป็นครงั้ แรก
และขา้ ก็ตกเป็นทาสของเจา้ ตามความหมายของ ‚ทาส‛ ทแ่ี ทจ้ รงิ ทกุ ประการ ตงั้ แต่เราหยุดชะงกั เพราะชา้ งใหญ่วง่ิ
เขา้ มา การไดอ้ มุ้ เจา้ หนอี นั ตรายก็เป็นสง่ิ ทม่ี ไิ ดค้ าดถงึ จนเมอ่ื เจา้ จากไปแลว้ ขา้ ก็คิดถงึ เจา้ มวิ าย จงึ ตอ้ งหาวธิ ที จ่ี ะ
ไดพ้ บเจา้ อีก ก็อย่างท่เี หน็ ในรูปร่างผูห้ ญิงน่ีแหละ เพราะฉะนนั้ เจา้ ผูเ้ ป็นท่รี กั ของขา้ เอ๋ย ขอใหค้ วามโศกศลั ย์
เพราะการพลดั พรากของเราทงั้ สองจงถงึ ท่สี ุดเถดิ เราไดท้ นทกุ ขท์ รมานมามากพอแลว้ อย่าใหเ้ราตอ้ งอดทนอกี
เลย เพราะพระกามเทพเองก็ไมอ่ าจจะทนรอมอบโอกาสใหเ้ราอกี ต่อไปแลว้ ‛ ฝ่ายเจา้ หญงิ เมอ่ื ไดแ้ ลเหน็ รูปร่างอนั
แทจ้ รงิ ของชายในหทยั ของนางปรากฏต่อหนา้ และกลา่ วถอ้ ยคาํ ดงั กลา่ ว นางก็เตม็ ต้นื ใจเป็นลน้ พน้ ดงั นนั้ ทงั้ สองก็
กระทาํ การสมรสกนั โดยแบบคานธรรพววิ าห์ (คานธรรพวิวาห์ แปลว่า แต่งงาน หรือไดเ้ สีย กนั เองดว้ ยความ
สมคั รใจของชายและหญงิ ถอื ว่าเป็นการววิ าหอ์ ย่างหน่ึงในแปดอย่างทีใ่ ชไ้ ดแ้ มจ้ ะไมเ่ ปิดเผยแก่สาธารณชนก็ตาม
ววิ าห์ ๘ แบบไดแ้ ก่

๑. พราหมววิ าหะ หมายถงึ การแต่งงานทีไ่ ดห้ มนั้ กนั เรียบรอ้ ยดว้ ยทรพั ย์ และมกี ารทาพธิ ีถูกตอ้ งทาง
ศาสนา

๒. ไทวววิ าหะ คอื การววิ าหท์ ฝี่ ่ายพ่อแมย่ กลูกสาวใหแ้ ก่พระผูท้ าพธิ ี ในฐานะทใี่ ชเ้ป็นของแทนค่าจา้ ง
๓. อารษววิ าหะ คือการววิ าหท์ มี่ สี นิ สอดเป็นแมโ่ ค หรือพอ่ โค
๔. ปราชาปตั ยววิ าหะ คอื การววิ าหซ์ ง่ึ ฝ่ายพอ่ แมย่ กลูกสาวใหเ้จา้ บา่ วโดยไมเ่ รียกรอ้ ง

98

๕. คานธรรพววิ าหะ (คานฺธรฺวววิ าห) คือการววิ าหโ์ ดยความพงึ พอใจของทงั้ ฝ่ายชายและฝ่ายหญงิ ทีจ่ ะ
ไดเ้สยี กนั เองโดยไมต่ อ้ งขอความยนิ ยอมจากญาตขิ องฝ่ายหญงิ

๖. อาสรุ ววิ าหะ คือการววิ าหโ์ ดยการซ้อื ขายเหมอื นสนิ คา้
๗. รากษสววิ าหะ คอื การววิ าหท์ ใี่ ชว้ ธิ ตี ชี งิ หรือปลน้ เอาโดยพละกาลงั
๘. ไปศาจววิ าหะ คือการววิ าหโ์ ดยการลกั หลบั ผูห้ ญงิ วางยานอนหลบั หรือมอมเมาสุรา)

จากนนั้ มนสวามินก็มีชีวิตอย่างผาสุกในวงั ของนาง โดยดาํ รงร่างเป็นสองแบบ กล่าวคือเม่อื ถึงเวลา
กลางวนั ก็เอาเมด็ ยาวเิ ศษอมไวใ้ นปาก มรี ูปร่างเป็นหญงิ ตกถงึ เวลากลางคนื ก็คายเมด็ ยาออก กลายร่างเป็นชาย

ดว้ ยประการฉะน้ีแลเวลาก็ผา่ นไป ครน้ั แลว้ วนั หน่ึง พเ่ี ขยของพระราชายศเกตุ มชี ่อื ว่า มฤคางกทตั ต์ ได้
ยกพระธิดาช่ือมฤคางกวตีใหอ้ ภเิ ษกสมรสกบั พราหมณ์หนุ่มลูกชายของมหาเสนาบดี ผูเ้ ป็นอาํ มาตยน์ ายกของ
พระราชา ช่ือ ปรชั ญาสคร และนางมฤคางกวตีไดร้ บั ทรพั ยส์ นิ จาํ นวนมากจากพระบดิ าของนาง ในงานอภษิ กส
มรสครงั้ น้ี เจา้ หญิงศศิประภาไดร้ บั เชิญใหเ้ ขา้ ร่วมงานดว้ ยท่วี งั ของพระญาติองคน์ ้ี นางก็เสด็จแวดลอ้ มไปดว้ ย
เหลา่ นางผูร้ บั ใชเ้ป็นอนั มาก ในจาํ นวนน้มี มี นสวามนิ ในร่างสาวสวยตามเสดจ็ ไปดว้ ย

ฝ่ายลูกชายของมหาอาํ มาตยป์ รชั ญาสาคร ไดเ้หน็ างแปลงคือมนสวามนิ ในร่างหญิงสาวสวย ก็เกิดความ
หลงใหลเหมอื นถูกเสยี บดว้ ยศรกามเทพ เมอ่ื เสร็จการแต่งงานแลว้ เจา้ บ่าวก็พาเจา้ สาวกลบั ไปสู่เรอื นของตน ชาย
หนุ่มรูส้ กึ ใจหายท่ตี อ้ งพรากจากนางงาม มคี วามรูส้ กึ เหมอื นหวั ใจของตนถกู ปลอ้ นเอาไปจากร่างฉะนนั้ ชายหนุ่ม
เฝ้าแต่ครุ่นคิดถงึ นางอยู่มวิ าย หลบั ตาลงคราใดก็แลเหน็ แต่ใบหนา้ ของนางทุกครง้ั หวั ใจก็เจ็บปวดไปหมดดว้ ย
พษิ พญางแู หง่ ความรกั อนั แรงรา้ ย นอนกระสบั กระส่ายเดยี๋ วลกุ เดยี๋ วนงั่ หาความสงบมไิ ด้ คนทม่ี าช่วยงานและพกั
อยู่ทน่ี นั้ ต่างก็งนุ งงต่อภาพท่ไี ดเ้ หน็ ปรึกษากนั ว่าเกิดอะไรข้นึ และบดิ าของชายหนุ่มคือ ท่านมหามนตรีปรชั ญา
สาคร พอไดท้ ราบเร่อื งกร็ บี มาเยย่ี ม ท่านมขุ มนตรพี ยายามปลอบถามสาเหตอุ ยา่ งไร ๆ ก็ไมไ่ ดเ้ร่อื ง พอถกู ซกั ถาม
หนกั เขา้ ชายหนุ่มก็กระโจนลงจากเตยี ง ส่งเสยี งกรดี รอ้ งพดู ราํ พนั เพอ้ พราํ่ ฟงั ไมไ่ ดศ้ พั ท์ ทาํ ใหผ้ ูเ้ป็นพ่อกลมุ้ ใจยง่ิ
นกั และตระหนกั ว่าสถานการณ์นนั้ รา้ ยแรงเกินกว่าจะเยยี วยาได้ เมอ่ื พระราชาทราบเร่ืองก็รีบเสดจ็ มาเย่ยี มเป็น
การส่วนพระองค์ พอเหน็ อาการของชายหนุ่มก็ทรงทราบไดท้ นั ทวี ่าตกอยู่ในความทรมานเพราะพษิ รกั อนั รา้ ยแรง
ถงึ ขน้ั ท่ี ๗ ในจาํ นวนทงั้ หมด ๑๐ ขน้ั ดงั นนั้ พระองคจ์ งึ ตรสั แก่เหลา่ อาํ มาตยว์ ่า ‚ถา้ ขา้ ไดห้ ญงิ บรสิ ุทธ์จิ ากตระกูล
พราหมณ์มาสกั คนหน่งึ ขา้ จะลองดูซวิ า่ เขาจะมคี วามรกั นางไดห้ รอื ไม่ ถา้ เขายงั ไมส่ ามารถทาํ ใจใหร้ กั นางได้ ก็ไม่
ตอ้ งสงสยั เลยวา่ เขาจะตอ้ งไปถงึ ขนั้ ท่ี ๑๐ (ตาย) (๑๐ ขนั้ ของการทนทุกขท์ รมานเพราะความรกั ไดแ้ ก่ ๑. รกั
นยั นต์ าสวย ๒. ผูกพนั ทางใจ ๓. กระสนั ๔. นอนไมห่ ลบั ๕. ซูบผอม ๖. ไมร่ ูห้ นาวรูร้ อ้ น ๗. ไมร่ ูจ้ กั อาย ๘. ใจ
เลอื่ นลอย ๙. ลมใส่ ๑๐. ตาย) แน่ ๆ ถา้ เขาตายลง พ่อเของเขาผูเ้ป็นมหามนตรขี องขา้ ก็คงจะถงึ ความพนิ าศ ถา้
เขาถงึ ความพนิ าศ อาณาจกั รของขา้ ก็ย่อมพลอยพนิ าศไปดว้ ย ลองบอกหน่อยทวี า่ ขา้ จะทาํ อย่างไรด‛ี

99

เมอ่ื พระราชาตรสั ดงั น้ี เหล่ามนตรีก็กราบทูลว่า ‚ราชะ มคี าํ ท่านกล่าวไวว้ ่า บารมขี องพระเจา้ แผ่นดิน
ย่อมคุม้ ครองทวยราษฎรท์ ง้ั ปวง และในหมู่ราษฎร มนตรีเป็นบุคคลท่สี าํ คญั กว่า ถา้ มนตรีพนิ าศ การคุม้ ครอง
ของพระราชาก็ไม่มผี ล เมอ่ื เป็นดงั น้ี บาปย่อมเกิดเพราะความตายของบุตรมหามนตรีน้ี เพราะฉะนน้ั พระองค์
จะตอ้ งไม่ทาํ ใหเ้ กิดบาปกรรมน้ี มิฉะนน้ั พระองคจ์ ะถูกประณามว่าทาํ ผิดหลกั ธรรม และเพ่ือหลกั การอนั น้ี
พระองคค์ วรทดลองแกไ้ ขใหด้ ที ส่ี ุด อบุ ายในกรณีน้ีก็คอื พระองคค์ วรแสวงหาหญงิ ตระกูลพราหมณ์ทบ่ี รสิ ุทธ์ผิ ุด
ผ่อง และงามพรอ้ มดว้ ยรูปสมบตั คิ ุณสมบตั อิ นั เลศิ มาใหแ้ ก่บุตรมนตรี ใหเ้ขาอยู่กบั นางสกั ชวั่ ระยะเวลาหน่ึง ถา้
ไมถ่ กู ใจเขากค็ งส่งนางคนื เมอ่ื ถงึ เวลานน้ั เราค่อยมาปรกึ ษาหารอื กนั ใหมว่ ่าจะทาํ อย่างไรต่อไป‛

เมอ่ื เหล่ามนตรกี ราบทูลแสดงความคิดเหน็ ดงั น้ี พระราชาก็ทรงเหน็ ชอบดว้ ย ในการทจ่ี ะส่งนางแปลงไป
ใหแ้ ก่บุตรชายของมขุ มนตรี และหลงั จากท่ตี รวจฤกษง์ ามยามดเี รียบรอ้ ยแลว้ พระราชาก็สงั่ ใหเ้อาตวั มนสวามนิ
ชายในร่างหญงิ มาจากตาํ หนกั ของเจา้ หญงิ พระราชธดิ ามาเฝ้า แลว้ แจง้ เร่อื งใหท้ ราบ ชายหนุ่มไดฟ้ งั จงึ กราบทูลว่า
‚ราชะ ถา้ พระองคต์ งั้ ตระทยั จรงิ จงั ว่า จะส่งตวั หมอ่ มฉนั ไปเป็นเมยี ลูกมขุ มนตรคี นนนั้ หมอ่ มฉนั ก็ยอม แต่โปรด
ทรงระลกึ วา่ หมอ่ มฉนั เป็นคนทพ่ี ราหมณช์ ราผูห้ น่ึงนาํ มาฝากพระองคไ์ วแ้ ละตวั เขาก็หายสาบสูญไป ถา้ หมอ่ มฉนั
จะตอ้ งแต่งงานในครง้ั น้ี หมอ่ มฉนั จะตอ้ งขอใหส้ ามขี องหมอ่ มฉนั กระทาํ บญุ เสยี ก่อน คอื ใหเ้ขาออกเดนิ ทางจารกิ
แสวงบญุ ไปนมสั การสง่ิ ศกั ด์สิ ทิ ธ์ติ ามตรี ถะ (ท่านา้ ) ต่าง ๆ อนั เป็นทต่ี ง้ั เทวาลยั ของทวยเทพ เมอ่ื ครบ ๖ เดอื นท่ี
เขาไปประพฤติบุญยยาตราเสร็จเรียบรอ้ ยแลว้ กลบั มาบา้ น เม่อื นน้ั แหละจึงค่อยส่งหม่อมฉนั ไปเป็นเมยี เขา
เงอ่ื นไขทห่ี มอ่ มฉนั กราบทูลน้ีจะรบั ไดห้ รอื ไม่ ถา้ ไมร่ บั แต่จะบงั คบั หม่อมฉนั ใหเ้ป็นเมยี เขา หมอ่ มฉนั ก็จะกดั ล้นิ
ใหข้ าด ฆ่าตวั ตายใหร้ ูแ้ ลว้ รูร้ อดไป‛

เมอ่ื นางกล่าวดงั น้ี พระราชาก็แจง้ ใหบ้ ุตรชายของมหามนตรีทราบ ชายหนุ่มไดท้ ราบดงั น้ี อาการป่วยก็
หายเป็นปกติทนั ที และรีบรบั เง่อื นไขทนั ทีโดยไม่มีขอ้ ต่อรอง ชายหนุ่มรีบดาํ เนินการวิวาหต์ ่อไปจนขบถว้ น
กระบวนการ และตง้ั นางมฤคางกวตเี ป็นเมยี หลวงอยู่ในบา้ นหลงั หน่งึ และใหว้ า่ ทเ่ี มยี คนทส่ี องหรอื หญงิ ปลอมอยู่
บา้ นเดยี วกนั ใหม้ คี นคอยระแวดระวงั รบั ใชน้ างอย่างดที ส่ี ุด ส่วนชายโงเ่ มอ่ื จดั การเสร็จแลว้ ก็จดั แจงออกเดนิ ทาง
ไปจารกิ แสวงบญุ ตามตรี ถะต่าง ๆ เพอ่ื เอาใจนางตามขอ้ ตกลง

ฝ่ายมนสวามนิ อยู่ดว้ ยกนั กบั นางมฤคางกวตเี มยี หลวงโดยนอนเตยี งเดยี วกนั กนิ อาหารโตะ๊ เดยี วกนั คืน
หน่ึงในขณะท่คี นทงั้ สองนอนบนเตียงดว้ ยกนั และคนรบั ใชซ้ ่งึ อยู่นอกหอ้ งนอนหลบั หมดแลว้ นางมฤคางกวตี
กลา่ วแก่เพอ่ื นร่วมเตยี งวา่ ‚เพอ่ื นเอย๋ ขา้ นอนไมห่ ลบั ช่วยเลา่ นทิ านใหข้ า้ ฟงั สกั เร่อื งสิ‛ เมอ่ื มนสวามนิ ไดย้ นิ ดงั นนั้
ก็กล่าวว่า ‚ขา้ จะเล่านิทานใหเ้ จา้ ฟงั เร่ืองมวี ่าในสมยั ดึกดาํ บรรพน์ านมาแลว้ มีราชฤษีองคห์ น่ึงช่ืออิฑะ เป็น
กษตั รยิ ส์ ูรยวงศอ์ งคห์ น่งึ ไดถ้ กู คาํ สาปของพระเคารี (พระอมุ า) กลายเป็นหญงิ และพระองคใ์ นสภาพทถ่ี กู สาปเป็น

100


Click to View FlipBook Version