Issue 15, January 2024 Research and Graduate Studies Khon Kaen university การปรับปรุงพันธุ์ข้าว เพื่อสร้างรายได้และ กระตุ้นเศรษฐกิจ ฐานราก นวัตกรรม การบูรณะ กระดูก-ข้อต่อ ขากรรไกร ศูนย์วิจัย ปรับปรุงพันธุ์พืช เพื่อการเกษตร ที่ยั่งยืน โครงการอบรมนักเรียน สัตวบาลรุ่นเยาว์ งานเกษตรภาคอีสาน 2567 Epilepsy Research Group กลุ่มวิจัยโรคลมชัก แบบบูรณาการ มหาวิทยาลัยขอนแก่น KKU DIGEST RESEARCH
ข้้าวโพดข้้าวเหนีียวก่ำำ�าหวานี สายพนีั ธุ์์�วจััยิจัาก่ำศููนีย�วจััยปรัับป ิรั์งพนีธุ์�พ ั ืช เพื�อก่ำารัเก่ำษตรัที่ี�ยัง�ยนีื
24 50 18 02 Project Highlight กลุ่่�มวิจััยโรค ิลุ่มชัักแบบบูรณาการ มหาวิทยาิลุ่ัยขอนแก�น 02 Research to SDG การปรับปร่งพัันธ์์ข้าวิเพั่�อสร้างรายได้้ แลุ่ะกระตุ้นเศรษบ ่้ กจัิฐานราก 12 BioEconomy ข้าวิสามารถสร้างรายได้้ใหก้ ับชั่มชัน ได้้อย�างไร? มาด้กูัน! 18 Experiential Learning โครงการอบรมนักเรียนสตุ้วิับาลุ่ ร่�นเยาวิ งานเกษ์ตุ้รภาคอีสาน 2567 24 Product Highlight นวิตุ้ักรรมการบูรณะ กระดู้ก-ข้อตุ้�อขากรรไกร 32 The Road to Success Successful researcher : ศ.นพั. สมศักด้ิ เ�ทียมเก�า 42 Young star researcher : รศ.พัญ.ด้ร.ก่ลุ่ธ์ด้ิา เวิทวิ่ีฒาจัารย์ 50 KKU Research Center ศูนย์วิจััยป ิรับปร่งพัันธ์่์พั่ชั เพั่�อการเกษตุ้รทียั� � งย่น 58 New Finding มะซางกาญจัน์ 68 42 58 CONTENTS 32 68 02 12 1
Project Highlight 2 KKU RESEARCH DIGEST
Epilepsy Research Group กลุ่่�มวิิจััยโรคลุ่มชััก แบบบูรณาการ มหาวิิทยาลุ่ัยขอนแก�น Khon Kaen University ศาสตราจารย์์ นพ. สมศักดิ์์� เทีีย์มเก่า รองผู้้�อำานวย์การโรงพย์าบาลศรีนคร์นทีร์ ฝ่่าย์บร์การทีางการแพทีย์์ คณะแพทีย์ศาสตร์ มหาว์ทีย์าลัย์ขอนแก่น หัวหน�ากล่ม่ว์จย์ั โรคลมชักแบบับ้รณาการ มหาว์ทีย์าลัย์ขอนแก่น 3
สาเหต่ของการเก์ดิ์โรคลมชััก โรคลมชัักเป็็น โรคที่่�เกิดจากการที่่�สมองส่วนใดส่วนหน่�งหรือที่ั�งหมด ที่ำงานมากเกินป็กติิไป็จากเดิมชัั�วขณะ กระแสไฟฟ้า ของการชัักอาจเกิดข่�นเฉพาะส่วนของสมอง หรือเกิดข่�น จากจุดใดจุดหน่�งของสมองแล้วกระจายออกไป็ใน บริเวณส่วนติ่าง ๆ ของสมอง จ่งก่อให้เกิดอาการชััก แบบเฉพาะส่วนของร่างกาย ร้้ส่กติัวด่ และแบบเป็็น ที่ั�วทีุ่กส่วนของร่างกายและหมดสติิ จากสถิิติิโรคลมชััก พบมากในเด็กและผู้้้ส้งอายุ พบได้ที่ั�งเพศชัายและ เพศหญิิงในอัติราเที่่า ๆ กัน อาการแสดงที่่�เกิดข่�นนั�น ข่�นกับว่าเป็็นส่วนใดของสมองที่่�ได้รับการกระติุ้นและ อาการจะดำเนินอย้่ชัั�วคร้่ ฉะนั�นคนที่่�เป็็นโรคอะไรที่่�ม่ รอยโรคในสมองสามารถิเกิดโรคลมชัักได้ที่ั�งสิ�น ไม่ว่าจะ เป็็นอุบัติิเหติุติ่อสมอง ดื�มแอลกอฮอล์มาก ๆ คนที่่�เป็็น โรคเนื�องอกในสมอง หรือเป็็นโรคอัมพาติ ไม่ว่าจะเป็็น ชันิดเลือดออกในสมอง หรือการขาดเลือดไป็เล่�ยงที่่�สมอง หรือภาวะติิดเชัื�อในสมอง ภาวะอะไรติ่าง ๆ ที่่�เก่�ยวกับ สมอง หรือสิ�งที่่�ผู้ิดป็กติิจากสมองก็จะ ม่โอกาสที่่� ที่ำให้เกิดโรคลมชัักได้เสมอ ซึ่่�งสาเหติุที่่�พบบ่อยนั�น ก็ข่�นอย้่กับกลุ่มอายุ เพราะโรคลมชัักพบได้ติั�งแติ่ เด็กแรกเกิดจนถิ่งผู้้้ส้งอายุ หากเกิดข่�นกับเด็กแรกเกิด มักจะเกิดจากความผู้ิดป็กติิติั�งแติ่คลอดหรือเกิดจากการ ติิดเชัื�อระหว่างที่่�มารดาคลอดบุติรออกมา ส่วนวัยรุ่น นั�นเกิดจากการเกิดอุบัติิเหติุที่่�ศ่รษะ พอม่อายุที่่�มากข่�น อาจเกิดจากอาการที่่�เกิดผู้ลกระที่บจากโรคอัมพาติและ กลุ่มเนื�องอกในสมอง หรือโรคมะเร็งติ่าง ๆ ที่่�กระจายไป็ ที่่�สมอง ซึ่่�งสาเหติุที่่�เกิดโรคลมชัักนั�นม่ความหลากหลาย จ่งจะติ้องม่การหาสาเหติุของอาการชัักว่าเกิดจาก โรคอะไร โดยการรักษานั�นเราจะติ้องรักษาที่ั�งโรคลมชััก และโรคที่่�เป็็นสาเหติุให้เกิดอาการชัักควบค้่ไป็ด้วย ในกรณ่ที่่�ยังไม่เป็็นโรคลมชััก เราจะติ้องป็้องกันไม่ให้ ศ่รษะของเราเกิดอุบัติิเหติุ ที่่�ส่งผู้ลกระที่บไป็ยังสมองให้ เกิดอาการผู้ิดป็กติิ น่�เป็็นการป็้องกันการเกิดโรคลมชัักได้ ส่วนการป็้องกันไม่ให้เกิดโรคอื�น ๆ นั�น จะติ้องที่ำให้ ร่างกายของตินนั�นม่ความแข็งแรง เป็็นส่วนป็้องกัน ไม่ให้เกิดโรคลมชััก หากเป็็นโรคลมชัักแล้วไม่ให้เกิด อาการชัักนั�น จะติ้องด้แลตินเองและรับป็ระที่านยากันชััก สม�ำเสมอห้ามขาด ซึ่่�งการรับป็ระที่านยากันชัักเป็็นการป็้องกันที่่�ด่ที่่�สุด ไม่นอนด่ก ติ้องนอนให้เพ่ยงพออย่างน้อย 7-8 ชัั�วโมง ออกกำลังกายสม�ำเสมอ งดความเคร่ยด งดดื�มแอลกอฮอล์ สิ�งติ่าง ๆ เหล่าน่�จะชั่วยลดโอกาสในการเกิดอาการชัักซึ่�ำ ได้ ซึ่่�งโรคลมชัักนั�นหากผู้้้ป็่วยรักษาสุขภาพของตินอย่าง สม�ำเสมอและป็ลอดภัย ป็ระมาณ 2-3 ป็ี อาการของโรค ลมชัักก็จะหายเป็็นป็กติิได้ หยุดการที่านยาได้ ว์ธีีการป้้องกันโรคลมชััก 4 KKU RESEARCH DIGEST
Epilepsy Research Group 5
กลุ่่�มวิิจััยโรคลุ่มชัักแบบบูรณาการ มหาวิิทยาลุ่ัยขอนแก�น Epilepsy Research Group ศาสตราจารย์์ นพ. สมศักดิ์์� เทีีย์มเก่า รองผู้้�อำานวย์การโรงพย์าบาลศรีนคร์นทีร์ ฝ่่าย์บร์การทีางการแพทีย์์ คณะแพทีย์ศาสตร์ มหาว์ทีย์าลัย์ขอนแก่น หัวหน�ากล่ม่ว์จย์ั โรคลมชักแบบับ้รณาการ มหาว์ทีย์าลัย์ขอนแก่น Q : ที่่�มาของการจััดตั้ั�งกลุ่่�มวิิจััยโรคลุ่มชััก แบบบูรณาการ มหาวิิที่ยาลุ่ัยขอนแก�น ? ศ.สมศักดิ� :ผู้มกลับมาจากการศ่กษาและที่ำวิจัยด้าน โรคลมชัักจากป็ระเที่ศอังกฤษเมื�อป็ี พ.ศ. 2544 ผู้มก็ได้ เริ�มจัดติั�งกลุ่มวิจัยโรคลมชััก โรงพยาบาลศร่นครินที่ร์ ซึ่่�งเริ�มแรกเราได้ม่การรณรงค์ให้ป็ระชัาชันม่ความร้้ ความเข้าใจเก่�ยวกับโรคลมชัักและติ้องเร่ยนร้้วิธี่การ ด้แลเก่�ยวกับโรคลมชัักได้มากข่�น เชั่น เมื�อเราเจอคน ที่่�ม่อาการโรคลมชัักหรือลมบ้าหม้ก็จะม่การป็ล้กฝััง ว่าจะติ้องม่การนำชั้อนงัดป็ากเพื�อป็้องกันไม่ให้ผู้้้ป็่วย กัดลิ�นติัวเอง ซึ่่�งติรงน่�เป็็นความเข้าใจผู้ิด เนื�องจาก หากม่คนที่่�ม่อาการลมชััก เราควรที่่�จะป็ระคองให้คน ที่่�ม่อาการ ป็้องกันไม่ให้เกิดอุบัติิเหติุ ไม่ให้ม่การสำลัก น�ำลาย ซึ่่�งอาการชัักของผู้้้ป็่วยจะชัักป็ระมาณ 2-3 นาที่่ แล้วก็จะหยุดอาการชัักไป็เอง แติถิ่ ้าหากเรานำอะไรไป็ งัดหรือล็อกแขน ขาของผู้้้ป็่วยจะที่ำให้เกิดผู้ลเส่ยกับติัว ของผู้้้ป็่วยมากกว่าเดิมก็เป็็นไป็ได้ หลังจากนั�นอ่ก 8 ป็ี ผู้มและที่่มได้จัดติั�งกลุ่มวิจัยโรคลมชัักแบบบ้รณาการ มหาวิที่ยาลัยขอนแก่น โดยม่เป็้าหมายในการพัฒนา ระบบบริการรักษาผู้้้ป็่วยโรคลมชัักในภาคติะวันออก เฉ่ยงเหนืออย่างครบวงจร เพื�อยกระดับคุณภาพชั่วิติ ของผู้้้ป็่วยและครอบครัวผู้้้ป็่วย ติลอดจนการส่งเสริม เผู้ยแพร่ความร้้ที่ัศนคติิและการป็ฏิิบัติิที่่�ถิ้กติ้องติ่อ คนในสังคมติ่อผู้้้ป็่วยโรคลมชััก ในส่วนด้านการวิจัย เน้นการศ่กษาที่่�เป็็นป็ัญิหาของผู้้้ป็่วยภาคอ่สาน อบุัติิเหติุที่่�เกิดจากการชััก และระบบการด้แลผู้้้ป็่วยที่่�ม่ ป็ระสที่ธีิ ิภาพ แล้วนำผู้ลการศ่กษามาพัฒนาองค์ความร้้ ที่่�เหมาะสม เพื�อนำมาใชั้ในการด้แลรักษาผู้้้ป็่วยติ่อไป็ ซึ่่�งเราได้รวบรวมกลุ่มแพที่ย์ เภสชัักร พยาบาล และที่่ม สุขภาพที่่�ม่ความสนใจเก่�ยวกับโรคระบบป็ระสาที่เข้า มารวมกลุ่มกัน เพื�อที่่�เราจะได้ที่ำหน้าที่่�ในการรณรงค์ ให้ผู้้้คนและสังคมเข้าใจที่่�ถิ้กติ้องและการรักษาคนไข้ แบบบ้รณาการ ในส่วนของงานวจิัย เราที่ำการรวบรวม ข้อม้ลจากการที่่�เรารักษา ด้แลคนไข้ มาสร้างเป็็น งานวิจัยอ่กครั�งน่ง หรือที่่�เร่ยกว่า Routine to Research คือการพัฒนางานป็ระจำส้่งานวจิัย ผู้ลลัพธี์ ของ R2R ไม่ได้หวังเพ่ยงได้ผู้ลงานวิจัย แติ่ม่เป็้าหมาย เพื�อนำผู้ลงานวิจัยไป็ใชั้พัฒนางานป็ระจำนั�น ๆ ให้ ผู้้้ป็่วยได้รับการรักษาที่่�ด่ยิ�งข่�น 6 KKU RESEARCH DIGEST
Q : ปััจัจั่บันกลุ่่�มวิิจััยดำเนินงานด้านใดบ้าง ? ศ.สมศักดิ� : ป็ัจจบุันกลุ่มวจิัยกำลังศ่กษาวิธีการแ่ ก้ไขป็ญิัหา ชัักไม่ ขับ อย่างที่่�เราที่ราบกันว่าม่ผู้้้ป็่วยโรคลมชัักขับข่�รถิ แล้วม่อาการชัักขณะขับข่�รถิ ก่อให้เกิดอุ บัติิเหติุ ที่างการ จราจรได้ อย่างที่่�เคยเป็็นข่าวเมื�อหลายป็กี่อนที่่�ผู้้อำนวยการ ้ โรงเร่ยนที่่านหน่�งเป็็นโรคลมชััก และม่อาการชัักในขณะที่่�ขับรถิเข้ามาในโรงเร่ยน ที่ำให้เกิดอุบัติิเหติุม่เด็กนักเร่ยนเส่ยชั่วิติหลายราย ซึ่่�งในอด่ตินั�นป็ระเที่ศของเรายังไม่ม่ กฎหมายเฉพาะของการห้ามผู้้้ป็่วยโรคลมชัักขับข่�รถิ แติ่ ในป็ระเที่ศที่่�ม่การพัฒนาแล้ว เชั่น อังกฤษ อเมริกา ยุโรป็ ออสเติรเล่ย จะม่กฎหมายที่่�ระบุไว้ ว่าคนที่่�ม่อาการของ โรคลมชัักที่่�ไม่สามารถิควบคุมอาการได้ ห้ามขับข่�รถิป็ระมาณ 12 - 24 เดือน หากหมอติรวจเชั็คว่าอาการ โรคลมชัักม่อาการที่่�ด่ข่�นก็จะถิอดถิอนรายชัื�อห้ามขับข่�รถิ ออก และสามารถิที่่�จะที่ำใบขับข่�รถิได้ แติ่ในป็ัจจุ บันติั�งแติ่ ป็ี 2564 มาแล้ว ม่กฎหมายห้ามผู้้้ป็่วยที่่�ม่อาการชัักขับข่�รถิแติ่ก็ยังม่ผู้้้ป็่วยจำนวนมากที่่�ขับข่�รถิเป็็นป็ระจำ และเกิดอบุัติิเหติทีุ่างถินน สาเหติคุือม่อาการชัักขณะขับข่�รถิดังนั�นเรื�องน่�ที่างกลุ่มวิจัยให้ความสนใจเป็็นพิเศษ เราจ่งรวบรวม ฐานข้อม้ลและผู้ลงานวิ จัยส่งติ่อไป็ยังสมาคมวิ ชัาชั่พ ราชัวที่ิยาลัยอายุรแพที่ย์ แพที่ยสภา และกรมขนส่งที่างบก จนกระที่ั�งม่กฎหมายห้ามผู้้้ป็่วยที่่�ม่อาการชัักขับข่�รถิ เมื�อเดือนกุมภาพันธี์ 2564 แติ่โดยส่วนมากคนที่ั�วไป็ยังไมค่ ่อยร้้เที่่าไร ซึ่่�งในป็ัจจบุันการขอใบรับรองแพที่ย์ในการขอรับหรือติ่ออายุใบขับข่�นั�นจะม่ส่วนที่่� 1 ระบุว่าม่การผู้่าติัดเก่�ยวกับ สมองหรือไม่ เคยม่โรคลมชัักหรือไม่ และให้ผู้้้ที่่�ติ้องการขอ ใบรับรองแพที่ย์นั�นลงชัื�อกำกับด้วย ซึ่่�งส่วนใหญิ่แล้วก็จะไม่บอกความเป็็นจริง ที่ำใหย้ังม่ผู้้้ป็่วยโรคลมชัักจำนวนมากขับข่�รถิติามป็กติิ แล้วก็เกิดอบุัติิเหติทีุ่างการจราจร เพราะม่ อาการชัักขณะขับข่�รถิอ่กเรื�องหน่�งคือผู้้หญิิงที่่�เป็็นโรคลมชััก ้แล้วที่านยากันชัักด้วย จะม่โอกาสเกิดผู้ลกระที่บติ่อ การติั�งครรภ์ หากไม่ได้ รับการแนะนำที่่�เหมาะสม บุ ติรที่่� คลอดออกมาม่โอกาสพิการหรือม่ความผู้ิดป็กติิส้งกว่า คนที่ั�วไป็ป็ระมาณ 2-3 เที่่า ดังนั�นการออกแบบระบบด้แลรักษาผู้้้ป็่วยแบบบ้รณาการจ่งเป็็นเรื�องสำคัญิมาก โดยที่าง เราไดม่้การจัดที่ำสื�อติ่าง ๆ ให้ความร้้กับป็ระชัาชัน ไมว่ ่าจะ เป็็นการจัดที่ำ Infographic, Video ผู้่านที่างสื�อออนไลน์ติ่าง ๆ ซึ่่�งสิ�งที่่�เราจะติ้องจัดที่ำให้เป็็นแนวที่างอย่างชััดเจน คือ จะติ้องที่ำความร่วมมือกับสำนักงานสาธีารณสุขจังหวัด และกรมอนามัยที่่�ด้แลผู้้้หญิิงที่่�อย้่ในวัยเจริญิพันธีุ์ที่ั�งป็ระเที่ศ เพื�อที่่�จะรณรงค์ให้ติรงกับกลุ่มเป็้าหมาย และจะ ม่การติิดติามไป็อย่างติ่อเนื�อง 7
1 2 ผลงานวิิจััยหรืือนวิัตกรืรืมที่่ � เกิดจัาก กล่�มวิิจััยโรืคลมชัักแบบบ ู รืณาการื 3 4 neurology.kku การออกแบบระบบบริการของคลิินิิก โรคลิมชัก ที่่�เ ั ร่ยกว่า easy epilepsy ่ clinic ประกอบไปด้้ว่ยการให้้บริการ ของ พยาบาลิในิการที่ำากิจกรรมกลิม่่ เพ่�อแลิกเปลิ่�ยนิคว่ามคิด้เห้นิ็ ปัญห้า ในิการดู้แลิผูู้้ป่ว่ย ระห้ว่่างผูู้้ป่ว่ย ญาติิ แลิะพยาบาลิ การพบแพที่ย์ แลิะเภสััชักรเพ่�อปรับการรักษาให้้ เห้มาะสัมกับผูู้้ป่ว่ยแติ่ลิะราย เพิ� ม การเข้าถึึงยาอย่างเห้มาะสัม การออกแบบระบบ status epilepticus fast track ห้ร่อ ที่างด้่ว่นิโรคลิมชัักว่ิกฤติิ เพ่�อให้้ ผูู้้ป่ว่ยสัามารถึเข้าถึึงการรักษา ได้้อย่างรว่ด้เร็ว่ชั่ว่ยลิด้เว่ลิาในิ การรักษาแติ่ลิะขั� นิติอนิ สั่งผู้ลิให้้ ผูู้้ป่ว่ยได้้รับการรักษาอย่างรว่ด้เรว่็ แลิะม่คว่ามปลิอด้ภัย พัฒนาแนวทีางการรักษาผู้้�ป้่วย์ โรคลมชัักในภาคตะวันออกเฉีีย์ง เหนือ เพื�อให�มีความเหมาะสมกับ ทีรัพย์ากรทีี�มี และเน�นการเข�าถึึง การรักษาของผู้้�ป้่วย์ ผู้ล์ตสื� อ ออนไลน์ชั่วย์ให�ผู้้�ป้่วย์และญาต์ เข�าถึึงข�อม้ลให�ความร้�เกี�ย์วกับ โรคลมชักั ข้อมูลิด้้านิการเกิด้อ่ บัติิเห้ติ่จาก การชัก โ ัด้ยเฉพาะอ่บัติิเห้ติ่ที่างถึนินิ แลิะรว่่มผู้ลิักด้ันิกฎห้มายชัักไม่ขับ จนิสัาำเร็จ 8 KKU RESEARCH DIGEST
7 5 6 ผู้ลกระที่บที่่�เกิดข่�นติ่อกลุ่มเป็้าหมายและ สังคมอย่างชััดเจน คือ กฎหมายการห้ามผู้้้ป็่วย โรคลมชัักขับรถิ และสมการการที่ำนายการเกิด อุบัติิเหติุจากการชัักในผู้้้ป็่วยแติ่ละราย ติลอดจน การรณรงค์ให้ความร้้โรคลมชัักติ่อสังคมมาอย่าง ติ่อเนื�องยาวนาน ซึ่่�งที่ำให้ผู้้้ป็่วย ครอบครัว และ สังคมม่ความเข้าใจที่่�ถิ้กติ้อง ม่ที่ัศนคติิที่่�เหมาะสม ติ่อผู้้้ป็่วยโรคลมชััก และโรคลมชััก เป็้าหมายการดำเนินงานในอนาคติที่าง กลุ่มวิจัยม่ 2 โครงการหลัก คือ 1. การรณรงค์ความร้้ ความเข้าใจ และการป็ฏิิบัติิที่่�ถิ้กติ้อง ในกรณ่ผู้้้ป็่วย โรคลมชัักควรหยุดการขับรถิ ถิ้ายังไม่สามารถิ ควบคุมอาการชัักได้ด่เป็็นระยะเวลาอย่างน้อย 12 เดือน ซึ่่�งติ้องรณรงค์ให้ผู้้้ป็่วยเข้าใจถิ่งผู้ลเส่ยที่่� เกิดข่�นกรณ่ยังขับรถิอย้่เป็็นป็ระจำ และครอบครัว ควรม่ส่วนร่วมมือในการด้แลผู้้้ป็่วยในป็ระเด็นน่� ด้วย สังคมก็ควรม่ความเข้าใจที่่�ถิ้กติ้องเก่�ยวกับ การชัักไม่ขับ 2. คือการรณรงค์แนวที่างการรักษา ผู้้้ป็่วยหญิิงโรคลมชััก ถิ้าติ้องการติั�งครรภ์ควรม่ การวางแผู้นการด้แลที่่�เหมาะสมอย่างไร เพื�อลด โอกาสการเกิดผู้ลเส่ยติ่อการติั�งครรภ์ และการคลอด ของผู้้้หญิิงโรคลมชัักที่่�ติั�งครรภ์สัมการที่ำานิายคว่ามเสั่�ยงว่่า ผูู้้ป่ว่ยแติ่ลิะรายนิั� นิม่โอกาสั เสั่�ยงติ่อการเกด้อ่บิ ัติิเห้ติ่จาก การชักมากันิ้อยแค่ไห้นิ ค์ดิ์ค�น application FAST TRACK สามารถึเรย์ีกรถึพย์าบาล แบบฉี่กเฉี์นมารับผู้้�ป้่วย์ทีี�เจ็บป้่วย์ ฉี่กเฉี์น โดิ์ย์สามารถึระบ่ตำาแหน่ง ของผู้้�ป้่วย์ไดิ์� และย์ังมสื ี�อให�ความร้� เกี�ย์วกับโรคลมชักัจาำนวนมาก การให้้บริการติรว่จรักษาด้้ว่ย ระบบแพที่ย์ที่างไกลิ ห้ร่อ telemedicine ลิด้ค่าใชัจ้ ่าย ในิการเด้นิที่ิาง ผู้ลกระทีบต่อสังคม และเป้าหมา ้ ย์ในอนาคต 9
Epilepsy Research Group Collaborative Research 10 KKU RESEARCH DIGEST
กลิ่่มว่ิจัยม่เคร่อข่ายการรักษา โรคลิมชัักในิเขติสั่ขภาพที่่� 7 แลิะ ภาคอ่สัานิ นิอกจากนิั�นิยังร่ว่มม่อ กับสัำานิักงานิห้ลิักประกันิสั่ขภาพ แ ห้่ ง ชั า ติิ เ ข ติ สั่ข ภ า พ ที่่� 7 ใ นิ การพัฒนิาระบบบริการโรคลิมชััก ร่ว่ ม ม่อ กับเค ร่อ ข่ า ย เ ภ สััชั ก ร โรงพยาบาลิ แลิะเภสััชักรร้านิยา ค่ณภาพ ในิการพัฒนิาระบบการเข้าถึึง ยากันิชััก แลิะในิปัจจ่ บันิร่ว่มม่อ กับกรมขนิสั่งที่างบก เพ่�อรณรงค์ เร่�อง ชัักไม่ขับ ยังม่การลิงพ่�นิที่่� ให้้คว่ า มรู้ในิ ชั่มชั นิ พ่�นิที่่�ห้่างไกลิ ร่ว่ ม กั บ ห้ นิ่ว่ ยแพ ที่ ย์เค ลิ่� อ นิ ที่่� มูลินิิธิิแพที่ย์อาสัาสัมเด้็จพระศร่นิครนิิ ที่ราบรมราชัชันินิ่ (พอ.สัว่.) สัำาห้รับการการขับเคลิ่�อนิพัฒนิา นิั�นิ ได้้ร่ว่มม่อกับกรมขนิสั่งที่างบก เพ่� อ ก า ร ร ณ ร ง ค์ เ ร่� อ ง ชััก ไ ม่ขั บ โด้ย เ ริ�ม ที่่�จั ง ห้ ว่ัด้ข อนิแ ก่นิ ก่ อนิ เพ่� อสัร้างคว่ามติระห้นิักให้้ผูู้้ป่ว่ย แลิะครอบครว่ที่ั ราบถึึงอันิติรายของ การขับข่�รถึ ถึ้ายังม่อาการชัักอยู่ โด้ยห้ว่ังว่่าผูู้้ป่ว่ยแลิะครอบครัว่จะ เข้าใจในิประเด้็นินิ่� สั่ว่นิการร่ว่มม่อ กับเคร่อข่ายเภสััชักร ก็เพ่� อเพิ�ม การเข้าถึึงยากันิชัักอย่างเห้มาะสัม ของผูู้้ป่ว่ยในิภาคอ่สัานิ เครืือข่� ายควิามรื�วิมมือ ติิดติ่อสอบถามเพิ่มเติิม : ิ� ศ.นิพ.สัมศักด้ิ เ� ที่่ยมเก่า email:[email protected] Facebook : Somsak Tiamkao 11
Research to SDG การ ปรับปรุง พัันธ์ุุ ุ ข้้าว เพื่่�อสร้้างร้ายได้้และกร้ะตุ้้ ้ นเศร้ษฐกิจฐานร้าก ข้้าว เป็็นอาหารหลัักของคนไทยแลัะคนทั�วโลัก การ้ปร้ับปร้้งสายพื่ันธุ์้�ข้้าว จึึงเป็็นเร่�องสำำาคัญอย่างย่�ง สำำาหรับการพััฒนาเศรษฐก่จึของป็ระเทศไทยแลัะชุุมชุน เพั่�อให้ได้้ข้าวท ่�ม่คุณภาพัด้่ ม่ผลัผลั่ตสำูง แลัะ ต้านทานโรคแมลังได้้ด้่ ซึ่ึ�งชุ่วยเพั่�มรายได้้ให้แก่เกษตรกร แลัะเศรษฐก่จึของชุุมชุน เน่�องจึากข้าวพัันธุ์ุ�ใหม่ ๆ มักจึะม่ความต้านทานโรคแมลังได้้ด้่กว่าข้าวพัันธุ์ุ� พั่�นเม่อง ทำาให้เกษตรกรไม่จึำาเป็็นต้องใชุ้สำารเคม่กำาจึัด้ ศัตรูพั่ชุมากเท่าเด้่ม ซึ่ึ�งชุ่วยลัด้ต้นทุนการผลั่ตแลัะ เป็็นม่ตรต่อสำ่�งแวด้ลั้อม 12 KKU RESEARCH DIGEST
ผศ.ด้ร้.จร้วิ ัฒน� สนิทชน SDG 1 NO POVERTY SDG 2 ZERO HUNGER 13
จ้ด้เร้ิม�ตุ้้นข้องการ้ปร้ับปร้้งพื่ันธุ์้�ข้้าว เร ่� มจึากโครงการป็รับป็รุงพัันธุ์ุ�ข้าวของป็ระเทศ ลัุ่มน ำ� าโขงท่� สำวทชุ. จึัด้ร่วมกับมหาว่ทยาลััย ภูม่ภาคแลัะศูนย�ว่จึัยข้าว(ศวข.) ทั�ง 3 ศูนย� ได้้แก่ ศวข.อุบลัราชุธุ์าน่ ศวข.ขอนแก่น แลัะ ศวข.พั่ษณุโลัก รวมทั�งนักว่จึัยข้าวจึากป็ระเทศ กัมพัูชุา ลัาวแลัะเม่ยนมาร� โด้ยแต่ลัะสำถาบัน ท่�เข้ารับการฝึึกอบรม ให้ม่การจึับคู่ระหว่าง นักว่ชุาการจึากมหาว่ทยาลััยแลัะนักว่ชุาการ จึากศูนย�ว่จึัยข้าว นำาพัันธุ์ุ�ข้าวมาพัร้อมกับ ป็ระเด้็นว่จึัยว่าข้าวแต่ลัะพัันธุ์ุ�อยากป็รับป็รุง พัันธุ์ุ�ลัักษณะอะไร จึากนั�นนักว่จึัยทั�งหมด้จึาก ป็ระเทศไทยทั�ง 3 มหาว่ทยาลััยท ่� จึับคู่กับ ศวข. 3 แห่ง รวมกับนักว่จึัยป็ระเทศลัุ่มน ำ� าโขงอ่ก 3 ป็ระเทศ เข้ารับการฝึึกป็ฏิ่บัต่การ หลัังจึาก ม่ทักษะแลั้วก็กลัับมาป็รับป็รุงพัันธุ์ขุ� ้าวทสำ ่� ถาบัน ของตัวเอง จึากนั�นทุก ๆ 6 เด้่อน จึะกลัับมารวม ตัวกันอ่กครั�งเพั่�อรายงานความก้าวหน้า เป็็น เวลัา 3 ป็ี มีกร้ะบวนการ้การ้ทำางานและผลลัพื่ธุ์� เป็นอย่างไร้ งานป็รับป็รุงพัันธุ์ุ�ป็ระกอบด้้วยการสำร้างคู่ผสำม แลั้วคัด้เลั่อกสำายพัันธุ์ุ�ด้้วยว่ธุ์่มาตรฐานร่วมกับ การใชุ้เทคน่คการคัด้เลั่อกพัันธุ์ุ�โด้ยใชุ้ เคร่�องหมายโมเลักุลัชุ่วยในการคัด้เลั่อก (Marker assisted selection: MAS) สำำาหรับ ท่มว่จึัยขอนแก่น มข. ร่วมกับ ศวข.ขอนแก่น เลั่อกป็รับป็รุงข้าว กข6 ซึ่ึ�งเป็็น ข้าวเหน่ยวพัันธุ์ุ� ด้่ท่� หอม เหน่ยวแลัะนุ่ม แตม่ข่ ้อด้้อยค่อ อ่อนแอ ต่อโรคไหม้ โรคขอบใบแห้ง แลัะสำภาพัด้่นเค็ม มากของภาคอ่สำาน จึึงได้้ใชุ้ ข้าว กข6 เป็็นฝึ่าย รับย่น แลั้วใชุ้ สำายพัันธุ์ุ� P0489 เป็็นผู้ให้ย่น ต้านทานโรคไหม้ ใชุ้เวลัา 4 ป็ี จึึงได้้สำายพัันธุ์ุ� ต้านทานโรคไหม้ แต่ยังไม่ด้่พัอ เน่�องจึากยังไม่ ต้านทานโรคขอบใบแห้ง จึากนั�นจึึงนำาสำายพัันธุ์ุ� ป็รับป็รุงด้ังกลั่าว มารับการป็รับป็รุงเพั่�อเพั่�ม ความต้านทานขอบใบแห้ง โด้ยใชุ้ IR62266 เป็็น พัันธุ์ผู้ ุ� ใหย่้นต้านทาน เทคน่คน่�เป็็นการรวบรวม แลัะเพั่�มย่นท ่�ด้่ ซึ่ึ�งเร่ยกว่าการรวบรวมย่น สิ่่งที่� ่�ได้้รัับจากโครังการั ปรัับปรัุงพัันธุ์ุ�ข้้าว คืออะไรั ? ป็ระชุากรข้าวท่�ได้้รับ การป็รับป็รุงพัันธุ์ุ�ข้าว พัร้อมท ่� จึะนำาไป็คัด้เลั่อก แลัะป็รับป็รุงพัันธุ์ุ�ต่อยอด้ จึนได้้ข้าวพัันธุ์ุ�ท ่�ด้่ในอนาคต 14 KKU RESEARCH DIGEST
(Gene pyramiding) ใชุ้เวลัา อ่ก 4 ป็ีในการคัด้เลั่อก จึึงได้้ สำายพัันธุ์ุ�ข้าวท ่� ต้านทาน 2 โรค (โรคไหม้แลัะขอบใบแห้ง) เม่�อ คัด้เลั่อกสำายพัันธุ์ุ�ได้้กลัุ่มหนึ�ง ก็ได้้ทด้สำอบผลัผลั่ตทุกระด้ับ ของการทด้สำอบ แลัะทด้สำอบ เสำถ่ยรภาพัของผลัผลั่ตแลัะคัด้ ลัักษณะท ่�ด้่ เป็็นท ่� ต้องการของ เกษตรกรผู้ป็ลัูก ผู้บร่โภค แลัะ โรงสำ่ผู้รับซึ่่�อแลัะสำ่งออก เป็็น เวลัาอ่ก 6 ป็ี จึึงได้้สำายพัันธุ์ุ� มข 60-1 ท่�เป็็นข้าวเหน่ยวท่�หอม เหน่ยว นุ่ม ต้านทานโรคไหม้ แลัะต้านทานโรคขอบใบแห้ง ในทำานองเด้่ยวกัน สำายพัันธุ์ุ�ท ่� ได้้รับจึากการป็รับป็รุงพัันธุ์ุ�ให้ ต้านทานต่อโรคไหม้ ก็ได้้ถูก นำาไป็ป็รับป็รุงพัันธุ์ุ�เพั่�ม เพั่�อให้ ทนทานต่อสำภาพัด้่นเค็ม โด้ยใชุ้ พัันธุ์ุ� Pokkali เป็็นพัันธุ์ุ�ผู้ให้ย่น ด้้วยกระบวนแลัะเวลัาเชุ่นเด้่ยว กับการพััฒนาสำายพัันธุ์ุ� มข 60-1 จึน กระทั�งสำุด้ท้ายก็ได้้รับข้าวสำายพัันธุ์ุ� มข 60-2 ท่�เป็็นข้าวเหน่ยวท่� หอม เหน่ยว นุ่ม ต้านทานโรคไหม้ แลัะทนทานต่อ สำภาพัด้่นเค็ม ข้าวสำายพัันธุ์ุ� มข 60-1 แลัะมข 60-2 ได้้ถูก นำาไป็ว่จึัยในพั่�นท่� บ้านนาภู ต.หนองห้าง อ.กุฉินาราย่ ณ�จึ.กาฬสำ่นธุ์ุ� เพั่�อทด้สำอบ ความเหมาะสำมกับพั่�นท่� แลัะป็รับเป็ลั่�ยนหา เทคโนโลัย่ท่�เหมาะสำม ในการป็ลัูกระหว่าง ป็ีการเพัาะป็ลัูก พั.ศ.2561 ถึง พั.ศ. 2566 จึนกระทั�งได้้ข้อสำรุป็ว่าเป็็นท่�ยอมรับของ เกษตรกรในพั่�นท่�แลัะจึะสำามารถสำ่งเสำร่มการ ผลั่ตเมลั็ด้พัันธุ์ุ�แลัะป็ลัูกเพั่�อการบร่โภคแลัะ การค้าได้้อย่างแน่นอน ด้ังนั�นโครงการว่จึัยข้าว คณะเกษตรศาสำตร� มหาว่ทยาลััยขอนแก่น จึึงนำาข้าวทั�ง 2สำายพัันธุ์ุ� ขอรับการพัันธุ์ุ�จึากกรมว่ขาการเกษตร ซึ่ึ�งผ่าน การรับรองเร่ยบร้อยในชุ่�อ มข 60-1 แลัะ มข 60-2 ซึ่ึ�งถ่อเป็็นความสำำาเร็จึของการป็รับป็รุง พัันธุ์ุ�ข้าวของมหาว่ทยาลััย ท่�ใชุ้เวลัาในการ ป็รับป็รุงพัันธุ์ุ�อย่างมุ่งมั�นแลัะต่อเน่�องเป็็นเวลัา ร่วม 20 ป็ี จึึงได้้ข้าวพัันธุ์ุ�ด้่ของภาคอ่สำาน แลัะ ได้้ร่วมการเฉิลั่มฉิลัองในโอกาสำครบ 60 ป็ีของ การก่อตั�งมหาว่ทยาลััยขอนแก่น เพั่�อการพััฒนา 15
มข้ 60-1 เป็็นข้าวไม่ไวต่อความยาวชุ่วงแสำง เป็็นข้าวเหน่ยว หอม นุ่่�ม ต้้านุ่ทานุ่โรค ใบไหม้และขอบใบแห้ง ต้้นุ่เต้้�ยกว่�า กข 6 จึึงหักลั้มน้อยในชุ่วงเก็บเก่�ยว เหมาะกับการป็ลัูกแบบนับอายุ ป็ลัูกได้้ทั�งฤดู้นาป็ป็ีกต่ แลัะพั่�นทท ่� ม่่� การระบาด้ ของโรคไหม้แลัะขอบใบแห้งรุนแรง หากป็ลัูกนาป็รังเหมาะกับการป็ลัูกเพั่�อผลั่ต เมลั็ด้พัันธุ์ุ� ความเป็็นข้าวนับอายุ (อายุเก็บเก่�ยว ป็ระมาณ 130วัน) จึึงสำามารถป็ลัูกก่อนหร่อหลััง ฤด้ป็ูกต่ เพั่�อเลั่�ยงสำภาวะน ำ� าท่วมหร่อแลั้ง ต้นแลัะ ป็ลัายฤดู้ จึึงสำามารถใชุ้เป็็นพัันธุ์ขุ� ้าวท่�ใชุป็ลัู้กเพั่�อ แก้ไขป็ัญหาว่กฤตในการป็ลัูกข้าวได้้ ต้านทานโรค ไหม้ ทนทานต่อสำภาพัด้่นเค็ม มกา่รันำาองค�ความรั้ไปใช้ ้ก้ ับชุ้มช้น และแลกเปล ่� ยนแนวความค่ด้ รั่วมกับเกษตรักรัอย่างไรั มข้ 60-2 เป็็นข้าวนาป็ี (ตอบสำนองต่อ ความยาวชุ่วงแสำง) เป็็นข้าวเหน่ยว หอม นุ่่�ม ต้้านุ่ทานุ่โรคไหม้ ทนุ่ทานุ่ ต้�อสภาพดิินุ่เค็ม เหมาะกับการ ป็ลัูกในสำภาพัเด้่ยวกับ กข 6ด้ั�งเด้่ม เหมาะกับพั่�นท ่� ท ่�ม่การระบาด้โรค ไหม้รุนแรง แลัะพั่�นท ่�ด้่นเค็ม 16 KKU RESEARCH DIGEST
ผลงานวจิัยนี� สามาร้ถชวยเ่ พื่ิม� มูลค่่าทางการ้ เกษตุ้ร้ และเกิด้ ปร้ะโยชน�เชงิ เศร้ษฐกิจอย่างไร้ เม่�อนำาข้าวพัันธุ์ุ�ใหม่ของ มหาว่ทยาลััยขอนแก่นน่� ไป็ให้เกษตรกรทด้ลัอง ป็ลัูก พับว่าม่ผลัด้่ในแง่ การเพั่�มมูลัค่าผลัผลั่ต แลัะในเชุ่งเศรษฐก่จึด้ังน่� ใน สำ ภ า พั ท ่� สำ ภ า พั แ วด้ ลั้อมใน ระหว่างการเพัาะป็ลัูก ท่�ไม่เหมาะสำม เชุ่น โรค ไหม้แลัะโรคขอบใบแห้ง ระบาด้ จึะให้ผลัผลั่ตสำูง กว่าข้าว กข6 เด้่ม ข้าว มข 60-1 แลัะ มข 60-2 ได้้รับย่นจึากพัันธุ์ุ�พั่อท ่�ม่ลัำาต้นแข็งแรง จึึง ทำาให้เก่ด้การหักลั้มของต้นข้าวน้อยลัง ได้้รับความเสำ่ยหายในชุ่วงเก็บเก่�ยวน้อย แลัะในการผลั่ตเมลั็ด้พัันธุ์ุ�จึะตัด้ต้นป็นใน ชุ่วงเก็บเก่�ยวได้้ง่าย 1 2 มีการ้ท ำ างานร้่วมกับส่วนงานใด้บ้าง และมีบทบาทอย่างไร้ ค่วามร้่วมม่อในด้้านการ้พื่ัฒนาพื่ันธุ์้� ในการพััฒนาพัันธุ์ุ�ได้้ร่วมงานกับสำำานักว่จึัยแลัะพััฒนาว่ทยาศาสำตร�แลัะ เทคโนโลัย่แห่งชุาต่ (สำวทชุ.) แลัะกรมการข้าว ค่วามร้่วมม่อในการ้ส่งเสร้ิมการ้ใชพื่้ ันธุ์้� กลัุ่มว่สำาหก่จึผู้ผลั่ตเมลั็ด้พัันธุ์ุ�ข้าว ต.หนองห้าง อ.กุฉิ่นารายณ�จึ.กาฬสำ่นธุ์ุ� สำภาเกษตรกร จึ.นครพันม โครงการป็ิด้ทองหลัังพัระ 1 2 3 มีทิศทางในการ้พื่ัฒนาสายพื่ันธุ์ ้ �ข้้าว กับการ้กร้ะตุ้้ ้ นเศร้ษฐกิจฐานร้าก เป็นอย่างไร้ ม่การผลั่ตเมลั็ด้พัันธุ์ุ� โด้ยกลัุ่มว่สำาหก่จึผู้ผลั่ตเมลั็ด้พัันธุ์ุ�ข้าว ต.หนองห้าง อ.กุฉิ่นารายณ�จึ.กาฬสำ่นธุ์ุ� เป็็นกลัุ่มผู้ผลั่ตหลััก แลัะวางแผนท ่� จึะผลั่ต ข้าวเหน่ยวคุณภาพัสำูงเพั่�อการสำ่งออก โด้ยเน้นไป็ท่�ป็ระเทศจึ่นเป็็นหลััก 17
Bio Economy ข้้าว สามารถสร้างรายได้้ ให้้กัับชุุมชุนได้้อย่างไร? มาดู้กััน! 18 KKU RESEARCH DIGEST
19
วิิสาหกิิจชุุมชุนเกิษตรอิินทรีย์์นาภูู ตำาบลบ้านหนอิงห้าง อิำาเภูอิกิุฉิินาราย์ณ์์ จังหวิัดกิาฬสินธุ์ ใุ์ชุ้ระบบกิารผลิตข้้าวิเป็็นแบบเกิษตรอิินทรีย์์ทั�งหมด โดย์เน้น ไป็ที�ควิามป็ลอิดภูัย์เป็็นหลักิ ไม่ใชุ้สารเคมี ไม่ใชุ้ป็ุ�ย์เคมี ไม่ใชุ้สารเร่งใด ๆ ใชุ้ ระบบนิเวิศควิบคุมกิารผลิต รวิมทั�งใชุ้สารชุวิภูีณ์ั ฑ์์จากิสมุนไพรและทรัพย์ากิร ที�มีอิย์ู่ในชุุมชุนอิาทิเชุ่นจุลินทรีย์์ที�เป็็นจุลินทรีย์์ท้อิงถิ่ิ�นมาผสมผสานกิับสาร ชุีวิภูัณ์ฑ์์ที�ผลิตจากิสมุนไพรหรือิพืชุที�อิย์ู่ในพื�นที�ที�สามารถิ่นำามาใชุ้เป็็นสาร ไล่แมลง หรือิใชุ้เป็็นสารเร่งกิารเจริญเติบโตได้ แต่ไม่เป็็นอิันตราย์ต่อิ มนุษย์์ และไม่ทำาลาย์สุข้ภูาพ ซึ่่�งแต่เดิมจะนิย์มป็ลูกิข้้าวิกิอิเดีย์วิ กิข้6 ซึ่่�งป็ระสบป็ัญหาโรคข้อิบใบแห้ง และโรคไหม้ เพลี�ย์กิระโดดและแมลง ภูาย์หลังได้มีกิารแนะนำาข้้าวิที�ป็รับป็รุงพันธุ์์ุจากิผู้ชุ่วิย์ศาสตราจารย์์ จิรวิัฒน์ สนิทชุน อิาจารย์์จากิคณ์ะเกิษตรศาสตร์ มหาวิิทย์าลัย์ข้อินแกิ่น ได้ นำาข้้าวิ มข้ 60-1 มาให้ทดลอิงป็ลูกิกิ็ชุ่วิย์แกิ้ป็ัญหาและสร้างราย์ได้มากิข้่�น นำำ�ส�ยพัันำธุ์์�ข้้�วม�แล้้วชุ์มชุนำเกิิดประโยชุนำ�อย�่ งไร คุุณกรีียา : ตอินที�อิาจารย์์ได้นำามาให้ทดลอิงป็ลูกิครั�งแรกิจำานวิน 2 กิิโลกิรัม ในป็ีแรกิเราป็ลกิูในแป็ลงนาเราได้ผลผลิตมา 7 กิระสอิบ เนือิ�งจากิเราป็ลกิูแบบ นาป็ีกิ็มีกิารหมุนไป็ลงนาป็ลังเพื�อิที�จะเอิามาเป็็นเมล็ดพันธุ์ุ์ในนาป็ีต่อิซึ่่�งเรา ได้กิลับมาป็ระมาณ์ 10 ตัน แล้วิกิ็เอิามาลงในนาป็ี ตอินนี�กิ็น่าจะเพิ�มข้่�นเป็็น 100-200ตันแลวิค้ ่ะ ณ์ ป็ัจจบุัน นอิกิจากินั�นกิท็ ำาให้เราได้กิินข้้าวิใหมกิ่ ันดวิย์้ ร�ค�ข้้�วเหนำียวในำปัจจ์บัันำกิับัในำอดีต มีคว�มแตกิต่�งกิันำไหม คุุณกรีียา : ราคาข้้าวิเหนีย์วิถิ่้าเป็็น 4 ป็ีย์้อินหลังตั�งแต่ตอินเรารวิมกิลุ่มกิ็ตกิ กิิโลกิรัมละ 8 บาทค่ะ ป็ัจจุบันกิ็ข้่�นมา 50% กิ็คือิกิิโลกิรัมละ 16 บาท แต่ มีราคาข้่�นสูงสุดกิ่อินที�จะลงไป็ที� 8 บาท กิ็กิิโลกิรัมละ 22 บาท ตอินนี�ราคา กิ็มีข้่�นมาเรื�อิย์ ๆ เนื�อิงจากิสภูาวิกิารณ์์ข้อิงโรคแล้วิกิ็โรคระบาดอิะไรต่าง ๆ Bio Economy “ข้้�ว”อาห้ารธรรมด้าที่่�ใคร ๆ กั็รู้จัักั แต่่คุณรู้ห้รือไม่ว่า่ ข้้าว่สามารถสร้างรายได้้ให้้ชุุมชุนและกัระตุ่้นเศรษฐกัิจัได้้ มาดู้กัันว่าข้้า ่ว่ธรรมด้า ๆ น่�ม่อะไรซ่่อนอยู่บ้าง แลว่้สามารถสร้างรายได้้ให้้กัับว่สาิห้กัิจัชุุมชุนเกัษต่รอินที่ร่ย์นาภููได้้อย่างไร เราต่ามไปดู้กััน ผล้ิตภััณฑ์�ข้องวิส�หกิิจชุ์มชุนำ เกิษตรอินำทรย�บัี�นำนำ�ภัู้ 20 KKU RESEARCH DIGEST
ส�ยพัันำธุ์์�ข้้�ว 60-1 กิับักิ�รสร�้งร�ยได้/เศรษฐกิิจข้องชุ์มชุนำอย�่ งไร คุุณกรีียา : ข้้าวิ มข้ 60-1 เป็็นข้้าวิใหม่ต้นฤดูจ่งเป็็นที�ต้อิงกิารข้อิงตลาด ส่งผลใหม้ีราคาสูง ในป็ี พ.ศ.2566 ราคาข้้าวิเหนย์วิี ใหมม่มีูลค่าสูงมากิ นอิกิจากิ ข้้าวิจะให้ผลผลิตที�สูงและมีตลาดรอิงรับที�ชุัดเจนแล้วิกิ็มีควิามต้อิงกิารสูง ด้วิย์เพราะวิ่าเป็็นข้้าวิเหนีย์วิใหม่ต้นฤดู ซึ่่�งข้้าวิ มข้ 60-1จะมีคุณ์ลักิษณ์ะ พิเศษมีควิามหอิม ควิามนิ�มที�ทุกิคนอิย์ากิรับป็ระทาน ป็กิติข้้าวิต้นฤดู ข้าย์เพือิร�ับป็ระทานอิย์่างเดย์วิกิี ็ไม่พอิแลวิ้แต่เนือิ�งจากิวิ่ากิลุ่มวิิสาหกิิจฯ ข้อิง เรามีผลผลิตจำานวินมากิเนื�อิงจากิสมาชุิกิเย์อิะ ผลผลิตอิอิกิมากิ็จะเย์อิะตาม เพราะฉิะนั�นส่วินใหญ่เรากิ็จะข้าย์ให้กิับโรงสีข้้าวิผู้ส่งอิอิกิโดย์ส่งเป็็น ข้้าวิเป็ลือิกิให้ทางโรงสีไป็สีแล้วิกิ็ส่งข้าย์อิอิกิต่างป็ระเทศ อิีกิในส่วินหน่�งเรา กิ็จะส่งเป็็นข้้าวิสารเพราะป็นีี�เราได้โรงสตีอิ่ ไป็เรากิน็ ่าจะส่งเป็็นข้้าวิสารไดค้ ่ะ ค์ณกิรีย� ส์ไชุยแสง ประธุ์�นำวิส�หกิิจชุ์มชุนำเกิษตรอินำทรย�นำ�ภั ีู กิ�รส่งออกิเมล้็ดข้้�วส�ม�รถสร�้งร�ยได้ แล้ะกิระต์้นำเศรษฐกิิจกิับัชุ์มชุนำอย�่ งไร คุุณกรีียา : เราไม่ได้เน้นกิำาไรแค่ให้อิย์ู่ได้และให้เกิษตรกิรได้ ข้าย์ข้้าวิเป็ลือิกิในราคาที�สูง เรารับซึ่ื�อิข้้าวิเป็ลือิกิจากิสมาชุิกิ กิลุ่มเข้้ามาแป็รสภูาพแลวิกิ้ส็ ่งใหกิ้ับผู้ส่งอิอิกิและให้โรงสีข้้าวิ เพราะฉิะนั�นเราเน้นกิารควิบคุมคุณ์ภูาพพอิมาถิ่่งเรากิ็ให้ได้ มาตรฐานตามที�โรงสีที�เข้าต้อิงกิารในส่วินข้อิงมูลค่ากิำาไร ถิ่้า เป็็นกิำาไรที�สุทธุ์ิที�สามารถิ่มาใชุ้ในกิารดำาเนินงานในในป็ีต่อิป็ี กิ็จะอิย์ู่ป็ระมาณ์ 20% ข้อิงมูลค่าข้อิงราย์ได้ 21
22 KKU RESEARCH DIGEST
ร�ค�ข้�ยข้้�ว ณ ปัจจ์บัันำเป็นำอย�่ งไร คุุณทวีีศัักดิ์์� : ราคาสำาหรับป็ีแรกินะครับ ถิ่้าเป็็นเมล็ดพันธุ์ุ์กิ็ จะสูงกิวิ่าตลาดอิย์ู่ 2 บาทครับ ชุวิย์่ ใหม้ีราย์ได้มากิข้่�น กิค็อิืใน กิารลกิัษณ์ะกิารป็ลกิูไม่ไดป็ล้กิูแค 1 ไ ่ร่ 2 ไร่ครับ บางทอิีาจจะ เป็็น 10 หรอิื 20 ไร่ ผลผลิตถิ่้าบางป็ีเราไดส้กิั 500 กิิโลกิรัมตอิ่ ไร่ คิดเป็็น 500คณ์ู2 กิ็ 1,000 แลวิ้ครับ ถิ่้าหลาย์ ๆ ไรม่ ันกิ็ทวิคีณ์ู ข้่�นไป็อิีกิ กิ็คือิ 2 บาทข้อิงคนทั�วิไป็อิาจจะดูไม่มากิแต่วิ่า สำาหรับเกิษตรกิรผู้ป็ลกิูข้้าวิมันคอิืมากิกิวิ่านั�นครับ อิกิอิย์ี ่างเรา ทำาเกิษตรอิินทรีย์์ เราไป็เน้นที�กิารลดต้นทุน ย์ิ�งต้นทุนเราถิู่กิ grab กิ็จะย์ิ�งเย์อิะข้่�นครับ กิารใชุ้ป็ุ�ย์เคมีกิ็เป็็นกิารเพิ�มต้นทุน โดย์ใชุ่เหตุ คอิถิ่ื ้าเราใชุป็ุ ้ย์� อิินทรีย์์ น ำ� าหมกิชุัวิภูีาพ เราสามารถิ่ ทำาเอิงได้ หาวิัสดุจากิพื�นที�ได้ มันสามารถิ่ลดต้นทุนลงได้ ราย์ได้ ข้อิงเราอิาจจะเพิ�มข้่�นแค่ 2 บาทกิ็จริงแต่วิ่าต้นทุนเราลดลง ดังนั�นเงินคงเหลือิข้อิงเรากิ็จะเพิ�มข้่�นครับ การนำำาสายพัันำธุ์์� มข. 60-1 มาปลููกที่่�วิิสาหกิจชุ์มชุนำ เกษตรอิินำที่รย�นำ่าภูู ในำฐานำะเราเป็ นำตัวิแที่นำ ขอิงเกษตรกรเรารูส� ึกวิ่า มนำัแตกต่างจาก สายพัันำธุ์์�อิ ่� นำ ที่ ่� เรามอิยู่อิย ่ ่างไร? นำ�ยทวศีักิดิ� ไชุยข้นำธุ์� ั เกิษตรกิรแล้ะสม�ชุกิกิล้์่ ิมวิส�หกิิจชุ์มชุนำเกิษตรอินำทรย�นำ�ภั ีู คุุณทวีีศัักดิ์์� : สำาหรับข้้าวิ มข้ 60-1 โดย์ส่วินตัวินะครับพื�นที�ที�เป็็นที�ราบสูงแล้วิกิ็เป็็นที�ราบลุ่ม ในอิดีตเราใชุ้ข้้าวิกิอิเดีย์วินะครับ ซึ่่�งข้้าวิกิอิเดย์วิมี ันจะสกิุไม่พรอิ้มกิัน หลังจากินั�นกิ็ไดร้ับกิารแนะนำาจากิกิลุ่มวิิสาหกิิจชุุมชุนนะครับวิ่ามีข้้าวิพันธุ์ใหุ์ มที่ �เป็็นข้้าวินับอิาย์ุ กิ็ได้เอิาไป็ลอิงป็ลกิดูกิู็ซึ่่�งกิค็อิืข้้าวิ มข้ 60-1 ตอินที�เอิาไป็ป็ลกิพูันธุ์ข้้าุ์ วิ มข้ 60-1กิ็จะต้านทานโรคมากิกิวิ่า พวิกิโรคไหม้ โรคข้อิบใบแห้งครับ แลวิกิ้ ็ข้้าวิเวิลามันสกิุกิ็จะสกิุพรอิ้มกิัน ผลผลิตกิ็ไม่ไดต้ ่างกิันมากิกิ็จะอิย์ู่ป็ระมาณ์ 400 -500 กิิโลกิรัมตอิ่ ไร่ครับ สำาหรับผมข้้าวิ มข้ 60-1 ทำาให้เราสามารถิ่ลดแรงได้ครับ เวิลาข้้าวิไม่เกิิดโรคเรากิ็ไม่ต้อิงไป็ดูแลมากิ แต่วิ่ากิ็ต้อิงดูแลด้วิย์ครับ ข้้าวิที�ได้กิ็เกิ็บเกิี�ย์วิพร้อิมกิันเรา สามารถิ่เกิ็บเกิี�ย์วิได้ทีเดีย์วิ กิ็ทำาพร้อิมกิันไป็เลย์ทีเดีย์วิ ชุ่วิย์ป็ระหย์ัดเวิลาป็ระหย์ัดแรงไป็ด้วิย์ครับ 23
แนะNew Finding นำ�ศููนย์์วิิจััย์/Platform KKU CaSa De Bamboo Montessoi School Experiential Learning 24 KKU RESEARCH DIGEST
" ภ า ค วิิ ช า สัั ต วิ ศ า สั ต ร์์ ม.ขอนแก่่น" โครงการอบรมนัักเรย ี นั สััตวบาลร่�นัเยาว์ งานวัันเกษตรภาคอีีสาน ประจำปี 2567 ในระหวั่าง วััน ศุุกร์ ที่ี� 26 มกราคม - วััน อีาที่ิตย์์ที่ี� 4 กุมภาพัันธ์์ 2567 ณ อีที่ย์ุานเที่คโนโลย์ีการเกษตร มหาวัที่ย์ิาลย์ัขอีนแก่น ภาย์ใต้คำขวััญ “เกษตรอีีสาน สรรค์สร้างนวััตกรรม นำ คุณค่าสสากล”โด่่ย์มี รศุ.นพั.ชาญชย์ั พัานที่อีงวัริย์ิะกุล อีธ์ิการบดีมหาวัิที่ย์าลัย์ขอีนแก่น นำโดย์ รศุ. ดร.ดรุณี โชติษฐย์างก่ร คณบดีคณะเกษตรศุาสตร์ ประธ์านคณะ กรรมการจัดงาน และภาคีเครือีข่าย์ที่ั�งกรมส่งเสริม การเกษตร, สำนักวัิจัย์และพััฒนาการเกษตรเขตที่ี� 3 กรมวัิชาการเกษตร, กรมการข้าวั, กรมปศุุสัตวั์ และกรม พััฒนาที่ี�ดิน ร่วัมเปิดไฮไลต์มหกรรมสุดย์ิ�งใหญ่แห่งปี การจัดงานเกษตรภาคอีีสานจัดข้�นเพัื�อีสนอีงตอีบต่อี ปณิธ์านและปรัชญาขอีงมหาวัิที่ย์าลัย์ขอีนแก่นซึ่้�งเป็น ศุ่นย์์รวัมที่างควัามคิดสติปัญญาขอีงสังคมและเป็น ศุ่นย์์รวัมการศุ้กษาขอีงภาคตะวัันอีอีกเฉีีย์งเหนือี นับ เป็นโอีกาสอีันดีที่ี�ได้ร่วัมเป็นส่วันหน้�งขอีงการเฉีลิม ฉีลอีงครบรอีบ 60 ปี คณะเกษตรศุาสตร์ และ 60 ปี มหาวัิที่ย์าลัย์ขอีนแก่น การจัดงานครั�งนี�เป็นอีีกหน้�งมหกรรมเกษตรที่ี�ย์ิ�งใหญ่ ขอีงภาคอีีสาน ภาย์ในงานมีควัามหลากหลาย์ที่ั�งด้าน อีาหาร ด้านเกษตรกรรม พัืชพัันธ์ุ์ต่างๆ ด้านการปศุุสัตวั์ มีการประกวัดสาย์พัันธ์ุ์สัตวั์ มสีัตวัต์ ่างๆที่ี�หลากหลาย์ให้ เย์ี�ย์มชมและเลือีกซึ่ื�อี มีสินค้าพัื�นบ้านและสินค้าแฟชั�น ต่างๆมากมาย์ รวัมถึ้งกิจกรรมต่างๆที่ี�ที่างมหาวัิที่ย์าลัย์ ขอีนแก่นได้นำมาให้บริการแก่ประชาชน และเป็นงานที่ี� มีส่วันร่วัมขอีงนักศุ้กษามหาวัิที่ย์าลัย์ขอีนแก่น ในเล่มนี�ขอีนำเสนอีการมีส่วันร่วัมขอีงนักศุ้กษาคณะ เกษตรศุาสตร์ สาขาวัิชาสัตวัศุาสตร์ มหาวัิที่ย์าลัย์ ขอีนแก่น เป็นอีีกคณะหน้�งที่ี�มีส่วันร่วัมในการจัด กิจกรรมและให้บริการด้านต่างๆ อีาที่ิเช่น ให้นักศุ้กษา ได้มีโอีกาสจัดที่ำโปรเจคต่างๆขอีงตัวัเอีง เพัื�อีนำเสนอี เป็นแนวัที่างการหาราย์ได้ในระหวั่างช่วังงานเกษตร มี กิจกรรมวัิที่ย์ากร ในหัวัข้อี “โครงการอีบรมนักเรีย์น สัตวับาลรุ่นเย์าวั์ งานเกษตรภาคอีีสาน 2567” จัดข้�น ในวัันที่ี� 1 กุมพัาพัันธ์์ 2567 โดย์นักศุ้กษาสัตวัศุาสตร์ รับหน้าที่ี�บรรย์าย์และให้ควัามร่้เกี�ย์วักับสัตวั์เศุรษฐกิจ ต่างๆ แก่เด็กๆและประชาชนผู้่้มาเย์ี�ย์มชมงาน งานเกษตร ภาคอี ี สาน 2567 25
1 2 3 4 ที่ั�งนี� ย์ังมีโรงเรีย์นบ้านไม้ไผู้่ CaSa De Bamboo Montessoi School ได้จัดกิจกรรม พัาเด็กๆ เข้าร่วัมกิจกรรมรับฟังบรรย์าย์ “โครงการอีบรมนักเรีย์นสัตวับาลรุ่นเย์าวั์ งานเกษตร ภาคอีีสาน 2567” โดย์นักศุ้กษาสัตวัศุาสตร์ชั�นปีที่ี� 2 บรรย์าย์ให้ควัามร่้แก่เด็ก ๆ โรงเรีย์น CaSa De Bamboo Montessoi School เกี�ย์วักับไก่และไข่ ตลอีดจนโภชนาการที่างด้านคุณค่าที่าง อีาหาร ภาย์ในโครงการมีกิจกรรมปิ�งย์่างบาร์บีคิวั และกิจกรรมด่สัตวั์ให้เด็กๆได้เย์ี�ย์มชม เสมือีน เป็นการพัาเด็ก ๆมาที่รรศุนะศุ้กษานอีกชั�นเรย์ีน ได้เปิดโลกกวั้างให้เด็กๆ ไดร้ับประสบการณ์ตรง ได้เรีย์นร่้สัมผู้ัสสภาพัควัามเป็นจริง และฝึึกให้เด็ก ๆมีที่ักษะด้านต่าง ๆ เช่น ควัามรับผู้ิดชอีบ เสีย์สละ สามัคคี ที่ักษะการวัางแผู้น ที่ำงานเป็นกลุ่มอีีกด้วัย์ 26 KKU RESEARCH DIGEST
Q : วิัตถุุปร์ะสังค์ของก่าร์จััดทำำาโคร์งก่าร์อบร์ม นัก่เร์ียนสััตวิบาลร์ุ่นเยาวิ์ Q : สัาขาสััตวิศาสัตร์์ดำาเนินก่ิจัก่ร์ร์มด้านใดบ้าง น.ส.ศศิพร : วััตถึุประสงค์ขอีงการจัดที่ำโครงการนี� เพัื�อีให้บุคคลที่ั�วัไปหรือีผู้่้ที่ี�มาเที่ี�ย์วัชมงานเกษตร ภาคอีีสาน ขอีงมหาวัิที่ย์าลัย์ขอีนแก่น ปี 2567 และน้อีง ๆเย์าวัชนได้รับควัามร่้เกี�ย์วักับการผู้ลิตสัตวั์ เศุรษฐกิจ และเพัื�อีให้บุคคลที่ั�วัไปและเย์าวัชนได้ลิ�มลอีง ได้ลอีงชิมผู้ลิตภัณฑ์์ขอีงสาขาวัิชาสัตวัศุาสตร์ ที่ี�ได้นำมาเสนอีในงานนี�อีีกด้วัย์ น.ส.ศศิพร : ที่างสาขาสัตวัศุาสตร์เราไดม้ีการให้บริการประชาชนที่ัวั�ไปและนอี้ง ๆเย์าวัชนเป็นกิจกรรม ที่ี�ให้ควัามร่้พัื�นฐานเกี�ย์วักับโภชนาการขอีงผู้ลิตภัณฑ์์ขอีงเราที่ี�มีอีย์่่ เช่นให้ควัามร่้เกี�ย์วักับวังจรขอีง ไข่ไก่ ,ให้ควัามร่้เกีย์วัก�ับโชนาการขอีงไข่ ,หรอีอีอีื กไปให้ควัามร่้ตามที่อี้งถึิ�นถึ้ามีโอีกาส ส่งอีอีกผู้ลิตภัณฑ์์ ที่มี�คีุณภาพั หรอีถึื ้ามกีิจกรรมที่างสาขาก็จะมจีัดอีบรมใหก้ับเด็กนักเรย์ีนนักศุ้กษาหรอีืประชาชนที่ัวั�ไป Q : ก่ิจัก่ร์ร์มนี�สั่งผลต่อผ้้เข้าโคร์งก่าร์อย่างไร์ น.ส.ศศิพร : ผู้เ่้ข้าฟังที่ี�เป็นเกษตรกรไดร้ับควัามร่้ไปปรับใชก้ับกิจการที่ี�ตนกำลังที่ำอีย์ เ่่ช่น วัธ์ิีการรับมอีื กับโรคที่างการเกษตร ,การเพัิ�มผู้ลผู้ลิตการเกษตร ,การปรับอีาหาร ,การตลาดเพัื�อีเพัิ�มราย์ได้ ถึ้าผู้่้เข้า ฟังเป็นเด็กจะได้รับควัามร่้เกี�ย์วักับการเลี�ย์งสัตวั์เศุรษฐกิจ และได้ร่้ที่ี�มาที่ี�ไปหรือีโภชนาการที่างด้าน อีาหารขอีงเด็กๆที่ี�รับประที่านในแต่ละวัันมื�อีรวัมถึ้งควัามร่้ที่างด้านไข่ไก่ที่ี�เด็กๆชอีบรับประที่านค่ะ Q : สัิ� งทำี�นัก่ศึก่ษาสััตวิบาลได้ร์ับจัาก่ก่ิจัก่ร์ร์มในคร์ัง� นี�น.ส.ศศิพร : อีบรมนักเรีย์นสัตวับาลรุ่นเย์าวั์ งานเกษตรภาคอีีสาน 2567 ประสบการณ์หรือีสิ�งที่ี�ได้ จากการจัดกิจกรรมที่ำให้เราเป็นคนกล้าแสดงอีอีกมากข้�น เป็นคนที่ี�มีที่ัศุนคติที่ี�ดีเกี�ย์วักับการที่ำงาน เพัื�อีบุคคลอีื�นในที่างที่ี�ดีมากข้�น และย์ังเป็นการเสริมควัามร่้ที่ี�เราได้รับจากการบรรย์าย์ให้ควัามร่้แก่ ประชาชนเพัิ�มกวั้างมากข้�น สุดที่้าย์แล้วักิจกรรมที่ี�เรานั�นที่ำ ส่งผู้ลให้เราได้เจอีผู้่้คนในช่วังวััย์ที่ี�หลาก หลาย์ที่ำให้เราสามารถึรับมือีกับผู้่้คนที่ี�หลากหลาย์ร่ปแบบได้ดีมากย์ิ�งข้�น นางสัาวิศศิพร์ อ ำ าคา คณะเก่ษตร์ศาสัตร์์ สัาขาสััตวิศาสัตร์์ ชนั�ปีทำี� 2 มหาวิิทำยาลัยขอนแก่่น เสียง ี สีะท้้อนจากนักศึึกษาท้ ี �เข้้าร่่วมโคร่งการ่ 27
Q : วิัตถุุปร์ะสังค์ของก่าร์จััด ทำำาโคร์งก่าร์อบร์มนัก่เร์ียน สััตวิบาลร์ุ่นเยาวิ์ นางสาวปิิยพร : เป็นการให้ควัามร่้เกี�ย์วักับการเลี�ย์ง ไก่ไข่ และให้ควัามร่้เกี�ย์วักับสัตวั์เศุรษฐกิจให้กับเด็กๆ เย์าวัชนหรือีบุคคลที่ั�วัไปที่ี�สนใจ Q : มีหน้าทำี�ร์ับผิดชอบ สั่วินใดบ้าง นางสาวปิิยพร : ด้านที่ี�1. กิจกรรมให้ควัามร่้เกี�ย์วักับ การเลี�ย์งสัตวั์เศุรษฐกิจให้กับเย์าวัชนและบุคคลที่ั�วัไป ด้านที่ี� 2. ดำเนินงานด้านการผู้ลิตสัตวั์เศุรษฐกิจเพัื�อี จำหน่าย์ให้แก่บุคคลที่ั�วัไปและเกษตรกร และด้านที่ี� 3. ให้คำปร้กษาหรือีคำแนะนำแก่เกษตรกรเกี�ย์วักับ การด่แล เพัิ�มผู้ลผู้ลิต Q : ก่ิจัก่ร์ร์มนี�สั่งผลต่อ ผ้้เข้าโคร์งก่าร์อย่างไร์ นางสาวปิิยพร : ไดร้ับควัามร่้จากการเรย์ีนในหอี้งเรย์ีน แลวัย์้ ังสามารถึนำควัามร่้ที่ี�ได้มาพััฒนาเป็นอีาชพัีได้ใน อีนาคต และในปัจจบุันนำควัามร่้ที่ี�ได้มาใช้ในการเลีย์�ง สัตวั์เศุรษฐกิจ การด่แลสุขาภิบาลสัตวั์เลี�ย์ง และนำ ควัามร่้ที่ี�ได้มาถึ่าย์ที่อีดและจุดประกาย์ควัามคิดให้กับ เด็กๆ ในการสร้างอีาชีพัในอีนาคต Q : สัิ� งทำี�นัก่ศึก่ษาสััตวิบาลได้ ร์ับจัาก่ก่ิจัก่ร์ร์มในคร์ัง� นี� นางสาวปิิยพร : จากกิจกรรมในครั�งนี�สิ�ง ที่ี�ไดค้อีืได้เรย์ีนร่้การเป็นผู้นำ เ ่้ ป็นโอีกาส ที่ี�ดีที่ี�ที่ำให้เราสามารถึฝึึกฝึนตนเอีงให้ เป็นคนกล้าแสดงอีอีก ฝึึกที่ักษะการเป็น ผู้่้นำ ได้รับประสบการณ์การที่ำงาน รวั่มกันกับผู้่้อีื�น ร่้จักผู้คนที่ ่้ ี�หลากหลาย์ เพัิ�มข้�น ถึอีวัื ่ากิจกรรมนี�เป็นการสร้าง ประสบการณ์ที่ดี�ีให้แกต่วััเอีงมากย์ิ�ง ข้�นค่ะ นางสัาวิปิยพร์ พุทำธก่ัง นัักศึึกษาคณะเกษตรศึาสตร์ สาขาสัตวศึาสตร์ ชั้นั� ั ปีีที่่� 2 มหาวที่ิ ยาลััยขอนัแกนั่ 28 KKU RESEARCH DIGEST
‘‘ได้ ร์ับควิามร์้้จัาก่ก่าร์เร์ียน ในห้องเร์ียน แล้วิยังสัามาร์ถุนำา ค วิ า ม ร์้้ ทำี� ไ ด้มา พัฒนาเ ป็นอา ชีพ ไ ด้ในอนาคต’’ 29
Q : วิัตถุุปร์ะสังค์ของก่าร์จััด ทำำาโคร์งก่าร์อบร์มนัก่เร์ียน สััตวิบาลร์ุ่นเยาวิ์ นางสาวทรงอัักษร : เพัื�อีให้ผู้่้คนได้มีโอีกาสเข้าถึ้งอีงค์ ควัามร่้เกีย์วัก�ับการเกษตรที่ี�มากข้�น และเพัือี�เปิดโอีกาส ให้กลุ่มเกษตรกร หรือีผู้่้ประกอีบการด้านเกษตรราย์ ย์่อีย์ได้นำเสนอีผู้ลิตภัณฑ์์ขอีงพัวักเขาเอีง รวัมไปถึ้ง เป็นการเปิดโอีกาสให้ได้ประชาสัมพัันธ์์สินค้าเกี�ย์วักับ การเกษตรอีีกด้วัย์ Q : มีหน้าทำี�ร์ับผิดชอบ สั่วินใดบ้าง นางสาวทรงอัักษร : พัวักเรามีกิจกรรมหลากหลาย์ มากค่ะ ไม่วั่าจะเป็นการที่ี�ที่างสาขาได้มีการจัดให้ นักศุ้กษาได้มีโปรเจคต่างๆขอีงตัวัเอีง เพัื�อีเป็นการหา ราย์ได้ในระหวั่างช่วังงานเกษตร อีีกที่ั�งย์ังมีกิจกรรม วัิที่ย์ากร คือีนักศุ้กษาในแต่ละชั�นปีจะได้รับหัวัข้อี เกี�ย์วักับสัตวั์เศุรษฐกิจต่างๆ จากนั�นก็จะได้ไปค้นหา ข้อีม่ลเกี�ย์วักับหัวัข้อีที่ี�ได้ แล้วัมากระจาย์ควัามร่้ ถึ่าย์ที่อีดให้กับผู้่้ที่ี�สนใจต่อีในร่ปแบบขอีงวัิที่ย์ากรตัวั Q : ก่ิจัก่ร์ร์มนี�สั่งผลต่อผ้้เข้า โคร์งก่าร์อย่างไร์ นางสาวทรงอัักษร : เป็นการเปิดโลกที่ศุนั ์ใหก้ับผู้ที่่้ ี�เข้า เย์ี�ย์มชมค่ะ ในบางข้อีม่ลได้เป็นควัามร่้ใหม่ๆสำหรับ ผู้่้เข้าชมค่ะ นอีกจากตัวัผู้่้เย์ี�ย์มชมเอีง นักศุ้กษาเอีง ก็ได้เปิดรับอีงค์ควัามร่้ใหม่ๆจากผู้่้เข้าชมเหมือีนกัน ค่ะ เหมือีนกับการแลกเปลี�ย์นข้อีม่ลกัน ที่ี�สำคัญเลย์ กิจกรรมที่ี�เราจัดนะคะ ที่ี�หน่ได้รับผู้ิดชอีบก็จะเป็นใน ส่วันขอีงหน้าที่ี�วัิที่ย์ากร ผู้่้ที่ี�เข้าชมก็จะไปรับควัามร่้ ที่ี�หลากหลาย์ แล้วัก็สามารถึจุดประกาย์ไอีเดีย์ธ์ุรกิจ เกี�ย์วักับสัตวั์เศุรษฐกิจได้ด้วัย์ค่ะ Q : สัิ� งทำี�นัก่ศึก่ษาสััตวิบาลได้ร์ับ จัาก่ก่ิจัก่ร์ร์มในคร์ัง� นี� นางสาวทรงอัักษร :ได้เรีย์นร่้ระบบการที่ำงานเป็น ที่ีม การกระจาย์งาน ที่ักษะการที่ำงานกับผู้คนที่ ่้ ี�หลาย์ ร่ปแบบ ที่ำให้เราได้พััฒนาตนเอีงอีีกขั�น เป็นอีีกหน้�ง สถึานการณ์ที่ี�ที่ำให้เราได้ใช้ที่ักษะควัามเป็นผู้่้นำ การ เป็นผู้นำ่้ ย์ังไง ให้คนอีย์ากที่ี�จะรวั่มงานกับเรา อีีกที่ั�งย์ัง ไดร้ับขอีม่้ ลใหม่ๆจากผู้เ่้ข้ารวั่มงานหลาย์ๆคน เป็นการ แลกเปลี�ย์นเกร็ดควัามร่้ระหวั่างเกษตร-นักศุ้กษาอีีก ด้วัย์ เช่น ได้พั่ดคุย์แลกเปลี�ย์นกับเกษตรกรที่ี�ประสบ ควัามสำเร็จ รวัมถึ้งการได้สร้างคอีนเนคชันใหม่ๆด้วัย์ นางสัาวิทำร์งอัก่ษร์ ลิขิตวิาสั นัักศึึกษาคณะเกษตรศึาสตร์ สาขาสัตวศึาสตร์ ชั้นั� ั ปีีที่่� 2 มหาวที่ิ ยาลััยขอนัแกนั่ 30 KKU RESEARCH DIGEST
ผู้้�ที่ี�สนใจสามารถติดต่อีสอีบถาม ที่ี�ช่อี่งที่างใดบ�าง Facebook : ภาควิิช่าสัตวิศาสตร์ ม.ขอีนแก่น เบอีร์โที่รคณะสัตวิศาสตร์ : 043-202362 Walk in at : ตึก AG08 ช่น2 คณะเกษตรศาสต ั�ร์ สาขา สัตวิศาสตร์ มหาวิิที่ยาลััยขอีนแก่น 31
Product Highlight 32 KKU RESEARCH DIGEST
ส่่วนเบ้้ารัับ้ข้้อต่่อข้ากรัรัไกรั (Ultra-high molecular weight polyethylene) ข้้อต่่อข้ากรัรัไกรั (Titanium alloy) 33
สืืบเนื่ื�องจากที่่�สืาขาวิิชาศััลยศัาสืตร์์ช่องปากและแม็็กซิิลโลเฟเช่ยล ได้้ร์ับการ์ สื่งต่อผู้้้ป่วิย 1 ร์ายจากโร์งพยาบาลปร์ะจำาจังหวิัด้ ม็าปร์ึกษาเพื�อร์ับการ์ร์ักษาต่อ ณ คลนื่ิิกศััลยศัาสืตร์์ช่องปากและกร์ะด้้กขากร์ร์ไกร์ คณะที่นื่ัตแพที่ยศัาสืตร์์ ม็หาวิิที่ยาลัย ขอนื่แกนื่่ เนื่ื�องจากเกนื่ิศัักยภาพในื่การ์ให้การ์ด้้แล ณ โร์งพยาบาลที่ัวิ�ไป ผู้้้ปวิ่ยร์ายนื่่จ�ึง ได้้ร์ับเข้าเป็นื่ผู้้้ป่วิยที่างศััลยกร์ร์ม็ของโร์งพยาบาลที่ันื่ตกร์ร์ม็ คณะที่ันื่ตแพที่ยศัาสืตร์์ ภายใต้การ์ด้้แลของ อ.นื่พ.ที่พ.นื่ิพนื่ธ์์ คล้ายอ่อนื่ และ ผู้ศั.นื่พ.ที่พ.ด้ร์.สืทีุ่นื่ิจนื่ิาพร์ธ์ร์ร์ม็ อาจาร์ย์ปร์ะจำาสืาขาวิิชาศััลยศัาสืตร์์ช่องปากและแม็็กซิิลโลเฟเช่ยล ท ี่มาของการคิดค้น “นวัตกรรมการบูรณะ กระดูกข้อต่อขากรรไกร“ 34 KKU RESEARCH DIGEST
ผู้้้ปวิ่ยร์ายนื่่�เปนื่็ผู้้้ปวิ่ยเพศัชาย อายุ 57 ปี ภ้ม็ลิำาเนื่า จังหวิัด้กาฬสืินื่ธ์ุ์ ม็าด้้วิยอาการ์ “กัด้ฟันื่ไม็่ลงม็า ปร์ะม็าณ 1 ปี” ผู้้้ป่วิยม็่โร์คปร์ะจำาตัวิเป็นื่โร์ค ควิาม็ด้นื่ัโลหิตสื้ง (hypertension) โร์คหวิัใจเตนื่ผู้้ด้ิ จังหวิะและใสื่เคร์ื�องกร์ะตุ้นื่หวิัใจชนื่ด้ิฝัังในื่ร์่างกาย (dilated cardiomyopathy with stable VT , on AICD) และโร์คควิาม็ผู้ิด้ปกติของเนื่ื�อเยื�อ เก่�ยวิพันื่ (connective tissue disease) จาก การ์ตร์วิจร์่างกายและการ์ตร์วิจที่างร์ังสื่วิิที่ยาโด้ย ละเอ่ยด้พบวิ่าผู้้้ป่วิยร์ายนื่่�ม็่การ์สืบฟันื่ที่่�ผู้ิด้ปกติ ฟันื่หนื่้าสืบไม็่ลงและเปิด้อ้าตลอด้แนื่วิ ไม็่สืาม็าร์ถ เค่�ยวิอาหาร์หร์ือกัด้อาหาร์โด้ยฟันื่หนื่้าได้้เลย ภาพถ่ายที่างร์ังสื่พบวิ่าม็่การ์ละลายตัวิ ของกร์ะด้้กบร์ิเวิณหัวิข้อต่อขากร์ร์ไกร์ และบางสืวินื่่ของกร์ะด้้กขากร์ร์ไกร์สืวินื่่เร์ม็สืั ร์วิม็ที่ั�งเบ้าร์ับหัวิข้อต่อขากร์ร์ไกร์สืลายตัวิ ไปที่ั�งหม็ด้ โด้ยเป็นื่ที่ั�งสืองข้าง นื่อกจากนื่่� ผู้ลตร์วิจที่างพยาธ์ิวิิที่ยาพบวิ่าม็่การ์ละลาย ตัวิอย่างผู้ิด้ปกติของกร์ะด้้กซิึ�งนื่่าจะสืัม็พันื่ธ์์ กับโร์คเนื่ื�อเยื�อเก่�ยวิพันื่ที่่�ผู้้้ป่วิยเป็นื่ จาก ข้อม็้ลที่ั�งหม็ด้ที่่�กล่าวิข้างตนื่้ที่ำาให้ผู้้้ปวิ่ ยไม็ม็่่ โคร์งสืร์้างค ำ� าร์ะยะควิาม็สื้งของขากร์ร์ไกร์ ด้้านื่หลังจึงที่ำาให้เกิด้การ์ที่ร์ุด้ตัวิลงด้้านื่หลัง จึงปร์ากฏลักษณะการ์สืบเปิด้ของฟันื่หนื่้า ตาม็ที่่�พบในื่ร์ายนื่่� 35
ผู้้้ป่วิยร์ายนื่่�ม็่การ์ละลายตัวิของหัวิข้อต่อขากร์ร์ไกร์ (condylar head) บางสื่วินื่ของเร์ม็ัสื (ramus of mandible) และแอ่งกล่นื่อยด้์ (glenoid fossa) อย่างร์ุนื่แร์งและเป็นื่ที่ั�ง สืองข้าง ผู้ลจากควิาม็ผู้ิด้ปกติด้ังกล่าวิที่ำาให้ม็่ผู้ลกร์ะที่บต่อ การ์ที่ำางานื่ของข้อต่อขากร์ร์ไกร์ และควิาม็สืวิยงาม็ที่่�พึงม็่จาก การ์สืบฟนื่ั ที่่�ปกติ ซิึ�งกร์ะที่บต่อคุณภาพช่วิิตของผู้้้ปวิ่ยอย่างม็าก เพื�อแก้ไขควิาม็ผู้ิด้ปกติด้ังกล่าวิ ผู้้้ป่วิยร์ายนื่่�จึงม็่ข้อบ่งช่�ในื่การ์ บ้ร์ณะข้อต่อขากร์ร์ไกร์ที่ั�งสืองข้าง โด้ยเป็นื่การ์บ้ร์ณะข้อต่อ ขากร์ร์ไกร์พร์้อม็ที่ั�งแอ่งกล่นื่อยด้์ที่่�ร์องร์ับขึ�นื่ม็าใหม็่ที่ั�งหม็ด้ วิิธ์่การ์สืำาหร์ับบ้ร์ณะควิาม็วิิการ์ของข้อต่อขากร์ร์ไกร์ม็่สือง แนื่วิที่างหลักคือ การ์บ้ร์ณะด้้วิยข้อต่อขากร์ร์ไกร์เที่่ยม็ (TMJ prosthesis) และการ์บ้ร์ณะด้้วิยเนื่ื�อเยื�อจากตัวิผู้้้ป่วิย เอง (autogenous graft/flap) ซิึ�งการ์บ้ร์ณะด้้วิยข้อต่อ ขากร์ร์ไกร์เที่่ยม็ เปนื่็การ์นื่ำาสืิ�งเที่่ยม็ที่่�ผู้ลิตขึนื่�ใสื่เข้าไปในื่ตำาแหนื่่ง ข้อต่อขากร์ร์ไกร์และยด้ตึด้ิด้้วิยแผู้นื่่ โลหะด้าม็กร์ะด้้กและสืกร์้ซิึ�ง เป็นื่โลหะไที่เที่เนื่่ยม็ที่่�ใช้ในื่ที่างการ์แพที่ย์อย่างแพร์่หลายและ ยาวินื่านื่ และเป็นื่ที่่�ปร์ะจักษ์ถึงคุณสืม็บัติโด้ด้เด้่นื่คือ ควิาม็เข้า กับได้้กับเนื่ื�อเยื�อของผู้้้ป่วิย (biocompatibility) และควิาม็ แข็งแร์ง โด้ยปัจจุบันื่ม็่การ์ใช้งานื่ที่ั�งชนื่ิด้ที่่�เป็นื่ร์้ปแบบสืำาเร์็จร์้ป ขนื่าด้ต่างๆ (prefabricated TMJ prosthesis) ซิึ�งม็่ร์าคาแพง ม็ากไม็่ต ำ� ากวิ่า 20,000 USD หร์ือปร์ะม็าณ 730,000 บาที่ ต่อชิ�นื่ (ไม็่ร์วิม็ค่าเคร์ื�องม็ืออุปกร์ณ์ผู้่าตัด้ที่่�ม็่ไวิ้ใช้เฉพาะสืำาหร์ับ งานื่นื่่�ในื่แต่ละยห ่� ้อ) และยังไม็ม็่จ่ ำาหนื่่ายในื่ปร์ะเที่ศัไที่ย ที่ั�งนื่่�จาก ลักษณะร์้ปร์่างและขนื่าด้ที่่�ผู้ลิตออกม็าเปนื่็บางขนื่าด้ ที่ำาให้อาจ จะไม็่เข้ากับร์้ปร์่างหร์ือควิาม็ผู้ด้ิปกติที่่�จำาเพาะในื่ผู้้้ปวิ่ยแต่ละร์าย ซิึ�งอาจจะเป็นื่อุปสืร์ร์คในื่การ์ร์ักษาอ่กปร์ะการ์หนื่ึ�ง สื่วินื่ข้อต่อ ขากร์ร์ไกร์เที่่ยม็อ่กปร์ะเภที่คือ ข้อต่อขากร์ร์ไกร์เที่่ยม็ชนื่ิด้ผู้ลิต เฉพาะบุคคล (Customized- TMJ prosthesis) ซิึ�งคล้ายคลึง กับปร์ะเภที่แร์กในื่แง่ของวิสืด้ั ุที่่�ใชผู้ล้ ิต แตข่ ้อต่อขากร์ร์ไกร์เที่่ยม็ ปร์ะเภที่นื่่�จะถ้กผู้ลิตขึนื่จ�ำาเพาะกับลักษณะควิาม็ผู้ด้ิปกติ และร์้ป ร์่างของผู้้้ป่วิยแต่ละร์าย ภาพร์วิม็ของการ์ร์ักษาด้้วิยข้อต่อขากร์ร์ไกร์เที่่ยม็ นื่ับวิ่าม็่ ปร์ะสืที่ธ์ิ ิภาพในื่การ์ร์ักษาที่่�ด้่ม็่ควิาม็แข็งแร์งสื้ง สืาม็าร์ถปร์ับ ร์้ปร์่างได้้ตาม็ควิาม็ผู้ิด้ปกติเฉพาะร์าย ใช้งานื่ได้้ใกล้เค่ยงกับ ข้อต่อขากร์ร์ไกร์ม็นืุ่ษย์ ไม็จ่ ำาเปนื่ต็ ้องผู้่าตด้ัในื่บร์ิเวิณอืนื่�เพิม็� เตม็ด้ิ ังเชนื่่กร์ณ่การ์ใช้เนื่ื�อเยื�อตนื่เอง แตที่ั ่ �งนื่่ข�้อเสื่ยสืำาคัญคือ ร์าคาที่่�สื้งม็าก ยังไม็่ม็่การ์นื่ำาเข้าม็าเพื�อจำาหนื่่ายในื่ปร์ะเที่ศั ศััลยแพที่ย์อาจจะยังไม็่ม็่ปร์ะสืบการ์ณ์ในื่การ์ใช้งานื่จร์ิง นื่อกจากนื่่�ในื่ร์ะยะยาวิยังม็่ข้อพิจาร์ณาเร์ื�องการ์เกิด้ผู้ลผู้ลิต จากการ์เสืื�อม็ของโลหะ (corrosion product) ได้้ แต่จาก ร์ายงานื่ผู้้้ป่วิยที่่�ผู้่านื่ม็ายังพบได้้นื่้อยและเป็นื่เพ่ยงข้อกังวิล เชิงที่ฤษฎี กา่ร์บ้ร์ณะข้อต่อขากร์ร์ไกร์โด้ยใช้เนื่ื�อเยื�อตนื่เองนื่ำา ม็าสืร์้างเป็นื่ข้อต่อขากร์ร์ไกร์ใหม็่ เช่นื่ การ์นื่ำากร์ะด้้กสืะโพก กร์ะด้้กขา ม็าสืร์้างเป็นื่กร์ะด้้กขากร์ร์ไกร์ใหม็่ ซิึ�งการ์ร์ักษา แบบนื่่�จะม็่ข้อด้่ในื่เร์ื�องควิาม็เข้ากันื่ได้้ของเนื่ื�อเยื�อเนื่ื�องจาก เป็นื่เนื่ื�อเยื�อตนื่เอง 36 KKU RESEARCH DIGEST
โอกาสืที่่�จะเกิด้ปฏิกิร์ิยาจากการ์ปฏิเสืธ์เนื่ื�อเยื�อพบ ได้้นื่้อยม็าก ร์าคาไม็่แพงเนื่ื�องจากไม็่ต้องเสื่ยค่า ใช้จ่ายสืำาหร์ับข้อต่อขากร์ร์ไกร์เที่่ยม็ แต่ม็่ข้อเสื่ยสืำาคัญ คือ ผู้้้ป่วิยจำาเป็นื่ต้องได้้ร์ับการ์ผู้่าตัด้อ่กบร์ิเวิณเพื�อนื่ำา กร์ะด้้กม็าบ้ร์ณะ จึงเพิ�ม็ควิาม็เสื่�ยงจากการ์ผู้่าตัด้เพิ�ม็ ขึ�นื่ นื่อกจากนื่่�กร์ะด้้กเป็นื่เนื่ื�อเยื�อที่่�ม็่การ์ละลายตัวิ ตาม็ปกติอย้่แล้วิ ด้ังนื่ั�นื่ในื่ร์ะยะยาวิอาจม็่ปัญหาการ์ ละลายตัวิของกร์ะด้้กที่่�ไม็่สืาม็าร์ถที่ำานื่ายได้้ โด้ยเฉพาะ อย่างยิ�งในื่ผู้้้ป่วิยร์ายนื่่�ซิึ�งม็่โร์คปร์ะจำาตัวิเป็นื่โร์คควิาม็ ผู้ิด้ปกติของเนื่ื�อเยื�อเก่�ยวิพันื่ซิึ�งคิด้วิ่าม็่ควิาม็สืัม็พันื่ธ์์ กับควิาม็ผู้ิด้ปกติที่่�เกิด้ขึ�นื่ จึงควิร์ร์ะม็ัด้ร์ะวิังอย่างยิ�งในื่ การ์นื่ำากร์ะด้้กตนื่เองม็าใช้เพื�อการ์บ้ร์ณะในื่กร์ณ่นื่่�เพร์าะ ไม็่สืาม็าร์ถยืนื่ยันื่ได้้เลยวิ่าจะไม็่ม็่การ์ละลายตัวิของ กร์ะด้้กอ่กคร์ั�งภายหลังการ์บ้ร์ณะ นื่อกจากนื่่�แพที่ย์ในื่สืาขาที่่�เก่�ยวิข้องยังม็่ปร์ะสืบการ์ณ์สื้งและม็่ ควิาม็คุ้นื่เคยในื่การ์ร์ักษาเป็นื่อย่างด้่อ่กด้้วิย แตกต่างจากข้อต่อ ขากร์ร์ไกร์เที่่ยม็ที่่�อาจจะเปนื่สืิ ็ �งใหม็่ในื่ปร์ะเที่ศัไที่ย ที่ำาให้การ์ร์ักษา ยังคงม็่ข้อจำากัด้ม็าอย่างยาวินื่านื่ ในื่ร์ะยะสืิบปีม็านื่่�ปร์ะเที่ศัไที่ยม็่ ควิาม็ก้าวิหนื่้าที่างเที่คโนื่โลย่ในื่การ์สืร์้างสืิ�งเที่่ยม็ที่่�ใช้ฝัังในื่ร์่างกาย ม็นืุ่ษย์โด้ยเฉพาะชนื่ด้ิที่่�ผู้ลิตเฉพาะบุคคลในื่หลายร์้ปแบบ ออกแบบ และผู้ลิตโด้ยห้องปฏิบัติการ์ม็าตร์ฐานื่สืากลร์ะด้ับโลกหลายแห่งในื่ ไที่ย ผู้ลิตใช้งานื่อย่างแพร์่หลายโด้ยเฉพาะสืาขาศััลยกร์ร์ม็ตกแต่ง ศััลยกร์ร์ม็ออโธ์ปิด้ิกสื์ ศััลยศัาสืตร์์ช่องปากและแม็็กซิิลโลเฟเช่ยล เป็นื่ต้นื่ ในื่การ์นื่่�จึงเป็นื่ที่่�ม็าของการ์ศัึกษานื่ำาร์่องเพื�อการ์บ้ร์ณะข้อ ต่อขากร์ร์ไกร์ที่ั�งสืองด้้านื่ด้้วิยข้อต่อขากร์ร์ไกร์เที่่ยม็ชนื่ด้ผู้ลิ ิตเฉพาะ บุคคล สืำาหร์ับผู้้้ป่วิยที่างศััลยกร์ร์ม็ช่องปากและ แม็็กซิิลโลเฟเช่ยล คณะที่นื่ัตแพที่ยศัาสืตร์์ เพื�อใช้เปนื่ต็นื่้แบบพัฒนื่าและต่อยอด้สื้่การ์ ร์ักษาในื่อนื่าคตต่อไป 37
ผู้้้ป่วิยร์ายนื่่�ได้้ร์ับการ์ปร์ะเม็ินื่ก่อนื่การ์ผู้่าตัด้โด้ยแพที่ย์ เฉพาะที่างหลายสืาขา และได้้ร์ับการ์เตร์่ยม็การ์และด้้แล ในื่ด้้านื่การ์ร์ะงับควิาม็ร์้้สืึกเพื�อการ์ผู้่าตัด้ที่ั�งร์ะยะก่อนื่ ร์ะหวิ่างและหลังการ์ผู้่าตัด้จากที่่ม็วิิสืัญญ่แพที่ย์นื่ำาโด้ย ร์ศั.พญ.สืุหัที่ยา บุญม็าก สืาขาวิิชาวิิสืัญญ่วิิที่ยา คณะ แพที่ยศัาสืตร์์ โด้ยในื่ร์ายนื่่�ถือวิ่าม็่ภาวิะใสื่ที่่อช่วิยหาย ใจยากอ่กที่ั�งการ์ที่่�ผู้้้ป่วิยม็่การ์ฝัังเคร์ื�องกร์ะตุ้นื่หัวิใจ ในื่ร์่างกายจำาเป็นื่ต้องม็่การ์เตร์่ยม็การ์เป็นื่พิเศัษเพื�อ ป้องกันื่คลื�นื่สืัญญาณร์บกวินื่การ์ที่ำางานื่ของเคร์ื�องม็ือ ด้ังกล่าวิซิึ�งอาจที่ำาให้เกิด้อันื่ตร์ายกับผู้้้ป่วิยและที่่ม็ผู้่าตัด้ ผู้้้ปวิ่ยร์ายนื่่�ได้้ร์ับการ์ปร์ะเม็นื่กิ ่อนื่การ์ผู้่าตด้ัโด้ยแพที่ย์เฉพาะ ที่างหลายสืาขา และได้้ร์ับการ์เตร์่ยม็การ์และด้้แลในื่ด้้านื่การ์ ร์ะงับควิาม็ร์้้สืึกเพื�อการ์ผู้่าตัด้ที่ั�งร์ะยะก่อนื่ ร์ะหวิ่างและหลัง การ์ผู้่าตด้ัจากที่่ม็วิิสืัญญ่แพที่ยนื่์ ำาโด้ย ร์ศั.พญ.สืหุที่ัยา บุญม็าก สืาขาวิิชาวิิสืัญญ่วิิที่ยา คณะแพที่ยศัาสืตร์์ โด้ยในื่ร์ายนื่่�ถือวิ่า ม็่ภาวิะใสืที่่ ่อชวิ่ ยหายใจยากอ่กที่ั�งการ์ที่่�ผู้้้ปวิ่ยม็่การ์ฝัังเคร์ื�อง กร์ะตุ้นื่หวิัใจในื่ร์่างกายจำาเปนื่ต็ ้องม็่การ์เตร์่ยม็การ์เปนื่พ็ ิเศัษ เพื�อป้องกันื่คลื�นื่สืัญญาณร์บกวินื่การ์ที่ำางานื่ของเคร์ื�องม็ือ ด้ังกล่าวิซิึ�งอาจที่ำาให้เกิด้อันื่ตร์ายกับผู้้้ป่วิยและที่่ม็ผู้่าตัด้ ผู้้้ป่วิยสื้ญเสื่ยเลือด้จากการ์ผู้่าตัด้นื่้อยม็ากและไม็่ได้้ให้เลือด้ ในื่ร์ะหวิ่างการ์ผู้่าตด้ัสืาม็าร์ถถอด้ที่่อชวิ่ ยหายใจออกได้้ที่นื่ที่่ ั หลังการ์ผู้่าตด้ั ผู้้้ปวิ่ ยได้้ร์ับการ์ด้้แลหลังการ์ผู้่าตด้ั ณ หอผู้้้ปวิ่ย อ่กปร์ะม็าณ 10 วิันื่จึงออกจากโร์งพยาบาล โด้ยในื่ร์ะหวิ่าง พักร์ักษาตัวิในื่โร์งพยาบาลไม็่พบวิ่าม็่ภาวิะแที่ร์กซิ้อนื่ร์ุนื่แร์ง ใด้ๆเกิด้ขึ�นื่ ผู้้้ป่วิยสืาม็าร์ถฝัึกบร์ิหาร์ขากร์ร์ร์ไกร์โด้ยการ์ อ้าและหุบปากได้้อย่างด้่และสืาม็าร์ถคงร์ะยะการ์อ้าปาก ได้้เป็นื่ที่่�นื่่าพอใจ ภายหลังการ์ติด้ตาม็การ์ร์ักษาในื่ร์ะยะต่อ ม็าพบวิ่าผู้้้ป่วิยสืาม็าร์ถใช้งานื่ข้อต่อขากร์ร์ไกร์ได้้เกือบปกติ สืาม็าร์ถอ้าและหุบปากโด้ยคงร์ะยะอ้าปากได้้ด้่สืบฟนื่ัได้้สืนื่ที่ิ ร์ับปร์ะที่านื่อาหาร์ได้้ ม็่การ์ฟ้� นื่ตัวิจากการ์บาด้เจ็บของเสื้นื่ ปร์ะสืาที่ใบหนื่้าได้้อย่างด้่คุณภาพช่วิิตโด้ยร์วิม็ด้่ขึ�นื่เป็นื่ อย่างม็าก ขณะนื่่�ติด้ตาม็การ์ร์ักษาที่่�ร์ะยะเวิลา 5 เด้ือนื่และ ยังคงม็่แผู้นื่ที่่�จะตด้ิตาม็การ์ร์ักษาอย่างต่อเนื่ื�องอย่างนื่้อย 1 ปี ผลลัพธ์์ ของการนำำานำวััตกรรมไปใช้้ 38 KKU RESEARCH DIGEST
จุุดเด่น ของ ‘‘นวััตกรรมการบููรณะ กระดูกข้้อต่อข้ากรรไกร’’ เป็็นข้้อต่่อข้ากรรไกรเทีียมชนิดผลิิต่เฉพาะบุุคคลิ ม็่ลักษณะร์้ปร์่าง ขนื่าด้เหม็าะสืม็กับผู้้้ป่วิยเฉพาะร์าย ออกแบบชิ�นื่งานื่ด้้วิยโปร์แกร์ม็คอม็พิวิเตอร์์ขั�นื่สื้งที่่�ใช้สืำาหร์ับ การ์ออกแบบชิ�นื่งานื่และวิัสืดุ้ที่างการ์แพที่ย์ในื่ลักษณะนื่่� ผู้ลิตด้้วิยวิัสืดุ้ร์ะด้ับที่่�ใช้ที่างแพที่ย์ (medical grade) และ สืาม็าร์ถฝัังในื่ร์่างกายได้้ (implantable) โด้ยวิัสืดุ้ที่่�ใช้ คือ ไที่เที่เนื่่ยม็ (Titanium) และ ultra-high molecular weight polyethylene (UHMWPE) โด้ยม็่หลายการ์ศัึกษาในื่อด้่ต ที่่�ผู้่านื่ม็ายืนื่ยันื่ในื่คุณสืม็บัติของวิัสืดุ้ด้ังกล่าวิในื่แง่ของควิาม็ ปลอด้ภัยในื่การ์ใช้งานื่ และควิาม็แข็งแร์ง ชิ�นื่งานื่สื่วินื่เบ้าร์ับที่่�สืร์้างที่ด้แที่นื่แอ่งกล่นื่อยด้์ถ้กออกแบบม็า ในื่ร์้ปแบบเฉพาะ สามารถต่้านการหลิุดข้องข้้อต่่อข้ากรรไกร เทีียมในแนวดิ� ง และถือวิ่าเป็นื่ร์้ปแบบที่่�ยังไม็่เคยม็่การ์ศัึกษา ใด้ที่่�สืร์้างขึ�นื่ในื่ลักษณะด้ังกล่าวิ ชิ�นื่งานื่สื่วินื่ข้อต่อขากร์ร์ไกร์เที่่ยม็ที่่�ผลิิต่ผ่านการทีดสอบุความ แข้็งแรงด้วย Finite element จึงม็ั�นื่ใจวิ่าชิ�นื่งานื่ข้อต่อ ขากร์ร์ไกร์เที่่ยม็สามารถทีนต่่อแรงบุดเคี�ยวตาม็ปกติของม็นืุ่ษย์ ข้อต่อขากร์ร์ไกร์เที่่ยม็และอุปกร์ณ์ปร์ะกอบออกแบบให้ ใชงานไ ้ด้ง่าย ไม่ซับุซััอน้จึงลด้ร์ะยะเวิลาในื่การ์ปร์ับแต่ง หร์ือการ์เร์่ยนื่ร์้้เพื�อการ์ใช้งานื่จร์ิงในื่ห้องผู้่าตัด้ลง ชิ�นื่งานื่ที่ั�งหม็ด้ถ้กออกแบบ วิิเคร์าะห์ และผู้ลิตขึ�นื่ในื่ห้องปฏิบัติ การ์ที่่�ได้รบุัการรบุัรองมาต่รฐานห้องป็ฏิิบุัต่ิการระดับุสากลิ ISO 13485 และได้้ร์ับการ์ร์ับร์องการ์ผู้ลิตเคร์ื�องม็ือแพที่ย์ เพื�อการ์สื่งออกตาม็หนื่ังสืือร์ับร์องเลขที่่� ME-6500001098 สืำาหร์ับการ์ผู้ลิต personalized implant ร์ุ่นื่ PMMA, Net Shape Titanium, Titanium Mesh, UHMWPE, Silicone, Zirconia, PEEK. ราคาถูกกว่าข้้อต่่อข้ากรรไกรเทีียมทีี�มีจำำาหน่ายในต่่าง ป็ระเทีศ ป็ระมาณ 10 เที่า ร์าคาข้อต่อขากร์ร์ไกร์เที่่ยม็ชนื่ด้ผู้ลิ ิตเฉพาะบุคคลที่่�ที่ำาที่ั�ง 2 ข้าง ในื่ผู้้้ป่วิยร์ายนื่่�ร์าคาปร์ะม็าณ 130,000 บาที่ เปร์่ยบเที่่ยบ กับข้อต่อขากร์ร์ไกร์เที่่ยม็ที่่�ม็่จำาหนื่่ายในื่ต่างปร์ะเที่ศัร์าคา ปร์ะม็าณข้างละ 20,000 USD หากที่ำา 2 ข้างจะม็่ร์าคา ปร์ะม็าณ 40,000 USD หร์ือปร์ะม็าณ 1,400,000 บาที่ 39
หนำ่วัยงานำที่ ่� มส่่ ่วันำในำการพัฒนำา “นำวััตกรรมการบููรณะ กระดููกข้อต่อขา กรรไกร” อ.นพ.ทีพ.นิพนธ์์ คลิ้ายอ่อน สาขาวิิชาศััลยศัาสตร์์ชองปากฯ ่ คณะทัันตแพทัยศั์ าสตร์์ มหาวิิทัยาลัยขอนแก่น ผศ.นพ.ทีพ.ดร.สทีุิน จำินาพรธ์รรม สาขาวิิชาศััลยศัาสตร์์ชองปากฯ ่ คณะทัันตแพทัยศั์ าสตร์์ มหาวิิทัยาลัยขอนแก่น รศ.พญ.สหุทีัยา บุุญมาก สาขาวิิชาวิิสัญญีวิิทัยา คณะแพทัยศั์ าสตร์์ มหาวิิทัยาลัยขอนแก่น • โรงพิ่ยาบาลทัันติกรรม คณะทัันติแพิ่ทัยศาสติร์ มหาวิิทัยาลัยขอนแก่น • ห้องผ่่าติัด และหอผ่ป่่้้วิย โรงพิ่ยาบาลศรีนครินทัร์ คณะแพิ่ทัยศาสติร์ มหาวิิทัยาลัยขอนแก่น • บริษััทั คัสติอมไมซ์์ เทัคโนโลยี จำำากัด (CTEC) คุณณัฏฐภู้มิ วิัฒนาป่ฐิมากุล คุณติราทััศ อาพิ่ทััธนานนทั์ 40 KKU RESEARCH DIGEST
• พัฒนื่าและปร์ับปร์ุงการ์ออกแบบข้อต่อขากร์ร์ไกร์ เที่่ยม็โด้ยม็ุ่งเนื่้นื่การ์ใช้งานื่ตาม็หนื่้าที่่� คำานื่ึงถึง ลักษณะพยาธ์สืิภาพของผู้้้ปวิ่ ย และปร์ะยุกต์ใชข้้อม็้ล จากผู้ลการ์ร์ักษาที่่�ผู้่านื่ม็าเปนื่สื็ ำาคัญ โด้ยการ์พยายาม็ แก้ไขและปร์ับปร์ุงในื่สื่วินื่ที่่�พบวิ่าเป็นื่ปัญหาหร์ือม็่ • พัฒนื่าแนื่วิที่างการ์ผู้่าตัด้ให้ม็่การ์ลุกล ำ� าและบาด้เจ็บ นื่้อยที่่�สืุด้ (minimal invasive surgery) • สืร์้างร์ะบบและร์้ปแบบกร์ะบวินื่การ์ที่างด้ิจิตอล (digital workflow) เพื�อการ์ร์ักษานื่่�และสืร์้าง เคร์ือข่ายและร์ะบบสื่งต่อผู้้้ป่วิยที่่�ม็่ปัญหาในื่ร์ะบบ ข้อต่อ ขากร์ร์ไกร์เพื�อให้เข้าถึงการ์ร์ักษาได้้อย่างที่ัวิถ�ึง • แสืวิงหาโอกาสืและแนื่วิที่างเพื�อบร์ร์จุการ์ร์ักษา ปร์ะเภที่นื่่�ให้อย้่ในื่ชุด้สืิที่ธ์ิปร์ะโยชนื่์ของหลักปร์ะกันื่ สืุขภาพถ้วินื่หนื่้า เพื�อให้ผู้้้ป่วิยร์ายได้้นื่้อยทีุ่กคนื่ที่่� จำาเป็นื่ต้องได้้ร์ับการ์ร์ักษา ได้้ร์ับสืิที่ธ์ิปร์ะโยชนื่์จาก การ์ร์ักษานื่่� ติิดติ่อสอบถามเพิ่มเติิม ิ� 41
Q : ขอให้้อาจารย์์ช่่วย์แนะนำตััวด้้าน ความเช่ย์ ่� วช่าญและเล่าถึึงจดุ้เร่�มตั้นใน เส้้นทางการเป็็นนักว่จย์คั ่ะ ? ศ.ส้มศักด้่� : ผมเป็็นหมออายุุรแพทยุ์ ด้้านระบบป็ระสาท มีความเชี่ี�ยุวชี่าญ โด้ยุเฉพาะเร่�องโรคลมชี่ักและโรคหลอด้ เล่อด้สมอง เป็็นอาจารยุ์ป็ระจำอยุ่� ที�อนุสาขาวิชี่าป็ระสาทวิทยุา สาขา วิชี่าอายุุรศาสตร์ คณะแพทยุศาสตร์ มหาวิทยุาลัยุขอนแก�นครับ ผมเริ�ม ทำงานวิจัยุครั�งแรกตั�งแต�เป็็นนักศึกษา แพทยุชี่ั์ �นป็ทีี� 5 เม่�อ พ.ศ. 2531 เพราะใน หลักส่ตรมีการสอนและต้องทำวจิยุัเล็ก ๆ ให้เสร็จภายุใน 2 สัป็ด้าห์ ผมทำงาน วิจัยุเร่�องความร่้โรคเอด้ส์ของนักศึกษา ในศ่นยุ์วิทยุาศาสตร์สุขภาพและนอก ศ่นยุ์วิทยุาศาสตร์สุขภาพ เน่�องจากใน ขณะนั�นโรคเอด้ส์เริ�มมีการระบาด้ใน ป็ระเทศไทยุ แล้วต�อมาในขณะเรียุน เป็็นแพทยุ์ผ่้เชี่ี�ยุวชี่าญด้้านอายุุรกรรม ผมก็เริ�มทำงานวิจัยุ ซึ่ึ�งเป็็นการทำวิจัยุ เพ่�อหาคำตอบในการด้่แลรักษาคนไข้ โรคกล้ามเน่�ออ�อนแรง myasthenia gravis และเม่�อจบมาทำงานเป็็น อาจารยุ์ป็ระจำสาขาวิชี่าอายุุรศาสตร์ คณะแพทยุศาสตร์ มหาวิทยุาลัยุ ขอนแก�น เราก็มีความสนใจในบางโรค ที�เรามีความชี่ำนาญหร่อที�เราไป็เรียุน ต�อมาโด้ยุเฉพาะ ซึ่ึ�งก็ค่อเร่�องโรคลมชี่ัก และอีกเร่�องนึงกค่็อโรคหลอด้เล่อด้สมอง ที�เรามีความเชี่ี�ยุวชี่าญเพราะว�าคนไข้ โรคหลอด้เล่อด้สมองเยุอะมากครับ จึงมีความจำเป็็นที�จะต้องศึกษาตรงนี�ให้ ละเอียุด้แล้วก็ทำการวิจัยุครับ ที�มาของ ผมที�เป็็นนักวิจัยุและทำวิจัยุอยุ่�ตลอด้ เวลา เพราะถู่กป็ล่กฝัังมาตั�งแต�เป็็น นักศึกษา แล้วก็มีความร่้สึกว�าสิ�งนี�มัน เป็็นโอกาสในการหาคำตอบ ทำให้เราไม� ได้้มองว�างานวจิยุัเป็็นเร่�องยุากหร่อเร่�อง น�าเบ่�อ แต�ในความร่้สึกผมงานวิจัยุมัน ควรจะเกิด้จากความที�เรามีคำถูามอะไร บางอยุ�าง แล้วเราต้องการหาคำตอบ ฉะนั�นถู้าเรามองแบบนี�ก็จะมีความสนุก ในการทำงาน ทำงานได้้อยุ�างต�อเน่�อง และทำงานอยุ�างมีความสุข Q : ม่ห้ลักการห้รือแนวความค่ด้ใน การทำงานว่จัย์ให้้ป็ระส้บความส้ำเร็จ อย์่างไรคะ ? ศ.ส้มศักด้่� : ผมจะเริ�มจากการศึกษา เร่�องนั�นอยุ�างด้ี และด้่ว�าป็ัญหาหร่อ องค์ความร่้ทียุ�ังไม�มนัี�นอยุ่�ตรงไหน ผมก็ จะเริ�มจากการกำหนด้ป็ัญหา ขนาด้ของ ป็ัญหา ตั�งวัตถูป็ุระสงค์ของงานวจิยุัหร่อ โครงการให้ชี่ัด้เจน และเริ�มพ่ด้คุยุกับ ทีม สร้างความเข้าใจให้ตรงกัน แล้วลงม่อ เขยุีนโครงการ เพ่�อวางแผนในการทำงาน อยุ�างเป็็นลำด้ับขั�น สิ�งที�สำคัญต้องไม�เบ่�อ ในการทำงานวจิยุั ผมจะมีความสุขทุกครั�ง ที�ได้้ลงม่อทำงานใหม� ที�สำคัญต้องทำงาน เป็็นทีม และต้องมีการเผยุแพร�ผลงานวจิยุั ในวารสารอยุ�างสม�ำเสมอ จะไม�มีงานไหน ที�ทำแล้วไม�มีการเผยุแพร� เพ่�อเป็็นการสร้าง กำลังใจให้กับตนเองและทีม ที�สำคัญ ได้้เผยุแพร�องค์ความร่้ใหม�ทุกครั�งที�ได้้มี การเผยุแพร�ความร่้จากงานวิจัยุของเรา ออกสส่� ังคม สิ�งสำคัญแรกที�นักวิจัยุควร จะมีก็ค่อต้องมีคำถูามของงานวิจัยุ ผม เป็็นหมอก็จะเจอคนไขที้ �หลากหลายุกลุ�ม อาการ อาจจะเป็็นโรคเด้ยุีวกันแต�คนละ อาการ หร่อรักษาหายุแล้วแต�ทำไมเป็็น ซึ่�ำอีก สิ�งเหล�านี�เป็็นคำถูามที�เราได้้รับ ทุกวันจากการที�เราด้่แลคนไข้ เราจะ วนิิจฉยุัคนโรคคนไข้รายุนี�ได้้อยุ�างไร หร่อ โรคนี�มีการรักษาหลายุวิธีีแล้ววิธีีไหนจะ เหมาะสมกับเขา สิ�งที�จะเกด้ขึ ิ �นกค่็อเรา ต้องค้นคว้า ซึ่ึ�งป็ัจจบุันการค้นคว้าทำได้้ ง�ายุ สามารถูเข้าไป็ในเว็บไซึ่ต์ต�าง ๆ ที� มีการรวบรวมแหล�งความร่้ไว้ให้ ฉะนั�น ก�อนที�เราจะทำวจิยุัเรากต็้องทบทวนสิ�งนั�น อยุ�างละเอยุด้ีจนกระทั�งเราได้้องค์ความร่้ ที�มากพอ แต�ถู้ายุังตอบไม�ได้้ก็ค่อเรามี Gap of Knowledge เกด้ขึ ิ �น เราจึงต้อง ตั�งคำถูามงานวจิยุัและมวีัตถูป็ุระสงค์ของ การวจิยุที ั �เกด้ขึ ิ �น แล้วเราก็ลงม่อทำวจิยุั ต�อไป็ครับ The Road to success : Successful Researcher ฉบับเด้่อนมกราคม 2567 ได้้รับเกียุรติจากศาสตราจารยุ์ นพ. สมศักด้ิ� เทียุมเก�า อาจารยุ์ป็ระจำสาขาป็ระสาทวิทยุา ภาควชี่ิาอายุุรศาสตร์ คณะแพทยุศาสตร์ มหาวิทยุาลยุัขอนแก�น ป็ัจจบุันด้ำรงตำแหน�งรองผ่้อำนวยุการโรงพยุาบาลศรีนครินทร์ ฝั่ายุบริการทางการแพทยุ์ เป็็นผ่้มีความเชี่ยุี�วชี่าญเร่�องโรคลมชี่ัก และโรคหลอด้เล่อด้สมอง โด้ยุเป็็นหัวหน้ากลุ�มวิจัยุโรคลมชี่ัก แบบบ่รณาการ มหาวิทยุาลัยุขอนแก�น ซึ่ึ�งป็ระสบความสำเร็จ ในการขับเคล่�อนงานวิจัยุให้เกิด้เป็็นร่ป็ธีรรมชี่ัด้เจน ซึ่ึ�งจาก การศึกษาเร่�องอุบัติเหตุจากการชี่ักจนสามารถูผลักด้ันให้ ออกมาเป็็นกฎหมายุ โด้ยุในป็ีได้้รับรางวัลอายุุรแพทยุ์ด้ีเด้�น ราชี่วิทยุาลัยุอายุุรแพทยุ์แห�งป็ระเทศไทยุ สาขาบริการชีุ่มชี่น ป็ระจำป็ี 2561 และในด้้านงานวจิยุัได้้รับรางวัลมากมายุ อาทิเชี่�น รางวัลเกียุรติคุณ นักวิจัยุสารสิน มหาวิทยุาลัยุขอนแก�น ป็ระจำป็ี 2564 รางวัลนักวิจัยุด้ีเด้�น สมาคมป็ระสาทวิทยุา แห�งป็ระเทศไทยุ ป็ระจำป็ี 2551 และ 2553 โด้ยุป็รากฏใน รายุชี่่�อของนักวิทยุาศาสตร์ที�โด้ด้เด้�นของโลก World’s Top 2% Scientists โด้ยุ Stanford University ศ.นพ.สมศักดิ์์� เทีีย์มเก่า The Road to Success Successful Researcher : 42 KKU RESEARCH DIGEST
ศาสตราจารย์์ นพ. สมศักดิ์์� เที ี ย์มเก่า Professor Somsak Tiamkao 43
Q : เนื�องจากอาจารย์์ม่บทบาทห้น้าท่�ทตั่� ้องรับผิ่ด้ช่อบห้ลากห้ลาย์ม่การบร่ห้ารจด้ัการเวลาอย์่างไรคะ ? ศ.ส้มศักด้่� : ผมเป็็นหมอและอาจารยุ์ แพทยุ์ ต้องอ�านหนังส่อเป็็นป็ระจำเพ่�อ เสริมสร้างพัฒนาตนเองอยุ่�ตลอด้เวลา ตรงนี�เองทำให้ผมทำงานวิ จัยุแต�ละเร่�อง ได้้ไม�ยุาก เพราะมี นิ สัยุรักการอ�านและ การเขยุีน สิ�งที�สำคัญในการจด้ัสรรเวลาค่อต้องทำอะไรให้เสร็จตามเวลาที�วางแผนไว้ ผมคด้ว� ิ าทุกอาชี่ีพทุกหน้าทีก�ยุุ็�งเหม่อนกัน หมด้ ถู้าเราให้ความสำคัญกับสิ�งไหนก็จะมีเวลาในการทำงานตรงจด้นัุ�นเอง หน้าที� ของผมอยุ�างที�หนึ�งกค่็อการเรยุีนการสอน ซึ่ึ�งงานวิจัยุก็ได้้รับการถู่กกำหนด้ไว้อยุ่�แล้วว�าเป็็นหน้าที�ของอาจารยุ์ แล้วกต็ ้องบริการวชี่ิาชี่ีพกค่็อการรักษาคนไข้ ฉะนั�น เราก็จะต้องแบ�งงานตรงนี�ใหม้ันเกด้ิความ สมดุ้ลกัน ผมคิด้ว�าป็ัญหาของนักวิ จัยุที� บอกว�ามีเวลาไม�เพยุีงพอมันจริงส�วนหนึ�ง แต�ผมเชี่่�อว�าการจด้ัสรรเวลามีความสำคัญ ที�ทำให้เห็นว�าเวลาทีท�ุกคนมีอยุ่�เท�ากันนั�น ได้้ผลของงานที�ออกมาแตกต�างกันอยุ�างไร นอกจากนั�นต้องทำอยุ�างสม�ำเสมอ หาก เราทำสิ�งไหนเป็็นป็ระจำก็จะเกิ ด้ความ ชี่ำนาญ ฉะนั�นผมเองก็ ต้องอ�านหนังส่อ ตลอด้เวลาในการอัพเด้ทความร่้ เราก็จะเกด้ทิ ักษะในการอ�านและสรป็ุ และที�สำคัญ ค่อการทำงานเป็็นทีมก็สามารถูชี่�วยุใน การจด้ัสรรเวลาได้้ครับ เราทำในส�วนที�เรา ถูนด้ั คนอ่�น ๆ ในทีมก็เชี่�นเด้ยุี วกัน ผมไม�ได้้ มีความชี่ำนาญในการ submit paper หร่อร่้วิธีีการที�จะ apply ข้อม่ลใส�เข้าไป็ในเว็บไซึ่ต์ เรากต็้องป็รึกษาคนที�ทำเป็็นหร่อ มอบหมายุหน้าที�ให้คนที� ชี่ำนาญ ฉะนั�น ทีมผมก็ป็ระกอบด้้วยุอาจารยุ์ท�านอ่�นที�มีความสามารถูในการ submit paper อาจารยุที์ ม �ีความสามารถูในการเขยุีนภาษา อังกฤษและเรยุีบเรยุีงให้คนอ�านเกด้ิความเข้าใจ และมีคนเก็บรวบรวมข้อม่ลชี่�วยุ เหล่อเราต�าง ๆ ฉะนั�นเราต้องหาคนทีถูน� ด้ั ในแต�ละส�วนเป็็นองคป็์ระกอบของทีมครับ 44 KKU RESEARCH DIGEST
Q : อย์ากให้้อาจารย์์เล่าถึึงผิลงานห้รือ project ท่�ภาคภมู่ใจ และม่ความท้าทาย์ อย์่างไรคะ ? ศ.ส้มศักด้่� : ผมไม�มีเร่�องใด้เร่�องหนึ�ง โด้ยุเฉพาะ ผมภ่มิใจในทุกเร่�องที�ได้้รับ การยุอมรับในการตพีิมพ์ ในการอ้างอิง และ ที�สำคัญทีส�ดุ้ค่อ นำมาใชี่้ในการพัฒนาวิธีี การรักษา พัฒนาระบบการรักษาโรคต�าง ๆ ใหผ่้ป็้ ่วยุได้้รับการรักษาทีม�ป็ีระสิทธีิภาพ ยุิ�งขึ�น ผมยุกตัวอยุ�างเชี่�น เราได้้ศึกษา เร่�องอบุตัิเหตุจากการชี่ักแล้วสามารถูถูก่ ผลักด้ันให้ออกมาเป็็นกฎหมายุได้้ เรา เกิด้ความภ่มิใจที�ข้อม่ลของเราสามารถู สนับสนุนให้เกด้ิเป็็นร่ป็ธีรรมชี่ด้ัเจนเกด้ขึ ิ �น อีกเร่�องที�สำคัญ ค่อ การพิส่จน์ให้เห็น ว�าการรักษาผ่้ป็่วยุโรคหลอด้เล่อด้สมอง ชี่นด้ิขาด้เล่อด้เฉยุีบพลันโด้ยุแพทยุทั์ �วไป็ ได้้ผลการรักษาไม�แตกต�างกับการรักษา ด้้วยุอายุุรแพทยุ์ระบบป็ระสาท เพราะ ทำให้การรักษาโรคหลอด้เล่อด้สมองมี การกระจายุตัวไป็ทุก ๆ โรงพยุาบาลทั�ว ป็ระเทศไทยุ ค่อคนไข้เม่�อเป็็นโรคอัมพาต แล้วจะต้องเข้าโรงพยุาบาลให้เร็วทีส�ดุ้ และ ต้องได้้รับการรักษากับอายุุรแพทยุ์ระบบ ป็ระสาท ซึ่ึ�งงานนี�ป็ระเทศไทยุเริ�มทำ การรักษาตั�งแต�ป็ี 2551 เราพบว�าใน ภาคอีสาน 20 จังหวด้ัมีอายุุรแพทยุ์ระบบ ป็ระสาทอยุ่�เพยุีง 8 จังหวด้ั คำถูามที�เกด้ขึ ิ �น กค่็อแล้วคนไขอ้ีก 12 จังหวด้ัจะสามารถู เข้าถูึงการรักษาได้้อยุ�างไร เราไม�สามารถู จะรีบผลิตหมอได้้ เพราะหมอที�จะเรียุน ด้้านนีต�้องเรยุีนอีก 3 ป็ี ซึ่ึ�งเม่�อเรยุีนเสร็จ ก็ไม�สามารถูบังคับให้เขาไป็อยุ่�ในจังหวัด้ เหล�านั�นได้้ ฉะนั�นเราก็เลยุเกด้ิแนวคด้ว� ิา แล้วจะทำอยุ�างไรให้หมอที�มีอยุ่�แต�ไม�ได้้ เป็็นผ่้เชี่ี�ยุวชี่าญด้้านนี�ให้เขาสามารถู รักษาโรคนี�ได้้ เราจึงไป็พัฒนาคุณหมอที�อยุ่� ในโรงพยุาบาลนั�น ๆ ให้เกด้ิความเชี่ยุี�วชี่าญ อยุ�างเร�งรัด้ ซึ่ึ�งเหม่อนหลักการของ การรักษาทางไกล ก็ค่อผมเป็็นคน รักษาแต�ให้หมอในโรงพยุาบาลนั�น ๆ เป็็นคนป็ระเมินคนไข้และเราก็พ่ด้คุยุ ป็รึกษาร�วมกัน ซึ่ึ�งก็มีคำถูามเกิด้ขึ�นว�า ผลการรักษาแบบที�เราคด้ิใหม�นี�เทยุีบกับ คนที�มารักษาที�โรงพยุาบาลศรีนครินทรนั์ �น มีความแตกต�างกันหร่อไม� เราด้ำเนิน การรักษาคนไข้ไป็ป็ระมาณ 5 - 6 ป็ี ใน ภาคอีสาน แล้วเก็บข้อม่ลสรป็ุผลการรักษา ซึ่ึ�งผลสรป็ุออกมาว�าไม�ต�างกัน หมายุความ ว�าเราอยุที่� �ขอนแก�นก็สามารถูรักษาคนไขที้� ต�างอำเภอหร่อต�างจังหวด้ัได้้ เราเผยุแพร� เป็็นงานวิจัยุแล้วก็ได้้รับการตีพิมพ์ ซึ่ึ�งก็ มีการนำมาป็รับระบบใหม�ในการรักษา โรคนี�ว�าไม�จำเป็็นต้องรักษากับคุณหมอ ผ่้เชี่ี�ยุวชี่าญเฉพาะ แต�สามารถูรักษา ได้้ทุกโรงพยุาบาล โด้ยุป็รึกษามาที�เรา ผ�านส่�อที�สามารถูตด้ต� ิอกันได้้ง�ายุ ไม�ต้อง ใชี่้งบป็ระมาณอะไรเพิ�มเติมครับ ฉะนั�น ในป็ัจจุบันไม�ว�าโรงพยุาบาลน�ำพอง โรง พยุาบาลกระนวน โรงพยุาบาลบ้านไผ� หร่อโรงพยุาบาลเม่องพล ก็สามารถูรักษา โรคนี�ได้้เหม่อนโรงพยุาบาลศรีนครินทร์ ซึ่ึ�งสามารถูรักษาได้้รวด้เร็วไม�ต้องเสยุีเวลา เด้ินทาง เป็็นงานที�สามารถูทำแล้วเอามา พส่ิจน์ให้เป็็นงานวจิยุัได้้ แล้วนำงานวจิยุั นั�นไป็ป็รับกระบวนการรักษาคนไข้อีก ทีนึง เป็็นวงล้อที�สมบ่รณ์จาก Routine to Research แล้วไป็ส่� Routine อีกครั�ง ถู่อว�าเป็็นอีกหนึ�งความท้าทายุของหมอ ครับ เพราะว�าตอนที�เราให้คำป็รึกษา มีความเสี�ยุงว�าเราจะทำให้คนไข้ เขาป็ลอด้ภัยุเหม่อนที�รักษากับเราที� โรงพยุาบาลศรีนครินทร์หร่อไม� แล้วเรา ก็ต้องไว้วางใจคุณหมอที�โรงพยุาบาล เคร่อข�ายุว�าเขาตรวจคนไข้ได้้ถู่กต้องจริง แล้วทำอยุ�างไรถูึงจะให้คนไข้ไว้ใจที�จะต้อง รักษาที�โรงพยุาบาลนั�นอีกด้้วยุครับ 45
Q : มีเป็้าหมายุในอนาคตต�องานวิจัยุหร่องานด้้าน การแพทยุ์อยุ�างไรคะ ? ศ.ส้มศักด้่� : ผมมีความตั�งใจที�จะด้ำเนินการอยุ่� 2 เร่�อง ค่อ การชี่ักไม�ขับ และผลกระทบต�อการตั�งครรภ์และ การคลอด้ของผ่้ป็่วยุหญิงโรคลมชี่ัก ผมคด้ว� ิาสิ�งที�สำคัญ ค่อเราควรจะต้องทำการวจิยุที ั �จะแกป็้ ัญหาสุขภาพของ คนอีสานให้ได้้ครับ ถู้าเรามนีักวจิยุัในทุก ๆ โรค ก็จะ เป็็นป็ระโยุชี่น์กับคนอีสานที�ทำให้ป็ระชี่าชี่นและสังคม มคีุณภาพชี่วีิตทีด้�ขึี�น เป็้าหมายุของผมจึงต้องการแก้ไข ป็ัญหาสุขภาพของคนอีสานให้ได้้ และในฐานะที�ผมก็เป็็น อาจารยุ์แพทยุ์ ผมพยุายุามที�จะขับเคล่�อนแนวคด้ต� ิาง ๆ และองค์ความร่้ถู�ายุทอด้ไป็ยุังนักศึกษาแพทยุต� ์อไป็ครับ Q : อยุากให้อาจารยุ์ฝัากถูึงนักวิจัยุรุ�นใหม�ค�ะ ศ.ส้มศักด้่� : งานวจิยุค่ ัอหน้าที�และความรับผด้ชี่ิอบหนึ�ง ของเราทุกคน ด้ังนั�นเราต้องรักและชี่อบในงานที�เราทำ เราต้องมองว�าสิ�งเหล�านี� ค่อ โอกาสทีด้�ีของเรา อยุ�ามองว�า เป็็นภาระ เราต้องสนุกกับการทำงานวจิยุัพัฒนาโครงการ ต�าง ๆ เพ่�อแกป็้ัญหาทียุ�ังมีอยุ่� ผมคด้ว� ิาคนป็ัจจบุันยุด้ตึด้ิ กับคำว�า TOR เกินไป็ หากเราไม�ยุด้ตึด้ิจะทำให้เราไม�มี ข้อจำกัด้ เม่�อไหร�ที�เราทำงานที�เพิ�มเข้ามาสำเร็จ ก็จะสามารถูพัฒนาตัวเองขึ�นทีละขั�น อยุ�างอาจารยุ์ใน มหาวิทยุาลยุัขอนแก�นถูกกำหน่ด้ว�าผ่้ชี่�วยุศาสตราจารยุ์ หร่อรองศาสตราจารยุ์ต้องทำผลงานภายุในกี�ป็ี เราก็ เป็ลี�ยุนแนวคิด้จากการบังคับเป็็นการสร้างโอกาสใน การพัฒนาตัวเอง นอกจากได้้ตำแหน�งส่งขึ�น คนอ่�นก็ได้้ ป็ระโยุชี่น์จากงานที�เราทำเชี่�นกัน และในวชี่ิาชี่ีพแพทยุ์ การที�มีคนไข้มารักษากับเราเยุอะ ๆ ก็เท�ากับเพิ�ม ป็ระสบการณ์ของเรามากยุิ�งขึ�น และเม่�อร่้สึกว�าเหน่�อยุ หร่อท้อก็สามารถูหยุุด้พักก�อนได้้ครับ การที�เรายุังทำไม� สำเร็จก็เป็็นการบอกแล้วว�าวิธีีที�ทำอยุ่�ไม�สามารถูสำเร็จได้้ ต้องเป็ลี�ยุนวิธีีการใหม� ฉะนั�นเหน่�อยุก็นอนนะครับ แล้วสร้างระเบยุีบวนิยุัใหก้ับตัวเราเองเพ่�อกลับมาทำใหม� ในวันพรุ�งนี� เป็้าหมายุสด้ทุ้ายุที�อยุากฝัากถูึงนักวจิยุั ค่อ เป็็นคำตอบใหป็้ระเทศเรามีการพัฒนาในทุก ๆ ด้้าน เพ่�อ ให้คนไทยุมคีุณภาพชี่วีิตทีด้�ขึี�น ด้ังนั�นงานวจิยุัของแต�ละ ภาคส�วนต�างก็เป็็น jigsaw ที�สำคัญในการร�วมม่อกัน แกป็้ัญหาของป็ระเทศเราครับ 46 KKU RESEARCH DIGEST
งานวิจััยคืือห ิน้าที่่�และคืวิามรัับผิิดชอบ หน่�งของเรัาทีุ่กคืน ดังนั�นเรัาต้้องรััก และชอบในงานที่่�เรัาที่าำ เรัาต้้องมองวิ่า สิ่งเหิ�ล่าน่� คืือ โอกาสิ่ที่่�ด่ของเรัา อย่ามอง วิาเป็็นภา ่รัะ เรัาต้้องสิ่นุกกับการัที่าำงานวิจััยิ พััฒนาโคืรังการัต้่าง ๆ เพัื�อแก้ป็ัญหา ที่่�ยังม่อย่่ “ ” 47
ร�งวััลและเก่ย์รตำ์ประวััตำ์ 1. รางวัลศิษยุ์เก�าด้ีเด้�น สาขาวิ ชี่าการ สมาคมศิษยุ์เก�าแพทยุ์ขอนแก�น มหาวิทยุาลัยุขอนแก�น ป็ระจำป็ี 2549 2. รางวัลนักวิ จัยุด้ีเด้�น สมาคมป็ระสาทวิทยุา แห�งป็ระเทศไทยุ ป็ระจำป็ี 2551 และ 2553 3. รางวัลนักวจิ ยุัรองชี่นะเลิศ กลุ�มวิทยุาศาสตร์ สุขภาพ มหาวิทยุาลัยุขอนแก�น ป็ระจำป็ี 2551 และ 2552 4. รางวัลนักวิ จัยุรองชี่นะเลิศ กระทรวงวิทยุาศาสตร์และเทคโนโลยุี ป็ระจำป็ี 2551 5. รางวัลนักวิ จัยุรองชี่นะเลิศ คณะแพทยุศาสตร์ มหาวิทยุาลัยุขอนแก�น ป็ระจำป็ี 2551 6. รางวัลนักวิจยุรุ�นใหม�ด้ีเด้�น ราชี่วิทยุาลั ยุ อายุุรแพทยุ์แห�งป็ระเทศไทยุ ป็ระจำป็ี 2553 7. รางวัลนักวิ จัยุด้ีเด้�น ระด้ับเงิน มหาวิทยุาลัยุขอนแก�น ป็ระจำป็ี 2555 8. รางวัล กระแสชี่นะวงศ์ โด้ยุศาสตราจารยุ์ นายุแพทยุ์กระแส ชี่นะวงศ์ ป็ระจำป็ี 2556 9. รางวัลนักวิ จัยุด้ีเด้�น ระด้ับทอง มหาวิทยุาลัยุขอนแก�น ป็ระจำป็ี 2558 10. รางวัลศิษยุ์เก�าด้ีเด้�น สาขาวิ จัยุ สมาคมศิษยุ์เก�ามหาวิทยุาลัยุขอนแก�น ป็ระจำป็ี 2559 11. รางวัลนักวิ จัยุด้ีเด้�น ระด้ับเพชี่ร มหาวิทยุาลัยุขอนแก�น ป็ระจำป็ี 2560 12. รางวัลอาจารยุ์ ด้ีเด้�นแห�งชี่าติ ป็อมท. สาขารับใชี่้ สังคม ป็ระจำป็ี 2560 13. รางวัลบุคลากรด้ีเด้�น สาขาบริการวชี่ิาการ มหาวิทยุาลัยุขอนแก�น ป็ระจำป็ี 2560 14. รางวัลอายุุรแพทยุ์ ด้ีเด้�น ราชี่วิทยุาลั ยุอายุุรแพทยุ์แห�งป็ระเทศไทยุ สาขาบริการชีุ่มชี่น ป็ระจำป็ี 2561 15. รางวัลพระธีาตุพนมทองคำ มหาวิทยุาลัยุขอนแก�น ป็ระจำป็ี 2563 16. รางวัลศิษยุ์เก�าด้ีเด้�น ด้้านวิ ชี่าชี่ีพ มหาวิทยุาลัยุขอนแก�น ป็ระจำป็ี 2564 17. รางวัลเกี ยุรติ คุณ นักวิ จัยุสารสิน มหาวิทยุาลัยุขอนแก�น ป็ระจำป็ี 2564 18. รางวัล World Top 2% of Scientists by Stanford University 2022 48 KKU RESEARCH DIGEST