ตำำ�แหน่่งหน่ ้ �ที่่�ก�รที่ำ�ง�น่ ศ�สตำร�จ�รย์์ น่พ. สมศักดิ์์� เที่่ย์มเก ่ � Professor Somsak Tiamkao ประวััตำ์ก�รศึกษ� 2543 2537 2542 2535 2533 หนังส่ออนุมัติเพ่�อแสด้งความร่้ความชี่ำนาญ ในการป็ระกอบวิชี่าชี่ีพเวชี่กรรมสาขาป็ระสาทวิทยุา แพทยุสภา ป็ระเทศไทยุ ป็ระกาศนียุบัตรวิชี่าชี่ีพชี่ั�นส่งทางวิทยุาศาสตร์การแพทยุ์คลินิก สาขาอายุุรศาสตร์ บัณฑิิตวิทยุาลัยุ มหาวิทยุาลัยุขอนแก�น แพทยุศาสตรบัณฑิิต คณะแพทยุศาสตร์ มหาวิทยุาลัยุขอนแก�น Research Fellowship in Epilepsy, Institute of Neurology, University College London, United Kingdom หนังส่อวุฒิบัตรเพ่�อแสด้งความร่้ความชี่ำนาญ ในการป็ระกอบวิชี่าชี่ีพเวชี่กรรมสาขาอายุุรศาสตร์ คณะแพทยุศาสตร์ มหาวิทยุาลัยุขอนแก�น • ป็ัจจุบันด้ำรงตำแหน�ง ศาสตราจารยุ์ สาขาป็ระสาทวิทยุา ภาควิชี่าอายุุรศาสตร์ คณะแพทยุศาสตร์ มหาวิทยุาลัยุขอนแก�น • รองผ่้อำนวยุการโรงพยุาบาลศรีนครินทร์ ฝั่ายุบริการทางการแพทยุ์ คณะแพทยุศาสตร์ มหาวิทยุาลยุัขอนแก�น • รักษาการหัวหน้าโครงการจัด้ตั�งสาขาวิชี่าเวชี่ศาสตร์ฉุกเฉิน คณะแพทยุศาสตร์ มหาวิทยุาลัยุขอนแก�น • ป็ระธีาน service plan สาขาโรคหลอด้เล่อด้สมอง เขตสุขภาพที� 7 ขอนแก�น มหาสารคาม กาฬสินธีุ์ร้อยุเอ็ด้ • ป็ระธีานเคร่อข�ายุโรคทีม�อีัตราการเสยุชี่ีวีิตส่ง เขตสุขภาพที� 7 สำนักงานหลักป็ระกันสุขภาพแห�งชี่าติ ขอนแก�น • ป็ระธีานหลักส่ตรป็ระสาทวิทยุาศาสตร์ บัณฑิิตวิทยุาลัยุ มหาวิทยุาลัยุขอนแก�น • หัวหน้ากลุ�มวิจัยุโรคลมชี่ักแบบบ่รณาการ มหาวิทยุาลัยุขอนแก�น • นายุกสมาคมป็ระสาทวิทยุาศาสตร์ ภาคตะวันออกเฉียุงเหน่อ • กรรมการสภามหาวิทยุาลัยุผ่้ทรงคุณวุฒิ มหาวิทยุาลัยุนครพนม • บรรณาธีิการหลัก วารสารสมาคมป็ระสาทวิทยุาแห�งป็ระเทศไทยุ • Member of the Digital Humanities Committee, The iSchools Organization 49
รศ.พญ.ดร.กุุลธิิดา เวทีี วุฒาจารย์์ Professor Dr. Kulthida Vaeteewoottacharn 50 KKU RESEARCH DIGEST
: Young Star Researcher The Road to Success Q : ช่่วยแนะนำ�ตััวและคว�มเช่ียว ช่�ญให้้รู้้้จัักกันห้น่อยค่ะ รู้ศ.พญ.ดรู้.กุลธิิด� : สวััสดีีค่่ะอาจารย์์ชื่่�อ กุุลธิิดีา เวัทีีวัุฒาจารย์์นะค่ะ ปััจจุบัันเปั็น อาจารย์์ปัระจำาสาขาวัิชื่าชื่ีวัเค่มีีทีี�ค่ณะ แพทีย์ศาสตร์ มีหาวัทีย์ิาลย์ัขอนแกุ่นค่่ะ สำาหรับัค่วัามีเชื่ี�ย์วัชื่าญกุ็จะเปั็นเร่�อง เกุี�ย์วักุับัชื่ีวัวัิทีย์าของเซลล์โดีย์เฉพาะ เซลล์มีะเร็ง แล้วักุ็แบับัจำาลองในสัตวั์ ทีดีลองและในเซลล์ค่่ะ Q :จัุดเรู้ิ�มตั้นและแรู้งบัันด�ลใจัในก�รู้ ทำำ�ง�นวิจััยคืออะไรู้คะ รู้ศ.พญ.ดรู้.กุลธิิด� : สมีัย์ทีี�สอบัเข้า ค่ณะแพทีย์ศาสตร์ มีหาวัิทีย์าลัย์มีหิดีล บัังเอิญวั่าตอนนั�นทีี�มีหาวัิทีย์าลัย์มีหิดีล มีีโค่รงกุารผลิตอาจารย์์แพทีย์์ซ่�งเขาจะ ชื่ักุชื่วันนักุศ่กุษาแพทีย์์ทีี�ดีูแล้วัน่าจะ พอเปั็นอาจารย์์แพทีย์์ไดี้ ให้ไปัเรีย์น ปัริญญาเอกุ ตอนนั�นเรากุ็เลย์ถููกุชื่วันให้ ไปัเรีย์นปัริญญาเอกุ จริง ๆ ตัวัเองไมี่ไดี้ เปั็นค่นถููกุชื่วันแตคุ่่ณพ่อเปั็นค่นถููกุชื่วัน ค่่อเขาส่งจดีหมีาย์ไปัทีี�บั้านเพ่�อชื่วันให้ เข้าโค่รงกุารแลวัคุ่้ณพ่อเห็น คุ่ณพ่อกุ็เลย์ บัอกุวั่าลองดีูไหมี แล้วัดี้วัย์ค่วัามีทีี�เรา กุ็อย์ากุรู้วั่ามีันเปั็นอย์่างไรกุ็เลย์ลอง สมีัค่รดีูค่่ะ อันนี�กุ็เปั็นจุดีเริ�มีต้นจริง ๆ แล้วัหลังจากุนั�นพอเข้าไปัเรีย์น กุ็ตั�งแต่ เรีย์นปัริญญาตรีปัี 2 เรากุ็จะถููกุแย์กุเข้า มีาในโปัรแกุรมีพิเศษ ซ่�งให้เรีย์นวัิชื่าทีี� หลักุสูตรแพทีย์ศาสตรบััณฑิิตปักุติเขา ไมี่ไดี้เรีย์นค่่ะ แล้วัเรากุ็จะไดี้เจอนักุ วัิจัย์ทีี�เปั็นนักุวัิจัย์ทีี�มีีค่วัามีเชื่ี�ย์วัชื่าญ หลากุหลาย์แล้วักุ็เปั็นนักุวัิจัย์ระดีับั นักุวัิจัย์ดีีเดี่นแห่งชื่าติของมีหาวัิทีย์าลัย์ มีหิดีลหลาย์ ๆ ค่นมีาสอนเรา มีาสร้าง แรงบัันดีาลใจให้เรา แล้วักุ็ให้โอกุาสเรา ไดี้เข้าไปัเย์ี�ย์มีชื่มีแลปัและเข้าไปัฝึึกุ ปัฏิิบััติทีี�แลปั ตอนนั�นแหละเปั็นชื่่วังทีี� ทีำาให้เรารู้วั่างานวัิจัย์สนุกุ จะมีีกุารตั�ง ค่ำาถูามี แล้วักุ็จะมีีกุารทีำาวัิจัย์เพ่�อตอบั ค่ำาถูามีทีี�เราสนใจ กุ็น่าจะเปั็นจุดีเริ�มีต้น ของกุารทีำางานวัิจัย์ค่่ะ แต่วั่าถู้าเปั็น แรงบัันดีาลใจในกุารทีำาวัิจัย์ต้องบัอกุวั่า อย์ู่ทีี�ตอนเข้ามีาเรีย์นปัริญญาเอกุทีี� ภาค่วัิชื่าชื่ีวัเค่มีีของค่ณะวัิทีย์าศาสตร์ มีหาวัิทีย์าลัย์มีหิดีลค่่ะ เรากุ็ไดี้เรีย์นกุับั อาจารย์์อาวัุโสหลาย์ ๆ ที่าน อย์่างเชื่่น ศ�สตัรู้�จั�รู้ย์ปรู้ะพนธิ์ วิไลรู้ัตัน์, ศ�สตัรู้�จั�รู้ย์ ห้ม่อมรู้�ช่วงศช่์ ิษณุุสรู้รู้ สวัสดวิตันั ์, ศ�สตัรู้�จั�รู้ย์สกล พันธิุ์ยิ�ม แล้วักุ็อาจารย์์ทีี�ปัร่กุษาของตัวัเองกุ็ค่่อ ศ�สตัรู้�จั�รู้ย์มธิรูุ้ส พงษล์ ิขิิตัมงคลซ่�ง ทีกุทีุ่านเปั็นนกุวััจิย์ทีี ั �เปั็น Role Model ทีี�ดีี ค่่อ อาจารย์์มีีกุระบัวันกุารตั�งค่ำาถูามี ทีี�ดีี แลวั้อาจารย์์กุ็สอนเราวั่าถู้าตั�งค่ำาถูามี แล้วัเราค่วัรจะทีำาอย์่างไรเพ่�อตอบั ค่ำาถูามีเหล่านั�น พอเราเริ�มีตั�งค่ำาถูามี แล้วักุ็ตอบัค่ำาถูามีทีี�เราสนใจไดี้เร่�อย์ ๆ มีันกุ็ทีำาให้เรามีีกุำาลังใจในกุารทีำาต่อไปั เรารู้ส่กุวั่าสนกุุ แทีนทีี�เราจะอ่านหนังส่อ เพ่�อไปัสอบัหร่อไปัตอบัค่ำาถูามีทีั�วัไปั กุ็กุลาย์เปั็นวั่าตอนนี�เราเปั็นค่นเขีย์น ค่วัามีรู้สักุหน่�งปัระโย์ค่ลงไปัในหนังส่อ แทีน ทีำาให้เรารู้ส่กุสนุกุข่�นเร่�อย์ ๆ ค่่ะ Q : ผลง�นวิจััยเด่นทำี�อ�จั�รู้ย์ภ�คภ้มิใจั สรู้�้งช่ื�อเสียง ทำำ�ให้้ปรู้ะช่�คมวิจััยรู้้จััก้ รู้ศ.พญ.ดรู้.กุลธิิด� : ถู้าปััจจุบัันนี�หา งานวัิจัย์ทีี�ค่นรู้จักุจริง ๆ แล้วักุ็ไดี้รับั ค่วัามีสนใจเปั็นพิเศษกุ็จะเปั็นเร่�องของ “แบับัจัำ�ลองเสมือนผ้้ป่วยมะเรู้็งไทำย” หร่อทีี�เราเรีย์กุวั่า Patient-Derived Xenograft mouse Model ทีีมี�าทีี�ไปั กุค่่็อเราอย์ากุจะสร้างแบับัจำาลองมีะเร็ง ตอนนั�นเปั็นมีะเร็งที่อน ำ� าดีีแล้วัอย์ากุจะ สร้างแบับัจำาลองมีะเร็งของผู้ปั่วัย์ไทีย์ ทีีนี�จริง ๆ แบับัจำาลองมีะเร็งไทีย์กุ็มีี ค่นสร้างเย์อะแล้วั ถู้าในมีหาวัิทีย์าลัย์ ขอนแกุ่นกุ็จะเปั็นศ�สตัรู้�จั�รู้ยบัรู้รู้จับั์ ศรู้ีภ� ถู่อเปั็นหน่�งในผู้บัุกุเบัิกุ อาจารย์์ ที่านกุ็สร้างไวั้เย์อะมีากุ แต่สิ�งทีี�เรา อย์ากุไดี้กุ็ค่่อเราอย์ากุไดี้แบับัจำาลองทีี� ค่ล้าย์กุับัผู้ปั่วัย์ทีี�สุดี ตอนนั�นมีีโอกุาส ไปัทีำา Postdoc ทีี�ปัระเทีศญี�ปัุ่นกุ็ไดี้คุ่ย์ กุับั Professor Seiji Okada ซ่�งเปั็น mentor ของเราทีี�ญี�ปัุ่นและปัร่กุษา ศ�สตัรู้�จั�รู้ย์โสพิศ วงศ์คำ� ซ่�งเปั็น mentor ทีี�ขอนแกุ่น วั่าเราค่วัรจะทีำา อย์่างไรดีี ที่านกุ็ถูามีวั่าเราอย์ากุแบับั ไหน เรากุ็ไปัค่้นหาวั่ามีีแบับัจำาลอง แบับัไหนบั้าง กุ็เจอแบับัหน่�งทีี�มีีกุารเอา เน่�อเย์่�อมีะเร็งจากุผู้ปั่วัย์ปัลูกุถู่าย์เข้าไปั นักุวัิจัย์รุ่นใหมี่เปั็นกุำาลังสำาค่ัญในกุารขับัเค่ล่�อนวังกุาร วัิทีย์าศาสตร์และเทีค่โนโลย์ีให้กุ้าวัหน้าต่อไปั นักุวัิจัย์หลาย์ค่น ปัระสบัค่วัามีสำาเร็จตั�งแต่อาย์ุย์ังน้อย์ดี้วัย์ผลงานวัิจัย์ทีี�โดีดีเดี่น และเปั็นทีีย์�อมีรบััในระดีบัันานาชื่าติ แตค่วั่ามีสำาเร็จของนกุวััจิย์ั รุ่นใหมี่ไมี่ไดี้เกุิดีข่�นมีาโดีย์บัังเอิญ แต่เกุิดีจากุกุารลงมี่อทีำา อย์่างมีีเปั้าหมีาย์และมีีค่วัามีพย์าย์ามีอย์่างต่อเน่�องจนสำาเร็จ The Road to Success: Young Star Researcher ฉบัับันี� เราจะพาไปัรู้จักุกุับั รู้ศ.พญ.ดรู้.กุลธิิด� เวทำีวุฒ�จั�รู้ย์ นักุวัิจัย์ทีี�มีีค่วัามีมีุ่งมีั�น ตั�งใจทีำางานวัิจัย์จนสามีารถูสร้าง แบับัจำาลองเสมี่อนผู้ปั่วัย์มีะเร็งทีี�ค่ล้าย์กุับัมีนุษย์์มีากุทีี�สุดี ไดี้สำาเร็จทีีปั�ระเทีศญี�ปัุ่นและนำากุลบัมีัาพัฒนาต่อทีีปั�ระเทีศไทีย์ เรามีาฟัังแนวัค่วัามีค่ิดีและข้อค่ิดีดีี ๆ จากุนักุวัิจัย์ที่านนี�กุันค่่ะ รศ.พญ.ดร.กุุลธิิดา เวทีีวุฒาจารย์์ Professor Dr. Kulthida Vaeteewoottacharn 51
ในหนูพร่องภูมีิแล้วักุ็ให้มีะเร็งเจริญใน หนูพร่องภมีูิค่่ะ กุ็พบัวั่ามีะเร็งทีี�เจริญใน พร่องภูมีิมีีค่วัามีค่ล้าย์ค่ล่งกุับัมีะเร็งใน ผู้ปัวัย์มี่ากุทีีส�ดีุอันนี�เปั็นทีีมี�าของงานค่่ะ Q :ทำำ�ไมตั้องเป็นห้น้พรู้่องภ้มิ ? รู้ศ.พญ.ดรู้.กุลธิิด� : ทีี�ต้องเปั็นหนู พร่องภมีูกุิ็เพราะวั่า หนกุู็เปั็นหน่�งในสิ�งมีี ชื่วัีิตทีี�เหมี่อนค่น ถู้าเราปัลกุถูู่าย์เน่�อเย์่�อ ทีี�มีาจากุค่นละค่นกุันหร่อวั่ามีาจากุต่าง สปัีชื่ีส์กุันกุ็จะต่อต้าน ค่่อเขากุ็ไมี่อย์ากุ ให้มีีสิ�งมีีชื่ีวัิตชื่นิดีอ่�นมีาโตในตัวัเขา ศัพที์เฉพาะเรีย์กุวั่า Graft-versushost reaction ทีำาให้ปัลูกุถู่าย์ไมี่สำาเร็จ เพราะฉะนั�นหนูพร่องภูมีิกุ็ค่่อหนูทีี�เรา ทีำาให้ระบับัภูมีิคุ่้มีกุันของเขาทีี�จะเกุิดี กุารต่อต้านสิ�งทีี�เราปัลูกุถู่าย์เข้าไปัมีัน หาย์ไปัหร่อมีันไมี่มีี กุารปัลกุถูู่าย์เน่�อเย์่�อ กุ็จะมีีโอกุาสสำาเร็จมีากุข่�น ซ่�งหนูพร่อง ภูมีิเรากุ็ไดี้มีาจากุ Prof. Okada ค่่ะ Q : ห้ลังจั�กทำี�วิจััยจันส�ม�รู้ถสรู้้�ง แบับัจัำ�ลองเสมือนผ้้ป่วยขิองมะเรู้็ง ทำ่อนำ��ดีได้สำ�เรู้็จัทำี�ปรู้ะเทำศญี�ปุ่น แล้วอ�จั�รู้ย์นำ�ม�ใช่้ทำี�มห้�วิทำย�ลัย ขิอนแก่นได้อย่�งไรู้ รู้ศ.พญ.ดรู้.กุลธิิด� : หลังจากุทีี�เราไปั ทีำางานวัิจัย์ทีี�ญี�ปัุ่นจนเราทีดีลองสร้าง แบับัจำาลองเสมี่อนผู้ปั่วัย์ของมีะเร็ง ที่อน ำ� าดีีไดี้แล้วั เรากุ็ค่ิดีวั่าทีำาอย์่างไร เราจะไดี้แบับัจำาลองนี�ทีี�มีหาวัิทีย์าลัย์ ขอนแกุ่นบั้าง กุ็เลย์วัางแผนกุันวั่า เริ�มีต้นเลย์เราต้องมีีหนูพร่องภูมีิใน มีหาวัิทีย์าลัย์ขอนแกุ่นกุ่อน เรากุ็ เริ�มีคุ่ย์กุับัทีาง mentor และกุับัทีาง มีหาวัิทีย์าลัย์ขอนแกุ่นวั่าเราค่วัรจะ ทีำาอย์่างไรดีี แล้วักุ็โชื่ค่ดีีตอนนั�นไดี้ รับัโอกุาสจากุศ�สตัรู้�จั�รู้ย์ธิิด�รู้ัตัน์ บัุญม�ศ ซ่�งในตอนนั�นอาจารย์์เปั็น ผู้ชื่่วัย์อธิิกุารบัดีีฝึ่าย์วัิจัย์ฯ อาจารย์์ ชื่วันให้มีาเปั็นรองผู้อำานวัย์กุารศูนย์์ สัตวั์ทีดีลองภาค่ตะวัันออกุเฉีย์งเหน่อ มีาชื่่วัย์งาน รู้องศ�สตัรู้�จั�รู้ย์สมบั้รู้ณุ์ แสงมณุีเดช่ กุ็เลย์มีีโอกุาสเข้าไปัดีูศูนย์์ สัตวั์ทีดีลองฯ วั่าสามีารถูทีำาอะไรไดี้ บั้างสามีารถูขย์าย์ขอบัข่าย์กุารทีำางาน ไดี้ไหมี จริง ๆ ตอนนั�นทีี�เข้าไปัชื่่วัย์กุ็ เพ่�อจะทีำาใหศ้ ูนย์์สัตวัทีดี์ลองฯ สามีารถู ผลิตและบัริกุารหนูทีดีลองเพ่�อรองรับั ค่วัามีต้องกุารของนกุวััจิย์ัไดี้ แต่ตอนนั�น ย์ังไมี่ใชื่่หนูพร่องภูมีินะค่ะ พอเราไปั ชื่่วัย์ไดี้สักุพักุกุ็เห็นวั่าศูนย์์กุารทีดีลองฯ มีีศักุย์ภาพสูงมีากุ ทีั�งในแง่ของสถูานทีี� เค่ร่�องมี่อ และนักุวัิทีย์าศาสตร์หร่อ นักุวัิจัย์ในศูนย์์สัตวั์ทีดีลองฯ ค่่อทีุกุค่น เขาเกุ่งกุันมีากุ เรากุ็เลย์ชื่วันผู้เชื่ีย์วัชื่�าญ ทีี�ญี�ปัุ่นให้ชื่่วัย์มีาปัระเมีินศูนย์์สัตวั์ ทีดีลองฯ ของเราหน่อย์วั่าสามีารถู เลี�ย์งแล้วักุ็ขย์าย์พันธิุ์หนูพร่องภูมีิไดี้ ไหมี แล้วักุ็โชื่ค่ดีีตอนนั�นเราเปั็นหน่�ง ในทีีมีวัิจัย์ทีี�ไดี้รับัทีุนวัิจัย์ขนาดีใหญ่ ทีี�ชื่่�อวั่า e-ASIA Joint Research Program หร่อ e-ASIA JRP กุ็อาศัย์ ทีุนวัิจัย์นั�นเชื่ิญผู้เชื่ี�ย์วัชื่าญมีาเย์ี�ย์มีชื่มี พอปัระเมีินเสร็จเขากุ็บัอกุวั่าของศูนย์์ สัตวั์ทีดีลองฯ ของเรามีีศักุย์ภาพสูงมีากุ ไมี่น่ามีีปััญหาอะไร เรากุ็เริ�มีทีำาตามี กุระบัวันกุาร มีีกุารทีดีสอบัเร่�องเกุีย์วักุ�บัั สถูานทีี� อุปักุรณ์ และค่วัามีปัลอดีเชื่่�อ เพราะวั่าหนูของเราต้องเปั็นหนูทีี�ไมี่มีี ภูมีิคุ่้มีกุัน พอทีดีสอบัทีั�งหมีดีเสร็จเรากุ็ อาศย์ัเงินทีุนวัจิย์ัจากุ e-ASIA ในกุารนำา เข้าหนูแล้วักุ็ทีดีลองเพาะพันธิุ์ทีี�ศูนย์์ สัตวั์ทีดีลองฯ เพ่�อทีำาให้มีีหนูพร่องภูมีิ กุ่อน แล้วัหลังจากุทีี�เพาะพันธิุ์หนูไดี้ เรากุ็เริ�มีขอค่วัามีชื่่วัย์เหล่อจากุทีุกุที่าน ในค่ณะแพทีย์ศาสตร์เพราะวั่าเรา อย์ากุจะสร้างแบับัจำาลองเสมี่อนผู้ปั่วัย์ มีะเร็งชื่นิดีอ่�นนอกุเหน่อจากุมีะเร็ง ที่อน ำ� าดีีทีี�เราทีำาสำาเร็จไปัแล้วั โชื่ค่ดีี ทีี�ตอนนั�นมีีผู้ใหญ่ให้ค่วัามีชื่่วัย์เหล่อ เย์อะมีากุ เริ�มีจากุทีี�ทีางศ�สตัรู้�จั�รู้ย์ ผิวพรู้รู้ณุ ม�ลีวงษ์ ตอนนั�นที่านเปั็น รองค่ณบัดีีฝึ่าย์วัิจัย์ค่ณะแพทีย์ศาสตร์ มีหาวัิทีย์าลัย์ขอนแกุ่น อาจารย์์ที่านจัดี ตั�ง BioBank หร่อธินาค่ารชื่วัีภาพทีีค่�ณะ แพทีย์ศาสตรข่์ �น และกุรู้็องศ�สตัรู้�จัรู้ย์ วิมลรู้ตันั ์ ศรู้รู้�ช่ี,รู้องศ�สตัรู้�จั�รู้ยล์ ัด ด�วัลย์ เส็งกันไพรู้และทำีมศัลยแพทำย์ ทำี�ช่่วยเก็บัเนื�อเยื�อมะเรู้็งห้ล�ย ๆ ช่นิด มีาเกุ็บัในรูปัแบับัทีี�สามีารถูเอาไปัปัลูกุ ถู่าย์ไดี้ เรากุ็ติดีต่อทีาง BioBank ไปัวั่า เราจะขอเน่�อเย์่�อมีะเร็งมีาปัลูกุถู่าย์ใน หนูทีดีลองของเราไดี้ไหมีเพ่�อสร้างแบับั จำาลองเสมี่อนผู้ปั่วัย์ ซ่�งกุ็ไดี้รับัค่วัามี อนุเค่ราะห์จากุศัลย์แพทีย์์เย์อะมีากุ มีี ทีั�งทีี�เชื่ี�ย์วัชื่าญเกุี�ย์วักุับัมีะเร็งลำาไส้ใหญ่ มีะเร็งสมีอง มีะเร็งเต้านมี มีะเร็งใน ระบับัทีางเดีินปััสสาวัะผู้ชื่าย์ มีะเร็งใน ผู้หญิง แล้วักุ็มีะเร็งกุระดีูกุ ทีุกุที่านกุ็ให้ ค่วัามีชื่่วัย์เหล่อเปั็นอย์่างดีี จนตอนนี� เรากุ็สามีารถูสร้างแบับัจำาลองเสมี่อน ผู้ปั่วัย์มีะเร็งทีี�มีหาวัิทีย์าลัย์ขอนแกุ่นไดี้ สำาเร็จค่่ะ ปััจจุบัันนี�มีี 5 ชื่นิดีทีี�เราสร้าง ไดี้แล้วั และกุ็ค่่อย์ ๆ ทีย์อย์สำาเร็จทีีละ ชื่นิดีค่่ะ Q : เป้�ห้ม�ยในก�รู้ทำำ�ง�นวิจััย รู้ศ.พญ.ดรู้.กุลธิิด� : เราจะขย์าย์ฐาน ของแบับัจำาลองเสมี่อนผู้ปั่วัย์มีะเร็งให้ กุวั้างข่�นค่่ะ เราวัางแผนวั่าเราจะทีำาให้ ไดี้แบับัจำาลองทีี�มีีค่วัามีหลากุหลาย์ ทีางพันธิุกุรรมีมีากุทีี�สุดีสำาหรับัมีะเร็ง แต่ละชื่นิดี เพ่�อให้เหมีาะสมีหร่อวั่าเปั็น ตัวัแทีนทีี�ดีีของผู้ปั่วัย์มีะเร็งแต่ละค่น หร่อแต่ละกุลุ่มีค่่ะ ถู้าเราสามีารถูสร้าง แบับัจำาลองทีี�มีีค่วัามีหลากุหลาย์ไดี้ มีากุข่�นเร่�อย์ ๆ ข้อดีีกุ็ค่่อถู้ามีีค่นทีี�เปั็น มีะเร็งเข้ามีาหาเรา เรากุ็สามีารถูเล่อกุ แบับัจำาลองทีี�ค่ล้าย์ค่ล่งกุับัเขามีากุทีี�สุดี ในกุารทีดีสอบัย์าในกุรณีทีี�ไมี่ไดี้มีีย์า มีาตรฐานอย์ู่แล้วัหร่อย์ามีาตรฐานไมี่ ไดี้ผล เปั็นกุารชื่่วัย์ทีดีสอบัผลกุ่อนนำา ไปัใชื่้กุับัผู้ปั่วัย์จริง แล้วักุ็ชื่่วัย์ในเร่�อง กุารทีดีสอบัและพัฒนาย์าของนักุวัิจัย์ นอกุจากุจะทีดีสอบัในเซลล์เพาะเลี�ย์ง แล้วักุ็สามีารถูทีี�จะนำาย์ามีาทีดีสอบั ปัระสิทีธิิภาพกุับักุ้อนมีะเร็งในแบับั จำาลองของเราไดี้ เปั็นกุารลดีค่วัามีเสี�ย์ง 52 KKU RESEARCH DIGEST
ถ้้าเราคิิดที่่� จะที่ำาอะไรสัักอย่่าง แล้้วเราเริมต้้น �ที่ำา ต้่อให้้มันล้้มเห้ล้ว คิวามสัาำเร็จคิือเราได้เริมต้้นแล้้ว � แต้่ถ้้าเราคิิดที่่� จะที่ำา แต้่เราไม่เริมต้้น �ที่ำา อันนันโอกา �สัสัาำเร็จคิือศููนย่์ มันไมม ่ โอกา ่สัที่ ่� จะสัาำเร็จเล้ย่ ดังนั้ันั้ที�กุุคนั้กุ็จะบอกุเราว่าให้้เริมเถอะ ให้้ �มนั้ลั ้มเห้ลวนั้ันั้�แห้ละ แล้วกุ็เรย์นั้รี้จา้กุความล้มเห้ลว แต่่อย์่าล้มเห้ลวเรื�องเดิมซ้ำำ�า ๆ เพราะนั้ันั้ห้�มาย์ความว่า เราไม่ได้เรย่่นรู้อะไรเล้ย่ มห้นั้ี ่�งคนั้ทีี�ให้้แง่คิดมาต่ังแต่่ส �มย์ั เป็็นั้นั้ักุเรย์นั้ีแล้วกุ็ย์ังจาำจนั้ถ่งทีกุวุนั้นั้ี ั�กุ็คือ ศาสต่ราจารย์์ศราวุฒิ จต่ิ รภัักุดี อาจารย์์บอกุว่า.... “ ” 53
” ถ้าอย์ากุที ำ า ให้้ที่ ำ าเล้ย่ ต่่อให้้มนั้ล ั ้มเห้ลว ก็ไม่เป็็นไร อย์่างนั้้อย์ เราก็ได ้ ล้อง เดี � ย์วค่อย์ห้าทีาง เริม � กันให้ม ่ “ 54 KKU RESEARCH DIGEST
ทีี�อาจจะเกุิดีกุับัผู้ปั่วัย์ แล้วักุ็เปั็นกุาร ทีดีสอบัทีี�รู้ผลไดี้เร็วักุวั่ากุารทีดีสอบักุับั ผู้ปั่วัย์มีะเร็งจริงค่่ะ Q : มวีธิิีก�รู้จััดก�รู้อย�่ งไรู้ให้้ง�นวิจััย ปรู้ะสบัคว�มสำ�เรู้็จั รู้ศ.พญ.ดรู้.กุลธิิด� : ต้องบัอกุวั่าโชื่ค่ดีีค่่ะ โชื่ค่ดีีทีี�รอบัตัวัมีีแต่ค่นใจดีี ค่รอบัค่รัวักุ็ สนับัสนุน อย์่างทีี�บัอกุไวั้กุ็ค่่อวั่าคุ่ณพ่อ อย์ากุให้ทีำางานวัิจัย์ เปั็นหมีอทีี�ทีำางาน วัิจัย์ไดี้ ค่รอบัค่รัวักุ็สนับัสนุนและเข้าใจ ในบัริบัทีของกุารทีำางานวัิจัย์ เรากุ็จะ บัริหารจัดีกุารเวัลาวั่าเวัลาไหนจะดีูแล ค่รอบัค่รัวั เวัลาไหนจะทีำาวัิจัย์ ส่วัน สิ�งแวัดีล้อมีอ่�น ๆ กุ็ต้องบัอกุวั่าผู้ใหญ่ เมีตตาเราเย์อะมีากุตั�งแต่เริ�มีต้นมีา ทีำางานค่่ะ กุ็ไดี้ค่วัามีชื่่วัย์เหล่อจากุทีาง mentor ทีี�ขอนแกุ่น ค่่อ ศ�สตัรู้�จั�รู้ย์ โสพิศ และรู้องศ�สตัรู้�จั�รู้ย์ช่ัยศิรู้ิ วงศ์คำ� รวัมีทีั�ง ศ�สตัรู้�จั�รู้ย์พวงรู้ัตัน์ ยงวนช่ิ เปั็นพี�เลีย์�ง ใหค่้ ำาแนะนำาทีั�งเร่�อง กุารทีำางานและกุารบัริหารจัดีกุารเวัลา ส่วันเร่�องงานวัิจัย์ทีี�เกุี�ย์วัข้องกุับัค่ลินิกุ กุ็จะมีี ศ�สตัรู้�จั�รู้ย์พิเศษวัช่รู้พงศ์ พทำุธิิสวัสดิ และ�รู้องศ�สตัรู้�จั�รู้ยช่์วลตัิ ไพโรู้จัน์กุลทีี�ชื่่วัย์ให้ค่ำาแนะนำาแล้วักุ็ ให้กุารสนับัสนุนดี้านวัิชื่ากุาร ชื่่วังแรกุ ทีี�เริ�มีต้นทีำาแบับัจำาลองเรากุ็ต้องไปั ปัร่กุษากุับัศาสตราจารย์์บัรรจบั ศรีภา อาจารย์์กุ็ใหค่้ ำาแนะนำาวั่าตอนทีี�อาจารย์์ เริ�มีต้นอาจารย์์ทีำาอย์่างไร ในตอนทีี�เรา จะนำาหนูเข้ามีาเลี�ย์งทีี�นี�ให้ไดี้เรากุ็ไดี้รับั ค่วัามีอนุเค่ราะห์ ไดี้รับัค่วัามีชื่่วัย์เหล่อ และกุารสนับัสนุนจากุทีางฝึ่าย์วัิจัย์ทีั�ง 2 ฝึ่าย์ ทีั�งฝึ่าย์วัิจัย์ฯของมีหาวัิทีย์าลัย์ ขอนแกุ่นและค่ณะแพทีย์ศาสตร์ แล้วักุ็ รองศาสตราจารย์์สมีบัูรณ์ ผู้อำานวัย์กุาร ศูนย์์สัตวั์ทีดีลองฯ ค่่ะ ทีุกุที่านกุ็ค่่อให้ ค่วัามีชื่่วัย์เหล่อและค่ำาแนะนำาแล้วักุ็ สนับัสนุนทีุกุอย์่าง เราสามีารถูร้องขอ ค่วัามีชื่่วัย์เหล่อไดี้ตลอดี แล้วัอาจารย์์ กุ็จะแนะนำาให้เราไปัหาค่นทีี�มีีค่วัามี เชื่ี�ย์วัชื่าญหร่อวั่าสามีารถูให้ค่วัามี ชื่่วัย์เหล่อเราไดี้ ซ่�งกุ็ต้องบัอกุวั่าจนถู่ง ทีกุุวัันนีถู�้าไมี่มีีผู้ใหญทีั ่ �งหมีดีนีต�วััเราเอง กุ็น่าจะลำาบัากุค่่ะ สรุปัค่่อเราสำาเร็จไดี้ เพราะผู้ใหญ่ทีุกุค่นชื่่วัย์เหล่อค่่ะ Q : เคล็ดลบััในก�รู้บัรู้ห้�รู้ช่ิวีตัสิ ำ�ห้รู้บัั นักวิจััยรูุ้่นให้ม่ รู้ศ.พญ.ดรู้.กุลธิิด� :ค่่อเราเปั็นนกุศ่กุ ัษา แพทีย์์ เราไมี่ไดี้ถููกุเทีรนมีาให้เปั็น นกุวััจิย์ตั ั �งแต่แรกุ ทีกุัษะกุารทีำาวัจิย์ัหร่อ ปัฏิิบััติกุารเรากุ็จะน้อย์กุวั่าค่นทีี�เรีย์น ทีางดี้านวัิทีย์าศาสตร์โดีย์ตรง เพราะ ฉะนั�นเราอาศัย์กุารถูามี ค่่อต้องถูามี ค่นเย์อะมีากุและต้องฝึึกุฝึนเพ่�อพัฒนา จุดีดี้อย์ของตัวัเอง ถู้าเราติดีขัดีตรงไหน เรากุ็แค่่แกุ้ปััญหาให้ตรงจุดี นั�นค่่อสิ�งทีี� ตวััเองทีำาเปั็นปัระจำา เราต้องไมีกุล่ วัทีี ั �จะ ถูามี ไมี่กุลัวัทีี�จะเริ�มีต้น ไมี่กุลัวัทีี�จะเจอ ปััญหา ไมี่กุลัวัทีี�จะล้มีเหลวั เพราะวั่า จริง ๆ ระหวั่างทีางมีาเรากุปั็ระสบัปััญหา แล้วักุ็ต้องแกุ้ปััญหา และกุ็ล้มีเหลวัมีา พอสมีค่วัรค่่ะ ดี้วัย์ค่วัามีทีี�ตัวัเองจบัมีา จากุทีี�อ่�นแล้วักุ็มีาเริ�มีต้นทีี�นี�เลย์ เพราะ ฉะนั�นตอนแรกุ ๆ เราต้องทีำาตัวัเหมี่อน ผู้มีาอย์ู่ใหมี่ ค่่อเราต้องขอค่ำาแนะนำา จากุผู้ใหญ่หร่อวั่าจากุค่นทีี�เขามีีค่วัามี เชื่ี�ย์วัชื่าญมีากุกุวั่า ถูามีให้เย์อะแล้วักุ็ ต้องเตรีย์มีใจมีาตั�งแต่แรกุเลย์ค่่ะ ต้อง มีุ่งมีั�นแล้วักุ็ตั�งใจวั่าเราอย์ากุจะทีำาให้ งานนี�มีันสำาเร็จ ไมี่วั่าเราจะเจอปััญหา อะไรเราจะค่่อย์ ๆ แกุ้ปััญหาไปัทีีละขั�น ทีุกุค่รั�งทีี�เจอปััญหาเราที้อไดี้แต่ต้อง รีบัลุกุ อย์่าล้มีนาน พอล้มี กุ็ต้องตั�งสติ ให้เร็วัทีี�สุดีแล้วักุ็รีบัลุกุข่�นมีาย์่นใหมี่ค่่ะ นอกุเหน่อจากุนั�นกุ็ต้องรู้จักุหาเพ่�อนให้ หลากุหลาย์ พย์าย์ามีค่ย์ุเพ่�อแลกุเปัลีย์�น ค่วัามีรู้และปัระสบักุารณ์ใหมี่ ๆ หร่อ แมี้กุระทีั�งเทีค่นิค่ต่าง ๆ เรากุ็เรีย์นรู้ และปัระย์ุกุต์ใชื่้จากุผู้รู้หร่อค่นทีี�เขา ทีำางานอย์่างอ่�นดี้วัย์ค่่ะ เราเค่ย์ล้มีเหลวั ถู่งขนาดีทีี�วั่าเราสูญเสีย์เซลล์ทีี�พัฒนา ไดี้ทีั�งหมีดี แต่เรากุ็ไมี่ย์อมีแพ้กุ็ค่่อย์ ๆ พัฒนามีาเร่�อย์ ๆ จน ณ ปััจจุบัันนี�เรา พัฒนาจนสามีารถูเกุบั็เน่�อเย์่�อเหล่านี�ไดี้ เกุิน 10 ปัีและย์ังปัลูกุถู่าย์ไดี้อีกุดี้วัย์ กุ็ อย์่างทีี�บัอกุค่่ะ ถูามีเย์อะๆ ถู้าอย์ากุทีำา กุที็ ำาเลย์ ไมี่มีีกุ็หาหร่อดีดีัแปัลง ลมี้เหลวั ไดี้แต่ต้องรีบัลุกุให้ไวัทีี�สุดี เพราะถู้าล้มี นานไปั เราจะไมี่อย์ากุลุกุมีาอีกุเลย์ค่่ะ Q : สิ�งทำี�อย�กฝ�กถึงนักวิจััยรูุ้่นให้ม่ รู้ศ.พญ.ดรู้.กุลธิิด� : ตอนนี�ทีาง มีหาวัิทีย์าลัย์ขอนแกุ่นเรีย์กุวั่ามีี สิ�งแวัดีล้อมีสำาหรับักุารทีำาวัิจัย์ทีี�ถู่อวั่า พร้อมีมีากุ พร้อมีกุวั่าเมี่�อกุ่อนมีากุ อย์ากุจะให้ทีุกุที่านทีี�ค่ิดีวั่าอย์ากุจะทีำา วัิจัย์เริ�มีต้นเลย์ ถู้าปัระสบัปััญหาอะไร เรากุ็มีีรุ่นพี�หลาย์ค่น มีีค่นทีี�พร้อมีจะ เปั็นพี�เลี�ย์งทีี�จะค่อย์ชื่่วัย์เหล่อหร่อให้ ค่ำาแนะนำากุบััเรา แลวัที้างผู้บัริหารกุ็เห็น ค่วัามีสำาค่ัญของงานวัจิย์ัและพร้อมีทีี�จะ ชื่วัย์่เหล่อตั�งแตที่ ่านอธิิกุารบัดีี ที่านรอง อธิิกุารบัดีี ที่านค่ณบัดีี จนถู่งรองค่ณบัดีี ฝึ่าย์วัจิย์ัฯ ทีกุทีุ่านสนบััสนุนกุารทีำาวัจิย์ั เสมีอ เราต้องกุารเค่ร่�องมี่ออะไรถู้าเรา สามีารถูพูดีคุ่ย์หร่อขอจัดีสรรไดี้ตามี ค่วัามีเหมีาะสมี สรุปัค่่อตอนนี�เราอย์ู่ใน สภาวัะทีี�พร้อมีมีากุ ทีำาเถูอะค่่ะ ไมี่ต้อง กุลัวัหร่อกุังวัลค่่ะ Q : สิ�งทำี�อย�กฝ�กถึงมห้�วิทำย�ลัย ขิอนแก่นห้รู้ือฝ่�ยวิจััยและบััณุฑิิตั ศึกษ� รู้ศ.พญ.ดรู้.กุลธิิด� : จริง ๆ ตอนนี� สิ�งแวัดีล้อมีในกุารทีำาวัิจัย์พร้อมีมีากุ แล้วักุ็เรามีีนักุวัิจัย์รุ่นใหมี่ทีี�เกุ่ง มีีค่วัามี สามีารถูสูงอย์ู่จำานวันมีากุ แล้วักุ็พร้อมี ทีี�จะทีำาวัิจัย์ สิ�งทีี�ค่ิดีวั่ามีหาวัิทีย์าลัย์ ขอนแกุ่นอาจจะชื่่วัย์อีกุนิดีหน่อย์กุ็ ค่่อชื่่วัย์สนับัสนุนเร่�องของเงินเริ�มีต้น สำาหรบักุัารทีำาวัจิย์ักุ่อนทีี�จะเกุดีิผลงาน ไดี้มีันต้องมีี Seeding Fund ทีาง มีหาวัิทีย์าลัย์ขอนแกุ่นอาจจะลอง พิจารณาดีูวั่าเราจะสามีารถูสร้าง Sandbox หร่อสร้างโรงบัมี่เพาะ สำาหรบัั นกุวััจิย์รุ่ ั นใหมี่ไดี้ไหมี เพ่�อพัฒนานกุวััจิย์ั 55
รุ่นใหมีทีี่ �เพิ�งจะเริมีต�้นเข้ามีาทีำางานวัจิย์ั เปั็นของตัวัเอง ให้เขาสามีารถูทีี�จะทีำา วัจิย์ัไดี้ รู้วั่าจะต้องตดีติ ่อและดีำาเนินกุาร ในแต่ละขั�นตอนอย์่างไร มีีระบับันกุวััจิย์ั พี�เลี�ย์งในกุารดีูแลนักุวัิจัย์ และมีีกุาร สนับัสนุนทีุนให้นักุศ่กุษาบััณฑิิตทีี�มีา ร่วัมีทีำางานวัิจัย์เพ่�อให้งานสามีารถู เกุิดีข่�นไดี้ หากุสามีารถูทีำาไดี้เปั็น package เลย์กุ็จะดีีมีากุเลย์ค่่ะ ขอฝึากุ ชื่่�นชื่มีฝึ่าย์วัิจัย์และบััณฑิิตศ่กุษาเร่�อง กุารพัฒนาระบับัเอกุสาร ตอนนี�งาน เอกุสารของเราง่าย์ข่�นมีากุ แล้วัทีาง ฝึ่าย์วัจิย์ัฯ อำานวัย์ค่วัามีสะดีวักุเกุีย์วักุ�บัั เร่�องเอกุสารเปั็นอย์่างดีี ไมี่วั่าจะเปั็น สัญญา เอกุสารทีี�ต้องดีำาเนินกุารต่าง ๆ ทีั�งภาย์ในและภาย์นอกุ ชื่่วัย์ลดีค่วัามี ย์ุ่งย์ากุในกุารทีำางานของนักุวัิจัย์ไดี้มีากุ กุ็ทีำาให้หวัังวั่าระบับันี�จะดีีข่�นเร่�อย์ ๆ ถู้าเราสามีารถูทีำาเปั็นระบับัออนไลน์ ค่รบัวังจรไดี้เลย์เหมี่อนพวักุ E-Office ทีั�วัไปั กุ็จะย์ิ�งทีำาให้ลดีระย์ะเวัลาและ ค่วัามีกุังวัลเร่�องเอกุสารของนักุวัิจัย์ ทีำาให้เขามีีเวัลาไปัโฟักุัสกุับักุารสร้าง หร่อกุารพัฒนาผลงานวัิจัย์ของตัวัเอง มีากุข่�นค่่ะ อีกุอันทีี�อย์ากุจะฝึากุถู่งทีางบััณฑิิต ศ่กุษากุ็ค่่อวั่า ปััจจุบัันนี�ทีุนกุารศ่กุษา จากุภาย์นอกุลดีลงเร่�อย์ ๆ หร่อวั่ามีีข้อ จำากุดีมีัากุข่�น สวั่นตวัมีัองวั่าถู้าเราอย์ากุ จะพัฒนางานวัิจัย์ของมีหาวัิทีย์าลัย์ ต้องค่วับัคู่่กุับักุารพัฒนาและสนับัสนุน บััณฑิิตศ่กุษา อาจจะพิจารณาเกุี�ย์วักุับั กุารพัฒนาระบับักุารรับัเข้าหร่อระบับั กุารค่ัดีเล่อกุนักุเรีย์นทีี�มีีค่วัามีสามีารถู สูงจากุทีั�วัทีั�งปัระเทีศไทีย์หร่อจากุต่าง ปัระเทีศเข้ามีาศ่กุษาต่อในมีหาวัทีย์ิาลย์ั ขอนแกุ่น เพ่�อสนับัสนุนงานวัิจัย์ทีี�ค่่อน ข้างพัฒนาอย์่างรวัดีเรวั็ในมีหาวัทีย์ิาลย์ั ขอนแกุ่น และเพ่�อกุารพัฒนากุำาลังค่น ศักุย์ภาพสูงในอนาค่ตค่่ะ 56 KKU RESEARCH DIGEST
บััณุฑิิตัศึกษ� พบั. (แพทีย์ศาสตร์บััณฑิิต) เกุีย์รตินิย์มีอันดีับั 1 มีหาวัิทีย์าลัย์มีหิดีล ปรู้ิญญ�เอก ปัร.ดี. (ชื่ีวัเค่มีีนานาชื่าติ) มีหาวัิทีย์าลัย์มีหิดีล ปรู้ิญญ�ตัรู้ี วัที.บั. (วัิทีย์าศาสตร์กุารแพทีย์์) เกุีย์รตินิย์มีอันดีับั 1 มีหาวัิทีย์าลัย์มีหิดีล 2548 2542 2551 ป็ระวัต่ิกุารศ่กุษา พ.ศ. 2565 - ปัจัจัุบััน หัวัหน้าสาขาวัิชื่าชื่ีวัเค่มีีและกุรรมีกุารปัระจำาค่ณะแพทีย์ศาสตร์ มีหาวัิทีย์าลัย์ขอนแกุ่น พ.ศ. 2565 - ปัจัจัุบััน หัวัหน้าโค่รงกุารกุารผลิตและเกุ็บัรักุษาหนูทีดีลองโดีย์ใชื่้เทีค่โนโลย์ีวัิทีย์ากุารส่บัพันธิุ์ ศูนย์์สัตวั์ทีดีลองภาค่ตะวัันออกุเฉีย์งเหน่อ มีหาวัิทีย์าลัย์ขอนแกุ่น พ.ศ. 2563 - 2565 รักุษากุารแทีนรองผู้อำานวัย์กุารศูนย์์สัตวั์ทีดีลองภาค่ตะวัันออกุเฉีย์งเหน่อ มีหาวัิทีย์าลัย์ขอนแกุ่น พ.ศ. 2564 รองศาสตราจารย์์ สาขาชื่ีวัเค่มีี ค่ณะแพทีย์ศาสตร์ มีหาวัิทีย์าลัย์ขอนแกุ่น พ.ศ. 2562 - 2563 รักุษากุารแทีนรองค่ณบัดีีฝึ่าย์พัฒนานักุศ่กุษา ค่ณะแพทีย์ศาสตร์ มีหาวัิทีย์าลัย์ขอนแกุ่น พ.ศ. 2560 - 2562 ผู้ชื่่วัย์ค่ณบัดีีฝึ่าย์พัฒนานักุศ่กุษา ค่ณะแพทีย์ศาสตร์ มีหาวัิทีย์าลัย์ขอนแกุ่น พ.ศ. 2560 รองผู้อำานวัย์กุารศูนย์์สัตวั์ทีดีลองภาค่ตะวัันออกุเฉีย์งเหน่อ มีหาวัิทีย์าลัย์ขอนแกุ่น พ.ศ. 2558 ผู้ชื่่วัย์ศาสตราจารย์์ สาขาชื่ีวัเค่มีี ค่ณะแพทีย์ศาสตร์ มีหาวัิทีย์าลัย์ขอนแกุ่น ป็ระวัต่ิกุารที ำ างานั้ รศ.พญ.ดร.กุุลธิิดา เวทีี วุฒาจารย์์ Professor Dr. Kulthida Vaeteewoottacharn พ.ศ. 2565 รางวััลนักุวัิจัย์ดีีเดี่นระดีับัเงิน มีหาวัิทีย์าลัย์ขอนแกุ่น พ.ศ. 2563-2565 รางวััลผลงานวัิจัย์ดีีเดี่น ปัระเภทีผลงาน Biomedical research อาย์ุ 40 ปัีข่�นไปั ค่ณะแพทีย์ศาสตร์ มีหาวัิทีย์าลัย์ขอนแกุ่น พ.ศ. 2563-2564 Visiting Professor, Graduate School of Medical Sciences, Kumamoto University, Japan พ.ศ. 2561-2562 Visiting Associate Professor, Graduate School of Medical Sciences, Kumamoto University, Japan พ.ศ. 2560 อาจารย์์ดีีเดี่น ดี้านคุ่ณธิรรมีจริย์ธิรรมี ชื่ั�นปัรีค่ลินิกุ ค่ณะแพทีย์ศาสตร์ มีหาวัิทีย์าลัย์ขอนแกุ่น พ.ศ. 2559-2561 ทีุนพระราชื่ทีาน ทีุนส่งเสริมีบััณฑิิต แผนกุแพทีย์ศาสตร์ จากุมีูลนิธิิ “อานันทีมีหิดีล” พ.ศ. 2557 รางวััล ไบัโอลาสโกุ้ ปัระเทีศไทีย์ สำาหรับันักุวัิจัย์รุ่นใหมี่ดีีเดี่นทีี�ใชื่้สัตวั์ ปัระจำาปัี 2557 จากุสำานักุงานมีาตรฐาน กุารเลี�ย์งและใชื่้สัตวั์เพ่�องานทีางวัิทีย์าศาสตร์ สำานักุงานค่ณะกุรรมีกุารวัิจัย์แห่งชื่าติ พ.ศ. 2555-2557 Post-doctoral fellowship จากุ the Tokyo Biochemical Research Foundation พ.ศ. 2554 Visiting research scholar จากุ the Heiwa Nakajima Foundation พ.ศ. 2552-2553 Research fellowship จากุ the Matsumae International Foundation พ.ศ. 2549 รางวััลวัิทีย์านิพนธิ์ชื่มีเชื่ย์ ระดีับัปัริญญาเอกุ กุลุ่มีวัิทีย์าศาสตร์และเทีค่โนโลย์ี จากุบััณฑิิตวัิทีย์าลัย์ มีหาวัิทีย์าลัย์มีหิดีล พ.ศ. 2548 1) Travel award จากุ the Canadian International Development Agency (CIDA) 2) รางวััล “DEAN’S LIST” จากุบััณฑิิตวัิทีย์าลัย์ มีหาวัิทีย์าลัย์มีหิดีล พ.ศ. 2539-2551 ทีุนกุารศ่กุษา จากุโค่รงกุารผลิตอาจารย์์แพทีย์์ มีหาวัิทีย์าลัย์มีหิดีล เกุย์ีรต่ป็ิระวต่ั ิและรางวัล 57
KKU Research Center Plant Breeding Research Center for Sustainable Agriculture 58 KKU RESEARCH DIGEST
ปรัับปรัุงพัันธุ์ุ พั � ืช เพัื�อการัเกษตรัที่่�ยั่ง ั� ยั่ืน มหาวิิที่ยั่าลััยั่ขอนแก่น ‘‘ศููนย์์วิิจััย์’’ 59
รศ.ดร.ปรเมศ บรรเทิิง อาจารย์์ประจาำ สาขาวิิชาพืืชไร่ และ ผู้้�อำ านวิย์การศู้นย์์วิิจย์ั ปรับปรุงพืันธุ์ุ์พืืช เพืื�อการเกษตรที่่�ย์ัง� ย์ืน ที่่�มาและวิัตถุุประสงค์์ ของการจััดตั้� งศููนย์์ฯ ั ศููนย์์วิิจััย์ปรัับปรัุงพัันธุ์ุ์พัืชเพัื�อการัเกษตรัที่่�ย์ั�งย์ืน ถููกก่อตั�งขึ้้�นมาตั�งแตป่ ี พั.ศู. 2548 โดย์ผู้รัู�ิเรัิ�มแนวิคิิดในการัก่อตั�งศููนย์์ฯ คิือ ศู.ดรั.อารัันต์ พััฒโนที่ย์ั ซึ่้�งที่่านได�สรั�างและรัวิมกลุ่มนักปรัับปรัุงพัันธุ์ุ์พัืชขึ้้�นมาเพัื�อให้�ที่ำงานวิิจััย์ด�านการัพััฒนาพัันธุ์ุ์พัืชเชิงบูรัณาการั และตอบโจัที่ย์์คิวิามต�องการัขึ้องปรัะเที่ศู ที่างศููนย์์ฯ ม่แนวิคิิดวิ่า การัปรัับปรัุงพัันธุ์ุ์พัืชเป็นแนวิที่างห้น้�งที่่�จัะช่วิย์เพัิ�มผู้ลผู้ลิตต่อไรั่ขึ้องพัืชเศูรัษฐกิจั และเพัิ�มรัาย์ได�ให้�กับเกษตรักรั กล่าวิคิือ ถู�าเรัาม่พัืชพัันธุ์ุ์ที่่�ด่แล�วิ อาจัจัะช่วิย์ลดการัลงทีุ่น ด�านปั จัจััย์การัผู้ลิต เช่น การัให้�ปุ� ย์เคิม่ และน�ำ เป็นต�น ดังนั�นในส่ วิน น่� จัะเป็นการัลดคิ่าใช�จั่าย์ขึ้องเกษตรักรั และช่วิย์ให้�ม่รัาย์ได�อย์่าง ย์ั�งย์ืน นอกจัากนั�นแล�วิที่างศููนย์์ฯ ย์ังให้�คิวิามสำคิัญด�านสุ ขึ้ภาพั ขึ้องผูู้�บรัิโภคิดังนั�นการัปรัับปรัุงพัันธุ์ุ์พัืชม่สารัสำคิัญเพัื�อสขึุ้ภาพั จั้งเป็นอ่กปรัะเด็นห้น้�งที่่�นักวิิจััย์ให้�คิวิามสนใจัและกำลังดำเนินการั ซึ่้�งพัืชที่่�ที่างศููนย์์ฯ ได�ม่การัปรัับปรัุงพัันธุ์ ปุ์ รัะกอบด�วิย์ พัืชไรั่เศูรัษฐกิจั ได�แก่ ขึ้�าวิ มันสำปะห้ลัง อ�อย์ ขึ้�าวิโพัด แก่นตะวิัน และพัืชตรัะกูลถูั�วิ และในส่ วินขึ้องพัืชสวินเศูรัษฐกิ จั ได�แก่ มะเขึ้ือเที่ศู พัรัิก กัญชง กัญชา และพัืชสมุนไพัรัที่างเลือกอื�นๆ ที่่�ม่ปรัะโย์ชน์ต่อสุขึ้ภาพั อ่กที่ั�งย์ังสามารัถูนำ ไปใช�เพัื�อการัผู้ลิตย์าและใช�ปรัะโย์ชน์ ที่างด�านการัแพัที่ย์์ 60 KKU RESEARCH DIGEST
พืันธุ์กิจหลักของศู ้ นย์์ฯ • ผู้ลิตพัืชเศูรัษฐกจัิพัันธุ์ใุ์ห้ม่ๆ เพัื�อเพัิ�มผู้ลผู้ลิตต่อไรั่ ลดรัาย์จั่าย์ ในการัผู้ลิตและเพัิ�มรัาย์ได�ให้�กับเกษตรักรัได�อย์่างย์ั�งย์ืน • การัสรั�างนักวิิจััย์ในศูาสตรั์ขึ้องการัปรัับปรัุงพัันธุ์ุ์พัืชให้�ม่ ศูักย์ภาพั ที่ักษะ และคิวิามสามารัถู • สรั�างองคิคิวิ์ามรัูอื� �นๆ ที่่�เกย์วิขึ้� ่� องกับงานด�านปรัับปรัุงพัันธุ์ุ์พัืช เพัื�อให้�นักปรัับปรัุงพัันธุ์ุ์พัืชที่่�อย์ู่ในห้นวิย์่งานอื�นๆ สามารัถูนำ ไปใช�ปรัะโย์ชน์ในด�านการัปรัับปรัุงพัันธุ์ุ์ต่อไป แนวิที่างการพืัฒนาศู ้ นย์์ฯ ในอนาค์ต ในอนาคิต ที่างศููนย์์ฯ ได�เล็งเห้็นถู้งคิวิามสำคิัญขึ้องการัพััฒนาองคิ์คิวิามรัู� ปรัับปรัุง พัันธุ์ุ์พัืช และสรั�างนักปรัับปรัุงพัันธุ์ุ์เพัื�อตอบโจัที่ย์์กับแนวินโย์บาย์ โมเดลเศูรัษฐกิจัสู่ การัพััฒนาที่่�ย์ั�งย์ืน นั�นคิือ เศูรัษฐกิจัช่วิภาพั เศูรัษฐกิจัห้มุนเวิ่ย์น และเศูรัษฐกิจัส่เขึ้่ย์วิ (Bio-Circular-Green Economy, BCG) และ เป้าห้มาย์การัพััฒนาที่่�ย์ั�งย์ืน (Sustainable Development Goals, SDGs) โดย์เฉพัาะ เป้าห้มาย์ที่่� 1 ขึ้จััดคิวิามย์ากจัน (No Poverty) และเป้าห้มาย์ที่่� 2 ย์ุติคิวิามห้ิวิโห้ย์ (Zero Hunger) และแนวิที่างการัพััฒนาขึ้องศููนย์์ฯ อ่ก ปรัะเด็นห้น้�ง คิือ การัพััฒนาคิวิามรัวิ่มมือกับภาคิรััฐและภาคิเอกชนให้มาก� ย์ิ�งขึ้้�น ซึ่้�งจัะที่ำให้� เกิดปรัะโย์ชน์ห้ลาย์ๆ อย์่าง ที่ั�งสำห้รัับศููนย์์ฯ นักวิิจััย์ และเกิดพัืชพัันธุ์ุ์ให้ม่ๆ ที่่�สามารัถูนำ ไปใช�ปรัะโย์ชน์ได� 61
นักวิิจย์ัภาย์ใต�ศู ้ นย์์วิิจย์ั ปรับปรุงพืันธุ์ุ์พืืช เพืื�อการเกษตรที่่�ย์ัง�ย์ืน ผู้้�ให�สัมภาษณ์์: รศู.ดร.ปรเมศู บรรเที่ิง อาจารย์์ประจาำ สาขาวิิชาพืืชไร่ ค์ณ์ะเกษตรศูาสตร์ ในส่วินงานวิิจััย์ปรัับปรัุงพัันธุ์ุ์พัืชที่่�รัับผู้ิดชอบ คิือ มันสำปะห้ลัง ซึ่้�งเป็นโคิรังการัวิิจััย์ที่่�เรัิ�มต�นมาได�ปรัะมาณ 10 ปี ที่่�ผู้่านมา โดย์เรัิ�มต�นจัากการัรัับทีุ่นวิิจััย์จัาก สำนักงานพััฒนาวิิที่ย์าศูาสตรั์และเที่คิโนโลย์่แห้่งชาติ (สวิที่ช.) ซึ่้�งโคิรังการัในรัะย์ะแรัก ได�ที่ำการัศู้กษาการัตอบ สนองขึ้องพัันธุ์ุ์ภาย์ใต�สภาพัแวิดล�อมห้รัือการัจััดการัที่่� แตกต่างกัน สำห้รัับการัศู้กษาน่� ได�พัย์าย์ามเลือกพัันธุ์ุ์ ห้ลักที่่�ม่การัปรัับปรัุงพัันธุ์มาแ ุ์ ล�วิ และเป็นพัันธุ์ที่่�เกษต ุ์ รักรั นิย์มปลูก ส่วินโคิรังการัในรัะย์ะที่่�สอง เป็นโคิรังการัขึ้อง การัปรัับปรัุงพัันธุ์ุ์คิือ เป็นการัผู้สมพัันธุ์ุ์ห้รัือสรั�างพัันธุ์ุ์ โดย์ใช�ขึ้�อมูลจัากโคิรังการัรัะย์ะแรักมาพัิจัารัณาเลือก พั่อแม่พัันธุ์ที่่�เ ุ์ ห้มาะสม ซึ่้�งได�ใช�พัันธุ์เกษต ุ์ รัศูาสตรั์ 50 เป็น พัันธุ์แุ์ ม่ และเป็นพัันธุ์ที่่� ุ์ นย์ิมปลูกมากในปรัะเที่ศูไที่ย์ และ ได�เลือกสาย์พัันธุ์ุ์อื�น ๆ ที่่�ม่คิวิามโดดเด่นมาเป็นพัันธุ์ุ์พั่อ โดย์วิัตถูุปรัะสงคิ์ขึ้องโคิรังการั คิือ การัพััฒนาสาย์พัันธุ์ุ์ มันสำปะห้ลังที่่�ให้�ม่ผู้ลผู้ลิตสูง และม่เปอรั์เซึ่็นต์แป้งสูง และได�ม่การันำเที่คิโนโลย์่ที่่�ที่ันสมัย์เขึ้ามาช่วิย์ในการั คิัดเลือกพัันธุ์ุ์ให้�ม่ปรัะสิที่ธุ์ิภาพัมากย์ิ�งขึ้้�น ที่ั�งน่�เนื�องจัาก ปรัะเที่ศูไที่ย์เป็นผูู้�ผู้ลิตมันสำปะห้ลังรัาย์ให้ญ่ขึ้องโลก แต่ผู้ลผู้ลิตมันสำปะห้ลังย์ังอย์ู่ในรัะดับที่่�ต�ำกวิ่ารัะดับ ที่่�คิาดห้วิัง ซึ่้�งเรัาสามารัถูที่ำให้�ผู้ลผู้ลิตสูงมากกวิ่าน่�ได� และพัันธุ์ใุ์ห้ม่ที่่�ด่น่าจัะเป็นแนวิที่างห้น้�งที่่�ชวิย์่เพัิ�มผู้ลผู้ลิต ต่อไรั่ได�อย์่างย์ั�งย์ืน ตอนน่ม่�สาย์พัันธุ์ที่่�เ ุ์ รัากำลังดำเนินการั คิัดเลือกในรัะดับขึ้ั�นต�น ปรัะมาณ 14 สาย์พัันธุ์ ซึุ่์ ้�งม่คิวิาม โดดเด่นในเรัื�องการัแสดงออกที่างด�านการัสังเคิรัาะห้ด�วิย์ ์ แสง รัวิมที่ั�งให้�ผู้ลผู้ลิตและม่เปอรั์เซึ่็นต์แป้งที่่�สูง สำำ�หรับผู้้�ทิ ่� สำนใจปลูก้มันสำำ�ปะหลูัง หรือองค์์ค์ว�มร้�อื�นๆ สามารัถูติดต่อสอบถูามขึ้�อมูลเพัิ�มเติมเก ่� ย์วิกับ ที่่อนพัันธุ์ุ์และเที่คิโนโลย์่การัผู้ลิตได�ที่่� ศููนย์์วิิจััย์ปรัับปรัุงพัันธุ์ุ์พัืชเพัื�อการัเกษตรัที่่�ย์ั�งย์ืน มห้าวิิที่ย์าลัย์ขึ้อนแก่น 62 KKU RESEARCH DIGEST
ผู้้�ให�สัมภาษณ์์: รศู.ดร.ค์ณ์ุเดช สรุิหาร อาจารย์์ประจาำ สาขาวิิชาพืืชไร่ ค์ณ์ะเกษตรศูาสตร์ “โครังการัวิิจััยั่ปรัับปรัุงพัันธุ์ุ ข � ้าวิโพัดรัับปรัะที่านฝัักสด” เน�นการัพััฒนาพัันธุ์ุ์ขึ้�าวิโพัดที่่�ม่คิวิามห้ลากห้ลาย์และม่คิวิามแตกต่างขึ้อง ผู้ลิตภัณฑ์์ โดย์ดำเนินการัปรัับปรัุงพัันธุ์ุ์ขึ้�าวิโพัด อย์ู่ 3 ชนิด ได�แก่ ข้้าวโพด ข้้าวเหนีียว ข้้าวโพดเทีียนี และข้้าวโพดหวานีพิเศษ สำห้รัับงานวิิจััย์ ปรัับปรัุงพัันธุ์ุ์ขึ้�าวิโพัดนั�น ได�รัวิบรัวิมเชื�อพัันธุ์ุกรัรัมขึ้ย์าย์พัันธุ์ุ์ และปรัะเมินศูักย์ภาพั ห้ลังจัากนั�น พััฒนาเชื�อพัันธุ์ุกรัรัม/สาย์พัันธุ์ุ์/พัันธุ์ุ์ให้�ม่ศูักย์ภาพั ที่่�สูงขึ้้�น ตาม Pain Point ห้รัือคิวิามต�องการัขึ้องเกษตรักรั ตลาด และผูู้�บรัิโภคิ รัวิมที่ั�งภาคิธุ์ุรักิจัเอกชนในธุ์ุรักิจัเมล็ดพัันธุ์ุ์ ไม่วิ่าจัะเป็นในเรัื�องขึ้องผู้ลผู้ลิต ลักษณะที่างการัเกษตรัคิุณภาพัขึ้องการัรัับปรัะที่าน คิวิามต�านที่านต่อโรัคิ และสารัพัฤกษเคิม่ โดย์ปรัะชากรัที่่�ผู้่านการัปรัับปรัุง ห้รัือพัันธุ์ุ์ผู้สมเปิดที่่�ม่ลักษณะที่่�ด่แล�วิ จัะถููกเผู้ย์แพัรั่ให้�กับห้น่วิย์งานเอกชนที่่�สนใจันำไปใช�ปรัะโย์ชน์ในการัพััฒนาพัันธุ์ุ์ต่อย์อด และส่งต่อให้�กับเกษตรักรัรัาย์ย์่อย์ นอกจัากน่� ที่างโคิรังการัฯ ย์ังพััฒนาสาย์พัันธุ์แุ์ ที่�ที่่�ใช�ในการัสรั�างพัันธุ์ุ์ลูกผู้สม และส่งต่อให้�กับเอกชนที่่�สนใจัในการัที่ำธุ์ุรักิจัต่อไปอ่กด�วิย์ จุุดเด่ นีข้้าวโพดข้้าวเหนีียว : เน�นคิุณภาพัขึ้องการัรัับปรัะที่านที่่�เป็นเมล็ด ขึ้�าวิโพัดขึ้�าวิเห้น่ย์วิล�วิน และขึ้�าวิโพัดขึ้�าวิเห้น่ย์วิที่่�ม่เมล็ดห้วิานแที่รัก ผู้ลผู้ลิต ปานกลาง-สูง ม่คิวิามห้ลากห้ลาย์ส่ขึ้องเมล็ดและม่สารัพัฤกษเคิม่สูง ไมวิ่ ่าจัะเป็นสารัแอนโที่ไซึ่ย์านิน และแคิโรัที่่นอย์ด์ จุุดเด่ นีข้้าวโพดหวานี : เน�นคิุณภาพัขึ้องการัรัับปรัะที่าน ห้รัือสินคิ�า พัรั่เม่� ย์ม โดย์เฉพัาะ ในด�านคิวิามห้วิาน คิวิามนุ่ม และกลิ�นที่่�เป็นเอกลักษณ์ เฉพัาะ 63
อ.ดร.ประกาศูิต ดวิงพืาเพื็ง อาจารย์์ประจาำ สาขาวิิชาพืืชสวิน ค์ณ์ะเกษตรศูาสตร์ สำห้รัับงานวิิจััย์ที่่�กำลังดำเนินการัอย์ู่ในขึ้ณะน่� คิือ โคิรังการัวิิจััย์ปรัับปรัุงพัันธุ์ุ์ขึ้�าวิโพัดรัับปรัะที่านฝััก สด ที่่�รั่วิมวิิจััย์กับ รัศู.ดรั.คิุณเดช สุรัิห้ารั ซึ่้�งเป็นห้ัวิห้น�า โคิรังการั และอาจัารัย์์ย์ังเป็นนักวิิจััย์พั่�เล่�ย์งที่่�ช่วิย์ดูแล งานวิิจััย์ขึ้องผู้มด�วิย์ โดย์โคิรังการัวิิจััย์น่�ได�รัับทีุ่น สนับสนุนจัากศููนย์์วิิจััย์ปรัับปรัุงพัันธุ์ุ์พัืชเพัื�อ การัเกษตรัที่่�ย์ั�งย์ืน มขึ้. ทีุ่นโคิรังการัพััฒนา ศูักย์ภาพัในการัที่ำงานวิิจััย์ขึ้องอาจัารัย์์ รัุ่นให้ม่ ขึ้องสำนักงานปลัดกรัะที่รัวิงการั อุดมศู้กษา วิิที่ย์าศูาสตรั์ วิิจััย์และนวิัตกรัรัม (สป.อวิ.) ปรัะจัำปีงบปรัะมาณ 2564 และ ทีุ่นโคิรังการัพััฒนานักวิิจััย์ให้ม่ มห้าวิิที่ย์าลัย์ ขึ้อนแก่น ปรัะจัำปีงบปรัะมาณ 2567 โดย์ผู้มจัะ ดูแลและรัับผู้ิดชอบในส่วินขึ้องขึ้�าวิโพัดเที่่ย์น ห้รัือขึ้�าวิโพัดขึ้�าวิเห้น่ย์วิฝัักเล็ก เนื�องจัากผู้มเป็นนักวิิจััย์ให้ม่ จั้งม่แนวิคิิดที่่�จัะพััฒนาพัันธุ์ุ์ พัืชให้ม่ให้เ�ห้มาะสมกับการับรัิโภคิในรัูปแบบ personal size คิือ ขึ้�าวิโพัดที่่�ม่ฝัักขึ้นาดเล็กลง แต่ม่คิุณภาพัการัรัับปรัะที่าน ที่่�ด่ม่สารัพัฤกษเคิม่ และม่ส่สันที่่�ห้ลากห้ลาย์ รัวิมถู้งเห้มาะ สำห้รัับการัปลูกในรัูปแบบขึ้อง Home Garden ซึ่้�งในขึ้ณะน่� อย์ู่ในรัะห้วิ่างการัพััฒนาปรัับปรัุงพัันธุ์ุ์คิรัับ 64 KKU RESEARCH DIGEST
สาย์พืันธุ์ุ์พืืชที่่�พืัฒนา/ปรับปรุงพืันธุ์ุ์ภาย์ใต�ศู้นย์์ ม่ 2 ประเภที่ ค์ือ ข้้าว และ พืืชตระกููลถั่่ว� สาย์พัันธุ์ุ์ขึ้�าวิ ปรัะกอบด�วิย์ขึ้�าวิเห้น่ย์วิสาย์พัันธุ์ มุ์ ขึ้ 60-1 และขึ้�าวิเห้น่ย์วิสาย์พัันธุ์ มุ์ ขึ้ 60-2 ซึ่้�ง ที่ั�ง 2 สาย์พัันธุ์ไุ์ด�ขึ้้�นที่ะเบ่ย์นการัรัับรัองพัันธุ์แุ์ล�วิ เบื�องต�นได�ม่การันำขึ้�าวิสาย์พัันธุ์ุ์ดังกล่าวิ ไปที่ดลองปลูกและส่งเสรัิมในกลุ่มเกษตรักรัที่่�ที่ำเกษตรัอินที่รั่ย์์ ต.ห้นองห้าง � อ.กฉุินารัาย์ณ์ จั.กาฬสินธุ์ เุ์ ป็นกลุ่มเกษตรักรัที่่�ม่กำลังการัผู้ลิตสูง สามารัถู ผู้ลิตขึ้�าวิอินที่รั่ย์์ได� 50,000 ตัน/ปี รัวิมถู้งจััดที่ำเมล็ดพัันธุ์ุ์ให้�กับกรัมการั ขึ้�าวิอ่กด�วิย์ และในส่วินขึ้องพัืชตรัะกูลถูั�วิ ปรัะกอบด�วิย์ถูั�วิเห้ลือง ถูั�วิลิสง ถูั�วิพัู ถูั�วิฝัักย์าวิไรั�คิ�าง ถูั�วิเขึ้่ย์วิ แต่ที่่�เน�นห้ลักๆ คิือ “ถูั�วิเห้ลือง” ซึ่้�งถูั�วิ เห้ลืองที่่�ได�จัากการัพััฒนาและปรัับปรัุงพัันธุ์ุ์คิือ ถูั�วิเห้ลืองพัันธุ์ุ์ มขึ้ 60 โดย์เรัาได�นำเมล็ดพัันธุ์ุ์ไปที่ดลองปลูกที่่� อ.ภูผู้าม่าน จั.ขึ้อนแก่น, อ.ห้นองวิัวิซึ่อ และ อ.น�ำโสม จั.อุดรัธุ์าน่ และ ในพัื�นที่่� จั.ห้นองบัวิลำภู ในอนาคิตเรัาต�องการัขึ้ย์าย์พัื�นที่่�ใน การัปลูกมากย์ิ�งขึ้้�น เพัื�อที่ดแที่นการันำเขึ้�าถูั�วิเห้ลืองจัากต่าง ปรัะเที่ศูที่่�ม่รัาคิาสูง ผู้ศู.ดร.จิรวิัฒน์ สนิที่ชน อาจารย์์ประจาำ สาขาวิิชาพืืชไร่ ค์ณ์ะเกษตรศูาสตร์ จุุดเด่นข้้าวเหนียวสายพื่นธุุ์มข้ 60-1 (Morkhor 60-1) เป็นขึ้�าวิเห้น่ย์วิไม่ไวิแสงจั้งสามารัถูปลูกได�ที่ั�งฤดูนาปีและนาปรััง นอกจัาก น่�ย์ังม่คิวิามพัิเศูษ คิือ เมล็ดไม่ม่การัพัักตัวิ ห้ลังเก็บเก ่�ย์วิจั้งสามารัถูนำไปใช� เป็นเมล็ดพัันธุ์ุ์ปลูกต่อได�ที่ันที่่อ่กที่ั�งย์ังเป็นขึ้�าวินับอาย์ุการัเพัาะปลูกที่่�คิงที่่� คิือ 130-135 วิัน ม่คิวิามต�านที่านโรัคิไห้ม�และโรัคิขึ้อบใบแห้�ง ลำต�นม่คิวิาม แขึ้็งแรังไม่ห้ักล�มง่าย์ คิวิามสูงต�นเฉล ่� ย์ 142 ซึ่ม. ม่อัตรัาผู้ลผู้ลิต 550-600 กิโลกรััม/ไรั่ เห้มาะแก่การัปลูกในบรัิเวิณภาคิตะวิันออกเฉ่ย์งเห้นือ และย์ัง สามารัถูปลูกในภาคิอื�นๆ ได�อ่กด�วิย์ จุุดเด่นข้้าวเหนียวสายพื่นธุุ� มข้ 60-2 (Morkhor 60-2) เป็นขึ้�าวิเห้น่ย์วิไม่ไวิแสง คิวิามสูงต�นเฉล ่� ย์ 155 ซึ่ม. ม่อัตรัาผู้ลผู้ลิต 528-585 กิโลกรััม/ไรั่ รัะย์ะเวิลาเก็บเก ่� ย์วิปรัะมาณกลางเดือนพัฤศูจัิกาย์น ม่ลักษณะเด่น คิือ คิวิามต�านที่านต่อโรัคิไห้ม�และที่นต่อสภาพัดินเคิ็ม ที่่�ม่รัะดับคิวิามเคิ็มไม่เกิน 12 dS/m จั้งเป็นสาย์พัันธุ์ที่่�เ ุ์ ห้มาะแก่การัปลูกในพัื�นที่่�นาปขึ้ีองภาคิตะวิันออกเฉ่ย์งเห้นือ และภาคิอื�นๆ ที่่�ม่การัปลูกขึ้�าวินาปีอย์ู่แล�วิ จุุดเด่นถั่่วเห�ลืองพื่นธุุ� มข้ 60 ม่คิวิามต�านที่านต่อโรัคิใบจัุดนูนซึ่้�งรัะบาดในชวิ่งฤดฝัูนและต�านที่านต่อโรัคิรัาแป้ง ซึ่้�งมักรัะบาดในชวิ่งฤดูแล�งห้ลังการัที่ำนา ฝัักไม่แตกเมื�อสุกแก่ ลำต�นตั�งแขึ้็งแรัง ม่การั ห้ักล�มน�อย์ เก็บเกย์วิ ่� ได�ง่าย์ที่ั�งการัใช�แรังงานคินและเคิรัื�องจัักรัที่างการัเกษตรั ม่อาย์ุ เก็บเก ่� ย์วิ 95-100 วิันห้ลังปลูก สามารัถูปลูกได�ที่ั�งดินที่รัาย์ดินเห้น่ย์วิ และสามารัถู ปลูกรั่วิมกับพัืชอื�นได�ม่อัตรัาผู้ลผู้ลิต 288-306 กิโลกรััม/ไรั่ 65
ผู้ศู.ดร.ชานนที่์ ลาภจิตร อาจารย์์ประจาำ สาขาวิิชาพืืชสวิน ค์ณ์ะเกษตรศูาสตร์ ตั�งแต่ปี พั.ศู. 2563 ได�ดำเนิน โคิรังการัวิิจััย์และพััฒนาพัันธุ์ุ์พัืช เก ่� ย์วิกับพัืชกัญชงและกัญชา ซึ่้�ง ในปี พั.ศู. 2565 - 2566 ได�ดำเนิน การัขึ้้�นที่ะเบ่ย์นสาย์พัันธุ์ุ์พัืชกัญชง และกัญชา อย์่างละ 1 สาย์พัันธุ์ุ์คิือ กัญชา KKU01 และ กัญชง KKU05 ที่ั�งน่�ได�ม่การันำสารัสกัดไปใช�ปรัะโย์ชน์ ที่างการัแพัที่ย์์ โดย์ม่แพัที่ย์์ปรัะจัำโรัง พัย์าบาลศูรั่นคิรัินที่รั์ ภาย์ใต�โคิรังการั วิิจััย์ฯ เป็นผูู้�ดูแล และกำกับการัใช�ผู้ลิตภัณฑ์์ ย์าจัากพัืชกัญชงและกัญชา นอกจัากน่ย์�ังม่พัืช ที่่�อย์ู่รัะห้วิ่างดำเนินการัศู้กษาและวิิจััย์อ่ก 3 ชนิด คิือ เจั่ย์ กรัะที่่อม และเห้็ดขึ้่�คิวิาย์ K K U 0 1 จุุดเด่นีข้องกััญชา KKU01 : ม่ THC 7 - 10 % แต่ที่ั�งน่�ขึ้้�นอย์ู่กับ การัดูแลรัักษา นอกจัากน่ย์�ังเป็นสาย์พัันธุ์ที่่� ุ์ คิ่อนขึ้�างที่นต่อสภาพั อากาศูรั�อน และที่นต่อการัเขึ้�าที่ำลาย์ขึ้องแมลงศูัตรัูพัืชได�ด่เมื�อ เปรั่ย์บเที่่ย์บกับสาย์พัันธุ์ุ์ต่างปรัะเที่ศู อ่กที่ั�งม่ศูักย์ภาพัในการั ผู้ลิตคิ่อนขึ้�างด่ โดย์เฉพัาะสามารัถูปลูกได�ห้ลาย์สภาพัแวิดล�อม ที่ั�งในแปลง (Open field), ในโรังเรัือน (Greenhouse) และใน รัะบบปิด (Indoor farming) K K U 0 5 จุุดเด่นีกััญชง KKU05: ม่ CBD 6 - 8 % ซึ่้�งถูือวิ่าเป็นกัญชงไที่ย์ สาย์พัันธุ์ุ์แรักที่่�ม่ปรัิมาณ CBD เด่น แต่ที่ั�งน่�ขึ้้�นอย์ู่กับการัดูแลรัักษา เช่นเด่ย์วิกัน อ่กที่ั�งในส่วินขึ้องเมล็ดย์ังม่กรัดไขึ้มันที่่�จัำเป็นสูงที่ั�ง Omega 3, Omega 6 และ Omega 9 สามารัถูนำไปใช�แที่นกรัด ไขึ้มันที่่�จัำเป็นที่่�สกัดได�จัากพัืช ในีอนีาคต จัะดำเนินการัขึ้้�นที่ะเบ่ย์นสาย์พัันธุ์ุ์กัญชาเพัิ�มอ่ก 2 สาย์พัันธุ์ุ์ คิือ KKU08 และ KKU09 ซึ่้�งที่ั�ง 2 สาย์พัันธุ์ุ์ม่จัุดเด่นที่่�แตกต่างกัน โดย์ สาย์พัันธุ์ุ์ KKU08 จัะม่อัตรัาส่วิน THC : CBD อัตรัา 1 : 1 ม่คิ่าเฉล ่� ย์ คิิดปรัะมาณ 8 - 9 % ที่ั�ง THC และ CBD ส่วินพัันธุ์ุ์ KKU09 ม่ THC เด่น ซึ่้�งม่ปรัิมาณสารัสูงกวิ่า KKU01 ถู้ง 2 เที่่า สาำหรับผู้้�ที่่�สนใจซื้�อสา ืย์พืันธุ์ุ์กัญชงและกัญชา สามารถุติดต่อได�ที่่�สถุาบันวิิจย์ัแค์นนาบิสค์รบศูาสตร์ มหาวิิที่ย์าลัย์ขอนแก่น 66 KKU RESEARCH DIGEST
อ.ดร.ธุ่ญญาร่ตน� ตาอินต๊ะ อาจารย์์ประจาำ สาขาวิิชาพืืชสวิน ค์ณ์ะเกษตรศูาสตร์ สาย์พัันธุ์ุ์พัืชที่่�พััฒนา/ปรัับปรัุงพัันธุ์ภาุ์ ย์ใต�ศููนย์์ คิือ พัรัิก และ มะเขึ้ือเที่ศู เป็นการัดำเนินงานวิิจััย์และพััฒนามาอย์่างต่อ เนื�องจัาก ศู.ดรั.สชุ่ลา เตชะวิงคิ์เสถู่ย์รั ซึ่้�งตอนน่�เรัาม่สาย์พัันธุ์ุ์ ที่่�ได�รัับการัขึ้้�นที่ะเบ่ย์นรัับรัองพัันธุ์เุ์รั่ย์บรั�อย์แล�วิปรัะกอบด�วิย์ พัรัิก จัำนวิน 12 สาย์พัันธุ์ุ์ และมะเขึ้ือเที่ศู จัำนวิน 18 สาย์ พัันธุ์ุ์ และปัจัจัุบันได�ที่ำการัจัดที่ะเบ่ย์นคิุ�มคิรัองพัันธุ์ุ์เพัิ�มเติม อ่ก 3 สาย์พัันธุ์ ไุ์ ด�แก่ พัรัิกสาย์พัันธุ์ุ์บูชช่�ฮอที่, มะเขึ้ือเที่ศูสาย์ พัันธุ์ุ์ออเรันจั์ มขึ้. และมะเขึ้ือเที่ศูสาย์พัันธุ์ุ์นิลมณ่ นอกจัากน่� ที่่มนักวิิจััย์ได�ที่ำงานรั่วิมกับ สวิที่ช. ในการัส่งเสรัิมให้�ห้น่วิย์ งานภาคิเอกชน และเกษตรักรัได�ใช�ปรัะโย์ชน์จัากพัันธุ์ุ์ด่ ขึ้อง มขึ้. โดย์ที่าง สวิที่ช. เป็นห้น่วิย์งานที่่�เขึ้�ามาช่วิย์ในการั ปรัะสานงานเพัื�อนำพัันธุ์ุ์พัรัิกและมะเขึ้ือเที่ศูพัันธุ์ุ์ด่ไปส่งเสรัิม ในห้ลาย์พัื�นที่่� ขึ้องปรัะเที่ศูไที่ย์ จัุดเด่นพริิกสาย์พันธุ์ุ์บููชชฮอท : ่� เป็นกลุ่มพัรัิกเผู้็ด ในกลุ่มขึ้องพัรัิกขึ้่�ห้นูเม็ดให้ญ่ ม่คิวิาม ที่นที่านต่อโรัคิและแมลงศูัตรัูพัืช ให้�ผู้ลผู้ลิตสูง เก็บเก ่� ย์วิ ได�โดย์ใช�เคิรัื�องจัักรักลที่างการัเกษตรั ม่คิวิามเผู้็ดรัะดับ 50,000 SHU เห้มาะสำห้รัับอุตสาห้กรัรัมอาห้ารั และ เป็นพัันธุ์ุ์แที่� จัุดเด่นมะเขืือเทศูสาย์พันธุ์ุ์ออเรินจั์ มขื. เป็นมะเขึ้ือเที่ศูเชอรั ่�ส่ส�ม ลำต�นเป็นเถูาเลื�อย์ ขึ้นาดผู้ลเล็ก ปรัะมาณ 4 กรััม/ผู้ล ที่่�ปรัับปรัุงพัันธุ์ุ์มาให้�เห้มาะสำห้รัับ รัับปรัะที่านสด รัสชาตห้วิิ านอมเปรั่ย์วิ�คิวิามห้วิาน 8-10 %brix และม่ส่สันสดใสแปลกตา มะเขืือเทศูสาย์พันธุ์ุ์นิลมณี่ : เป็นมะเขึ้ือเที่ศู เชอรั ่�ส่ช็อคิโกแลต ลำต�นเป็นเถูาเลื�อย์ ขึ้นาดผู้ลปรัะมาณ 10 กรััม/ผู้ล ที่่�ปรัับปรัุงพัันธุ์ุ์มาให้�เห้มาะสำห้รัับรัับปรัะที่าน สด รัสชาติห้วิานอมเปรั่�ย์วิ คิวิามห้วิานปรัะมาณ 10 %brix และม่ส่สันสดใสแปลกตา แผนการิปริบูั ปริุงพันธุ์ุ์ในอนาคต: พััฒนาสาย์พัันธุ์ุ์ให้�ตอบสนองกับการัผู้ลิตภาย์ใต�สภาพัคิวิบคิุม ซึ่้�งเรัาสามารัถูให้� ปัจัจััย์การัผู้ลิตที่่�พัืชต�องการัได�ที่ำให้�สามารัถูเพัาะปลูกได�ที่ั�งปี โดย์ไม่ต�องรัอฤดูกาล รัวิมถู้งพััฒนาสาย์พัันธุ์ุ์ให้�ม่คิวิามต�านที่านต่อ โรัคิ และแมลงศูัตรัูพัืช อาที่ิ โรัคิแอนแที่รัคิโนสในพัรัิก และโรัคิเห้ ่� ย์วิเขึ้่ย์วิ เห้ ่� ย์วิเห้ลือง และไวิรััส TYLCV ในมะเขึ้ือเที่ศู เป็นต�น 67
มะซาง New Finding 68 KKU RESEARCH DIGEST
ศ.ดร.ประนอม จัันทรโณทัย สาขาชีีววิทยา คณะวิทยาศาสตร์์ มหาวิทยาลััยขอนแก่่น กาญจน์์ ความเป็นมาของการค้นพบ มะซางกาญจัน์ ศ.ดร.ประนอม จัันทรโณทัย เป็็นนก่ัอนก่ร์ุมวิธานพืืชีดอก่ ทีศ�ก่ึษาแลัะมีความเชีี�ยวชีาญเก่ี�ยวก่ับพืืชีดอก่หลัายวงศ์ ในป็ร์ะเทศไทย ในป็ี พื.ศ. 2557 ไดพื้ ิมพื์ผลังานเก่ี�ยวก่ับพืืชีวงศพื์ก่ิลัุ (Sapotaceae) ในหนังสือพืร์ร์ณพืฤก่ษชีาติของไทย (Flora of Thailand) ฉบับที� 11 ตอนที� 4 หน้า 610-655 มร์ีายลัะเอียดเก่ี�ยวก่ับร์ป็วูิธานในก่าร์ร์ะบุสก่ลัุแลัะชีนิดของพืืชีวงศ์ นี�ในป็ร์ะเทศไทย มี 11 สก่ลัุ 51 ชีนิด มีสก่ลัุ มะซาง (Madhuca) จำนวน 16 ชีนิด แลัะมี 9 ชีนิดพืบเฉพืาะป็ร์ะเทศไทยเท่านั�นก่าร์ศึก่ษาคร์ั�งนั�นได้ออก่สำร์วจ ตัวอย่างพืืชีในภาคสนามในป็ร์ะเทศไทย แลัะพืบพืืชีชีนิดหนึ�งที�น่าสนใจอยู่ ในสกุ่ลัมะซาง ที�บร์ิเวณหน้าอุโบสถที�ยอดเขาของวัดท่าขนุน อ.ทองผาภูมิ จ.ก่าญจนบร์ุี แตย่ ังไม่สามาร์ถร์ะบชีืุ�อได้ เพืร์าะต้องร์อก่าร์ตร์วจสอบให้แนชี่ ัด 69
ลัั ก ษณ ะ เ ด่่ น ข อ ง ม ะ ซ า ง ก าญ จน์ กลีีบดอก 15-17 มม. การเรียงของเส้้นแขนงใบ ชั้นั� ที�ส้ามเป็นแบบขนาน 70 KKU RESEARCH DIGEST
ลัักษณะเด่่น์ของมะซางกาญจน์์ พืืชีลััก่ษณะทางสัณฐานวิทยาของร์ูป็ร์่างใบแลัะขนาดของก่้านใบ แลัะก่ลัีบเลัี�ยงคลั้ายก่ับมะซางมะลัะก่า (M.malaccensis(C.B.Clarke) H.J.Lam) แลัะมะซางลัำพืูน (M.punctata H.R.Fletcher) แต่ มะซางก่าญจน์นี�มีลััก่ษณะเด่นต่างจาก่พืืชีทั�งสองที�เส้นแขนงใบเด่นชีัด ไป็จดขอบใบ ก่ลัีบดอก่ยาว 15–17 มม. แลัะก่้านชีูเก่สร์เพืศผู้มีขนแบบ ขนแก่ะป็ก่คลัุม (wooly filament) ส่วนพืืชีอีก่สองชีนิดมีเส้นแขนงใบ มีขนาดเลั็ก่เร์ียวบางแลัะไม่เด่นชีัดที�ขอบใบ ก่ลัีบดอก่ยาว 8–9 มม. ส่วนก่้านชีูเก่สร์เพืศผู้ของมะซางมะลัะก่ามีขนหยาบแข็ง (hirsute) แลัะ มะซางลัำพืูนไร์้ขน แลัะพืบว่า มะซางก่าญจน์ มีลััก่ษณะสัณฐานวิทยา แตก่ต่างจาก่มะซางมะลัะก่าหลัายลััก่ษณะด้วยก่ัน เชี่น มีก่้านดอก่ ย่อยยาว 2.2–3.5 ซม. ก่ลัีบดอก่แลัะอับเร์ณูไร์้ขน ส่วนมะซางมะลัะก่า มีก่้านดอก่ย่อย ยาว 0.7–1 ซม. ก่ลัีบดอก่แลัะอับเร์ณูมีขน ส่วน มะซางก่าญจน์มีลััก่ษณะอื�นที�แตก่ต่างจาก่มะซางลัำพืูน เชี่น ป็ลัาย ใบแหลัม (acute) หร์ือมน (obtuse) ก่าร์เร์ียงของเส้นแขนงใบชีั�นที� สามเป็็นแบบขนาน (transverse tertiary venation) แลัะเก่สร์เพืศ ผู้มี 18–20 อัน ส่วนมะซางลัำพืูนมีป็ลัายใบเว้า (retuse) เส้นแขนงใบ ชีั�นที�สามเร์ียงตัวแบบร์่างแห (reticulate tertiary venation) แลัะ เก่สร์เพืศผู้มี 20 อัน มะซางกาญจน์์ 71
เ กิ ด ขึ ้ น ห ลีังการ ค้ น พ บ มะซาง กาญ จั น์ นัก่วิจัยได้เดินทางไป็เก่็บสำร์วจแลัะ ตัวอย่างพืืชีที�ในบร์ิเวณวัดท่าขนุน อ.ทองผาภูมิ จ.ก่าญจนบุร์ี วันที� 22 มก่ร์าคม พื.ศ. 2565 ได้ตร์วจสอบแลัะ เก่็บตัวอย่างพืืชี พืบว่าเป็็นพืืชีชีนิดใหม่ ของโลัก่ จึงได้บร์ร์ยายลััก่ษณะพืืชี บันทึก่ ข้อมูลัด้านต่าง ๆ แลัะถ่ายภาพื นำผลังาน ไป็พืิมพื์ในวาร์สาร์ Phytotaxa ฉบับที� 574 ตอนที� 2 หน้า 173-178 ป็ี ค.ศ.2022 แลัะร์ะ บุหมายเลัขตัวอย่ า ง พืืชี Chantaranothai, Kunasit & Kladwong 2022/1 เป็็นตัวอย่างต้นแบบแร์ก่ (holotype) เก่็บร์ัก่ษาไว้ที�พืิพืิธภัณฑ์์ พืืชีมหาวิทยาลััยขอนแก่่น (KKU) แลัะ ตัวอย่างคู่ตัวอย่างต้นแบบ (isotype) เก่็บร์ัก่ษาไว้ที�หอพืร์ร์ณไม้ ก่ร์มอุทยาน แห่งชีาติ สัตว์ป็่า แลัะพืันธุ์พืืชี (BKF) พืิพืิธภัณฑ์์พืืชี สวนพืฤก่ษศาสตร์์สมเด็จ พืร์ะนางเจ้าสิร์ิก่ิติ� (QBG) แลัะพืิพืิธภัณฑ์์ พืืชีมหาวิทยาลััยสงขลัานคร์ินทร์์ (PSU) ส้ิง � ที � 72 KKU RESEARCH DIGEST
แน์วทางใน์อน์าคต ท ี ่ คิด่ว่าจ ะ เกิด่ขึ ้ น์ ของมะซางกาญจน์ ์ จาก่ก่าร์ใชี้ป็ร์ะโยชีน์ของพืืชีในวงศ์พืิกุ่ลัมี หลัาก่หลัาย เชี่น น�ำยางขาวมีองค์ป็ร์ะก่อบ ทางเคมีที�แตก่ต่างจาก่น�ำยางของยางพืาร์า ที�ไมม่ ีความยืดหยุ่นจึงเหมาะนำมาทำฉนวน เก่ี�ยวป็้องก่ันความร์้อนเพืื�อร์ัก่ษาความเย็น ในร์ะบบไฟฟ้า หุ้มสายเคเบิลัใต้น�ำ ทำวัสดุ อุดฟัน หร์ือผสมในหมาก่ฝร์ั�ง ส่วนน�ำยาง ที�มีสาร์ซาโป็นิน (saponins) สาร์นี�พืบใน พืืชีหลัายวงศ์ เป็็นสาร์ก่ลัุ่มไก่ลัโคไซด์ที�มี สมบัติลัะลัายได้ทั�งในน�ำแลัะไขมัน จะเก่ิด เป็็นฟองเมื�อนำมาผสมก่ับสาร์ลัะลัายในน�ำ เป็็นสาร์ต้านจุลัินทร์ีย์ สาร์ต้านอนุมูลั อิสร์ะ ยับยั�งก่าร์ดูดซึมคอเลัสเตอร์อลั ในลัำไส้เลั็ก่ หร์ือชี่วยก่าร์ดูดซึมก่ร์ด น�ำดี ชี่วยลัดมันในเส้นเลัือด ลัดก่าร์ เสี�ยงเป็็นมะเร์็งลัำไส้ใหญ่ แต่มีความ เป็็นพืิษของต่อแมลัง หนอน หอยทาก่ แลัะป็ลัา หาก่เข้าสู่ร์่างก่ายมนุษย์จะ ทำให้เก่ิดก่าร์แตก่ตัวของเม็ดเลัือดแดง หาก่มีก่าร์ศึก่ษาคุณสมบัติของสาร์ใน พืืชีชีนิดใหม่ทางด้านเคมี เภสัชีศาสตร์์ น่าจะมีป็ร์ะโยชีน์ต่อก่าร์นำมาใชี้ 73
ช่อดอกมะซางกาญจน์์ ่ พืืชค้้นพบใหม่่ที่่�บริิเวณหน้้าอุุโบสถที่่�ยอดเขา วัดัท่่าขนุุน อ.ทองผาภููมิิ จ.กาญจนบุุรีี
ที่ ่�ปรึึกษา อธิิการบดีี รองอธิิการบดีีฝ่่ายวิิจััยและบััณฑิิตศึึกษา บรรณาธิิการ ศ.ดร.มนต์์ชัยั ดวงจิินดา กองบรรณาธิิการ ศ.พญ.ผิิวพรรณ มาลีีวงษ์์ ธนายุุทธ สัังข์์อิินทร์์ ศิิริินภา มููลทา ปาริิฉััตร ปลื้้�มบุุญ ศุุภรััตน์์ ชำำนาญกุุล ภณิดิา โมคมููล กีีรติิกร สอดโคกสูงู นััชชา ทองพููลพััฒนกุุล อัังกููร นุุตะศะริิน https://research.kku.ac.th R e s e a r c h a n d G r a d u a t e S t u d i e s ฝ่่า ย วิิ จัั ย แ ล ะ บัั ณ ฑิิ ต ศึึ ก ษ า
RESEARCH Research and Graduate Studies Khon Kaen University KKU Digest