คู่มือการปฏิบัติต่อผู้ต้องขังชาวต่างประเทศ

คมู ือการปฏบิ ตั ติ อ ผตู อ งขงั

ชาวตางประเทศ

Handbook on Treatment
of Foreign Prisoners



ค่มู ือ

ปฏิบัติตอ่ ผู้ต้องขงั ชาวต่างประเทศ
สำ� หรับเจ้าพนกั งานเรอื นจำ� และทณั ฑสถาน

กลุ่มงานราชทัณฑต์ ่างประเทศ
กองทัณฑวทิ ยา
กรมราชทณั ฑ์

คำ� นำ�

ดว้ ยกรมราชทณั ฑม์ หี นา้ ทคี่ วามรบั ผดิ ชอบในการปฏบิ ตั ติ อ่ ผตู้ อ้ งขงั ทง้ั ชาวไทยและชาวตา่ งประเทศ
ซงึ่ ปัจจุบนั มผี ตู้ ้องขงั ชาวต่างประเทศอยใู่ นเรอื นจำ� ทัณฑสถานทวั่ ประเทศกว่า 15,000 คน และมีแนวโน้ม
ที่จะมจี ำ� นวนเพิม่ สูงขึ้นเรื่อยๆ แม้ว่าโดยพืน้ ฐานแลว้ การปฏบิ ัติตอ่ ผู้ต้องขังท้งั สองกล่มุ ควรอย่บู นพ้ืนฐาน
ความเสมอภาคและเท่าเทียมกัน เพ่ือไม่ให้เกิดการเลือกปฏิบัติ อย่างไรก็ตาม ผู้ต้องขังชาวต่างประเทศ
ถอื เปน็ กลมุ่ ทมี่ คี วามตอ้ งการพเิ ศษ (special needs) ทรี่ ะบบราชทณั ฑข์ องแตล่ ะประเทศจำ� เปน็ ตอ้ งกำ� หนด
นโยบายและการปฏิบตั ใิ ห้มคี วามเหมาะสมและสอดคล้องกบั ความต้องการพเิ ศษบางประการเหลา่ นั้น

ในโอกาสนี้ กองทณั ฑวทิ ยา โดยกลมุ่ งานราชทณั ฑต์ า่ งประเทศ จงึ ไดจ้ ดั ทำ� คมู่ อื การปฏบิ ตั ติ อ่ ผตู้ อ้ งขงั
ชาวตา่ งประเทศฉบบั นขี้ น้ึ มา สำ� หรบั รวบรวมระเบยี บและแนวทางในการปฏบิ ตั ติ อ่ ผตู้ อ้ งขงั ชาวตา่ งประเทศ
ที่เก่ียวข้อง เพ่ือให้เจ้าพนักงานเรือนจ�ำสามารถใช้ประโยชน์ในการปฏิบัติต่อผู้ต้องขังชาวต่างประเทศ
ในความควบคมุ ดแู ลไดอ้ ยา่ งถูกต้อง เหมาะสม และเป็นมาตรฐานเดียวกันตอ่ ไป

กลมุ่ งานราชทณั ฑ์ต่างประเทศ
กองทณั ฑวิทยา
สิงหาคม 2562

สารบญั หน้า

■ คำ� นำ� 3
■ แผนผงั การปฏบิ ตั ิต่อผตู้ อ้ งขงั ชาวตา่ งประเทศ 7
■ การปฏบิ ตั ิต่อผูต้ อ้ งขังชาวตา่ งประเทศตามข้อก�ำหนดและมาตรฐานสากล 15
■ การรบั ตวั ผู้ตอ้ งขังต่างประเทศเขา้ ใหมไ่ วใ้ นการควบคุม 19
■ การเย่ยี มหรือติดต่อผู้ต้องขังต่างประเทศ 23
■ การตรวจจดหมาย เอกสาร พัสดุภณั ฑ์ หรอื สิง่ สื่อสารอื่น ของผตู้ ้องขังตา่ งประเทศ 27
■ การปฏิบัตกิ รณีเจบ็ ปว่ ยหนกั และเสียชวี ติ 31
■ การยา้ ยผตู้ อ้ งขงั ท่ีไม่มีสัญชาตไิ ทย 35
■ การสง่ อาหารประจำ� ชาตเิ นอ่ื งในโอกาสส�ำคัญ 39
■ การอนญุ าตให้ผตู้ ้องขังจดทะเบยี นสมรส 43
■ เดก็ ในความดูแลของผู้ตอ้ งขงั ชาวตา่ งประเทศ 47
■ การโอนตัวนกั โทษเดด็ ขาดระหวา่ งประเทศ 53
■ การปล่อยตัวพ้นโทษผ้ตู ้องขังต่างประเทศ 57
■ ภาคผนวก 57
- รายชอื่ สถานเอกอัครราชทตู /สถานกงสุลต่างชาตใิ นประเทศไทย 72
- ตัวอย่างหนังสือแจ้งรายงานสถานเอกอัครราชทูต/สถานกงสลุ 73
- ตวั อย่างหนงั สือแจง้ รายงานกรมราชทณั ฑ์ 77
- เอกสาร ระเบยี บและหนังสือเวยี นกรมราชทณั ฑ์ทเี่ กี่ยวข้อง 78
- แหลง่ ขอ้ มลู คมู่ ือภาษาองั กฤษเพมิ่ เตมิ 79
- คณะผู้จัดทำ�



แผนผังการปฏิบัติ

แผนผงั
การปฏิบัตติ ่อผตู้ ้องขงั ชาวตา่ งชาติ



ค่มู อื ปฏิบตั ติ อ่ ผู้ตอ้ งขังชาวตา่ งประเทศ ส�ำหรับเจ้าพนักงานเรือนจ�ำและทัณฑสถาน    3



การปฏิบัติตามข้อก�ำหนด
และมาตรฐานสากล

การปฏิบัติต่อผ้ตู อ้ งขังชาวต่างประเทศ
ตามขอ้ กำ� หนดและมาตรฐานสากล



การปฏิบัติตอผูตองขังชาวตางประเทศ
ตามขอกําหนดและมาตรฐานสากล

ผตู้ อ้ งขงั ชาวตา่ งประเทศถอื เปน็ กลมุ่ ผตู้ อ้ งขงั ทมี่ กั ประสบปญั หาและมคี วามตอ้ งการพเิ ศษมากกวา่
ผู้ต้องขังของชาติน้ันๆ ซ่ึงประเด็นการปฏิบัติต่อผู้ต้องขังกลุ่มนี้อย่างไรให้มีความเหมาะสม ได้ถูกกล่าวถึง
และบญั ญตั ไิ วใ้ นอนุสญั ญาระหว่างประเทศ และขอ้ กา� หนดมาตรฐานสากลตา่ งๆ ดงั น้ี

1. ข้อก�ำหนดมำตร°ำนขัéนต่�ำแห่งสหประชำชำติว่ำด้วยกำรปฏิบัติต่อผู้ต้องขัง©บับปรับปรุง หรือข้อก�ำหนด
แมนเดลำ (United Nations Standard Minimum Rules for the Treatment of Prisoners or
the Nelson Mandela Rules)

ข้อก�ำหนดที่ 41
1. การกล่าวหาใดๆ ว่าผู้ต้องขังได้กระท�าผิดวินัยจะต้องรีบรายงานโดยพลันให้กับหน่วยงานท่ีมี

อ�านาจหน้าที่รับผิดชอบ ซึง่ จะตอ้ งดา� เนินการสอบสวนโดยไม่ชักช้า
2. ผู้ต้องขังต้องได้รับแจ้งโดยไม่ชักช้า และในภาษาท่ีตนเข้าใจได้ ถึงลักษณะของข้อกล่าวหาท่ีมี

ตอ่ ตน และควรไดม้ เี วลาและการอา� นวยความสะดวกอยา่ งเพยี งพอเพอ่ื เตรยี มตวั ในการแกต้ า่ งใหก้ บั ตนเอง
3. ผูต้ ้องขงั ตอ้ งไดร้ ับอนญุ าตใหแ้ ก้ตา่ งด้วยตนเอง หรอื ให้ได้รบั ความช่วยเหลือด้านกฎหมายกรณี

ทเี่ ปน็ ไปเพอื่ ประโยชนแ์ หง่ ความยตุ ธิ รรม โดยเฉพาะกรณที เ่ี กยี่ วขอ้ งกบั ขอ้ กลา่ วหาการกระทา� ผดิ วนิ ยั รา้ ยแรง
กรณที ผ่ี ตู้ อ้ งขงั ไมเ่ ขา้ ใจหรอื ไมส่ ามารถพดู ภาษาทใ่ี ชใ้ นการพจิ ารณาความผดิ ทางวนิ ยั ได้ ผตู้ อ้ งขงั ตอ้ งไดร้ บั
ความช่วยเหลอื จากล่ามทมี่ คี ุณสมบัติเหมาะสมโดยไม่คดิ ค่าใช้จา่ ย
ขอ้ ก�ำหนดท่ี 54

เมอื่ รับตัวผู้ต้องขังไว้ในการควบคมุ ผ้ตู ้องขังตอ้ งได้รับขอ้ มูลเป็นลายลกั ษณ์อักษรโดยเรว็ เกีย่ วกบั
(ก) กฎหมายและระเบียบข้อบังคับของเรอื นจา�
(ข) สิทธติ า่ งๆ ของผ้ตู อ้ งขัง รวมถงึ วธิ กี ารทไ่ี ดร้ บั อนญุ าตในการแสวงหาข้อมูล การเขา้ ถงึ การให้
คา� ปรกึ ษาดา้ นกฎหมาย รวมทงั้ โครงการชว่ ยเหลอื ดา้ นกฎหมายอนื่ ๆ และขนั้ ตอนปฏบิ ตั ใิ นการยน่ื คา� รอ้ งขอ
หรอื ร้องทกุ ข์
(ค) หน้าทคี่ วามรับผิดชอบของผตู้ อ้ งขัง รวมท้งั การลงโทษทางวนิ ัยทอี่ าจนา� มาบงั คับใช้ และ
(ง) ขอ้ มูลในประเดน็ อ่นื ๆ ท่จี า� เป็นเพือ่ ช่วยใหผ้ ้ตู อ้ งขังสามารถปรับตวั ในการใชช้ ีวติ ในเรอื นจ�าได้

8    คมู่ ือปฏบิ ัตติ ่อผตู้ อ้ งขังชาวตา่ งประเทศ ส�ำหรับเจ้าพนักงานเรือนจ�ำและทัณฑสถาน

ข้อกำ� หนดท่ี 55

1. ขอ้ มลู ทกี่ ลา่ วถงึ ในขอ้ กำ� หนดท่ี 54 จะตอ้ งจดั ใหม้ ไี วใ้ นภาษาทใ่ี ชก้ นั ทวั่ ไปมากทสี่ ดุ เทา่ ทจี่ ะทำ� ได้
และสอดคลอ้ งกบั ความตอ้ งการของประชากรในเรอื นจำ� กรณที ผี่ ตู้ อ้ งขงั รายใดไมเ่ ขา้ ใจภาษาเหลา่ น้ี ควรจดั
ใหม้ กี ารแปลด้วย

ข้อกำ� หนดท่ี 61

1. ผ้ตู ้องขงั ตอ้ งไดร้ ับโอกาส เวลา และการอำ� นวยความสะดวกอยา่ งเพียงพอในการเยยี่ ม และใน
การสื่อสารและปรึกษาหารือกับท่ีปรึกษากฎหมายท่ีตนเลือก หรือผู้ให้บริการด้านกฎหมายโดยไม่ชักช้า
ไม่มีการลอบฟังข้อมูลหรือไม่มีการตัดข้อความใดๆ และให้เป็นการสื่อสารอย่างเป็นความลับโดยสมบูรณ์
ไมว่ า่ จะเปน็ ประเดน็ ดา้ นกฎหมายใดๆ ทง้ั นโี้ ดยสอดคลอ้ งกบั กฎหมายในประเทศทบี่ งั คบั ใชอ้ ยู่ การปรกึ ษา
หารือนั้นอาจกระท�ำในลักษณะที่อยู่ในสายตาของเจ้าพนักงานเรือนจ�ำ แต่ต้องไม่ได้ยินข้อความในการ
ปรกึ ษาน้ัน

2. กรณที ผ่ี ตู้ อ้ งขงั ไมส่ ามารถพดู ภาษาทอ้ งถน่ิ ได้ ผบู้ รหิ ารเรอื นจำ� ตอ้ งอำ� นวยความสะดวกในการที่
ผู้ตอ้ งขงั จะเขา้ ถงึ บริการลา่ มท่ีมคี วามสามารถและเป็นอิสระ

ข้อก�ำหนดที่ 62

1. ผู้ต้องขังซึ่งเป็นชาวต่างชาติ ต้องได้รับการอ�ำนวยความสะดวกที่เหมาะสมในการสื่อสารกับ
ตัวแทนทางการทูตและกงสลุ ของรฐั ที่ตนเป็นพลเมอื ง

2. ผู้ต้องขังซึ่งเป็นคนชาติของรัฐที่ไม่มีตัวแทนทางการทูตและกงสุลอยู่ในประเทศนั้น หรือกรณีที่
เปน็ ผลู้ ภ้ี ยั หรอื ผไู้ รร้ ฐั จะตอ้ งไดร้ บั การอำ� นวยความสะดวกเชน่ เดยี วกนั ในการสอ่ื สารกบั ตวั แทนทางการทตู
ของรฐั นน้ั ซงึ่ ท�ำหนา้ ทด่ี แู ลผลประโยชน์ หรอื หนว่ ยงานระดบั ประเทศหรอื ระหวา่ งประเทศใดๆ ท่ีมีภารกิจ
ในการค้มุ ครองบุคคลเหล่าน้นั

2. ข้อก�ำหนดสหประชาชาติว่าด้วยการปฏิบัติต่อผู้ต้องขังหญิงในเรือนจ�ำและมาตรการท่ีมิใช่การคุมขัง
ส�ำหรับผู้กระท�ำผิดหญิง หรือ ข้อก�ำหนดกรุงเทพ (United Nations Rules for the Treatment of
Women Prisoners and Non-custodial Measures for Women Offenders or the Bangkok
Rules)

ข้อก�ำหนดท่ี 2

1. ตอ้ งใหค้ วามสนใจทเี่ พยี งพอตอ่ ขนั้ ตอนการรบั ตวั ผตู้ อ้ งขงั หญงิ และเดก็ เนอ่ื งจากความเปราะบาง
เป็นพิเศษในห้วงเวลาน้ัน ผู้ต้องขังหญิงซ่ึงมาถึงใหม่ต้องได้รับการอ�ำนวยความสะดวกในการติดต่อญาติ
การเขา้ ถงึ การใหค้ ำ� ปรกึ ษาทางกฎหมาย ระเบยี บและขอ้ บงั คบั ของเรอื นจำ� ระบอบเรอื นจำ� และทท่ี สี่ ามารถ
ใหค้ วามชว่ ยเหลอื เมอ่ื ตอ้ งการ ในภาษาทต่ี นเองเขา้ ใจได้ และหากเปน็ ผตู้ อ้ งขงั ชาวตา่ งประเทศตอ้ งมโี อกาส
ติดต่อผู้แทนทางกงสุลดว้ ย

คูม่ อื ปฏบิ ัติตอ่ ผตู้ อ้ งขังชาวตา่ งประเทศ ส�ำหรับเจ้าพนักงานเรือนจ�ำและทัณฑสถาน    9

ข้อก�ำหนดท่ี 52

1. การตดั สนิ ใจวา่ เมอื่ ใดเดก็ จะถกู แยกออกจากมารดาตอ้ งขนึ้ อยกู่ บั ผลการประเมนิ ของเดก็ แตล่ ะคน
และค�ำนึงถึงประโยชนส์ งู สุดของเด็ก ภายใตข้ อบเขตของกฎหมายภายในของประเทศนน้ั ๆ ที่เก่ียวข้อง

2. การย้ายเด็กออกจากเรือนจำ� ต้องกระท�ำด้วยความละเอียดอ่อนและกระท�ำเมื่อมีการจัดเตรียม
การดแู ลทางเลอื กอนื่ ๆ ไวแ้ ลว้ เทา่ นนั้ และโดยปรกึ ษากบั เจา้ หนา้ ทก่ี งสลุ ในกรณที เี่ ปน็ ผตู้ อ้ งขงั ชาวตา่ งชาติ

ขอ้ ก�ำหนดท่ี 53

1. เมื่อมีข้อตกลงพหุภาคีหรือทวิภาคีท่ีเก่ียวข้องกับการโอนผู้ต้องขังหญิงชาวต่างชาติเพื่อกลับไป
รับโทษต่อในประเทศบ้านเกิด โดยเฉพาะในกรณีผู้ต้องขังหญิงดังกล่าวมีบุตรอยู่ในประเทศบ้านเกิดนั้น
ตอ้ งไดร้ บั การพจิ ารณาโดยเรว็ ทสี่ ดุ ภายหลงั จากมคี ำ� รอ้ งหรอื ไดร้ บั ความยนิ ยอมจากผตู้ อ้ งขงั หญงิ ทเ่ี กย่ี วขอ้ ง

2. ในกรณีเด็กท่ีอยู่กับผู้ต้องขังหญิงชาวต่างชาติจะถูกย้ายออกจากเรือนจ�ำควรมีการพิจารณา
ย้ายเด็กไปสู่ประเทศบ้านเกิดของเด็กเองโดยค�ำนึงถึงประโยชน์สูงสุดของเด็กและโดยปรึกษากับมารดา
ของเด็ก

3. ข้อเสนอแนะขององค์การสหประชาชาติว่าด้วยการปฏิบัติต่อผู้ต้องขังชาวต่างประเทศ

1. การก�ำหนดเรือนจ�ำส�ำหรับควบคุมผู้ต้องขังชาวต่างประเทศ ไม่ควรอยู่บนพ้ืนฐานของสัญชาติ
ผูต้ อ้ งขงั เพียงอยา่ งเดยี ว

2. ผู้ต้องขังชาวต่างประเทศ ควรมีโอกาสได้รับการฝึกอบรมวิชาชีพ การท�ำงาน และการศึกษา
เชน่ เดียวกันกบั ผู้ตอ้ งขังทเ่ี ปน็ คนชาตนิ นั้

3. ผู้ต้องขังชาวต่างประเทศ ควรมีสิทธิได้รับการพิจารณาให้รับโทษทางเลือกอ่ืนท่ีไม่ใช่การคุมขัง
รวมทง้ั การลา และการออกจากเรือนจ�ำที่ถกู ต้อง ตามหลกั การเชน่ เดยี วกันกบั ผู้ต้องขงั สัญชาตใิ นประเทศ

4. ภายหลังรับตัวเข้าเรือนจ�ำ ผู้ต้องขังชาวต่างประเทศ ต้องได้รับการแจ้งโดยเร็ว เก่ียวกับข้อมูล
ส�ำคัญของเรือนจ�ำ ตลอดจนระเบียบข้อบังคับของเรือนจ�ำท่ีเก่ียวข้อง ในภาษาที่ตนเองสามารถเข้าใจได้
โดยเปน็ ลายลักษณ์อักษร

5. ความเชอ่ื ทางศาสนาและขนบธรรมเนียมของผู้ต้องขงั ชาวตา่ งประเทศควรได้รบั การเคารพ

6. ผู้ต้องขังชาวต่างประเทศ ควรได้รับการแจ้ง โดยไม่ชักช้า ถึงสิทธิในการร้องขอเพื่อติดต่อกับ
หน่วยงานทางกงสุล เช่นเดียวกับข้อมูลท่ีเกี่ยวข้องอื่นๆ ที่เกี่ยวกับสถานะของผู้ต้องขัง หากผู้ต้องขัง
ชาวต่างประเทศต้องการรับความช่วยเหลือจากหน่วยงานทางการทูต หรือกงสุล จะต้องรีบแจ้งหน่วยงาน
ดงั กล่าวโดยเร็ว

7. ผตู้ อ้ งขงั ชาวตา่ งประเทศควรไดร้ บั ความชว่ ยเหลอื ทเ่ี หมาะสม ในภาษาทตี่ นเองสามารถเขา้ ใจได้
เมื่อต้องติดต่อกับเจ้าหน้าที่โครงการ หรือเจ้าหน้าที่ทางการแพทย์ และในเร่ืองอื่นๆ เช่น การร้องเรียน
การจัดทีอ่ ยู่อาศยั และอาหารเปน็ พิเศษ และการแสดงออกทางศาสนา ตลอดจนการให้คำ� ปรกึ ษา

10    คู่มอื ปฏิบตั ิตอ่ ผ้ตู อ้ งขงั ชาวตา่ งประเทศ ส�ำหรับเจ้าพนักงานเรือนจ�ำและทัณฑสถาน

8. ควรมกี ารอำ� นวยความสะดวกการตดิ ตอ่ ของผตู้ อ้ งขงั ชาวตา่ งประเทศกบั ครอบครวั และหนว่ ยงาน
ในชมุ ชน โดยเปดิ โอกาสทงั้ หมดทจ่ี ำ� เปน็ สำ� หรบั การเยย่ี มและการตดิ ตอ่ ทางจดหมาย โดยความยนิ ยอมของ
ผู้ต้องขัง ทั้งน้ี หน่วยงานหรือองค์กรสิทธิมนุษยชนระหว่างประเทศ เช่น คณะกรรมการกาชาดระหว่าง
ประเทศ ควรได้รับโอกาสใหช้ ่วยเหลือผตู้ อ้ งขังชาวตา่ งประเทศ

9. ควรมกี ารดำ� เนนิ การบรรลคุ วามตกลงแบบทวภิ าคแี ละพหภุ าคใี นการควบคมุ ดแู ลและชว่ ยเหลอื
ผกู้ ระทำ� ผดิ ทไี่ ดร้ บั การพพิ ากษาใหร้ อการลงโทษ หรอื ไดร้ บั การพกั การลงโทษ เพอื่ ชว่ ยแกป้ ญั หาทผี่ กู้ ระทำ� ผดิ
ชาวตา่ งประเทศต้องประสบอยู่

4. ข้อควรปฏิบัติต่อชาวต่างประเทศ (Summary of Requirement Pertaining to Foreign Nationals)

1. เม่ือชาวต่างประเทศถูกจับกุมหรือคุมขัง จะต้องมีการแจ้งให้ทราบถึงสิทธิในการติดต่อส่ือสาร
หรอื แจง้ ให้เจา้ หน้าที่กงสุลทราบโดยไม่ชกั ชา้

2. ในบางกรณี ถึงแม้วา่ ประเทศจะมิไดร้ อ้ งขอ ควรท่ีจะมีการแจง้ ให้เจ้าหนา้ ท่ีกงสลุ ไดร้ บั ทราบถงึ
การจบั กมุ คุมขังชาวตา่ งประเทศ

3. เจ้าหนา้ ทีก่ งสุลจะตอ้ งสามารถเขา้ เยยี่ มผู้ต้องขังและให้ความช่วยเหลือแก่ผ้ตู ้องขงั ได้
4. เมื่อมีการเสยี ชีวิต การบาดเจ็บหรอื การเจบ็ ป่วยทร่ี ้ายแรงของผ้ตู อ้ งขังชาวต่างประเทศ จะต้อง
แจง้ ใหเ้ จ้าหนา้ ทีก่ งสลุ ทราบ
5. เมื่อมีการพิจารณาเก่ียวกับความคุ้มครองที่จะมีแก่ผู้กระท�ำผิดที่เป็นผู้เยาว์ หรือผู้ใหญ่ที่ไม่
สามารถชว่ ยเหลือตนเองได้ จะตอ้ งแจง้ ใหเ้ จา้ หน้าทก่ี งสลุ ทราบ
6. เมอ่ื ปรากฏว่าเรอื ต่างชาติอับปาง หรอื อุบตั เิ หตุทางอากาศ จะตอ้ งแจง้ ให้เจา้ หน้าทก่ี งสุลทราบ

5. อนุสัญญาเวียนนาว่าด้วยความสัมพันธ์ทางกงสุล1 (Vienna Convention on Consular Relations
and Optional Protocols)

ข้อ ๓๖
การส่ือสารและการติดต่อกบั คนชาตขิ องรัฐผู้ส่ง
๑. เพ่ืออ�ำนวยความสะดวกแก่การปฏิบัติหน้าท่ีทางกงสุลในส่วนเก่ียวกับคนชาติของรัฐผู้ส่ง (หมายถึง
ตา่ งประเทศ)
(ก) เจ้าพนักงานกงสุลจะมีเสรีภาพที่จะส่ือสารและเข้าถึงคนชาติของรัฐผู้ส่ง คนชาติของรัฐผู้ส่ง
จะมีเสรีภาพเช่นเดียวกันในสว่ นท่เี ก่ยี วกับการส่อื สารและการเข้าถงึ เจ้าพนกั งานกงสลุ ของรัฐผ้สู ่ง
(ข) ถ้าคนชาติของรฐั ผ้สู ง่ รอ้ งขอ เจ้าหน้าทผ่ี ู้มีอำ� นาจของรัฐผู้รับ (หมายถงึ ประเทศไทย) จะตอ้ ง
แจ้งให้สถานท�ำการทางกงสุลของรัฐผู้ส่งทราบโดยไม่ชักช้า ถ้าคนชาติของรัฐนั้นถูกจับกุม หรือถูกขังไว้ใน

1 อนวุ ตั โิ ดยพระราชบัญญตั วิ า่ ดว้ ยเอกสิทธิและความคุ้มกนั ทางกงสุล พ.ศ. 2541

คู่มือปฏบิ ัตติ อ่ ผู้ตอ้ งขังชาวต่างประเทศ ส�ำหรับเจ้าพนักงานเรือนจ�ำและทัณฑสถาน    11

เรอื นจำ� หรอื ถกู ควบคมุ ตวั ระหวา่ งการดำ� เนนิ คดี หรอื ถกู กกั ขงั ในลกั ษณะอน่ื ใดภายในเขตกงสลุ การสอื่ สารใด
ทมี่ ถี งึ สถานทำ� การทางกงสลุ โดยบคุ คลทถ่ี กู จบั กมุ ทอ่ี ยใู่ นเรอื นจำ� ทถี่ กู ควบคมุ หรอื ทถี่ กู กกั ขงั นนั้ เจา้ หนา้ ที่
ดงั กลา่ วจะตอ้ งสง่ ตอ่ ไปโดยไมช่ กั ชา้ ดว้ ย เจา้ หนา้ ทด่ี งั กลา่ วจะตอ้ งแจง้ ใหบ้ คุ คลทเี่ กย่ี วขอ้ งทราบโดยไมช่ กั ชา้
ถงึ สิทธิของบุคคลผูน้ ั้นตามอนุวรรคน้ี

(ค) เจ้าพนักงานกงสุลมีสิทธิเข้าเยี่ยมคนชาติของรัฐผู้ส่งซ่ึงอยู่ในเรือนจ�ำ ถูกควบคุมหรือถูกกักขัง
สนทนาและติดต่อทางหนังสือกับคนชาติดังกล่าว และจัดให้มีผู้แทนทางกฎหมายของบุคคลเช่นว่านี้
เจ้าพนกั งานกงสุลมีสทิ ธเิ ข้าเย่ียมคนชาติของรฐั ผสู้ ง่ คนใดซ่งึ อยู่ในเรือนจำ� ถกู ควบคุม หรอื ถกู กักขงั ในเขต
ของตนตามคำ� พพิ ากษาของศาลดว้ ย อยา่ งไรกต็ าม เจา้ พนกั งานกงสลุ ตอ้ งงดเวน้ การดำ� เนนิ การแทนคนชาติ
ซง่ึ อยู่ในเรือนจ�ำ ถกู ควบคุม หรือถูกกักขัง ถา้ คนชาติผู้น้ันคัดคา้ นการกระท�ำเชน่ วา่ น้ันโดยชดั แจ้ง

ขอ้ ๓๗
การแจง้ ในกรณตี าย แตง่ ตั้งผปู้ กครอง หรือผ้ดู ูแลผลประโยชน์

เรอื อับปาง และอบุ ัติเหตุทางอากาศ

หากเจ้าหนา้ ทีผ่ ู้มีอ�ำนาจของรัฐผู้รบั มขี ่าวท่เี กี่ยวขอ้ ง เจา้ หนา้ ท่ีเช่นว่านั้นมหี น้าท่ี

(ก) แจง้ สถานทำ� การทางกงสลุ ในเขตทก่ี ารตายไดเ้ กดิ ขน้ึ โดยไมช่ กั ชา้ ในกรณคี นชาตขิ องรฐั ผสู้ ง่ ตาย

(ข) แจ้งสถานท�ำการทางกงสุลที่มีอ�ำนาจโดยไม่ชักช้าถึงกรณีใดที่ปรากฏว่าการแต่งตั้งผู้ปกครอง
หรือผู้ดูแลผลประโยชน์จะเป็นประโยชน์แก่ผู้เยาว์หรือบุคคลอ่ืนท่ีหย่อนความสามารถ ซ่ึงเป็นคนชาติของ
รัฐผู้ส่ง อย่างไรก็ดี การแจ้งเช่นว่าน้ีจะไม่เสื่อมเสียต่อการใช้กฎหมายและข้อบังคับของรัฐผู้รับเกี่ยวกับ
การแตง่ ต้งั เช่นว่านั้น

(ค) แจ้งสถานท�ำการทางกงสุลที่อยู่ใกล้กับสถานท่ีเกิดเหตุท่ีสุดโดยไม่ชักช้า ถ้าเรือที่มีสัญชาติ
ของรฐั ผสู้ ง่ อบั ปางหรอื เกยตน้ื ในทะเลอาณาเขตหรอื นา่ นนำ�้ ภายในของรฐั ผรู้ บั หรอื ถา้ เครอ่ื งบนิ ทจี่ ดทะเบยี น
ในรฐั ผ้สู ง่ ประสบอุบตั ิเหตุในอาณาเขตของรฐั ผูร้ ับ



การรับตัว

การรับตวั ผตู้ อ้ งขังตา่ งประเทศเขา้ ใหม่
ไว้ในการควบคุม



การรับตัวผูตองขังตางประเทศเขาใหม
ไวในการควบคุม

กำรแจ้งกำรรับตัว
กรณีเรือนจ�าทัณฑสถานท่ีรับตัวผู้ต้องขังต่างประเทศเข้าใหม่ไว้ในการควบคุม ยกเว้นกรณีรับ

ย้ายจากเรือนจ�าทัณฑสถานอ่ืน ให้เรือนจ�าทัณฑสถานรีบแจ้งการรับตัวผู้ต้องขังให้สถานเอกอัครราชทูต
หรอื สถานกงสลุ ทผ่ี ตู้ อ้ งขงั มสี ญั ชาตทิ ราบ2 เพอื่ สถานเอกอคั รราชทตู หรอื สถานกงสลุ จะไดใ้ หค้ วามชว่ ยเหลอื
ทางการกงสลุ แกผ่ ตู้ อ้ งขงั ดงั กลา่ วและเปน็ การยนื ยนั ตวั บคุ คลของทางการตา่ งประเทศ ซง่ึ เปน็ การดา� เนนิ การ
ตามอนสุ ญั ญากรงุ เวยี นนาวา่ ดว้ ยความสมั พนั ธท์ างกงสลุ ค.ศ. 1936 (Vienna Convention on Consular
Relations and Optional Protocols) อนุวัติการตามพระราชบัญญัติว่าด้วยเอกสิทธิและความคุ้มกัน
ทางกงสลุ พ.ศ. 2541 โดยใหแ้ จง้ รายละเอยี ดดงั น้ี

- ช่ือ-นามสกลุ (ภาษาไทยและภาษาอังกฤษ)
- สัญชาติของผตู้ อ้ งขัง
- ขอ้ มลู ประวตั สิ ว่ นบคุ คล ไดแ้ ก่ ทอ่ี ยู่ หมายเลขประจา� ตวั ประชาชน และหมายเลขหนงั สอื เดนิ ทาง
- ช่อื -นามสกุล ที่อยู่ และหมายเลขโทรศัพท์ ของบิดา/มารดา/หรือญาติ
- รายละเอียดการต้องโทษ เช่น ข้อหาความผิด ก�าหนดโทษ วันที่เรือนจ�ารับตัว วันนับโทษ
และก�าหนดวนั พน้ โทษ
- สา� เนาหนงั สือเดินทาง (ถ้าม)ี
กรณีไม่มีสถานเอกอัครราชทูตหรือสถานกงสุลในประเทศไทย ให้แจ้งรายละเอียดข้างต้นให้
กรมราชทัณฑ์ทราบ เพ่ือกรมราชทัณฑ์จะได้ประสานกระทรวงการต่างประเทศด�าเนินการแจ้งทางการ
ประเทศทผ่ี ตู้ ้องขงั มสี ญั ชาติทราบตอ่ ไป

กำรน�ำเข้ำข้อมูลผู้ต้องขังในระบบ°ำนข้อมูล
เรอื นจา� ทณั ฑสถานกรอกชือ่ -นามสกลุ ทงั้ ภาษาไทยและภาษาองั กฤษในระบบฐานข้อมลู ให้ถกู ตอ้ ง

โดยยึดจากเอกสารของทางราชการเปน็ สา� คัญ

2 สามารถตรวจสอบรายชื่อสถานเอกอัครราชทูต/สถานกงสุลในประเทศไทยได้ในภาคผนวก หรือในเว็บไซต์กลุ่มงาน
ราชทณั ฑต์ า่ งประเทศ กองทณั ฑวทิ ยา

16    คู่มือปฏบิ ัติตอ่ ผู้ต้องขงั ชาวตา่ งประเทศ ส�ำหรับเจ้าพนักงานเรือนจ�ำและทัณฑสถาน

แนวทางการดูแลสุขภาพอนามัยผู้ต้องขังแรกรับ

กรณีการตรวจอนามัยผู้ต้องขังแรกรับชาวต่างประเทศ ให้ได้รับการตรวจแรกรับเหมือนผู้ต้องขัง
ชาวไทย หากพบว่าเจ็บป่วย หรือพบว่ามีโรคติดต่อเร้ือรัง จะต้องรีบด�ำเนินการให้ผู้ต้องขังได้รับการตรวจ
รักษาตามความเหมาะสมแห่งโรค หรือหากมีความเจ็บป่วย ถึงข้ันที่แพทย์มีความเห็นให้เข้ารับการรักษา
และดูอาการที่สถานพยาบาลเรือนจ�ำเป็นเวลามากกว่า 2 คืนข้ึนไป ให้เรือนจ�ำด�ำเนินการประสาน
สถานเอกอคั รราชทตู หรอื สถานกงสลุ ทผ่ี ตู้ อ้ งขงั มสี ญั ชาตทิ ราบ หรอื หากพบวา่ ผตู้ อ้ งขงั ปว่ ยหนกั ใหเ้ รอื นจำ�
รีบด�ำเนินการประสานสถานเอกอัครราชทูตหรือสถานกงสุลที่ผู้ต้องขังมีสัญชาติทราบภายใน 24 ช่ัวโมง
กรณีไม่มีสถานเอกอัครราชทูตหรือสถานกงสุลในประเทศไทย ให้เรือนจ�ำรายงานกรมราชทัณฑ์ทราบ
เพ่ือจะไดป้ ระสานงานผา่ นกระทรวงการต่างประเทศ แจ้งใหท้ างการต่างประเทศท่ผี ้ตู อ้ งขังมสี ัญชาติทราบ
ตอ่ ไป

การเย่ียมหรือการติดต่อ

การเย่ยี มหรอื ติดตอ่ ผ้ตู ้องขงั ตา่ งประเทศ



การเยี่ยมหรือติดตอ
ผูตองขังตางประเทศ

1. กำรเย่ียมปกติ

กรณบี คุ คลภำยนอก
บคุ คลภายนอกจะเขา้ เยยี่ มผตู้ อ้ งขงั ตา่ งประเทศเมอื่ ไดร้ บั อนญุ าตจากผบู้ ญั ชาการเรอื นจา� หรอื ผไู้ ดร้ บั
มอบหมายจากผบู้ ญั ชาการเรอื นจา� แลว้ เทา่ นนั้ โดยใหถ้ อื ปฏบิ ตั ติ ามขอ้ บงั คบั กรมราชทณั ฑว์ า่ ดว้ ยการเยย่ี ม
การตดิ ต่อของบุคคลภายนอกตอ่ ผู้ตอ้ งขัง และการเข้าดูกิจการหรือติดต่องานกบั เรือนจ�า พ.ศ. 2561 และ
กฎระเบียบท่ีเก่ียวข้อง ท้ังนี้ บุคคลภายนอกท่ีประสงค์จะเข้าเยี่ยมผู้ต้องขังต่างประเทศจะต้องยื่นเอกสาร
ประกอบการขออนญุ าตเข้าเย่ียมให้เรอื นจ�าทัณฑสถานพิจารณา ดงั นี้
1) หนงั สอื รบั รองความเกย่ี วขอ้ งกบั ผตู้ อ้ งขงั ทอ่ี อกโดยสถานทตู /สถานกงสลุ หรอื หนว่ ยงานราชการ
ทเ่ี กี่ยวข้อง พรอ้ มทงั้ แจ้งวนั และเวลาทเ่ี ข้าเย่ยี มในแตล่ ะครัง้
2) เอกสารการแสดงตน ได้แก่ ส�าเนาบัตรประจ�าตัวประชาชน ส�าเนาหนังสือเดินทางท่ีปรากฏ
ภาพถ่าย

ท้ังน้ี เจ้าหน้าที่เรือนจ�าทัณฑสถาน ต้องตรวจสอบความถูกต้องของบุคคลผู้ขออนุญาตเข้าเย่ียม
ผ้ตู ้องขงั ตามกฎระเบียบท่เี กย่ี วขอ้ งโดยเคร่งครัด

กรณีผูแ้ ทนทำงกำรทตู และเจำ้ พนักงำนกงสุล
ผแู้ ทนทางการทตู และเจา้ พนกั งานกงสลุ สามารถเขา้ เยย่ี มและใหค้ วามชว่ ยเหลอื ทางกงสลุ แกผ่ ตู้ อ้ งขงั
คนตา่ งชาตทิ ถ่ี กู คมุ ขงั อยใู่ นเรอื นจา� ทณั ฑสถานตา่ งๆ ในวนั และเวลาราชการ โดยใหถ้ อื ปฏบิ ตั ติ ามขอ้ บงั คบั
กรมราชทัณฑ์ว่าด้วยการเย่ียมการติดต่อของบุคคลภายนอกต่อผู้ต้องขัง และการเข้าดูกิจการหรือติดต่อ
การงานกับเรือนจ�า พ.ศ. 2561 และกฎระเบียบที่เก่ียวข้อง ท้ังนี้ สถานเอกอัครราชทูตหรือสถานกงสุล
ตอ้ งมหี นงั สอื ขออนญุ าตเขา้ เย่ยี มผตู้ อ้ งขังเป็นครั้งไป และต้องแจ้งรายละเอียดให้เรอื นจา� ทัณฑสถานทราบ
ดงั นี้
1) ช่อื -สกุล ตา� แหนง่ เจา้ หน้าท่สี ถานทตู /สถานกงสุล ผู้ขอเขา้ เย่ยี ม
2) เอกสารแสดงตน ได้แก่ ส�าเนาบัตรประจ�าตัวผู้แทนทางการทูต/เจ้าพนักงานกงสุลท่ีปรากฏ
ภาพถ่าย หรือหนังสอื รบั รองทอ่ี อกโดยสถานทูต/สถานกงสุลทปี่ รากฏภาพถ่าย
3) วันและเวลาทเี่ ขา้ เยย่ี ม

20    ค่มู ือปฏิบัติต่อผู้ต้องขงั ชาวตา่ งประเทศ ส�ำหรับเจ้าพนักงานเรือนจ�ำและทัณฑสถาน

อน่ึง การเยี่ยมของผู้แทนทางการทูตและเจ้าพนักงานกงสุล เรือนจ�ำทัณฑสถานควรอ�ำนวย
ความสะดวกตามความเหมาะสม โดยจัดให้เย่ียมผู้ต้องขัง ณ ห้องเย่ียมสถานทูต (ถ้ามี) ส�ำหรับกรณีผู้ขอ
เขา้ เยยี่ มเปน็ ผแู้ ทนทางการทตู ระดบั เอกอคั รราชทตู /อคั รราชทตู /อปุ ทตู เรอื นจำ� ควรจดั หอ้ งรบั รองสำ� หรบั
การเยย่ี มเปน็ กรณพี เิ ศษตามความเหมาะสม เนอ่ื งจากตำ� แหนง่ ดงั กลา่ วถอื เปน็ ผแู้ ทนประเทศและนกั การทตู
ระดับสงู

ทั้งน้ี เจ้าหน้าที่เรือนจ�ำทัณฑสถาน ต้องตรวจสอบความถูกต้องของบุคคลผู้ขออนุญาตเข้าเยี่ยม
ผู้ต้องขงั ตามกฎระเบยี บทเี่ กย่ี วข้องโดยเคร่งครดั

กรณที นายความ
กรณีการเข้าเย่ียมของทนายความ ให้ด�ำเนินการตามข้อบังคับกรมราชทัณฑ์ว่าด้วยการเย่ียม
การตดิ ต่อของบคุ คลภายนอกต่อผู้ต้องขงั และการเขา้ ดูกจิ การหรอื ติดตอ่ งานกบั เรอื นจ�ำ พ.ศ. 2561 และ
กฎระเบยี บทเี่ กย่ี วข้อง
2. การเย่ียมใกล้ชิด3
เพื่อเป็นการสนับสนุนส่งเสริมให้ผู้ต้องขังชาวต่างประเทศได้มีโอกาสพบกับครอบครัวอย่างใกล้ชิด
จงึ ใหเ้ รอื นจำ� ทณั ฑสถานพจิ ารณาอนญุ าตใหม้ กี ารเยย่ี มญาตใิ กลช้ ดิ ในกรณที ผี่ ตู้ อ้ งขงั ชาวตา่ งประเทศมญี าติ
เดนิ ทางมาจากตา่ งประเทศเพอื่ มาเยย่ี มผตู้ อ้ งขงั โดยผตู้ อ้ งขงั ดงั กลา่ วตอ้ งไมม่ ญี าตอิ ยอู่ าศยั ภายในประเทศไทย
และไมม่ โี อกาสไดเ้ ยย่ี มใกลช้ ดิ ในชว่ งเวลาทเ่ี รอื นจำ� จดั ขน้ึ ในโอกาสสำ� คญั โดยอนญุ าตใหเ้ ยย่ี มไดป้ ลี ะ 1 ครง้ั
ทง้ั นี้ ใหเ้ รอื นจำ� พจิ ารณาถงึ ความพรอ้ มและศกั ยภาพของเรอื นจำ� ความประพฤตผิ ตู้ อ้ งขงั และอตั รา
กำ� ลงั ของเจา้ หนา้ ทปี่ ระกอบกัน

3 หนงั สอื กรมราชทัณฑ์ ท่ี ยธ 0704.2/30032 ลงวนั ท่ี 26 กันยายน 2561

การตรวจจดหมาย เอกสาร การตรวจจดหมาย เอกสาร
พัสดุภณั ฑ์ หรือสิ่งส่ือสารอื่น พัสดุภัณฑ์ หรือสิ่งสื่อสารอ่ืน

ของผู้ตอ้ งขงั ตา่ งประเทศ



การตรวจจดหมาย เอกสาร พัสดุภัณฑ
หรือสิ่งสื่อสารอื่น ของผูตองขังตางประเทศ

พระราชบญั ญตั ริ าชทณั ฑ์ พ.ศ. 2560 มาตรา 29 กา� หนดใหเ้ จา้ พนกั งานเรอื นจา� มอี า� นาจตรวจสอบ
จดหมาย เอกสาร พสั ดภุ ณั ฑ์ หรอื สง่ิ สอ่ื สารอน่ื หรอื สกดั กนั้ การตดิ ตอ่ สอ่ื สารทางโทรคมนาคมหรอื โดยทางใดๆ
ซึ่งมถี ึงหรอื จากผูต้ ้องขัง เพ่อื รักษาความมัน่ คงของรัฐ หรือเพอ่ื รกั ษาความสงบเรียบรอ้ ย หรอื ศีลธรรมอันดี
ของประชาชน อน่งึ ความสงบเรยี บรอ้ ยตามวรรคหน่งึ ใหค้ วามหมายเฉพาะการป้องกนั เหตุรา้ ย และรักษา
ความสงบเรียบร้อยของเรือนจ�า ทั้งนี้ การตรวจสอบฯ และการสกัดก้ันฯ ดังกล่าวมิให้ใช้บังคับกับบรรดา
คา� รอ้ งทกุ ข์ หรอื เรือ่ งราวใดๆ ทไ่ี ด้ย่ืนตามมาตรา 46 และมาตรา 47 และเอกสารโต้ตอบระหว่างผู้ตอ้ งขัง
กับทนายความผนู้ ้นั

ดงั นัน้ เพือ่ ให้เปน็ ไปตามนัยมาตรา 29 แหง่ พระราชบัญญัตริ าชทณั ฑ์ พ.ศ. 2560 กรณีมจี ดหมาย
เอกสาร หรือสงิ่ สือ่ สารอ่ืน ซ่ึงมีถงึ หรอื จากผตู้ อ้ งขังต่างประเทศ ใหเ้ รือนจ�าทัณฑสถานปฏบิ ตั ิดังน้ี

1. ในการตรวจสอบจดหมาย เอกสาร พัสดุภัณฑ์ หรือส่ิงส่ือสารอื่นของผู้ต้องขังน้ันให้ตรวจสอบ
ข้อความใหล้ ะเอียดเทา่ ท่จี ะสามารถกระทา� ได้

2. ให้มีการลงนามผตู้ รวจทกุ ครัง้ ก่อนท่จี ะสง่ ใหผ้ ู้ต้องขังหรือสง่ ออกนอกเรือนจ�า
3. ให้มีการตรวจสอบและจดบันทึกช่ือท่ีอยู่ของบุคคลที่ผู้ต้องขังติดต่อด้วยเพ่ือเป็นการสังเกต
ความเคลอ่ื นไหวของผู้ต้องขงั

ในกรณีจดหมาย เอกสาร พัสดุภัณฑ์ หรือสิ่งส่ือสารอื่นใดของผู้ต้องขังเป็นภาษาต่างประเทศ
ท่ีเจา้ พนกั งานเรอื นจา� ไมส่ ามารถตรวจสอบได้ ใหเ้ รอื นจ�าทัณฑสถานขอความรว่ มมอื สถานเอกอคั รราชทูต
หรือสถานกงสุลท่ีผู้ต้องขังมีสัญชาติรับรองข้อความหรือเน้ือหาว่าไม่มีการนัดแนะวางแผนก่อความวุ่นวาย
หลบหนี หรือก่อความไม่สงบ หรือมีข้อความเกี่ยวกับการกระท�าผิดกฎหมายใดๆ หรือให้ร้ายต่อเรือนจ�า
และกรมราชทณั ฑ์ หรอื กระทบตอ่ ความมน่ั คงของรฐั หรอื ความสงบเรยี บรอ้ ยหรอื ศลี ธรรมอนั ดขี องประชาชน
รวมทั้ง ไม่มีข้อความที่ไม่เหมาะสมมีผลกระทบหรือล่วงละเมิดสิทธิมนุษยชนของบุคคลอื่น ก่อนที่จะส่งให้
ผู้ตอ้ งขงั หรือส่งออกนอกเรอื นจา�

อนึ่ง เน่ืองจากที่ผ่านมา กรมราชทัณฑ์ได้รับรายงานว่ามีสถานเอกอัครราชทูตหรือสถานกงสุล
บางแห่งปฏิเสธในการให้ความอนุเคราะห์ หรือใช้เวลานานในการด�าเนินการดังกล่าว ซึ่งส่งผลกระทบต่อ
สิทธิประโยชน์ของผู้ต้องขัง ดังน้ัน เรือนจ�าทัณฑสถานควรพิจารณาหาแนวทางอ่ืนๆ ประกอบกัน เช่น

24    คมู่ อื ปฏบิ ตั ิตอ่ ผ้ตู อ้ งขังชาวต่างประเทศ ส�ำหรับเจ้าพนักงานเรือนจ�ำและทัณฑสถาน

ประสานล่ามหรือนักแปลอิสระ4 หรือขอความอนุเคราะห์สถาบันการศึกษาในพื้นท่ีท่ีเปิดสอนสาขาวิชา
ในภาษานน้ั ๆ หรอื หนว่ ยงานทม่ี คี วามรคู้ วามเชย่ี วชาญเพอื่ จา้ งแปล หรอื ขอความชว่ ยเหลอื ในการพจิ ารณา
ขอ้ ความและเนื้อหาต่อไป

4 กลมุ่ งานราชทณั ฑต์ า่ งประเทศ กองทณั ฑวทิ ยา ไดป้ ระสานขอบญั ชรี ายชอื่ ลา่ มและนกั แปลอสิ ระในภาษาตา่ งๆ ทขี่ นึ้ บญั ชี
เป็นล่ามในกระบวนการยุติธรรม ไว้กับกรมคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพ ซึ่งได้แจ้งเวียนเรือนจ�ำทราบแล้ว และสามารถดู
รายชอื่ ได้ในเอกสารภาคผนวก

การปฏบิ ตั ิกรณเี จบ็ ป่วยหนกั และเสยี ชวี ติ ผ้ตู อ้ งขังเจบ็ ปว่ ยหนกั และเสยี ชวี ติ



การปฏิบัติกรณีเจ็บปวยหนัก
และเสียชีวิต

กรณีเจçบป†วยหนัก

กรณีผู้ต้องขังต่างประเทศเจ็บป่วยหนักท่ีอาจเป็นอันตรายถึงแก่ชีวิต หรือได้รับอันตรายแก่กาย
ร้ายแรง หรือมีอาการเจ็บป่วยถึงข้ันท่ีแพทย์มีความเห็นให้เข้ารับการรักษาและดูอาการที่สถานพยาบาล
เรือนจ�าทัณฑสถาน เป็นเวลามากกว่า 2 คืน ข้ึนไป ขอให้เรือนจ�าทัณฑสถานรายงานกรมราชทัณฑ์
และสถานเอกอัครราชทูตหรือสถานกงสุลที่ผู้ต้องขังมีสัญชาติทราบโดยเร็ว เพ่ือสถานเอกอัครราชทูต
หรือสถานกงสลุ จะได้ใหค้ วามช่วยเหลอื ทางการกงสุลและแจง้ ญาตผิ ตู้ อ้ งขังทราบ โดยในการรายงานขอให้
ระบุ

- ชอื่ -นามสกุล (ภาษาไทยและภาษาอังกฤษ) อายุ สัญชาติ ช้ันผตู้ ้องขัง
- รายละเอียดการตอ้ งโทษ คดคี วามผิด ก�าหนดโทษ ก�าหนดพ้นโทษ
- อาการเจ็บปว่ ย โรค และความเหน็ แพทย์ผูใ้ หก้ ารรักษา
- ประวัตกิ ารรกั ษาพยาบาล
- เอกสารอ่ืนๆ ท่เี กย่ี วขอ้ ง

กรณีเสียชีวิต

กรณีผู้ต้องขังต่างประเทศเสียชีวิตให้เรือนจ�าทัณฑสถานด�าเนินการประสานสถานเอกอัครราชทูต
หรือสถานกงสลุ ทผี่ ูต้ อ้ งขงั มีสญั ชาติอยู่ทราบภายใน 24 ช่ัวโมง โดยระบุ

- ชอื่ ท้ังภาษาไทยและอังกฤษ (ถ้ามี)
- โทษฐาน
- ก�าหนดโทษ
- อาการเจ็บปว่ ยและขอ้ มลู การรักษาพยาบาล (กรณีการเจบ็ ปว่ ย)
- วัน เวลาทเ่ี สียชวี ิตและสาเหตุการเสยี ชีวติ (สา� หรับกรณีการเสยี ชวี ิต)
แต่ถ้าผู้ต้องขังท่ีเสียชีวิตไม่มีสถานเอกอัครราชทูตหรือสถานกงสุลประจ�าประเทศไทยให้เรือนจ�า
ทัณฑสถานรายงานกรมราชทัณฑ์ทราบ เพื่อจะได้ประสานงานผ่านกระทรวงการต่างประเทศให้ทางการ
ประเทศทผี่ ู้ต้องขังมีสัญชาตอิ ยรู่ ับทราบตอ่ ไป



การยา้ ยผู้ตอ้ งขงั ท่ไี มม่ สี ัญชาตไิ ทย การย้าย



การยายผูตองขัง
ที่ไมมีสัญชาติไทย

เพื่อความเหมาะสมในการควบคุม และเพ่ือเป็นการให้ความร่วมมือและสร้างความสัมพันธ์ที่ดี
ตอ่ กันกับทางการต่างประเทศในการให้ความช่วยเหลือผตู้ อ้ งขงั ชาวตา่ งประเทศ ตามค�าส่งั กรมราชทณั ฑท์ ่ี
1582/2551 ลงวนั ท่ี 1 ธันวาคม 2551 อธิบดีกรมราชทณั ฑ์มอบอ�านาจใหผ้ อู้ �านวยการสา� นักทณั ฑปฏบิ ัติ
ปฏิบัติราชการแทนอธบิ ดกี รมราชทณั ฑ์ในการยา้ ย โดยผตู้ อ้ งขงั ทีไ่ มม่ ีสญั ชาตไิ ทยต้องมีคณุ สมบัติ ดงั น้ี

1. เป็นนกั โทษเดด็ ขาด คดีเสรจ็ เดด็ ขาดทกุ คดี
2. เปน็ ผ้ตู อ้ งขงั ทม่ี ีความประพฤตเิ รยี บรอ้ ย
3. ไม่มีคดีอายัด ยกเว้น อายัดในเขตพื้นที่เรือนจ�าท่ีขอย้ายไปคุมขัง หรือคดีอายัดตาม พ.ร.บ.
คนเขา้ เมอื ง
4. โทษเหลือจา� ต่อไปอยใู่ นอ�านาจการควบคมุ ของเรือนจ�าทข่ี อยา้ ยไปคมุ ขัง
ส�าหรับเอกสารประกอบการพิจารณาการยา้ ย คือ
- บัญชีรายชอ่ื ผูต้ อ้ งขังย้ายเรือนจ�า
- ส�าเนาทะเบียนประวัตริ ายตวั ผูต้ ้องขัง (รท. 101)
- ส�าเนาหมายจา� คกุ เม่อื คดีถึงทสี่ ดุ ทุกคดี

ขัéนตอนกำรย้ำยผู้ต้องขัง

1) เรอื นจา� พิจารณาเหน็ สมควรยา้ ยผตู้ ้องขงั ทไี่ มม่ ีสัญชาตไิ ทย หรอื ได้รับค�ารอ้ งของผู้ต้องขัง ญาติ
สถานเอกอคั รราชทตู หรอื หนว่ ยงานระหวา่ งประเทศ ใหต้ รวจสอบคณุ สมบตั แิ ละเสนอบญั ชรี ายชอื่ ผตู้ อ้ งขงั
ทไ่ี มม่ สี ัญชาตไิ ทย พรอ้ มเอกสารประกอบการพิจารณา ตามทกี่ �าหนดไว้ดา้ นบน

2) การขอย้ายผู้ต้องขังท่ีไม่มีสัญชาติไทยมาคุมขังยังเรือนจ�าทัณฑสถานในเขตกรุงเทพมหานคร
กรมราชทณั ฑจ์ ะพจิ ารณายา้ ยเฉพาะผตู้ อ้ งขงั ทไี่ มม่ สี ญั ชาตไิ ทยจากเรอื นจา� ทต่ี งั้ อยหู่ า่ งไกลกรงุ เทพมหานคร
เพือ่ อ�านวยความสะดวกในการดแู ลเยี่ยมเยยี นของเจา้ พนกั งานกงสุล และญาติผตู้ ้องขงั

3) การย้ายผู้ต้องขังท่ีไม่มีสัญชาติไทย ประเทศท่ีมีพรมแดนติดต่อกับประเทศไทย (สัญชาติลาว
พม่า กัมพชู า มาเลเซยี ) กรมราชทัณฑจ์ ะพิจารณาให้ยา้ ยไปคุมขงั ยงั เรือนจ�าท่ใี กล้ภมู ลิ �าเนาที่อยูใ่ นอ�านาจ
การควบคมุ และสามารถรองรบั ได้

32    คูม่ ือปฏบิ ัตติ ่อผตู้ อ้ งขงั ชาวต่างประเทศ ส�ำหรับเจ้าพนักงานเรือนจ�ำและทัณฑสถาน

4) เมอ่ื กรมราชทณั ฑแ์ จง้ อนมุ ตั กิ ารยา้ ย ใหเ้ รอื นจำ� ฝา่ ยยา้ ยประสานงานกบั เรอื นจำ� ฝา่ ยรบั ใหท้ ราบ
ลว่ งหน้า เพอื่ จะได้เตรียมความพร้อมด้านสถานที่ เครอ่ื งอปุ โภค บรโิ ภค ฯลฯ

5) เม่ือด�ำเนินการย้ายเรียบร้อยแล้ว เรือนจ�ำฝ่ายย้ายและฝ่ายรับ รายงานผลการด�ำเนินการย้าย
การรับผู้ต้องขังพรอ้ มบัญชรี ายช่อื ผู้ต้องขงั ยา้ ยเรือนจ�ำใหก้ รมราชทัณฑท์ ราบโดยเร็ว

6) การย้ายผู้ต้องขังที่ไม่มีสัญชาติไทยที่มีก�ำหนดโทษสูงเกินอ�ำนาจการควบคุม ให้เรือนจ�ำด�ำเนิน
การยา้ ยเชน่ เดยี วกบั การย้ายผตู้ อ้ งขังชาวไทยทม่ี กี �ำหนดโทษสงู เกินอ�ำนาจการควบคมุ

7) ถา้ ผตู้ อ้ งขงั ทไ่ี มม่ สี ญั ชาตไิ ทยดงั กลา่ ว ถอื สญั ชาตทิ ม่ี สี ถานเอกอคั รราชทตู หรอื สถานกงสลุ ประจำ�
อยู่ในประเทศไทย ให้เรือนจ�ำด�ำเนินการแจ้งสถานเอกอัครราชทูตหรือสถานกงสุลท่ีผู้ต้องขังมีสัญชาติอยู่
ทราบโดยทนั ที

การส่งอาหารประจ�ำชาติ การส่งอาหารประจ�ำชาติ
เน่อื งในโอกาสส�ำคัญ



การสงอาหารประจําชาติ
เนื่องในโอกาสสําคัญ

ปัจจุบันสถานเอกอัครราชทูตหรือสถานกงสุลประเทศต่างๆ ได้น�าอาหารมอบให้แก่ผู้ต้องขัง
ต่างประเทศอย่างต่อเนื่องส่งผลกระทบต่อการปฏิบัติงานของเจ้าหน้าที่เรือนจ�าในการตรวจค้นส่ิงของ
ตอ้ งห้าม หรือสงิ่ ผดิ กฎหมาย ดังนั้น เพ่อื เปน็ การลดภาระของเจา้ หนา้ ทีเ่ รอื นจ�า กรมราชทณั ฑ์จงึ ก�าหนด
แนวทางการส่งอาหารประจ�าชาติเนื่องในโอกาสส�าคัญให้แก่ผู้ต้องขังต่างชาติจากสถานเอกอัครราชทูต
หรอื สถานกงสลุ ดงั น้ี

- อนุญาตให้สถานเอกอัครราชทูตหรือสถานกงสุลส่งอาหารประจ�าชาติเน่ืองในโอกาสส�าคัญ
หรอื วนั ชาติ หรอื เฉพาะกรณจี า� เป็นเทา่ น้นั

- ปริมาณอาหารทมี่ อบให้ผู้ตอ้ งขังตอ้ งไม่เกนิ 1 มอ้ื
- สถานเอกอัครราชทูตหรือสถานกงสุลจะต้องมีหนังสือขออนุญาตเรือนจ�าเป็นคราวไปพร้อมท้ัง

แจ้งรายการอาหารและให้การรับรองว่าไม่มีส่ิงของต้องห้ามหรือส่ิงผิดกฎหมายใดๆ ในอาหาร
ดังกลา่ ว
ท้ังน้ี ให้เจ้าหน้าท่ีเรือนจ�าทัณฑสถานตรวจสอบอาหารและจดบันทึกประวัติการส่งอาหารของ
สถานเอกอคั รราชทตู หรอื สถานกงสุลเพ่อื ป้องกนั ไมใ่ หม้ กี ารส่งอาหารให้ผตู้ ้องขังเกนิ กวา่ ทก่ี �าหนด



การอนญุ าตใหผ้ ้ตู ้องขงั จดทะเบยี นสมรส

การจดทะเบียนสมรส



การอนุญาตใหผูตองขัง
จดทะเบียนสมรส

กรมราชทัณฑ์ได้ก�าหนดหลักเกณฑ์และแนวทางในการพิจารณาอนุญาตให้ผู้ต้องขังจดทะเบียน
สมรส6 ดงั นี้

1. ผตู้ อ้ งขงั ทข่ี ออนญุ าตจดทะเบยี นจะตอ้ งยน่ื คา� รอ้ งตอ่ กรมราชทณั ฑผ์ า่ นเรอื นจา� หรอื ทณั ฑสถาน
ทต่ี นถกู ควบคมุ ตวั อยู่ สา� หรบั ผตู้ อ้ งขงั ชาวตา่ งประเทศใหย้ นื่ คา� รอ้ งผา่ นสถานเอกอคั รราชทตู หรอื สถานกงสลุ

2. ผู้ที่ขออนุญาตจดทะเบียนสมรส ไม่ว่าจะเป็นการจดทะเบียนระหว่างผู้ต้องขังหรือกับบุคคล
ภายนอก จะต้องเป็นผู้ท่ีเคยใช้ชีวิตอยู่ร่วมกันฉันท์สามีภรรยามาก่อนต้องโทษ หรือมีบุตรด้วยกัน และมี
เอกสารรบั รองทางราชการ เชน่ สตู บิ ตั ร หรอื หนงั สอื รบั รองจากบคุ คลทเี่ ชอื่ ถอื ได้ เชน่ หวั หนา้ สว่ นราชการ
ผบู้ รหิ ารทอ้ งถน่ิ เปน็ ตน้ ซง่ึ รบั รองวา่ บคุ คลทงั้ สองเคยอยรู่ ว่ มกนั ฉนั ทเ์ ปน็ สามภี รรยากนั แตไ่ มไ่ ดจ้ ดทะเบยี น
สมรสกนั ตามกฎหมายจรงิ

3. กรณีที่กรมราชทัณฑ์พิจารณาอนุญาตให้จดทะเบียนสมรสได้ ผู้ร้องขอหรือญาติ หรือ
สถานเอกอคั รราชทตู หรอื สถานกงสลุ กรณผี ตู้ อ้ งขงั ชาวตา่ งประเทศ จะตอ้ งเปน็ ผจู้ ดั หาและรบั รองเอกสาร
ท่ีใช้ในการจดทะเบียนสมรส รวมทั้งติดต่อประสานงานกับนายทะเบียนในท้องที่ เพ่ือไปด�าเนินการ
จดทะเบยี นสมรสใหแ้ กผ่ ตู้ อ้ งขงั ในเรอื นจา� พรอ้ มทง้ั แจง้ รายชอ่ื ผทู้ จ่ี ะเขา้ รว่ มเปน็ สกั ขพี ยานใหก้ รมราชทณั ฑ์
ทราบเป็นการลว่ งหนา้ อย่างน้อย 7 วนั ทา� การ ก่อนการจดทะเบียนสมรส

4. การอนุญาตให้ผู้ตอ้ งขังจดทะเบยี นสมรสนนั้ เป็นไปเพ่อื ใหม้ ผี ลทางกฎหมายในสว่ นท่เี กย่ี วข้อง
กบั พธิ กี รรมตามหลกั ศาสนาและประเพณี รวมทงั้ เครอ่ื งแตง่ กายของผตู้ อ้ งขงั และคสู่ มรส จะตอ้ งเปน็ ไปตาม
ความเหมาะสมภายใต้ดุลยพินิจของกรมราชทัณฑ์

6 เป็นไปตามนยั หนงั สือกรมราชทณั ฑ์ ที่ ยธ 0705/67 ลงวันที่ 13 มกราคม 2546



เด็กในความดแู ล
ของผู้ต้องขงั ชาวต่างประเทศ

เด็กในความดูแลของผู้ต้องขัง



เด็กในความดูแลของผูตองขัง
ชาวตางประเทศ

ตามระเบยี บวา่ ดว้ ยเดก็ ในความดแู ลของผตู้ อ้ งขงั พ.ศ. 2561 กรมราชทณั ฑก์ า� หนดแนวทางไว้ ดงั นี้
1) เดก็ ในความดแู ลของผตู้ อ้ งขงั หมายความวา่ เดก็ อายตุ า�่ กวา่ 3 ปี ซงึ่ อยใู่ นความดแู ลของผตู้ อ้ งขงั
และตดิ มายงั เรือนจ�า และเดก็ ซง่ึ คลอดในระหวา่ งท่มี ารดาถกู คมุ ขังในเรือนจา� และอายุยังตา�่ กว่า 3 ปี
2) เม่ือมีเด็กในความดูแลของผู้ต้องขังเข้ามาในเรือนจ�าให้เจ้าพนักงานเรือนจ�าพิจารณาว่าเด็ก
ในความดแู ลของผตู้ อ้ งขงั นน้ั จา� เปน็ ตอ้ งอยใู่ นความดแู ลของผตู้ อ้ งขงั หรอื ไม่ และผตู้ อ้ งขงั ยงั มที างทจ่ี ะมอบ
เดก็ ให้บคุ คล หนว่ ยงาน หรือสถานท่ีใดไปอปุ การะเล้ียงดไู ดห้ รือไม่ ถ้ามผี ู้รบั ไปอุปการะเลี้ยงดู ให้ผูต้ อ้ งขัง
จดั การมอบใหไ้ ป หากมคี วามจา� เปน็ หรอื ปรากฏวา่ ไมม่ ผี ใู้ ดจะเลย้ี งดเู ดก็ ใหผ้ ตู้ อ้ งขงั ยนื่ คา� รอ้ งขออนญุ าตให้
เดก็ อยู่ในเรือนจา� เสนอผบู้ ญั ชาการเรือนจา� เพอ่ื พจิ ารณาอนุญาตให้เด็กนนั้ อยูใ่ นเรือนจา� ได้
3) การท่ีจะอนุญาตให้เด็กในความดูแลของผู้ต้องขังอยู่ในเรือนจ�าตามข้อ 2) น้ัน ต้องปรากฏว่า
เด็กนั้นอยู่ในความดูแลของผู้ต้องขัง และมีความจ�าเป็นที่เด็กจะต้องอยู่กับผู้ต้องขัง หรือปรากฏว่าไม่มี
ครอบครวั ญาตมิ ติ ร หน่วยงานซ่ึงมีหน้าท่ีให้การสงเคราะห์ คมุ้ ครองสวัสดภิ าพ หรือพฒั นาฟื้นฟูเดก็ ทจ่ี ะ
เล้ยี งดเู ด็กนั้น
4) การมอบเดก็ ในความดแู ลของผตู้ อ้ งขงั ใหบ้ คุ คล หนว่ ยงาน หรอื สถานทใ่ี ดไปชว่ ยอปุ การะเลย้ี งดู
ตามขอ้ 3) ใหเ้ รอื นจา� ทา� หนงั สอื สง่ รบั มอบตวั เดก็ ตามแบบทา้ ยระเบยี บวา่ ดว้ ยเดก็ ในความดแู ลของผตู้ อ้ งขงั
พ.ศ. 25615 ไวต้ ่อกนั เปน็ หลักฐาน 3 ฉบับ โดยผู้ตอ้ งขงั และผูท้ ่ีรบั มอบเด็กยึดถือไว้ฝ่ายละ 1 ฉบบั และ
เก็บรกั ษาไว้ ณ เรอื นจา� 1 ฉบบั
5) ในกรณเี ดก็ ในความดแู ลของผตู้ อ้ งขงั ซง่ึ เปน็ ชาวตา่ งชาติ ใหเ้ รอื นจา� ประสานสถานเอกอคั รราชทตู
หรอื สถานกงสุลท่ีผตู้ อ้ งขงั มีสัญชาติ เพ่ือรบั รองสถานะของเด็กในความดแู ลของผู้ต้องขงั บุคคล หน่วยงาน
หรอื สถานที่ท่จี ะรบั เด็กไปอปุ การะเล้ยี งดู
6) หากไม่สามารถด�าเนินการได้ตามท่ีก�าหนดไว้ข้างต้น ให้เรือนจ�าประสานงานกับกระทรวง
การพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ เพ่ือด�าเนินการตามกฎหมายท่ีเกี่ยวข้องกับการคุ้มครองเด็ก
โดยค�านึงถึงประโยชน์สูงสดุ ของเดก็ เป็นส�าคัญ

5 แบบทา้ ยระเบยี บกรมราชทณั ฑว์ า่ ดว้ ยเดก็ ในความดแู ลของผตู้ อ้ งขงั พ.ศ. 2561 ตามหนงั สอื กรมราชทณั ฑ์ ท่ี ยธ 0704.7/14297
ลงวันที่ 9 พฤษภาคม 2561