The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.

คู่มือมหัศจรรย์สื่อสร้างสรรค์ในศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก

Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search

คู่มือมหัศจรรย์สื่อสร้างสรรค์ในศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก

คู่มือมหัศจรรย์สื่อสร้างสรรค์ในศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก

คู่มือมหศั จรรยส์ ่ือสร้างสรรคใ์ นศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก

พิมพ์คร้งั ที่ 1 : สงิ หาคม 2560 จำ�นวน 600 เลม่
บรรณาธกิ าร : เข็มพร วริ ุณราพนั ธ์
กองบรรณาธกิ าร : สุดใจ พรหมเกดิ , อปั สร เสถียรทพิ ย์, ลกั ษมี คงลาภ
ฝา่ ยศิลป/์ ออกแบบรูปเล่ม : ธานี พรชยั พูลทว,ี พรเทพ หลักแหลม
จดั พมิ พ์ : แผนงานส่อื ศลิ ปวฒั นธรรมสรา้ งเสริมสุขภาพ

แผนงานสรา้ งเสรมิ วฒั นธรรมการอ่าน
สถาบันสอื่ เด็กและเยาวชน
ได้รับการสนับสนุนจาก สำ�นักงานกองทุนสนับสนนุ การสรา้ งเสริมสขุ ภาพ (สสส.)
พมิ พท์ ่ี : บรษิ ทั สุพีเรียพร้นิ ตงิ้ เฮาส์ จ�ำ กัด

มหัศจรรยส์ ือ่ สร้างสรรค์ของเด็กปฐมวัย

เด็กปฐมวยั ( 0-6 ปี ) ถอื เป็นวยั มหศั จรรย์ของชวี ติ เปน็ ช่วงสร้างรากฐานท่สี ำ�คัญมากของ
ชีวิต ร่างกายและสมองของเดก็ เจริญเตบิ โตอย่างรวดเร็ว พัฒนาการการเรียนรู้และการสรา้ งบคุ ลิกภาพ
ในอนาคตเกิดขน้ึ ในชว่ งนี้ เดก็ จะเป็นอยา่ งไรนนั้ ขึ้นอยู่กบั การเล้ียงดใู นวยั น้เี ปน็ สำ�คัญ เหมือนกบั
การวางอฐิ ก้อนแรกท่ีม่ันคง ก็จะเป็นฐานที่แข็งแรงให้กบั การพฒั นาในชว่ งวัยตอ่ ไป จนเติบโตเป็นผใู้ หญ่
ทส่ี ามารถยืนหยัดเทา่ ทันการเปลีย่ นแปลง ความหลากหลาย ความท้าทายของสังคม และของโลก เดก็
วยั นีจ้ งึ ต้องได้รับโอกาสในการพฒั นารอบด้านทั้งร่างกาย อารมณ์ สงั คม จิตใจ และสตปิ ัญญา โดย
ได้เรยี นรูจ้ ากประสาทสมั ผัส ส�ำ รวจสิ่งรอบตวั เล่น คน้ ควา้ คน้ พบ คดิ แก้ปัญหา เลือก ตัดสินใจ
ใช้ภาษาส่ือความหมาย คิดรเิ รม่ิ สร้างสรรค์ เรยี นร้กู ารรับผดิ ชอบ และอยูร่ ว่ มกบั ผอู้ น่ื อย่างมีความสุข
การตระหนกั ถงึ สถานการณด์ ังกล่าว และเห็นวา่ ศนู ย์พัฒนาเด็กเล็ก (ศพด.) เป็นหนว่ ยท่สี ำ�คญั
ของการส่งเสริมดแู ลเดก็ ปฐมวัย สำ�นักงานกองทนุ สนับสนนุ การสรา้ งเสริมสขุ ภาพ (สสส.) โดยแผน
สนับสนนุ โครงการเปิดรบั ทวั่ ไปและนวตั กรรม (สำ�นัก 6) รว่ มกบั ส�ำ นกั สร้างเสริมวถิ ีชวี ิตสุขภาวะ (สำ�นัก 5)
ซ่ึงร่วมด�ำ เนนิ งานโดย 3 แผนงานคือ แผนงานสอื่ สรา้ งสขุ ภาวะเยาวชน (สสย.) แผนงานสร้างเสรมิ
วฒั นธรรมการอ่าน และแผนงานสอ่ื ศลิ ปวัฒนธรรมสร้างเสริมสุขภาพ ไดส้ นับสนนุ โครงการมหศั จรรย์
สือ่ สร้างสรรค์ในศูนย์พฒั นาเดก็ เลก็ เพ่อื ส่งเสริมใหศ้ นู ย์พัฒนาเดก็ เลก็ ทั่วประเทศ ไดใ้ ชก้ ระบวนการ
กจิ กรรมสื่อและพน้ื ท่ีสรา้ งสรรค์ อนั เป็นเคร่อื งมือพัฒนาการเรียนรตู้ ามชว่ งวัยของเดก็ เล็ก รวมทง้ั การ
ปลูกฝงั การเปน็ พลเมือง การสรา้ งเด็กท่ีมสี ขุ ภาวะทกุ ด้าน และเปน็ คนที่ “คิดได้ คดิ เป็น” สามารถเริ่ม
ตงั้ แตว่ ัยน้ี โดยผู้ใหญต่ ้องเขา้ ใจและชว่ ยสนับสนนุ สรา้ งปัจจัยแวดล้อมดา้ นสอื่ และพื้นทีส่ รา้ งสรรค์
สรา้ งภูมิภายใน โดยใช้ภมู ิปญั ญาและการมสี ว่ นรว่ มของชุมชน คู่มอื เลม่ นี้ รวบรวมความรู้พนื้ ฐานที่
ส�ำ คญั เกยี่ วกับแนวคิด แนวทางการสร้างพัฒนาการเดก็ ด้านต่างๆ กระบวนการและกิจกรรมด้านสอ่ื
และพ้นื ท่ีสรา้ งสรรค์ ตัวอย่างที่น่าสนใจในหลายพนื้ ทืี่ คุณครู ผ้ดู ูแลเดก็ เลก็ รวมถงึ ผู้ปกครอง ควรได้
อ่าน เพื่อนำ�ไปประยกุ ต์ใชใ้ หเ้ กดิ ประโยชนต์ อ่ การพัฒนาเด็กปฐมวยั

เขม็ พร วิรณุ ราพนั ธ์
บรรณาธกิ าร

3

4

วยั ทองของการสร้างรากฐานชวี ติ

เด็กปฐมวยั ( 0-6 ปี )

เปน็ ส่งิ มหัศจรรยข์ องธรรมชาตทิ ีจ่ ะสร้างโลกแหง่ อนาคต
เป็นวยั ทองของการสรา้ งรากฐานชีวติ ทีส่ �ำ คญั

เน่อื งจากร่างกายและสมองของเดก็ เจริญเตบิ โตอยา่ งรวดเร็ว
เป็นระยะทเ่ี กิดการเรยี นรู้มากท่ีสดุ ในชีวติ
เปน็ ช่วงพฒั นาการทส่ี ำ�คัญทีส่ ดุ ทจ่ี ะกอ่ ตัวเปน็ บคุ ลิกภาพ

ในอนาคต การเลยี้ งดู การเรียนรู้ การส�ำ รวจส่งิ รอบตัว เล่น
ค้นควา้ คน้ พบ คิดแกป้ ญั หา เลือกตดั สินใจ ใช้ภาษาสื่อความหมาย

การคิดริเรม่ิ สรา้ งสรรค์ และการอย่รู ่วมกบั ผู้อน่ื
คอื ส่ิงทีเ่ ดก็ ตอ้ งได้รบั การพฒั นาใหค้ รบรอบด้าน

ท้ังร่างกาย สังคม อารมณแ์ ละสติปัญญา

5

ไมว่ ่าคณุ จะเป็นพอ่ แม่ คุณครู หรอื ผดู้ ูแลเดก็ การไดเ้ ล้ียงดูเด็ก หรอื เป็นสว่ นหน่ึงในการดูแลเดก็
เลก็ ๆ ไปจนถึงเมื่อเขาเติบโตเป็นผใู้ หญ่ เป็นบทบาทส�ำ คญั ที่สดุ สงิ่ หนง่ึ ในชวี ติ ของเรา แต่หลาย
คนกลับไมไ่ ด้มีเปา้ หมาย ไมค่ ิดวา่ เราก�ำ ลังอยากเหน็ เดก็ เตบิ โตเป็นผู้ใหญแ่ บบไหนในอนาคต คนสว่ น
ใหญ่เลย้ี งดเู ด็กจากประสบการณ์ของตวั เองและจากสัญชาตญาณ หรือใช้ประสบการณ์ในวัยเดก็ ของ
เราเอง ถ่ายทอดไปสู่เดก็ โดยไมร่ ตู้ วั ซึง่ บางครง้ั กอ็ าจเป็นประสบการณ์ด้านลบที่เราเคยประสบมา
เราอยากเหน็ เดก็ ท่เี ราดแู ล เตบิ โตเป็นอยา่ งไรเมอ่ื เขามอี ายุ 20 ปี..... เปน็ คำ�ถามทมี่ ีความสำ�คญั มาก
ลองเขยี นดู.. ว่าท่านหวงั อยากใหเ้ ดก็ เล็กๆท่ีท่านดแู ลอยู่ มลี ักษณะอย่างไรเมือ่ เขาอายุ 20 ปี เช่น

• เป็นคนที่มสี ขุ ภาพแข็งแรง • มคี วามพากเพียรทจี่ ะเอาชนะความยากล�ำ บากตา่ งๆ
• แก้ปัญหาได้ดี • มคี วามสามารถท่ีจะคิดอะไรได้เอง
• สอ่ื สารไดด้ ี • เขา้ ใจความรูส้ ึกและเคารพศักดิศ์ รีของผูอ้ น่ื
• มคี วามสัมพันธท์ ีด่ กี ับครอบครวั คนรอบขา้ ง • รักความยุตธิ รรม
• แยกแยะถกู ผิดได้ • ไมใ่ ชค้ วามรุนแรง
• มีความรับผิดชอบ • ฯลฯ
• ซ่อื ตรงและรกั ศกั ด์ิศรขี องตนเอง
• ม่นั ใจในตนเอง

การพฒั นาเด็กทม่ี ปี ระสทิ ธิภาพ ควรม่งุ มองเปา้ หมายระยะยาววา่ อยากเหน็ เดก็ เตบิ โตเปน็ ผใู้ หญ่เช่นไร
และวางรากฐานทมี่ ่ันคงในแตล่ ะชว่ งวัย โดยมฐี านคิดอยู่ทก่ี ารใหเ้ ดก็ เกิดการเรยี นรผู้ ่านการเลน่ และ
กิจกรรมในชวี ติ ประจำ�วันและกิจกรรมการเรียนรตู้ ่างๆทผ่ี ใู้ หญ่เป็นคนออกแบบ ผใู้ หญจ่ ึงต้องมกี ารวางแผน
เพอื่ ใชว้ ิธกี ารทม่ี ปี ระสทิ ธิภาพ และการหาทางแก้ปัญหาท่ีใช้ไดผ้ ลจริง

ดงั น้นั จงึ ต้องปฏบิ ัติต่อเด็กในฐานะผู้ทก่ี �ำ ลังเรียนรู้ โดยปราศจากความรนุ แรงและใหค้ วามเคารพ
ในศักดิ์ศรีของเดก็ เปน็ แนวทางที่ช่วยใหเ้ ดก็ ประสบความส�ำ เร็จ และสนับสนนุ การเติบโตของเดก็
อยา่ งเตม็ ที่ ในยุคศตวรรษท่ี 21 เรากำ�ลงั เผชญิ กับสถานการณส์ งั คมและโลกเปล่ียนแปลงอย่าง
รวดเรว็ เดก็ ท่จี ะเตบิ โตขน้ึ ในยคุ สมยั ใหม่ จงึ มคี วามทา้ ทายมากมายที่รออยู่ พ่อแม่และผดู้ แู ลเดก็ จึง
ต้องเข้าใจวธิ ีพฒั นากระบวนการเรียนรขู้ องเดก็ เลี้ยงลกู ศตวรรษที่ 21 ให้คดิ ได้ คดิ เป็น เพ่ือเผชิญ
กบั สถานการณท์ ่มี คี วามซบั ซอ้ นมากข้นึ เรอื่ ยๆ ในขณะเดียวกันสังคมก็ตอ้ งการผูใ้ หญ่ทม่ี ีความเป็น
พลเมืองท่ีกระตือรือร้นและมีความรับผิดชอบและมีส่วนร่วมในการพัฒนาสังคมให้ก้าวหน้าและเป็น
ประชาธิปไตยดว้ ย เปา้ หมายระยะยาวต้องอาศยั เวลาทจ่ี ะท�ำ ใหส้ ำ�เรจ็ แตม่ ันคือหวั ใจของการเล้ียงดู
เด็ก และต้องเริม่ ตง้ั แต่ยงั เล็ก“การสร้างคนที่ต่นื รู้” คอื การเดนิ ทางทม่ี เี ปา้ หมายระยะยาว ตอ้ งเตรยี มตัว
ใหพ้ ร้อม เตรียมปัจจัยแวดล้อมใหเ้ กอ้ื หนุน มหัศจรรยส์ ่อื สร้างสรรคใ์ นศูนย์เดก็ เล็ก เปน็ กระบวนการ
หนึง่ ทีจ่ ะสร้างปัจจยั แวดล้อมท่สี ร้างสรรค์

6

7

สมองของเด็ก 0-6 ปี

สง่ิ มหัศจรรยแ์ หง่ ชวี ิต

คอววบัยควมุ ะกทากุ รสท่ว�ำ นงขานองขคอนงอเรวาัยลว้วะนอม่นื ีคๆวาใมนสร่าำ�งคกญั ายแนตน้ั อ่ ควือัยสวมะอทงี่
สมองท�ำ หนา้ ที่เป็นผู้จดั การ คอยสง่ั การไปยังอวยั วะ

ส่วนต่างๆ ให้ท�ำ งานตามหน้าที่ เป็นความสมั พนั ธ์ทีน่ า่ ทึ่ง
ของช่วงวัยและสมองตงั้ แต่แรกเกดิ จนอายุ 6 ปี หรอื ท่ีเรียก
ว่า ข“เปรอาฐงจคมงึ นวถยัเอืร”วาทา่ซช่พีึ่ง่วเฒั ปงว็นนยั ชานมว่ ้เีางปเกว็นทลคสี่ าวดุทาี่สมโ�ำดมคยหญั จัศะทจพี่สรรฒัุดยขน์ขอาองถงชงึมีวนิต8ษุ 0สย﹪์มอง

8

ทม่ี า : ถริ นนั ท์ อนวชั ศิริวงศ์ และพริ ุณ อนวัชศริ วิ งศ์ (2553) 9
การต์ นู มหศั จรรยแ์ หง่ การพฒั นาสมองและการอ่าน หนา้ 21-42

10

11

¡ÒÃàÃÕ¹ÃâÙŒ ´Â
㪌ÊÁͧ໚¹¾é×¹°Ò¹

(Brain-Based Learning:BBL)

¤Í× ¡Òè´Ñ ¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙ·Œ ÕèÊÍ´¤ÅŒÍ§¡Ñº¾²Ñ ¹Ò¡ÒÃ
¢Í§ÊÁͧᵋÅЪ‹Ç§ÇÑ â´Âàª×èÍÇÒ‹ âÍ¡Òʢͧ
¡ÒÃàÃÕ¹÷ŒÙ ÕèÊÓ¤ÞÑ Í‹ÙÃÐËÇÒ‹ §ááà¡Ô´¶§Ö
»ÃÐÁÒ³ 6 ¢Çº
¡ÒÃàÃÂÕ ¹ÃÙŒâ´Â㪌ÊÁͧ໚¹¾×¹é °Ò¹ ÁÕ»ÃÐ⪹
µÍ‹ ¡ÒÃÊ‹§àÊÃÁÔ ¾²Ñ ¹Ò¡Òâͧഡç ã¹·Ø¡æ ´ÒŒ ¹
â´Â੾Òо²Ñ ¹Ò¡Ò÷ҧËҧ¡Ò áÅСÃе،¹
¡Ãкǹ¡ÒÃàÃÂÕ ¹Ã¢ÙŒ ͧÊÁͧ

12

13

14

ทมี่ า : ส�ำ นักงานคณะกรรมการการศกึ ษาขนั้ พ้ืนฐาน อ้างใน สุพัตรา คูหากาญจน์ (2556) 15
นวตั กรรมการสอ่ื สารเพือ่ การพฒั นาเดก็ ปฐมวัย หน้า 1-33

16

17

18

อาหารมีผลตอ่ พัฒนาการของสมอง

การท�ำ งานของสมองต้องการพลงั งาน ถ้าเดก็ รบั ประทานอาหารน้อยไมไ่ ด้สัดสว่ นกจ็ ะท�ำ ให้
เขาไดร้ บั พลงั งานไม่เพียงพอตอ่ การทำ�งานของสมอง อาหารท่ีมีผลต่อสมองโดยตรง ก็คงเป็น
อาหารหลักท่ีเด็กรบั ประทานโดยทว่ั ไป ไม่จำ�เป็นตอ้ งใชอ้ าหารเสริมหรือสร้างเสริมอะไรเปน็
พิเศษ ขอแตเ่ พยี งว่าให้เขารับประทานอาหารได้อยา่ งพอเหมาะ มจี ำ�นวนของหมู่อาหารที่
รบั ประทานอย่างเพยี งพอ หรอื บางทา่ นอาจจะแนะนำ�ในเรอ่ื งของอาหารบางชนิดทจ่ี ะช่วยใน
เร่ืองของพฒั นาการทางสมองมากขึน้ เชน่ ในเร่อื งของเนอื้ ปลาซ่งึ มีสารโอเมกา 3 ทจี่ ะชว่ ย
ในเรือ่ งพฒั นาการทางสมอง ควรสง่ เสรมิ หรอื สนับสนุนใหเ้ ดก็ ไดร้ บั ประทานอาหารทม่ี คี วาม
หลากหลาย แล้วก็มีจำ�นวนของอาหารท่พี อเหมาะ
ทม่ี า : พญ. พรรณพมิ ล หลอ่ ตระกูล .
พฒั นาการทางสมองของเด็ก http://www. Kidsradioclub.or.th : สืบค้น 21 เมษายน 2560.
19

20

21

22

23

24

25

26

การสร้างเสริมกิจกรรมทางกาย



ความแข็งแกรง่ ความแข็งแรงของเด็กปฐมวัย เกิดจากการใช้
กล้ามเนอ้ื ทเ่ี หมาะสม มีการออกกำ�ลังตามสภาพรา่ งกายและอายุ

ซง่ึ กกห็ ามราเยลถ่นึงส“�ำกคารญั เลอ่นย”่าขงอไงรเด็ก

ธรรมชาตขิ องเด็กทุกคนต้องการเลน่ และเล่นอย่างอสิ ระ การเลน่
จงึ เป็นชวี ิตจิตใจของเดก็ เดก็ สามารถเรยี นรู้ส่ิงตา่ งๆ จากการเลน่
ทัง้ ตามธรรมชาติ และสิง่ แวดล้อมท่อี ยูล่ ้อมรอบการเล่น เป็นสงิ่ ที่
เดก็ พอใจ อิสระ สุขใจ ไดส้ นกุ รา่ เรงิ เด็กจะได้รจู้ ักช่วยเหลือตัว

เอง สามารถปรับตวั และเปล่ยี นแปลงความคิด ความเขา้ ใจ
สิ่งแวดลอ้ ม เพ่ือใหส้ อดคลอ้ งกบั ความเปน็ จริงรอบๆ ตวั ใหเ้ ป็นผู้

ทมี่ ีความสามารถทจ่ี ะอยใู่ นสังคมได้อยา่ งมคี วามสขุ

27

การเล่นสง่ เสริมพัฒนาการของเด็ก

- การเลน่ ส่งเสรมิ พัฒนาการด้านสงั คม ทำ�ให้เดก็ มีเหตผุ ล
รจู้ ักการอยู่ร่วมกับผู้อื่น มีการให้อภยั ฝึกการให้ รู้จัก
ความสามคั คี ทำ�งานรว่ มกันเป็นกลมุ่ รูจ้ กั เสียสละ
ฝึกให้ยอมรบั ฟังความคดิ เหน็ ของผอู้ ื่น
รูจ้ ักรอคอย อดทน มคี วามพอใจ และยอมรบั ความจรงิ

ปรับตวั ใหเ้ ข้ากับสังคม ท�ำ ใหอ้ ย่รู ่วมกับผูอ้ ่นื อยา่ งมีความสขุ

- การเลน่ สง่ เสริมพัฒนาการทางดา้ นสตปิ ญั ญา
ทำ�ให้เด็กมกี ารสังเกต ค้นควา้ สำ�รวจ ทดลอง
เลียนแบบ ทำ�ใหเ้ ด็กมีทักษะ ชว่ ยพัฒนาประสาท

สัมผสั การรบั รู้ และการเคล่อื นไหว

- การเล่นช่วยใหเ้ ด็กได้เข้าใจ
ธรรมชาติ และสง่ิ แวดล้อม

- การเล่นเป็นการเรียนรูท้ ี่
หลากหลาย เปน็ การส่งเสริม
ความคิดสรา้ งสรรค์ของเด็ก

28

29

ทมี่ า : ปวณศิ รา จุนทวเิ ทศ และ กรรณาภรณ์ สอนสมฤทธ์ิ (บรรณาธกิ าร) (2552)
30 เล่น...เพื่อสรา้ งโลกเป็นสขุ หนา้ 14

ทมี่ า : ปวณศิ รา จุนทวเิ ทศ และ กรรณาภรณ์ สอนสมฤทธ์ิ (บรรณาธกิ าร) (2552) 31
เล่น...เพอื่ สรา้ งโลกเป็นสขุ หนา้ 15

พืน้ ท่ีเลน่ ไมใ่ ช่แคส่ นามเดก็ เลน่ แตห่ มายรวมถงึ พ้นื ทีห่ รอื ทที่ ่ีหนงึ่
ท่ีเราพัฒนาสิง่ แวดล้อมใหเ้ หมาะสมกบั เดก็ ใหเ้ ดก็ ไดเ้ ล่นอย่างอิสระและ
สร้างสรรค์ ไม่วา่ จะเป็นพ้ืนท่ีเล็ก ใหญ่ กว้างหรือแคบ ในบา้ น อาคาร
ในห้อง ในโรงเรียน ทว่ี ่างในชมุ ชนหรอื พื้นทว่ี ่างใตท้ างด่วน

พ้ืนท่เี ล่นทีด่ มี าจากการสรา้ งสิง่ แวดลอ้ มที่ดี โดยมีจุดมุ่งหมายเพอ่ื ให้
เด็กได้มีประสบการณ์หลากหลายจากการเลน่ เปดิ โอกาสใหเ้ ดก็ เขา้ ถงึ
ทุกสว่ นในพนื้ ท่ีไดม้ ากที่สดุ ไดส้ ัมผสั และเรยี นรผู้ ่านการเลน่ ในส่ิงแวดล้อมนั้นๆ
และกระตุ้นการเรยี นรขู้ องเดก็ เชน่ การเคลื่อนไหวร่างกาย การทรงตวั
ทกั ษะทางสงั คม เรือ่ งการอยรู่ ่วมกบั คนอื่น รู้จักควบคมุ ตัวเอง ตอ้ งตดั สินใจ
ฝึกความกลา้ แสดงออก ใชค้ วามคิดสรา้ งสรรค์ รู้จักคิดวเิ คราะห์
ฝึกการสงั เกต คดิ แก้ไขปญั หา ฯลฯ

“สงิ่ แวดลอ้ มในการเลน่ ท่ีดนี นั้
ไมไ่ ดห้ มายความถึงสถานท่ที ี่มแี ตข่ องเล่นทีม่ ีราคาแพง”

32

ทมี่ า : ปวณิศรา จุนทวเิ ทศ และ กรรณาภรณ์ สอนสมฤทธิ์ (บรรณาธกิ าร) (2552) 33
เล่น...เพ่อื สรา้ งโลกเป็นสขุ หน้า 24 - 25

ขอ้ ควรค�ำ นึงถึงในการพฒั นาส่ิงแวดล้อมในการเล่นสำ�หรับเด็ก

- เดก็ ตอ้ งรบั ประสาทสมั ผัสทง้ั 5 ในการจัดกิจกรรมกระตนุ้ ประสาทสมั ผสั เชน่ การสัมผสั พน้ื ผิว
ท่ีแตกต่าง การมองเห็นสี แสง การไดก้ ลิ่น การร้รู ส การฟังเสียง เพื่อเป็นประโยชน์ในการพฒั นา
สมองของเดก็
- ความทา้ ทายมีการผจญภยั ควรมรี ปู แบบทีก่ ระตุ้นให้เดก็ ไดร้ ับประสบการณ์การเรียนรู้ท่ีท้าทาย
สนุกสนานแตไ่ ม่เป็นอนั ตราย มรี ะดับความยากงา่ ยตามความสามารถและศักยภาพของเด็ก ต้องมี
ความสมดุลระหวา่ งความตอ้ งการของเดก็ กบั ความเหมาะสม และค�ำ นงึ ถงึ ความปลอดภัย
- มีความปลอดภัย ต้องประเมนิ ความเส่ยี งอยา่ งสมำ่�เสมอ มั่นใจไดว้ ่าปลอดภยั เด็กต้อง
ไดเ้ คลื่อนไหวร่างกาย อยา่ งสมดลุ ระหว่างความต้องการทจี่ ะกระตนุ้ ให้เดก็ ได้รบั ประโยชน์ทเ่ี ออื้
ตอ่ พัฒนาการของเด็ก
- มคี วามยดื หยนุ่ เนื่องจากความตอ้ งการของเดก็ บางคน มกั มกี ารเปล่ยี นแปลงในเรอ่ื งของ
สถานท่เี ลน่ ส่งิ แวดล้อม รวมถึงอปุ กรณ์ในการเลน่ บางลกั ษณะควรจะเปน็ สงิ่ ท่กี ระตุน้ ทใ่ี หม่ท่ี
ไมอ่ าจคาดการณไ์ ด้ ในขณะทีบ่ างส่วนยังตอ้ งการใหย้ ังคงไม่เปลี่ยนแปลงเพอื่ ความคนุ้ เคย
- ความหลากหลายกระตนุ้ ให้กอ่ เกิดจินตนาการ เดก็ ๆ ควรได้สมั ผัสการเลน่ ทหี่ ลากหลาย
สงิ่ แวดล้อม การเล่น บางลกั ษณะควรเป็นสิ่งทีก่ ระต้นุ ใหก้ อ่ เกิดจินตนาการ และการผอ่ นคลาย
- สร้างการมสี ่วนรว่ ม เดก็ และผู้ใหญ่ต้องร่วมมอื กนั ให้โอกาสกันและกนั มสี ่วนร่วมในทุกกระบวนการ
ต้งั แต่การเริ่มตน้ วางแผน รวมถงึ ระดมความต้องการของเดก็ และการออกแบบตา่ งๆ และ
การลงมอื ปฎิบัติจรงิ เด็กๆ จะเกิดความเป็นเจา้ ของ ชว่ ยดแู ลรกั ษาต่อไป
- ของเล่น อนุรกั ษ์ภมู ปิ ญั ญาทอ้ งถนิ่ เสรมิ ทกั ษะและพัฒนาการตา่ งๆ เด็กไดเ้ รยี นรกู้ ารเล่นท่ี
ใชว้ ัสดุอปุ กรณใ์ นทอ้ งถิ่นทีห่ ลากหลายในการทำ�งานของเล่นทเี่ ป็นภูมปิ ัญญา ถ่ายทอดมาถึง
ลกู หลานในยุคปัจจบุ นั (เช่น มีผเู้ ฒา่ ผูแ้ ก่มาสอนเดก็ ๆ สานปลาตะเพยี น, เดนิ กะลา ฯลฯ)
- มผี ู้เชยี่ วชาญเฉพาะทาง รวมถงึ ในการให้คำ�ปรกึ ษาและข้นั ลงมอื ปฎิบัติ เช่น การกอ่ สรา้ ง
งานชา่ ง ตา่ งๆ ควรมบี คุ คลที่เก่ียวขอ้ ง เชน่ วิศวกร, นกั ศิลปะ, ชา่ งไม,้ ชา่ งปูน, นกั ดนตรี,
นกั พัฒนาการเดก็ , นักจติ วทิ ยา ฯลฯ

ที่มา : ปวณศิ รา จุนทวิเทศ และ กรรณาภรณ์ สอนสมฤทธิ์ (บรรณาธกิ าร) (2552)
34 เล่น...เพื่อสรา้ งโลกเปน็ สุข หน้า 38 - 58

35

แพเสหษิ ีย่ ลภขง่งทัยณพมี่สะนารทกา้นั ง่ีเมดทสาก็ุกยือ่ ขเรลยภาาายามววรกชะอนบแไหดเลง้ปา่่งน็ผยบลวดนั กยัาเายทแรเิงหพสเ่งรยีำ�กิงงรรแาวมรจคยเวย่ ร์ิจ่ายีฯงัยนลเหทฯรล้าู้ าอแยหอตชรกส่น้ิือจภาบกาพบาพบง้าแทนววีใา่ นดเกดบล็จ็ก้า้อะขนเมอขเรอง้าอเถงรบกึงา็มตทรีคัวกุา้ วกวนาลัยเมหบั เลเสเตา้ข่ยี ็ม้างรถไอา้ปึงยนพดดู่ เื้น้วกว้ ทยมย่ี

เโทปหพท่ีเกรปรรือปใาท็นแ้อนะัศสนงกนนใื่อวา่นัหท์ทรเเ้ ่ีมาสปดใงีค็กรน็ นทว้าเเมตีส่าพงือมบิปำ�ยี คถโสจังตัญอืำ�จอคัยแย“ัญทแลพา่ ีอ่วตะง้ืนยดเมอ่ ทข่ใูลคีพนกี่้ม้อวลาบแามังยา้ขมใภน็งนคกาดิ็คเพทใชแือน”่าิงลมโบกระกวทางเลปกรเ่ีเราสใแน็ ชยีงีย่ ลแสนย้งะบิ่งทุ เแบธขชยวอศอิงังดยางสไล่าสเมรดง้อต่นา้ ข็กมรงับอท์สรงร3ารวเวงดรมมดลค็กถถีบเ์ใึงยึงหทสสาเ้มี่ วกื่ออ่ื“อี ชดิดพบยนขีคุนื้มู่ พทนึ้คทาง้ั้ืนลกส่ี ดจททม่อื า้ึงีใ่ดี่า”นเกยีปบลภ็นทช้วซูมพ่ีอกิดง่ึิดยแกรลี ูบ่อลลังบนทะยลุทตจ่ีจบอะวัธ์
เภบลแช•ะาลคุ น่ ษเะคลสาทลน่สอ่ืถาตือ่ดน่ิง่าศสีปงหลิงัรขๆคมาปนชมาวมเญยฒั ปรถช์น็นอวงึ ามตาธวหรส้นถบราอื่ึง้ามรสทนพอื่่สี แเื้นก่งชผลิจบเนู่้นสะกา้ ำ�ยรรนดชิมังรนรมุมกขวชตรใอมนะนรงถบพีรเงึะวสลนื้ สดน่ือ่นบื่อบักกพา้ อตาิจนืน้อร่ากบนเงรนร้าๆไรยีิทลนทมนนาง้ัสนรใ์สตรนู้พม้าำ�ทรนื้งนัยะ่ีนกใบาดห�ำาน้าไบัรมนปเค่รปสรยีสหู่กรอน่อืุ่นะาบรสรวเคงู้ดตัง่ิ ราเแำ�ศิชัวรวา่นสงดสโือ่ชรลตคภวีงอ้รา่ิตมูเ์มรยทิปยีท่ดีญั นกาี งิจแญมธกลสาีสรระทอื่รุขรชม้อทภมุมงชเี่ากปชถวาาน็่ินนตะริ
ออมทเกอ่ืน•ีกาดิ งกาๆกบรแพเาเชวบื้นรรกน่ บยีเทใรนแหี่ดียพลร้กีนู้ะ้ืนบัหรสทตมรแู้ รนี่สอืคีลา้ อ่ืเวะงอพากขงมาพ้ืนน้ึ รสคทมนื้ เัมรตา่ีสทพอบิรท่ี บแันา้โาตงคลธงสทระสท์ รัวาสังด่ี รงคาตี คคแมมอ่ ว์ลากาหะรันฯมถชมลคใมุาฯชดิยชท้ปขถน�ำ ซรอใึงะหึ่งงเโเทป้เพดยหกุ็นช็ก้นื น็ คพเนทคยน้ืนร์่ีใุณาน่วทวซมคเ่ีปชชึ่ง่ากลนคิงในั อนกือดาต”หเภปยนปรัยภญัือเน็ อแาทญพงพลุกืน้แาะแคภทลสลนาะที่ันะมยผำ�ตพใสีใ้อู ินืน้ห่ว่นื ”้เทนพก่ีใรืน้ดินเ่วสคทลมรวที่กัใิมาน่กีษมพก่อณสลใาหขุะรัง้
มเใภกทน•าูมีคา่ตรวปิ ภทเวัาญัปมูันเมอลดิญสมงีย่ ีังั่นานหคขใแมมจอคปาแงรยลทลอมถงะุกบงึไีทภฝคดักมู่ารภ้อษยวัิใูมยจใะา่ปินใใงนนญัชแเเกหมุลญอาชมะการนชาลใคะนุมักดิ สชกษมนาณใรนว์ขฉิเกคอลใานนงรารตอาดกมะนกราสี หู้รจว่ ป์อาแนซกยอ้ลร่งึนา่งะ่วหงกี้ขมมมันอคปาวีภง�ำยกิจชัยวถปามุรา่ รึงอ้ อชณงบนก“ดญดภาูแราู้มาลเนณดิทแแี”่าลลทะะยอนัสสงัันสรหาจา้อ่ื มมะงาาชเเรปทยุมถ็นถ่าชจทึงภนัดนัมู รกตกคิ่วาาวัุม้มรรเกกกอใันนับัชง้
สชโรว่่ืองงแเวรลเยั ยีะรนพาแสน้ืตาท่หมี่สวัชาใรุมรจ้าชถหงนใสลชรักก้รสครคงัอื ะ์เคปบใมห็นวเ้เนดคก็กเรพาอื่ รไ่ืองดมม้ อืคา“อ้นเอโหลดก่นาแยพอบเน้ืราบยีศทแนัย่ี ลรภ3ะู้มู สปิรรดเิัญ้าีรงม่ิญใสนราทขรรคกุอ่วใ์มงๆหชทท้เมุ�ำี่กชดิทนกแงั้ าทลรแะ่บี เลแรา้ ะียบนสนง่ รปรศ้าู้ขนั งนูอภ”ยงูมเเ์ ดดปิ โก็ ็กัญดแเยญลลใก็ชะา้
ให้เกดิ ภายในตวั เด็ก

36

37

38

39

40

41

42

43

44

45

46

47

48

49

50


Click to View FlipBook Version