แนวทางการขับเคลื่อนการปฏิรูปประเทศฯ

เอกสาร การปฏิรูปประเทศ ความสามัคคีปรองดอง กรมส่งเสริมการเรียนรู้ กลุ่มพัฒนาระบบบริหาร แนวทางขับเคล ื่อน ของกรมส่งเสริมการเรียนรู้ ยุทธศาสตร์ชาติ และการสร้าง

คำนำ คู่มือขับเคลื่อนการปฏิรูปประเทศ ยุทธศาสตร์ชาติ และการสร้างความสามัคคีปรองดอง ของกรมส่งเสริม การเรียนรู้เล่มนี้จัดทำขึ้น เพื่อสร้างความรู้ ความเข้าใจและเป็นแนวทางในการปฏิบัติงานสำหรับผู้ปฏิบัติงาน ด้านแผน/ยุทธศาสตร์ของกรมส่งเสริมการเรียนรู้เพื่อให้บุคลากรด้านการวางแผน และผู้ที่สนใจศึกษาคู่มือเล่มนี้ ได้นำไปประยุกต์ใช้หรือเป็นแนวทางในการปฏิบัติงานต่อไป การขับเคลื่อนแผนยุทธศาสตร์ชาติเพื่อให้บรรลุ ตามวิสัยทัศน์และเป้าหมายของยุทธศาสตร์ชาติของกรมส่งเสริมการเรียนรู้ในการขับเคลื่อนปฏิรูปประเทศ ตามแผนยุทธศาสตร์ชาติและแผนปฏิรูปประเทศ กรมส่งเสริมการเรียนรู้จึงได้ออกแบบคู่มือขับเคลื่อนการปฏิรูป ประเทศ ยุทธศาสตร์ชาติ และการสร้างความสามัคคีปรองดอง ของกรมส่งเสริมการเรียนรู้เพื่อการดำเนินงาน ให้บรรลุเป้าหมายตามที่กำหนด กลุ่มพัฒนาระบบบริหาร ขอขอบคุณ ผู้แทน สำนักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจ และสังคมแห่งชาติ (สภาพัฒน์) ที่ตรวจสอบคู่มือการปฏิบัติงาน และหวังเป็นอย่างยิ่งว่า คู่มือการขับเคลื่อน การปฏิรูปประเทศ ยุทธศาสตร์ชาติ และการสร้างความสามัคคีปรองดอง ของกรมส่งเสริมการเรียนรู้เล่มนี้ จะเป็นประโยชน์ต่อการปฏิบัติงานเป็นอย่างดียิ่ง ทั้งนี้ หากเกิดข้อผิดพลาดหรือข้อบกพร่อง ผู้เขียน/ผู้จัดทำ ใคร่ขอน้อมรับและจะนำไปปรับปรุงแก้ไขเพื่อให้คู่มือการปฏิบัติงานมีความถูกต้องและสมบูรณ์ต่อไป กรมส่งเสริมการเรียนรู้ ก

สารบัญ หน้า คำนำ ก สารบัญ ข บทที่ 1 บทนำ 1. ที่มาและความสำคัญของคู่มือการปฏิบัติงาน 1 2. วัตถุประสงค์ของการจัดทำคู่มือ 1 3. ประโยชน์ที่คาดว่าจะได้รับ 2 บทที่ 2 องค์ความรู้และหลักการ 1. องค์ความรู้เกี่ยวกับแผนยุทธศาสตร์ชาติ 3 2. หลักการขับเคลื่อนยุทธศาสตร์ชาติ 4 บทที่ 3 การขับเคลื่อนแผนยุทธศาสตร์ 1. แนวทางการขับเคลื่อนยุทธศาสตร์ 13 2. ความเกี่ยวข้องของหน่วยงานต่อปัจจัยภายใต้ห่วงโซ่คุณค่าฯ 16 3. การจัดทำโครงการ 17 4. การจัดทำแผนปฏิบัติราชการ ซึ่งต้องเป็นการดำเนินการตามแนวทางการขับเคลื่อน ยุทธศาสตร์ชาติไปสู่การปฏิบัติบนฐานข้อมูลเชิงประจักษ์ 21 5. ระบบติดตามและประเมินผลแห่งชาติ (eMENSCR) 24 6. ระดับการขับเคลื่อนแผนแม่บท แผนปฏิรูปประเทศด้านการศึกษา ภายใต้ยุทธศาสตร์ชาติ 26 บทที่ 4 ตัวอย่างการเขียนโครงการ 1. ภาพรวมการขับเคลื่อนการดำเนินการเพื่อบรรลุเป้าหมายยุทธศาสตร์ชาติ 27 2. ขั้นตอนการจัดทำโครงการเพื่อขับเคลื่อนการบรรลุเป้าหมายตามยุทธศาสตร์ชาติ 29 ข

บทที่ 1 บทนำ 1 ที่มาและความสำคัญของเอกสารแนวทางการปฏิบัติงาน รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2560 มาตรา 65 บัญญัติให้รัฐพึงจัดให้มียุทธศาสตร์ชาติ เป็นเป้าหมายการพัฒนาประเทศอย่างยั่งยืนตามหลักธรรมาภิบาล เพื่อใช้เป็นกรอบในการจัดทำแผนต่าง ๆ ให้สอดคล้องและบูรณาการกัน เพื่อให้เกิดเป็นพลังผลักดันร่วมกันไปสู่เป้าหมายของประเทศ ประกอบกับ ยุทธศาสตร์ชาติ ๒ ปี (พ.ศ. 2561-2580) เป็นยุทธศาสตร์ชาติฉบับแรกของประเทศไทย ซึ่งจะต้องนำไปสู่ การปฏิบัติ เพื่อให้ประเทศไทยบรรลุวิสัยทัศน์ โดยหลักการตามหมวด 3 แห่งพระราชบัญญัติการจัดทำ ยุทธศาสตร์ชาติ พ.ศ. 2560 และ หมวด 3 แห่งพระราชบัญญัติแผนและขั้นตอนการดำเนินการปฏิรูป ประเทศ พ.ศ. 2560 รวมทั้งหลักการตามนัยของมติคณะรัฐมนตรี เมื่อวันที่ 13 มีนาคม 2561 ที่มุ่งเน้นให้มี กลไกและวิธีการประเมินที่สามารถประเมินผลได้อย่างเป็นรูปธรรม มุ่งผลสัมฤทธิ์และไม่เป็นภาระ ของหน่วยงาน บรรลุวิสัยทัศน์ประเทศไทยมีความมั่นคง มั่งคั่ง ยั่งยืน เป็นประเทศพัฒนาแล้ว ด้วยการพัฒนา ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ภายในช่วงเวลาและเพื่อความสุขของคนไทยทุกคน เพื่อการขับเคลื่อน การปฏิรูปประเทศ ยุทธศาสตร์ชาติและการสร้างความสามัคคีปรองดอง ขึ้นในกรมส่งเสริมการเรียนรู้ (กลุ่มพัฒนาระบบบริหาร) โดยมีโครงการเป็นปัจจัยแห่งความสำเร็จที่สำคัญในการขับเคลื่อนยุทธศาสตร์ชาติ และแผนระดับที่ 2 ต่าง ๆ ทั้งแผนแม่บทภายใต้ยุทธศาสตร์ชาติ แผนการปฏิรูปประเทศ แผนพัฒนาเศรษฐกิจ และสังคมแห่งชาติ และนโยบายและแผนระดับชาติว่าด้วยความมั่นคงแห่งชาติ รวมทั้งแผนระดับที่ 3 ทั้ง แผนปฏิบัติราชการ แผนปฏิบัติการด้าน... และแผนอื่น ๆ ให้บรรลุผลสัมฤทธิ์และผลลัพธ์ตาม เป้าหมาย ของการพัฒนาที่กำหนดไว้ได้อย่างเป็นรูปธรรม ทั้งนี้ สถานะการบรรลุเป้าหมายของแผนแม่บทภายใต้ ยุทธศาสตร์ชาติหลายเป้าหมายในห้วงปีที่ผ่านมายังอยู่ในระดับวิกฤต ระดับเสี่ยง และระดับต่ำกว่าค่าเป้าหมาย ที่กำหนดซึ่งเป็นการสะท้อนให้เห็นว่าโครงการของหน่วยงานของรัฐบางส่วนอาจยังไม่สามารถส่งผลต่อ การขับเคลื่อนยุทธศาสตร์ชาติให้บรรลุผลสัมฤทธิ์ตามเป้าหมายได้ตามหลักการความสัมพันธ์เชิงเหตุและผล (Causal ; Relationship : XYZ) ได้อย่างเป็นรูปธรรม กรมส่งเสริมการเรียนรู้โดยกลุ่มพัฒนาระบบบริหาร จึงได้จัดทำเอกสารแนวทางการขับเคลื่อน การปฏิรูปประเทศ ยุทธศาสตร์ชาติ และการสร้างความสามัคคีปรองดองฉบับนี้ขึ้น เพื่อเป็นข้อมูลเบื้องต้น ประกอบการจัดทำโครงการของกรมส่งเสริมการเรียนรู้ให้สามารถขับเคลื่อนการดำเนินงานบรรลุเป้าหมาย ตามยุทธศาสตร์ชาติ แผนระดับที่ 2 และแผนระดับที่ 3 เพื่อให้หน่วยงานในสังกัดสามารถจัดทำโครงการ ที่มีคุณภาพ และส่งผลต่อการขับเคลื่อนการบรรลุผลสัมฤทธิ์ตามเป้าหมายของยุทธศาสตร์ชาติได้อย่างแท้จริง เป็นรูปธรรม 2 วัตถุประสงค์ของการจัดทำเอกสารแนวทางการขับเคลื่อนการปฏิรูปประเทศ ยุทธศาสตร์ชาติ และการสร้างความสามัคคีปรองดอง 2.1 เพื่อเป็นคู่มือแนวทางการขับเคลื่อนการดำเนินการตามแผนการปฏิรูปประเทศ ยุทธศาสตร์ชาติ และการสร้างความสามัคคีปรองดอง 2.2 เพื่อสร้างการรับรู้ ความเข้าใจการขับเคลื่อนและดำเนินการตามแนวทางปฏิรูปประเทศ ยุทธศาสตร์ชาติและการสร้างความสามัคคีปรองดองของกรมส่งเสริมการเรียนรู้

2 2.3 เพื่อให้บุคลากรที่เกี่ยวข้องใช้เป็นแนวทางในการปฏิบัติงานให้เกิดความคล่องตัวและพัฒนา อย่างต่อเนื่อง 3 ประโยชน์ที่คาดว่าจะได้รับ 3.1 เพื่อมีแนวทางการขับเคลื่อนการดำเนินการตามแผนการปฏิรูปประเทศ ยุทธศาสตร์ชาติ และการสร้างความสามัคคีปรองดอง ของประเทศไทยดำเนินไปอย่างมีประสิทธิภาพ 3.2 สามารถขับเคลื่อนและดำเนินการตามแนวทางปฏิรูปประเทศ ยุทธศาสตร์ชาติ และการสร้าง ความสามัคคีปรองดองของกรมส่งเสริมการเรียนรู้เกิดประสิทธิภาพและประสิทธิผลในการดำเนินงานของ กรมส่งเสริมการเรียนรู้ 3.3 บุคลากรในสังกัดของกรมส่งเสริมการเรียนรู้ที่เกี่ยวข้องแผน สามารถปฏิบัติงานให้เกิดความ คล่องตัวและพัฒนาอย่างต่อเนื่อง

3 บทที่ 2 องค์ความรู้และหลักการ เอกสารฉบับนี้จัดทำขึ้นมีวัตถุประสงค์เพื่อให้ความรู้ ความเข้าใจ สำหรับการดำเนินงานขับเคลื่อน แผนแม่บทและแผนปฏิรูปประเทศด้านการศึกษา (ภายใต้ยุทธศาสตร์ชาติ พ.ศ. 2561 – 2580) สู่การปฏิบัติจึงขอนำเสนอหลักการและองค์ความรู้ สำหรับการจัดทำแผนปฏิบัติการ และการติดตาม ประเมินผลแผนยุทธศาสตร์ชาติที่เกี่ยวข้องกับการศึกษา โดยเฉพาะความรู้เพื่อพัฒนาบุคลากรที่ปฏิบัติงานด้าน การวางแผนการศึกษา ให้มีสมรรถนะในการปฏิบัติงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยมีสาระสำคัญ ดังนี้ 1. องค์ความรู้เกี่ยวกับแผนยุทธศาสตร์ชาติ ยุทธศาสตร์ชาติ เป็นเป้าหมายในการพัฒนาประเทศอย่างยั่งยืนตามหลักธรรมาภิบาล เพื่อใช้เป็น กรอบในการจัดทําแผนต่าง ๆ ให้สอดคล้องและบูรณาการกัน อันจะก่อให้เกิดเป็นพลังผลักดันร่วมกันไปสู่ เป้าหมายดังกล่าว ตามระยะเวลาที่กําหนดไว้ในยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี (พ.ศ. 2561 – 2580) แผนยุทธศาสตร์ หมายถึง ทิศทางหรือแนวทางปฏิบัติตามพันธกิจและภารกิจ (Mission) ให้สัมฤทธิผล ตามวิสัยทัศน์ (Vision) และเป้าประสงค์ของหน่วยงาน (Corporate Goal) แผนยุทธศาสตร์ที่ดีจะต้องถูก กำหนดขึ้นตามวิสัยทัศน์ของหน่วยงาน อันเป็นผลผลิตทางความคิดร่วมกันของบุคลากรในหน่วยงานที่ได้ ทำงานร่วมกันหรือจะทำงานร่วมกัน โดยวิสัยทัศน์นี้เป็นความเห็นพ้องต้องกันว่าเป็นนจุดหมายปลายทาง ที่หน่วยงานประสงค์จะไปให้ถึง และวิสัยทัศน์นี้มีการแปลงออกมาเป็นวัตถุประสงค์ (Objective) ที่เป็น รูปธรรม และสามารถวัดได้นอกจากนั้น หน่วยงานยังสามารถใช้แผนยุทธศาสตร์เป็นกรอบในการจัดทำ แผนปฏิบัติการประจำปี (Action Plan) โดยกำหนดเป้าหมายของแผนงาน/โครงการ ทรัพยากร/งบประมาณ ที่ต้องใช้ กิจกรรมที่ปฏิบัติ และผลที่คาดว่าจะได้รับ รวมไปถึงใช้ในการติดตาม ประเมินผลงานได้อีกด้วย แผนภาพ 1 : อธิบายหลักการขับเคลื่อนยุทธศาสตร์ชาติ

4 2. หลักการขับเคลื่อนยุทธศาสตร์ชาติ แนวทางแผนขับเคลื่อนการปฏิรูปประเทศ ยุทธศาสตร์ชาติ และการสร้างความสามัคคีปรองดอง ขับเคลื่อนการดำเนินงานบรรลุเป้าหมายตามยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี (พ.ศ.2561 - 2580) แผนระดับที่ 2 และแผนระดับที่ 3 เพื่อให้หน่วยงานในสังกัดสามารถจัดทำโครงการที่มีคุณภาพและส่งผลต่อการขับเคลื่อน การบรรลุผลสัมฤทธิ์ตามเป้าหมายของยุทธศาสตร์ชาติได้อย่างแท้จริงเป็นรูปธรรมโดยมีแนวทางขับเคลื่อน ยุทธศาสตร์ชาติไปสู่การปฏิบัติตาม 2.1 การขับเคลื่อนยุทธศาสตร์ชาติไปสู่การปฏิบัติบนหลักการบริหารงานคุณภาพ (PDCA) โดยคณะรัฐมนตรีได้มีมติเมื่อวันที่ 4 ธันวาคม 2560 เห็นชอบการจำแนกแผนออกเป็น 3 ระดับ และคณะรัฐมนตรีมีมติเมื่อวันที่ 9 พฤศจิกายน 2563 เห็นชอบแนวทางการขับเคลื่อนยุทธศาสตร์ชาติไปสู่ การปฏิบัติ ซึ่งเป็นไปตามหลักกบริหารงานคุณภาพเพื่อให้เกิดกระบวนการ “ตั้งเป้า ปฏิบัติ ตรวจสอบ ปรับปรุง” แบ่งเป็น 4 ขั้นตอน ดังนี้ 1) Plan (การวางแผน) 2) Do (การปฏิบัติ) 3) Check (การตรวจสอบ) 4) Act (การปรับปรุงการดำเนินงาน) แผนภาพ 2 : การขับเคลื่อนยุทธศาสตร์ชาติไปสู่การปฏิบัติบนหลักการบริหารงานคุณภภาพ (PDCA)

5 2.2 แนวทางขับเคลื่อนยุทธศาสตร์ชาติไปสู่การปฏิบัติตามหลักการบริหารงานคุณภาพ (PDCA) การจัดทำโครงการเพื่อให้ขับเคลื่อนการบรรลุเป้าหมายตามยุทธศาสตร์ชาติ มีหลักการบริหารงาน คุณภาพ (Plant:Do:Check:Act) เป็นกรอบในการจัดทำโครงการฯ เพื่อให้เกิดการ “ตั้งเป้า ปฏิบัติ ตรวจสอบ ปรับปรุง”โดยมีเป้าหมายอย่างชัดเจนและปฏิบัติอย่างสอดคล้องกัน เพื่อให้การจัดทำโครงการฯ สามารถปิด ช่องว่างและยกระดับการพัฒนาเพื่อบรรลุผลลัพธ์ตามเป้าหมาย โดยแผนประเทศไทยแบ่งเป็น 3 ระดับ ดังนี้ แผนระดับที่ 1 ยุทธศาสตร์ชาติ คือ แผนพัฒนาประเทศให้ไปสู่ ความมั่นคง มั่งคั่ง ยั่งยืน มี 6 ด้าน ประกอบด้วย 1) ด้านความมั่นคง 2) ด้านการสร้างขีดความสามารถในการแข่งขัน 3) ด้านพัฒนา และเสริมสร้างศักยภาพ 4) ด้านการสร้างโอกาสและความเสมอภาคทางสังคม 5) ด้านการสร้างการเติบโต บนคุณภาพชีวิตที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม และ 6) ด้านการปรับสมดุลและพัฒนาระบบการบริหาร จัดการภาครัฐ แผนระดับที่ 2 ประกอบด้วย 1) แผนแม่บทภายใต้ยุทธศาสตร์ชาติและแผนปฏิรูปประเทศ 2) แผนการปฏิรูปประเทศ ดำเนินการเสร็จเรียบร้อยแล้ว 3) แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ 4) นโยบายและแผนระดับชาติว่าด้วยความมั่นคง แผนระดับที่ 3 ประกอบด้วย 1) แผนปฏิบัติการด้านต่างๆ 2) แผนปฏิบัติราชการระยะ 5 ปี และ 3) แผนปฏิบัติราชการรายปี แผนภาพ 3 : หลักการบริหารงานคุณภาพ (PDCA)

6 2.3. การแปลงแผนยุทธศาสตร์ชาติสู่การปฏิบัติ ปัจจุบันประเทศไทยกำหนดแผนเป็น 3 ระดับ โดยมียุทธศาสตร์ชาติเป็นแผนระดับที่ 1 ซึ่งเป็นกรอบ เพื่อการจัดทำแผนต่าง ๆ ให้สอดคล้องและบูรณาการกันเพื่อให้เกิดเป็นพลังผลักดันร่วมกันไปสู่เป้าหมาย การพัฒนาประเทศอย่างยั่งยืน ตามหลักธรรมาภิบาล ในการแปลงยุทธศาสตร์ชาติไปสู่การปฏิบัติจะดำเนินการ ผ่านการถ่ายระดับเป้าหมายและประเด็นยุทธศาสตร์ชาติสู่แผนระดับที่ 2 เช่น นโยบายรัฐบาลและแผนระดับ ที่ 3 เรียกว่า แผนปฏิบัติการ เพื่อให้เกิดการดำเนินการที่มีความสอดคล้องและเป็นไปในทิศทางเดียวกัน สามารถบรรลุวิสัยทัศน์ “ประเทศไทยมีความมั่นคง มั่งคั่ง ยั่งยืน เป็นประเทศที่พัฒนาแล้ว ด้วยการพัฒนา ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง” ภายในปี 2580 ได้อย่างเป็นรูปธรรม แผนระดับที่ 1 ยุทธศาสตร์ชาติเป็นเป้าหมายของการพัฒนาประเทศอย่างยั่งยืน ตามหลักธรรมาภิบาล เพื่อใช้เป็นกรอบในการจัดทำแผนต่าง ๆ ให้สอดคล้องและบูรณาการกัน มีการถ่ายทอดเป้าหมายและประเด็น การพัฒนาไปสู่แผนระดับที่ 2 และ 3 อย่างเป็นระบบ แผนภาพ 4 : อธิบายแผนระดับที่ 1 ยุทธศาสตร์ชาติ ยุทธศาสตร์ชาติเป็นเป้าหมายการพัฒนาประเทศอย่างยั่งยืนตามหลักธรรมาภิบาลเพื่อใช้เป็นกรอบใน การจัดทำแผนต่างๆ ให้สอดคล้องและบูรณาการเพื่อให้เกิดแรงผลักดันร่วมกันไปสู่เป้าหมาย โดยมีเป้าหมาย การพัฒาประเทศ คือ ประเทศชาติมั่นคง ประชาชนมีความสุข เศรษฐกิจพัฒนาอย่างต่อเนื่อง สังคมเป็นธรรม ทรัพยากรธรรมชาติยั่งยืนโดยยกระดับศักยภาพของประเทศในหลากหลายมิติ พัฒนาคนในทุกมิติและในทุก ช่วงวัยให้เป็นคนดี เก่ง และมีคุณภาพ สร้างโอกาสและความเสมอภาคทางสังคม สร้างการเติบโตบนคุณภาพชีวิต ที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมและมีภาครัฐของประชาชนเพื่อประชาชนและประโยชน์ส่วนรวม

7 แผนระดับที่ 1 ยุทธศาสตร์ชาติ คือ แผนพัฒนาประเทศไปสู่ ความมั่นคง มั่งคั่ง ยั่งยืน ประกอบด้วย 6 ด้าน 1) ด้านความั่นคง คือ การบริหารจัดการสภาวะแวดล้อมของประเทศให้มีความมั่นคง ปลอดภัย มีความสงบเรียบร้อยในทุกมิติ 2) ด้านการสร้างความสามารถในการแข่งขัน คือ ยกระดับศักยภาพหลากหลายมิติควบคู่กับ การขยายโอกาสของประเทศไทยในเวทีโลก 3) ด้านการพัฒนาและเสริมสร้างศักยภาพทรัพยากรมนุษย์คือ การพัฒนาศักยภาพให้คนไทย มีความพร้อมทั้งกาย ใจ สติปัญญา มีทักษะที่จำเป็นในศตวรรษที่ 21 มีทักษะที่จำเป็นในศตวรรษที่ 21 มีทักษะสื่อสารภาษาอังกฤษและภาษาที่ 3 และมีคุณธรรม 4) ด้านการสร้างโอกาสและความเสมอภาคทางสังคม คือ สร้างความเป็นธรรมและลดความเหลื่อมล้ำ ในทุกมิติ 5) ด้านการสร้างการเติบโตบนคุณภาพชีวิตที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม โดยคำนึงถึงความยั่งยืนของ ฐานรากทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมของประชาชนให้เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม 6) ด้านการปรับสมดุลและพัฒนาระบบบการบริหารภาครัฐ คือ การปรับเปลี่ยนภาครัฐ ยึดหลัก “ภาครัฐของประชาชนเพื่อประชาชนและประโยชน์ส่วนรวม แผนภาพ 5 : แผนยุทธศาสตร์ทั้ง 6 ด้าน แผนระดับที่ 2 เป็นแผนที่มีแนวทางการขับเคลื่อนประเทศในมิติต่าง ๆ เพื่อบรรลุตามเป้าหมาย ของยุทธศาสตร์ชาติ และถ่ายทอดไปสู่แนวทางในการปฏิบัติ ในแผนระดับที่ 3 ซึ่งประกอบด้วยแผนแม่บท ที่เป็นการกำหนดค่าเป้าหมาย ซึ่งแบ่งช่วงเวลาออกเป็น 4 ช่วง ช่วงละ 5 ปี รวมทั้งกำหนดประเด็นการพัฒนา ในลักษณะที่มีความบูรณาการและเชื่อมโยงระหว่างยุทธศาสตร์ด้านที่เกี่ยวข้อง และแผนการปฏิรูปประเทศ ที่มุ่งเน้นการปรับปรุงเปลี่ยนแปลงหรือแก้ไขประเด็นปัญหาและอุปสรรคเร่งด่วนเชิงโครงสร้างวิธี และกระบวนการกลไกหรือกฎระเบียบรวมถึงแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติที่มีช่วงระยะเวลา 5 ปี

8 ต้องสอดคล้องกับแนวนโยบายแห่งชาติสุดท้ายคือนโยบายและแผนระดับชาติว่าด้วยความมั่นคงแห่งชาติ ที่เป็นกรอบทิศทางการดำเนินการป้องกัน แจ้งเตือน แก้ไข หรือระงับยับยั้งภัยคุกคามเพื่อธำรงไว้ซึ่งความมั่นคง แห่งชาติ แผนภาพ 6 : แผนระดับที่ 2 แผนระดับที่ 2 ประกอบด้วย 1) แผนแม่บทภายใต้ยุทธศาสตร์ชาติ2) แผนปฏิรูปประเทศ พ.ศ.2560 โดยเป็น เปลี่ยนแปลงหรือแก้ไขประเด็นปัญหาและอุปสรรคเร่งด่วนในห้วง 5 ปีแรกของ ยุทธศาสตร์ชาติ ซึ่งมุ่งเน้นกิจกรรมปฏิรูปประเทศและทำให้เกิดคำว่า Big Rock เป็นศัพท์ใหม่ แต่ถ้ายังมี ประเด็นที่สำคัญที่ต้องผลักดันต่อไป 3) แผนพัฒนาเศรษฐกิจและความมั่นคงแห่งชาติและ 4) นโยบาย และแผนระดับชาติว่าด้วยความมั่นคงแห่งชาติ 1) ยุทธศาสตร์ชาติสู่แผนแม่บทภายใต้ยุทธศาสตร์ชาติ มี 23 ประเด็นต่าง ๆ ประเด็นแผนแม่บทฯ ทั้ง 23 ฉบับเป็นการกำหนดประเด็นลักษณะที่มีความบูรณาการแลเชื่อมโยง ระหว่างยุทธศาสตร์ด้านที่เกี่ยวข้อง (Cross issue) และประเด็นการพัฒนาจะไม่มีความซ้ำซ้อนกันระหว่างแผน แม่บทฯเพื่อให้ส่วนราชการสามารถนำแผนแม่บทฯไปใช้ในทางปฏิบัติได้อย่างมีประสิทธิภาพและป้องกัน การเกิดความสับสน ประเด็นแผนแม่บทฯ ทั้ง 23 ประเด็น ประกอบด้วย 1) ความมั่นคง 2) การต่างประเทศ 3) การเกษตร 4) อุตสาหกรรมและบริการแห่งอนาคต 5) การท่องเที่ยว 6) พื้นที่และเมืองน่าอยู่อัจฉริยะ 7) โครงสร้างพื้นฐานระบบโลจิติกส์และดิจิทัล 8) ผู้ประกอบการและวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อม ยุคใหม่ 9) เขตเศรษฐกิจพิเศษ 10) การปรับเปลี่ยนค่านิยมและวัฒนธรรม 11) การพัฒนาศักยภาพคน

9 ตลอดช่วงชีวิต 12) การพัฒนาการเรียนรู้13) การเสริมสร้างให้คนไทยมีสุขภาวะที่ดี14) ศักยภาพ การกีฬา 15) พลังทางสังคม 16) เศรษฐกิจฐานราก 17) ความเสมอภาคและหลักประกันทางสังคม 18) การเติบโตอย่างยั่งยืน 19) การบริหารจัดการน้ำทั้งระบบ 20) การบริการประชาชนและประสิทธภาพ ภาครัฐ 21) การต่อต้านการทุจริตและประพฤติมิชอบ 22) กฎหมายและกระบวนการยุติธรรม 23) การวิจัยและพัฒนานวัตกรรม แผนภาพ 7 : ยุทธศาสตร์ชาติสู่แผนแม่บทภายใต้ยุทธศสตร์ชาติ 23 ประเด็น 2) แผนปฏิรูปประเทศ มี 13 ด้าน โดยมติ กยช.2/2565 โดยสรุปแผนปฏิรูปประเทศสิ้นสุด 31 ธันวาคม 2565 ให้หน่วยงาน นำประเด็นปฏิรูปไปขับเคลื่อนต่อ มี 13 ด้านดังนี้ 2.1) ด้านการเมือง การปกครองในระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข การดำเนินกิจกรรมทางการเมืองของภาครัฐและภาคประชาชน การพัฒนาองค์กรทางการเมือง การตรวจสอบ การใช้อำนาจรัฐ การแก้ไขปัญหาความขัดแย้งทางการเมืองโดยสันติวิธี การต่างประเทศ ความมั่นคงของรัฐ เกียรติภูมิและผลประโยชน์แหงชาติ 2.2) ด้านการบริการราชการแผ่นดิน การนำเทคโลยีมาใช้ในการบริหารราชการแผ่นดิน การ จัดทำบริการสาธารณะ การอำนวยความสะดวกแก่ประชาชน ระบบราชการ โครงสร้างและระบบบริหารงาน ของรัฐ แผนกำลังคนและค่าตอบแทนของรัฐ การบริหารกิจการบ้านเมืองที่ดี ระบบการจัดซื้อจัดจ้างภาครัฐ การกระจายอำนาจการปกครองท้องถิ่น 2.3) ด้านกฎหมาย การปฏิรูปกฎหมาย กฎ ระเบียบหรือข้อบังคับต่างๆ ระบบอนุญาต ระบบ กรรมการ และระบบโทษในกฎหมายตามรัฐธรรมนูญ มาตรา 77 ระบบการเรียนการสอนและการศึกษาอบรม กฎหมาย ระบบฐานข้อมูลกฎหมายของรัฐ กลไกช่วยเหลือประชาชนในการจัดทำร่างกฎหมาย การเสนอร่าง กฎหมายและการเข้าถึงกฎหมาย

10 2.4) ด้านยุติธรรม กระบวนการยุติธรรมทุกขั้นตอน กิจการตำรวจ การสอบสวนคดีอาญา การพัฒนาองค์กรในกระบวนการยุติธรรมให้มีความรวดเร็ว ทันสมัย เป็นธรรมและน่าเชื่อถือ การบังคับใช้ กฎหมาย การช่วยเหลือประชาชนด้านการยุติธรรม 2.5) ความสามารถในการแข่งขันของประเทศ การพัฒนาเศรษฐกิจของประเทศ การปฏิรูป และฟื้นฟูเศรษฐกิจหลังวิกฤติการณ์ เศรษฐกิจพอเพียง ระบบภาษีอากร สหกรณ์ การพัฒนาศักยภาพ ผู้ประกอบการทุกขนาด วิสาหกิจเพื่อสังคม การรวมกลุ่มเศรษฐกิจในระดับต่างๆ 2.6) ด้านทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม การจัดการทรัพยากรธรรมชาติอย่างยั่งยืน การจัดการสิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืน ระบบจัดการและกำจัดขยะมูลฝอย การกระจายการถือครองที่ดินและการ แก้ปัญหาที่ดินอย่างเป็นธรรม การบริหารจัดการทรัพยากรน้ำ ภัยธรรมชาติ การใช้ประโยชน์จากความ หลากหลายทางชีวภาพ การวางผังเมืองและการพัฒนาเมือง 2.7) ด้านสาธารณสุข ระบบการแพทย์ปฐมภูมิ เวชศาสตร์ครอบครัว การบริหารจัดการ หลักประกันสุขภาพการป้องกันและรักษาโรคติดต่อ การบริหารบุคลากรทางสาธารณสุข วิทยาศาสตร์ และเทคโนโลยีสาธารณสุข เภสัชศาสตร์ ภูมิปัญญาด้านแพทย์แผนไทย การส่งเสริมสุขภาพกายและจิต การควบคุมและป้องกันโรค การรักษาพยาบาลและการฟื้นฟูสุขภาพ 2.8) ด้านสื่อสารมวลชนเทคโนโลยีสารสนเทศทุกรูปแบบ การนำเทคโนโลยีสารสนเทศมาใช้ ในการพัฒนาประเทศสื่อปลอดภัยและสร้างสรรค์ การแผนประชาสัมพันธ์ เสรีภาพของสื่อมวลชน การรู้เท่าทันสื่อ ความผิดเกี่ยวกับสื่อ คุณธรรมและจริยธรรมของสื่อ 2.9) ด้านสังคม การแก้ปัญหาความยากจนและความเหลื่อมล้ำในสังคม ความเป็นธรรมในสังคม การคุ้มครองผู้บริโภค เด็ก เยาวชน สตรี ผู้สูงอายุ คนพิการผู้ยากไร้และผู้ด้อยโอกาส การส่งเสริมสถาบัน ครอบครัว 2.10) ด้านพลังงาน การบริหารจัดการพลังงาน การอนุรักษ์พลังงานและการใช้พลังงาน อย่างคุ้มค่า การผลิตและการใช้พลังงานทางเลือก 2.11) การตรวจสอบการใช้อำนาจภาครัฐในด้านการป้องกันและปราบปรามการทุจริต และประพฤติมิชอบมาตราการและกลไกเพื่อป้องกันและขจัดการทุจริตและประพฤติมิชอบ ระบบคุณธรรม และจริยธรรม 2.12) กลไกและระบบการผลิต คัดกรองและพัฒนาคุณภาพและประสิทธิภาพผู้ประกอบวิชาชีพครู และอาจารย์ระบบการบริหารบุคลากรทางการศึกษา ระบบคุณธรรมของผู้ประกอบวิชาชีพครู การจัดการเรียน การสอนทุกระดับ การช่วยเหลือผู้ขาดแคลนทุนทรัพย์ การลดความเหลื่อมล้ำในการศึกษา หลักสูตร ตำรา และเทคโนโลยีทางการศึกษา 2.13) วัฒนธรรม กีฬา แรงงาน และการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์การนำหลักธรรมทางศาสนา มาใช้ในการพัฒนาจิตใจ ปัญญาและการพัฒนาประเทศ มรดกทางวัฒนธรรม เอกลักษณ์ของชาติ การส่งเสริม และพัฒนาการกีฬาเพื่อสุขภาพ การนำมาใช้เพื่อพัฒนาเศรษฐิจ สังคมและความเป็นเลิศ การส่งเสริมการมีงานทำ การคุ้มครองแรงงานให้มีความปลอดภัย สุขอนามัย รายได้และสวัสดิการที่ดี การประกันสังคม การพัฒนา ทรัพยากรมนุษย์ในด้านความมั่นคง สุขภาพ และปัจจัยในการดำรงชีวิต หมายเหตุ : แผนปฏิรูปประเทศด้านการศึกษา ประกาศใช้เมื่อวันที่ 7 พฤษภาคม พ.ศ. 2562 โดยมีระยะ จัดทำแผน)ฏิรูปประเทศ 2 ปี และแผนปฏิรูปด้านวัฒนธรรม กีฬา แรงงาน และการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ ตามมติ ครม. วันที่ 30 มิถุนายน พ.ศ. 2563 แผนการปฏิรูปประเทศทุกฉบับสิ้นสุด เดือนธันวาคม 2565

11 แผนระดับที่ 3 เป็นแผนที่จัดทำขึ้นโดยหน่วยงานของรัฐ เพื่อถ่ายทอดเป้าหมายและประเด็น การพัฒนาของแผนระดับที่ 1 และแผนระดับที่ 2 ไปสู่การปฏิบัติ ซึ่งประกอบด้วย แผนปฏิบัติราชการ และแผนปฏิบัติการด้านการจัดการศึกษาในขอบเขตของกระทรวงศึกษาธิการจะเป็นกลไกสำคัญในการแสดง ให้เห็นถึงดำเนินงาน/โครงการต่าง ๆ ของหน่วยงานการศึกษาสังกัดกระทรวงศึกษาธิการในแต่ละปีงบประมาณ และทุก ๆ ห้วง 5 ปี ซึ่งต้องจัดทำให้สอดคล้องกับยุทธศาสตร์ชาติ แผนแม่บทภายใต้ยุทธศาสตร์ชาติ และแผน ระดับที่รอง ๆ ลงไปตามหลักความสัมพันธ์เชิงเหตุและผล (Causal Relationship : XYZ) แนวทางการจัดทำแผน ระดับที่ 3 เพื่อการขับเคลื่อนยุทธศาสตร์ชาติฉบับนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อชี้แจงและทำความเข้าใจร่วมกัน กับทุกหน่วยงานของรัฐ รวมถึงขั้นตอนการเสนอแผนต่อคณะรัฐมนตรี3มีหน้าที่หลักในการดำเนินการต่าง ๆ ตามภารกิจหน้าที่ให้สอดคล้องกับยุทธศาสตร์ชาติ และมีส่วนร่วมขับเคลื่อนการพัฒนาประเทศไทย ไปสู่วิสัยทัศน์ดังกล่าว แผนภาพ 8 : หลักการของแผนระดับที่ 3 โดยแผนปฏิบัติราชการจะเป็นแผนระดับที่ 3 หลักในการขับเคลื่อนยุทธศาสตร์ชาติ แผนระดับที่ 2 นโยบายรัฐบาล และแผนระดับที่ 3 ที่เกี่ยวข้องไปสู่การปฏิบัติที่ชัดเจนและเป็นรูปธรรม ขณะที่แผนปฏิบัติการ ให้มีการจัดทำขึ้นตามความจำเป็นเท่านั้นกล่าวคือมีกฎหมายกำหนดให้จัดทำ หรือกรณีไม่มีกฎหมายกำหนดให้ จัดทำแผน หน่วยงานจะต้องมีเหตุจำเป็น โดยหากไม่มีแผนปฏิบัติการนั้นๆ จะก่อให้เกิดความเสียหายหรือ ผลกระทบวงกว้างต่อประเทศอย่างรุนแรง โดยแผนปฏิบัติการ เป็นแผนการพัฒนาเชิงประเด็น (Issue Based) ที่ไม่ใช่การดำเนินการที่มีลักษณะเป็นภารกิจปกติ และมีการบูรณาการมากกว่า 1 หน่วยงานที่เกี่ยวข้อง

12 บทที่ 3 การขับเคลื่อนแผนยุทธศาสตร์ชาติสู่การปฏิบัติ การขับเคลื่อนแผนยุทธศาสตร์ชาติ และแผนปฏิรูปประเทศด้านการศึกษา เป็นภารกิจของกลุ่มจัดทำ แผนปฏิบัติการด้านการศึกษาประจำปี และจัดทำแผนปฏิบัติราชการประจำปี รวมถึงทุกหน่วยงานในสังกัด กรมส่งเสริมการเรียนรู้ที่ต้องจัดทำแผนปฏิบัติราชการประจำปี โดยขั้นตอนการจัดทำแผนยุทธศาสตร์ ของหน่วยงานซึ่งถือป็นแผนระดับที่ 3 การจัดทำแผนจึงต้องอาศัยองค์ความรู้เกี่ยวกับการวางแผน และนำกรอบทิศทางแผนยุทธศาสตร์ชาติ(Z) และแผนปฏิรูปประเทศด้านการศึกษา แผนพัฒนาเศรษฐกิจ และสังคมแห่งชาติ นโยบายของรัฐบาลที่ด้านการศึกษา (Y) เป็นแนวทางในการจัดทำแผนและโครงการ เพื่อบรรลุเป้าหมายให้เกิดผลสำเร็จ ตามเป้าหมาย ตัวชี้วัด และค่าเป้าหมายที่กำหนดไว้ตามแผน Z และแผน Y มีกำหนดนำไปสู่การปฏิบัติมีโครงสร้างของหน่วยงานที่เกี่ยวข้องและแนวทางการดำเนิน ดังนี้ 1. แนวทางการขับเคลื่อนยุทธศาสตร์ชาติ ( พ.ศ. 2561 – 2580) คณะรัฐมนตรี มีมติเมื่อวันที่ 5 พฤษภาคม 2563 และวันที่ 18 พฤษภาคม 2564 เห็นชอบแนวทาง การขับเคลื่อนการดำเนินงานเพื่อบรรลุเป้าหมายตามยุทธศาสตร์ชาติโดย สศช. ได้เสนอแนวทางการขับเคลื่อน 4 แนวทาง คือ 1) การมองเป้าหมายร่วมกัน 2) การวิเคราะห์ห่วงโซ่คุณค่า 3) การจัดลำดับความสำคัญ ของข้อเสนอโครงการ 4) การจัดทำแผนปฏิบัติราชการ ซึ่งต้องเป็นการดำเนินการตามแนวทางกรขับเคลื่อน ยุทธศาสตร์ชาติไปสู่การปฏิบัติบนฐานข้อมูลเชิงประจักษ์ แผนภาพ 9 : การขับเคลื่อนยุทธศาสตร์ชาติสู่การปฏิบัติผ่านแผนแม่บทภายใต้ยุทธศาสตร์ชาติ

13 1.1 การมองเป้าหมายร่วมกัน เป็นการดำเนินการบนหลักความสัมพันธ์เชิงเหตุและผล (Causal Relationship : XYZ) ซึ่งเป็น หลักการสำคัญในการถ่ายระดับเป้าหมายของยุทธศาสตร์ (Z) ผ่านสู่เป้าหมายของแผนแม่บทภายใต้ ยุทธศาสตร์ชาติ (Y) แปลงไปสู่การปฏิบัติที่สอดคล้องของหน่วยงานในกระทรวงศึกษาธิการ (X) หน่วยงาน เจ้าภาพและหน่วยงานต่าง ๆ ต้องวิเคราะห์ความเกี่ยวข้องกับเป้าหมายแผนแม่บทย่อย จากภารกิจของหน่วยงาน และข้อมูลโครงการ/การดำเนินงานที่ผ่านมาภายใต้เป้าหมายแผนแม่บทย่อย ในระบบ eMENSCR เพื่อไปสู่ การมองเป้าหมายการพัฒนาร่วมกันประสานและขับเคลื่อนการดำเนินงานระหว่างหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง อย่างบูรณาการ แผนภาพ 10 : การมองเป้าหมายร่วมกัน การมองเป้าหมายการพัฒนาร่วมกันเพื่อนำไปสู่การบรรลุวิสัยทัศน์ของยุทธศาสตร์ชาติภายใน ปี 2580 การจัดทำโครงการเพื่อขับเคลื่อนการบรรลุเป้าหมายตามยุทธศาสตร์ชาติ ประจำปีงบประมาณ เป็นการดำเนินการในห้วงระยะที่ 2 ซึ่งกำหนดปีสิ้นสุดในการบรรลุเป้าหมายไว้ในปี 2570 ความแตกต่าง ระหว่างหน่วยงานที่เกี่ยวข้องหลักและสนับสนุน โดยพิจารณาจากภารกิจหน้าที่ของหน่วยงาน กฎ ระเบียบ ที่เกี่ยงข้อง หน่วยงานที่เกี่ยวข้องหลักจำเป็นต้องมีการจัดทำโครงการ ส่วนหน่วยงานที่เกี่ยวข้องสนับสนุน อาจมีหรือไม่มีการจัดโครงการโดยสามารถพิจารณาตามความเหมาะสม

14 1.2 การวิเคราะห์ห่วงโซ่คุณค่า (Value Chain) การวิเคราะห์ห่วงโซ่คุณค่า (Value Chain) เป็นการพิจารณาและวิเคราะห์หาความเกี่ยวข้อง ของหน่วยงานกับเป้าหมายที่พิจารณาแล้วว่าหน่วยงานมีส่วนเกี่ยวข้องในการขับเคลื่อนเพื่อบรรลุเป้าหมาย ซึ่งจะเป็นกิจกรรมและกระบวนการต่าง ๆ ที่มีความสอดคล้องและสัมพันธ์กันเป็นระบบ ตั้งแต่จุดเริ่มต้น ของกระบวนการ การดำเนินงาน (ต้นทาง) ไปจนสิ้นสุดกระบวนการการดำเนินงาน (ปลายทาง) ที่ส่งผลต่อการ บรรลุเป้าหมายแผนแม่บทย่อยนั้น ๆ ได้ตามที่กำหนดและนำไปใช้เป็นข้อมูลประกอบการดำเนินการ ตามแนวทางจัดทำโครงการสำคัญ (X) และมีการทบทวนห่วงโซ่คุณค่าฯ ให้มีความครบถ้วน ครอบคลุม สอดคล้องกับสถานการณ์และเป็นปัจจุบัน ซึ่งเขียนเป็นแผนภาพได้ดังนี้ แผนภาพ 11 : การวิเคราะห์ห่วงโซ่คุณค่า หน่วยงานเจ้าภาพฯต้องวิเคราะห์แผนทั้ง 3 ระดับและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องกับเป้าหมายแผนแม่บท ย่อย (Y1) นั้น ๆ ได้ร่วมกันจัดทำห่วงโซ่คุณค่าของประเทศไทย โดยการนำข้อมูลประกอบการวิเคราะห์และ พิจารณาห่วงโซ่คุณค่าฯ อาทิ เอกสารทางวิชาการ งานวิจัย ข้อมูลเชิงสถิติ องค์ความรู้เฉพาะด้าน เพื่อให้ห่วงโซ่ คุณค่าฯ มีความครบถ้วนสมบูรณ์ และมีความสัมพันธ์กันอย่างเป็นระบบตลอดกระบวนการการดำเนินงาน ตลอดจนตอบโจทย์ทิศทางการพัฒนาประเทศได้อย่างเป็นรูปธรรม ทั้งนี้ ห่วงโซ่คุณค่าฯ อาจมีการปรับเปลี่ยน ได้ตามบริบทการพัฒนาประเทศที่เปลี่ยนแปลงไป

15 แผนภาพ 12 : การวิเคราะห์ห่วงโซ่คุณค่า การจัดทำโครงการเพื่อขับเคลื่อนการบรรลุเป้าหมายตามยุทธศาสตร์ชาติ ต้องวิเคราะห์ห่วงโซ่คุณค่าฯ ของเป้าหมายแผนแม่บทย่อย (Y1) ที่หน่วย งานมีความเกี่ยวข้อง โดยพิจารณาองค์ประกอบและปัจจัยภายใต้ ห่วงโซ่คุณค่าฯที่ต้องดำเนินการในการปิดช่องว่างเชิงนโยบายและยกระดับการพัฒนาของแต่ละเป้าหมายแผน แม่บทย่อย (Y1) เพื่อนำไปสู่การบรรลุผลสัมฤทธิ์ตามเป้าหมายของยุทธศาสตร์ชาติได้อย่างเป็นรูปธรรมและ เกิดความยั่งยืน การวิเคราะห์ห่วงโซ่คุณค่า (Value Chain) ที่ส่งผลให้บรรลุเป้าหมายแผนแม่บทย่อย โดยทำ อะไร ทำเพื่ออะไร ทำเท่าไร ในแต่ล่ะช่วงเวลาระยะ 5 ปี 2. ความเกี่ยวข้องของหน่วยงานต่อปัจจัยภายใต้ห่วงโซ่คุณค่าฯ ห่วงโซ่คุณค่า (Value Chain) คือ องค์ประกอบ (อาจรวมไปถึงกิจกรรม และกระบวนการต่างๆ ที่มี ความสอดคล้องและสัมพันธ์กันอย่างเป็นระบบตั้งแต่จุดเริ่มต้นของกระบวนการการดำเนินงาน (ต้นทาง) ไปจนกระทั่งสิ้นสุดกระบวนการดำเนินงาน (ปลายทาง) ที่ส่งผลต่อการบรรลุเป้าหมายแผนแม่บทย่อยนั้นๆได้ ตามที่กำหนด และนำไปใช้เป็นข้อมูลประกอบการดำเนินการตามแนวทางที่ 2 การจัดทำโครงการสำคัญ (X) จึงจำเป็นต้องมีการทบทวนห่วงโซ่ คุณค่าฯ ให้มีความครบถ้วน ครอบคลุม สอดคล้องกับสถานการณ์ และเป็น ปัจจุบัน

16 แผนภาพ 13 : ความเกี่ยวข้องของหน่วยงานต่อปัจจัยภายใต้ห่วงโซ่คุณค่าฯ (FVCT AS IS) 3. การจัดทำโครงการ หลักการจัดทำโครงการหน่วยงานต้องจัดทำร่างข้อเสนอโครงการ บนฐานข้อมูลเชิงประจักษ์ ทั้งข้อมูล งานวิจัย ข้อมูลสถิติ สถารการณ์ และข้อมูลอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง เพื่อใช้ประกอบการกำหนดรายละเอียดของ โครงการ อาทิ หลักการและเหตุผล วัตถุประสงค์ เป้าหมายและตัวชี้วัดของโครงการเพื่อให้โครงการสามารถ นำไปสู่การบรรลุผลลัพธ์ตามเป้าหมายแผนแม่บทภายใต้ยุทธศาสตร์ชาติ และผลสัมฤทธิ์ตามเป้าหมายของ ยุทธศาสตร์ชาติ แผนภาพ 14 : การจัดทำโครงการ

17 การจัดทำร่างข้อเสนอโครงการฯ บนฐานข้อมูลเชิงประจักษ์ เพื่อให้ส่งผลต่อการขับเคลื่อน การบรรลุผลลัพธ์ตามเป้าหมายแผนแม่บทย่อย (Y1) ได้อย่างเป็นรูปธรรม โดยข้อมูลที่ระบุในร่างข้อเสนอ โครงการฯต้องมีความสอดคล้องและเป็นไปในทิศทางเดียวกัน โดยโครงการ (x) ที่ตอบโจทย์ต้องเป็นกลไก สำคัญในการขับเคลื่อนยุทธศาสตร์ชาติตามหลักการความสัมพันธ์เชิงเหตุและผล (CasualRelationship:XYZ) และอยู่บนฐานข้อมูลเชิงประจักษ์ ทุกโครงการที่หน่วยงานจัดทำจะต้องสอดคล้องหลัก 1 เป้าหมายแผนแม่บท (Y1) และรอง (ถ้ามี) แผนภาพ 15 : การจัดทำร่างโครงการ บนฐานข้อมูลเชิงประจักษ์ 3.1 ขั้นตอนการจัดทำโครงการเพื่อขับเคลื่อนการบรรลุเป้าหมายตามยุทธศาสตร์ชาติ 1) ศึกษาแนวทาง หลักการ และข้อมูลที่เกี่ยวข้องในการจัดทำโครงการ 2) วิเคราะห์เลือกเป้าหมายแผนแม่บทย่อย (Y1) 3) วิเคราะห์และเลือกปัจจัยภายใต้องค์ประกอบของห่วงโซ่คุณค่าฯ 4) จัดทำร่างข้อเสนอโครงการ ที่ส่งผลต่อการขับเคลื่อนการบรรลุตามเป้าหมายแผน แม่บทย่อย (Y1) บนหลักการความสัมพันธ์เชิงเหตุและผล (XYZ) และอยู่บนฐานข้อมูลเชิงประจักษ์ 5) ประเมินคุณภาพและปรับปรุงร่างข้อเสนอโครงการ

18 แผนภาพ 16 : ขั้นตอนการจัดทำโครงการเพื่อขับเคลื่อนการบรรลุเป้าหมายตามยุทธศาสตร์ชาติ 3.2 การจัดลำดับความสำคัญของข้อเสนอโครงการ 1) คัดเลือกโครงการที่ผ่านเกณฑ์ค่าความเห็นพ้องของผู้ประเมิน 2) หาค่าเฉลี่ย (Mean) ของแต่ละโครงการจากคะแนนของแต่ละผู้ประเมิน 3) คูณค่าน้ำหนักของแต่ละเป้าหมายแผนแม่บทย่อยตามความสำคัญและเร่งด่วน 4) ปรับคะแนนของแต่ละโครงการตามหลักสถิติ 5) คัดเลือกโครงการที่มีค่าคะแนนที่ปรับฐานแล้ว มีค่าคะแนนมากกว่าค่าเฉลี่ย 60 6) ข้อเสนอโครงการเพื่อขับเคลื่อนการบรรลุเป้าหมายตามยุทธศาสตร์ชาติ 7) ผู้มีสิทธิประเมินดำเนินการให้คะแนนโครงการตามหลักเกณฑ์การคัดเลือกโครงการสำคัญ ประจำปี 2566 8) หน่วยงานจัดส่งโครงการในระบบ eMENSCR

19 แผนภาพ 17 : การจัดลำดับความสำคัญของข้อเสนอโครงการ ฯ 3.3 หลักเกณฐ์ในการประเมินโครงการ 1) โครงการส่งผลต่อปัจจัยและองค์ประกอบหลักภายใต้ห่วงโซ่คุณค่าของเป้าหมายแผน แม่บทย่อย (Y1) และสามารถส่งผลต่อการบรรลุเป้าหมายแผนแม่บทและยุทธศาสตร์ชาติตามหลักการ XYZ 2) ความจำเป็นต้องมีหรือไม่มีของโครงการนี้ 3) โครงการนี้จัดทำจากข้อมูลเชิงประจักษ์ 4) โครงการมีวัตถุประสงค์ ผลผลิต ผลลัพธ์และกลุ่มเป้าหมายผู้รับประโยชน์เป็นองค์ ประกอที่ชัดเจน สามารถส่งผลต่อการบรรลุเป้าหมายของโครงการอย่างเป็นรูปธรรม 5) โครงการมีตัวชี้วัดที่สะท้อนการบรรลุผลสัมฤทธิ์ตามเป้าหมายของโครงการได้ เป็นรูปธรรม

20 แผนภาพ 18 : หลักเกณฐ์การประเมินโครงการเพื่อขับเคลื่อนการบรรลุเป้าหมายตามยุทธศาสตร์ชาติประจำปี 2567 4. การจัดทำแผนปฏิบัติราชการ ซึ่งต้องเป็นการดำเนินการตามแนวทางการขับเคลื่อนยุทธศาสตร์ชาติไปสู่ การปฏิบัติบนฐานข้อมูลเชิงประจักษ์ หน่วยงานต่าง ๆ ต้องมีแผนปฏิบัติราชการระยะ 5 ปี และรายปี เพื่อเป็นแผนระดับที่ 3 หลักการ จัดทำแผนปฏิบัติราชการ ที่ต้องระบุสาระสำคัญเกี่ยวกับนโยบายการปฏิบัติราชการของส่วนราชการ เป้าหมาย และผลสัมฤทธิ์ของงาน รวมทั้งงบประมาณที่จะต้องใช้ ซึ่งต้องจัดทำตามพระราชกฤษฏีกาว่าด้วยหลักเกณฑ์ และวิธีการบริหารกิจการบ้านเมืองที่ดี พ.ศ. 2562 ความสอดคล้องกับยุทธศาสตร์ชาติ และแผนระดับที่ 2 ต้องระบุความสอดคล้องกับแผน Z และแผน Y ที่เกี่ยวข้อง โดยเฉพาะอย่างยิ่งแผนแม่บทภายใต้ยุทธศาสตร์ ชาติต้องชัดเจน สามารถนำมากำหนดเป็นองค์ประกอบของแผน เช่น มาตรการ กลยุทธ์ เป้าหมาย และตัวชี้วัด ที่แสดงให้เห็นอย่างชัดเจนถึงการสนับสนุนการขับเคลื่อนแผน Z และแผน Y ให้สามารถบรรลุเป้าหมาย ในการพัฒนาประเทศ ตามแนวทางของยุทธศาสตร์ชาติได้อย่างเป็นรูปธรรม เมื่อวิเคราะห์ความสอดคล้อง ของแผน Z และแผน Y แล้ว หน่วยงานต้องกำหนดขั้นตอนการดำเนินการ ในการแปลงแผนปฏิบัติราชการ สู่การปฏิบัติ โดยการเชื่อมโยงไปสู่เป้าหมาย ในรูปของแผนงาน/โครงการ ซึ่งต้องกำหนดผู้รับผิดชอบ กิจกรรม ระยะเวลาดำเนินการ รวมถึงงบประมาณที่ต้องกำหนดไว้ในแผนด้วย โดยมีสาระสำคัญของแผนคือ วิสัยทัศน์ และพันธกิจ ประเด็นยุทธศาสตร์เป้าหมายและตัวชี้วัด

21 แผนภาพ 19 : กระบวนการในการยกร่างแผนฯ/โครงการ กระบวนการในการยกร่างแผน ฯ และโครงการ ฯ 1) สร้างการตระหนักรู้ 2) รู้เรารู้เขา 3) โจทย์/ประเด็น 4) ยกร่างแผนฯ 5) ยกร่างโครงการ 6) รับฟังความเห็น 7) การอนุมัติแผน 8) การนำเข้าระบบ eMENSCR 9) ดำเนินการตามแผน ฯ 10) ติดตาม ตรวจสอบ ประเมินผล การวิเคราะห์เนื้อหาสาระของแผนยุทธศาสตร์ จึงกำหนดตัวชี้วัดแล้วนำมากำหนดค่าเป้าหมาย กำหนดโครงการที่เรียงลำดับความสำคัญของโครงการ ซึ่งการจัดทำโครงการและการดำเนินการตาม ยุทธศาสตร์ชาติ และแผนการปฏิรูปประเทศด้านการศึกษา ผ่านแผนปฏิบัติการและแผนปฏิบัติราชการของ ส่วนราชการ โดยมุ่งเน้นการดำเนินการที่ก่อให้เกิดการบรรลุเป้าหมายของแผนยุทธศาสตร์ในทุกระดับ รวมถึงการ กำหนดวงเงินงบประมาณของแต่ละโครงการ ตามแผนปฏิบัติการ แผนปฏิบัติราชการประจำปี ที่เป็นรูปธรรมที่ สามารถส่งผลต่อการบรรลุเป้าหมายการนำแผนปฏิบัติสู่ความสำเร็จ ได้นั้นผู้บริหารและผู้ปฏิบัติต้อง ปรึกษาหารือ วางแผน และร่วมกันประเมินผล โดยนำผลที่ได้จากการประเมินวิเคราะห์ผลกระทบ

22 แผนภาพ 20 : แผนปฏิบัติราชการ แผนปฏิบัติราชการ (พ.ศ.2566 - 2570) สาระสำคัญของแผนปฏิบัติการ 5 ปีโดยภาพรวม ของแผนปฏิบัติราชการ ระยะ 5 ปีประกอบด้วย วิสัยทัศน์พันธกิจ วัตถุประสงค์เป้าหมายและตัวชี้วัดรวม แผนย่อยภายใต้แผนปฏิบัติราชการ 5 ปี ประกอบด้วย แผนปฏิบัติการ (แผนปฏิบัติการ เรื่อง แผนปฏิบัติราชการของกรมส่งเสริมการเรียนรู้) เป้าหมาย ค่าเป้าหมายตัวชี้วัด แนวทางการพัฒนา และตัวอย่างโครงการ แผนภาพ 21 : ตัวอย่าง (ร่าง) แผนปฏิบัติราชการสำนักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ

23 5. ระบบติดตามและประเมินผลแห่งชาติ (eMENSCR) ระบบติดตามและประเมินผลแห่งชาติ (eMENSCR) เป็นระบบสารสนเทศที่ใช้ติดตาม ตรวจสอบ และประเมินผลการดำเนินงานของหน่วยงานของรัฐผ่านโครงการ/การดำเนินงานต่างๆ ในการขับเคลื่อน การดำเนินการตามยุทธศาสตร์ชาติ ทำหน้าที่กำกับ ติดตาม ตรวจสอบ เร่งรัด เสนอแนะปรับ X(XYZ) และการปิดช่องว่างการพัฒนา (FVCT) การติดตามประเมินผล เป็นการติดตาม และตรวจสอบผลการ ดำเนินงาน แผนงาน/โครงการที่มีการดำเนินงานไปแล้วในห้วงเวลาหนึ่ง เพื่อวัดผลลัพธ์และผลผลิตของแผน/ โครงการ ถึงผลการดำเนินงานจะเป็นไปตามวัตถุประสงค์ของแผนฯ ซึ่งเมื่อติดตามและประเมินผลแล้ว อาจจะต้องมีการปรับปรุง แก้ไขการดำเนินงานให้เกิดประสิทธิภาพที่ดีกว่าเดิม รวมถึงปัญหาอุปสรรค ตลอดจนความสำเร็จ และความล้มเหลวของโครงการ กิจกรรมต่าง ๆ ว่ามีการดำเนินงานเป็นไปตามเป้าหมาย ของยุทธศาสตร์ที่กำหนดไว้หรือไม่ จะเป็นเหตุผลช่วยให้หน่วยงานบรรลุวิสัยทัศน์ที่ตั้งไว้ตลอดจนต้องมี การรายงานความก้าวหน้าในการปฏิบัติงานตามช่วงเวลา ทั้งนี้แผนงาน/โครงการจะกำหนดเกณฑ์ชี้วัด ความสำเร็จของแผนยุทธศาสตร์ไว้ เพื่อเป็นกรอบกำหนดความสำเร็จ ดังนั้น การติดตามและประเมินแผนงาน/ โครงการ หน่วยงานสามารถกระทำได้ใน 2 ลักษณะ คือ 1. การติดตาม และประเมินแผนงาน/โครงการ ภายใต้กระบวนการ และทฤษฎีการติดตาม และประเมินผล มีกรอบและแนวทางการติดตามและประเมินผล ดังนี้ 1)ความสอดคล้อง (Relevance) ของยุทธศาสตร์ แผนงาน โครงการ (หรือผลผลิต) ที่กำหนดขึ้นมี ความสอดคล้อง และเหมาะสม 2) ความเพียงพอ (Adequacy) กำหนดทรัพยากรสำหรับติดตามและประเมินผล ประกอบด้วยคน เงิน วัสดุ อุปกรณ์ เครื่องมือในการปฏิบัติงานตามศักยภาพโดยนำเครื่องมือที่มีอยู่จริง ในหน่วยงานมาปฏิบัติงาน 3) ความก้าวหน้า (Progress) ของแผนงาน โครงการต่าง ๆ วัดจากปีงบประมาณที่ผ่านมาโครงการ ที่ต่อเนื่องจากปีงบประมาณที่ผ่านมา 4) ประสิทธิภาพ (Efficiency) เป็นการติดตามและประเมินผลความสัมพันธ์กันระหว่างผลผลิต หรือผลที่ได้รับจริงกับทรัพยากรที่ถูกใช้ในการพัฒนาของหน่วยงาน 5) ประสิทธิผล (Effectiveness) เป็นผลที่ได้จากประสิทธิภาพทำให้เกิดผลลัพธ์และผลผลิต (Outcome and Output) ซึ่งสามารถวัดได้ในเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพ ซึ่งจากกรอบคิดและแนวทางข้างต้น สามารถนำมากำหนดเป็นขั้นตอนการติดตามและประเมินผล ดังนี้ 5.1) ศึกษายุทธศาสตร์ชาติ แผนแม่บท แผนปฏิรูปประเทศด้านการศึกษา นโยบายรัฐบาลที่ เกี่ยวข้องกับการศึกษา และเอกสาร/ข้อมูลโครงการภายใต้ยุทธศาสตร์ชาติ 5.2) กำหนดกรอบการติดตามประเมินผล และการดำเนินงานโครงการภายใต้ยุทธศาสตร์ ชาติจากหน่วยงานในสังกัดกระทรวงศึกษาธิการ แล้วนำมาวิเคราะห์ผลการดำเนินงาน 5.3) กำหนดแบบฟอร์มเพื่อจัดเก็บข้อมูลโครงการตามแผนแม่บท แผนปฏิรูปประเทศด้าน การศึกษา ภายใต้ยุทธศาสตร์ชาติ(พ.ศ. 2561 -2580) 5.4) แจ้งหน่วยงานในสังกัดจัดส่งรายงานความก้าวหน้าการดำเนินการตามยุทธศาสตร์ชาติ ในแบบฟอร์มรายงานที่กำหนด ในรอบ 6 เดือน, 9 เดือน, และ 12 เดือน ของปีงบประมาณ 5.5) ติดตาม ตรวจสอบข้อมูลการรายงานผลการดำเนินโครงการฯ หน่วยงานในสังกัด

24 5.6) วิเคราะห์และประเมินผลความก้าวหน้าการดำเนินงาน ปัญหา/อุปสรรค ตามแผนแม่บท แผนปฏิรูปประเทศด้านการศึกษา ภายใต้ยุทธศาสตร์ชาติ (พ.ศ. 2561 -2580) 5.7) วิเคราะห์และประเมินผลการดำเนินงาน ปัญหา/อุปสรรค ตามยุทธศาสตร์ 5.8) จัดทำรายงานสรุปผลการดำเนินโครงการตามยุทธศาสตร์ ในรอบ 12 เดือน เสนอ ผู้บริหารระดับสูงของกรม 2. การติดตาม ตรวจสอบ และการประเมินผลตามพระราชบัญญัติการจัดทำยุทธศาสตร์ชาติ 2560 “ระเบียบว่าด้วยการติดตาม ตรวจสอบ และประเมินผลแห่งชาติ(eMENSCR)” ระบบสารสนเทศที่ใช้ติดตาม ตรวจสอบ และประเมินผลการดำเนินงานของหน่วยงานผ่านแผนงาน โครงการ หรือการดำเนินการต่างๆ ในการขับเคลื่อนการพัฒนาตามยุทธศาสตร์ชาติและแผนปฏิรูปประเทศ โดยเป็นข้อมูลขนาดใหญ่ที่เชื่อมโยง ข้อมูลจากส่วนราชการต่าง ๆ อย่างบูรณาการ (Electronic Monitoring and Evaluation System of National Strategy and Country Reform: eMENSCR) และต้องรายงานผลการดำเนินการประจำปี ซึ่งต้องรายงานให้ทราบภายใน 90 วัน จากวันที่หน่วยงานรายงานผล สำนักงานพัฒนาเศรษฐกิจและสังคม แห่งชาติ จะรายงานผลต่อคณะกรรมการยุทธศาสตร์ชาติ และคณะรัฐมนตรี ทราบผลต่อไปโครงสร้างงระบบ ติดตามและประเมินผลได้กำหนดระดับการนำเข้าข้อมูลแผนงาน/โครงการซึ่งมี M1 – M6 เป็นระดับของ การนำเข้าข้อมูลการปฏิบัติ M1 ความเชื่อมโยงระดับแผนเป้าหมาย M2 ข้อมูลทั่วไป M3 รายละเอียด โครงการดำเนินงาน M4 แผนการดำเนินงาน/กิจกรรม M5 งบประมาณ M6 ผลการดำเนินงาน และ M7 เป็นระดับการอนุมัติของหัวหน้าส่วนราชการ ซึ่งหมายถึง กรมส่งเสริมการเรียนรู้ 3. การนำเข้าข้อมูลโครงการ/การดำเนินงานของปีงบประมาณ พ.ศ.... หน่วยงานต่าง ๆ ที่รับผิดชอบ โครงการ ต้องนำเข้าข้อมูลของทุกโครงการ/การดำเนินงาน (M1-M5) พร้อมทั้งส่งอนุมัติข้อมูล (M7) ในระบบ eMENSCR ภายในระยะเวลาที่กำหนด สำหรับการนำเข้าข้อมูลแผนระดับที่ 3 ในระบบ eMENSCR กำหนดให้ ทุกหน่วยงานนำแผนระดับที่ 3 ที่ประกาศใช้แล้ว นำเข้าข้อมูลระบบ eMENSCR โดยหน่วยงานที่ได้รับ มอบหมายต้องดำเนินงานตามแนวทางและขั้นตอนที่สำนักงานฯ กำหนด ซึ่งประกอบด้วย 4. แผนปฏิบัติการด้าน... หรือแผนอื่น ๆ ของหน่วยงานต่าง ๆ ทั้งที่มีกฎหมายระบุให้ใช้ชื่อนั้น ๆ และ แผนที่มีกฎหมายบัญญัติให้จัดทำและแผนที่ไม่มีกฎหมายบัญญัติให้จัดทำแต่มีความจำเป็นต้องจัดทำ 2) แผนปฏิบัติราชการราย 5 ปี และรายปี และ 3) รายงานผลสัมฤทธิ์ของแผนปฏิบัติราชการรายปี โครงสร้าง ระบบติดตาม และประเมินผล ที่ก าหนดระดับไว้ M1 – M7 5. การรายงานผลโครงการ/การดำเนินงานของปีงบประมาณ พ.ศ.....ในระบบ eMENSCR ภายใระยะ เวลาที่กำหนด ตามมติคณะรัฐมนตรีเมื่อวันที่ 3 ธันวาคม 2562 ดังนี้ 6. กรณีเป็นโครงการ/การดำเนินงานที่ได้รับงบประมาณตามพระราชบัญญัติงบประมาณรายจ่าย ประจำปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 ขอให้หน่วยงานระดับกองหรือเทียบเท่าที่นำเข้าข้อมูลโครงการ/ การดำเนินงาน รายงานผลการดำเนินงานแต่ละไตรมาส (M 6) พร้อมทั้งส่งอนุมัติข้อมูล (M7) ให้แล้วเสร็จ ภายใน 30 วัน หลังสิ้นสุดแต่ละไตรมาสของปีงบประมาณ ไตรมาสที่ 1 ระบบเปิดระหว่างวันที่ 1 – 30 มกราคม ไตรมาสที่ 2 ระบบเปิดระหว่างวันที่ 1 – 30 เมษายน ไตรมาสที่ 3 ระบบเปิดระหว่างวันที่ 1 – 30 กรกฎาคม ไตรมาสที่ 4 ระบบเปิดระหว่างวันที่ 1 – 30 ตุลาคม

25 กรณีเป็นโครงการ/การดำเนินงานที่ได้รับงบประมาณจากแหล่งอื่น หรือโครงการ/การดำเนินงาน ที่เกิดขึ้นใหม่หลังไตรมาสที่ 1 ขอให้หน่วยงานระดับบกองหรือเทียบเท่าที่นำเข้าข้อมูลโครงการ/การดำเนินงาน รายงานผลการดำเนินงานแต่ละไตรมาส (M6) พร้อมทั้งส่งอนุมัติข้อมูล (M7) ให้แล้วเสร็จภายในระยะเวลา ดังนี้ รอบที่ 1 ระบบเปิดระหว่างวันที่ 1 – 30 เมษายน รอบที่ 2 ระบบเปิดระหว่างวันที่ 1 – 30 กรกฎาคม รอบที่ 3 ระบบเปิดระหว่างวันที่ 1 – 30 ตุลาคม รอบที่ 4 ระบบเปิดระหว่างวันที่ 1 – 30 มกราคม 6. ระดับการขับเคลื่อนแผนแม่บท แผนปฏิรูปประเทศด้านการศึกษา ภายใต้ยุทธศาสตร์ชาติ (พ.ศ. 2561 -2580) ของกระทรวงศึกษาธิการ แบ่งเป็น 3 ระดับ 1. ระดับกรมกำหนดกรอบแนวทางดำเนินงานจากแผนแม่บท แผนปฏิรูปประเทศ ด้านการศึกษา ภายใต้ยุทธศาสตร์ชาติ โดยจัดทำเป็นแผนปฏิบัติราชการ ระยะ 5 ปี และรายปีของหน่วยงาน และการจัดทำโครงการสำคัญ เสนอของบประมาณรายจ่ายประจำปีต่อไป 2. ระดับภาค องค์กรหลักที่มีหน่วยงานและภารกิจในภูมิภาค นำแผนปฏิบัติราชการ ระยะ 5 ปี และรายปีตามกรอบของแผนยุทธศาสตร์ไปจัดทำและปรับปรุงให้สอดคล้องกับสภาพบริบทและสภาพปัญหา การศึกษาในพื้นที่ ตามความต้องการชุมชน โดยกำหนดให้เป็นแผนปฏิบัติราชการประจำปี ระดับภาคและกลุ่ม จังหวัด 3. ระดับจังหวัด มีการจัดทำแผนพัฒนาการศึกษา แผนปฏิบัติราชการประจำปีระดับจังหวัดสามารถ แบ่งเป็นระยะ 5 ปี และรายปี และต้องมีความสอดคล้องเชื่อมโยงกับแผนแม่บท แผนปฏิรูปประเทศ ด้านการศึกษา ภายใต้ยุทธศาสตร์ชาตินโยบายรัฐบาลที่เกี่ยวกับการศึกษา นโยบายด้านความมั่นคงในทิศทาง เดียวกัน แผนภาพ 22 : การติดตามและประเมินผล

26 บทที่ 4 ตัวอย่างการเขียนโครงการ 1. ภาพรวมการขับเคลื่อนการดำเนินการเพื่อบรรลุเป้าหมายยุทธศาสตร์ชาติ การเขียนโครงการต้องดำเนินการวิเคราะห์เนื้อหาสาระของแผนยุทธศาสตร์ เพื่อกำหนดตัวชี้วัด กำหนดค่าเป้าหมาย และกำหนดโครงการที่เรียงลำดับความสำคัญของโครงการ การจัดทำโครงการและการ ดำเนินการตามยุทธศาสตร์ชาติและแผนการปฏิรูปประเทศด้านการศึกษา ผ่านแผนปฏิบัติการและแผนปฏิบัติ ราชการของส่วนราชการ โดยมุ่งเน้นการดำเนินการที่ก่อให้เกิดการบรรลุเป้าหมายของแผนยุทธศาสตร์ในทุกระดับ รวมถึงแนวทางการพัฒนาประเทศที่สำคัญคือการมองเป้าหมายการพัฒนาร่วมกันของแต่ละโครงการ ตาม แผนปฏิบัติการ แผนปฏิบัติราชกาประจำปี ที่เป็นรูปธรรมที่สามารถส่งผลต่อการบรรลุเป้าหมายการนำ แผนปฏิบัติสู่ความสำเร็จ โดยมีแนวทางจากสำนักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติดังนี้ แผนภาพ 23 : ภาพรวมการขับเคลื่อนการดำเนินการเพื่อบรรลุเป้าหมายยุทธศาสตร์ชาติ

27 แผนภาพ 24 : แนวทางการขับเคลื่อนยุทธศาสตร์ชาติไปสู่การปฏิบัติตามหลักการบริหารงานคุณภาพ (PDCA) แผนภาพ 25 : แนวทางการขับเคลื่อนการดำเนินงานเพื่อบรรลุเป้าหมายตามยุทธศาสตร์ชาติ

28 แผนภาพ 26 : การขับเคลื่อนการดำเนินการเพื่อบรรลุเป้าหมายยุทธศาสตร์ชาติ 2 ขั้นตอนการจัดทำโครงการเพื่อขับเคลื่อนการบรรลุเป้าหมายตามยุทธศาสตร์ชาติ ในการจัดทำโครงการเพื่อขับเคลื่อนการบรรลุเป้าหมายตามยุทธศาสตร์ชาติมีขั้นตอนดังนี้ ขั้นตอนที่ 1 ศึกษาแนวทาง หลักการ และข้อมูลที่เกี่ยวข้องในการจัดทำโครงการฯ ผลลัพธ์เข้าใจแนวทาง หลักการและข้อมูลที่เกี่ยวข้องตามทิศทางการพัฒนาประเทศในการจัดทำ โครงการ/การดำเนินงานให้เป็นไปในทิศทางเดียวกัน ขั้นตอนที่ 2 วิเคราะห์เลือกเป้าหมายแผนแม่บทย่อย (Y1) ในการจัดทำโครงการฯ ผลลัพธ์เลือกเป้าหมายแผนแม่บทย่อย (Y1) ที่หน่วยงานพิจารณาแล้วว่ามีความเกี่ยวข้องจำเป็น และเหมาะสมในการจัดทำโครงการ/การดำเนินงาน ขั้นตอนที่ 3 วิเคราะห์และเลือกปัจจัยภายใต้องค์ประกอบของห่วงโว่คุณค่าฯ ผลลัพธ์ เลือกปัจจัยที่หน่วยงานพิจารณาแล้วว่ามีความเหมาะสมและจำเป็นที่ต้องจัดทำโครงการ/ การดำเนินงานมารองรับ ขั้นตอนที่ 4 จัดทำร่างข้อเสนอโครงการฯ ผลลัพธ์ได้ร่างข้อเสนอโครงการฯ ที่ส่งผลต่อการขับเคลื่อนการบรรลุผลลัพธ์ตามเป้าหมายแผน แม่บทย่อย (Y1) บนหลักการความสัมพันธ์เชิงเหตุและผล (XYZ) และอยู่บนฐานข้อมูลเชิงประจักษ์ ขั้นตอนที่ 5 ประเมินและปรับปรุงร่างข้อเสนอโครงการฯ ผลลัพธ์ได้ร่างข้อเสนอโครงการฯที่มีคุณภาพ พร้อมเสนอเป็นโครงการเพื่อขับเคลื่อนการบรรลุ เป้าหมายตามยุทธศาสตร์ชาติตามกระบวนการต่อไป ดังตารางสรุป

29 แผนภาพ 27 : ขั้นตอนการจัดทำโครงการเพื่อขับเคลื่อนการบรรลุเป้าหมายตามยุทธศาสตร์ชาติ ขั้นตอนที่ 1 ศึกษาแนวทาง หลักการ และข้อมูลที่เกี่ยวข้องในการจัดทำโครงการฯ หน่วยงานศึกษาแนวทาง หลักการและข้อมูลที่เกี่ยวข้องตามทิศทางการพัฒนาประเทศ เพื่อให้ สามารถจัดทำโครงการ/การดำเนินงานให้เป็นไปในทิศทางเดียวกัน โดยทุกโครงการฯต่อไปนี้ต้องส่งผลต่อการ ขับเคลื่อนการบรรลุผลลัพธ์ตามเป้าหมายของแผนแม่บทภายใต้ยุทธศาสตร์ชาติ โดยยึดหลักการความสัมพันธ์ เชิงเหตุและผล (Causal Relationship : XYZ) แผนภาพ 28 : ขั้นตอนที่ 1 ศึกษาแนวทาง หลักการ และข้อมูลที่เกี่ยวข้องในการจัดทำโครงการ

30 แผนภาพ 29 : ขั้นตอนที่ 1 ศึกษาแนวทาง หลักการ และข้อมูลที่เกี่ยวข้องในการจัดทำโครงการ แผนภาพ 30 : หลักการความสัมพันธ์เชิงเหตุและผล (Causal Relationship : XYZ)

31 ขั้นตอนที่ 2 วิเคราะห์เลือกเป้าหมายแผนแม่บทย่อย (Y1) ในการจัดทำโครงการฯ แผนภาพ 31 : การวิเคราะห์เลือกเป้าหมายแผนแม่บทย่อย(Y1) ในการจัดทำโครงการฯ 2.1 หน่วยงานศึกษาแผนแม่บทภายใต้ยุทธศาสตร์ชาติโดยเฉพาะเป้าหมายแผนแม่บท (Y1) ทั้ง 140 เป้าหมายประกอบกับภารกิจหน้าที่และความรับผิดชอบของหน่วยงานเพื่อพิจารณาความเกี่ยวข้อง และการมีส่วนร่วมของหน่วยงานในการร่วมขับเคลื่อน Y(1) ให้บรรลุเป้าหมาย แผนภาพ 32 : การวิเคราะห์เลือกเป้าหมายแผนแม่บทย่อย(Y1) ในการจัดทำโครงการฯ

32 แผนภาพ 33 : การวิเคราะห์เลือกเป้าหมายแผนแม่บทย่อย(Y1) ในการจัดทำโครงการฯ แผนภาพ 34 : การวิเคราะห์เลือกเป้าหมายแผนแม่บทย่อย(Y1) ในการจัดทำโครงการฯ

33 ขั้นตอนที่ 3 วิเคราะห์และเลือกปัจจัยภายใต้องค์ประกอบของห่วงโว่คุณค่าฯ แผนภาพ 35 : วิเคราะห์และเลือกปัจจัยภายใต้องค์ประกอบของห่วงโซ่คุณค่าฯ แผนภาพ 36 : วิเคราะห์และเลือกปัจจัยภายใต้องค์ประกอบของห่วงโซ่คุณค่าฯ

34 แผนภาพ 37 : วิเคราะห์และเลือกปัจจัยภายใต้องค์ประกอบของห่วงโซ่คุณค่าฯ แผนภาพ 38 : แนวทางการวิเคราะห์ห่วงโซ่คุณค่าฯประกอบการจัดทำร่างข้อเสนอโครงการ

35 แผนภาพ 39 : หลักการหา Who แผนภาพ 40 : หลักการหา What ปัจจัย

36 แผนภาพ 41 : หลักการหา What ประเด็น ขั้นตอนที่ 4 จัดทำร่างข้อเสนอโครงการฯ หน่วยงานจัดทำร่างข้อเสนอโครงการฯ บนฐานข้อมูลเชิงประจักษ์ เพื่อให้ส่งผลต่อการขับเคลื่อน การบรรลุผลลัพธ์ตามเป้าหมายแผนแม่บทย่อย (Y1) ได้อย่างเป็นรูปธรรมโดยข้อมูลที่ระบุในร่างข้อเสนอ โครงการฯ ต้องมีความสอดคล้องและเป็นไปในทิศทางเดียวกัน แผนภาพ 42 : จัดทำร่างข้อเสนอโครงการฯ

37 แบบฟอร์มร่างข้อเสนอโครงการฯ ประกอบด้วย 3 ส่วน ดังนี้ ส่วนที่ 1 ความสอดคล้องกับยุทธศาสตร์ แผนแม่บทภายใต้ยุทธศาสตร์ชาติ แผนระดับที่ 2 อื่นๆ และแผนระดับที่ 3 รวมถึงห่วงโซ่คุณค่าฯ แผนภาพ 43 : แบบฟอร์มร่างข้อเสนอโครงการฯ ส่วนที่ 1 แผนภาพ 44 : แบบฟอร์มร่างข้อเสนอโครงการฯ ส่วนที่ 1 (ต่อ)

38 ส่วนที่ 2 เนื่อหาสาระสำคัญของโครงการ (X) แผนภาพ 45 : แบบฟอร์มร่างข้อเสนอโครงการฯ ส่วนที่ 2 แผนภาพ 46 : แบบฟอร์มร่างข้อเสนอโครงการฯ ส่วนที่ 2 (ต่อ)

39 ส่วนที่ 3 แผนการดำเนินงาน/กิจกรรม/งบประมาณ แผนภาพ 47 : แบบฟอร์มร่างข้อเสนอโครงการฯ ส่วนที่ 3 แผนภาพ 48 : ตารางตรวจสอบความสอดคล้องของรายละเอียดต่าง ๆ ในร่างข้อเสนอโครงการ ฯ

40 แผนภาพ 49 : สรุปจัดทำร่างข้อเสนอโครงการ ฯ ขั้นตอนที่ 5 ประเมินและปรับปรุงร่างข้อเสนอโครงการฯ แผนภาพ 50 : ประเมินและปรับปรุงร่างข้อเสนอโครงการฯ

41 หน่วยงานประเมินร่างข้อเสนอโครงการฯ ตามแบบประเมินโครงการเบื้องต้นเพื่อตรวจสอบว่า (ร่าง) ข้อเสนอโครงการฯผ่านเกณฑ์ครบทุกข้อ หน่วยงานจะพิจารณาร่างข้อเสนอโครงการฯ ตามแบบประเมิน โครงการเบื้องต้นอย่างละเอียดเป็นรายข้อ เพื่อให้ได้โครงการฯ ที่มีคุณภาพและสอดคล้องกับแบบประเมิน ดังนี้ แผนภาพ 51 : ประเมินและปรับปรุงร่างข้อเสนอโครงการฯ (ต่อ) แผนภาพ 52 : ร่างข้อเสนอโครงการฯ ที่ผ่านเกณฑ์เบื้องต้น

42 เกณฑ์ที่ 1 โครงการส่งผลต่อปัจจัยและองค์ประกอบหลักภายใต้ห่วงโซ่คุณค่าของเป้าหมายแผน แม่บทย่อย (Y1) ที่เลือกมา (ตามข้อเท็จจริง) และสามารถส่งผลต่อการบรรลุเป้าหมายแผนแม่บท และยุทธศาสตร์ชาติตามหลักการ XYZ แผนภาพ 53 : ตารางเกณฑ์ที่ 1 แผนภาพ 54 : ตารางเกณฑ์ที่ 1 (ต่อ)

43 แผนภาพ 55 : ตัวอย่างโครงการฯ เกณฑ์ที่ 2 ความจำเป็นต้องมีหรือไม่มีโครงการนี้ แผนภาพ 56 : เกณฑ์ที่ 2

44 แผนภาพ 57 : ตัวอย่างเกณฑ์ที่ 2 เกณฑ์ที่ 3 โครงการเป็นการจัดทำจากข้อมูลเชิงประจักษ์ แผนภาพ 58 : เกณฑ์ที่ 3 โครงการเป็นการจัดทำจากข้อมูลเชิงประจักษ์

45 แผนภาพ 59 : ตารางวิเคราะห์เกณฑ์ที่ 3 แผนภาพ 60 : เกณฑ์ที่ 3 โครงการเป็นการจัดทำจากข้อมูลเชิงประจักษ์(ต่อ)

46 เกณฑ์ที่ 4 โครงการมีวัตถุประสงค์ ผลผลิต ผลลัพธ์และกลุ่มเป้าหมายผู้รับประโยชน์ เป็นองค์ประกอบ ที่ชัดเจนสามารถส่งผลต่อการบรรลุเป้าหมายของโครงการอย่างเป็นรูปธรรม แผนภาพ 61 : เกณฑ์ที่ 4 แผนภาพ 62 : ตารางเกณฑ์ที่ 4

47 แผนภาพ 63 : เกณฑ์ที่ 4 (ต่อ) เกณฑ์ที่ 5 โครงการมีแผนการดำเนินงานและกิจกรรมที่ชัดเจน เป็นไปได้จริง และส่งผลโดยตรง ต่อการบรรลุเป้าหมายและวัตถุประสงค์ของโครงการอย่างแท้จริง แผนภาพ 64 : เกณฑ์ที่ 5