หนังสือที่ระลึกงานถวายผ้าพระกฐินพระราชทานกรมการปกครอง ประจำปี 2564รม 64

อนุสรณก์ ารถวายผ้าพระกฐนิ พระราชทาน
กรมการปกครอง ประจำ� ปี ๒๕๖๔

³ วดั เสนาสนารามราชวรวหิ าร
ตำ� บลหวั รอ อำ� เภอพระนครศรอี ยุธยา
จงั หวัดพระนครศรีอยธุ ยา
วนั ศกุ ร์ที่ ๕ พฤศจิกายน พ.ศ. òõ๖๔

คำ�นำ�
ประเพณีการทอดกฐิน  ถือเป็นเทศกาลและพิธีการที่ส�ำคัญทาง
พุทธศาสนาโดยพุทธศาสนิกชนชาวไทยยึดถือปฏิบัติสืบทอดกันมาตั้งแต่พุทธกาล
ซ่ึงเป็นภาพสะท้อนถึงความเช่ือและความศรัทธาในหลักค�ำสอนของพระพุทธ
ศาสนาท่ีหยงั่ รากลึก และหลอมรวมเขา้ กบั วถิ ีชวี ติ ของคนไทยได้อยา่ งกลมกลนื
มาช้านาน อกี ทง้ั เพื่อจรรโลงส่งเสรมิ พุทธศาสนาให้เจริญรุง่ เรือง โดยจดั ท�ำตั้งแต่
วันแรม ๑ ค�่ำ เดือน ๑๑ จนถงึ วนั ข้ึน ๑๕ ค�่ำ เดือน ๑๒ จะกระท�ำก่อนหรอื หลัง
จากน้ไี ม่ได้ ก�ำหนดทอดกฐินปลี ะ ๑ คร้งั และถือว่าการทอดกฐินเปน็ มหากศุ ล
และอานสิ งสท์ ย่ี งิ่ ใหญ่ส�ำหรับผทู้ อดกฐนิ
พระมหากษัตริยาธิราชเจ้าที่ทรงเป็นพระพุทธมามกะ  ทรงท�ำนุบ�ำรุง
พระพุทธศาสนาสืบสานกันมาจนเป็นประเพณีโบราณราชประเพณีโดยมิได้
ขาดสาย  ดังนั้น  กฐินพระราชทานเป็นกฐินท่ีพระเจ้าแผ่นดินทรงพระกรุณา
โปรดเกล้าโปรดกระหม่อม  พระราชทานผ้าพระกฐินให้หน่วยงานราชการหรือ
บุคคลทเี่ หมาะสมนำ� ไปถวายยงั พระอารามหลวง นอกเหนอื จากท่กี ำ� หนดวา่ จะ
เสดจ็ พระราชด�ำเนินไปด้วยพระองค์เอง
สำ� หรับในปีพุทธศกั ราช ๒๕๖๔ กรมการปกครอง ได้รบั พระราชทาน
พระมหากรุณาธคิ ณุ จาก พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ ัวทรงพระกรณุ าโปรดเกล้า
โปรดกระหม่อม  พระราชทานผ้าพระกฐินไปทอดถวาย  ณ  วัดเสนาสนาราม
ราชวรวหิ าร ตำ� บลหวั รอ อ�ำเภอพระนครศรีอยธุ ยา จงั หวัดพระนครศรีอยธุ ยา
และการถวายผ้าพระกฐินพระราชทานในคร้ังน้ี  กรมการปกครองได้จัดพิมพ์
หนังสือท่ีระลึก  เพ่ือมอบให้ผู้มีจิตศรัทธาที่ได้ร่วมบริจาคจตุปัจจัยและร่วม
อนโุ มทนาบุญ

การถวายผ้าพระกฐินพระราชทานในคร้ังน้ีได้รับความร่วมมือเป็นอย่างดี
โดยได้รับความร่วมมือจากบุคคลและคณะบุคคลหลายฝ่าย  ท้ังจากข้าราชการ
กรมการปกครอง ภาคเอกชน ตลอดจนประชาชนทั่วไป
กรมการปกครอง จงึ ขอขอบคุณผ้ทู ม่ี ีสว่ นเกย่ี วขอ้ งมา ณ โอกาสน้ี และ
ขออานสิ งสแ์ ห่งการถวายผ้าพระกฐินพระราชทานจงบนั ดาลให้ทกุ ทา่ นท่ีร่วมกัน
ด้วยจิตอันเป็นกุศล  โปรดอ�ำนวยอวยพรให้ท่านและครอบครัวประสบความสุข
ความเจริญรุง่ เรอื ง สขุ ภาพพลานามัยสมบูรณ์ ด้วยจตรุ พธิ พรชัยโดยทวั่ กนั

(นายธนาคม จงจิระ)
อธิบดีกรมการปกครอง

สารบญั
w ก�ำหนดการถวายผ้าพระกฐนิ พระราชทานกรมการปกครอง ๕
w ประวัตคิ วามเปน็ มาความรเู้ รอื่ งกฐนิ และการถวายผ้าพระกฐินพระราชทาน ๗
w กรมการปกครองกบั การถวายผา้ พระกฐินพระราชทาน ๓๐
w วัดเสนาสนารามราชวรวิหาร ๓๔
ต�ำบลหัวรอ อ�ำเภอพระนครศรอี ยุธยา จังหวดั พระนครศรอี ยุธยา
w ประวัติวัดเสนาสนารามราชวรวหิ าร ๓๗
w ประวตั ิเจา้ อาวาสวดั เสนาสนารามราชวรวหิ าร ๔๑
w โบราณสถานและโบราณวตั ถุท่ีส�ำคัญต่างๆ ภายในวัดพระอโุ บสถ ๔๓
l พระสมั พุทธมนุ ี
l ภาพเขยี นจติ กรรมฝาผนัง
l พระเจดีย์
l พระวหิ ารอินทร์แปลง
l พระอนิ ทรแ์ ปลง
l พระวหิ ารพระพุทธไสยาสน์
l พระพุทธไสยาสน์
l พระพทุ ธปางป่าลไิ ลยก์
l หลวงพ่อพทุ ธอุปถมั ภ์
l พระนิรนั ตราย
w สถานท่สี ำ� คัญ ๗๘
l โบราณวัตถุที่ส�ำคัญ
l พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ จันทรเกษม

กำ� หนดการ
พิธถี วายผ้าพระกฐินพระราชทาน ของกรมการปกครอง

ณ วดั เสนาสนารามราชวรวหิ าร
ตำ� บลหัวรอ อ�ำเภอพระนครศรีอยธุ ยา จงั หวดั พระนครศรีอยธุ ยา

วนั ศกุ ร์ท่ี ๕ พฤศจกิ ายน ๒๕๖๔ เวลา ๑๔.๐๐ น.

[[

วันศุกรท์ ี่ ๕ พฤศจกิ ายน ๒๕๖๔
เวลา ๑๓.๐๐ น. - ข้าราชการ ผมู้ ีเกยี รติ และประชาชนพร้อมกนั
ณ บริเวณหนา้ พระอโุ บสถ วดั เสนาสนารามราชวรวิหาร
เวลา ๑๔.๐๐ น. - ประธานในพิธเี ดนิ ทางถงึ บรเิ วณพระอโุ บสถ
วดั เสนาสนารามราชวรวิหาร
- ประธานในพิธเี ดนิ ไปยงั โต๊ะหม่บู ชู าหนา้ พระอุโบสถ
และถวายความเคารพพระบรมฉายาลกั ษณ์ (คำ� นับ ๑ คร้งั )
- ประธานในพธิ ีเปิดกรวยดอกไมธ้ ูปเทยี นแพ และ
ถวายความเคารพอีกคร้งั หน่ึง (ค�ำนบั ๑ ครัง้ )
- ประธานในพิธรี บั ผา้ พระกฐนิ อมุ้ ประคอง ยนื ตรง
(บรรเลงเพลงสรรเสรญิ พระบารมี) จบแลว้ ถวายความเคารพ
(คำ� นับ ๑ ครั้ง)
- ประธานในพิธเี ดนิ เข้าส่พู ระอุโบสถ วางผ้าพระกฐินทีพ่ านแวน่ ฟ้า
หน้าพระสงฆ์ รูปที่ ๒

- ประธานในพธิ ีจดุ ธปู เทียนบูชาพระประธานประจ�ำพระอุโบสถ
คุกเข่ากราบ ๓ คร้ัง
- เสรจ็ แล้วไปทพี่ านแว่นฟ้า หยิบผา้ หม่ พระประธาน
(วางอยู่บนผ้าไตร) ส่งให้เจา้ หน้าทีว่ ัด หรือไวยาวัจกร
- ประธานในพธิ ีอ้มุ ประคองผ้าพระกฐิน ประนมมอื หนั หนา้
ไปทางพระประธาน กล่าว นะโม... (๓ จบ) แล้วหนั กลับมา
ทางพระสงฆ์ กล่าวคำ� ถวายผ้าพระกฐิน จบแล้ว วางผา้ พระกฐิน
บนพานแว่นฟา้ หน้าพระสงฆร์ ปู ท่ี ๒ ยกท้ังพานประเคน
พระสงฆ์รปู ที่ ๒ แลว้ ประเคน เทยี นพระปาฏิโมกข์ (ยกทง้ั พาน)
ประธานในพธิ กี ลับไปนง่ั ณ เก้าอีท้ จ่ี ดั ไว้

- พระสงฆ์รปู ทไ่ี ดร้ ับฉนั ทานุมัตใิ หเ้ ป็นผู้ครองผ้าพระกฐนิ
ลงไปครองผ้า แล้วกลบั มานั่งทอ่ี าสนะ
- พธิ ีกรานผา้ พระกฐนิ
- ประธานในพิธปี ระเคนเคร่อื งบริวารพระกฐินทัง้ หมด
แด่พระองค์ครอง (พระสงฆ์รปู ที่ ๑)
- ประธานในพธิ ีถวายผ้าไตรให้พระคู่สวด ๒ รูป
(พระสงฆ์รปู ท่ี ๒ และรูปที่ ๓)
- ผรู้ ว่ มพิธีถวายเครื่องไทยธรรมแดพ่ ระสงฆ์
- พธิ กี รประกาศอนโุ มทนาผู้บรจิ าคโดยเสดจ็ พระราชกศุ ล
- ประธานในพธิ ีถวายเงนิ โดยเสด็จพระราชกุศลแด่ประธานสงฆ์
- พระสงฆ์อนโุ มทนา (ยกมอื พนม) และถวายอดิเรก
(ไมต่ ้องพนมมอื )
- ประธานในพธิ กี รวดน�ำ้ รับพร (ผู้เข้ารว่ มพธิ ียกมือพนม)
- ประธานในพิธีมอบเงินบ�ำรุงการศึกษาให้แก่โรงเรียน
ในความอปุ ถัมภ์ของวัด
- ประธานในพิธกี ราบลาพระรัตนตรยั และกราบลาพระสงฆ์
- เสรจ็ พธิ ี
หมายเหต ุ
------------------------
- ประธาน แต่งเครอ่ื งแบบปกตขิ าว ไมส่ วมหมวก
- ขา้ ราชการ แต่งเคร่อื งแบบปกติขาว ไม่สวมหมวก
- ผ้มู ีเกยี รติ แตง่ ชดุ ผา้ ไทย/ชดุ สุภาพ

¡ÃÁ¡Òû¡¤Ãͧ
¡Ñº¡ÒöÇÒ¼Òé ¾ÃС°Ô¹¾ÃÐÃÒª·Ò¹

และความรเู้ รอื่ งกฐิน

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
·Ã § ¾ÃÐ ¡ Ã Ø ³ Ò â » Ã´à ¡ ÅéÒ Ï  ã Ëé
¡ÃÁ¡Òû¡¤Ãͧ â´Âนายธนาคม จงจริ ะ
͸Ժ´Õ¡ÃÁ¡Òû¡¤Ãͧ ¾ÃéÍÁ¤³Ð
¢éÒÃÒª¡Òà ÃѺ¾ÃÐÃÒª·Ò¹¼éÒ¾ÃС°Ô¹
件ÇÒÂá´¾่ ÃÐÀ¡Ô ÉสØ §¦à์ ªè¹·àèÕ ¤Â»¯ºÔ µÑ Ô
ÁÒ·Ø¡»ี â´Â»¹Õ ¡Õé Ó˹´·Í´¼Òé ¾ÃС°Ô¹
³ วัดเสนาสนารามราชวรวิหาร ต�ำบล
หัวรอ อ�ำเภอพระนครศรีอยุธยา จังหวัด
พระนครศรีอยธุ ยา
¤ÇÒÁÃÙàé Ãè×ͧ “¡°Ô¹”
ñ. ¤ÇÒÁËÁÒÂ
๑.๑ คำ� ว่า “กฐิน” มีความหมายเกีย่ วข้องกัน ๔ ประการ คือ
- เป็นชื่อของกรอบไม้ อันเป็นแม่แบบส�ำหรับท�ำจีวร
ซึ่งอาจเรียกว่า “สะดึง” ก็ได้
- à»ç¹ªÍ×è ¢Í§¼Òé ·èÕ¶ÇÒÂáดสè §¦àì ¾×èÍ·Ó¨ÕÇà µÒÁẺ
ËÃÍ× ¡ÃͺäÁé¹Ñé¹
- à»ç¹ªè×ͧ͢ºØญ­ ¡ÔÃÔÂÒ ã¹¡ÒöÇÒ¼Òé ¡°Ô¹ à¾è×ÍãËé
ส§¦·ì Óà»ç¹¨ÕÇÃ

7

- à»ç¹ªÍ×è ¢Í§สѧ¦¡ÃÃÁ ¤×Í ¡Ô¨¡ÃÃÁ¢Í§ส§¦ì·èÕ ¨ÐµéͧÁÕ
¡ÒÃสÇ´»ÃСÒÈ¢ÍÃѺ¤ÇÒÁàË繪ͺ¨Ò¡·Õè»ÃЪØÁส§¦ì㹡ÒÃÁͺ¼Òé ¡°Ô¹
ãËáé ¡èÀÔ¡ÉØÃÙ»ã´Ãٻ˹Öè§
¡°Ô¹·èÕà»ç¹ª×èͧ͢¡ÃͺäÁé ¡ÃͺäÁáé ÁèẺสÓËÃѺ·Ó¨ÕÇÃ
«Öè§ÍÒ¨àÃÕ¡ÇÒè “สд֧” ¡äç ´é¹Ñ¹é à¹×èͧ¨Ò¡ã¹¤Ãéѧ¾·Ø ¸¡ÒÅ ¡Ò÷ӨÇÕ Ã
ãËÁé ÕÃÙ»ÅѡɳеÒÁ·èÕ¡Ó˹´¡ÃзÓä´âé ´ÂÂÒ¡ ¨Ö§µéͧ·Ó¡ÃͺäÁé
สÓàÃç¨ÃÙ»äÇéà¾×èÍà»ç¹ÍØ»¡Ã³สì Ó¤Ñญ­ã¹¡Ò÷Óà»ç¹¼Òé ËÁè ËÃ×ͼéÒËèÁ«Íé ¹
·èàÕ ÃÕ¡ÇèÒ “¨ÕÇÔ à»ç¹ª×èÍÃÇÁ¢Í§¼Òé ¼×¹ã´¼×¹Ë¹Ö觡äç ´é ã¹ÀÒÉÒä·Â¹ÔÂÁ
àÃÂÕ ¡¼Òé ¹è§Ø ÇÒè “สº§” ¼Òé ËèÁÇèÒ “¨ÇÕ Ã” ¼Òé ËèÁ«Íé ¹ÇèÒ “ส§Ñ ¦Ò¯”Ô ¡Ò÷ӼÒé
â´ÂÍÒÈÑÂáÁèáººàª¹è ¹Õé ¤×Í·Òº¼éÒŧ仡ѺáÁáè ºº áÅéǵѴàÂçºÂÍé Á
·ÓãËéàสÃç¨ã¹Ç¹Ñ ¹¹éÑ ´éǤÇÒÁสÒÁ¤Ñ ¤¢Õ ͧส§¦ì à»ç¹¡ÒÃÃèÇÁáçÃÇè Á㨡¹Ñ ·Ó¡Ô¨
·àèÕ ¡´Ô ¢¹Öé áÅÐàÁÍ×è ·ÓàสÃç¨ËÃÍ× ¾¹é ¡Ó˹´¡ÒÅáÅÇé áÁáè ººËÃÍ× ¡°Ô¹¹¹Ñé ¡Ãç Í×é
à¡çºäÇéãªãé ¹¡Ò÷ӼéÒàª¹è ¹éѹÍÕ¡ã¹»µÕ Íè æ ä» ¡ÒÃÃé×ÍẺäÁ¹é ÕéàÃÕ¡ÇèÒ
“à´ÒД ¤ÓÇÒè “¡°Ô¹à´ÒД ËÃÍ× “à´ÒС°Ô¹” ¨Ö§ËÁÒ¶§Ö ¡ÒÃÃÍ×é äÁéáÁèẺ
à¾è×Íà¡çºäÇéãªéã¹âÍ¡Òส˹éÒ
¡°¹Ô ·èàÕ »ç¹ª×èͧ͢¼Òé ËÁÒ¶֧ ¼Òé ·Õè¶ÇÒÂãËàé »ç¹¡°Ô¹ÀÒÂã¹
¡Ó˹´¡ÒÅ ñ à´×͹ ¹ÑºµéѧáµÇè ѹáÃÁ ñ ¤èÓ à´×͹ ññ ¶Ö§Çѹ¢éÖ¹
ñõ ¤èÓ à´×͹ ñò ¼Òé ·èÕ ¨Ð¶ÇÒ¹éѹ¨Ðà»ç¹¼éÒãËÁËè Ã×ͼÒé à·ÕÂÁãËÁè
àªè¹ ¼Òé ¿Í¡สÐÍÒ´ËÃ×ͼéÒà¡èÒËÃ×ͼéҺѧสØ¡ØÅ ¤×ͼéÒ·Õèà¢Ò·Ôé§áÅÇé
áÅÐà»ç¹¼éÒà»Íé× ¹½èعËÃ×ͼÒé µ¡µÒÁÃéÒ¹¡çä´é ¼éÙ¶ÇÒ¨Ðà»ç¹¤ÄËÑส¶¡ì çä´é
à»ç¹¾ÃÐÀ¡Ô ÉËØ Ã×ÍสÒÁà³Ã¡äç ´é ¶ÇÒÂáด¾è ÃÐส§¦ìáÅÇé ¡àç »ç¹Í¹Ñ ãªäé ´é
¡°Ô¹·èÕà»ç¹ª×èͧ͢ºØ­ญ¡ÔÃÔÂÒ ¤×Í ¡ÒöÇÒ¼Òé ¡°Ô¹à»ç¹·Ò¹
¾ÃÐส§¦ì¼éÙ¨Ó¾ÃÃÉÒÍÂÙèã¹ÇÑ´ã´ÇѴ˹Ö觤ú ó à´×͹ à¾è×Íส§à¤ÃÒÐËì
¼»éÙ Ãоĵ»Ô ¯ºÔ µÑ ªÔ ͺãËéÁ¼Õ Òé ¹§èØ ËÃÍ× ¼Òé ËÁè ãËÁè ¨Ðä´éãªé¼Å´Ñ à»ÅÂÕè ¹¢Í§à¡èÒ

8

·èÕ ¨Ð¢Ò´ËÃÍ× ªÓÃ´Ø ¡Ò÷ӺญØ ­¶ÇÒ¼éÒ¡°Ô¹ ËÃÍ× ·àèÕ ÃÂÕ ¡ÇèÒ “·Í´¡°Ô¹” ¤Í×
¡Ò÷ʹËÃ×ÍÇÒ§¼éÒŧä»áÅÇé ¡ÅèÒǤӶÇÒÂã¹·èÒÁ¡ÅÒ§ส§¦ì àÃÕ¡ä´éÇÒè
à»ç¹¡ÒÅ·Ò¹ ¤Í× ¡ÒöÇÒ·ҹ··èÕ Óä´é੾ÒСÒÅ ñ à´Í× ¹ ´§Ñ ¡ÅèÒÇ㹡°Ô¹
·èÕà»ç¹ª×èͧ͢¼Òé ¶éÒ¶ÇÒ¡è͹˹Òé ¹éѹËÃ×ÍËÅѧ¨Ò¡¹éѹäÁàè »ç¹¡°Ô¹
·Òè ¹¨Ö§¶×ÍÇÒè âÍ¡Òส·Óä´éÂÒ¡
¡°¹Ô ·àÕè »ç¹ªÍè× ¢Í§ส§Ñ ¦¡ÃÃÁ ¤Í× ¡Ô¨¡ÃÃÁ¢Í§ส§¦ì ¡ç¨ÐµéͧÁÕ
¡ÒÃสÇ´»ÃСÒÈ¢ÍÃѺ¤ÇÒÁàË繪ͺ¨Ò¡·Õè»ÃЪØÁส§¦ì㹡ÒÃÁͺ
¼Òé ¡°Ô¹ãËéá¡èÀÔ¡ÉØÃÙ»ã´Ãٻ˹Öè§ àÁ×èÍ·Ó¨ÕÇÃสÓàÃç¨áÅéÇ´Çé ¤ÇÒÁÃÇè ÁÁ×Í
¢Í§ÀÔ¡ÉØ·Ñé§ËÅÒ ¡ç¨Ðä´àé »ç¹âÍ¡ÒสãËéä´éªèÇ¡ѹ·Ó¨ÕÇâͧÀÔ¡ÉØÃÙ»
Í×è¹ ¢ÂÒÂàÇÅÒ·Ó¨ÕÇÃä´éÍÕ¡ ô à´×͹ ·Ñ駹Õé à¾ÃÒÐã¹สÁѾط¸¡ÒÅ
¡ÒÃËÒ¼éÒ·Ó¨ÇÕ Ã·Óä´âé ´ÂÂÒ¡ äÁè·Ã§Í¹ญ­Ø ÒµãËàé ¡ºç สÐสÁ¼éÒäÇéà¡Ô¹ ñð ǹÑ
áµàè ÁÍè× ä´ªé Çè ¡¹Ñ ·Óส§ั ¦¡ÃÃÁàÃÍè× §¡°Ô¹áÅéÇ Í¹­ญØ ÒµãËéáสǧËÒ¼Òé áÅÐࡺç
¼Òé äÇé·Óà»ç¹¨ÕÇÃä´¨é ¹µÅÍ´Ä´Ù˹ÒÇ ¤×ͨ¹¶§Ö Ç¹Ñ ¢¹éÖ ñõ ¤èÓ à´×͹ ô
¢Íé ¤ÇÒÁ´§Ñ ¡ÅÒè ÇÁÒáÅÇé ¢éÒ§µé¹¨ÐàËç¹ÇÒè ¤ÇÒÁËÁÒ¢ͧ¤ÓÇÒè ¡°Ô¹
ÁÕ¤ÇÒÁËÁÒÂà¡ÕèÂÇ¢Íé §¡Ñ¹ ô »ÃСÒà àÁ×èÍส§¦ì·Óสั§¦¡ÃÃÁàÃ×èͧ¡°Ô¹áÅéÇ
áÅлÃЪØÁ¡¹Ñ ͹ØâÁ·¹Ò¡°Ô¹ ¤Í× áส´§¤ÇÒÁ¾Íã¨ÇÒè ä´é¡ÃÒ¹¡°Ô¹àสÃç¨áÅÇé
¡çà»ç¹Í¹Ñ àสÃ稾ԸÕ
ñ.ò ¤ÓÇèÒ “¡ÃÒ¹¡°Ô¹” ¤×Í¡ÒÃÅÒ´ËÃ×Í·Òº¼Òé ŧ仡ºÑ ¡ÃͺäÁé
áÁèẺà¾Íè× µÑ´àºç ÂéÍÁ·Óà»ç¹¨ÕÇü׹㴼׹˹Öè§
ñ.ó ¤ÓÇèÒ “¡Òèͧ¡°Ô¹” ¤Í× ¡ÒÃáส´§¤ÇÒÁ¨Ó¹§à»ç¹ÅÒÂÅ¡Ñ É³ìÍ¡Ñ ÉÃ
ËÃ×Í´Çé ÂÇÒ¨ÒµÍè ·Ò§ÇÑ´ÇèÒ ¨Ð¹Ó¡°Ô¹ÁÒ¶ÇÒÂàÁ×è͹éѹàÁè×͹Õé áÅéÇáµè¨Ð
µ¡Å§¡¹Ñ áµè¨ÐµÍé §ÀÒÂã¹à¢µàÇÅÒ ñ à´×͹ µÒÁ·èÕ¡Ó˹´ã¹¾ÃÐÇÔ¹ÂÑ
ñ.ô ¤ÓÇèÒ “Í»âÅ¡¹¡ì °Ô¹” ËÁÒ¶§Ö ¡Ò÷ÀèÕ ¡Ô ÉÃØ »Ù ã´Ã»Ù ˹Öè§àส¹Í¢¹éÖ
ã¹·Õ»è ÃЪÁØ ส§¦ì ¶ÒÁ¤ÇÒÁàË繪ͺÇèÒ ¤ÇÃÁÕ¡ÒöÇÒ¡°Ô¹ËÃÍ× äÁè àÁè×ÍàË繪ͺ
ÃèÇÁ¡¹Ñ áÅÇé ¨Ö§ËÒÃÍ× ¡¹Ñ µÍè ä»ÇÒè ¼Òé ··èÕ ÓสÓàÃç¨áÅÇé ¤ÇöÇÒÂá¡Àè ¡Ô ÉÃØ »Ù ã´

9

¡ÒÃ»Ã¡Ö ÉÒËÒÃ×Í ¡ÒÃàส¹Í¤ÇÒÁàËç¹àª¹è ¹éÕ àÃÕ¡ÇèÒ “Í»âÅ¡¹ì” (ÍÒè ¹ÇÒè
ÍÐ-»Ð-âËÅ¡) ËÁÒ¶§Ö ¡ÒêèÇ¡¹Ñ Áͧ´ÇÙ èÒ¨ÐสÁ¤ÇÃÍÂÒè §äà à¾ÂÕ §à·Òè ¹éÕ
ÂѧãªéäÁèä´é àÁÍè× Í»âÅ¡¹ìàสÃç¨áÅÇé ¨Ö§µÍé §สÇ´»ÃСÒÈà»ç¹¡ÒÃส§¦ì ¨Ö§¹ºÑ
à»ç¹สѧ¦¡ÃÃÁàÃ×Íè §¡°Ô¹´Ñ§¡ÅÒè ÇäÇéáÅÇé 㹵͹µ¹é
㹻Ѩ¨ØºÑ¹ ÁÕ¼Ù¶é ÇÒ¼éÒ¡°Ô¹ÁÒ¡¢Öé¹ ÁÕ¼สÙé ÒÁÒöµÑ´àÂçºÂéÍÁ¼éÒ·èÕ·Óà»ç¹
¨ÇÕ Ãä´áé ¾ÃèËÅÒ¢¹éÖ ¡ÒÃãªáé ÁèẺÍÂèÒ§à¡èÒ¨Ö§àÅ¡Ô ä» à¾ÂÕ §áµèÃ¡Ñ ÉÒªÍ×è áÅÐ
»ÃÐླäÕ Çéâ´ÂäÁµè éͧ㪡é ÃͺäÁáé ÁèẺ à¾ÂÕ §¶ÇÒ¼éÒ¢ÒÇãËµé ´Ñ àºç ÂéÍÁ
ãËéàสÃç¨ã¹Çѹ¹éѹ ËÃ×ÍÍÕ¡ÍÂèҧ˹Öè§ ¹Ó¼éÒสÓàÃç¨ÃÙ»ÁÒ¶ÇÒ¡çàÃÕ¡ÇèÒ¶ÇÒÂ
¼éÒ¡°Ô¹àËÁ×͹¡Ñ¹ áÅÐà¹×èͧ¨Ò¡ÂѧÁÕ»ÃÐླչÔÂÁ¶ÇÒ¼Òé ¡°Ô¹¡Ñ¹
á¾ÃËè ÅÒÂä»·ÑèÇ»ÃÐà·Èä·Â ¨Ö§¹ÑºÇèÒ»ÃÐླչÔÂÁ㹡ÒúÓà¾็ญ¡ØÈÅ
àÃ×èͧ¡°Ô¹¹ÕéÂѧà»ç¹สÒ¸Òó»ÃÐ⪹Ãì èÇÁ仡Ѻ¡ÒúÙó»¯Ôสั§¢Ãณ์
Ç´Ñ ÇÒÍÒÃÒÁä»ã¹¢³Ðà´ÕÂÇ¡¹Ñ
ò. µÓ¹Ò¹
¤ÃÑ駾ط¸¡ÒÅÁÕàÃè×ͧàÅÒè äÇé㹤ÑÁÀÕþì ÃÐÇԹѻԮ¡ ¡°Ô¹¢Ñ¹¸¡Ð
ÇÒè ¤Ã§Ñé ˹Öè§ À¡Ô ÉªØ ÒÇàÁÍ× §»Ò°Ò»ÃÐÁÒ³ óð û٠¶Í× ¸´Ø §¤ÇµÑ ÃÍÂÒè §Â§èÔ ÂÇ´
ÁÕ¤ÇÒÁ»ÃÐส§¤ì¨Ðà½éÒ¾Ãо·Ø ¸à¨éÒ«Ö觢³Ð¹¹éÑ »ÃзºÑ ÍÂÙè ³ ¡Ã§Ø สÒÇµÑ ¶Õ
á¤Çé¹â¡ÈÅ ¨Ö§¾Ò¡Ñ¹à´Ô¹·Ò§Á§Øè ˹éÒä»ÂѧàÁ×ͧ¹Ñé¹ ¾Í¶Ö§àÁ×ͧสÒࡵ
«Öè§ÍÂÙËè èÒ§¨Ò¡¡ÃاสÒÇѵ¶Õ»ÃÐÁÒ³ ö âª¹ì ¡çà»ç¹Çѹà¢Òé ¾ÃÃÉÒ
¾Í´àÕ ´Ô¹·Ò§µèÍä»ÁäÔ ´é µéͧ¨Ó¾ÃÃÉÒÍÂÙè·àèÕ ÁÍ× §สÒࡵµÒÁ¾ÃÐÇÔ¹ÂÑ บัญญัติ
¢³Ð·èÕ ¨Ó¾ÃÃÉÒÍÂèÙ ³ àÁÍ× §สÒࡵ à¡´Ô ¤ÇÒÁÃé͹ùÍÂÒ¡à½éÒ¾Ãо·Ø ¸à¨éÒ
à»ç¹¡ÓÅѧ ´§Ñ ¹¹éÑ ¾ÍÍÍ¡¾ÃÃÉÒ»ÇÒóÒáÅéÇ¡çÃºÕ à´Ô¹·Ò§ áµÃè ÐÂйÑé¹
处 Á½Õ ¹µ¡ÁÒ¡ ˹·Ò§·àÕè ´Ô¹ªèÁØ ä»´éǹÓé à»ç¹â¤Å¹à»ç¹µÁ µÍé §º¡Ø µÍé §ÅÂØ ÁÒ
¨¹¡Ãзèѧ¶Ö§¡ÃاสÒÇѵ¶Õ ä´àé ¢Òé à½Òé สÁ¤ÇÒÁ»ÃÐส§¤ì ¾Ãоط¸à¨Òé ¨Ö§ÁÕ
»¯Ôสѹ¶ÒáѺÀÔ¡ÉØàËÅèÒ¹Ñ鹶֧àÃ×èͧ¡ÒèӾÃÃÉÒÍÂÙè ³ àÁ×ͧสÒࡵ
áÅСÒÃà´Ô¹·Ò§ ÀÔ¡ÉØàËÅÒè ¹Ñ鹨֧¡ÃÒº·ÙŶ֧¤ÇÒÁµéѧ㨠¤ÇÒÁÃÍé ¹Ã¹
¡ÃÐǹ¡ÃÐÇÒ áÅСÒÃà´Ô¹·Ò§·ÕÅè ÓºÒ¡ ãË·é ç·ÃÒº·¡Ø »ÃСÒÃ

10

¾Ãо·Ø ¸à¨éҷç·ÃÒºáÅÐàË繤ÇÒÁÅÓºÒ¡¢Í§ÀÔ¡ÉØ ¨Ö§·Ã§Â¡
à»ç¹à˵áØ ÅÐÁ¾Õ Ãо·Ø ¸Ò¹ญ­Ø Òµã˾é ÃÐÀ¡Ô É¼Ø éÙ¨Ó¾ÃÃÉҤú¶Çé ¹äµÃÁÒสáÅéÇ
¡ÃÒ¹¡°Ô¹ä´é áÅÐàÁ×èÍ¡ÃÒ¹¡°Ô¹áÅéǨÐä´éÃºÑ ÍÒ¹Ôส§สº์ Ò§¢é͵ÒÁ¾ÃÐÇÔ¹ÂÑ
ó. ¢éÍ¡Ó˹´à¡èÂÕ Ç¡ºÑ ¡°¹Ô
¢Íé ¡Ó˹´à¡ÕÂè Ç¡ºÑ ¡°Ô¹ ÁÕ´§Ñ µèÍ仹éÕ
ó.ñ ¨Ó¹Ç¹¾ÃÐส§¦ìã¹Ç´Ñ ··èÕ Í´¡°Ô¹ä´é ¶éÒ¡ÅÒè ǵÒÁËÅ¡Ñ °Ò¹ã¹
¾ÃÐäµÃ»Ô®¡ (àÅÁè õ ˹Òé òõø) «Öè§à»ç¹¾Ãоط¸ÀÒÉÔµ¡ÅèÒÇÇÒè
ส§¦ì ô ÃÙ» ·Ó¡ÃÃÁä´·é Ø¡ÍÂÒè §àÇ鹡ÒûÇÒÃ³Ò ¤×Í ¡ÒÃ͹حญÒµ
ãËéÇÒè ¡ÅèÒǵ¡Ñ àµÍ× ¹ä´é ¡ÒÃÍ»Ø สÁº· áÅСÒÃสÇ´¶Í¹¨Ò¡ÍÒºµÑ ºÔ Ò§»ÃСÒÃ
(ÍѾÀÒ¹) ¨Ö§ËÁÒ¶֧ÇèÒ ¨Ó¹Ç¹¾ÃÐส§¦ãì ¹ÇÑ´·Õè·Í´¡°Ô¹ä´¨é еéͧÁÕ
µ§éÑ áµè ô û٠¢¹Öé ä» áµè˹§Ñ สÍื ͸ԺÒª¹éÑ ËÅ§Ñ ·àèÕ ÃÂÕ ¡ÇÒè ÍÃö¡¶Ò ¡ÅèÒÇÇÒè
µÍé § õ û٠¢é¹Ö ä» àÁ×èÍ˹ѧส×Í͸ԺÒªÑé¹ËÅ§Ñ ¢´Ñ áÂ§é ¾ÃÐäµÃ»Ô®¡ãËéÂÖ´
¾ÃÐäµÃ»®Ô ¡à»ç¹ËÅ¡Ñ สÓ¤Ñญ­
ó.ò ¤³Ø สÁºµÑ ¢Ô ͧ¾ÃÐส§¦·ì ÁèÕ สี ·ิ ¸ÔÃºÑ ¡°Ô¹ ¤Í× ¾ÃÐส§¦·ì èÕ ¨Ó¾ÃÃÉÒ
ã¹Ç´Ñ ¹¹éÑ ¤Ãº ó à´Í× ¹ »ญ­Ñ ËÒ·àÕè ¡Ô´¢é¹Ö ÁÕÍÂèÙÇèÒ ¨Ð¹Ó¾ÃÐส§¦Çì ´Ñ Í×è¹ÁÒ
สÁ·º ¨Ðãªéä´Ëé ÃÍ× äÁè µÍºÇÒè ¶Òé ¾ÃÐส§¦ìÇ´Ñ ·Õè¨Ð·Í´¡°Ô¹¹¹Ñé Á¨Õ ӹǹ¤Ãº
ô ÃÙ» áÅÇé ¨Ð¹Ó¾ÃÐส§¦·ì èÕÍ×è¹ÁÒสÁ·º¡çสÁ·ºä´é áµè¨ÐÍéÒ§ส·ิ ¸ÔäÁèä´้
ผู้ÁสÕ ·ิ ¸Ô੾ÒмÙé¨Ó¾ÃÃÉҤú ó à´Í× ¹ ã¹Ç´Ñ ¹¹éÑ à·èÒ¹¹Ñé ¡ÒùӾÃÐÀ¡Ô ÉØ
ÁÒ¨Ò¡ÇÑ´Í×蹤§ÁÕสิ·¸Ô੾ÒзÕè·Ò¡¨Ð¶ÇÒÂÍÐäÃà»ç¹¾ÔàÈÉà·Òè ¹Ñé¹
äÁèÁสÕ ·Ô ¸Ô㹡ÒÃÍÍ¡àสÂÕ §àÃèÍ× §¨Ð¶ÇÒ¼Òé á¡èÀ¡Ô ÉØû٠¹Ñé¹ÃÙ»¹Õé
ó.ó ¡Ó˹´¡ÒÅ·Õè¨Ð·Í´¡°Ô¹ä´é ä´¡é ÅèÒÇäÇáé ÅéÇã¹àºÍé× §µ¹é ÇÒè
¡Ò÷ʹ¡°Ô¹¹¹Ñé ·Óä´éÀÒÂã¹àÇÅÒ¨Ó¡´Ñ ¤Í× µ§éÑ áµÇè ¹Ñ áÃÁ ñ ¤Óè à´Í× ¹ ññ
¨¹¶§Ö Ç¹Ñ ¢¹éÖ ñõ ¤Óè à´Í× ¹ ñò ¡Íè ¹Ë¹Òé ¹¹éÑ ËÃÍ× ËÅ§Ñ ¨Ò¡¹¹Ñé äÁ¹è ºÑ à»ç¹¡°Ô¹
ó.ô ¢Íé ¤Ç÷ÃÒºà¡Õ่ÂǡѺ¡°Ô¹äÁàè »ç¹Íѹ·Í´ËÃ×Íà»ç¹
âÁ¦Ð àÃè×ͧ¹éÕสÓ¤Ñญ­ ÁÒ¡ ¤Ç÷ÃÒº·éѧ¼Ùé·Í´áÅзÑ駽èÒ¾ÃÐส§¦¼ì éÃ٠Ѻ

11

à¾ÃÒÐà»ç¹àÃÍ×è §·Ò§¾ÃÐÇÔ¹ÂÑ (ÇԹѻԮ¡àÅèÁ õ ˹éÒ ñó÷) ¤×ÍÁÑ¡¨ÐÁÕ
¾ÃÐã¹ÇÑ´à·ÕèÂÇ¢Íâ´ÂµÃ§ËÃ×Íâ´ÂÍéÍÁ ´éÇÂÇÒ¨ÒºÒé § ´éÇÂ˹ѧส×ͺéÒ§
àªÔญ­ ªÇ¹ãËäé »·Í´¡°Ô¹ã¹ÇÑ´¢Í§µ¹¡Ò÷Óàªè¹¹Ñé¹¼Ô´¾ÃÐÇԹѡ°Ô¹
äÁàè »ç¹Í¹Ñ ¡ÃÒ¹ ¹ºÑ à»ç¹âÁ¦Ð ¾ÃмÃéÙ ºÑ ¡äç Áèä´Íé Ò¹Ôส§สì ¨Ö§¤ÇÃÃÐÁ´Ñ ÃÐǧÑ
·ÓãË鶡٠µéͧ áÅÐá¹Ð¹Ó¼Ùéà¢Òé 㨼Դ »¯ÔºµÑ ¼Ô ´Ô ãËé·ÓãË¶é ¡Ù µÍé §àÃÕºÃéÍÂ
ô. »ÃÐàÀ·¢Í§¡°Ô¹
¡Ò÷ʹ¡°Ô¹·èÕ»¯ÔºÑµÔ¡Ñ¹ÁÒã¹»ÃÐà·Èä·ÂµÒÁËÅÑ¡°Ò¹
·èÕ»ÃÒ¡¯ ¹ÑºµÑé§áµèสÁÑ¡ÃاสØ⢷ÑÂà»ç¹ÃÒª¸Ò¹ÕµÃÒºà·Òè ¶Ö§»¨Ñ ¨ØºÑ¹
á¡à»ç¹»ÃÐàÀ·ãË้ä­ ´é´§Ñ ¹éÕ ¤×Í ¡°Ô¹ËÅǧáÅС°Ô¹ÃÒÉ®Ãì
๔.๑ ¡°Ô¹ËÅǧ
ÁÕ»ÃÐÇѵÔÇÒè àÁ×è;Ãоط¸ÈÒส¹Òä´áé ¾ÃËè ÅÒÂà¢Òé ÁÒã¹»ÃÐà·Èä·Â
áÅлÃЪҪ¹¤¹ä·Â·ÕèµéѧËÅÑ¡áËŧè ͺÙè ¹¼×¹á¼è¹´Ô¹ä·Âä´éÂÍÁ
ÃѺ¹Ñº¶×;Ãоط¸ÈÒส¹ÒÇÒè à»ç¹ÈÒส¹Ò»ÃШӪҵÔáÅÇé ¡Ò÷ʹ¡°Ô¹
¡çä´¡é ÅÒÂà»ç¹»ÃÐླբͧºéÒ¹àÁ×ͧÁÒâ´ÂÅӴѺ ¾ÃÐà¨éÒá¼¹è ´Ô¹
¼éÙ»¡¤ÃͧºéÒ¹àÁ×ͧ·Ã§ÃѺàÃè×ͧ¡°Ô¹¹éÕ¢Öé¹à»ç¹¾ÃÐÃÒª¾Ô¸ÕÍÂèҧ˹Öè§
«Ö觷çºÓà¾çญ­ à»ç¹¡ÒûÃÐ¨Ó àÁè×Ͷ֧à·È¡ÒÅ·Í´¡°Ô¹ ¡Ò÷Õè¾ÃÐà¨Òé
á¼è¹´Ô¹·Ã§ºÓà¾çญ­ ¾ÃÐÃÒª¡ØÈÅà¡ÕèÂǡѺ¡°Ô¹à»ç¹¾ÃÐÃÒª¾Ô¸Õ´Ñ§¡ÅÒè ǹéÕ
à»ç¹à˵ãØ Ëàé ÃÕ¡¡¹Ñ ÇèÒ ¡°Ô¹ËÅǧ
¡°Ô¹ËÅǧµÍé §à»ç¹¡°Ô¹·èÕ¶ÇÒ¾ÃÐÍÒÃÒÁËÅǧ สÇè ¹¡°Ô¹
·Õè¾ÃÐà¨Òé á¼¹è ´Ô¹¶ÇÒÂÇ´Ñ ÃÒÉ®Ãì àÃÂÕ ¡ÇèÒ ¾ÃС°Ô¹µ¹é
áµèสÁѵèÍÁÒ àÃè×ͧ¢Í§¡°Ô¹ËÅǧä´éà»ÅèÕ¹仵ÒÁสÀÒÇ¡Òóì
¢Í§ºÒé ¹àÁ×ͧ àªè¹ »ÃЪҪ¹ÁÕÈÃ·Ñ ¸Òà¨ÃญÔ­ ร͵ÒÁ¾ÃÐÃÒªÈÃÑ·¸Ò¢Í§
¾ÃÐà¨Òé á¼¹è ´Ô¹ ä´Ãé Ѻ¾ÃÐÁËÒ¡ÃسҸԤسãËé¶ÇÒ¼éÒ¾ÃС°Ô¹ä´éµÒÁ
สÁ¤ÇÃá¡°è ҹРà»ç¹µ¹é à»ç¹à˵ãØ Ëéáºè§á¡¡°Ô¹ËÅǧÍÍ¡à»ç¹»ÃÐàÀ·
´Ñ§·Õè»ÃÒ¡¯ã¹»Ñ¨¨ºØ ¹Ñ ´Ñ§¹éÕ

12

(ñ) ¡°¹Ô ·Õ¡è Ó˹´à»ç¹¾ÃÐÃÒª¾¸Ô Õ ¡°Ô¹´Ñ§¡ÅÒè ǹéÕ ¾ÃÐà¨éÒ
á¼¹è ´Ô¹àส´ç¨¾ÃÐÃÒª´Óà¹Ô¹ä»¶ÇÒ¼Òé ¾ÃС°Ô¹´Çé ¾ÃÐͧ¤ìàͧà»ç¹»ÃШÓ
³ ÇÑ´สӤѭญ æ «Ö觷ҧÃÒª¡ÒáÓ˹´¢éÖ¹ ÁÕËÁÒ¡Ó˹´¡ÒÃàส´ç¨
¾ÃÐÃÒª´Óà¹Ô¹äÇÍé ÂèÒ§àÃÕºÃÍé  ประกอบด้วยÇÑ´µèÒ§ æ ·éÑ§ã¹¡Ã§Ø à·¾
ÁËÒ¹¤ÃáÅÐสÇè ¹ÀÁÙ ÔÀÒ¤ ñö Ç´Ñ «Öè§ÅÇé ¹áÅéÇáµàè »ç¹¾ÃÐÍÒÃÒÁËÅǧ
ได้แก่
ñ. Ç´Ñ ºÇùÔàÇÈÇÔËÒà (ธ) ¡Ãا෾ÁËÒ¹¤Ã
ò. Ç´Ñ ¾ÃÐવ¾Ø ¹ÇÁÔ ÅÁ§Ñ ¤ÅÒÃÒÁ ¡Ãا෾ÁËÒ¹¤Ã
ó. Ç´Ñ สØ·Ñȹ෾ÇÃÒÃÒÁ ¡Ã§Ø à·¾ÁËÒ¹¤Ã
ô. ÇÑ´ÃÒªº¾Ô¸ส¶ÔµÁËÒสีÁÒÃÒÁ (ธ) ¡Ãا෾ÁËÒ¹¤Ã
õ. ÇÑ´ÃÒª»ÃдÔÉ°สì ¶ÔµÁËÒสีÁÒÃÒÁ (ธ) ¡Ãا෾ÁËÒ¹¤Ã
ö. ÇÑ´ÃÒªÒ¸ÔÇÒสวหิ าร (ธ) ¡Ã§Ø à·¾ÁËÒ¹¤Ã
÷. ÇÑ´Á¡®Ø ¡ÉѵÃÔÂÒÃÒÁ (ธ) ¡Ãا෾ÁËÒ¹¤Ã
ø. ÇÑ´à·¾ÈÃÔ Ô¹·ÃÒÇÒส (ธ) ¡Ã§Ø à·¾ÁËÒ¹¤Ã
ù. ÇѴອญ¨Áº¾ÔµÃ´ØสิµÇ¹ÒÃÒÁ ¡Ã§Ø à·¾ÁËÒ¹¤Ã
ñð.Ç´Ñ ÃÒªâÍÃสÒÃÒÁ ¡Ãا෾ÁËÒ¹¤Ã
ññ.ÇÑ´ÁËÒ¸ÒµÂØ ÇØ ÃÒªÃ§Ñ สÄÉ®Ôì ¡Ãا෾ÁËÒ¹¤Ã
ñò.Ç´Ñ ÍÃ³Ø ÃÒªÇÃÒÃÒÁ ¡Ãا෾ÁËÒ¹¤Ã
ñó.ÇÑ´¹ÔàÇȸÃÃÁ»ÃÐÇÑµÔ (ธ) ¾Ãй¤ÃÈÃÕÍÂ¸Ø ÂÒ
ñô.Ç´Ñ ¾Ãл°Á਴ÕÂì ¹¤Ã»°Á
ñõ.Ç´Ñ สÇØ Ãó´ÒÃÒÃÒÁ ¾Ãй¤ÃÈÃÍÕ ÂظÂÒ
ñö.Ç´Ñ ¾ÃÐÈÃÕÃѵ¹ÁËÒ¸Òµ Ø ¾ÔɳØâÅ¡

13

¾ ÃÐÍ ÒÃÒÁË Åǧà Ë ÅèÒ¹Õé พร ะเ จ้าแผ่ น ดิ น¨Ðà ส´ç¨
¾ÃÐÃÒª´Óà¹Ô¹ä»¶ÇÒ¼Òé ¾ÃС°Ô¹´éǾÃÐͧ¤ìàͧ áµèÁÔä´éàส´ç¨ä»·éѧ
ñö ÇÑ´ ¨Ðàส´ç¨¾ÃÐÃÒª´Óà¹Ô¹à¾Õ§ºÒ§ÇÑ´à·Òè ¹Ñé¹ ¹Í¡¹Ñé¹
·Ã§¾ÃСÃسÒâ»Ã´à¡ÅÒé Ï ã˾é ÃкÃÁǧÈÒ¹ØǧÈìËÃ×Íͧ¤Á¹µÃÕËÃ×Í
¼·Ùé çàËç¹สÁ¤ÇÃà»ç¹¼Ùáé ·¹¾ÃÐͧ¤äì »¶ÇÒ สÇè ¹¾ÃÐÍÒÃÒÁËÅǧ
¹Í¡¨Ò¡ ñö ¾ÃÐÍÒÃÒÁËÅǧ ¹éÕ ¾ÃÐเจ้าแผ่นดิน·Ã§
¾ÃÐ¡Ã³Ø Òâ»Ã´à¡ÅéÒÏ ãËสé Ç่ ¹ÃÒª¡Òà ˹èǧҹ ͧ¤ì¡Ã ºÃÉÔ ·Ñ ËéÒ§ÃÒé ¹
º¤Ø ¤Å ¹Ó件ÇÒÂ
¡°Ô¹·è¡Õ Ó˹´à»ç¹¾ÃÐÃÒª¾Ô¸Õ¹é·Õ ç¾ÃСÃسÒâ»Ã´à¡ÅéÒÏ ãËé 
สӹѡ¾ÃÐÃÒªÇѧÍÍ¡ËÁÒ¡Ó˹´¡ÒÃà»ç¹»ÃÐ¨Ó»Õ ¨Ö§äÁèÁÕ¡Òèͧ
ÅÇè §Ë¹Òé
(๒) ¡°Ô¹µ¹é ¡°Ô¹´§Ñ ¡ÅÒè Çà¡´Ô ¢Ö¹é à¾ÃÒоÃÐà¨éÒá¼è¹´Ô¹àส´ç¨
¾ÃÐÃÒª´Óà¹Ô¹ä»¶ÇÒ¼éÒ¾ÃС°Ô¹ ³ Ç´Ñ ·èÕÁãÔ ªè¾ÃÐÍÒÃÒÁËÅǧ áÅÐ
ÁÔä´àé ส´ç¨ä»ÍÂÒè §à»ç¹·Ò§ÃÒª¡ÒÃËÃ×ÍÍÂèÒ§à»ç¹¾ÃÐÃÒª¾Ô¸Õ áµàè »ç¹
¡ÒúÓà¾ญç­ ¾ÃÐÃÒª¡ÈØ ÅสÇè ¹¾ÃÐͧ¤Íì ¡Õ ´Çé  ¾ÅµÃÕ ËÁèÍÁ·ÇÇÕ §È¶ì ÇÅÑ ÂÈ¡Ñ ´Ôì
(Á.Ã.Ç.à©ÅÁÔ ÅÒÀ ·ÇÇÕ §È)ì ä´àé ÅèÒ»ÃÐÇµÑ àÔ ÃÍè× §¡ÒÃà¡´Ô ¢¹Öé ¢Í§¡°Ô¹µé¹¹äéÕ ÇÇé Òè
“¡°Ô¹สèǹ¾ÃÐͧ¤ì¹Õé ã¹สÁÂÑ ¡Íè ¹ÃªÑ ¡ÒÅ·Õè õ ¨ÐàÃÂÕ ¡ÇÒè ÍÂÒè §äù¹éÑ
处 äÁ¾è ºËÅ¡Ñ °Ò¹ ÁÒàÃÕ¡¡Ñ¹ÇÒè ¡°Ô¹µé¹ ã¹ÃѪ¡ÒÅ·èÕ õ ÀÒÂËÅѧ·äèÕ ´Áé Õ
¡ÒÃàส´ç¨»ÃоÒสËÇÑ àÁÍ× §µèÒ§ æ àÁÍ×è »¾Õ ·Ø ¸È¡Ñ ÃÒª òôô÷ ¡ÒÃàส´ç¨»ÃоÒส 
¤Ã§éÑ ¹¹éÑ â»Ã´ãË¨é ´Ñ ãËé§Òè ¡ÇÒè ¡ÒÃàส´ç¨»ÃоÒส à¾Í×è สÓÃÒญ­¾ÃÐÃÒªÍÃÔ ÂÔ Òº¶
ÍÂÒè §สÒÁญ­Ñ ¤Í× â»Ã´äÁèãËÁé ËÕ Íé §µÃÒ ส§èÑ ËÇÑ àÁÍ× §ãË¨é ´Ñ ·Ó·»èÕ ÃзºÑ áÃÁ ³
·ãèÕ ´ æ ¾Í¾ÃÐÃÒªËÄ·ÂÑ ¨Ð»ÃзºÑ ·äèÕ Ë¹¡»ç ÃзºÑ ·èÕ ¹¹éÑ ºÒ§¤ÃÒÇ¡·ç çàÃÍ×
àÅç¡ËÃ×Íàส´ç¨Ã¶ä¿ä»â´ÂÁÔãËéã¤ÃÃÙé¡ÒûÃоÒส ¤Ãéѧ¹éѹàÃÕ¡¡Ñ¹ÇÒè
àส´ç¨»ÃоÒสµ¹é à˵طÕèàÃÕ¡ÇÒè »ÃоÒสµ¹é ¡çà¾ÃÒÐàÁ×èÍÇѹ·èÕ ñø
¡Ã¡®Ò¤Á òôô÷ àส´ç¨·Ã§àÃ×ÍÁÒ´ ô á¨Ç »ÃоÒสã¹áÁ¹è éÓÍéÍÁ

14

ä´·é ç¡Ã³Ø Òâ»Ã´à¡ÅéÒÏ ãËé«×Íé àÃÍ× ÁÒ´ ô á¨Ç à¾ÁÔè ¢¹éÖ Í¡Õ ÅÓ˹Öè§สÓËúÑ
á¨ÇµÒÁàÃÍ× ÁÒ´¾ÃзèÕ ¹§Ñè àÇÅÒÁ¾Õ ÃÐÃÒª»ÃÐส§¤·ì èÕ ¨Ðàส´ç¨¾ÃÐÃÒª´Óà¹Ô¹
â´ÂÁÔãËÁé Õã¤ÃèÙé Ñ¡¾ÃÐͧ¤ì àÁ×èÍ«×éÍàÃ×ÍÁÒ´ä´é´Ñ§¾ÃÐÃÒª»ÃÐส§¤ìáÅéÇ¡ç
·Ã§¾ÃÐÃÒª·Ò¹ªÍè× àÃÍ× ÅÓ¹¹Ñé ÇèÒ “àÃÍ× µé¹” ã¹Ç¹Ñ ¹¹Ñé ¡ÇÒè ¨Ðàส´ç¨¾ÃÐÃÒª´Óà¹Ô¹
¡ÅºÑ ¶Ö§·è»Õ ÃзѺáÃÁ·ÕèàÁÍ× §ÃÒªºØÃÕà¡Í× º ó ·èØÁ à¾ÃÒйéÓàªèÂÕ Ç ¼¤Ùé ¹ã¹
¢ºÇ¹àส´ç¨à˹×èÍÂËͺµÒÁ¡¹Ñ áÅÐä´éàÃÁÔè àÃÂÕ ¡¡ÒÃàส´ç¨»ÃоÒสã¹Ç¹Ñ ·èÕ
¡ÅèÒǹÕéÇÒè “»ÃоÒสµé¹” ¨Ö§à»ç¹ÁÙÅà˵ØãËàé ÃÕ¡¡ÒÃàส´ç¨¾ÃÐÃÒª´Óà¹Ô¹
¶ÇÒ¼Òé ¾ÃС°Ô¹à»ç¹¡ÒÃสÇ่ ¹¾ÃÐͧ¤Çì Òè “¾ÃС°Ô¹µé¹” àÃÂÕ ¡áººàÃÍ× ¹ä·Â
·è·Õ çสÃéÒ§สÓËÃѺ»ÃзºÑ ÍÂèÒ§ªÒǺéÒ¹ÇèÒ “àÃ×͹µé¹” ¡¹Ñ µèÍÁÒ”
¾ÃкҷสÁà´ç¨พระปรมนิ ทรมหาภูมพิ ลอดุลยเดชฯ ·Ã§´Óà¹Ô¹µÒÁ
¾ÃÐÂؤźҷ¾ÃкҷสÁà´ç¨¾ÃШØŨÍÁà¡ÅéÒà¨Òé ÍÂÙèËÑÇ â»Ã´àส´ç¨
¾ÃÐÃÒª´Óà¹Ô¹ä»·Ã§ºÓà¾çญ­ ¾ÃÐÃÒª¡ØÈŶÇÒ¼Òé ¾ÃС°Ô¹µ¹é à»ç¹»ÃШӷء»Õ
¡ÒèÐàส´ç¨Ï 件ÇÒ¼Òé ¾ÃС°Ô¹µ¹é ·èÇÕ ´Ñ ã´¹éѹÁÕËÅѡࡳ±´ì ѧ¹éÕ
ñ. à»ç¹ÇÑ´·èÕ处 äÁèà¤Âàส´ç¨¾ÃÐÃÒª´Óà¹Ô¹¶ÇÒ¼éÒ¾ÃС°Ô¹ÁÒ¡Íè ¹
ò. »ÃЪҪ¹Á¤Õ ÇÒÁàÅè×ÍÁãสã¹ÇÑ´¹Ñé¹ÁÒ¡
ó. »ÃЪҪ¹ã¹·éͧ¶Ôè¹¹Ñé¹äÁè¤Íè ÂÁÕâÍ¡Òสä´àé ½Òé ·ÙÅÅÐÍͧ¸ØÅÕ
¾Ãкҷ àÁ×èÍàส´ç¨¾ÃÐÃÒª´Óà¹Ô¹ä»¨Ðä´éÁÕâÍ¡Òสà¢Òé à½Òé ·ÙÅÅÐÍͧ¸ØÅÕ
¾ÃкҷÍÂÒè §ã¡ÅéªÔ´´Çé Â
(๓) ¡°¹Ô ¾ÃÐÃÒª·Ò¹ à»ç¹¡°Ô¹·¾èÕ ÃÐà¨Òé á¼¹è ´Ô¹¾ÃÐÃÒª·Ò¹¼éҢͧ
ËÅǧá¡è¼Ùé·èÕ¡ÃÒººÑ§¤Á·ÙŢ;ÃÐÃÒª·Ò¹à¾×èÍ件ÇÒÂÂѧÇÑ´ËÅǧ
¹Í¡¨Ò¡Ç´Ñ สÓ¤­ญÑ ··èÕ Ã§¡Ó˹´äÇéÇÒè ¨Ðàส´ç¨¾ÃÐÃÒª´Óà¹Ô¹´Çé ¾ÃÐͧ¤ìàͧ
»Ñ¨¨ØºÑ¹¡çàǹé ñö ÇÑ´ ´Ñ§¡ÅÒè ÇáÅéÇ à˵طèÕà¡Ô´¡°Ô¹¾ÃÐÃÒª·Ò¹¡ç
à¾ÃÒÐÇÒè »¨Ñ ¨ØºÑ¹Ç´Ñ ËÅǧÁàÕ »ç¹¨Ó¹Ç¹ÁÒ¡ ¨Ö§à»Ô´âÍ¡ÒสãËé¡ÃзÃǧ
·ºÇ§ ¡ÃÁ µèÒ§ æ µÅÍ´¨¹¤³Ðº¤Ø ¤ÅËÃÍ× º¤Ø ¤Å·สèÕ Á¤ÇÃÃºÑ ¾ÃÐÃÒª·Ò¹
¼Òé ¡°Ô¹ä»¶ÇÒÂä´é áÅмÙé·äÕè ´éÃºÑ ¾ÃÐÃÒª·Ò¹¨Ðà¾ÁÔè ä·Â¸ÃÃÁà»ç¹สÇ่ ¹µÇÑ
â´Âàส´ç¨¾ÃÐÃÒª¡ØÈŵÒÁ¡ÓÅ§Ñ ÈÃÑ·¸Ò¡çä´é

15

»Ñ¨¨ØºÑ¹¡ÃзÃǧ ·ºÇ§ ¡ÃÁ ¤³ÐºØ¤¤Å ËÃ×ͺؤ¤Åã´ ÁÕ
¤ÇÒÁ»ÃÐส§¤¨ì ÐÃºÑ ¾ÃÐÃÒª·Ò¹¼éÒ¾ÃС°Ô¹ä»¶ÇÒ ³ Ç´Ñ ËÅÇ§Ç´Ñ ã´
¡µç ´Ô µÍè ä»Â§Ñ ¡ÃÁ¡ÒÃÈÒส¹Ò ¡ÃзÃÇ§Ç²Ñ ¹¸ÃÃÁ µÒÁÃÐàºÂÕ º «Öè§à·èÒ¡ºÑ
à»ç¹¡Òèͧ¡°Ô¹äÇ¡é è͹
๔.๒ ¡°Ô¹ÃÒÉ®Ãì
à»ç¹¡°Ô¹·èÕÃÒÉ®ÃËÃ×Í»ÃЪҪ¹¼ÁÙé ÕÈÃÑ·¸Ò¹Ó¼Òé ¡°Ô¹
¢Í§µ¹ä»·Í´ ³ Ç´Ñ µèÒ§ æ àÇé¹äÇéáµÇè ´Ñ ·äèÕ ´é¡ÅÒè ÇÁÒáÅéÇã¹àÃÍ×è §¡°Ô¹ËÅǧ
¡Ò÷ʹ¡°Ô¹¢Í§ÃÒɮõÑé§áµสè ÁÑÂสØ⢷ÑÂà»ç¹µé¹ÁÒ¨¹¡Ãзèѧ»¨Ñ ¨ØºÑ¹ÁÕ
ª×Íè àÃÂÕ ¡áµ¡µèÒ§¡¹Ñ µÒÁÅѡɳТͧÇÔ¸Õ¡Ò÷ʹ ¤×Í
(ñ) ¡°Ô¹ ËÃ×Í ÁËÒ¡°Ô¹
(ò) ¨ÅØ ¡°Ô¹
(ó) ¡°Ô¹สÒÁѤ¤Õ
(ô) ¡°Ô¹µ¡¤éÒ§
(ñ) ¡°¹Ô ËÃÍ× ÁËÒ¡°¹Ô à»ç¹¡°Ô¹·ÃèÕ ÒɮùÓä»·Í´ ³ Ç´Ñ ã´
Ç´Ñ Ë¹Ö觫Ö觵¹ÁÈÕ Ã·Ñ ¸Òà»ç¹¡ÒÃ੾ÒÐ ¡ÅÒè ǤÍ× ·Òè ¹¼Ùãé ´ÁÈÕ Ã·Ñ ¸Ò¨Ð·Í´¡°Ô¹
³ Ç´Ñ ã´ ¡ç¹Ó¼éÒ¡°Ô¹ ºÒ§¤Ã§éÑ àÃÂÕ ¡ÇÒè ¼éÒ·àèÕ »ç¹Í§¤ì¡°Ô¹ «Ö觨Ðà»ç¹¼Òé ¼×¹
à´ÂÕ Ç¡äç ´é ËÅÒ¼׹¡äç ´é à»ç¹¼Òé ¢ÒÇ«Öè§Â§Ñ äÁèä´µé Ñ´¡çä´é µ´Ñ ÍÍ¡à»ç¹ª¹Ôé æ
¾Í·Õè¨Ð»ÃСͺà¢Òé à»ç¹¨ÕÇü׹㴼׹˹Ö觡çä´é ·ÓàสÃç¨áÅÇé ÂѧÁÔä´Âé Íé Á
ËÃ×ÍÂÍé ÁáÅéÇ¡çä´Íé ÂÒè §ã´ÍÂèҧ˹Öè§ ¨´Ñ à»ç¹Í§¤ì¡°Ô¹
¤ÇÒÁ¹ÔÂÁ·èÕ ¹Ó¡°Ô¹ä»·Í´ ³ Ç´Ñ µÒè § æ ¢Í§ÃÒɮù¹Ñé ÁãÔ ª¨è ÐÁÕ
áµÍè §¤¡ì °Ô¹´Ñ§¡ÅÒè ÇÁÒáÅÇé à·Òè ¹Ñé¹ à¨éÒÀÒ¾ºÒ§ÃÒÂÍÒ¨ÁÕÈÃÑ·¸Ò ¶ÇÒÂ
¢Í§Í×è¹ æ 仾ÃÍé Á¡ºÑ ͧ¤¡ì °Ô¹ àÃÂÕ ¡¡¹Ñ ÇÒè ºÃÇÔ Òá°Ô¹ µÒÁ·Õè¹ÔÂÁ¡¹Ñ ¹¹éÑ
Á»Õ ¨Ñ ¨ÂÑ ô ¤Í× à¤Ã×Íè §ÍÒÈÂÑ ¢Í§¾ÃÐÀ¡Ô ÉØ สÒÁà³Ã ÁäÕ µÃ¨ÇÕ Ã ºÃ¢Ô ÒÃÍ×è¹ æ
·èÕ ¨Óà»ç¹ ËÃÍ× à¤ÃÍè× §ãª»é ÃШÓÁÕ ÁØé§ ËÁ͹ ·èÕ ¹Í¹ àµÂÕ § µÑè§ âµêÐ à¡Òé ÍéÕ
âÍ觹Óé ¡Ãжҧ ¡ÃзР¡ÃÐⶹ àµÒ ÀÒª¹ÐสÓËÃºÑ ãส่èÍÒËÒäÒÇËÇÒ¹

16

à¤Ã×èͧ«Íè Á àส¹Òส¹ÐÁÕ ÁÕ´ ¢ÇÒ¹ ¡º  สèÇÔ àÅè×Í äÁ¡é ÇÒ´ ¨Íº àสÂÕ Á
ÂÒÃÑ¡ÉÒâä ÂÒสտѹ á»Ã§ส¿Õ ѹ µÅÍ´¨¹à¤Ãè×ͧ¤ÃÇÑ ÁÕ ¢Òé ÇสÒà ¼ÅäÁé
à»ç¹µé¹ ËÃ×ͨÐÁÍÕ ÂÒè §Í×蹹͡¨Ò¡¡ÅèÒǶ§Ö ¹Õé¡çä´é ¢ÍãËàé »ç¹¢Í§·èสÕ Á¤ÇÃ
᡾è ÃÐÀÔ¡ÉØ สÒÁà³Ã ¨ÐºÃÔâÀ¤à·èÒ¹Ñé¹ ËÒ¡¨ÐÁբͧสÓËÃѺᨡ¨Òè Â
á¡¤è ¹·ÕèÍÂÙãè ¹ÇÑ´ËÃ×ͤ¹·èÕÁÒÃÇè Á§Ò¹¡°Ô¹´Çé ¡çä´้ สشᵡè ÓÅѧÈÃÑ·¸Ò
áÅÐÍ¸Ñ ÂÒÈÑÂäÁµÃÕ
¹Í¡¨Ò¡·Õèä´¡é ÅèÒÇÁÒáÅéǹÑé¹ ÂѧÁÕ¸ÃÃÁà¹ÕÂÁ·Õèà¨éÒÀÒ¾¼é·Ù Í´
¡°Ô¹¨ÐµÍé §ÁÕ¼Òé ËÁè ¾ÃлÃиҹÍա˹Ö觼׹ à·Õ¹สÓËÃѺ¨Ø´ã¹
àÇÅÒ·Õ¾è ÃÐÀÔ¡ÉสØ Ç´¾ÃлҵÔâÁ¡¢·ì àèÕ ÃÕ¡¡Ñ¹สéѹ æ ÇèÒ à·Õ¹»ÒµâÔ Á¡¢ì
¨Ó¹Ç¹ òô àÅèÁ áÅÐÁ¸Õ §¼Òé ¢ÒÇà¢Õ¹ÃÙ»¨ÃÐà¢éËÃÍ× สµÑ ǹì éÓÍÂÒè §Í×è¹ àª¹è
»ÅÒ ¹Ò§à§Í× ¡ à»ç¹µé¹ สÓËÃºÑ Ç´Ñ ·µÕè §éÑ ÍºèÙ ¹´ÍÂä¡ÅáÁ¹è Óé ·ãÕè ª»é ¡Ñ ¹àéÕ »ç¹à¤ÃÍ×è §
áส´§ãË·é ÃÒºÇÒè Ç´Ñ ¹¹Ñé æ ä´Ãé Ѻ¡°Ô¹áÅÇé áÅÐ͹âØ Á·¹ÒÃèÇÁ¡ØÈÅ´Çé Âä´é
͹Öè§ ÂѧÁÕ»ÃÐླչÔÂÁÍÕ¡ÍÂèҧ˹Öè§à¡ÕèÂǡѺàÇÅÒ¡Ò÷ʹ¡°Ô¹
¶éÒà»ç¹àÇÅÒàªéÒ¨ÐÁÕ¡Ò÷ӺØญ¶ÇÒÂÍÒËÒÃà¾Åáด่¾ÃÐÀÔ¡ÉØ สÒÁà³Ã
ã¹Ç´Ñ ¡°Ô¹·ÃèÕ ÒɮüÙéà»ç¹à¨éÒÀÒ¾¹Óͧ¤ì¡°Ô¹áÅкÃÇÔ Òá°Ô¹ä»·Í´Â§Ñ Ç´Ñ
µèÒ§ æ ´§Ñ ¡ÅÒè ǹéàÕ ÃÕ¡¡¹Ñ ÇÒè ¡°Ô¹ËÃÍ× ÁËÒ¡°Ô¹ à»ç¹Å¡Ñ ɳТͧ¡°Ô¹
·ÃèÕ Òɮ÷ʹ¡¹Ñ à»ç¹สèǹãË­ญèÍÂèÙ㹻Ѩ¨ºØ ¹Ñ áµèà˵·Ø àèÕ ÃÂÕ ¡ÇèÒ ÁËÒ¡°Ô¹ ¹¹éÑ
ÍÒ¨à»ç¹à¾ÃÒÐãËéàËç¹áµ¡µÒè §¨Ò¡¡°Ô¹Í¡Õ ª¹Ô´Ë¹Ö觷àèÕ ÃÂÕ ¡ÇÒè ¨ÅØ ¡°Ô¹ ¡äç ´é
( ò ) ¨ Ø Å ¡ ° Ô ¹ à »ç¹ ¡ °Ô¹ ·èÕ µÍé § · Ó ´éÇ Â ¤ Ç Ò Á à Ãè§ ÃÕ º
à´ÔÁàÃÕ¡¡Ñ¹ à»ç¹áººä·Â æ ÇèÒ ¡°Ô¹áÅè¹ à¨Òé ÀÒ¾¼Ùé·Õè¨Ð·Í´
¡°Ô¹àª¹è ¹Õéä´µé éͧÁվǡÁÒ¡ ÁÕ¡ÓÅ§Ñ ÁÒ¡ à¾ÃÒÐ
µÍé §àÃèÔÁµéѧáµè¡Ò÷ӼÒé ·èÕ ¹Óä»·Í´µÑé§áµµè é¹
¡ ÅÒè Ç ¤× Í à ÃÔè Á µÑé § á µ¹è Ó ½éÒ Â ·Õè á ¡èã ªäé ´éá ÅÇé
áµèÂѧÍÂÙèã¹½¡Ñ ÁÕ»ÃÔÁÒ³ã˾é Íá¡è¡Ò÷Õè¨Ð·Ó
à»ç¹¼Òé ¨ÕÇü׹㴼׹˹Öè§ä´áé ÅÇé ·Ó¾Ô¸ÕสÁÁµÔÇÒè

17

½éÒ¨ӹǹ¹Ñé¹ä´éÁÕ¡ÒÃËÇÒè ¹
á µ ¡ § Í ¡ Í Í ¡ µ¹é à µÔ º â µ
¼ ÅÔ ´ Í ¡ Í Í ¡ ½Ñ¡ á ¡è สØ ¡
áÅéÇ à¡çºÁÒàÍÒàÁÅç´ÍÍ¡ ´Õ´à»ç¹¼§
· Ó à »ç¹ à สé¹ ´Òé Â à »ÂÕ Í Í ¡
à »ç¹ ä ¨ ¡ Ã Í Í Í ¡ à »ç¹ à ¢ç ´
áÅéǦÒè ´éǹÓé ¢Òé Ç µÒ¡ ãËéá˧é
ãส่¡§à»ç¹àส้¹ËÅÍ´ ãส่¡ÃÐสÇÂ
à¤Ã×ÍáÅÇé ·Íà»ç¹á¼è¹¼Òé µÒÁ¢¹Ò´·èÕµéͧ¡ÒùÓä»·Í´à»ç¹¼éÒ¡°Ô¹
àÁè×;ÃÐส§¦Ãì Ѻ¼éÒ¹Ñé¹áÅÇé Áͺá¡è¾ÃÐÀÔ¡ÉؼàÙé »ç¹Í§¤¤ì Ãͧ «Ö觾ÃÐͧ¤ì
¤Ãͧ¨Ð¨´Ñ ¡ÒõèÍ仵ÒÁ¾ÃÐÇÔ¹ÑÂ
ËÅѧ¨Ò¡¹Ñé¹¼·éÙ Í´µÍé §ªÇè ·ӵèÍ ¤×Í ¹Ó¼Òé ¹éѹÁÒ¢Âӷغ «Ñ¡
áÅÇé àÍÒ仵ҡãËéá˧é áÅéǹÓÁҵѴà»ç¹¨ÇÕ Ã¼×¹ã´¼×¹Ë¹Öè§áÅÇé àÂçº ÂéÍÁ
µÒ¡áË§é ¾ºÑ ·ÑºÃ´Õ àสÃç¨àÃÂÕ ºÃéÍÂáÅÇé ¹Ó件ÇÒÂͧ¤ì¤ÃͧÍÕ¡¤Ãѧé ˹Öè§
à¾Í×è ãËé·Òè ¹·Ó¾Ô¹·Ø͸ÔÉ°Ò¹
àÁ×èÍàสÃ稨ҡ¡ÒþԹ·Ø͸ÔÉ°Ò¹áÅÇé ¨ÐÁÕ¡ÒûÃЪØÁส§¦ì
á¨é§ãË·é ÃÒº ¾ÃÐÀ¡Ô ÉØส§¦·ì §Ñé ËÁ´¨Ð͹âØ Á·¹Ò à»ç¹Í¹Ñ àสÃ稾Ը¨Õ ØÅ¡°Ô¹
áµÍè ÂÒè §äáµç ÒÁ 㹡ó·Õ ¼èÕ Ùé·Í´¡°Ô¹äÁèÁ¡Õ ÓÅ§Ñ ¤¹ÁÒ¡¾Í ¨Ðµ´Ñ
¾Ô¸Õ¡ÒÃ㹵͹µé¹ æ ÍÍ¡àสÕ¡çä´é â´ÂàÃèÔÁ´Çé ¡ÒÃàÍÒ¼éÒ¢ÒǼ׹ãËญ่
ÁҡлÃÐÁÒ³ã˾é Í·Õè¨ÐµÑ´à»ç¹¨ÕÇü׹㴼׹˹Öè§áÅéǹÓä»·Í´
àÁ×è;ÃÐÀÔ¡ÉØส§¦ì·Òè ¹¹Óä»´Óà¹Ô¹¡ÒõÒÁ¾ÃÐÇÔ¹ÑÂáÅÇé ¡çªÇè ·ӵèÍ
¨Ò¡·Òè ¹ ¤Í× «¡Ñ ¡Ð µ´Ñ àºç ÂéÍÁ ãËàé สÃç¨ áÅéÇ¹Ó¡ÅºÑ ä»¶ÇÒÂͧ¤¤ì Ãͧ
à¾×è;Թ·Ø͸ÔÉ°Ò¹µÍè ä» àËÁ×͹ÇÔ¸Õ·Ó·èÕ¡ÅèÒÇÁÒáÅéÇ㹡Ò÷ӨØÅ¡°Ô¹
àµçÁµÒÁû٠Ẻ
18

͹Öè§ ¢éÍ·Õ¤è ÇáÓ˹´¨´¨ÓäǤé Í× ¨ØÅ¡°Ô¹¨Ðà»ç¹ÇÔ¸ãÕ ´ÇÔ¸Õ˹Ö觡ç
µÒÁ ¨Ðµéͧ·ÓãËéàสÃç¨ã¹Ç¹Ñ à´ÕÂÇ àÃÁèÔ µ¹é µ§éÑ áµàè ÇÅÒàªéÒ¶§Ö ÂèÓçèØ ¢Í§Ç¹Ñ çèØ ¢¹Öé
¤Í× µÍé §·ÓãËàé สÃ稡Íè ¹Ã§èØ ÍÃ³Ø ¢Í§Ç¹Ñ ãËÁè äÁàè ª¹è ¹¹éÑ áÅéÇ¡°Ô¹¹Ñ¹é äÁèà»ç¹¡°Ô¹
สÇè ¹ºÃÔÇÒâͧ¨ØÅ¡°Ô¹ ¼éÒËÁè »Ãиҹ áÅÐà·Õ¹»ÒµÔâÁ¡¢ì
µÅÍ´¨¹¸§¨ÃÐà¢é ¸§µÐ¢Òº ¡ç¤§à»ç¹àËÁ×͹·Õè¡ÅèÒÇÁÒáÅéÇã¹àÃ×èͧ
¡°Ô¹ËÃÍ× ÁËÒ¡°Ô¹
(ó) ¡°Ô¹สÒÁѤ¤Õ à»ç¹¡°Ô¹·èÕÁÕà¨Òé ÀÒ¾ËÅÒ¤¹ÃèÇÁ¡Ñ¹
ÁÔãªàè ¨Òé ÀÒ¾à¾Õ§¤¹à´ÕÂÇÍÂèÒ§àÃè×ͧ¡°Ô¹ËÃ×ÍÁËÒ¡°Ô¹ ·Ø¡¤¹à»ç¹
à¨Òé ÀÒ¾·éѧËÁ´ ã¤ÃºÃÔ¨Ò¤ÁÒ¡¹Íé ÂÍÂèÒ§äÃäÁàè »ç¹»ÃÐÁÒ³ áµàè ¾è×Í
äÁãè Ë¡é ÒèѴ§Ò¹¡°Ô¹Âاè ÂÒ¡สѺส¹ÁÒ¡à¡Ô¹ä» ¡çÁÑ¡¨ÐµÑ駤³Ð¡ÃÃÁ¡ÒÃ
¢Ö¹é ¤³Ð˹Öè§à¾Íè× ´Óà¹Ô¹¡Òà áÅéÇÁÕ˹ѧส×ͺ͡ºญØ­ ä»Âѧ¼ÙéÍ×è¹´Çé  àÁ×Íè ä´é
»Ñ¨¨ÑÂÁÒà·Òè äáç¨Ñ´¼éÒÍѹà»ç¹Í§¤ì¡°Ô¹ÃÇÁ·Ñ駢ͧºÃÔÇÒôѧ¡ÅÒè ÇáÅÇé ¹éѹ
àÁÍ×è Á»Õ Ѩ¨ÂÑ àËÅÍ× ¡¶ç ÇÒÂÇ´Ñ äÇéà¾Í×è ·Ò§Ç´Ñ ¨Ð¹Óä»ãªé¨èÒÂã¹·Ò§·Õ¤è Çà àªè¹
¡ÒáÍè สÃÒé §ÈÒส¹ส¶Ò¹ ¡ÒúÙó»¯Ôสѧ¢Ã³ì¡¯Ø Ô âºส¶ì ਴ÂÕ ì à»ç¹µ¹é
¡°Ô¹สÒÁѤ¤Õ¹ÕéÁÑ¡¨Ð¹Óä»·Í´ÂѧÇÑ´·Õè¡ÓÅѧÁÕ¡ÒáèÍสÃÒé §ËÃ×Í¡ÓÅѧ
ºÙó»¯Ôสѧ¢Ã³ì à¾×èÍà»ç¹การสÁ·º·Ø¹ãËéสèÔ§Íѹ¾Ö§»ÃÐส§¤¢ì ͧÇÑ´ãËé
สÓàÃç¨àสÃç¨สéÔ¹ä»â´ÂàÃÇç
เรื่องของกฐินสามัคคี เปน็ เรอื่ งทีน่ ยิ มกันอย่างแพร่หลาย
เพราะนอกจากจะถือกันว่าเป็นบุญเป็นกุศลแล้ว ยังเป็นการช่วยท�ำนุ

19

บำ� รุงวัด ตลอดจนเปน็ เรอื่ งเพม่ิ ความสนุกครกึ ครนื้ แก่งาน เปน็ สามัคคีรส
อันเน่ืองมาจากการทอดกฐินสามัคคี
(ô) ¡°Ô¹µ¡¤Òé § ¡°Ô¹»ÃÐàÀ·¹ÕéÁÕª×èÍàÃÕ¡ÍÂÒè §Í×è¹ÍÕ¡ÇèÒ
¡°Ô¹µ¡ËÃ×Í¡°Ô¹â¨Ã ÈÒสµÃÒ¨Òþì ÃÐÂÒ͹ØÁÒ¹ÃÒª¸¹ä´é¡ÅèÒǶ֧
à˵ؼŷÕèà¡Ô´¡°Ô¹ª¹Ô´¹éÕ µÅÍ´¨¹ªè×Í·ÕèàÃÕ¡ä»à»ç¹µÒè § æ ¡Ñ¹¢Í§¡°Ô¹
»ÃÐàÀ·¹ÕéäÇãé ¹àÃè×ͧà·È¡ÒÅÍÍ¡¾ÃÃÉÒÇèÒ “áµ·è Õè·Ó¡Ñ¹àªè¹¹éÕ
·Ó¡Ñ¹ÍÂãÙè ¹·Íé §¶Ôè¹·ÕèÁÇÕ ´Ñ ÁÒ¡ «Öè§ÍÒ¨ÁÇÕ ´Ñ µ¡¤éÒ§ äÁèÁãÕ ¤Ã·Í´¡çä´é ¨Ö§
ÁÑ¡ÁÕ¼éÙÈÃ·Ñ ¸Òä»สืºàสÒÐËÒÇÑ´ÍÂÒè §¹Õàé ¾Í×è ·Í´¡°Ô¹ µÒÁ»¡µãÔ ¹Çѹã¡Åé æ
¨ÐสÔé¹Ë¹éÒ·Í´¡°Ô¹ËÃ×Íã¹ÇѹสØ´·Òé ¤×ÍÇѹ¡Íè ¹áÃÁ¤èÓ˹Ö觢ͧà´×͹ ñò
¡Ò÷ʹ¡°Ô¹ÍÂèÒ§¹éàÕ ÃÂÕ ¡¡¹Ñ ÇÒè “¡°Ô¹µ¡¤éÒ§” ËÃ×ÍàÃÕ¡ÇèÒ “¡°Ô¹µ¡”
ºÒ§¶Ô蹡çàÃÕ¡ÇèÒ “¡°Ô¹â¨Ã” à¾ÃÒСÔÃÔÂÒÍÒ¡Òà ·èÕä»·Í´ÍÂÒè §äÁèÃÙéà¹×Íé
õÙé ÑÇ ¨ู่ æ ¡çä»·Í´ äÁèºÍ¡¡ÅèÒÇÅèǧ˹éÒäÇãé ËÇé Ñ´ÃàéÙ ¾×èÍàµÃÕÂÁ¤ÇÒÁ¾ÃÍé Á
¡Ò÷ʹ¡°Ô¹µ¡ค้าง¶×ÍÇèÒä´ºé Øญ­ ÍÒ¹Ôส§ส์áç¡ÇèÒ·Í´¡°Ô¹¸ÃÃÁ´Ò
ºÒ§·àÕ µÃÂÕ Á¢éÒǢͧ价ʹ¡°Ô¹ËÅÒ æ Ç´Ñ áµèä´Çé ´Ñ ·Í´¹Íé ÂÇ´Ñ à¤ÃÍè× §
ä·Â¸ÃÃÁ·ÕèµÃÐàµÃÕÂÁàÍÒä»·Í´ÂѧÁÕàËÅ×ÍÍÂÙè ËÃ×Í·Ò§ÇÑ´·Í´äÁäè ´é
¡àç ÍÒà¤ÃÍ×è §ä·Â¸ÃÃÁàËÅèÒ¹¹Ñé ¨´Ñ ·Óà»ç¹¼Òé »èÒ àÃÂÕ ¡¡¹Ñ ÇèÒ “¼éÒ»Òè á¶Á¡°Ô¹”
 สÇè ¹¢éÍᵡµÒè §¢Í§¡°Ô¹»ÃÐàÀ·¹Õé ¤×Í äÁèÁÕ¡ÒèͧÇÑ´
Åèǧ˹éÒ ¡Ò÷ʹ੾ÒÐÇÑ´·ÕèÂѧäÁèÁÕã¤Ã·Í´áÅÐÍÒ¨·Í´ËÅÒÂÇÑ´ä´é
µÅÍ´¨¹สÒÁÒöàÍҢͧä·Â¸ÃÃÁ·èÕàËÅ×Í·Ó à»ç¹¡ÒÃบØญÍ­Õ¡ª¹Ô´Ë¹Öè§
àÃÂÕ ¡ÇèÒ “¼Òé »Òè á¶Á¡°Ô¹”

20

õ. ¢éÍ»¯ºÔ µÑ ãÔ ¹¡Òèͧ¡°¹Ô
¡Òèͧ¡°Ô¹ ¤×Í ¡ÒÃá¨é§Åèǧ˹Òé ãËé·Ò§ÇÑ´áÅлÃЪҪ¹
ä´é·ÃÒºÇÒè ÇÑ´¹éѹ æ ÁÕ¼éÈÙ ÃÑ·¸Ò¨Ð¹Ó¼éÒ¾ÃС°Ô¹ÁÒ·Í´áÅéÇ ·éѧ¹Õé
à»ç¹à¾ÃÒÐÇÒè »¨Ñ ¨ØºÑ¹¹éÕ ¼ÙÈé ÃÑ·¸Ò·Í´¡°Ô¹à»ç¹¨Ó¹Ç¹ÁÒ¡ ¶éÒäÁ¨è ͧäÇé
¡è͹ÍÒ¨äÁèÁÕâÍ¡Òส  ¨Ö§à¡Ô´à»ç¹¸ÃÃÁà¹ÕÂÁ¢Öé¹ÇÒè ¨Ð·Í´¡°Ô¹µéͧ¨Í§
ÅÇè §Ë¹éÒà¾Íè× ãËéÁâÕ Í¡Òส áÅÐà¾Íè× äÁèà¡´Ô ¡Ò÷ʹ«Óé Ç´Ñ Ë¹Ö觻Õ˹Ö觷ʹ¡°Ô¹
ä´é¤ÃÑé§à´ÕÂÇáÅÐã¹àÇÅÒ¨Ó¡Ñ´ ¤×Í ËÅѧ¨Ò¡ÍÍ¡¾ÃÃÉÒáÅÇé à¾Õ§à´×͹
à´ÂÕ Ç´Ñ§¡ÅÒè Ç㹵͹µé¹à·Òè ¹é¹Ñ สÇè ¹¡°Ô¹ËÅǧäÁÁè ¡Õ ÒèͧÅèǧ˹Òé
ö. ¢éÍ»¯ºÔ ѵãÔ ¹¡Ò÷ʹ¡°Ô¹ ¡Ò÷ʹ¡°Ô¹¾ÃÐÃÒª·Ò¹
(ñ) àÁÍè× ä´éÃºÑ ¼Òé ¾ÃС°Ô¹¾ÃÐÃÒª·Ò¹¨Ò¡¡ÃÁ¡ÒÃÈÒส¹ÒáÅéÇ
¤ÇöÇÒÂÀÒÂËÅѧÇѹáÃÁ ö ¤èÓ à´×͹ ññ ËÃ×ÍàÁè×Íพระเจ้าแผ่นดิน
เสดจ็ ¾ÃÐÃÒª´Óà¹Ô¹·Í´¾ÃС°Ô¹ÇѹáááÅÇé
(ò) ãËéµÔ´µÍè ¡ºÑ ·Ò§ÇÑ´â´ÂµÃ§à¾Íè× á¨é§Ç¹Ñ àÇÅÒ áÅТÍãËé
à¨Òé ÍÒÇÒสส§่ั äÇÂÒÇ¨Ñ ¡ÃàµÃÂÕ Áส¶Ò¹·áÕè ÅÐส§Ôè ¨Óà»ç¹ Á·Õ ºÕè ªÙ Ò¾ÃÐÃµÑ ¹µÃÂÑ
ÁàÕ ¤ÃÍ×è §ºªÙ Ò ¾ÃéÍÁÍÒส¹สì §¦ìสÓËÃºÑ ¾ÃÐส§¦ì͹âØ Á·¹Ò¾ÃС°Ô¹ âµÐê ¢¹Ò´
¡ÇéÒ§¾ÍสÁ¤ÇÃสÓËÃºÑ ÇÒ§¾Ò¹áÇ¹è ¿Òé ¼éÒäµÃ¾ÃС°Ô¹ áÅоҹà·Õ¹
¾ÃлҵÔâÁ¡¢ì âµêÐÇÒ§à¤Ã×èͧºÃÔ¢ÒþÃС°Ô¹ áÅÐà¤Ã×èͧä·Â¸ÃÃÁ
âµêÐà¡éÒÍéสÕ ÓËÃѺ¼Ùéà»ç¹»ÃиҹáÅмéäÙ »ÃÇè Á¾Ô¸ÕµÒÁสÁ¤ÇÃ

21

(ó) àÁÍè× ¶§Ö Çѹ¡Ó˹´ ¡Íè ¹
¼éàÙ »ç¹»Ãиҹ¨Ð件֧ËÃ×Í¡Íè ¹
àÃÔèÁ¾Ô¸Õ ãËàé ¨Òé ˹Òé ·ÕèàªÔญ­ à¤Ã×èͧ
¾ÃС°Ô¹¨Ñ´äÇ麹âµêÐ ÇÒ§à·Õ¹
»ÒµÔâÁ¡¢äì Ç麹¾Ò¹ áÅÐãËÁé Õ
à¨Òé ˹Òé ·èÕáµè§à¤Ã×èͧẺËÃ×Íáµè§
สҡŹÔÂÁ¤ÍÂส觼Òé ¾ÃС°Ô¹
ã˼é àÙé »ç¹»Ãиҹ·èÕàªÔ§ºÑ¹ä´ËÃ×Í
»ÃеÙà¢éÒส¶Ò¹·èÕ»ÃСͺ¾Ô¸Õ
(»Ñ¨¨ØºÑ¹¹ÔÂÁ¨Ñ´âµêÐËÁÙè¶ÇÒÂ
ÃÒªสÑ¡¡ÒÃÐพระเจ้าแผ่นดิน
äÇé·èÕ˹Òé ¾ÃÐÍØâºส¶ áÅÐÇÒ§
¼éÒ¾ÃС°Ô¹äÇ·é èÕâµêÐ áÅÐãËé»Ãиҹ
ÃѺ¼Òé ¾ÃС°Ô¹¨Ò¡âµêÐ˹éÒ
¾ÃкÃÁ©ÒÂÒÅ¡Ñ É³¹ì ѹé )
(ô) »ÃиҹÃѺ¼Òé ¡°Ô¹¨Ò¡à¨éÒ˹Òé ·Õè·èÕàªÔ§ºÑ¹ä´¾ÃÐÍØâºส¶
¼ÍéÙ ØéÁ»ÃФͧÂ×¹µÃ§¶ÇÒ¤ÇÒÁà¤Òþ¾ÃÐเจ้าแผ่นดิน ¢³Ð´¹µÃÕ
ºÃÃàŧà¾Å§สÃÃàสÃÔญ¾­ ÃкÒÃÁÕ áÅéǨ֧à¢Òé ส¾èÙ ÃÐÍâØ ºส¶µÃ§ä»ÇÒ§äÇ·é èÕ
¾Ò¹áÇ¹è ¿Òé «Ö觵Ñé§ÍÂËèÙ ¹éÒÍÒส¹ìส§¦ì
(õ) àÁè×ÍÇÒ§¼Òé ¾ÃС°Ô¹áÅéÇ ¨´Ø ¸Ù» à·Õ¹ à¤Ã×èͧส¡Ñ ¡ÒÃк٪Ò
¾ÃÐÃµÑ ¹µÃÂÑ áÅéÇ¡ÃÒº ó ˹
(ö) àÁè×Í¡ÃÒº¾ÃÐÃѵ¹µÃÑÂáÅÇé ä»·Õè¾Ò¹áÇ蹿Òé ËÂÔº¼Òé ËèÁ
¾ÃлÃиҹส§่ ãËàé ¨Òé ˹éÒ·èÕ ¹Óä»Áͺá¡èäÇÂÒÇѨ¡Ã áÅÇé ¡¼Òé ¾ÃС°Ô¹
¡¢¹éÖ »ÃФͧ»ÃйÁÁ×Í Ëѹ价ҧ¾ÃлÃиҹÇèÒ ¹âÁ µสÚส  À¤Çâµ
ÍÃËâµ สÁÁÚ Ò สÁ¾Ú Ø·Ú¸สสÚ   ÇÒè ó ¨º µèͨҡ¹¹éÑ Ë¹Ñ ä»·Ò§¾ÃÐส§¦ì
กล่าวคำ� ¶ÇÒÂผ้า¾ÃС°Ô¹ ´§Ñ ¹éÕ
22

“¼Òé ¾ÃС°Ô¹·Ò¹¡Ñº·éѧ¼éÒÍÒ¹Ôส§ส์
ºÃÔÇÒ÷éѧ»Ç§¹Õé พระบาทสมเด็จ
พระเจ้าอยู่หัว¼é·Ù ç¾ÃФسÍѹ»ÃÐàสÃÔ°
¡Í»Ã´Çé  ¾ÃÐÃÒªÈÃ·Ñ ¸Ò â»Ã´à¡ÅéÒâ»Ã´
¡ÃÐËÁÍè Á¾ÃÐÃÒª·Ò¹ãËé................
¹Íé Á¹ÓÁÒ¶ÇÒÂá´¾è ÃÐส§¦ì «Ö觨ӾÃÃÉÒ
¡ Ò Å ¶éÇ ¹ ä µ à Á Ò ส ã ¹ Í Ò Ç Ò ส ÇÔ Ë Ò Ã ¹éÕ
¢Í¾ÃÐส§¦ì¨§ÃѺ¼Òé ¾ÃС°Ô¹·Ò¹¹Õé
¡Ãзӡ°Ôน¹Ñµ¶ÒáԨµÒÁ¾ÃкÃÁ
¾Ø·¸Ò¹ญØ ­Òµ¹Ñé¹ à·Íญ”
¡ÅèÒǶÇÒ¾ÃС°Ô¹·Ò¹¨ºáÅÇé
»ÃÐह¾ÃÍé Á´éÇÂà·ÂÕ ¹ ¾ÃлҵÔâÁ¡¢ì àสÃç¨áÅÇé à¢Òé ¹§èÑ ³ ·Õè«Ö觨ѴäÇé
ÃÐËÇÒè §·èÕ¼éàÙ »ç¹»Ãиҹ à¢Òé สสูè ¶Ò¹·è»Õ ÃСͺ¾Ô¸Õ ¼ÙÍé ÂãèÙ ¹¾Ô¸·Õ ѧé ËÁ´Â×¹
áส´§¤ÇÒÁà¤Òþ¨¹¡ÇÒè »Ãиҹ¨Ð¹èѧŧ¨Ö§¹è§Ñ ŧ¾ÃÍé Á¡Ñ¹
¶éÒÁ»Õ Õ¾è Ò·ÂìËÃÍ× à¤ÃÍ×è §´¹µÃÕ ã˺é ÃÃàŧà¾Å§สÃÃàสÃญÔ ¾ÃкÒÃÁÕ
¢³Ð¼àéÙ »ç¹»ÃиҹÃѺ¼Òé äµÃ¨Ò¡à¨éÒ˹éÒ·ÕèËÃ×ÍÃѺ·ÕèâµêÐËÁãèÙ ¹¡Ã³Õ
·èÕ ¨Ñ´äÇé µÍè ¨Ò¡¹Ñ鹨֧ºÃÃàŧà¾Å§ªéÒ¢³Ð»Ãиҹà¢Òé สèสÙ ¶Ò¹·è»Õ ÃСͺ
¾Ô¸Õ ¨¹¶Ö§àÇÅҨش¸Ù»à·Õ¹ºÙªÒ¾ÃÐÃѵ¹µÃÑÂáÅéÇ ¨Ö§สè§à·Õ¹ª¹Ç¹¤×¹
ãËËé ÂØ´ºÃÃàŧ·Ñ¹·ÕáÁé¨ÐÂѧäÁ診à¾Å§¡çµÒÁ áÅФÇÃÁÕà¨Òé ˹éÒ·èÕ
¤ÍÂãËสé Ñญญ­ ­Ò³àÇÅÒãËàé ÃèÁÔ à¾Å§ËÃÍ× ãËéË嫯 ºÃÃàŧ
(÷) ¾ÃÐส§¦·ì Ó¾Ô¸¡Õ ÃÃÁ
(ø) àÁÍ×è ¾ÃÐส§¦·ì Ó¾Ô¸àÕ สÃç¨ Í͡令Ãͧ¼éÒ (»èվҷºì ÃÃàŧ
à¾Å§สҸءÒà ¶Òé Á)Õ ¤Ãͧ¼éÒàสÃç¨ ¡ÅºÑ à¢éÒ¹Ñè§Â§Ñ ÍÒส¹ìส§¦ì (»Õè¾Ò·Âì

23

ËÂØ´ºÃÃàŧ) ¼éÙà»ç¹»ÃиҹáÅмéÙä»ÃèÇÁ¾Ô¸Õ¶ÇÒÂà¤Ãè×ͧ¾ÃС°Ô¹
á¡èͧ¤¤ì Ãͧ àÃÁèÔ µ§Ñé ᵺè ÒµÃà»ç¹µ¹é ä» ¨¹¶Ö§à¤Ã×èͧÁ×Í¡èÍสÃÒé § ¶Òé ¨Ñ´
à¤ÃÍ×è §ä·Â¸ÃÃÁ¶ÇÒÂà¾èÁÔ àµÁÔ ¤ÇöÇÒÂÀÒÂËÅѧà¤ÃÍ×è §¾ÃС°Ô¹ËÅǧ
(ù) ¶Òé ÁÕ¼Ùºé ÃÔ¨Ò¤ÃÇè Áâ´Âàส´ç¨¾ÃÐÃÒª¡ØÈÅ ¤ÇûÃСÒÈ
ãË·é Õ»è ÃЪØÁ·ÃÒº
(ñð) ¾Í¾ÃÐส§¦ì͹ØâÁ·¹Ò ¼àÙé »ç¹»Ãиҹ¡ÃÇ´¹éÓ
áÅéǾÃÐส§¦ì¶ÇÒÂÍ´Ôàᨺ »Ãиҹ¡ÃÒº¾ÃÐÃѵ¹µÃÑ à»ç¹àสÃ稾ԸÕ
(»Õ¾è Ò·ÂìºÃÃàŧà¾Å§¡ÃÒÇÃÓ ¶Òé Á)Õ
(ññ) ¡ÃÁ¡ÒÃÈÒส¹Òà»ç¹¼¨Ùé Ñ´สÃÃáÅдÓà¹Ô¹¡Òâ;ÃÐÃÒª·Ò¹
¨Ö§¢ÍãËéÃÒ§ҹ¶ÇÒ¼éÒ¾ÃС°Ô¹¾ÃÐÃÒª·Ò¹áÅÐÂÍ´à§Ô¹â´Â
àส´ç¨¾ÃÐÃÒª¡ØÈÅä»Âѧ¡ÃÁ¡ÒÃÈÒส¹Ò ËÅѧ¨Ò¡¶ÇÒ¼éÒ¾ÃС°Ô¹
àสÃç¨áÅéÇ à¾×èͨÐä´Ãé ǺÃÇÁ ´Óà¹Ô¹¡ÒáÃÒººÑ§¤Á·ÙžÃСÃسÒ
¢Í¾ÃÐÃÒª·Ò¹¶ÇÒ¾ÃÐÃÒª¡ØÈÅâ´Â¾ÃÍé Áà¾ÃÂÕ §¡Ñ¹
¡Ò÷ʹ¡°¹Ô ÃÒÉ®Ãì
àÁÍè× ä´µé ÃÐàµÃÂÕ Á¾ÃéÍÁáÅéÇ ¶§Ö ¡Ó˹´¡ç¹Ó¼Òé ¡°Ô¹¡ºÑ ºÃÇÔ ÒÃä»Â§Ñ
Ç´Ñ ·èÕ ¨Í§äÇé ¡ÒùÓ仹Ñ鹨Ðä»à§ÂÕ º æ ËÃÍ× ¨ÐáËèá˹¡Ñ¹ä»¡çä´é เมอื่ ไป

24

¶Ö§áÅéǾѡÍÂèÙ ³ ·Õèã´·Õè˹Öè§
·Õèสдǡ àªè¹ ·ÕèÈÒÅÒ·èÒ¹éÓ
ÈÒÅÒâç¸ÃÃÁ âçÍØâºส¶ ËÃ×Í
·èÕã´·èÕ˹Ö觫Ö觷ҧÇÑ´¨Ñ´äÇé àÁè×Í
¾ÃÐส§¦¾ì ÃÍé ÁáÅéÇ ¡Íè ¹¶ÇÒÂ
¡°Ô¹ ÍÒÃÒ¸¹ÒÈÅÕ ÃºÑ ÈÅÕ àÁÍ×è ÃºÑ ÈÅÕ
á ÅéÇ » à Р¡ Ò Èã ËéþÙé ÃÍé Á ¡Ñ ¹
ËÑ Ç Ë ¹Òé ¼éÙ· Í ´ ¡ °Ô¹ ËÑ ¹ Ë ¹éÒä »
·Ò§¾Ãо·Ø ¸ÃÙ» µ§éÑ ¹ะâÁฯ ó ¨º
áÅéÇËѹ˹Òé ไป·Ò§¾ÃÐส§¦ì ¡ÅÒè ǤӶÇÒÂà»ç¹ÀÒÉÒºÒÅÕ ÀÒÉÒä·Â
ËÃÍ× ·§éÑ สͧÀÒÉÒ¡äç ´é ÇÒè ¤¹à´ÂÕ ÇËÃÍ× ÇÒè ¹Ó áÅéǤ¹·§Ñé ËÅÒÂÇÒè µÒÁ¾ÃéÍÁ
¡¹Ñ ¡äç ´é ¡ÒáÅèÒǤӶÇÒ¹¹Ñé ¨Ð¡ÅÒè Çà»ç¹¤Ó æ ËÃÍ× ¨Ð¡ÅÒè ÇÃÇÁ¡¹Ñ à»ç¹
ÇÃä æ áÅéÇᵤè ÇÒÁสдǡ¢Í§¼¡éÙ ÅèÒǹÓáÅм¡Ùé ÅèÒǵÒÁ ¤Ó¶ÇÒÂ
Á´Õ §Ñ ¹Õé
¤Ó¶ÇÒÂÀÒÉÒºÒÅÕ
¹âÁ µÚส  À¤Çâµ ÍÃËâµ  สÁÚÁÒ สÁ¾Ú ·Ø ¸Ú  ÇèÒ ó ¨º
ÍÔÁí À¹àÚ µ  ส»ÃÇÔ ÒÃí ¡°Ô¹·สØ สíÚ  ส§Ú¦สสÚ  âÍ⳪ÂÒÁ
·µØ ÔÂÁ»Ú Ô ÍÁÔ í À¹àÚ µ  ส»ÃÇÔ ÒÃí ¡°Ô¹·สØ สÚ í  ส§¦Ú สสÚ   âÍ⳪ÂÒÁ
µµÔÂÁÚ»Ô ÍÔÁí À¹àÚ µ ส»ÃÇÔ ÒÃí ¡°Ô¹·สØ สÚ í ส§¦Ú สสÚ âÍ⳪ÂÒÁ Ï
¤Óá»Å
¢Òé áµè¾ÃÐส§¦ì¼éàÙ ¨ÃÔญ­ ¢Òé ¾à¨éÒ·Ñé§ËÅÒ ¢Í¹éÍÁ¶ÇÒÂ
«Ö觼Òé ¡°Ô¹¡ºÑ ·é§Ñ ºÃÇÔ ÒùáéÕ ด่¾ÃÐส§¦ì
áÁé¤Óúสͧ ¢éÒáµ¾è ÃÐส§¦¼ì éàÙ ¨ÃÔญ­ ¢éÒ¾à¨éÒ·éѧËÅÒÂ
¢Í¹Íé Á¶ÇÒ «Ö觼Òé ¡°Ô¹¡ºÑ ·§éÑ ºÃÔÇÒùéÕáด่¾ÃÐส§¦ì
áÁ¤é ÓúสÒÁ ¢Òé áµ¾è ÃÐส§¦ì¼àéÙ ¨ÃÔญ­ ¢Òé ¾à¨éÒ·Ñé§ËÅÒÂ
¢Í¹éÍÁ¶ÇÒ «Ö觼Òé ¡°Ô¹¡ºÑ ·éѧºÃÇÔ ÒùÕéáด่¾ÃÐส§¦ì

25

¤Ó¶ÇÒÂÍաẺ˹èÖ§
¹âÁ µส Ú À¤Çâµ ÍÃËâµ  สÁÚÁÒสÁ¾Ú Ø·¸สสÚ   ÇÒè ó ¨º
ÍÔÁí À¹àÚ µ  »ÃÇÔ ÒÃí ¡°Ô¹·สØ สÚ í  ส§¦Ú สÚส  âÍ⳪ÂÒÁ
·ØµÂÔ ÁÚ»Ô ÍÔÁí À¹Úൠ »ÃÇÔ ÒÃí ¡°Ô¹·สØ Úสí  ส§Ú¦สÚส  âÍ⳪ÂÒÁ
µµÂÔ ÁÚ»Ô ÍÁÔ í À¹Úൠ »ÃÔÇÒÃí ¡°Ô¹·สØ สÚ í  ส§¦Ú สสÚ   âÍ⳪ÂÒÁ
สÒ¸Ø â¹ À¹àÚ µ  ส§Ú⦠ÍÁÔ í  »ÃÇÔ ÒÃí ¡°Ô¹·ØสสÚ í »®Ô¤¤Ú ³ÚËÒµØ
͹ËÚ Ò¡í ·¦Õ õµÚ í ËµÔ Ò  ส¢Ø Ò Ï
¤Óá»Å
¢éÒ¾à¨Òé ·§éÑ ËÅÒ¢͹Íé Á¶ÇÒ¼Òé ¡°Ô¹¡ºÑ ·§éÑ ºÃÇÔ ÒùáÕé ´¾è ÃÐส§¦ì
¢Í¾ÃÐส§¦ì¨§ÃѺ¼Òé ¡°Ô¹¡Ñº·Ñ駺ÃÔÇÒùéÕ ¤ÃéѹÃѺáÅéÇ ¨§¡ÃÒ¹¡°Ô¹
´éǼÒé ¼×¹¹Õé à¾è×Í»ÃÐ⪹ì à¾è×ͤÇÒÁสØ¢ á¡¢è Òé ¾à¨éÒ·éѧËÅÒÂ
สéÔ¹¡ÒŹҹà·Íญ­Ï

àÁÍè× ¨º¤Ó¶ÇÒÂáÅéÇ ¾ÃÐส§¦Ãì ºÑ สÒ¸¾Ø ÃÍé Á¡¹Ñ ͧ¤ì¡°Ô¹¾ÃÍé Á·§éÑ
ºÃÔÇÒùéÕ ¶éÒ»ÃÒö¹Ò¶ÇÒÂà»ç¹ส§¦·ì Ñé§ËÁ´¡çäÁµè éͧ»ÃÐह
¶Òé »ÃÒö¹Ò¨Ð»ÃÐह¡çÍÂÒè »ÃÐहสÁÀÒÃËÃ×Íรูป·èÕÃÇéÙ Òè ¨ÐµÍé §¤Ãͧ
ãË»é ÃÐहรูปÍ×è¹ รูป·àèÕ ËÁÒС¤ç Í× ÃͧŧÁÒ à©¾ÒÐͧ¤ì¡°Ô¹¹¹éÑ äÁè¨Óà»ç¹
µÍé §»ÃÐह สÇè ¹ºÃÔÇÒùéѹ¶Òé ¨Ó¹§¶ÇÒÂáด่ÀÔ¡ÉØสÒÁà³Ãã¹ÇÑ´¹Ñé¹
à»ç¹สÇè ¹à©¾ÒСçªÇè ¡ѹ¶ÇÒÂâ´Â·èÑǡѹ àÁ×èÍ»ÃÐहàสÃç¨áÅéǨСÅѺ
à¾Õ§¹Ñ鹡çä´é áµè¶éÒÂѧäÁè¡ÅѺà¾Õ§¹éѹ ¨ÐÃͨ¹¾ÃÐส§¦Íì »âÅ¡¹áì ÅÐ
Áͺ¼éÒ¡°Ô¹àสÃç¨áÅéÇ¡çä´¶é Òé ¼Òé ¡°Ô¹¹Ñé¹µéͧ·ÓµèÍä»ÍÕ¡ àª¹è «Ñ¡ ¡Ð
µÑ´ àÂçº ÂéÍÁ ¨ÐÍÂÙªè Çè ¾ÃСçä´é ¶Òé äÁÁè ÕÍÂèÒ§¹Ñ鹨֧ÁÕ¸ÃÃÁà¹ÕÂÁÇèÒ
»ÃÐह੾ÒÐͧ¤¡ì °Ô¹á¡è¾ÃÐû٠ã´Ã»Ù ˹Öè§à·èÒ¹¹éÑ ¡Íè ¹ áÅÇé ÃÍÍÂÙè àÁ×èÍ
¾ÃÐส§¦·ì Ó¾Ô¸àÕ ºÍ×é §µ¹é ¢Í§·Òè ¹àสÃç¨áÅéǨ֧»ÃÐहºÃÔÇÒá°Ô¹ÀÒÂËŧÑ
àÁè×Í»ÃÐहàสÃç¨áÅéÇ ¾ÃÐส§¦Íì ¹ØâÁ·¹Ò ¼Ùé¶ÇÒ·éѧËÁ´µÑé§ã¨¿§Ñ ¤Ó
͹ØâÁ·¹Ò áÅТ³Ð¹Ñ¹é à¨Òé ÀÒ¾¡ÃÇ´¹éÓÍ·Ø ÔÈสèǹ¡ØÈÅ

26

à¾Õ§à·èÒ¹Ñé¹ àสÃç¨
¾Ô¸Õ ¶ Ç Ò Â ¡ °Ô¹ ส Ó Ë ÃÑ º
·่าน¼éÁÙ ÈÕ ÃÑ·¸Ò µèͨҡ¹Ñé¹
à»ç¹Ë¹Òé ·èբͧ¾ÃÐส§¦ì
¨Ðä´´é Óà¹Ô¹¡ÒÃã¹àÃ×èͧ
¡ÃÒ¹¡°Ô¹µèÍä» ¶éÒ¼Òé ¹éѹ
ÂѧäÁสè ÓàÃç¨ÃÙ» ¾ÃÐÀÔ¡ÉØ
¨ÐµÍé §ªÇè ¡ѹ·Ó¨ÕÇà ·ÓàสÃç¨àÁè×ÍäÃᨧé ãËé¾ÃÐÀÔ¡ÉØ·éѧËÅÒ·ÃÒº
à¾è×Í͹ØâÁ·¹Ò ¶éÒ¼Òé ¹Ñé¹สÓàÃç¨ÃÙ»áÅéÇ ¡Ô¨·èÕ¾ÃÐÀÔ¡ÉØ·Ñé§ËÅÒÂ
¨ÐµÍé §·Ó¨ÇÕ ÃäÁèÁÕ ·Òè ¹¡´ç Óà¹Ô¹¡ÒÃ͹âØ Á·¹Òä´é àÁ×è;ÃÐÀÔ¡ÉØ·éѧËÅÒÂ
ä´Íé ¹ØâÁ·¹Ò¡°Ô¹áÅéÇã¹Çѹ¹Ñé¹ ªè×ÍÇÒè ส§¦äì ´é¡ÃÒ¹¡°Ô¹áÅÇé à»ç¹ÍѹàสÃç¨
¾Ô¸¢Õ ͧส§¦ì
÷. ÍÒ¹Ôส§ส์ËÃ×ͼŴ¢Õ ͧ¡Ò÷ʹ¡°Ô¹
๗.ñ ÍÒ¹Ôส§สËì Ã×ͼŴբͧ½èÒ¼·Ùé Í´áÅФ³Ð Á´Õ §Ñ ¹Õé
(ñ) ªÍè× ÇèÒä´é¶ÇÒ·ҹÀÒÂ㹡ÒÅàÇÅÒ¡Ó˹´·àèÕ ÃÂÕ ¡ÇèÒ
¡ÒÅ·Ò¹ ¤Í× ã¹»ËÕ ¹Ö觶ÇÒÂä´éà¾Õ§ÃÐÂÐàÇÅÒ ñ à´×͹ à·Òè ¹¹éÑ ã¹¢Íé
¶ÇÒ·ҹµÒÁ¡ÒŹÁÕé ¾Õ Ãо·Ø ¸ÀÒÉµÔ ÇèÒ ¼ÙéãË·é Ò¹µÒÁ¡ÒŤÇÒÁµÍé §¡ÒÃ
·èàÕ ¡´Ô ¢é¹Ö µÒÁ¡ÒŢͧ¼éÙ¹Ñé¹ÂÍè ÁสÓàÃç¨ä´é
(ò) ª×èÍÇÒè ä´éส§à¤ÃÒÐ˾ì ÃÐส§¦ì¼¨éÙ Ó¾ÃÃÉÒãËéä´é
¼ÅÑ´à»ÅÂèÕ ¹¼Òé ¹Øè§ËèÁãËÁè áÁ¼é Òé ¡°Ô¹¹¹éÑ ¨Ðµ¡á¡èÀ¡Ô ÉÃØ »Ù ã´Ãٻ˹Ö觡ªç Í×è ÇÒè
ä´é¶ÇÒÂá¡สè §¦ìà»ç¹สÇ่ ¹ÃÇÁ Á¾Õ Ãо·Ø ¸ÀÒÉµÔ ÇèÒ ¼ãÙé Ëé¼éÒªÍ×è ÇèÒã˼é ÇÔ ¾Ãó
(ó) ªè×ÍÇÒè ä´·é ӹغÓÃا¾Ãоط¸ÈÒส¹Ò สè§àสÃÔÁ
¼Ù»é ÃÐ¾ÄµÔ´Õ »¯ÔºÑµÔªÍº ãËéàปç¹ËÅÑ¡à»ç¹µÑÇÍÂÒè §áË觤س§ÒÁ¤ÇÒÁ´Õ
¢Í§»ÃЪҪ¹ สº× ä»

27

(ô) ¨Ôµã¨¢Í§¼éÙ·Í´¡°Ô¹·éѧ ó ¡ÒÅ ¤×Í ¡Íè ¹·Í´
¡ÓÅ§Ñ ·Í´ áÅзʹáÅÇé ·àÕè ÅÍè× ÁãสÈÃ·Ñ ¸ÒáÅлÃÒö¹Ò´¹Õ ¹éÑ ¨´Ñ à»ç¹¡ÈØ Å¨Ôµ
¤¹·èÕÁ¨Õ Ôµà»ç¹¡ØÈÅÂèÍÁä´Ãé Ѻ¤ÇÒÁสØ¢¤ÇÒÁà¨ÃญÔ­
(õ) ¡Ò÷ʹ¡°Ô¹·ÓãËéà¡´Ô สÒÁ¤Ñ ¤¸Õ ÃÃÁ ¤Í× ¡ÒÃÃèÇÁÁÍ× ¡¹Ñ
·Ó¤Ø³§ÒÁ¤ÇÒÁ´Õ áÅжéÒ¡ÒöÇÒ¡°Ô¹¹Ñé¹ÁÕสèǹ䴺é Ùó»¯Ôสѧ¢Ã³ì
Ç´Ñ ÇÒÍÒÃÒÁ´éÇ¡àç »ç¹¡ÒÃÃèÇÁสÒÁ¤Ñ ¤Õ à¾Íè× ÃÑ¡ÉÒÈÒส¹ÇµÑ ¶Ø ÈÒส¹ส¶Ò¹
ãËéÂèѧÂ×¹ส¶Ò¾Ãสºื ä»
๗.ò ÍÒ¹Ôส§ส์ËÃ×ͼŴբͧ½Òè ¾ÃÐส§¦ì¼éÙÃѺáÅСÃÒ¹¡°Ô¹
Á´Õ ѧ¹Õé
¾Ãо·Ø ¸à¨Òé µÃÑสäÇé (ã¹ÇԹѻ®Ô ¡àÅèÁ õ ˹Òé ñóö) ÇÒè
À¡Ô Éؼé¡Ù ÃÒ¹¡°Ô¹áÅÇé ÂÍè Áä´Ãé ºÑ »ÃÐ⪹ì õ »ÃСÒÃ
(ñ) ÃѺ¹ÔÁ¹µ©ì ѹäÇáé ÅÇé ä»ä˹äÁµè Íé §ºÍ¡ÅÒÀ¡Ô ÉãØ ¹ÇÑ´
µÒÁ¤ÇÒÁã¹สÔ¡¢Ò º··èÕ ö á˧è Íà¨Å¡ÇÃä »Ò¨ÔµµÕÂì
(ò) ä»ä˹äÁµè Íé §¹ÓäµÃ¨ÇÕ Ã令úสÓÃѺ
(ó) à¡ºç ¼éÒ·Õàè ¡´Ô ¢¹éÖ à»ç¹¾àÔ ÈÉä´µé ÒÁ»ÃÒö¹Ò
(ô) ¨ÇÕ ÃÍÑ¹à¡´Ô ã¹·Õè¹Ñé¹à»ç¹ส·Ô ¸Ô¢Í§À¡Ô ÉØàËÅÒè ¹Ñ¹é
(õ) ¢ÂÒÂࢵáË§è ¡Ò÷ӨÕÇÃËÃ×Í¡ÒÃà¡çº¨ÕÇÃäÇäé ´¨é ¹
¶Ö§สิ้¹ Ä´ËÙ ¹ÒÇ (¤Í× ¨¹¶Ö§Çѹ¢é¹Ö ñõ ¤èÓ à´×͹ ô à»ç¹Ç¹Ñ สØ´·Òé Â)
ø. ÅѡɳÐÍѹà»ç¹»ÃЪҸԻäµÂ¢Í§¾¸Ô ¡Õ ÃÃÁ¡°¹Ô
ä´¡é ÅÒè ÇáÅéÇÇÒè àÃÍè× §¢Í§¡°Ô¹à»ç¹สѧ¦¡ÃÃÁ ¤Í× ¡ÒáÃзÓ
·èÕà»ç¹¡ÒÃส§¦ì ¤×Í ¾ÃÐส§¦ì·éѧÇÑ´µéͧÃѺÃéÃ٠Ѻ¼Ô´ªÍºÃÇè Á¡Ñ¹
㹡ÒêèÇ¡ѹ·Ó¨ÕÇÃãËส้ ÓàÃç¨ ã¹¡ÒûÃЪØÁ¡Ñ¹ËÒÃ×ÍÇèÒ ¨Ð¤ÇÃÁͺ
¼éÒ¡°Ô¹ãËéÀÔ¡ÉØÃÙ»ã´Ãٻ˹Öè§ áÅÐáÁàé ¾Õ§¡ÒûÃÖ¡ÉÒËÒÃ×Í¡çÂѧãªäé Áäè ´é
µéͧÁÕ¡ÒÃสÇ´»ÃСÒÈà»ç¹¡ÒÃส§¦ì àส¹ÍญÑ­µµÔÇÒè ¨ÐÁͺ¼Òé ¡°Ô¹á¡è
ÀÔ¡ÉÃØ »Ù ¹¹Ñé ÃÙ»¹éÕáÅéÇ สÇ´»ÃСÒȨºáÅéÇ äÁèÁ¼Õ Ùé¤´Ñ ¤Òé ¹

28

¨Ö§¨Ð¶ÇÒ¼éÒ¹Ñé¹á¡Íè §¤¤ì Ãͧ ¤×Í ÀÔ¡ÉؼÙÃé ѺÁµÔ¨Ò¡·èÕ»ÃЪØÁãËàé »ç¹
¼ÙéÃѺ¼éÒ¹Ñé¹ã¹¹ÒÁ¢Í§ส§¦äì ´é ÅѡɳÐàªè¹¹Õéà»ç¹¡ÒÃส͹ã˶é ×Í
Áµ·Ô »èÕ ÃЪÁØ ส§¦àì »ç¹ãË­ญ่ äÁè·ÓÍÐäõÒÁÍÓàÀÍ㨠à»ç¹ËÅ¡Ñ ã¹¡Òû¡¤Ãͧ
¤³Ðส§¦ì «Öè§à»ç¹µÑÇÍÂÒè §á¡è¡Òû¡¤Ãͧ·Ò§âÅ¡´Çé Â
¢éÍàส¹Íá¹Ð
(ñ) ¾Ø·¸ÈÒส¹Ô¡ª¹¤Ç÷ʹ¡°Ô¹ã˶é Ù¡µéͧµÒÁ¤ÇÒÁÁاè ËÁÒÂ
¢Í§¡°Ô¹ ä´áé ¡è ¡ÒúÓà¾çญ­ ´Çé ¡ÒöÇÒ¼Òé ¡°Ô¹á¡èÀÔ¡ÉØ«Öè§ÍÂèÙ
¨Ó¾ÃÃÉҤúสÒÁà´Í× ¹µÒÁ¾Ãо·Ø ¸Ò¹ญ­Ø Òµ (ã¹¢é͹âéÕ »Ã´´¢Ù éͤÇÒÁàÃÍè× §
¡ÒÃá¡»é ­ญÑ ËÒàÃÍ×è §¡°Ô¹µ¡¤éÒ§)
(ò) ¡ÒÃÃǺÃÇÁ·¹Ø ·ÁèÕ ¼Õ Ùºé ÃÔ¨Ò¤à¾Í×è ºÓÃ§Ø Ç´Ñ ËÃÍ× ส¶Ò¹È¡Ö ÉÒã¹
ÇÑ´ ¤ÇÃãËàé »ç¹ä»µÒÁ¤ÇÒÁÈÃÑ·¸Ò¢Í§¼ÙéºÃÔ¨Ò¤â´ÂÁÕà˵ؼÅÍѹสÁ¤ÇÃ
àªè¹ ªèÇ»¯สÔ §Ñ ¢Ã³Çì Ñ´··èÕ Ã´Ø â·ÃÁãËéÁÑ蹤§¶ÒÇÃสº× ä»
(ó) 㹡ÒÃà´Ô¹·Ò§ä»·Í´¡°Ô¹ ³ ÇÑ´·ÕèÍÂËèÙ Òè §ä¡Å «Ö觼¨Ùé Ñ´
Á¡Ñ ¨Ð¾èÇ§ÇµÑ ¶»Ø ÃÐส§¤¢ì ͧ¡Ò÷èͧà·ÕÂè ÇäÇé´Çé ¹¹Ñé ¤ÇÃÁÁÕ ÒµÃ¡ÒÃÃ¡Ñ ÉÒ
¤ÇÒÁ»ÅÍ´ÀÂÑ ¢Í§¼·éÙ Õè¨Ðà´Ô¹·Ò§ä»à»ç¹ËÁèÙ¤³Ð ·§éÑ ¹Õé à¾Íè× ¤ÇÒÁäÁ»è ÃÐÁÒ·
(ô) ¤Çç´àÇ鹡ÒÃàÅÂéÕ §สÃØ ÒàÁÃÂÑ ã¹ÃÐËÇèÒ§à´Ô¹·Ò§ËÃÍ× ÃÐËÇèÒ§
·ÕèÁÕ§Ò¹¡°Ô¹ ·éѧ¹éÕ à¾×èÍãËé¡ÒúÓà¾çญ­ ¡ØÈÅà»ç¹ä»´éǤÇÒÁÁÕÃÐàºÕº
àÃÂÕ ºÃéÍÂ

29

(õ) ¤Çç´¡ÒÃ㪨é èÒÂã¹สèÔ§·èÕ¿ÁèØ à¿×ÍÂáÅÐäÁ¨è Óà»ç¹ â´ÂÂÖ´¶×Í
¡ÒèѴãËáé ¹Ç»ÃÐË嫄 à»ç¹ËÅ¡Ñ สÓ¤ญÑ ­
(ö) ¡ÒéÅͧËÃ×ÍสÁâÀª¡°Ô¹¡è͹·Í´¹éѹ ¤Ç÷Óà¾Õ§
à¾×èÍ»ÃÐ⪹¢ì ͧ¡ÒùѴËÁÒÂã˾é ÃéÍÁà¾ÃÕ§¡Ñ¹ áÅÐà¾è×Íà»ç¹¡ÒÃ
ส§è àสÃÔÁÈÃÑ·¸Ò¢Í§¼ÙéÁÒÃÇè Á§Ò¹à·Òè ¹Ñé¹ äÁ¤è ÇÃÁ§èØ ¤ÇÒÁส¹Ø¡ส¹Ò¹
Í¹Ñ ÁãÔ ªÇè µÑ ¶»Ø ÃÐส§¤¢ì ͧ¡Ò÷ʹ¡°Ô¹
¶Òé Á¢Õ ºÇ¹áËèàªญÔ­ ¼Òé ¾ÃС°Ô¹ä» ¼éàÙ ¢éÒ¢ºÇ¹¤ÇÃáµè§¡ÒÂãËéàÃÂÕ ºÃÍé Â
¶Òé Á¢Õ ºÇ¹¿Íé ¹ÃÓ¤ÇÃàÅÍ× ¡¡ÒÃáµ§è ¡Òª´Ø สØÀÒ¾à¾ÃÒÐà»ç¹§Ò¹·Ò§ÈÒส¹Ò
(÷) ¡ÒþÔÁ¾Ëì ¹Ñ§ส×Íᨡ㹧ҹ¡°Ô¹¹¹éÑ ¨ÐÁÕËÃ×ÍäÁè¡çä´éäÁèà»ç¹
¡Òú§Ñ ¤Ñº áµè¶éÒÁ¤Õ ÇÃàÅ×Í¡¾ÁÔ ¾ì˹§Ñ สÍ× ·ÁÕè สÕ ÒÃлÃÐ⪹ì
(ø) äÁ¤è Ç÷ʹ¡°Ô¹ã¹ÇÑ´·Õè¾ÃÐÀÔ¡ÉØÍÂÙèã¹ÇÑ´¹éѹºÍ¡¡ÅÒè Ç
â´ÂµÃ§ËÃ×Íâ´ÂÍéÍÁãËéä»·Í´ à¾ÃÒÐà»ç¹¡ÒüԴ¾ÃÐÇԹѠáÅС°Ô¹
·èÕ·Í´¡çäÁàè »ç¹¡°Ô¹ ¶×Íà»ç¹âÁ¦Ð (¾ÃÐäµÃ»Ô®¡àÅÁè õ ˹Òé ñóø)
áµ¾è ÃÐÀÔ¡ÉؼÍÙé ÂãÙè ¹ÇѴ˹Öè§ÍÒ¨á¹Ð¹ÓãËéä»·Í´ã¹Ç´Ñ Í×è¹ä´é
(ù) 㹡ÒþÔÁ¾ãì ººÍ¡ºØญË­ Ã×ͮաÒà¾×èÍàªÔญ­ ªÇ¹¼éÁÙ Õ¨ÔµÈÃÑ·¸Ò
ÁÒÃèÇÁ·Óºญ­Ø ¹Ñé¹ äÁ¤è ÇþÁÔ ¾ªì Íè× ºØ¤¤Åà»ç¹¡ÃÃÁ¡ÒÃâ´ÂäÁèä´Ãé ºÑ Í¹ØญÒ­µ
¨Ò¡à¨Òé ¢Í§¡è͹
áµè¢éÍ·¤Õè ÇÃ๹é à»ç¹¾àÔ ÈÉ ¤Í× ¡ÒÃäÁèãªé¨èÒ¿ØÁè à¿Í× Ââ´ÂäÁ¨è Óà»ç¹
¤ÇþԨÒóҡÃзÓã¹·Ò§·èÕ ¨Ðà»ç¹»ÃÐ⪹ì áÅÐäÁªè ¡Ñ ªÇ¹¡¹Ñ ä»ã¹·Ò§
ส¹Ø¡ส¹Ò¹à¡Ô¹¢Íºà¢µËÃ×ÍÁÑÇàÁÒ»ÃÐÁÒ· «Öè§ÁÔãªè¤ÇÒÁ»ÃÐส§¤¢ì ͧ
¾Ãо·Ø ¸ÈÒส¹Ò
¡ÃÁ¡Òû¡¤Ãͧ ¡ÃзÃǧÁËÒ´ä·Â ä´éÃºÑ ¾ÃÐÃÒª·Ò¹
¼Òé ¾ÃС°Ô¹ä»·Í´ ³ พระÍÒÃÒÁËÅǧ ·§Ñé ã¹สèǹ¡ÅÒ§áÅÐสÇ่ ¹ÀÁÙ ÀÔ Ò¤
µÒÁ¤ÇÒÁàËÁÒÐสÁà»ç¹»ÃШӷء»Õ ੾ÒзèÕ ¹ÑºÂÍé ¹ËÅѧ件֧»Õ
¾.È. òõñõ Á´Õ ѧ¹Õé

30

ò ¾.Â. òõñõ Ç´Ñ âÁÅâÕ Å¡ÂÒÃÒÁ ࢵºÒ§¡Í¡ãËญè­¡Ã§Ø à·¾ÁËÒ¹¤Ã
òõñö -
òõñ÷ -
òõñø -
ñø µ.¤. òõñù ÇÑ´·Í§¸ÃÃÁªÒµÔ ࢵ¤ÅͧสÒ¹ ¡Ã§Ø à·¾ÁËÒ¹¤Ã
ñô ¾.Â. òõòð ÇÑ´´สØ ´Ô ÒÃÒÁ ࢵºÒ§¡Í¡¹Íé  ¡Ã§Ø à·¾ÁËÒ¹¤Ã
ö ¾.Â. òõòñ Ç´Ñ ´สØ Ô´ÒÃÒÁ ࢵºÒ§¡Í¡¹éÍ ¡Ã§Ø à·¾ÁËÒ¹¤Ã
òõòò -
ñô ¾.Â. òõòó Ç´Ñ สÃÔ Ô¨¹Ñ ·Ã¹ÔÁµÔ ร (ธ) ÍÓàÀÍàÁÍ× §Å¾ºÃØ Õ จังหวัดลพบุรี
òõòô ÇÑ´สÁËØ »ÃдÉÔ ฐ์ ÍÓàÀÍàสÒäËé ¨Ñ§ËÇÑ´สÃкØÃÕ
óð µ.¤. òõòõ ÇÑ´สÁØË»ÃдÔÉฐ์ ÍÓàÀÍàสÒäËé ¨§Ñ ËÇ´Ñ สÃкÃØ Õ
òø ¾.Â. òõòö ÇÑ´´Øส´Ô ÒÃÒÁ ࢵºÒ§¡Í¡¹éÍ ¡Ã§Ø à·¾ÁËÒ¹¤Ã
ñ ¾.Â. òõò÷ Ç´Ñ ËÔíÑญÃÙ¨Õ à¢µ¸¹ºÃØ Õ ¡Ãا෾ÁËÒ¹¤Ã
ù ¾.Â. òõòø Ç´Ñ äªâ ÍÓàÀÍäªâ ¨§Ñ ËÇÑ´ÍèÒ§·Í§
ñõ ¾.Â. òõòù ÇÑ´¡ÑÅÂÒ³ÁµÔ à ࢵ¸¹ºØÃÕ ¡Ã§Ø à·¾ÁËÒ¹¤Ã
òñ µ.¤. òõóð Ç´Ñ ´ุสÔ´ÒÃÒÁ ࢵºÒ§¡Í¡¹Íé  ¡Ãا෾ÁËÒ¹¤Ã
ö ¾.Â. òõóñ Ç´Ñ ¾ÃиҵÈØ Ã¨Õ ÍÁ·Í§ ÍÓàÀͨÍÁ·Í§ ¨§Ñ ËÇ´Ñ àªÂÕ §ãËÁè
òñ µ.¤. òõóò Ç´Ñ ÈÃâÕ ¤Á¤Ó ÍÓàÀÍàÁ×ͧ¾ÐàÂÒ ¨Ñ§ËÇÑ´¾ÐàÂÒ
ñó µ.¤. òõóó Ç´Ñ à·Çส§Ñ ¦ÒÃÒÁ
ÍÓàÀÍàÁÍ× §¡Òญ­¨¹ºØÃÕ ¨§Ñ ËÇÑ´¡Òญ­ ¨¹ºØÃÕ
ù ¾.Â. òõóô Ç´Ñ ¾ÃËÁ¹ÔÇÒส 
ÍÓàÀ;Ãй¤ÃÈÃÕÍÂ¸Ø ÂÒ ¨Ñ§ËÇ´Ñ ¾Ãй¤ÃÈÃÍÕ Â¸Ø ÂÒ
óñ µ.¤. òõóõ ÇÑ´¨¹Ñ ·¹¡ì оéÍ (ธ)
ÍÓàÀÍสÒÁ⤡ ¨Ñ§ËÇ´Ñ »·ÁØ ¸Ò¹Õ
òð ¾.Â. òõóö Ç´Ñ àส¹ËÒ (ธ)
ÍÓàÀÍàÁ×ͧ¹¤Ã»°Á ¨Ñ§ËÇ´Ñ ¹¤Ã»°Á

31

õ ¾.Â. òõó÷ ÇѴྪÃสÁ·Ø Ãวรวิหาร
ÍÓàÀÍàÁÍ× §สÁ·Ø Ãส§¤ÃÒÁ ¨Ñ§ËÇ´Ñ สÁØ·Ãส§¤ÃÒÁ
òõ ¾.Â. òõóø Ç´Ñ à¢ÂÕ ¹à¢µ ÍÓàÀ͸­ÑญºÃØ Õ ¨§Ñ ËÇ´Ñ »·ÁØ ¸Ò¹Õ
ù ¾.Â. òõóù ÇÑ´ส·Ø ¸ÔÇÒµÇÃÒÃÒÁ
ÍÓàÀÍàÁÍ× §สÁ·Ø Ãสาคร ¨Ñ§ËÇÑ´สÁ·Ø Ãสาคร
ù ¾.Â. òõôð Ç´Ñ âºส¶ì ÍÓàÀÍÍÔ¹·ÃìºØÃÕ ¨§Ñ ËÇÑ´สÔ§ËìºÃØ Õ
òó µ.¤. òõôñ ÇÑ´¨Í§¤Ó
ÍÓàÀÍàÁÍ× §áÁÎè èͧส͹ ¨§Ñ ËÇÑ´áÁÎè èͧส͹
óñ µ.¤. òõôò Ç´Ñ ¾¹Ñ­ญàªÔ§
ÍÓàÀ;Ãй¤ÃÈÃÕÍÂ¸Ø ÂÒ ¨Ñ§ËÇÑ´¾Ãй¤ÃÈÃÕÍÂظÂÒ
ô ¾.Â. òõôó ÇÑ´à©ÅÁÔ ¾ÃÐà¡ÂÕ ÃµÔ
ÍÓàÀÍàÁÍ× §¹¹·ºÃØ Õ ¨Ñ§ËÇ´Ñ ¹¹·ºÃØ Õ
òø µ.¤. òõôô Ç´Ñ ªØÁ¾ÃÃ§Ñ สÃäì
ÍÓàÀÍàÁ×ͧªØÁ¾Ã ¨§Ñ ËÇÑ´ªØÁ¾Ã
ö ¾.Â. òõôõ Ç´Ñ ¾ÃиҵشÍÂสØà·¾
ÍÓàÀÍàÁ×ͧàªÂÕ §ãËÁè ¨Ñ§ËÇ´Ñ àªÕ§ãËÁè
ò ¾.Â. òõôö Ç´Ñ ¡ÅÒ§วรวิหาร
ÍÓàÀÍàÁ×ͧสÁ·Ø ûÃÒ¡Òà ¨§Ñ ËÇÑ´สÁ·Ø ûÃÒ¡ÒÃ
òñ ¾.Â. òõô÷ Ç´Ñ ญ­ Ò³ส§Ñ ÇÃÒÃÒÁ (ธ)
ÍÓàÀͺҧÅÐÁا ¨§Ñ ËÇ´Ñ ªÅºØÃÕ
õ ¾.Â. òõôø Ç´Ñ Á§¤Å¹ÔÁÔµร ÍÓàÀÍàÁ×ͧÀÙà¡µç ¨Ñ§ËÇ´Ñ ÀàÙ ¡µç
òø µ.¤. òõôù ÇÑ´à©ÅÁÔ ¾ÃÐà¡ÕÂõÔ
ÍÓàÀÍàÁÍ× §¹¹·ºÃØ Õ จังหวัดนนทบุรี
ñð ¾.Â. òõõð ÇÑ´µÒ¹Õ¹ÃสâÁสÃ
ÍÓàÀÍàÁÍ× §»ÑµµÒ¹Õ ¨Ñ§ËÇ´Ñ »µÑ µÒ¹Õ

32

òõ µ.¤. òõõñ Ç´Ñ àสÒ¸§·Í§ ÍÓàÀÍàÁÍ× §Å¾ºØÃÕ ¨§Ñ ËÇѴžºÃØ Õ
ñ÷ µ.¤.òõõò ÇÑ´ÈÃÕสØÃÔÂǧÈÒÃÒÁ
ÍÓàÀÍàÁ×ͧÃÒªºØÃÕ ¨Ñ§ËÇ´Ñ ÃÒªºØÃÕ
๑๓ พ.ย. ๒๕๕๓ วัดดุสิดาราม
เขตบางกอกน้อย กรุงเทพมหานคร
๒๒ ต.ค. ๒๕๕๔ วัดเจียงอีศรีมงคลวราราม
อ�ำเภอเมอื งศรีสะเกษ จังหวัดศรีสะเกษ
๓ พ.ย. ๒๕๕๕ วัดพิศาลรัญญาวาส (ธ)
อ�ำเภอเมืองหนองบัวล�ำภู จังหวัดหนองบัวลำ� ภู
๒๖ ต.ค. ๒๕๕๖ วัดสุทธจินดา (ธ)
อ�ำเภอเมอื งนครราชสีมา จังหวัดนครราชสีมา
๒๕ ต.ค. ๒๕๕๗ วัดพระพุทธบาทตากผ้า
อำ� เภอป่าซาง จังหวัดลำ� พูน
๑๔ พ.ย. ๒๕๕๘ วัดพุทธาธิวาส
อำ� เภอเบตง จังหวัดยะลา
๕ พ.ย. ๒๕๕๙ วัดอัมพวันเจตยิ าราม
อำ� เภอเมืองสมุทรสงคราม จังหวัดสมุทรสงคราม
๒๐ ต.ค. ๒๕๖๐ วัดเพชรสมุทรวรวหิ าร อำ� เภอเมอื งสมุทรสงคราม
จังหวัดสมุทรสงคราม
๙ พ.ย. ๒๕๖๑ วัดเกตการาม อ�ำเภอบางคนที จังหวัดสมุทรสงคราม
๓ พ.ย. ๒๕๖๒ วัดป้อมวิเชียรโชตกิ าราม
อำ� เภอเมอื งสมุทรสาคร จังหวัดสมุทรสาคร
๔ ต.ค. ๒๕๖๓ วัดกวิศราราม ราขวรวหิ าร
อ�ำเภอเมืองลพบุรี จังหวัดลพบุรี
หมายเหตุ : (ธ) หมายถงึ ธรรมยุติกนกิ าย

33

วัดเสนาสนารามราชวรวหิ าร
จงั หวดั พระนครศรอี ยุธยา

34

วดั เสนาสนารามราชวรวิหาร จังหวัดพระนครศรีอยธุ ยา
วัดเสนาสนารามราชวรวิหาร  ตั้งอยู่ท่ีต�ำบลหัวรอ  อ�ำเภอพระนครศรีอยุธยา

จงั หวดั พระนครศรอี ยธุ ยา ด้านหลงั พระราชวังจนั ทรเกษม ตามพิกดั ทางภูมิศาสตร์ อยู่ที่
เสน้ รุ้งที่ ๘๘ องศา ๑๖ ลปิ ดา ๕๐ ฟลิ ิปดาเหนือ เส้นแวงที่ ๗๐ องศา ๓๔ ลิปดา ๕
ฟลิ ปิ ดาตะวนั ออก
วัดเสนาสนารามราชวรวิหาร  จังหวัดพระนครศรีอยุธยา  พระอารามหลวง
ชน้ั เอก ชนดิ ราชวรวิหาร ฝา่ ยธรรมยตุ ิกนกิ าย เดิมชื่อ วดั เสือ่ ไมม่ ีหลกั ฐานแน่ชดั วา่ สร้างขน้ึ
เม่ือใดและผู้ใดเป็นผู้สร้างแต่มีบันทึกว่า  สมเด็จพระเจ้าปราสาททองแห่งกรุงศรีอยุธยา
(พ.ศ.๑๑๗๒-๒๑๙๙) ทรงปฏสิ ังขรณ์ วดั นี้มอี าณาเขตทางดา้ นทศิ ใต้ตดิ กับพระราชวงั บวร
สถานมงคล คอื วงั จันทรเกษม ตอ่ มาไดข้ ยายอาณาเขตของ วังจนั ทรเกษมน้ีออกไป และ
รวมเอาวัดเส่ืออยู่ในเขตวังจันทรเกษมด้วย เชน่ เดียวกับวดั พระนครศรสี รรเพชญ์ ซึ่งเป็น
วดั ในพระราชวังหลวง จนกระท่งั เมอ่ื กรงุ ศรีอยธุ ยาเสยี แก่พม่าในปี พ.ศ. ๒๓๑๐ วดั เสือ่
จึงรา้ งไป
ตอ่ มาในสมัยกรุงรัตนโกสนิ ทร์ พระบาทสมเดจ็ พระจอมเกล้าเจ้าอย่หู วั รัชกาล
ที่ ๔ โปรดฯ ใหพ้ ระยาราชสงคราม (ทัด หงสกุล) เป็นแม่กองอำ� นวยการปฏสิ งั ขรณเ์ พิม่
เติมใหส้ ร้างพระอุโบสถ  พระวิหาร ๒ หลัง  หมู่พระเจดยี ์ และกฏุ สิ งฆ์แล้วเสร็จ เมื่อ พ.ศ. ๒๔๐๖
พระองค์ทรงสถาปนาวัดเสนาสนาราม  เดิมชื่อ  “วัดเส่ือ”  พระราชทานนามว่า
วัดเสนาสนาราม เรยี กเป็นสามญั วา่ วัดเสนาสน์ ปัจจุบนั เปน็ พระอารามหลวง ชั้นเอก ชนิด
ราชวรวหิ าร ตัง้ อยู่ใกล้ตลาดหวั รอ อำ� เภอพระนครศรีอยธุ ยา จังหวดั พระนครศรอี ยุธยา
นบั เปน็ วัดคณะสงฆธ์ รรมยตุ นิ ิกายแห่งแรกในภมู ภิ าคทรงบูรณปฏสิ งั ขรณ์

จนกระทงั่ ถงึ สมัยท่ีสมเดจ็ พระมหาสมณเจา้ กรมพระยาวชริ ญาณวโรรส เปน็
สมเด็จพระสังฆราชสกลมหาสังฆปรินายก  ได้รับส่ังให้วัดเสนาสนาราม  เป็นวัดที่ท�ำพิธี
แปลงนิกายจากมหานิกายเป็นธรรมยุติกนิกาย  โดยให้ท�ำพิธีสวดญัตติท่ีวัดเสนาสนาราม
แหง่ นี้ ปจั จุบนั วดั เสนาสนารามเป็นวดั เจ้าคณะจังหวดั พระนครศรอี ยธุ ยา (ธรรมยุต)
วัดเสนาสนาราม มเี ขตธรณีสงฆว์ สิ ุงคามสมี า ดังน้ี
“...ต้ังแต่หลักมุมทศิ ตะวนั ออก-ทิศเหนอื ไปตามแนวก�ำแพงถึงหลักมุมทิศตะวนั
ออก-ทศิ ใต้ ๑ เสน้ เสน้ ๑๘ วา ๒ ศอก แล้วยาวไปตามแนวทางกำ� แพงในทิศใต้ ตงั้ แต่หลัก
มุมทิศตะวนั ออก-ทศิ ใต้ ๓ เส้น ๑ วา แล้วยาวไปตามล�ำคลองในทศิ ตะวันตก ตงั้ แต่มุมทศิ
ตะวันตก-ทศิ ใต้ ถงึ หลกั มมุ ทิศตะวนั ตก-ทศิ เหนือ ๒ เส้น ๖ วา ๒ ศอก แล้วยาวไปตามริม
คลองน�้ำในทิศเหนอื ต้ังแต่มุมทิศตะวันตก-ทิศเหนือ ถึงหลกั มุมทิศตะวนั ออก-ทิศเหนอื ๒
เสน้ ๑๙ วา ๒ ศอก บรรจบกนั ”

35

ท่ีอุปจารของวัด มีคลองเปน็ เขตโดยรอบ มีพ้ืนที่เย้ืองกับวสิ งุ คามสมี า ดงั น้ี
“..จากหลักมุมทศิ ตะวันออก-ทิศตะวันออกเฉยี งเหนอื ย่นื ไปจรดคลองทางทิศ
ตะวันออก ๑๕ วา ๖ ศอก และย่ืนไปจรดคลองทางทศิ เหนอื ๕ วา จากหลกั มุมทศิ ตะวัน
ออก-ทิศใต้ ยืน่ ไปจรดคลองทางทศิ ตะวนั ออก ๑๕ วา ๒ ศอกเศษ และย่ืนไปจรดคลองทาง
ทศิ ใต้ ๑ เสน้ ๑ วา จากหลักมมุ ทิศตะวันตก - ทิศใต้ยน่ื ไปจรดคลองทิศตะวนั ตก ๑ เสน้ เศษ
ทางทิศตะวนั ตก-ทิศใต้ ๑๒ วา จากหลักมมุ ทางทิศตะวนั ตก-ทิศเหนอื ย่ืนไปจรดคลองทาง
ทศิ เหนอื ๑๐ วา ๒ ศอก และยื่นไปจรดคลองทางทศิ ใต้ ๕ วา ๒ ศอก กำ� หนดเขตจ�ำพรรษา
เพียงคลองวดั โดยรอบ..”
ท่ธี รณีสงฆ์ ทีต่ อ่ กนั กับอปุ จารของวัดมีล�ำคลองคัน่ ในทศิ ตะวนั ออก-ทิศใต้ โดย
กว้างประมาณ ๑ เส้นเศษ โดยยาวไปตามล�ำคลองทางทศิ ตะวนั ตก-ทศิ ใตต้ ้งั แตว่ ัดหนัง
ซึ่งเป็นวัดร้างแล้วเล้ียวข้ึนไปตามล�ำคลองทางทิศตะวันตก-ทิศเหนือ  ถึงวัดขุนแสนซ่ึงเป็น
วดั ร้าง และทางทศิ ตะวันออก-ทศิ เหนือ ตดิ ต่อกับอปุ จารของวัดขม้ิน ซึง่ เป็นวัดรา้ งอยใู่ น
เขตเรอื นจ�ำ และท่ีดงั กล่าวนี้ พระบาทสมเดจ็ พระจอมเกลา้ เจ้าอย่หู ัวรชั กาลที่ ๕  โปรดเกลา้ ฯ
ให้ขยายเขตวิสุงคามสีมากว้างออกไปด้านทิศตะวันออกข้างทิศใต ้ กว้าง  ๑๒  วา  ด้าน
ทิศตะวนั ตก -ทศิ ใตก้ ว้าง ๑๒ วา ดา้ นยาวข้างทศิ ใต้ ๓ เส้น ๑ วา บรรจบแนวก�ำแพงเดมิ ทั้ง
สองดา้ น

36

ประวตั ิวดั เสนาสนารามราชวรวหิ าร

ประวตั กิ ารสร้างหรือต�ำนานวัดเสนาสนารามราชวรวิหาร เดิมช่อื “วัดเส่ือ”
เป็นวัดโบราณไม่มีหลักฐานระยะการสร้างท่ีแน่ชัด  เป็นวัดสมัยอยุธยาอยู่ภายใน
ก�ำแพงดา้ นหลงั พระราชวังจันทรเกษม เป็นวัดในวังตามราชประเพณี จึงไมม่ พี ระสงฆ์
ตลอดสมยั อยธุ ยา แตม่ กี ลา่ วไว้ในพงศาวดารวา่ วดั เสอ่ื จากท่ีสมเด็จพระมหาธรรม
ราชาโปรดเกลา้ ฯให้สรา้ งพระราชวังจันทรเกษม(วังหน้า)ขน้ึ โดยสร้างใหเ้ ป็นวดั ประจำ�
พระราชวัง ซ่งึ พระราชทานแด่สมเดจ็ พระนเรศวรมหาราชทรงพระยศเป็นมหาอปุ ราช
ครองเมืองพิษณุโลก ใหเ้ ปน็ ท่ปี ระทบั ในคราวเสด็จพระราชด�ำเนนิ กลบั กรงุ ศรอี ยุธยา
เมือ่ ราวปี พ.ศ. ๒๑๒๐ และเม่อื ครั้งสมยั พระอนุชาธิราช คอื พระเอกาทศรถ เปน็
พระมหาอุปราช  พระราชทานพระราชวังจันทรเกษมให้เป็นท่ีประทับจนเป็น
ธรรมเนียมว่า พระราชวังจนั ทรเกษม เป็นท่ีประทบั ของ พระมหาอปุ ราช โดยมวี ัดเส่อื
เป็นวัดประจำ� พระราชวังตลอดมา
และต่อมาพระเจ้าปราสาททอง  พระชนกนาถแห่งสมเด็จพระนารายณ์
มหาราช ไดท้ รงบรู ณปฏสิ ังขรณ์ ในรชั สมยั สมเดจ็ พระนารายณม์ หาราช ทรงเปน็
กษัตริยก์ รงุ ศรอี ยุธยา ซ่ึงพระองค์ได้ทรงแปรพระราชฐานไปประทบั ณ พระท่ีน่ัง
นารายณ์ราชนิเวศน์ จังหวัดลพบุรี ครัน้ สมเดจ็ พระนารายณ์มหาราช ทรงพระประชวร

37

มีพระอาการเป็นท่นี ่าวติ ก บรรดาข้าราชการเหน็ วา่ จะเสด็จ สวรรคต ในไม่ชา้ ตา่ งมคี วาม
หวาดหวั่นเรอ่ื งรชั ทายาท คอื พระเพทราชากับหลวงสรศกั ดิ์ ซึ่งมองเหน็ ภัยอนั เกิดจาก
ชาวต่างชาติ  อันมีเจ้าพระยาวิชาเยนทร์  จะพาทหารฝรั่งเศสบังคับข้าราชการให้อัญเชิญ
พระปิยะขนึ้ ครองราชย์สมบตั ิ เจ้าพระยาวชิ าเยนทรก์ ห็ วาดว่า ถ้าพระเพทราชาไดเ้ ป็นใหญ่
คงจะคิดท�ำร้ายฝร่ัง  ท้ังสองฝ่ายต่างเห็นว่าต้องท�ำการอย่างใดอย่างหน่ึงเป็นการป้องกัน
พระเพทราชากบั หลวงสรศักด์ิจงึ ชิงลงมือกอ่ น จับพระปยิ ะผู้พยาบาลประจ�ำพระองค์ไปฆ่า
เสีย ท�ำใหพ้ ระองคท์ รงโทมนัสเป็นอยา่ งมาก และทรงเปน็ หว่ งขา้ ราชบรพิ ารทีจ่ งรกั ภกั ดีใน
พระองค์อาจจะถูกฆา่ ในเมื่อพระองค์สวรรคต ทรงคิดวา่ ถ้าให้ผา้ กาสาวพัสตรม์ าเป็นเกราะ
ป้องกนั แล้ว พวกขา้ ราชการบรพิ ารอาจจะปลอดภัย จึงตกลงพระทยั ให้ราชบรุ ุษไปอาราธนา
พระเถรานเุ ถระมาเฝ้าแลว้ ตรัสว่า อาการของพระองค์คงไปไม่รอด หว่ งข้าราชบริพารจะถกู
ฆา่ ตาย ขอใหพ้ ระคุณเจ้าช่วยบวชให้ข้าราชการบรพิ ารผมู้ คี วามจงรักภักดีไดป้ ลอดภยั อยู่
ภายใตร้ ม่ ผ้ากาสาวพัตร์ด้วยเถดิ พระเถรานเุ ถระถวายพระพรวา่ ท่ีนีเ่ ปน็ พระบรมมหาราชวัง
มใิ ช่วสิ ุงคามสมี า ไม่มีพทุ ธานุญาตให้บวชในที่ เชน่ น้ไี ด้ พระองค์จงึ รับสง่ั ว่า ถา้ กระนน้ั ขอ
ถวายนารายณร์ าชนิเวศน์ ใหเ้ ปน็ วสิ งุ คามสีมา ณ บัดน้ี พระเถรานเุ ถระจึงจดั การอปุ สมบท
พวกข้าราชบริพารท่ีจงรักภักดีให้เป็นภิกษุในพระพุทธศาสนา  ต่อกาลไม่นานก็เสด็จ
สวรรคต พระเพทราชาและหลวงสรศักดเ์ิ สวยราชย์ จนเมอ่ื กรงุ ศรอี ยุธยาถูกทำ� ลายใน พ.ศ.
๒๓๑๐ พระราชวงั นารายณร์ าชนิเวศน์ถกู ทงิ้ ร้างจนถงึ สมัยกรุงรตั นโกสนิ ทร์

38

ในสมยั ราชวงศจ์ กั รี พระบาทสมเดจ็ พระจอมเกล้าเจา้ อย่หู ัว รัชกาลท่ี ๔ ครั้ง
เสวยราชสมบัตทิ รงระลกึ ถงึ พระนารายณ์ราชนิเวศน์แล้ว ไม่สบายพระทยั ทั้งพระองค์
ก็ประสงค์จะให้เป็นท่ีประทับแปรพระราชฐานสืบไป  แต่ไม่อาจถือเอาโดยพลการได้
เพราะไม่ทรงแน่พระทัยวา่ พระราชวงั นารายณ์ราชนเิ วศน์และหมพู่ ระท่ีนั่งอนื่ ๆ น้ัน
พระมหากษัตริย์แต่โบราณได้พระราชทานเป็นวิสุงคามสีมาหรือไม่  ท่ีสุดตกลงพระทัย
ท�ำผาตกิ รรม คอื ตอบแทนใหม้ คี ่าควรกนั ตามพระวินยั โดยมีพระราชวงศ์เธอกรมหมน่ื
รงั สสี ุริยพนธ์ เปน็ ทป่ี ระธานที่ประชุมสงฆ์ พร้อมใจถวายพระราชวังนารายณ์ราชนเิ วศน์
และหม่พู ระท่ีนง่ั แดพ่ ระบาทสมเดจ็ พระจอมเกลา้ เจ้าอยหู่ วั พระองค์จึงได้พระราชทาน
ทรพั ย์มมี ลู คา่ มากกว่าพระราชวงั หลายเท่าแล้วโปรดเกลา้ ฯ ให้นำ� พระราชทรัพยท์ ้ังหมด
ไปซือ้ ทีด่ นิ คือนามเี นือ้ ที่ ๔๐ ไร่ ๒ งาน ทรงพระราชอุทศิ ถวายเปน็ ธรณีสงฆ์เท่าจ�ำนวน
เน้ือที่บริเวณพระนารายณ์ราชนิเวศน์แต่จะถวายสงฆ์วัดใดไม่ปรากฏ  แล้วสถาปนาวัด
ส�ำคัญที่ทรดุ โทรม ๓ วัด เพื่อเป็นผาติกรรม โดยมีพระประสงคจ์ ะให้เป็นท่อี ย่ขู องพระ
รามัญวัดหนึ่ง เปน็ ท่ีอยู่วัดมหานกิ ายวัดหนง่ึ และเป็นท่ีอยขู่ องวัดธรรมยตุ วัดหนึ่ง คือ
๑. ปฏสิ งั ขรณ์วัดขวดิ ตำ� บลท่าหิน อ�ำเภอเมือง จังหวดั ลพบุรี ถวายเป็นพระ
อารามหลวงฝ่ายรามัญนิกาย พระราชทานนามวา่ “วดั กวิศราราม”
๒. ปฏิสังขรณ์วดั ชุมพลนกิ ายาราม ต�ำบลบ้านเลน อำ� เภอบางปะอิน จังหวดั
พระนครศรอี ยธุ ยา ถวายเป็น พระอารามหลวงฝา่ ยมหานิกาย
๓. ปฏิสงั ขรณ์วดั เส่ือ ซ่งึ ร้างอย่ทู า้ ยพระราชวังจันทรเกษม ต�ำบลหวั รอ อำ� เภอ
พระนครศรอี ยธุ ยา จงั หวัดพระนครศรีอยธุ ยา ถวายเป็นพระอารามหลวงฝา่ ยธรรมยตุ กิ
นกิ าย พระราชทานนามใหม่วา่ “วดั เสนาสนารามราชวรวิหาร” เรียกส้ัน ๆ ว่า “วัดเสนาสน”์
คลอ้ ยตามนามเก่าท่ีว่า “วัดเสอื่ ” ในปี พ.ศ. ๒๔๐๖ ส้นิ พระราชทรพั ย์ ๓๐๐ ชง่ั เศษ
แล้วจึงอาราธนาพระครูพรหมเทพาจารย์ (บุญรอด พรหมเทโว) ซึง่ เปน็ พระธรรม
ยตุ ิกนิกายพรอ้ มท้ังลกู คณะซ่งึ อยู่ ณ วัดขุนญวน อันเปน็ วัดท่ีพระองคเ์ คยเสด็จประทับ
ในสมัยเมอ่ื ทรงผนวช ให้ยา้ ยมาอยู่วดั เสนาสนาราม แต่นน้ั มา นบั เปน็ เจ้าอาวาสองค์แรก
ส่วนวดั ขุนญวนซึ่งเปน็ วดั ฝ่ายมหานิกาย ปัจจบุ นั เปลยี่ นนามใหม่ว่า “วัดพรหมนวิ าส”
ซึ่งถา้ จะค�ำนวณอายวุ ดั เสนาสนารามฯ นับตง้ั แต่การสร้างพระราชวังจนั ทรเกษม ตราบ
ถึงการปฏสิ งั ขรณใ์ นรชั กาลที่ ๔ จะมอี ายุไมน่ อ้ ยกวา่ ๓๐๐ ปี และถา้ คิดริเร่ิมจากการ
เป็นวดั เสนาสนารามราชวรวิหารถงึ ปัจจบุ นั (พ.ศ. ๒๕๖๔) ก็จะมีอายถุ ึง ๑๕๘ ปี นับว่า
เปน็ วัดเกา่ แกท่ ่มี ปี ระวัตอิ ันยาวนานวัดหน่งึ

39

ตอ่ มาเมอ่ื ปี พ.ศ. ๒๔๒๗ พระบาทสมเด็จพระจลุ จอมเกลา้ เจ้าอยหู่ วั รัชกาล
ที่ ๕ โปรดฯ ใหข้ ยายเขต วิสุงคามสีมาให้กวา้ งออกไป แลว้ โปรดฯ ให้สรา้ งกฏุ หิ ลงั ละ
๔ ห้อง รวม ๙ หลงั ลงไวใ้ นท่นี ้นั ดว้ ย ภายหลังโปรดฯ ใหส้ รา้ งขึ้นอกี ๕ หลัง รวม
เปน็ ๑๔ หลัง และโปรดให้กรมหมื่นพงศดิศรมหปิ (พระองค์เจา้ ไชยานุชติ ตน้ สกุล
ชยางกรู ณ อยธุ ยา) เปน็ ผอู้ �ำนวยการปฏสิ งั ขรณ์พระอโุ บสถใหม่และเสนาสนะตา่ ง ๆ
นอกจากน้ันมีเจา้ นายและทายกทายิกาผมู้ ีจิตศรทั ธารับสรา้ ง ปฏสิ งั ขรณเ์ สนาสนะ
ในพระอารามเป็นล�ำดับ ปจั จุบนั วัดเสนาสนารามราชวรวหิ าร เปน็ พระอารามหลวง
ชั้นเอก ชนดิ ราชวรวหิ าร ฝา่ ยธรรมยตุ ิกนกิ าย และมกี ฐนิ พระราชทานเปน็ ประจำ�
ทกุ ปี ต้งั อยบู่ นเนอ้ื ท่ี ๒๐ ไร่ และมธี รณีสงฆต์ อ่ จากคูวดั ไปทิศตะวนั ตกอกี ๘๐ ไรเ่ ศษ
อาณาเขตของวดั เสนาสนารามราชวรวหิ าร
ทศิ เหนอื ติดท่ีราชพัสดุ
ทศิ ใต้ ติดท่รี าชพัสดุ
ทิศตะวนั ออก ติดพระราชวังจันทรเกษม และเรอื นจำ�
ทศิ ตะวันตก ตดิ วดั ราชประดษิ ฐาน

40

พระเทพมงคลโสภณ

เจา้ อาวาสวดั เสนาสนารามราชวรวหิ าร
41

ประวัติเจ้าอาวาส
พระเทพมงคลโสภณ
๑. พระเทพมงคลโสภณ ฉายา ปญญฺ าโสภโณ อายุ ๗๔ พรรษา ๕๔
วทิ ยฐานะ นักธรรมช้นั โท วดั เสนาสนารามราชวรวิหาร ต�ำบลหวั รอ
อำ� เภอพระนครศรอี ยธุ ยา จงั หวัดพระนครศรอี ยุธยา
ปจั จบุ ันดำ� รงต�ำแหน่ง เจ้าคณะอำ� เภอบางไทร (ธรรมยุต)
เจ้าอาวาสวดั เสนาสนารามราชวรวิหาร จงั หวัดพระนครศรีอยธุ ยา
๒. สถานะเดิม ชือ่ โสภณ นามสกลุ อุทัยธรรม เกิดวันพฤหัสบดี ที่ ๔ เดือน
มกราคม พุทธศักราช ๒๔๘๘ ปรี ะกา
บดิ า นายสนิ อทุ ัยธรรม มารดา นางเขียน อุทยั ธรรม
ณ บา้ นเลขที่ ๔๒ ตำ� บลบ้านรุน อ�ำเภอพระนครศรอี ยธุ ยา
จงั หวดั พระนครศรอี ยุธยา
๓. บรรพชา วันที่ ๓๑ เดอื นพฤษภาคม พทุ ธศกั ราช ๒๕๐๔
ณ วัดเสนาสนารามราชวรวหิ าร ต�ำบลหัวรอ
อ�ำเภอพระนครศรอี ยธุ ยา จงั หวดั พระนครศรอี ยุธยา
พระอปุ ัชฌาย์ พระราชเมธากร (หลี) วดั เสนาสนารามราชวรวิหาร
๔. อุปสมบท วนั ท่ี ๒๙ เดือนพฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๐๙
ณ วัดเสนาสนารามราชวรหิ าร
ต�ำบลหวั รอ อำ� เภอพระนครศรอี ยธุ ยา จังหวัดพระนครศรีอยธุ ยา
พระอุปัชฌาย์ พระราชเมธากร (หลี สกิ ฺขากาโม) วัดเสนาสนาราม
ราชวรวหิ าร จังหวดั พระนครศรอี ยธุ ยา
พระกรรมวาจาจารย์ พระครโู ยคานกุ ลู (ปาน อิสญิ าโณ)
วดั เสนาสนารามราชวรวิหาร จังหวัดพระนครศรอี ยธุ ยา
พระอนุสาวนาจารย์ พระครูพรหมเทพาจารย์ (พินจิ วราจาโร)
วัดเสนาสนารามราชวรวหิ าร จังหวัดพระนครศรีอยุธยา

42

โบราณสถานและโบราณวตั ถุท่สี �ำคญั ต่างๆภายในวดั
43

44

พระอโุ บสถ

พระอโุ บสถ สรา้ งเมื่อ พ.ศ. ๒๔๐๖ หันหน้าไปทางทิศตะวนั ออก เปน็
อาคารทรงไทย กอ่ อิฐถือปูน อาคารเดิมยาว ๑๐ วา ๑ ศอก กว้าง ๔ วา ๓ ศอก
มมี ุข หน้า-หลงั พ้ืนภายในแบง่ เป็น ๒ ตอน ตอนลา่ ง ๔ ห้อง  ปูกระเบ้ืองหน้าววั
มีบันไดข้ึน ๓ ขน้ั ตอนบน ๓ ห้อง ปูศลิ าออ่ น หลังคาลดชน้ั ๓ ช้นั มุงกระเบอ้ื งไทย
มีชอ่ ฟ้าใบระกา ต่อมาเม่ือ พ.ศ. ๒๔๒๗ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลา้ เจ้าอยูห่ วั
โปรดฯ  ให้กรมหมื่นพงศาดิศรมหิป  เป็นผู้อ�ำนวยการปฏิสังขรณ์พระอุโบสถใหม่
คือ รอื้ พ้นื ตอนหลังในพระอโุ บสถทีป่ กู ระเบอ้ื งหนา้ วัวออก และปพู ้ืนประดับเชิงเสา
เชิงผนังและบนั ไดดว้ ยศลิ าอ่อนและส่งิ ชำ� รดุ มีประตหู นา้ ต่าง ช่อฟ้า ใบระกา อยู่ใน
เขตพุทธาวาสมกี �ำแพงแก้วลอ้ มรอบ เปน็ ตน้
ลักษณะพระอุโบสถในปจั จุบัน คือ เป็นอาคารทรงไทยก่ออฐิ ถอื ปนู ขนาด
๗ หอ้ ง กว้าง ๓ ห้อง ต้ังอยูบ่ นฐานยกพ้นื สูง ๑.๑๕ เมตร มมี ุขหนา้ และหลัง หนา้
บันมุขเป็นลายปูนปั้นรูปช้างเอราวัณมีพระมหามงกุฎอยู่หลังช้าง  มีพระเศวตฉัตร
ประดับอยู่ ๒ ข้าง พน้ื หลังประดับกระจกสีครามและปดิ ทอง มขุ ด้านหนา้ พระ
อุโบสถด้านนอกประดิษฐานพระพุทธรูปยืนสัมฤทธ์ิปางเปิดโลก  ซุ้มเป็นรูปปูนปั้น
ประดับกระจกยอดทรงมงกุฎ ๓ ยอด ประตูข้างเป็นยอดปราสาทมซี มุ้ จระนำ� ภายใน
มีปูนปั้นพระมหามงกุฎและพระเศวตฉัตรทั้งน้ีสืบเน่ืองจากเป็นวัดที่สมเด็จพระเจ้า
ปราสาททอง ทรงสถาปนาพระอารามวัดเสื่อเดมิ ภายในซมุ้ หนา้ ตา่ งทำ� แบบเดยี วกนั
มีหนา้ ตา่ งด้านละ ๗ บาน ประตดู ้านละ ๒ บาน ขนาดกวา้ ง ๑.๔๕ เมตร สูง ๒.๗๗
เมตร  บานหน้าต่างด้านนอกเขียนลายรดน้�ำลายนาคขบกระหนกใบเทศเครือเถา
ด้านในเขียนสรี ูปเทพทวารบาลถอื พระขรรค์ ประทับลีลาบนแท่นบวั ผา้ ทพิ ย์เท้าสงิ ห์
หันหน้าเข้าหากนั พื้นหลังลายดอกไม้รว่ ง เหนือกรอบประตหู น้าตา่ งดา้ นในมจี ารกึ
อักษรขอม และทำ� กรอบส่ีเหลี่ยมติดไวเ้ หนอื ประตู หน้าตา่ งทกุ ชอ่ ง ขนาดกวา้ ง
๑๐๓ เซนติเมตร  ยาว ๑๘๖ เซนตเิ มตร และจารึกที่ผนงั หมุ้ กลองดา้ นหนา้ ขนาด
กว้าง ๖๓ เซนตเิ มตร ยาว ๑๐๐ เซนติเมตร ประตูหนา้ ตา่ งเขียนลายแจกันดอกบัว
ภายในพระอุโบสถเพดานและทอ้ งคานพื้นทสี่ แี ดง ทับหลงั เสาเขยี นลายทองรูปดาว
ล้อมเดือนในกรอบลายราชวัตริ ปู ส่เี หลย่ี มผนื ผ้าย่อมุมไมส้ ิบสอง ขอื่ และตวั ไมเ้ ครอื่ ง

45

บนอื่นๆ พน้ื สคี รามเขยี นลายทอง คานทับหลงั หวั เสาเขยี นภาพเทพชุมนุมลอยอยเู่ ต็ม
ทอ้ งฟา้ ทา่ มกลางกลุ่มเมฆสขี าว เหนอื อาสนสงฆเ์ ปน็ ทต่ี ้ัง ซมุ้ เรอื นแกว้ ยอดเปน็ รูปพระ
มหามงกุฎประดิษฐานพระพุทธรูปประธาน  ซึ่งเป็นพระพุทธรูป  สัมริดปางมารวิชัย
หน้าตักกว้าง ๒ ศอก ๒ นวิ้ สูงตลอดพระรศั มี ๓ ศอก ๑ นวิ้ มพี ระนามวา่ พระสมั พทุ ธมนี
ภายในซุ้มเรอื นแก้ว มพี ระสงฆส์ าวกน่ังพับเพียบประครองอัญชลีอย่เู บอ้ื งหน้า ๒ รูป
อาสนสงฆย์ กพื้นสูงจากพื้นพระอุโบสถ ๐.๘๐ เมตร กวา้ งเต็มพระอุโบสถตรงหนา้
พระประธานออกมาประมาณ ๓ ห้อง และมบี นั ไดลงสพู่ น้ื พระอโุ บสถ และทำ� ฐานย่ืน
ระหวา่ งเสาคู่ท้งั ๓ ตง้ั ธรรมาสน์ เสานางเรยี งภายในพระอุโบสถเป็นเสาสี่เหลยี่ ม ขนาด
๐.๖๘ x ๐.๖๘ เมตร ๒ แถวๆละ ๖ ตน้ รวม ๑๒ ตน้ เขยี นลายประจำ� ยามกา้ นแยง่
หวั เสาและตนี เสา  เป็นหนา้ กระดานก้านตอ่ ดอกหนา้ กระดานกา้ นแยง่ ตลอดตน้ พืน้ ปู
หินอ่อนและประดับเชิงผนังและเชงิ เสาด้วยหินอ่อนข้นึ ไปสูงถึงระดบั ๐.๘๐ เมตร
ด้านนอกพระอุโบสถมีก�ำแพงแก้วล้อมรอบ  ด้านหลังพระอุโบสถสร้าง
พระเจดีย์ประดษิ ฐานพระบรมสารรี ิกธาตอุ งคใ์ หญ่ และมีพระเจดีย์ทรงเฟอื งยอ่ มมุ ไม้
สบิ สอง ๑๐ องค์ รายล้อมอยโู่ ดยรอบ ๓ ด้าน มีใบเสมาหินออ่ นเปน็ แทง่ รูปส่เี หลยี่ ม
ตรงกลางแต่ละด้านสลักเป็นรูปดอกบัวบาน  มุมทั้งส่ีตกแต่งเป็นลายพญานาคทอด
ศีรษะลงตรงมุมล่างท้ังส่ีมุม  ส่วนบนเป็นรูปคล้ายหัวเม็ดทรงมัณฑ์  ตั้งเรียงไว้บน
กำ� แพงแก้วเขตพนั ธสีมา
ด้านหน้าพระอุโบสถ  ตรงมุมก�ำแพงแก้วด้านซ้ายตั้งหอระฆัง  มุมด้านขวา
ตัง้ หอกลอง เป็นหอสูงสี่เหลยี่ ม ๒ ช้ัน หลังคาจรดข้ึนยอดสงู รปู สี่เหลีย่ มคล้ายหลงั คาคฤห์
ผนังท้งั ๔ ด้าน เจาะประตชู ่องโค้ง ยอดตรงกลางโคง้ แหลม ทผี่ นังด้านนอกของ
หอระฆังและหอกลางตามมาตรฐานและขอบเสาเจาะเป็นช่องส�ำหรับตามไฟ  (ตั้ง
ตะคนั หรอื ตะเกียงน้ำ� มัน)ตอนกลางคนื

46

47

พระสัมพุทธมุนี พระประธานในพระอุโบสถ

พระพุทธรูปประธานในพระอุโบสถวัดเสนาสนารามราชวรวิหาร  เป็น
พระพุทธรูปนั่งขัดสมาธิราบปางมารวิชัยประทับบนบัวฟันยักษ์  หล่อจากสัมฤทธ์ิ
ลงรักปิดทอง ศิลปะอยธุ ยา พทุ ธศตวรรษที่ ๒๑-๒๒ ขนาดหน้าตักกวา้ ง ๒ ศอก ๒ นว้ิ
หรอื ๑๐๕ เซนติเมตร สูงจากฐานถงึ รศั มี ๓ ศอก ๑ นิ้ว หรอื ๑๕๒ เซนตเิ มตร
ประตมิ านวิทยา พระพตั รร์ ูปไข่ เม็ดพระศกเลก็ รูปกน้ หอยเวียนขวา พระอษุ ณีษะ
เปน็ ต่อมนูนกว้าง พระเกตุมาลาหรือรัศมเี ป็นเปลว รอบพระนลาฏมีแนวไรพระศก
เป็นเส้นนนู เลก็ พระนลาฏกว้าง พระขนงโค้ง กง่ หลัง พระเนตรอมู สายพระเนตร
ทอดต�ำ่ พระนาสกิ โด่ง ปลายพระนาสิกเลก็ พระปางอม่ิ พระโอษฐ์เปน็ รูปกระจบั
เน้นขอบรมิ ฝีพระโอษฐเ์ ปน็ เสน้ นนู พระหนมุ น ใบพระกรรณใหญ่ ขอบพระกรรณ
สว่ นบนโคง้ แหลม ติง่ พระกรรณยาวเซาะเป็นร่อง พระศอเปน็ ปลอ้ ง พระอังสาผาย
ครองจวี รห่มเฉียงเปิดพระอังสาขวา พาดผ้าสังฆาฏบิ นพระองั สาซ้าย เปน็ แถบยาว
ปลายแฉกเป็นเข้ยี วตะขาบจรดพระนาภี ประทับนง่ั ขดั สมาธิราบบนฐานบวั พระหตั ถ์
ซา้ ยขวาหงายบนพระเพลา พระหัตถข์ วาวางคว่ำ� บนพระชานุขวา แสดงปางมารวชิ ัย
ประทบั ภายในซุ้มเรอื นแก้วปนู ป้นั ซมุ้ เปน็ รูปนาคคล�ำยอง กรอบซุม้ หน้าบันประดบั
ชอ่ ฟา้ ใบระกา หางหงส์ กรอบเสาตกแต่งด้วยลายประจำ� ยาม ขนาบดว้ ยแนวลาย
กระจัง แนวซมุ้ เรือนแกว้ กรอบนอกตกแตง่ เปน็ ลายช่อกระหนก ด้านหลงั คอื ลาย
ซุ้มลายกนกเปลวมีแผ่นอักษรขอม  ภาษาบาลีแทรกตามต�ำแหน่งต่างๆ  ๙  แผ่น
ยอดซุ้มเรือนแก้ว  เป็นรูปพระมหามงกุฎซึ่งเป็นพระราชลัญจกรในพระบาทสมเด็จ
พระจอมเกล้าเจา้ อยหู่ วั รชั กาลที่ ๔ บนผนังตรงแนวของพระมหามงกุฎวาดภาพรศั มี
สอ่ งสวา่ งรูปกลมรอบพระมหามงกฎุ ส่วนโดยรอบเปน็ ภาพเหล่าเทวดาหลายกลมุ่ ถือ
ดอกบวั ตา่ งเหาะมา เพอ่ื นอ้ มจิตถวายสักการะบชู าพระพุทธรปู ประธาน หรือพระ
สมั พทุ ธมุนจี ำ� แนกความหมายวา่ มนุ ีผู้ตรัสรเู้ อง แทนองคพ์ ระสัมมาพทุ ธเจา้ น้นั เอง

48

ส�ำหรับแผ่นปา้ ยอักษรขอมประดับซุ้มพระสัมพทุ ธมนุ ี คือเร่ือง นวรหคุณ
หรือพระพทุ ธคุณ ๙ ประการของพระพุทธเจา้ ไดแ้ ก่
- ซา้ ย ๑ อรห ์ ผู้ก�ำจัดกิเลสสน้ิ แล้ว
- ซ้าย ๒ สมมาสมุ พุทโธ ผตู้ รสั รเู้ องโดยชอบ
- ซ้าย ๓ วิชชาจรณสมปนโน มคี วามร้ปู ระเสริฐ ความประพฤติประเสริฐ
- ซา้ ย ๔ สุคโต มีทางเสดจ็ ทดี่ ีงาม เช่น อรยิ มรรค พระนิพพาน
- กลางมงกฎุ ๕ ภควา พระผมู้ พี ระภาค
- ขวา ๖ โลกะวทิ ู ทรงรู้เร่อื งโลกอย่างแจม่ แจ้ง
- ขวา ๗ อนุตตโร ปุรสิ ทมมสารถิ ทรงเป็นสารถี ฝึกคนท่ฝี ึกได้เปน็ เย่ียม
- ขวา ๘ สตถา เทวมนสุ สาน ทรงเป็นศาสดาของเทวดาและมนุษยท์ ัง้ หลาย
- ขวา ๙ พุทโธ ทรงเป็นผู้ตน่ื เบกิ บาน พระทัยผ่องแผว้

49

ภาพเขียนจติ กรรมฝาผนงั

จติ รกรรมฝาผนงั ภายในพระอโุ บสถทง้ั ๔ ด้าน วาดภาพเลา่ เร่อื งพระราชพิธี
๑๒ เดอื น ดว้ ยเทคนิคสฝี ่นุ ทั้งส้นิ มีรองพืน้ มที ัศนียวสิ ัย คอื มุมภาพใกลไ้ กลวาดขึ้น
ในสมัยรัชกาลที่ ๕ โดยแบง่ ฝาผนังออกเปน็ ๒ สว่ น  คอื ผนังหุ้มกลอง (ดา้ นหนา้ และ
ดา้ นหลงั ) ท้งั ๒ ด้านเหนอื เส้นลวดต้งั แต่วงกบประตูหนา้ ต่างด้านบนข้ึนไปจรดเพดาน
และคอสองทั้ง ๒ ขา้ ง ใตเ้ พดานด้านหน้าด้านหลงั และด้านข้างท้งั ๔ ด้านวาดภาพ
เหล่าเทวดาทุกช้ันสวรรค์ถึงชั้นพรหมต่างถือดอกบัวเหาะลอยในท้องฟ้าท่ามกลาง
หมูเ่ มฆสีขาวเป็นกลมุ่ ๆ เพอื่ ไปนมสั การพระสมั พทุ ธมุนี ซง่ึ เปน็ พระพทุ ธรูปประธาน
หมายถึง พระสัมมาสมั พทุ ธเจ้า
ส่วนท่ี ๒ ตัง้ แตข่ อบวงกบประตหู นา้ ต่างใต้เสน้ ลวดลงมา ระหวา่ งชอ่ ง
หน้าต่าง วาดภาพเล่าเร่ือง พระราชพิธี ๑๒ เดอื น สว่ นด้านผนงั ห้มุ กลอง ด้านตะวนั
ออกหรือระหว่างช่องประตู  ด้านหน้าพระพุทธรูปประธานวาดภาพพระราชประวัติ
พระบาทสมเดจ็ พระจอมเกล้าเจ้าอยูห่ ัว รัชกาลท่ี ๔ ทรงสนพระราชหฤทยั ศึกษา
ดาราศาสตร์ ในภาพพระองค์กำ� ลงั ประทับยืนส่องกล้อง ทอดพระเนตรสุรยิ ุปราคา
ท่ีต�ำบลหว้ากอ  จังหวัดประจวบคีรีขันธ์  บนพระท่ีนั่งเปล้ืองเคร่ืองภายในบริเวณ
พระบรมมหาราชวัง มขี นุ นาง ขา้ ราชการ พระราชโอรสธิดา และข้าราชบรพิ ารเฝ้าอยู่
ท่วั ไป มีภาพสมเดจ็ เจา้ พระยาบรมมหาศรสี รุ ยิ วงศ์ (ช่วง บุญนาค) เขา้ เฝา้ น่ังอยทู่ ่ฐี าน
เกยตอนลา่ ง และท่สี �ำคัญคอื พระบาทสมเดจ็ พระจอมเกลา้ เจ้าอยหู่ ัวทรงประกอบพระ
ราชพิธีสรงมุรธาภิเษกเม่อื เกิดสุรยิ ปุ ราคา เพื่อบังเกดิ สิริสวสั ดิมงคลแดพ่ ระองค์ และ
อาณาประชาราษฎร์ ซึ่งเรียกวา่ โมกขบริสทุ ธ์ิ เปน็ การดับดวงสว่างเดมิ และเปิดดวง
สวา่ งใหม่ หลังจากการเกิดสรุ ิยุปราคา

50