jfile_no188_11688

วารสาร

ม ห า ว� ท ย า ลั ย ม ห า ส า ร ค า ม

ปท ่ี 40 ฉบบั ท่ี 4 กรกฎาคม - สิงหาคม 2564

JOURNAL OF SCIENCE AND TECHNOLOGY
MAHASARAKHAM UNIVERSITY
INDEXED IN TCI ( Tier 2 )

ISSN (Print Edition) : 1686-9664
ISSN (Online Edition) : 2586-9795

วารสารวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี มหาวทิ ยาลยั มหาสารคาม

ววาตั รถสุปารรวะทิสยงาคศ์ าสตรแ์ ละเทคโนโลยี มหาวทิ ยาลยั มหาสารคาม จดั ท�ำ รองศาสตราจารย์ ดร.ฉนั ทนา อารมย์ดี
ข้ึนโดยมีวัตถุประสงค์เพ่ือเป็นแหล่งเผยแพร่ผลงานทางวิชาการที่มี มหาวทิ ยาลัยขอนแกน่
คุณภาพของนักวชิ าการทง้ั ในและต่างประเทศ โดยเผยแพรบ่ ทความ รองศาสตราจารย์ ดร.บญุ จง ขาวสทิ ธิวงษ์
วจิ ยั (research article) บทความปรทิ ศั น์ (review article) ในสาขาวชิ า สถาบันบัณฑิตพฒั นาบรหิ ารศาสตร์
ต่างๆ ไดแ้ ก่ คณติ ศาสตร์ วิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี วศิ วกรรมศาสตร์ รองศาสตราจารย์ ดร.พรเทพ ถนนแก้ว
เกษตรศาสตร์ แพทยศาสตร์ วทิ ยาศาสตร์สขุ ภาพ และสหวิทยาการ มหาวทิ ยาลัยขอนแก่น
ดา้ นวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี รองศาสตราจารย์ ดร.นฤมล แสงประดบั
เจา้ ของ มหาวทิ ยาลัยขอนแก่น
มหาวทิ ยาลยั มหาสารคาม รองศาสตราจารย์ ดร.เทอดศกั ดิ์ ค�ำ เหมง็
ส�ำ นักงานกองบรรณาธิการ มหาวทิ ยาลัยขอนแกน่
กองสง่ เสริมการวิจัยและบรกิ ารวิชาการ มหาวทิ ยาลัยมหาสารคาม รองศาสตราจารย์ยืน ภูว่ รวรรณ
ตำ�บลขามเรยี ง อ�ำ เภอกันทรวิชยั จังหวดั มหาสารคาม 44150 มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร์
โทรศัพทภ์ ายใน 1754 โทรศพั ท์/โทรสาร 0-4375-4416 รองศาสตราจารย์ ดร.อรวิชญ์ กุมพล
ทีป่ รึกษา มหาวทิ ยาลัยมหาสารคาม
อธกิ ารบดีมหาวทิ ยาลัยมหาสารคาม รองศาสตราจารย์ นายแพทยศ์ ริ เิ กษม ศิรลิ กั ษณ์
ศาสตราจารย์ ดร.วิสุทธิ์ ใบไม้ มหาวทิ ยาลยั นเรศวร
ศาสตราจารย์ ดร.วชิ ยั บุญแสง รองศาสตราจารย์ ดร.ชวลติ บญุ ปก
ศาสตราจารย์ ดร.พรี ะศักด์ิ ศรีนิเวศน์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม
บรรณาธกิ าร ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.นพรตั น์ พุทธกาล
ศาสตราจารย์ ดร.ปรชี า ประเทพา มหาวทิ ยาลยั เทคโนโลยีราชมงคลธญั บุรี
ผศาูช้ ส่วตยรบารจรารณยา์ ดธริก.ไาพรโรจน์ ประมวล ผชู้ ว่ ยศาสตราจารย์ ดร.อนุชา เพียรชนะ
มหาวทิ ยาลัยมหาสารคาม มหาวทิ ยาลัยราชภัฏอุบลราชธานี
ศาสตราจารย์ ดร.ศริ ิธร ศริ อิ มรพรรณ ผชู้ ว่ ยศาสตราจารย์ ดร.เสกสรร สุขะเสนา
มหาวทิ ยาลัยมหาสารคาม มหาวทิ ยาลัยนเรศวร
รองศาสตราจารย์ นายสตั วแพทย์ ดร.วรพล เองวานิช ผูช้ ่วยศาสตราจารย์ ดร.วลัยพร ทองเจรญิ บัวงาม
มหาวิทยาลัยมหาสารคาม มหาวิทยาลยั มหาสารคาม
รองศาสตราจารย์ ดร.วลั ยา สุทธิขำ� ผ้ชู ว่ ยศาสตราจารย์ ดร.อลงกรณ์ ละม่อม
มหาวิทยาลยั มหาสารคาม มหาวิทยาลัยมหาสารคาม
กองบรรณาธกิ าร ผู้ชว่ ยศาสตราจารย์ นายสตั วแพทย์ ดร.ณฐพล ภูมพิ ันธ์ุ
ศาสตราจารย์ ดร.ทวีศักดิ์ บญุ เกดิ มหาวทิ ยาลัยมหาสารคาม
จฬุ าลงกรณ์มหาวทิ ยาลยั ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.สมนึก พว่ งพรพิทกั ษ์
ศาสตราจารย์ ดร.ละออศรี เสนาะเมอื ง มหาวิทยาลัยมหาสารคาม
มหาวทิ ยาลยั ขอนแกน่ อาจารย์ เภสชั กร ดร.รกั ษจ์ นิ ดา วัฒนาลยั
ศาสตราจารย์ ดร.ปราณี อ่านเปร่อื ง มหาวทิ ยาลัยสยาม
จฬุ าลงกรณม์ หาวิทยาลยั Mr.Adrian R. Plant
ศาสตราจารย์ ดร.นิวัฒ เสนาะเมือง มหาวทิ ยาลัยมหาสารคาม
มหาวิทยาลัยขอนแกน่ เลขานกุ าร
ศาสตราจารย์ ดร.อนงค์ฤทธ์ิ แขง็ แรง ฉววี รรณ อรรคะเศรษฐัง
มหาวิทยาลยั มหาสารคาม ผูช้ ่วยเลขานุการ
ศาสตราจารย์ ดร.วงศา เล้าหศริ วิ งศ์ พกั ตร์วิไล รุง่ วิสัย
มหาวทิ ยาลยั ขอนแก่น จริ ารัตน์ ภสู ฤี ทธ์ิ
รองศาสตราจารย์ ดร.สนุ นั ท์ สายกระสุน ก�ำ หนดเผยแพร่
มหาวทิ ยาลัยมหาสารคาม ปีละ 6 ฉบับ
รองศาสตราจารย์ ดร.สุวรรณา บญุ ยะลีพรรณ ฉบบั ที่ 1 มกราคม-กุมภาพันธ์
มหาวทิ ยาลยั ขอนแก่น ฉบบั ที่ 2 มีนาคม-เมษายน
รองศาสตราจารย์ ดร.ขวญั ใจ กนกเมธากุล ฉบบั ท่ี 3 พฤษภาคม-มถิ ุนายน
มหาวทิ ยาลยั ขอนแก่น ฉบับท่ี 4 กรกฎาคม-สงิ หาคม
ฉบบั ที่ 5 กนั ยายน-ตุลาคม
ฉบบั ที่ 6 พฤศจกิ ายน-ธนั วาคม

บทความและความคิดเห็นในวารสารวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยมหาสารคาม เปน็ ความคิดเห็นของผ้เู ขียน กองบรรณาธิการ
ไม่จำ�เป็นต้องเห็นด้วยเสมอไป และบทความในวารสารวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สงวนสิทธ์ิตามกฎหมายไทย การจะนำ�ไปเผยแพร่ต้อง
ไดร้ บั อนญุ าตเป็นลายลกั ษณ์อักษรจากกองบรรณาธกิ ารเท่าน้ัน

วารสารวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี มหาวิทยาลยั มหาสารคาม http://www.journal.msu.ac.th เผยแพร่เมื่อวันท่ี 31 สงิ หาคม 2564

บทบรรณาธกิ าร

วารสารวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี มหาวิทยาลยั มหาสารคาม ฉบบั นี้ ประกอบไปดว้ ยเน้อื หาเน้นในศาสตรท์ างด้าน
วิทยาศาสตร์ชีวภาพ นอกจากน้ียังมีงานวิจัยบางส่วนที่เกี่ยวกับด้านวิศวกรรมศาสตร์ ซ่ึงเป็นการนำาเสนอองค์ความรู้ใหม่ๆ
จากงานวิจัย ทีไ่ ดน้ าำ มารวบรวมและจัดพมิ พเ์ ผยแพร่อยา่ งตอ่ เนือ่ งจากฉบบั กอ่ นๆ เพื่อใหน้ สิ ติ นักศกึ ษา นักวิจยั นกั วชิ าการ
และผสู้ นใจทว่ั ไป ใชป้ ระกอบการศกึ ษาและเตมิ เตม็ องคค์ วามรใู้ หมๆ่ สามารถนาำ ไปใชเ้ ปน็ ตน้ แบบหรอื แนวคดิ สาำ หรบั การพฒั นา
ต่อยอดถึงขั้นเป็นนวัตกรรมท่ีสามารถสร้างตลาดใหม่ๆและเพิ่มมูลค่าให้กับผลิตภัณฑ์ได้ในอนาคต โดยเฉพาะการศึกษา วิจัย
ปรบั ปรงุ และพฒั นาพืชและสัตวเ์ ศรษฐกจิ ต่างๆ ทสี่ ามารถช่วยแก้ไขปัญหาได้ทัง้ ทางตรงและทางออ้ ม ในการชว่ ยฟนื้ ฟูประเทศ
หลังจากท่ีได้รับผลกระทบจากวิกฤติโรคระบาดเชื้อไวรัสโคโรน่า-19 อย่างไรก็ตาม เนื่องจากมีโจทย์วิจัยใหม่ๆ อีกมากที่ยังคง
ต้องอาศัยนักวิจัยในการหาแก้ปัญหาและนำาคำาตอบหรือความรู้ไปแก้ปัญหาให้กับประเทศอย่างเป็นรูปธรรมและยั่งยืน ซ่ึงทาง
กองบรรณาธิการวารสารขอเป็นกำาลังใจให้ทุกท่าน ให้สามารถผ่านวิกฤตินี้ไปด้วยกัน หวังว่านักวิจัยและผู้สนใจจะใช้โอกาส
ในการพลิกวิกฤติน้ีให้เป็นโอกาสและสามารถผลิตผลงานวิจัยใหม่ๆ ได้อย่างต่อเน่ือง สำาหรับกระบวนการพิจารณาคัดเลือก
บทนิพนธ์เพื่อลงตีพิมพ์ในวารสารฯ ยังมีความเข้มข้นและใช้เกณฑ์ในการพิจารณาตัดสินโดยยึดคุณภาพของงานเป็นหลัก
กองบรรณาธิการหวังเป็นอย่างยิ่งว่า วารสารฯ ฉบับน้ี คงเป็นประโยชน์สำาหรับผู้อ่านทุกท่าน และขอเชิญชวนทุกท่าน
สง่ ผลงานวจิ ัยหรอื บทความทางวชิ าการมาลงตพี มิ พใ์ นวารสารฯ มา ณ โอกาสน้ี

รองศาสตราจารย์ ดร.สุนนั ท์ สายกระสนุ
กองบรรณาธิการ



สารบัญ

Biological Science 341
352
ฤทธิท์ างชีวภาพ ปริมาณฟนี อลกิ รวม และรอยพมิ พโ์ ครมาโตกราฟีของกะเม็งตวั เมยี 364
กะเมง็ ตวั ผู้ และกระดมุ ทองเล้อื ย 373
Biological activities, total phenolic compound and TLC fingerprint of Eclipta prostrata (L.) 384
L., Sphagneticola calendulacea (L.) Pruski and Sphagneticola trilobata (L.) Pruski

นิศารตั น์ สังคะรัมย์, บรรลอื สังขท์ อง, รุจลิ กั ขณ์ รัตตะรมย์
Nisarat Sangkaram, Bunleo Sangthog, Ruchilak Rattarm
สภาวะทเ่ี หมาะสมต่อการผลิตบีต้า-กลแู คนในดอกเหด็ นางฟา้
Suitable conditions for production of beta-glucan in oyster mushroom fruiting body
ธนภกั ษ์ อนิ ยอด, ธนภัทร เติมอารมณ์, ชาตรี กอน,ี สรุ มิ า ญาติโสม,
สุจติ รา บัวลอย, ปยิ ะดา เอีย่ มประสงค์
Tanapak Inyod, Thanapat Termarom, Chatree Konee, Surima Yatsom,
Suchitra Bualoi, Piyada Eamprasong
ผลของอาหารท่ีต่างกนั ต่อการเปลยี่ นแปลงทางกายภาพของบอ่ เลี้ยงและการเจริญเติบโตของปลาไหลนา
Effects of different food on physical property changes of ponds and the growth of eels
นิชาภา เฉตระการ, นนั ทิญา มณีโชต,ิ ชูจติ สาระภาค, อารยี ์ ไกรสรู ย์
NichapaChetrakran, Nuntiya Maneechot, Choojit Sarapak, AreeKraisoon

Engineering

การจำาลองเชงิ ตัวเลขของการถา่ ยเทความร้อนและการไหลในเจต็ พ่งุ ชนโดยใช้ของไหล
นาโนไททาเนียมออกไซด์
Numerical simulation of heat transfer and fluid flow in a confined jet impingement using
wateคr-มTกiOฤ2ษnณan์ ชoัยflโuยid

Khomgris Chaiyo
การออกแบบระบบควบคุมความเรว็ มอเตอรเ์ หนย่ี วนาำ โดยวธิ กี ารควบคมุ แรงดนั ต่อความถี่
สาำ หรบั เครอ่ื งสีฝัดข้าวแบบดง้ั เดิม
Design of an induction motor speed control system using V/f control method for
a traditional paddy cleaning machine

องอาจ ทบั บรุ ี, กันยารตั น์ เอกเอ่ยี ม
Ong-art Tubburee, Kanyarat Ek-iam

VI J Sci Technol MSU Vol 40. No 4, July-August 2021

ฤทธิ์ทางชีวภาพ ปริมาณฟีนอลิกรวม และรอยพิมพ์โครมาโตกราฟีของกะเม็งตัวเมีย
กะเม็งตวั ผู้ และกระดมุ ทองเลือ้ ย
Biological activities, total phenolic compound and TLC fingerprint of Eclipta prostrata
(L.) L., Sphagneticola calendulacea (L.) Pruski and Sphagneticola trilobata (L.) Pruski

นศิ ารัตน์ สังคะรัมย1์ , บรรลือ สงั ขท์ อง2, รจุ ิลักขณ์ รตั ตะรมย์2*
Nisarat Sangkaram1, Bunleo Sangthog2, Ruchilak Rattarm2*

Received: 9 June 2021 ; Revised: 2 July 2021 ; Accepted: 11 August 2021

บทคัดยอ่
กะเมง็ ตวั เมีย กะเมง็ ตวั ผู้ และกระดุมทองเล้ือย เปน็ พชื ในวงศ์ Asteraceae ด้วยลกั ษณะทางพฤกษศาสตรท์ ่คี ลา้ ยคลงึ กัน อาจ
เกดิ ความเข้าใจผิด นำ�ไปสกู่ ารใช้สมุนไพรไมถ่ ูกตน้ ได้ งานวจิ ยั น้มี ีวัตถุประสงค์เพ่อื ศึกษาเปรยี บเทียบฤทธท์ิ างชวี ภาพของสาร
สกดั น�ำ้ และ ethanol ของพชื ทงั้ สาม ไดแ้ ก่ ฤทธต์ิ า้ นเชอื้ Staphylococcus aureus, Pseudomonas aeruginosa และ Methicillin-
resistant S. aureus (MRSA) ดว้ ยวธิ ี broth dilution method ฤทธต์ิ ้านการอักเสบดว้ ยวิธียบั ยัง้ การสรา้ ง nitric oxide ฤทธิต์ า้ น
อนมุ ลู อสิ ระด้วยวธิ ี DPPH ปรมิ าณฟนี อลกิ รวมด้วยวิธี Folin-Ciocalteu และรอยพมิ พโ์ ครมาโตกราฟดี ้วยวิธี TLC ผลการศกึ ษา
พบวา่ สารสกดั ของพชื ท้งั สามมฤี ทธิ์ต้านเชื้อค่อนขา้ งต่�ำ สารสกัด ethanol ยับยัง้ การสรา้ ง nitric oxide ดกี วา่ สารสกดั น้�ำ และยา
มาตรฐาน diclofenac อeยth่าaงnมoนี lัยกสะ�ำ เคมัญ็งตทัวาผงู้มสีฤถทติ ิธ(ิ์ตp<้าน0.อ0น5ุม) ูลโดอยิสกระรแะดลมุะปทรอิมงาเลณอ้ื ฟยีนมอีฤลทิกธร์ิดวีทม่สี มดุ ากมกคี วา่ ่าIสCา5ร0ส3ก3ัด.4อ3่ืน±อ4ย.7่า6งมไมีนโัยคสรำ�กครัญัม
ต่อมิลลิลิตร สารสกัด
สทกางดั ส1ถติ กิ ร(pมั <0พ.ืช05ท)้งั ม3คี ่าชนICดิ 5ม0ีร4อ3ย.4พ8ิม±พ1.์โ0ค0รมไมาโโตคกรกรารฟัมตีท่อี่แมติลกลตลิ า่ ิตงกรนั แลผะลปกราิมราศณึกฟษนีาแอสลดกิ งรใวหมเ้ ห5็น5.ว4า่ 6ก±ะ7เ.ม1็ง8ตมัวลิเมลยีิกรกัมะเGมA็งตEวั ตผอู่้ แสลาะร
กระดุมทองเลอ้ื ย มคี วามแตกตา่ งกนั ทงั้ ฤทธิท์ างชวี ภาพและเอกลกั ษณ์ทางเคมี

คำ�ส�ำ คญั : กะเมง็ ตวั เมยี กะเม็งตัวผู้ กระดุมทองเลอื้ ย ฤทธท์ิ างชีวภาพ ปรมิ าณฟนี อลกิ รวม รอยพมิ พโ์ ครมาโตกราฟี

Abstract
Eclipta prostrata (L.) L., Sphagneticola calendulacea (L.) Pruski and S. trilobata (L.) Pruski are the member of
Asteraceae family. Similar characteristics may be misleading and misused. This study aimed to compare biological
activities of ethanolic and water extracts of these plants. Antibacterial activity was assessed using broth dilution method
for MIC and MBC determination, anti-inflammatory activity using lipopolysaccharide-induced nitric oxide production
in RAW 264.7 macrophage cells, antioxidant activity using DPPH radical scavenging assay, total phenolic contents
using Folin-Ciocalteu reagent and chemical constituents were investigated by TLC their fingerprint. All the tested
extracts exhibited low antibacterial effects against S. aureus, P. aeruginosa and MRSA. The ethanolic extracts showed
significantly stronger inhibition on nitric oxide production than did water extracts and the standard anti-inflammatory
medicine, diclofenac. cAmamgleonGndAguElat/hcgeecmarus, hdSoe.weterxditlro tahbceat,tharieghshapedestc gtaivrneetialoytxe.isdTtaLnCinthafiicnbtgiitveoitrrypyraianntcdtoipvfhitteyhnewoeliitcthhcaoInCno5tel0icn3te3wx.4ittrh3a±cIC4ts.570o6off µg/ml. The
ethanolic extracts of S. 43.48±1.00
µg/ml and 55.46±7.18 these three

1 นิสิตปรญิ ญาโท คณะเภสชั ศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยมหาสารคาม ตำ�บลขามเรียง อ�ำ เภอกันทรวชิ ยั จังหวัดมหาสารคาม 44150
2 ผชู้ ่วยศาสตราจารย,์ หนว่ ยวจิ ัยเภสชั เคมีและผลติ ภัณฑ์ธรรมชาติ คณะเภสชั ศาสตร์ มหาวิทยาลยั มหาสารคาม ต�ำ บลขามเรยี ง อำ�เภอกันทรวชิ ัย

จังหวดั มหาสารคาม 44150
1 Master degree student, Faculty of Pharmacy, Mahasarakham University, Kantarawichai District, Maha Sarakham Province 44150
2 Assistant Professor, Pharmaceutical Chemistry and Natural Products Research Unit, Faculty of Pharmacy, Mahasarakham University,

Kantarawichai District, Maha Sarakham Province 44150
* Corresponding author: Ruchilak Rattarom, Faculty of Pharmacy, Mahasarakham University, Kantarawichai District, Maha Sarakham Province

44150, [email protected]

342 Nisarat Sangkaram, Bunleo Sangthog, Ruchilak Rattarm J Sci Technol MSU

plants were identified. In conclusion, W. chinensis, S. calendulacea and S. trilobata are different as assessed by both
their biological activities and their chemical identification by TLC.
Keywords: Eclipta prostrata (L.) L., Sphagneticola calendulacea (L.) Pruski, S. trilobata (L.) Pruski, biological

activities, total phenolic contents, TLC fingerprint

บทน�ำ ในชื่อกะเม็งตัวผู้ อาจทำ�ให้เกิดความเข้าใจผิดโดยนำ�กระดุม
ทองเล้ือยมาใช้แทนกะเม็งตัวผู้ นำ�ไปสู่การใช้สมุนไพรไม่ถูก
กะเม็งเป็นพืชสมุนไพรที่มีการนำ�ไปใช้ประโยชน์ทางยา ที่ ต้น ส่งผลต่อประสิทธิภาพในการใช้สมุนไพรได้ งานวิจัยน้ี
รู้จักกันอย่างกว้างขวางมี 2 ชนิด คือกะเม็งตัวเมีย (Eclipta จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาเปรียบเทียบฤทธ์ิทางชีวภาพ
prostrata (L.) L.) และกะเม็งตัวผู้ (Sphagneticola ไดแ้ ก่ ฤทธ์ติ ้านเช้ือจลุ ชีพ ฤทธกิ์ ารต้านการอักเสบ ฤทธ์ิต้าน
calendulacea (L.) Pruski) ทงั้ สองเปน็ พืชวงศ์ Asteraceae อนุมูลอิสระ ศึกษาปริมาณฟีนอลิกรวม และศึกษารอยพิมพ์
แยกความแตกตา่ งของพืชท้ังสองได้ โดยกะเมง็ ตัวเมยี มีกลีบ โครมาโตกราฟีของกะเมง็ ตัวเมยี กะเมง็ ตัวผู้ และกระดมุ ทอง
ดอกสีขาว ส่วนกะเม็งตัวผู้มีกลีบดอกสีเหลือง อย่างไรก็ตาม เลื้อย ซึ่งเป็นฤทธ์ิที่สอดคล้องกับการใช้ในทางการแพทย์
เม่อื สืบค้นข้อมูลทง้ั จากหนังสืออ้างองิ และจากเวบ็ ไซตต์ ่างๆ พื้นบ้าน เปรียบเทียบระหว่างการสกัดด้วยนำ้�และ ethanol
ดว้ ยชอื่ กะเมง็ ตวั ผู้ มกั จะพบการแสดงภาพของพชื อกี ชนดิ คอื ซ่ึงเป็นตัวทำ�ละลายท่ีนิยมใช้ในการเตรียมยาตามวิธีทางการ
กระดมุ ทองเล้อื ย (S. trilobata (L.) Pruski) วงศ์ Asteraceae แพทยแ์ ผนไทยทงั้ ยาใชภ้ ายในและภายนอก เชน่ ยาตม้ ยาดอง
เนื่องจากลักษณะทางพฤกษศาสตร์ที่ใกล้เคียงกันมาก โดย ยาฝน เป็นต้น เพ่ือให้ได้ข้อมูลในการพิสูจน์ความแตกต่าง
รูปวิธานจาก Flora of China ระบุความแตกต่างของพืชทั้ง ระหว่างพืชทัง้ 3 ชนดิ ที่จะน�ำ ไปสู่การใช้สมนุ ไพรท้ัง 3 ชนิด
2 ชนิดน้ีท่ีรอยหยักขอบใบ คือ กะเม็งตัวผู้มีขอบใบจักรฟัน อย่างถกู ต้องและมีประสิทธิภาพตอ่ ไป
เล่อื ยถเี่ ลก็ นอ้ ย (sparsely serrulate) สว่ นกระดุมทองเล้อื ยมี
ขอบใบเวา้ เปน็ 3 พู (usually 3-lobed) (eFloras, 2008) พชื ทง้ั วสั ดอุ ุปกรณ์และวธิ กี ารศึกษา
สามมีการใช้ประโยชน์ทางการแพทย์พ้ืนบ้านในประเทศไทย สมุนไพรและสารเคมีท่ีใช้
จนี อนิ เดยี ไตห้ วัน อนิ โดนีเซีย อเมรกิ ากลางและอเมรกิ าใต้
เพอ่ื รกั ษาโรคผวิ หนงั รกั ษาแผล รกั ษาการตดิ เชอื้ ลดการปวด เกบ็ ตวั อยา่ งสว่ นเหนอื ดนิ ของพชื ทง้ั 3 (authentics)
และอาการบวม (Jahan, et al., 2014 ; Jaisin, 2016 ; Manohar, กะเม็งตัวเมียเก็บจากหมู่บ้านชิดชล อ.เมือง จ.มหาสารคาม
et al., 2017 ; Shamama, et al., 2017) ในการแพทยแ์ ผนไทย กะเม็งตัวผู้ได้รับความอนุเคราะห์ตัวอย่างจากอุทยาน
กะเม็งตัวเมียทั้งต้นมีสรรพคุณขับลมให้กระจาย แก้โลหิตอัน ธรรมชาติวิทยาสิรีรุกขชาติ มหาวิทยาลัยมหิดล  จ.นครปฐม
กระทำ�ให้รอ้ น (Prapaspong, et al., 1999) ส่วนกะเม็งตัวผู้มี และกระดมุ ทองเลอื้ ยเกบ็ จากบรเิ วณมหาวทิ ยาลยั มหาสารคาม
สรรพคณุ แกไ้ อ แกอ้ าเจยี นเปน็ โลหติ บ�ำ รงุ โลหติ บ�ำ รงุ รา่ งกาย ตรวจสอบยนื ยนั ชนดิ โดย ผศ.ดร.รจุ ลิ กั ขณ์ รตั ตะรมย์ อาจารย์
แก้ปวดศีรษะ แก้โรคผิวหนัง แก้ผมร่วง แก้กระเพาะอักเสบ ประจำ�คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม ด้วย
ตำ�ผสมข้าวพอกแก้บวม (Temwiset, et al., 2012) ปจั จุบนั ใน การเปรียบเทยี บรูปวธิ านกับ Flora of China และข้อมูลจาก
บัญชียาหลักแห่งชาติ มีการใช้กะเม็งตัวเมียในตำ�รับยาผสม เว็บไซต์อุทยานธรรมชาติวิทยาสิรีรุกขชาติ มหาวิทยาลัย
เพชรสังฆาตสูตรท่ี 2 เพื่อบรรเทาอาการริดสีดวงทวารหนัก มหิดล นำ�พืชมาล้างด้วยนำ้�สะอาด อบในตู้อบลมร้อนที่
(National Drug System Development Committee, 2013) อุณหภูมิ 50 องศาเซลเซยี ส นาน 48 ชว่ั โมง ลดขนาดด้วย
และผสมในตำ�รับยาสมุนไพรครีมกะเม็งเพื่อใช้ในการรักษา การบดหยาบ กอ่ นนำ�ไปสกดั เนอ่ื งจากตวั อยา่ งกะเมง็ ตวั เมยี
แผลเรื้อรงั ในโรงพยาบาลคเู มอื ง จงั หวัดบุรีรัมย์ แต่ไม่พบการ และกะเมง็ ตวั ผูส้ ดมจี �ำ นวนน้อย ไมเ่ พียงพอทจี่ ะทดสอบฤทธ์ิ
ใชก้ ะเมง็ ตวั ผหู้ รอื กระดมุ ทองเลอ้ื ยทางยา งานวจิ ยั กอ่ นหนา้ นี้ ตา่ งๆ ได้ จึงนำ�ไปสกัดดว้ ย ethanol เพือ่ เปน็ ตัวอยา่ งอา้ งอิง
รายงานผลการสอบถามรา้ นขายเครอ่ื งยาสมนุ ไพรทวั่ ประเทศ (authentic) ในการเปรียบเทียบรอยพิมพ์โครมาโตกราฟี
จำ�นวน 25 ร้าน พบวา่ มีกะเม็งตวั เมยี จ�ำ หนา่ ยทุกรา้ น แต่ไม่ เทา่ น้นั
พบการจำ�หน่ายกะเม็งตัวผู้ (Sriwisase, et al., 2017) จาก จัดซ้ือเคร่ืองยากะเม็งตัวเมียจากร้านเวชพงศ์โอสถ
ชื่อไทยและลักษณะทางพฤกษศาสตร์ท่ีคล้ายคลึงกันของ แขวงจักรวรรด์ิ เขตสมั พนั ธวงศ์ กรุงเทพมหานคร ซอ้ื เครอ่ื ง
กะเมง็ ตัวเมีย กะเม็งตัวผู้ และกระดุมทองเล้อื ย รวมถึงขอ้ มลู ยากะเมง็ ตวั ผู้ ภายใต้ชือ่ ภาษาจีนวา่ “peng qi ju” (eFloras,
การศกึ ษาเบอ้ื งตน้ ทม่ี แี นวโนม้ วา่ ไมส่ ามารถพบกะเมง็ ตวั ผไู้ ด้ 2008) จากร้านขายสมุนไพรเถียนเก่ิงซ้างซีหลิวหลี่ เมือง
ทว่ั ไป ประกอบกบั การเผยแพรข่ อ้ มลู รปู ภาพกระดมุ ทองเลอ้ื ย เซยี ะเหมิน มณฑลฝเู จ้ียน ประเทศจีน น�ำ เครื่องยาสมนุ ไพร

Vol 40. No 4, July-August 2021 Biological activities, total phenolic compound and TLC fingerprint of 343

Eclipta prostrata (L.) L., Sphagneticola calendulacea (L.) Pruski and...

ทั้ง 2 ชนดิ ให้นายหอม หะทยั ทาระ หมอพน้ื บ้านจาก อ.เมอื ง แบคทีเรีย negative control ประกอบด้วยอาหารเลี้ยงเชื้อ
จ.บุรีรัมย์ตรวจสอบชนิดของพืชอีกครั้ง จากนั้นนำ�พืชมาล้าง ปรมิ าตร 1 มลิ ลิลิตร ใชย้ าปฏิชวี นะ ceftriaxone ความเขม้ ข้น
ดว้ ยน�ำ้ สะอาด อบในตอู้ บลมรอ้ นทอี่ ณุ หภมู ิ 50 องศาเซลเซยี ส 10 มิลลิกรัมต่อมิลลิลิตรเป็นตัวเปรียบเทียบ ทำ�การทดสอบ
นาน 48 ชวั่ โมง ลดขนาดด้วยการบดหยาบ ก่อนน�ำ ไปสกดั 3 ซ้�ำ บ่มทอี่ ณุ หภูมิ 37 องศาเซลเซียส เปน็ เวลา 24 ช่ัวโมง
สารเคมีท่ีใช้ ได้แก่ dimethyl sulfoxide (DMSO) สังเกตหลอดสุดท้ายที่ไม่มีการเจริญของแบคทีเรียหรือไม่มี
(PanReac Applichem, USA), ceftriaxone (Monotax®), ความขนุ่ บนั ทกึ ผลการทดลองเปน็ คา่ MIC น�ำ หลอดทไี่ มม่ กี าร
dulbecco’s modified eagle medium (DMEM) (Gibco, USA), เจริญเตบิ โตของเชื้อจากการหาค่า MIC ปริมาตร 10 มลิ ลิลิตร
lipopolysaccharide (LPS) (Sigma-Aldrich, USA), griess ไป spread ลงบนจานอาหารเลีย้ งเชื้อ Mueller-Hinton agar
reagent (Promega, USA), 2,2-diphenyl-1-picrylhydrazyl บ่มที่อุณหภมู ิ 37 องศาเซลเซยี ส เป็นเวลา 24 ช่ัวโมง ความ
(DPPH) (Sigma-Aldrich, USA), ascorbic acid (Sigma- เข้มข้นน้อยท่ีสุดของสารสกัดที่สามารถฆ่าเช้ือได้ คือไม่มี
Aldrich, Germany), gallic acid (Sigma-Aldrich, USA), โคโลนขี องเชอ้ื บนจานเพาะเลยี้ ง บนั ทกึ ผลการทดลองเป็นค่า
Folin-Ciocalteu phenol reagent (Loba chemic, Mumbai), MBC ทำ�การทดสอบ 3 ซำ้�
diclofenac (Sigma-Aldrich, Germany), apigenin (Sigma-
Aldrich, Germany) การทดสอบฤทธติ์ า้ นการอกั เสบโดยใชว้ ธิ ยี บั ยงั้
การเตรียมสารสกดั พืชสมนุ ไพร การสรา้ ง nitric oxide (NO) ดดั แปลงจาก (Makchuchit,
เตรียมสารสกัดน้ำ� โดยการต้ม ชั่งนำ้�หนักพืช 50 et al. 2017)
กรัม เติมน้�ำ 500 มลิ ลิลติ ร ตม้ โดยเริม่ จบั เวลาเมอื่ น�ำ้ เดือดจน เพาะเลี้ยงเซลล์ RAW 264.7 ใน 96-well plate
ครบ 15 นาที กรองและน�ำ ไปท�ำ แหง้ ดว้ ยเครอื่ ง Lyophilization จำ�นวน 2 × 106 cells/well ในอาหารเลี้ยงเซลล์ DMEM ที่
เตรียมสารสกัดethanol โดยการสกดั ด้วย soxhlet apparatus ประกอบดว้ ย 10% fetal bovine serum และ 1% penicillin
ช่ังนำ�้ หนักพชื 50 กรมั สกดั ด้วย 95% ethanol เป็นเวลา 6 เแซลละเ1ซ%ยี สstเrปep็นtเoวmลyาci2n4บชม่ ั่วในโมตงบู้ ม่ดูด5อ%าหCาOร2เลอยี้ณุ งหเซภลมู ลิ3์เด7มิ อองอศกา
ชั่วโมง กรองและระเหยตัวทำ�ละลายออกด้วยเครื่องระเหย เตมิ LPS ความเข้มข้น 20 ไมโครกรมั ต่อมิลลลิ ติ รใน DMEM
สูญญากาศแบบหมุน จากน้ันนำ�ไประเหยแห้งต่อบนอ่าง ปรมิ าตร 100 ไมโครลิตร ลงในหลมุ ทดลอง ส่วนหลุมควบคมุ
น�ำ้ ร้อน หาค่ารอ้ ยละปริมาณสารสกัด (% yield) เก็บสารสกดั เติม DMEM ปริมาตร 100 ไมโครลิตร จากนั้นเตมิ สารสกัด
ท่ี-20 องศาเซลเซียส ละลายสารสกัดนำ้�ด้วยนำ้�และสารสกัด น้ำ�และ ethanol ของกะเม็งตัวเมีย กะเม็งตัวผู้ และกระดุม
ethanol ด้วย DMSO ให้ได้ความเข้มข้น 10 มิลลิกรัมต่อ ทองเล้ือย ท่ีความเข้มข้น 2-200 ไมโครกรัมต่อมิลลิลิตรใน
มิลลิลิตร เพ่ือนำ�ไปทดสอบฤทธิ์ต้านการอักเสบ ฤทธ์ิต้าน DMEM ปริมาตร 100 ไมโครลติ ร ลงในหลมุ ทดลองและหลมุ
อนมุ ูลอสิ ระ และปรมิ าณฟนี อลกิ รวม ควบคุม โดยมี 2% DMSO ใน DMEM เปน็ solvent control
การทดสอบหาความเข้มข้นต่ำ�สุดท่ีสามารถยับย้ัง และยา diclofenac เป็น positive control บชวั่ม่ โใมนงตดบู้ ูดม่ ข5อ%งเหCลOว2
เชอื้ (Minimum inhibitory concentration, MIC) และความเขม้ อณุ หภูมิ 37 องศาเซลเซยี ส เปน็ เวลา 24
ข้นต�ำ่ สุดทสี่ ามารถฆ่าเช้ือแบคทเี รีย (Minimum Bactericidal เหนอื ตะกอนแตล่ ะหลมุ 50 ไมโครลติ ร ใสใ่ น 96-well plate ใหม่
Concentration, MBC) ดดั แปลงจาก Uthairung et al. (2020) เตมิ Griess reagent (Promega®) โดยเติม sulfanilamide
เช้ือแบคทีเรียจากห้องปฏิบัติการจุลชีววิทยา คณะ solution 50 ไมโครลติ ร บม่ ในท่มี ืด 10 นาที จากนั้นเตมิ NED
เภสชั ศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั มหาสารคาม ไดแ้ ก่ S. aureus สาย solution 50 ไมโครลติ ร บม่ ในทม่ี ืด 10 นาที นำ�ไปวัดค่าการ
พนั ธ์ุ DMST 8440 P. aeruginosa สายพนั ธุ์ ATCC 27853 ดดู กลนื แสงท่ี 520 นาโนเมตร ท�ำ การทดสอบ 3 ซ�้ำ จากนั้น
และ MRSA สายพันธ์ุ DMST 20645 เตรียมเชื้อให้ได้ความ ทดสอบความเปน็ พษิ ของสารสกดั ตอ่ เซลลด์ ว้ ยวธิ ี MTT assay
ขนุ่ เทา่ กับ McFarland Standard No. 0.5 เตรียมสารสกัดน้ำ� โดยเตมิ สารละลาย MTT 5 มลิ ลกิ รมั ตอ่ มลิ ลลิ ติ ร ใน phosphate
และ ethanol ของพชื ทคี่ วามเขม้ ขน้ 400 มลิ ลกิ รมั ตอ่ มลิ ลลิ ติ ร buffer saline ปรมิ าตร 10 ไมโครลติ ร ใน 96-well plate เดมิ ทม่ี ี
โดยใช้ 60% DMSO ใน tween 80 เปน็ ตวั ทำ�ละลาย นำ�มา เซลล์ RAW 264.7 อยู่ บชม่วั่ ใโนมงตู้บดม่ ดู ข5%องเCหOล2วอเหณุ นหือภตมูะกิ3อ7นอองอศกา
เจอื จางดว้ ยอาหารเลยี้ งเชอ้ื ใหค้ วามเขม้ ขน้ ลดลงแบบสองเทา่ เซลเซียส เป็นเวลา 2
ล�ำ ดบั สว่ น โดยมคี วามเขม้ ขน้ สดุ ทา้ ย 200, 100, 50, 25, 12.5, เติม 0.04 M HCl ใน isopropanol ปริมาตร 100 ไมโครลิตร
6.25, 3.125 มิลลิกรมั ตอ่ มลิ ลิลิตรตามลำ�ดบั เติมเชอ้ื ท่ีเตรยี ม เพอื่ ละลายผลกึ MTT-formazan จากเซลล์ น�ำ ไปวดั คา่ การดดู
ไวล้ งในทุกหลอด หลอดละ 1 มิลลิลติ ร โดย positive control กลืนแสงท่ี 570 นาโนเมตร หากเซลล์รอดชีวิตน้อยกว่าร้อย
ประกอบด้วยอาหารเลยี้ งเช้อื ปริมาตร 1 มิลลิลิตรผสมกับเช้ือ ละ 70 เมื่อเทียบกบั solvent control แสดงวา่ สารสกดั มคี วาม
เปน็ พษิ ตอ่ เซลล์ ค�ำ นวณคา่ รอ้ ยละการยบั ยงั้ การสรา้ ง NO (%

344 Nisarat Sangkaram, Bunleo Sangthog, Ruchilak Rattarm J Sci Technol MSU

inhibition) และค่า IC50 โดยใช้โปรแกรม Graph Pad Prism สถิติทใ่ี ชใ้ นการวิเคราะห์ข้อมลู
9.0
แสดงผลการทดลองด้วยค่าเฉลี่ย ± ส่วนเบี่ยงเบน
การทดสอบฤทธติ์ า้ นอนมุ ลู อสิ ระดว้ ยวธิ ี DPPH มาตรฐาน (mean ± SD) เปรยี บเทยี บความแตกต่างระหวา่ ง
ดดั แปลงจาก Uthairung et al. (2020) กลุ่มด้วยสถิติพื้นฐานที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูล one-way
เตรียมสารสกัดนำ้าและ ethanol ของกะเม็งตัวเมีย analysis of variance (ANOVA) และถา้ หากขอ้ มลู มคี วามแตก
กะเม็งตัวผู้ และกระดุมทองเลื้อยใน DMSO และสาร ตา่ งกนั ทางสถิติ (p<0.05) จะใช้ Scheffe post-hoc test เพ่อื
มาตรฐานกรดแอสคคอร์บิกในนำ้า ให้ได้ความเข้มข้น 1-200 เปรียบเทยี บระหว่างกลุ่ม
ไมโครกรัมต่อมิลลิลิตร เติมสารแต่ละความเข้มข้น ปริมาตร
100 ไมโครลติ ร ลงใน 96 well-plates เตมิ 0.15 mM DPPH ผลการทดลอง
(2,2-diphenyl-1-picrylhydrazyl) ใน ethanol ปริมาตร 100
ไมโครลิตร ลงในหลุมทดลอง ผสมให้เข้ากัน บ่มในท่ีมืด 30 การเก็บตัวอย่างพืชในงานวิจัยครั้งนี้ ได้ตัวอย่าง
นาที นาำ ไปวัดคา่ การดดู กลืนแสงท่ี 517 นาโนเมตร คาำ นวณ กะเม็งตัวเมียและกะเม็งตัวผู้ท่ีเป็น authentic ปริมาณน้อย
คา่ รอ้ ยละการตา้ นอนุมลู อิสระ (%inhibition) และค่า I3C5ซ0้ำาโดย ไม่เพียงพอสำาหรับการสกัดเพ่ือทดสอบฤทธิ์ต่างๆ จึงสกัด
ใช้โปรแกรม Graph Pad Prism 9.0 ทำาการทดสอบ authentic ดว้ ย ethanol เพอื่ ใชเ้ ปรยี บเทยี บเอกลกั ษณท์ างเคมี
ดว้ ยเทคนิค TLC เทา่ นน้ั ส่วนสารสกดั น้าำ และ ethanol ของ
การหาปริมาณฟีนอลิกรวมด้วยวิธี Folin- กะเม็งตัวเมียและกะเม็งตัวผู้ที่ใช้ในการศึกษาฤทธิ์ต่างๆ ใช้
Ciocalteu assay ดัดแปลงจาก Zhang et al. (2006) สมนุ ไพรทจ่ี ดั ซอ้ื จากรา้ นจาำ หนา่ ยเครอ่ื งยาสมนุ ไพรในการเตรี
ยมสารสกดั กระดมุ ทองเลอื้ ยใชพ้ ชื authentic ในการสกดั เพอ่ื
เตรียมสารละลายมาตรฐาน gallic acid ท่คี วามเข้ม ศึกษาฤทธิ์ต่างๆ รวมถึงการเปรียบเทียบเอกลักษณ์ทางเคมี
ขน้ 25-200 ไมโครกรมั ตอ่ มลิ ลลิ ติ ร ใน ethanol สารสกดั นา้ำ และ ด้วยเทคนิค TLC ผลการสกัดกะเม็งตวั เมยี กะเมง็ ตวั ผู้ และ
ethanol ของกะเม็งตวั เมีย กะเม็งตัวผู้ และกระดมุ ทองเล้อื ย กระดุมทองเล้ือยได้ปริมาณสารสกัดน้ำาคิดเป็นร้อยละ 7.21,
ความเข้มข้น 5,000 ไมโครกรัมต่อมิลลิลิตร เติมสารละลาย 6.49 และ 8.38 ตามลาำ ดบั สารสกัด ethanol คดิ เป็นรอ้ ยละ
แต่ละความเข้มข้น ปริมาตร 20 ไมโครลิตร ลงใน 96-well
สแ1า.ส4รด4สง,กใน2ดั .0Fe1igthuแarลenะ1o0l .ค77ดิ เตปา็นมรลอ้ำาดยับละภ1า.พ4ส4ม, ุน2ไ.พ01รทแ้ังล3ะ 0ช.น7ิด7
บบนัันททกึึกภFผpภาloสaาพlมtiพneใ-หรCเนาตเ้ iขoยิมาา้cงสไกaาาปlันtนรeสลบuผะเม่ลลปpเาh3ปรยe0ย็นnนN์ดoคาal้ว่าท2rCยeีทhOaอ่ีRga3ณุ fenปnหisรtภaิมปมูlาdรหิตeิมอ้รhางตy8นdร0eาำ 1ไไ/มปH00โว2คSัดไรคOมล่าโิต4กครารรลเตดติ มิดูร ตามลาดบั ภาพสมนุ ไพรทงั้ 3 ชนดิ แสดงใน Figure 1

กลนื แสงที่ 760 นาโนเมตร คำานวณหาปริมาณสารประกอบฟี Figure 1 Whole plant and flowers of E. prostrata,

เสแบตถ่ยี กิตงตเิทบ่าLนGม่ีในงaิลอAชแyรมลลEe้ใสกิะกิา/rนgรหดตCเมั cทกงรวhrกฐผยี่guาาrาาaบodงลรรlนemกlกกiวศcับeaลิา(เึกxกtamุ่คมoรษtรcrgทaeาดiราdrฟcaร้าดวatnอสม)pะยลมายทhห±สอตมพyาำ รถงข์กลูSิม(ฐTกดาิตD้อพารLบั้วนิพ)ท์โมCนคยดเ้ืน)gาำ้ลูปรคสหaฐมอร่lานlาาiยบีcเกั โนฉบตส3aทเาลกcซทรi่ี่ใีรยdสำา้ ยีชากแฟบ้ใ±ัดสนีดคดส1้วกวง่ยวาผากวนมลรรธิ เัมปี Tน็(hmคing่า Figure 1 WhSo.lecaplelnadnutlaacnead afnlodwSe.rtsriloobfaEta. prostrata,
S. calendulacea and S. trilobata
วิ เ ค ร า ะ ห์ ข้ อนมำาสู ลารสoกnัดeช-wัน้ aeythaannoallขysอiงsพชืoทf ั้งv3arชiaนnิดceและสาร
เส(AปถNริยีตOบิ Vเ(มขไเAทpซมน้า<)นยโีตค01ตแบรร0.ฐเิล0รลมามะ5ะติตนหลิ)ถรรลลว้aาจโกิงา่pดหบะรงiยgัมานกใใeตกแชชลn่อผ้เข่มุi้คnมน่ ้อSริลอื่ลมcลTงะhูลิลLลLeิตCมาifรnยfีคesoดโiวmหl้วipcาลยaaoมดtsm5สแgtา-eeนตhรltาำกแhoแ6aตcต0ผn่ล่า่นotะFeงlชT2sก5นใLt4หันดิC้ไขเปทดนพใรส้คาามิ่ืใ่อวงดนาาตแม6รทเxขง11้มค00์ การทดสอบฤทธิต์ ้านเช้ือแบคทีเรีย S.
aureus, P. aeruginosa และ MRSA พบว่าทงั้ สารสกดั
ที่บรรจุตัวทำาละลายท่ีต่างกัน 3 ระบบ ได้แก่ chloroform: น้าและสารสกัด ethanol ของพืชทัง้ สาม มีฤทธิต์ ้าน
เชอ้ื แบคทเี รยี ค่อนขา้ งต่า โดยสารสกดั น้าของกะเมง็ ตวั
ผลกาbhcรheeทกnlxozดaาreonรลnfeเoeอ:ก:rm็9งบ95:5ต%%mัวeeอetthยhtaha่าnanงonoพl:ol mlืช(2e(ใ:6tนh:7aง.n3า5o::นl 1(0ว5).ิจ,:53)ัยp:คeแ1tล.รr5ะoัง้:lน0ec.u้ีh5mlไ)oดปroe้รfมิtohาreตmrร::

ตวั อย่า5ง0กมะเลิ มลงิล็ ติ รวั เจมากยี นแัน้ ลนะาำกแะผเน่มง็TตLCวั ผไทู้ปสเ่ี ปอ่ ็งนภาaยuใtตh้eUnVticabinet
ปรมิ าณทนี่ค้อวยามไยมา่เวพคลยี ื่นงพ2อ5ส4าหแลระบั ก36า6รสนกาดั โเนพเม่อื ตทรดสบอันบทึกภาพ
เฤปทรธียิต์ บ่ผนาเลาำงทไเๆปปียน็สบจเคปเึง่าอรสhยกกR์ดลัดว้fักยaษaunณtihs์ทaelndาteงichเyคดdมe้ว/ีดยH้2วSeยOthเ4ทaบnคันoนทl ิึกคเพภา่TือพLใCชรา้ ยงาน

เท่านนั้ สว่ นสารสกดั น้าและ ethanol ของกะเมง็ ตวั เมยี
และกะเมง็ ตวั ผทู้ ใ่ี ชใ้ นการศกึ ษาฤทธติ์ ่างๆ ใชส้ มนุ ไพร

Vol 40. No 4, July-August 2021 Biological activities, total phenolic compound and TLC fingerprint of 345

Eclipta prostrata (L.) L., Sphagneticola calendulacea (L.) Pruski and...

การทดสอบฤทธ์ิต้านเชื้อแบคทีเรีย S. aureus, P. S. aureus และ P. aeruginosa ดที ่ีสดุ ค่า MIC 12.5 และ 25
aeruginosa และ MRSA พบว่าทั้งสารสกัดนำ้�และสารสกัด มิลลิกรัมต่อมิลลิลิตร ตามลำ�ดับ ฤทธ์ิต่อเชื้อ MRSA พบว่า
ethanol ของพืชท้งั สาม มีฤทธ์ติ า้ นเช้อื แบคทเี รียค่อนข้างต�ำ่ สารสกัดส่วนใหญ่มีฤทธ์ิต้านเช้ือ MRSA แต่มีเพียงสารสกัด
โดยสารสกดั น�ำ้ ของกะเมง็ ตวั เมยี และกะเมง็ ตวั ผมู้ ฤี ทธติ์ า้ นเชอ้ื น้ำ�ของกะเม็งตัวเมยี ท่ีมีฤทธิ์ฆา่ เชื้อดงั กล่าว (Table 1)

Table 1 Minimum inhibitory Concentration (MIC) and minimum bactericidal concentration (MBC) of purchased E.
prostrata, purchased S. calendulacea and authentic S. trilobata extracts against S. aureus, P. aeruginosa
and MRSA (mg/mL) (n = 3)

Samples Plant S. aureus P. aeruginosa MRSA
MIC MBC MIC MBC MIC MBC

Water E. prostrata 12.5 25 50 >100 50 >100

S. calendulacea 12.5 25 50 >100 50 >100

S. trilobata 50 50 100 100 >100 >100

95% E. prostrata 25 25 50 >100 100 100
ethanol S. calendulacea 25 25
50 >100 100 >100

S. trilobata 25 50 50 100 50 >100

Ceftriaxone - 10 - 10 - 10

การทดสอบฤทธ์ิต้านการอักเสบด้วยวิธียับยั้ง เท่ากับ 43.48±1.00 ไมโครกรัมต่อมิลลิลิตร ดีกว่าสารสกัด
การสร้าง NO พบวา่ สารสกดั ethanol ของพืชทงั้ 3 มีฤทธ์ิ อนยำ้�ทา่ งี่มมีคนี ่ายั สIC�ำ ค50ญั เททา่างกสับถติ 9ิ1แ.ต5ย่5งั±ต1�่ำ.0ก7วา่ ไมasโคcoรrกbรicัมaตc่อidมิลซลงึ่ ิลเปิตน็ ร
ต้านการอักเสบดีกว่าสารสกัดน้ำ�และยา diclofenac ซ่ึงเป็น
positive control อย่างมีนัยสำ�คัญทางสถิติ โดยกระดุมทอง positive control มมลิ ีคลา่ โิ มICล5)0อเยทา่ า่ งกมบั นี ยั3.ส6�ำ 8ค±ญั 0.ท2า1งไสมถโติคิรสกว่ รนัมสตาอ่ร
เลอ้ื ยมีฤทธิ์ดที ส่ี ุด มคี า่ เICม5็ง0 เทา่ กบั 33.43±4.76 ไมโครกรัม มลิ ลลิ ติ ร (20.89
ต่อมิลลิลิตร ดีก ว่ากะ ตัวผู้และกะเม็งตัวเ มียอย่างมี สกัดกะเม็งตัวเมียและกระดุมทองเล้ือยท่ีความเข้มข้น 100
นัยสำ�คัญทางสถิติ ส่วนสารสกัดช้ันน้ำ�ของพืชท้ัง 3 ท่ีความ ไมโครกรมั ตอ่ มลิ ลลิ ติ ร มฤี ทธติ์ า้ นอนมุ ลู อสิ ระต�่ำ มคี า่ การตา้ น
เขม้ ขน้ 100 ไมโครกรมั ตอ่ มลิ ลลิ ติ ร มฤี ทธยิ์ บั ยงั้ การสรา้ ง NO อนุมลู อิสระ DPPH นอ้ ยกวา่ ร้อยละ 50 (Table 2)
ไดน้ ้อยกวา่ ร้อยละ 50 และการทดสอบความเป็นพษิ ของสาร
สกดั ตอ่ เซลล์ RAW 264.7 ดว้ ยวธิ ี MTT พบวา่ สารสกดั น�ำ้ และ การหาปรมิ าณฟีนอลกิ รวมด้วยวธิ ี Folin-Ciocalteu
สารสกดั ethanol ของพชื ทงั้ 3 ทค่ี วามเขม้ ขน้ 100 ไมโครกรมั assay พบว่าสารสกัด ethanol ของพืชแต่ละชนิดมีปริมาณ
ตอ่ มลิ ลลิ ติ รไมแ่ สดงความเปน็ พษิ ตอ่ เซลล์ โดยมเี ซลลร์ อดชวี ติ ฟีนอลิกรวมมากกว่าสารสกัดน้ำ� สารสกัดท้ังสองของกะเม็ง
มากกวา่ ร้อยละ 90 (Table 2) ตัวผู้มีปริมาณฟีนอลิกรวมมากกว่าสารสกัดของพืชอ่ืน
อย่างมีนัยสำ�คัญทางสถิติ และสารสกัด ethanol มีปริมาณ
การทดสอบฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระด้วยวิธี DPPH ฟีนอลิกรวมมากกว่าสารสกัดนำ้�อย่างมีนัยสำ�คัญทางสถิติ
radical scavenging assay พบว่า สารสกัด ethanol ของ มีคา่ 55.46±7.18 และ 39.58±3.74 มลิ ลิกรัม GAE ต่อสาร
กะเม็งตัวผู้มีฤทธ์ิต้านอนุมูลอิสระ DPPH ดีท่ีสุด ค่า IC50 สกดั 1 กรมั ตามล�ำ ดับ (Table 2)

346 Nisarat Sangkaram, Bunleo Sangthog, Ruchilak Rattarm J Sci Technol MSU

Table 2 Inhibition of LPS-induced NO production from RAW 264.7 cells and% cell viability in MTT assay,
Inhibition of DPPH radical scavenging and total phenolic contents of purchased E. prostrata, purchased
S. calendulacea and authentic S. trilobata extracts (n = 3)

Inhibition of NO production MTT assay Inhibition of DPPH radical Total phenolic
scavenging contents

Samples Plants % inhibition (µIgC/m50 L) % cell viability % inhibition (µIgC/m50 L) (mg GAE/g
(100 µg/mL) [mM] (100 µg/mL) (100 µg/mL) [mM] crude extract)

Water E. prostrata 9.76±0.45 >100 97.99±1.74 27.41±1.50 >100 22.22±0.72d

S. calendulacea 39.95±1.47 >100 96.11±0.30 51.97±0.53 91.55±1.07c 39.58±3.74b

S. trilobata 5.44±0.80 >100 98.25±4.55 20.45±1.46 >100 12.88±2.58d

95% E. prostrata 75.66±2.66 62.21±2.04c 96.41±1.56 36.31±1.74 >100 25.63±2.34c
ethanol 56.64±1.82c 99.71±1.07 86.14±0.29 43.48±1.00b 55.46±7.18a
S. calendulacea 79.83±0.65

S. trilobata 98.23±1.45 33.43±4.76b 97.16±1.18 17.07±0.84 >100 15.62±2.51d

Diclofenac 66.79±0.97 70.82 ±2.26a 103.03±2.91 - - -
[239.14 mM]

Ascorbic acid - - - - 3.68±0.21a -
[20.89 mM]
Values are expressed as wmitehaOn n±eS-wDay(nA=N3O)V, AICf5o0 lolofwInbhyibSiticohneofffeNPOosptrHodouccmtiounlt,ipinlehicboitmiopnaorifsDonPPteHst,rathdeicadlifsfecraevnetnaglipnhgaabnedts total phenolic contents
analysis were performed (a,b,c,d) indicate statisti-
cal significant (p<0.05), when IC50>100 µg/mL not included.

การศึกษาเอกลักษณ์ทางเคมีด้วยวิธี TLC รอยพมิ พ์โครมาโตกราฟตี รงกับสมนุ ไพร authentic แตกต่าง
วเิ คราะหผ์ ลทค่ี วามยาวคลื่น 254 nm, 366 nm และ spray กันเพียงความเข้มของแถบสาร ท่ีแสดงถึงปริมาณสารท่ี
aโตnกisรaาldฟeที hแ่ี yตdeก/ตHา่ 2งSกOนั 4 พบว่าพชื ทั้ง 3 ชนดิ มรี อยพิมพ์โครมา แตกตา่ งกนั ระบบตวั ท�ำ ละลายทแี่ ยกพชื ทงั้ 3 ชนดิ ออกจากกนั
(Figure 2) โดยกะเมง็ ตวั เมยี และกะเมง็ ได้ชัดเจนท่ีสุดคือ chloroform: hexane: ethanol (6:3:1)
ตวั ผทู้ จ่ี ดั ซอื้ จากรา้ นขายเครอื่ งยาสมนุ ไพรมลี กั ษณะแถบสาร โดยมีแถบสารท่แี ตกต่างกนั อย่างน้อย 1 จดุ

Vol 40. No 4, July-August 2021 Biological activities, total phenolic compound and TLC fingerprint of 347

Eclipta prostrata (L.) L., Sphagneticola calendulacea (L.) Pruski and...

กลุ่ม coumestans มีฤทธ์ิต้านเชื้อ S. aureus (Dalal &
Kataria, 2010). ซง่ึ wedelolactone พบไดใ้ นพืชท้งั 3 ชนดิ
(Le, et al., 2021 ; Sureshkumar, et al., 2011) จึงอาจเป็น
สารบ่งชี้ (marker) ชนิดหนง่ึ ท่ีทาำ ใหพ้ ืชทง้ั 3 แสดงฤทธ์ิตา้ น
เชือ้ แบคทีเรยี นอกจากนรี้ ายงานการศึกษาของ Rahman &
Rashid (2018) ทแ่ี ยกสว่ นสารสกัด methanol ของกะเมง็ ตัว
เมยี นาำ มาทดสอบฤทธต์ิ า้ นเชื้อแบคทีเรยี พบว่า fraction ทีม่ ี
ขัว้ สูงจะมฤี ทธิต์ ้านเชอื้ S. aureus และ P. aeruginosa ได้ดี
กวา่ fraction ทม่ี ีขวั้ นอ้ ยกว่า ซ่งึ กะเมง็ ตวั เมยี และกะเมง็ ตวั ผู้
พบสารกลมุ่ coumestans ทเี่ ปน็ สารมขี ว้ั อกี หลายชนดิ จงึ อาจ
ช่วยเสรมิ ฤทธติ์ ้านเชื้อแบคทีเรยี ในพชื ทั้ง 2 ได้ ผลการศึกษา
สอดคล้องกับการใช้พืชท้ัง 3 ชนิดในการแพทย์พ้ืนบ้านเพ่ือ
รกั ษาบาดแผลและโรคผวิ หนงั รวมถงึ ประเทศไทยทมี่ กี ารนาำ
กะเมง็ ตวั เมยี มาพฒั นาเปน็ ตาำ รบั ยาสมนุ ไพรครมี กะเมง็ เพอ่ื ใช้
ในการรกั ษาแผลเร้อื รงั ในโรงพยาบาลในจังหวดั บุรรี ัมย์ แสดง
ให้เห็นถึงประสิทธิภาพของกะเม็งตัวเมียในการพัฒนาเป็น
ยาสมนุ ไพรที่ใชร้ กั ษาแผลที่มีการตดิ เชอื้ โดยเฉพาะในผปู้ ว่ ย
เบาหวานที่มักเกิดแผลที่เท้าและเสี่ยงต่อการติดเช้ือได้ง่าย
โดยมีรายงานว่าการติดเชื้อท่ีเท้าของผู้ป่วยเบาหวานในทุก
ระดบั ความรนุ แรง มกั พบการตดิ เชอ้ื S. aureus รว่ มดว้ ยบอ่ ย
F(aBfo2ui)lg:lt7ochu.hwe5rlen:ion0trg2i.oc5:f)ToS1Lar.m=Cncdap:flieuiFnbdanrgeBeicdngennh)urdztauplaieafcsryrnnCsciehneeebdydtl)aoys2:aE,pirtneUd.o5eeTatVpehfml=tLroyanro2snoCrsast5imosiultf4erlAytafih:in:unnt)eambbmmtgn,hcyeet,e2rihctenUehrUl=epzoaVSthVnerdar.3iooeiutnnfr6lf2tfireethl6o(:o5r5e:abrenc:n4ma3nenmht:ttit1caan:lhsoa.,lm5Eohyanr6:l.oesdv0n,p=e.ifxo5ssroUnoaap)ltr:spVrinmsnataimrgeyyan:3set:tdeathan6meent,iCrmn6hiet3se.)hasaetnp=alnhAdemndpoae)truhoilnocfrayfhllo(ceed5lnh(ouler6a:dmre/(3oHs:2n3fe:s2oe1:dSt:7prt1h.mOsS5.re)5a4o.,:r:.0:ycl:0hTva.ec5.hel5ehxe)nnal)osdtnraueomlfao:pcremeltehasa:,คท&เผnam4มorว่ิอสี่ ee=Kยีlหนดtุ (htไa6hนaขด:eแrn3nงั้าโ้:oล1ดjlงห)ะa,ยสมnรกูงaแีอื าbนกแรaาวพตtรโr่อนฒัใ,ชาม้2นส้จ0ทามเ1จว่ีพนุ0ะธิ ิ่ม)ไมกี พปแีาMรมรรกสRะ้วสะก่าSเิทคดัมAา่ธง็กมิภตMาาวัารกBเพพมขCฒัขนึ้ยี อใรนเนรงว่ าอ่ืกสมรยาาะกๆรรบบั ศสบ(สึกกSนมษัดtาำaนุ กาสpไคะง่aพยเรnรม้งัาaอ็งนทvนื่ตa้จีาๆtัวะงr
ฤเงแกสมาลนัทรยีนะปทุธกวกิตงั์แ้ริจะเ้ะาลัยกอเดนมกากะมุ เง็ร่วอลชทตศินจัก้ืออวัึกษาหงผแสษเรนูณ้บลแาณ้รSาอค้ื์ลทคท1ยทะ.ปุ์ราa่กีพีเงังc้ม=nรรแนเบaฤีีะยคi้ีวpslดทล3สใมe่าauุมนธาีnแกะ=lrทใิมง์dลdcนะวาอาeะเuhpกนงรมฤิจhlาauเถวa็งทลรysrิาจสตcตอ้ืcธdeยัรัวeยา้รhิทe์ุdปนนเaaาณมม/ไ้ีเH,งsEชคสีียดช5eอ้ื2วอ้ว.์Sกีวจาd่ดาp=ภุลมะOกคrเชSแาะoมลa4พีตพเ..s้อ็งมuกอตtcTงง็โtตยrhกaวัดตah่่าาผeับlยวัtงงeeaู้nn,stdia2cumSl=ap.calกฤอคeก2teeur0cอราวทsail1tงlรักa้้าoh,ธ8แศlaฤงbbeิ;ต์ร4กึ rขaทBกan้าeษsวธ=attนaามaiิโาl์tcpeฤเดhรีง,aoชkทายeEnu6a้ือย(ธกirtKn.แงตfิ,hา์=oaาpบเe้ารerปนlนtทrtlaคnh็oนกoaเาpiทtชlwสkาsลi.icuรีอ้เาื,tgาirรmแร2nยeaMีกยย0gaเntล1กRจยra:ุ่มi2่แอาืSen,)กลหtA.tแeaะุกม้ rขทlล.pเะ,อซดeะเ2งnมสลย0กoอล็ัง0งะiบ์ขdต7เเทเeแBอม;สปัวgดtNงลา็ง็al่ีเมนyเยีรตมiaะclชtีสฤรehวัีoยวลlอ้ืาiาเ.sknทกมค,ดiยไมadeยีญัธบัด2eองฤีrtเ้ิ์sตแทป0าaทกาe็lก่มนีทนผ2้าธ.กาt,่ี่ีิ0น์ลราa)ใรกเl.ชชบข,าพ้ื้อ2มวร0ชืศมนิ้ M1ทึกช4(Rษงั้ันJ)สaSาแา(iฤAsลSมiทะnuใสเนธ,pชอิ์ตaก2่นดn0้าาnค1นรนa6แลกำ้าpพอ้ า;มaงทรnMันกอย,บัอaักพ์eบnงเtนื้สาoเaชนบบhlaย.วา้เ,ปrนจิ 2(็ยันเe0Cพฤtไ1aปอ่ืทa0iรcใlธ).นกัh,ติ์ oษท2า้ mิศ0านแ1ทpกผ7oาาลoรง;
การศึกษาคร้ังน้ี สามารถสรุปได้ว่ากะเม็งตัวเมีย อักเสบท้ังในหลอดทดลองและในสัตว์ทดลอง (Arunachalam
กะเม็งตัวผู้ และกระดุมทองเล้ือย มีความแตกต่างกันทั้ง et al., 2009 ; Sureshkumar et al., 2010 ; Govindappa et
เอกลักษณ์ทางเคมีและฤทธ์ิทางชีวภาพ โดยฤทธิ์ต้านเชื้อ al., 2011) สารสาำ คญั ทม่ี ฤี ทธติ์ า้ นการอกั เสบของกะเมง็ ตวั เมยี
แบคทีเรียในงานวิจัยนี้ สอดคล้องกับงานวิจัยก่อนหน้าที่พบ เชน่ orobol, wedelolactone, apigenin, luteolin, hesperetin-
ว่ากะเม็งตัวเมีย กะเม็งตัวผู้ และกระดุมทองเล้ือย มีฤทธิ์ 7-O-β-D-glucoside, quercetin-3-O-β-D-glucoside, (Le
ในการต้านเช้ือจุลชีพอย่างกว้างขวาง (Karthikumar et al., et al., 2021), Echinocystic acid (Ryu et al., 2013) เป็นต้น
2007 ; Nithin et al., 2018 ; Balekar, et al., 2012) และยงั ส่วนกะเม็งตัวผู้พบว่ามีเพียง wedelolactone ท่ีมีรายงาน
เปน็ รายงานการศกึ ษาฤทธติ์ า้ นเชอื้ MRSA ของกะเมง็ ตวั เมยี ฤทธ์ิตา้ นการอักเสบ (Yuan et al., 2013) กระดมุ ทองเลื้อย
เปน็ ครงั้ แรก มรี ายงานการแยกและทดสอบสารสาำ คญั ทม่ี ฤี ทธิ์ มีรายงานสารออกฤทธิ์ ได้แก่ 5,7,4’-trihydroxyflavone,
ต้านเช้ือแบคทีเรียจากกะเม็งตัวเมีย ได้แก่ eclalbasaponin 3-O-[β-D-glucopyranosyl (1-4)-β-D-glucoronopyranosyl]
เป็นสารกลุ่ม terpenoid glycosides ท่ีออกฤทธิ์โดยการ oleanolic acid 28-O-β-D-glucopyranosyl ester (Thao
ทำาลายเย่ือหุ้มเซลล์ของเชื้อ มีฤทธ์ิต้านเช้ือ P. aeruginosa et al., 2019) และ (3α)-3-(tiglinoyloxy)-ent-kaur-16-
ไดด้ ี (Ray et al., 2013) และสาร wedelolactone เปน็ สาร en-19-oic acid (Xu et al., 2021) จากรายงานจะเห็นว่ามีสาร

348 Nisarat Sangkaram, Bunleo Sangthog, Ruchilak Rattarm J Sci Technol MSU

ออกฤทธิ์ที่พบเหมือนกันในพืชท้ังสามชนิด ได้แก่ luteolin, ยาที่ซื้อจากร้านจำ�หน่ายเคร่ืองยาสมุนไพรเล็กน้อย อาจเป็น
apigenin และ wedelolactone ดงั นน้ั ฤทธย์ิ บั ยง้ั การสรา้ ง NO ผลจากการเปลย่ี นแปลงองคป์ ระกอบทางเคมขี องสารบางชนดิ
ของพืชท้ังสาม จึงน่าจะมาจากการออกฤทธิ์ร่วมกันของสาร ที่เกิดจากการเก็บรักษาเครื่องยาไว้ หรือเกิดจากความแตก
หลายชนดิ โดยเฉพาะกระดมุ ทองเลอื้ ยทมี่ ฤี ทธย์ิ บั ยง้ั การสรา้ ง ตา่ งของแหลง่ ทมี่ าของวตั ถดุ บิ พชื ทงั้ 2 ทท่ี �ำ ใหม้ อี งคป์ ระกอบ
NO ทโี่ ดดเดน่ กวา่ พชื อกี 2 ชนดิ แสดงใหเ้ หน็ วา่ นา่ จะยงั มสี าร ของสารบางชนดิ แตกตา่ งกนั ได้ อยา่ งไรกต็ ามรอยพมิ พโ์ ครมา
สำ�คญั อ่ืนๆ ทร่ี ว่ มออกฤทธใ์ิ นการตา้ นการอักเสบทค่ี วรศกึ ษา โตกราฟขี องพชื ทงั้ 3 อชานจดิ หมปารายกถฏึงแกถาบรมสาีสราทรี่มชีสนีแิดลเะดคียา่ วhกRันf
วิจัยเพิ่มเติม การที่พืชทั้ง 3 ชนิดแสดงฤทธิ์ยับย้ังการสร้าง ตรงกันหลายจุด ซ่ึง
NO ได้ดีกว่ายา diclofenac ซึ่งเป็นยากลุ่ม nonsteroidal เนื่องจากพชื ทง้ั 3 อยใู่ นวงศ์ Asteraceae เชน่ เดยี วกัน โดย
anti-inflammatory drugs (NSAIDs) อาจเน่ืองมาจากการ เฉพาะกะเมง็ ตัวผแู้ ละกระดมุ ทองเลอื้ ย ทแ่ี ถบสารหลัง spray
หล่ัง NO เป็นเพียงกลไกหน่ึงในกระบวนการอักเสบ ยังมี anisaldehyde/ 2Hอ2Sยใู่Oน4สกมลุีสเีแดลยี ะวคก่านั hคRอื f ตรงกันเกือบทุกจุด
กลไกอ่ืนๆ ที่เก่ียวข้องกับการอักเสบ อาทิเช่น การหลั่งสาร เนอ่ื งจากพชื ทง้ั สกลุ Sphagneticola
cytokine ต่างๆ ดังน้ันการสรุปว่าสารสกัดพืชใดมีฤทธ์ิต้าน และมีความใกล้ชิดทางอนุกรมวิธานมาก จึงเป็นไปได้ว่านอก
การอักเสบท่ีดีหรือไม่ จำ�เป็นต้องใช้วิธีการทดสอบฤทธิ์ต้าน จากลักษณะทางพฤกษศาสตร์ที่มีความใกล้เคียงกันมากแล้ว
การอักเสบท่หี ลากหลายเพือ่ ยืนยนั ผลต่อไป เช่น ฤทธิย์ บั ยงั้ องค์ประกอบสารเคมีในพืชทั้ง 2 ก็น่าจะใกล้เคียงกันมาก
สารที่เกี่ยวข้องกับกระบวนการอักเสบได้แก่ prostaglandin โดยสารที่พบมากในพืชทั้ง 3 ชนิดเป็นสารกลุ่ม terpenoids
iEn2ter(lePuGkEin2)(,ILt-u1mβ,oILr -6neแcลrะosILis-10fa)cเtปoน็r-ตaน้lpรhวaม(ถTงึ NกFาร-αท)ดสแอลบะ และ flavonoids (Han et al., 2015 ; Sureshkumar et al.,
ฤทธิ์ต้านการอักเสบในสัตว์ทดลอง เพ่ือเป็นข้อมูลสนับสนุน 2011) การใช้ tesrppreanyeasnแisลaะldeshteyrdoeid/sHโ2ดSยO4mสoาnมoาteรrถpตeรnวeจs
ในการพฒั นาสมุนไพรท้ัง 3 ชนิดไปใช้เพ่อื รกั ษาหรอื บรรเทา สอบสารกลุ่ม
อาการท่มี สี าเหตุมาจากกระบวนการอักเสบต่อไป ใหส้ ีฟา้ triterpenes ให้สมี ว่ ง และ steroids ใหส้ ีเทา (Gerlach
ผลการทดสอบฤทธต์ิ า้ นอนมุ ลู อสิ ระสอดคลอ้ งกบั งาน et al, 2018) ดังนั้นแถบสารสีชมพู-ม่วงท่ีมีความโดดเด่นใน
วจิ ยั กอ่ นหนา้ น้ี ทรี่ ายงานวา่ สารสกดั น�ำ้ ของกะเมง็ ตวั เมยี และ พชื ทงั้ 3 โดยเฉพาะในกระดมุ ทองเลอื้ ย จึงนา่ จะเปน็ สารกลุ่ม
กระดมุ ทองเลอ้ื ย มฤี ทธย์ิ บั ยงั้ อนมุ ลู อสิ ระไดน้ อ้ ย (Karthikumar triterpenes ซง่ึ ควรมกี ารแยกสารบรสิ ทุ ธแ์ิ ละพสิ จู นท์ ราบชนดิ
et al., 2007 ; Govindappa et al., 2011) ในขณะที่กระเม็ง ตอ่ ไป การศกึ ษาครงั้ นใี้ ช้ apigenin ซง่ึ เปน็ สารกลมุ่ flavonoids
ตวั ผู้ทีส่ กัดด้วย methanol มีฤทธ์ดิ ี (Bari et al., 2021) แม้จะ เป็นสารมาตรฐานในการเปรียบเทียบ เน่ืองจากพบได้ในพืช
ยงั ไมเ่ คยมรี ายงานการวจิ ยั ทเี่ ปรยี บเทยี บฤทธต์ิ า้ นอนมุ ลู อสิ ระ ทั้ง 3 ชนดิ (Balekar et al., 2012 ; Han et al., 2015 ; Lin
ของสารสกัด ethanol และน�ำ้ ในพชื ทั้งสามมาก่อน แตผ่ ลการ et al., 2007) แตผ่ ลจาก TLC ไมส่ ามารถระบแุ ถบสารทต่ี รงกบั
ศึกษาครั้งน้ีก็สอดคล้องกับรายงานก่อนหน้าท่ีแสดงให้เห็น สารมาตรฐาน apigenin อาจเนอื่ งมาจากมสี ารปรมิ าณนอ้ ยจน
วา่ การใชต้ วั ทำ�ละลายออร์แกนคิ ในการสกัดนา่ จะท�ำ ให้ได้สาร ไม่ปรากฎเปน็ แถบสารท่ชี ัดเจน หรอื อาจเกดิ จากมสี ารอน่ื ทีม่ ี
สำ�คัญที่มีฤทธ์ิต้านอนุมูลอิสระมากกว่าการสกัดด้วยน้ำ� เช่น รคะา่ บhสุ Rาfรใบกง่ลชเ้ คี้ ย(ี mงกaนrั keแrล)ะaบpดigบeงั nแiถnบอสาาจรใชap้ sigpernaiyn หากตอ้ งการ
เดียวกบั งานวิจยั ในพชื อืน่ ๆ ท่รี ายงานวา่ สารสกัด ethanol มี reagent ทมี่ ี
ฤทธ์ติ า้ นอนุมูลอิสระดกี ว่าสารสกัดน�ำ้ (Dhanani et al., 2017 ความจ�ำ เพาะตอ่ สารกลมุ่ flavonoids เชน่ aluminium chloride,
; Sepahpour et al., 2018) เน่อื งจากสารกลมุ่ โพลีฟีนอลซง่ึ มี antimony (III) chloride เปน็ ต้น (Ghosh et al., 1987) หรอื ใช้
ฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระจะละลายในตัวทำ�ละลายท่ีมีขั้วน้อยกว่า เทคนคิ ท่ีมีความจ�ำ เพาะตอ่ การแยกสารมากข้ึน เชน่ เทคนคิ
นำ้� ไดด้ ีกว่าในน�ำ้ (Sepahpour et al., 2018) สอดคล้องกับ HPLC เพอื่ peak สารจะถกู แยกดว้ ยความละเอยี ดทส่ี งู ขน้ึ และ
ผลการวิเคราะห์ปริมาณฟีนอลิกรวมในการศึกษาน้ี ท่ีพบว่า พนื้ ที่ใต้ peak สามารถบอกถึงปริมาณของสารได้ นอกจากน้ี
ปรมิ าณฟนี อลกิ รวมมคี วามสมั พนั ธไ์ ปในทศิ ทางเดยี วกบั ฤทธิ์ อาจมีการใช้สารมาตรฐาน apigenin, luteolin หรือ
ต้านอนุมูลอิสระ DPPH เช่นเดียวกับงานวิจัยอื่นๆ ที่ระบุว่า wedelolactone ซึ่งพบในพืชทั้ง 3 ชนิดในการศึกษาเปรียบ
สารสกัดท่ีมี total polyphenolic สูงจะมีฤทธิ์ต้านอนุมูล เทียบฤทธิ์ทางชีวภาพและรอยพิมพ์โครมาโตกราฟีเพิ่มเติม
อิสระสูงเช่นกันโดยมีความสัมพันธ์เป็นกราฟเส้นตรง (Aryal ต่อไปในอนาคต
et al., 2019)
เทคนคิ TLC ใหร้ อยพมิ พ์โครมาโตกราฟที สี่ ามารถ ผลการศกึ ษาเปรียบเทยี บสมุนไพรทั้ง 3 ชนิด สรปุ
แยกพืชท้ัง 3 ชนิดออกจากกันได้ โดยแถบสารของสารสกัด ไดว้ า่ กะเมง็ ตวั เมยี มคี วามโดดเดน่ เรอื่ งการตา้ นเชอื้ โดยเฉพาะ
authentic กะเม็งตัวเมียและกะเม็งตัวผู้ แตกต่างจากเครื่อง MRSA และต้านการอักเสบ เหมาะสมต่อการใช้ในปัจจุบันท่ี
ผสมในผลิตภัณฑ์เกี่ยวกับโรคผิวหนัง กะเม็งตัวผู้มีฤทธิ์ต้าน
การอักเสบ ต้านอนุมูลอิสระและปริมาณสารฟีนอลิกรวมสูง

Vol 40. No 4, July-August 2021 Biological activities, total phenolic compound and TLC fingerprint of 349

Eclipta prostrata (L.) L., Sphagneticola calendulacea (L.) Pruski and...

มีงานวิจัยท่ีแสดงฤทธิ์ที่หลากหลายสามารถพัฒนาต่อยอด Dalal, S. & Kataria, S.A. (2010). Phytochemical
เป็นเป็นผลิตภัณฑ์ได้ ที่สำ�คัญคือการขยายพันธ์ุเนื่องจาก screening of ethanolic extract and antibacterial
ไม่สามารถพบได้ท่ัวไปในธรรมชาติและไม่มีจำ�หน่ายในร้าย activity of Eclipta prostrata. Asian Journal of
ขายสมุนไพรในประเทศไทย เช่นเดียวกับกระดุมทองเลื้อย Chemistry, 22 (9), 7336-7342.
ท่ีมีฤทธิ์ต้านการอักเสบท่ีโดดเด่น และมีรายงานฤทธิ์อ่ืนๆ
หลายรายงาน จึงเหมาะจะศึกษาและต่อยอดการพัฒนาเป็น Dhanani, T., Shah, S., Gajbhiye, N.A. and Kumar,
ผลติ ภณั ฑ์ เนอ่ื งจากเปน็ พชื ทพี่ บไดท้ ว่ั ไป ปลกู และขยายพนั ธุ์ S. (2017). Effect of extraction methods on yield,
ได้ง่าย อย่างไรก็ตาม ผลการศึกษาแสดงให้เห็นว่ากะเม็งตัว phytochemical constituents and antioxidant activity
ผแู้ ละกระดุมทองเลอ้ื ยมีฤทธ์ิทางชีวภาพทีแ่ ตกตา่ งกนั ดงั น้นั of Withania somnifera. Arabian Journal of Chemistry,
หากเกิดความเข้าใจผิดจากลักษณะทางพฤกษศาสตร์ท่ีใกล้ 10 (1), S1193-S1199.
เคียงกันและการเผยแพร่ข้อมูลรูปภาพกระดุมทองเล้ือยใน
ช่อื กะเมง็ ตัวผ้ใู นสือ่ ตา่ งๆ อย่างไม่ถกู ต้อง และเกดิ การนำ�พชื eFloras. (2008). Flora of China. http://www.efloras.org/
มาใชไ้ มถ่ กู ตน้ กอ็ าจส่งผลตอ่ ประสทิ ธภิ าพในการใช้สมุนไพร florataxon.aspx?flora_id=2&taxon_ id=130944
ท้งั 2 ต้นได้
Gerlach, A.L., Gadea, A., Silveira, R.M., Clerc, P. and
กติ ติกรรมประกาศ Devehat, F.L. (2018). The Use of anisaldehyde
sulfuric acid as an alternative spray reagent in TLC
งานวิจัยน้ีได้รับทุนสนับสนุนการทำ�วิทยานิพนธ์ analysis reveals three classes of compounds in the
สำ�หรับนิสิตบัณฑิตระดับบัณฑิตศึกษาของคณะเภสัชศาสตร์ genus Usnea Adans. (Parmeliaceae, lichenized
ขอขอบคณุ หอ้ งปฏบิ ตั กิ ารวจิ ยั คณะเภสชั ศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั Ascomycota).. doi: 10.20944/preprints201802.0151.
มหาสารคาม v1

เอกสารอ้างอิง Ghosh, P., Sil, P. and Thakur, S. (1987). Spray reagent
for the detection of coumarins and flavonoids on
Arunachalam, G., Subramanian, N., Pazhani, G.P. and thin-layer plates. Journal of Chromatography A,
Ravichadran, V. (2009). Anti-inflammatory activ- 403, 285-287.
ity of methanolic extract of Eclipta prostrata L.
(Astearaceae). African Journal of Pharmacy and Govindappa, M., Naga, S.S., Poojashri, M.N., Sadananda,
Pharmacology, 3 (3), 97-100. T.S. and Chandrappa, C.P. (2011). Antimicrobial,
antioxidant and in vivo anti-inflammatory activity of
Aryal, S., Baniya, M.K., Danekhu, K., Kunwar, P., ethanol extract and active phytochemical screening
Gurung, R. and Koirala, N. (2019). Total phenolic of Wedelia trilobata (L.) Journal of Pharmacognosy
content, flavonoid content and antioxidant and Phytotherapy, 3. 43-51.
potential of wild vegetables from western Nepal.
Plants (Basel),8 (4), 96. Han, L., Liu, E., Kojo A., Zhao, J., Li, W., Zhang, Y., Wang,
T., and Gao, X. (2015). Qualitative and quantitative
Balekar, N., Nakpheng, T., Katkam, N.G. and Srichana, analysis of  Eclipta prostrata  L. by LC/MS. The
T. (2012). Wound healing activity of entkaura-9 Scientific World Journal. doi.org/10.1155/2015/980890
(11), 16-dien-19-oic acid isolated from Wedelia
trilobata (L.) leaves. Phytomedicine, 19 (13), Jahan, R., Al-Nahain, A., Majumder, S.  and
1178-1184. Rahmatullah, M. (2014). Ethnopharmacological
significance of Eclipta alba (L.) Hassk. (Asteraceae),
Balekar, N., Nakpheng, T., Katkam, N.G. and Srichana, International Scholarly Research Notices. Doi:
T. (2014). Wedelia trilobata L.: A phytochemical 10.1155/2014/385969
and pharmacological review. Chiang Mai Journal of
Science, 41 (3), 590-605. Jaisin, Y. (2016). Ka-meng– A Review. Thai Journal of
Pharmacology, 38 (2), 30-47. (In Thai)
Caichompoo, W., Uamnuch, P., Sangsawee, K. and
Lertsatitthanakorn, P. (2020). Development of beads Karthikumar, S., Vigneswari, K. and Jegatheesan, K. (2007).
containing anti-methicillin-resistant Staphylococcus Screening of antibacterial and antioxidant activities of
aureus essential oils. Journal of Science and leaves of Eclipta prostrata (L.). Scientific Research and
Technology, 1 (1), 24-34. Essays. 2 (4), 101-104.

350 Nisarat Sangkaram, Bunleo Sangthog, Ruchilak Rattarm J Sci Technol MSU

Le, D.D., Nguyen, D.H., Ma, E.S., Lee, J.H., Min, B.S., Ryu, S., Shin, J.S., Jung, J.Y., Cho, Y.W., Kim, S.J., Jang, D.
Choi, J.S. and Woo, M.H. (2021). PTP1B inhibitory andLee,K.(2013).EchinocysticacidisolatedfromEclipta
and anti-inflammatory properties of constituents from prostrata suppresses lipopolysaccharide-induced
Eclipta prostrata L. Biological and Pharmaceutical iNOS, TNF-alpha, and IL-6 expressions via
Bulletin, 44 (3), 298-304. NF-kappaB inactivation in RAW 2 6 4.7 macrophages.
Planta Medica, 79 (12), 1031-1037.
Lin, F.M., Chen, L.R., Lin, E.H., Ke, F.C., Chen, H.Y.,
Tsai, M.J. and Hsiao, P.W. (2007). Compounds Sepahpour, S., Selamat, J., Abdul Manap, M.Y., Khatib,
from Wedelia chinensis synergistically suppress A. and Abdull Razis, A.F. (2018) Comparative
androgen activity and growth in prostate cancer cells. analysis of chemical composition, antioxidant activity
Carcinogenesis, 28 (12), 2521-2529. and quantitative characterization of some phenolic
compounds in selected herbs and spices in different
Makchuchit, S., Rattarom, R. and Itharat, A. (2017). The solvent extraction systems. Molecules, 23 (2), 402.
anti-allergic and anti-inflammatory effects of Benjakul doi.org/10.3390/molecules23020402
extract (a Thai traditional medicine), its constituent
plants and its some pure constituents using in vitro Shamama, B., Avijit, M. and Saumya, D. (2017). Wede-
experiments. Biomedicine & Pharmacotherapy, 89, lia chinensis (Asteraceae)-An overview of a potent
1018–1026. medicinal herb. World Journal of Pharmaceutical
Research, 6 (6), 488-496.
Manohar, R.N, Padmaja, V., Kumar, P.S.S., Selvin, C.D.S.
and Ancy, P. (2017). Compareing the pharmacological Sriwisase, W., Tesarin, E. and Pharueang, W. (2017).
activities of Sphagneticola calendulaceae and Plant identification, antimicrobial and anti-inflammatory
Sphagneticola trilobata an over view. World Journal activities of Eclipta prostrata (L.) L., Wedelia chinensis
of Pharmacy and Pharmaceutical Sciences, 6 (11), Merr. and Wedelia trilobata (L.) Hitchc [Independent
457-467. study].. Maha Sarakham University. (in Thai)

National Drug System Development Committee. Stapanavatr, W. and Karnjanabatr, B. (2010). Bacteriology
(2013). National list of essential medicines (List and antibiotics usage in patients with diabetic foot
of herbal medicine products. https://data.go.th/ infection. Vajira Medical Journal, 54 (2), 199-208.
dataset/0b502303-cf3e-4f0d-94d8-be84d741043b/
resource/370aa664-3e9f-4015-8061-ff9f7080e95b/ Supannapan, P., Vuthiphandchai V. and Nimrat, S. (2010).
download/herbal_book_56.pdf Efficiency of some commercial herb extracts and
fresh herb extracts on inhibition of Staphylococcus
Nithin, R., Padmaja, V., Shaji, S., Shiji, S. and Ancy, P. aureus growth. Thai Journal of Toxicology, 25 (1),
(2018). Comparative study on antimicrobial activity 15-28.
of Wedelia chinesis and Wedelia calendulaceae.
International Research Journal of Pharmacy and Sureshkumar, S., Sivakumar, T., Chandrasekar, M. and
Medical Sciences, 1 (3), 49-51. Suresh, B. (2010). Investigating the anti-inflammatory
and analgesic activity of leaves of Wedelia chinensis
Prapaspong, B., Suwannapokin, S. and Chaiyaklang, U., (Osbeck) Merr. in standard experimental animal
editors (1999). Phathayasastra sangkhraha: Thai models. Iranian Journal of Pharmaceutical Research,
traditional Medicine. Bangkok: Kurusapa Business 5 (2), 123-129.
Organization. (in Thai)
Sureshkumar, S., Senthilkumar, K.M., Rajesh, V. and
Rahman, M.S. & Rashid, M. (2008). Antimicrobial activity Thenmozhi, S. (2011). Estimation of Wedelolactone
and cytotoxicity of Eclipta prostrata.  Oriental content in Wedelia species by HPTLC technique.
Pharmacy and Experimental Medicine, 8, 47-52. Journal of Pharmacy Research, 4 (1), 193-194.

Ray, A., Bharali, P. and Konwar, B.K. (2013). Mode Temwiset, P., Thanasilangkul, B. and Chimpae, T. (2012).
of antibacterial activity of eclalbasaponin isolated Thai medicinal plant properties, Vol.1. Nontha Buri:
from  Eclipta alba.  Applied Biochemistry and Department of Thai Traditional and Alternative
Biotechnology, 171, 2003–2019. Medicine, Ministry of Public Health. (in Thai).

Vol 40. No 4, July-August 2021 Biological activities, total phenolic compound and TLC fingerprint of 351

Eclipta prostrata (L.) L., Sphagneticola calendulacea (L.) Pruski and...

Thao, N.P., Binh, P.T., Luyen, N.T., Cong, N.D., Dang, Yuan, F., Chen, J., Sun, P-p., Guan, S. and Xu, J. (2013).
N.H. and Dat, N.T. (2019). Anti-inflammatory and Wedelolactone inhibits LPS-induced pro-inflammation
cytotoxic activities of constituents from Wedelia via NF-kappaB pathway in RAW 264.7 cells. Journal
trilobata (L.) Hitchc. Vietnam Journal of Chemistry, of Biomedical Science, 20 (1), 84. doi: 10.1186/1423-
57 (1), 121-127. 0127-20-84

Uthairung, A., Rattarom, R. and Mekjaruskul, K. (2020). Zhang, Q., Zhang, J., Shen, J., Silva, A. Dennis, D.A.
Cosmeceutical applications of essential oils of and Barrow, C.J. (2006). A simple 96-well microplate
Amomum biflorum Jack from whole plant and method for estimation of total polyphenol content in
rhizome. Thai Journal of Science and Technology, seaweeds. Journal of Applied Phycology, 18 (3),
9 (5), 680-692. 445-450.

Xu, J., Wang, Z., Sun, L., Wang Y., Wang, Yi. and He,
X. (2021). (3α)-3-(tiglinoyloxy)-ent-kaur-16-en-19-oic
acid, isolated from Wedelia trilobata L., exerts
an anti-inflammatory effect via the modulation of
NF-κB, MAPK and mTOR pathway and autophagy
in LPS-stimulated macrophages. Toxicology in Vitro,
73. doi: 10.1016/j.tiv.2021.105139

สภาวะทเ่ี หมาะสมตอ่ การผลติ บีต้า-กลแู คนในดอกเหด็ นางฟา้
Suitable conditions for production of beta-glucan in oyster mushroom fruiting body

ธนภกั ษ์ อินยอด1*, ธนภทั ร เตมิ อารมณ1์ , ชาตรี กอน1ี , สุรมิ า ญาตโิ สม1,
สุจติ รา บัวลอย1, ปยิ ะดา เอย่ี มประสงค1์
Tanapak Inyod1*, Thanapat Termarom1, Chatree Konee1, Surima Yatsom1,
Suchitra Bualoi1, Piyada Eamprasong1

Received: 22 May 2021 ; Revised: 14 June 2021 ; Accepted: 8 July 2021

บทคดั ย่อ

สภาวะทเ่ี หมาะสมตอ่ การเพม่ิ ผลผลติ คณุ ภาพ และสารส�ำ คญั บตี า้ -กลแู คนในเหด็ นางฟา้ เพอ่ื ลดความเสยี่ งจากโรคเกา๊ ต์ ขนึ้ อยู่
กบั หลายปจั จยั การวจิ ยั ครง้ั นมี้ วี ตั ถปุ ระสงคเ์ พอ่ื คดั เลอื กสายพนั ธเุ์ หด็ นางฟา้ ในสภาวะทเ่ี หมาะสมตอ่ การเจรญิ ของเสน้ ใย ไดแ้ ก่
ชนิดอาหาร ความเป็นกรด-ด่าง อณุ หภูมใิ นระดับหอ้ งปฏบิ ัตกิ าร และวัสดุเพาะจ�ำ นวน 7 สูตร สำ�หรับเปดิ ดอกในโรงเรอื น จาก
นัน้ เก็บผลผลติ วิเคราะห์คุณค่าทางโภชนาการ แรธ่ าตุ และปรมิ าณสารบีต้า-กลูแคน ผลการทดลองพบว่า เห็ดตระกลู นางฟ้า
เจรญิ ไดด้ ใี นอาหารเลยี้ งเชอ้ื GYE pH 7 ท่อี ุณหภูมิ 25 องศาเซลเซียส โดยสายพันธุ์ TISTR-Agr PPU 009 ผลติ สารบตี า้ -
กลแู คนเฉล่ียสูงสุดเท่ากับ 55.17 มิลลกิ รมั ตอ่ กรัมของน�้ำ หนกั เหด็ แห้งและเมื่อน�ำ ไปเพาะดว้ ยวสั ดเุ พาะสตู รขเ้ี ล่อื ยผสมฟางข้าว
มีคุณภาพดอกเห็ดท่ีดแี ละมคี ุณค่าทางโภชนาการในปรมิ าณสูงกวา่ การเพาะจากก้อนเหด็ สูตรอนื่ ๆ
ค�ำ สำ�คัญ: เหด็ นางฟา้ บตี ้า-กลแู คน สภาวะท่เี หมาะสม

Abstract

This study examined suitable conditions for enhancing yield quality of fruiting bodies and beta-glucan in Oyster for
treatment to reduce the risks of gout attacks. Suitable conditions depend on many factors, such as the strain of
mushroom, substrate and growth condition. Mushroom strain were selected and mycelium growth conditions optimized
for medium type, pH value, temperature under laboratory conditions and substrates for 7 formulations of mushroom
house conditions. After that, mushrooms were harvested and the nutritional value, mineral and beta-glucan contents
were analyzed. The results indicate that GYE, pH 7 was a suitable medium for growing oyster mushroom at 25 °C.
The TISTR-Agr PPU 009 strain cultivated on a formula (sawdust mixed with rice straw) produced the highest dry
mushroom weight (55.17 mg/g). Moreover, it had good quality and higher nutritional value compared with cultivation
on other substrates.
Keywords: Oyster Mushroom, beta-glucan, Suitable condition

1 สถาบันวิจัยวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยีแหง่ ประเทศไทย (วว.) ปทุมธานี 12120
1 Thailand Institute of Scientific and Technological Research (TISTR), Pathum Thani 12120
* corresponding author : E-mail: [email protected]

Vol 40. No 4, July-August 2021 Study of Suitable Conditions for Production of Beta-glucan in Oyster 353

Mushroom Fruiting Body

บทนำ� กับวัสดุที่ใช้ในการเพาะ รวมถึงอาหารเสริมเป็นอีกปัจจัยท่ี
ชว่ ยใหก้ ารเพาะเหด็ ประสบความส�ำ เรจ็ ท�ำ ใหเ้ สน้ ใยเหด็ มกี าร
โรคเกา๊ ตเ์ กดิ จากภาวะกรดยรู กิ (uric acid) ในเลอื ดสงู ตดิ ตอ่ กนั เจริญดี ให้ผลผลิตสูง และดอกเห็ดมีคุณภาพ อาหารเสริมท่ี
เปน็ เวลานานจนเกดิ เปน็ ผลกึ โมโนโซเดยี มยเู รต (monosodium ใช้เติมในวัสดเุ พาะโดยท่วั ไป เช่น นำ้�ตาลซูโครส แป้ง ร�ำ ข้าว
urate crystals) สะสมอยู่ในเน้ือเยื่อ ทำ�ให้เกิดการอักเสบ (Chen, 1998) งานวิจัยของ Hsieh et al. (2005) ไดท้ ดลอง
ปวดบวมอย่างรุนแรง อัตราการเกิดโรคเกาต์ของประชากร เติมสาร เช่น กากนำ้�ตาล กลูเตนลงในวัสดุเพาะเห็ดหลินจือ
ทวั่ ไปคดิ เปน็ 1-4% โดยพบในผชู้ าย 3-6% และในผหู้ ญงิ 1-2% พบว่ากากน้ำ�ตาลมีคุณสมบัติที่ช่วยให้เส้นใยเห็ดมีการเจริญ
(Kuo et al., 2015) การกนิ อาหารทีอ่ ดุ มด้วยพวิ รนี (purines) เติบโตสงู ขึ้น โชลม จติ รมนั่ (2554) ศกึ ษาประสิทธภิ าพของ
จากเน้ือสัตว์และอาหารทะเลมากๆ อาจเป็นสาเหตุของการ ชนิดนำ้�หมักชีวภาพ 5 ชนิดต่อผลผลิตเห็ดนางฟ้า โดยเติม
สะสมกรดยูริก ในขณะที่อาหารที่อุดมไปด้วยพิวรีนท่ีได้จาก ลงในวสั ดเุ พาะ พบวา่ ประสทิ ธภิ าพของน�้ำ หมกั ชวี ภาพจากมลู
พืชผัก เช่น ถั่วหรือพืชตระกูลถ่ัว ผลิตภัณฑ์จากนม และ ค้างคาว มูลไก่ และปลา สามารถเพม่ิ ผลผลติ ของเหด็ นางฟ้า
เห็ดไม่มีความเสี่ยงต่อภาวะ hyperuriceamia และโรคเกาต์ ได้ เนื่องจากอุดมด้วยธาตุอาหารและฮอร์โมนต่างๆ ท่ีเห็ด
(Ragab et al., 2017) งานวิจัยจำ�นวนมากชี้ให้เห็นว่าการ ตอ้ งการ นอกจากวสั ดเุ พาะและอาหารเสรมิ แลว้ การเพาะเหด็
กินอาหารมังสวิรัติช่วยลดการเจ็บป่วยหรือลดอัตราการตาย ยังเก่ียวข้องกับปัจจัยอ่ืน เช่น ความเป็นกรด-ด่าง อุณหภูมิ
จากโรคเรื้อรังชนิดไม่ติดต่อต่างๆ ได้มากกว่ากลุ่มท่ีไม่เป็น และแสง แม้ว่าโดยทั่วไปเช้ือราไม่จำ�เป็นต้องใช้แสงเพื่อผลิต
มังสวิรัติ รายงานการศึกษาทางวิชาการ รวมท้ังวารสารเห็ด คาร์โบไฮเดรตเหมือนพืช แต่เป็นส่ิงจำ�เป็นสำ�หรับการสร้าง
ทางการแพทย์นานาชาติ ยืนยันว่าเห็ดทางการแพทย์มีส่วน ดอกเห็ด (Kuforiji & Fasidi, 2005)
ช่วยกระตุ้นการทำ�งานของเม็ดเลือดขาว โดยการปรับสมดุล จากความสำ�คัญที่กล่าวมาข้างต้น ผู้วิจัยจึงทำ�การ
การทำ�งานของระบบภูมิคุ้มกันให้มีประสิทธิภาพเพ่ือการต่อ คดั เลือกสายพันธุ์เหด็ ท่มี ศี กั ยภาพ ศึกษาปัจจยั ตา่ งๆ ท่ีมีผล
ต้านเชื้อโรคและเซลล์มะเร็ง เห็ดหลายชนิดถูกนำ�มาใช้ใน ต่อการเจริญของเส้นใย ปริมาณผลผลิต คุณภาพของดอก
ทางการแพทย์ หรือผลิตภัณฑ์อาหาร เน่ืองจากมีสารสำ�คัญ เหด็ และปรมิ าณสารทมี่ คี ณุ สมบตั ลิ ดความเสย่ี งจากโรคเกา๊ ต์
ท่ีช่วยส่งเสริมสุขภาพได้แก่ สารกลุ่มพอลิแซ็กคาไรด์ เช่น (ß-glucan) ในดอกเห็ดรวมถึงคุณค่าทางโภชนาการให้เพ่ิม
1, 3-ß-glucan หรอื ß-glucan-protein complex (Yoshioka สูงขึ้น เพ่ือเป็นการเพ่ิมมูลค่าสินค้าเกษตรและพัฒนา
et al., 1985) นอกจากน้ี Lissandra et al. (2010) ได้ เทคโนโลยีในการเพ่ิมคุณภาพของเห็ดนางฟ้าภูฏานดำ�ใน
วิเคราะห์สารสกัดจาก Caripia montagnei พบว่ามีปริมาณ อนาคต
คาร์โบไฮเดรต 63.3±4.1% ซึ่งประกอบด้วย บีต้า-กลูแคน
(ß-glucans) และโปรตีน 2.2±0.3% จากการทดลองพบว่า วธิ กี ารศึกษา
สารบตี า้ -กลแู คน (50 mg/kg of body weight) มีคณุ สมบัติใน
การลดการอักเสบถึง 75.5±5.2% แต่อย่างไรก็ตามชนิดของ 1. คัดเลือกสายพันธ์ุเห็ดนางฟ้าที่มีศักยภาพใน
เหด็ รวมถงึ ปรมิ าณสารส�ำ คญั ทมี่ ปี ระสทิ ธภิ าพในการลดความ การผลติ สารบีต้า-กลแู คน
เส่ียงจากโรคโดยเฉพาะอย่างยิ่งในโรคเก๊าต์ยังมีปริมาณน้อย รวบรวมสายพันธุ์เห็ดจากสถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์
เน่ืองจากการขาดสายพันธ์ุเห็ดท่ีจะส่งเสริม และองค์ความรู้ และเทคโนโลยีแห่งประเทศไทย (วว.) จำ�นวน 10 สายพันธ์ุ
ในเทคโนโลยกี ารเพาะ ซง่ึ ในการผลติ เหด็ ไมเ่ พยี งแตจ่ ะตอ้ งให้ ได้แก่ TISTR-Agr PPU001, 002, 003, 004, 006, 007, 009,
ความส�ำ คญั ในดา้ นผลผลติ เทา่ นนั้ แตต่ อ้ งปรบั ปรงุ ในดา้ นของ 010, 011 และ 012 เลยี้ งบนอาหาร potato dextrose agar
คุณภาพดอกและปริมาณสารที่มีอยู่ให้มีปริมาณเพิ่มข้ึน เพ่ือ (PDA) อายคุ รบ 7 วนั ขยายลงบนหวั เชอื้ ขา้ วฟา่ ง จากนน้ั เพาะ
การนำ�มาใชป้ ระโยชนอ์ ย่างมีประสิทธิภาพสูงสุดดว้ ยเชน่ กัน ในก้อนเช้ือสูตรมาตรฐานท่ัวไป บ่มที่อุณหภูมิห้อง วัดอัตรา
ในกระบวนการผลิตเห็ดเชิงพาณิชย์ จำ�เป็นต้องใช้ การเจรญิ ของเสน้ ใยทกุ วนั จนเตม็ กอ้ น ค�ำ นวณอตั ราการเจรญิ
ก้อนเช้ือเห็ดที่มีคุณภาพ สายพันธุ์เห็ดมีประสิทธิภาพดี ของเสน้ ใยเหด็ จากนนั้ น�ำ ไปเปดิ ดอก เกบ็ ผลผลติ และคณุ ภาพ
เจริญเติบโตเร็ว แข็งแรง วัตถุดิบสำ�หรับใช้เพาะหาได้ง่าย ของดอกเห็ดเพ่ือคัดเลือกสายพันธ์ุท่ีมีศักยภาพอย่างน้อย 3
ประหยัดเวลา และค่าใช้จ่าย จากเงื่อนไขข้างต้นนำ�ไปสู่การ สายพนั ธ์ุ เพอ่ื ท�ำ การทดลองต่อไป
หาวสั ดเุ พาะทเ่ี หมาะสมในการเพาะเหด็ ซง่ึ วสั ดเุ พาะนนั้ ตอ้ งมี 2. การศกึ ษาชนดิ อาหารและความเปน็ กรด-ดา่ ง
ปรมิ าณเพยี งพอตลอดทง้ั ปี และมรี าคาทค่ี อ่ นขา้ งถกู ยงิ่ ไปกวา่ (pH) ตอ่ อตั ราการเจรญิ ของเส้นใยเหด็
นนั้ ชนดิ ของวสั ดเุ พาะยงั มผี ลตอ่ คณุ คา่ ทางโภชนาการของเหด็ เตรยี มอาหารเลยี้ งเชอื้ 5 ชนดิ ไดแ้ ก่ potato dextrose
รวมถึงสารสำ�คัญที่อยู่ในดอกเห็ดด้วย นอกจากนี้ สาร agar (PDA), malt extract agar (MA), coconut water agar
พอลิแซ็กคาไรด์จากดอกเห็ดจะมีปริมาณแตกต่างกันข้ึนอยู่ (CW), V8 juice (V8) และ glucose yeast extract agar (GYE)

354 Tanapak Inyod, Thanapat Termarom, Chatree Konee, J Sci Technol MSU

Surima Yatsom, Suchitra Bualoi, Piyada Eamprasong เส้นใยบนจานอาหาร แล้วคำ�นวณอัตราการเจริญของเส้นใย
เหด็ เฉล่ยี ต่อวัน
ปรบั คา่ pH ให้ได้ pH 5, 6, 7, 8, 9 และ 10 ใช้ cork borer 4. การศึกษาวัสดุเพาะท่ีเหมาะสมในการผลิต
ขนาด 0.5 เซนตเิ มตร เจาะเส้นใยเหด็ บนอาหาร PDA อายุ 7 ดอกเหด็ และเพิ่มปรมิ าณสารสำ�คญั ในดอกเหด็
วัน วางตรงกลางจานอาหารเล้ียงเชื้อทั้ง 5 ชนิดที่ระดับ pH เตรียมหวั เชอื้ ข้าวฟ่าง โดยน�ำ เมล็ดข้าวฟา่ งล้างและ
ตา่ งๆ บม่ ทอี่ ณุ หภมู หิ อ้ ง วดั อตั ราการเจรญิ ของเสน้ ใยบนจาน คัดส่ิงเจือปนออก แช่น้ำ�สะอาด 1 คืน จากนั้นต้มจนสุกพอ
อาหาร และคำ�นวณอตั ราการเจรญิ ของเส้นใยเหด็ เฉลี่ยตอ่ วัน ประมาณ ตากให้แหง้ พอหมาด บรรจลุ งขวดแกว้ ปริมาณ 120
3. การศึกษาอุณหภูมิที่เหมาะสมต่อการเจริญ กรัม น่ึงฆ่าเชือ้ ที่ 121 องศาเซลเซยี ส เป็นเวลา 15 นาที ทง้ิ
ของเสน้ ใยเห็ด ใหเ้ ยน็ จากน้ันน�ำ เช้ือพนั ธเ์ุ ห็ดทมี่ ีศกั ยภาพ 3 สายพนั ธุ์ อายุ
เจาะเสน้ ใยเหด็ ดว้ ย cork borer ขนาด 0.5 เซนตเิ มตร 7 วัน ย้ายลงขวดขา้ วฟา่ งทเี่ ตรยี มไว้ บม่ ทีอ่ ุณหภูมิ 25 องศา
ใหเ้ ปน็ ชน้ิ ๆ น�ำ ไปเลยี้ งบนอาหารชนดิ และความเปน็ กรด-ดา่ ง เซลเซยี ส จนเสน้ ใยเจรญิ คลมุ เตม็ เมลด็ ขา้ วฟา่ ง จากนนั้ เตรยี ม
ที่เหมาะสมต่อการเจริญของเส้นใยท่ีได้จากการทดลองหัวข้อ วสั ดุเพาะเหด็ โดยแบ่งออกเป็น 7 สูตร (Table 1)
ที่ 2 ดว้ ยเทคนิคปลอดเชอื้ จากนน้ั นำ�ไปบม่ ที่อณุ หภูมติ า่ งกัน
คือ 20, 25, 30 และ 35 องศาเซลเซียส วดั อัตราการเจริญของ

Table 1 Cultivation substrates and supplements for 3 strains of Oyster mushroom production

Cultivation substrate Formulations 7
and supplements (kg) 1 2 34 5 6 100
-
Fresh sawdust 100 100 - 50 - 50 -
5
Old sawdust - - 100 - 50 50 -
-
Straw - - - 50 50 - -
1
Rice bran 6 6 66 6 6 1
0.2
Fermented deep sea fish (cc) - 200 - - - -

Sugar 3 - 3 - - 3

Corn powder - 3 -- - -

Calcium carbonate 1 1 11 1 1

Gypsum - - -1 1 -

Magnesium sulfate 0.2 0.2 0.2 0.2 0.2 0.2

ชั่งวัสดุและอัตราส่วนอาหารเสริมให้ได้ปริมาณตาม วันละ 3 ครั้ง (เช้า กลางวัน และเย็น) คร้ังละ 10 นาที
สูตร ผสมให้เข้ากัน ปรับความชื้นวัสดุให้ได้ประมาณร้อยละ ให้ความช้ืนสัมพัทธ์ประมาณร้อยละ 70 เก็บผลผลิตและ
60 บรรจใุ นถุงพลาสตกิ ขนาด 6.5 x 12.5 เซนติเมตร ใหไ้ ด้น้ำ� คุณภาพของดอกเห็ด โดยการชั่งนำ้�หนัก และวัดความกว้าง
หนัก 850 กรัมตอ่ ถงุ จำ�นวนสูตรละ 20 ถงุ นำ�ไปน่งึ ฆา่ เชื้อ ของหมวกดอก ก้านดอก และความยาวก้านดอก จากนั้น
ด้วยเตานง่ึ ที่อณุ หภมู ิ 95 องศาเซลเซียส เป็นเวลา 4 ชว่ั โมง ฉีกดอกเห็ดให้มีขนาดเล็กลง นำ�ไปอบแห้งในตู้อบลมร้อน
ทิ้งไว้ใหเ้ ยน็ จากนั้นหยอดเชือ้ จากเมลด็ ขา้ วฟา่ งลงในถงุ กอ้ น ท่ีอุณหภูมิ 50 องศาเซลเซียส เป็นเวลา 24 ช่ัวโมง บดให้
เชอ้ื เหด็ แตล่ ะสตู ร ใชแ้ ทง่ เหลก็ ตปี น่ั หวั เชอ้ื เหด็ ใหก้ ระจาย ดว้ ย ละเอียดเพ่ือนำ�ไปวิเคราะห์หาคุณค่าทางโภชนาการ แร่ธาตุ
เทคนคิ ปลอดเชอื้ ฉดี พน่ แอลกอฮอลเ์ พอื่ ฆา่ เชอ้ื บรเิ วณปากถงุ และสารส�ำ คญั บีต้า-กลูแคนในเหด็
แล้วหยอดหัวเชื้อ 20 เมล็ดต่อก้อน ปิดจุกประหยัดให้สนิท 5. การวิเคราะห์องค์ประกอบทางเคมีของเห็ด
บ่มก้อนเหด็ ท่อี ณุ หภูมิ 25 องศาเซลเซียส วัดอัตราการเจรญิ และแร่ธาตจุ ากเห็ด
ของเส้นใยเห็ดในทุกวันจนเส้นใยเจริญเต็มก้อน (ประดิภา วิเคราะห์หาคุณค่าทางโภชนาการ โดยดำ�เนินการ
ประดับไพร และคณะ, 2557) ทดสอบ ณ ห้องปฏิบัติการ สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์และ
เมื่อเส้นใยเจริญเต็มก้อนนำ�ไปเปิดดอกในโรงเรือน เทคโนโลยีแห่งประเทศไทย ดังน้ี การวิเคราะห์หาปริมาณ
โดยเปิดจุกประหยัด ใช้แท่งเหล็กแคะเมล็ดข้าวฟ่างบริเวณ โปรตนี (Crude protein) ตามวธิ ขี อง Kjeldahl (1883) วเิ คราะห์
หน้าก้อนออก รดนำ้�ให้ความช้ืนแก่ก้อนเชื้อเห็ดทุกวัน

และความยาวกา้ นดอก จากนัน้ ฉีกดอกเหด็ ใหม้ ีขนาด วสั ดุเพาะทเ่ี ป็นสตู รมาตรฐานทวั่ ไป พบว่าเหด็ นางฟ้า
เลก็ ลง นาไปอบแหง้ ในตอู้ บลมรอ้ น ทอ่ี ณุ หภูมิ 50 สายพนั ธุ์ TISTR-Agr PPU009 และ PPU012 มีอตั รา
อนงาศไาปVเวซoิเlลค4เ0รซ.ายีNะสoห4์หเ,ปาJ็นuคlเyุณว-Aลคuา่าguท2s4าt ง2ช0โ2วัภ่ 1โชมนงาบกดาใรหแล้ ระ่ธเอายีตดุ แเSพลt่อuืะdy of SuiกtaาblรeเCจoรnิญditiขonอsงfเoสr P้นroใdยuใcนtioกn้อofนBเeชta้ือ-gเlรuc็วaทn่ีสinุดOyคsืtอer 1.63855
สแ5.ารกรธ่ สาาPMหารตคhาøวจุeปญlัิlเneารคบorิกมรl(ตีา1เาsหณ9า้ uะ7-ด็lคกห5fuา)ลอ์rรกiแูc์งโาคบครaนวไปc์ ฮเิ ใiคdรเนรดะเาmรหกะตeหด็อtป์h(บToรทมิdoาtาaดณงlัดไเCแขคปมaมลนัrbีขง(oจCอhาrงyกuเddหrHeaด็aftaent)sแ)eปลโnรดะมิ ยaาวnณิธdี เซนติเมตรต่อวนั รองลงมาMuคsือhroToImSTFRru-itAinggrBPodPyU011
มPอีPตั Uร0า1ก1ารมเจีอรัตญิ ราขกอางรเสเจน้ รใิญยขในอกงเอ้ สน้นเใชยอ้ื ใน1ก.6้อ7นเเซชื้อนต1เิ .ม6ต7ร
ตเซ่อนวตนั เิ ม(ตFรigตuอ่ rวeัน1()Figure 1)

กากใวยิเ(คCrรuาdะeหfib์หerา) คแลุณะปคร่ามิ าทณาเงถโา้ ทภง้ั ชหนมดาก(toาtaรl aโsดh)ยตาม
วดวทิิเาคเยนราวAKeาิ นศtธิ b,ะาขีกsaNหสoอlาa.์rหตงร,p(ราt2ทACioแ์ 0ปOuดn0ล,รAส1ะSCิมC)เอpaทาปeบ(,ณ1คcรZ9tมิ โrณnโ9oนา,ป5pณโM)hรหลฟoกตnย้อtอา,oีนแี รงสMmวหฟป(gเิe่งคอCฏteปแรรrิบrสัาลuระะ(ัตdะAหโเeิดกFAท์ธeยาSาpศตร)rโSไoดุอตทptสายeาeยหใถมicชnาวtาดเ้)rรธิคoบใงั ตีขนpรนันือ่อhาเห้ีoงงวมกt็ดิจoWAวาmัยtไิธรiolดelีmaแ้ treiกdcr่
ข อ งMoKlyjbedldoavahnl a(d1o8p8h3os)phวaิ เteคmรeาthะodห์(หWeาsปterรmิ มanา, ณ1990)
คาร์โแบลไะฮวเิเคดรราตะห(ห์ TาoTtaoltaCl galrubcoahnyดdว้ rยaวteธิ )ี MโuดsยhrวoิธoีmPahnednYoleast
ป(sMtuoรøltมิflauleาlrลb0irณae9cอ(/tsง2a1กaแh-09าgบc)17lกiบu9ตd5c)ใแาน6)aยฟm.มำาnกกคผ(eวาaCาทลtริธshรทrอวsีuoขว่ีไเaเิรdิเdดอคyคียeม้ งรรลดขาาfาใอวiัAดนะbะเิงหคOหeแแMรบr์ข์ปA)าปบ้อeรCะแgแมลหมิ ลaผ(์ทลูางz1ะนณผาyจ9ปสงmล9สไารุ่มทe5ขถิมสกา)ติม(มางpกินบณัโสrHดoาูรถเca(ยณรถติCenวว์dิ้าาsrิเ(uuงทeFคrแdneaงั้รผecหาKนtaofมะ-กanrYหดiาtda)Bร์lGทiดnL sFtirgFaOiuigynrsusetreerO11myMMussytyehccreroeliomulmimuumosgnhrorgcwoortoomhmwmratehtoercsnira(alcctmsoeu/msbDsam(tyrcaesmt)reco/Dfifoa1ralm0ysussul)tarbtaiosointnfsra1te0
ธาตุอCาRหDา)รโใดนยเใหชด็้โปรไแดก้แรกม่ KSA, SNa(1, 9C9u9,-2C0a00, )Zแnล,ะMเปnร,ียMบเgทียบ formulatiเoมnื่อ.นำาก้อนเช้ือเห็ดท้ัง 10 สายพันธุ์ไปเปิดดอก
แ ล ะคท่ารี่ เะFฉดeลบั ี่ยคดโว้วาดยมวเยชธิ ี่อืใDมชuั่นc้ aเ9nค5’s%รN่ื อewงMuAlttipolme iRcanAgbTseosrtp(tDioMnRT) ในโรงเรือน และเก็บผลผลิตท้ังหมด 3 รุ่น พบว่าเห็ดท้ัง 3
สายพันธุ์ยังคงให้ผลผลิตดอกเห็ดสูง โดยมีน้ำาหนักสดเฉล่ีย
เทา่ กบั 1.798, 1.790 และ 1.744 กโิ ลกรมั ตามลาำ ดบั และดอก
ผลการวจิ ัยและวจิ ารณ์ เห็ดทีไ่ ดม้ คี ณุ ภาพดี คือ หมวกดอกมลี กั ษณะกลม คล้ายพัด
1. สายพันธ์ุเห็ดนางฟ้าท่ีมีศักยภาพในการผลติ สีเข้ม มีขนาดเฉล่ียอยู่ในช่วง 7.54-7.96 เซนติเมตร
สาร บีตา้ -กลแู คน (Table 2, Figure 2) หมวกดอกใหญ่และมีปริมาณดอก
จากการนาำ เหด็ นางฟา้ 10 สายพนั ธ์ุ ไดแ้ ก่ TISTR-Agr มากกวา่ 10 ดอกตอ่ ชอ่ เมอ่ื เทยี บกบั สายพนั ธอ์ุ นื่ ๆ ดงั นน้ั เหด็
PPU001, 002, 003, 004, 006, 007, 009, 010, 011 และ นางฟา้ สายพนั ธุ์ TISTR-Agr PPU009, PPU011 และ PPU012
012 มาทดสอบศักยภาพโดยการเพาะในวัสดุเพาะท่ีเป็น จึงเป็นสายพันธุ์ท่ีมีศักยภาพในการผลิตสารบีต้า-กลูแคนท่ี
สูตรมาตรฐานท่ัวไป พบว่าเห็ดนางฟ้าสายพันธ์ุ TISTR-Agr มีผลต่อการลดความเส่ียงโรคเก๊าต์ เน่ืองจากเป็นเชื้อพันธุ์ท่ี
PPU009 และ PPU012 มอี ตั ราการเจรญิ ของเสน้ ใยในกอ้ นเชอื้ แข็งแรง เส้นใยเจริญเติบโตเร็ว ให้ผลผลิตสูงและให้ดอกเห็ด
เร็วทสี่ ุด คอื 1.68 เซนตเิ มตรต่อวนั รองลงมา คอื TISTR-Agr ท่มี คี ุณภาพดี จึงทำาการคัดเลือกไปทดสอบในขัน้ ตอนตอ่ ไป

Table 2 Fresh weigh and quality of fruiting bodies of 10 strains Oyster mushroom cultivate on commercial substrate

Mushroom species list Fresh weigh (kg) Cap diameter (cm) Stalk diameter (cm) Stalk length (cm)

PPU001 1.692b 6.45f 1.00b 6.10c

PPU002 1.590c 6.12g 1.13a 5.95c

PPU003 1.382d 6.10g 1.14a 6.26c

PPU004 1.671b 6.08g 1.10a 6.46b

PPU006 1.682b 6.87e 1.00b 6.44b

PPU007 0.989e 7.23d 0.98b 5.57c

PPU009 1.798a 7.96a 1.15a 6.65a

PPU010 1.689b 7.12d 1.10a 6.42b

PPU011 1.790a 7.85b 1.16a 6.51ab

PPU012 1.774a 7.54c 1.10a 6.54ab
Note: Numbers followed by the same letter in vertical do not significantly different from each other at 95% by DMRT test.

มผี ลต่อการลดความเส่ยี งโรคเก๊าต์ เน่ืองจากเป็นเช้อื PPU010 1.689b 7.12d 1.10a 6.42b
พนั ธุท์ แ่ี ขง็ แรง เสน้ ใยเจรญิ เตบิ โตเรว็ ใหผ้ ลผลติ สงู และ PPU011 1.790a 7.85b 1.16a 6.51ab
ใหด้ อกเหด็ ท่มี คี ุณภาพดี จงึ ทาการคดั เลอื กไปทดสอบ PPU012 1.774a 7.54c 1.10a 6.54ab
356 ในSTขauนnัr้ iamตpอaaนkYตaIn่อtsyไooปmd,,TShuacnhaitpraatBTuearlmoia, rPoimya,dCahEataremeprKaosnoeneg, Note: Numbers followed by the same letter JinSvceirtTiceacl hdnoonl oMt SU

significantly different from each other at 95% by DMRT test.

TSITR-Agr PPU001 TSITR-Agr PPU002 TSITR-Agr PPU003 TSITR-Agr PPU004 TSITR-Agr PPU006

TSITR-Agr PPU007 TSITR-Agr PPU009 TSITR-Agr PPU010 TSITR-Agr PPU011 TSITR-Agr PPU012

FiguFreig2urFer2uiFtinrugitibnogdbieosdiecshacrhaacrtaecrtiesrtiisctsicsofoOf Oysytseterrmmuusshhrroooomm ccuullttiivvaatteeoonnccoommmmerecricailaslusbusbtrsattreatfeorfmourmlautiolantion.

เ หม2เห.ามชะสานมะิ2ผดสต.ลมขอ่ผกชตอกลานร่อกางิทดรกาอดรเขาจาทสรอรหดอเงิญจบสาอรอขอราิญบาอแหหอขงลาาาเอสรรหะงเแ้นาเคลสรลใ้ียวเย้นะงลาเเคใย้ี หชยมงว้ือ็ดเเเาทชหปมอ้ื้ังด็ ็ หนทเปมงั้ก็หนดรมกด5ดร-ดชด5-น่าดชิดงน่าทิดงค่ีทือ่ี เตนสพอร่ออ้ อ้นานัวยงหใันธกลยาุ์วงเTรแจ่ามIตเSรVามิญ่เTค8มอ่ื Rเอืือ่เแตท-อวAล็มยีาัดะgจบหปอrาการาPนริมบัหPอาาUMาPณรหAD0ชาGA1วีใรY1นมเครEชวแ็วือล่ลวททะง3่ีส่ี(8pb0pุด.iH1H4oเ2ฉ3m76ลเaแ-จเี่ย9sจลรsญะริใ)1ิญน7ไ8พขด.ไ27บณดด้.56วท้เี ะ5รา่ ส่ีทมม็วมดุิล่สีเปี ลิปบลารล็นนิยเมิ มกิ ารตณัมร
potคaืtอo pdoetxattrosdeexatgroasre(PagDaAr),(PmDaAl)t, emxatrlat cetxtaragcatr a(gMaAr), ตล่อาจดาบั นรอตงาลมงลมำ�าดเับม่อื ในเทขยี ณบะกทบั ่ีลักPษDณA ะสทาาเรงจ็สรัณูปฐทาเ่ี นปว็นิทสยตู ารของ
coc(oMnAu)t, wcoacteornuatgwarat(eCrWagAa),r (VC8WjuAi)c,eV(8Vj8u)icแeล(ะV8g)luแcลoะse เสค้นวบใยคเุมห็ด(Tทa้ังbl3e ส3)ายจพะเันหธน็ ์ุบไนดอว้ า่ หทางั้ร 3GสYาEยพเสนั ้นธใุเ์ ยจมรญิีลักไดษ้ณะ
yeagslut ceoxstreacyteasgtaerx(tGraYcEt )agทa่ี rpH(G5Y,E6),ท7่ี ,pH8, 59, แ6ล, ะ7,180, 9ตอ่ ลเะรเ็วอยีทด่ีสุดสขีบานวอฟาูหมาีครวาVม8หทน่าี pแHน่น5ม-1า0กทแี่สตุด่เเสท้นยี ใบยเท่าีไกดบั ้มสี ูตร
การแเลจะริญ10ขอตง่อเกสา้นรใเยจเรหญิ ็ดขนอางเฟส้าน้ ใ3ยเสหาด็ ยนพาันงธฟ์ุ ้าคือ ส3ายสพายันธ์ุ คลวกับษคณมุ ะ(Tบaาbงlเeรยี4บ) เไนปอ่ื กงบั จผากวิ หในนอ้าาอหาาหราเลรยี้ มงคีเชวอ้ื ามGหYนEาปแนระ่นกอบ
P0สTท0IาPุกS9ยพอนPUรTพะPาานัRเ0ดนัจงUหธ-1บัรฟAธุ์า2ญิ0ค์ุ้gารTร1พrอืไสอI1ดPบSา3งส้ดPแTวยลชาบี่าUลRงพยเนมนะ-สนั0พAิาอดน้T0ธคgนัา9Iใุ์rือSหยธค,TอPTุาT์เืIอหTSารPRISหIด็TU-SV3TAนาRT8Rรg0า-ชRA-r1งแMAน-ฟ1gPAลgิดArา้PแgrะสPUrลPคใาGPนะPPอืย0UYชPU0พ1VEว่U120นั0ง8201ทธ0พ91pุ์เแ0่ีTบจHล9pแเIรวSจ,ะHลิญ่า6รTTะเ-GไทิญRIส9TSดุYน-ก้Iไ้ดTASใEดใรนRีทgTย้ดะขr่สี-RทเAดีบณหPดุ-ี่ gAับนPบด็pะrgUHทนrี่ นน�ำ้ ้อตยาล(กTลaโู bคleส (42)0เกนร่ือมั งตจอ่าลกติอรา)หเปารน็ แVห8ลปง่ คระารกบ์ ออบนดแ้วลยะนY้าeast
อาหาร V8 และอาหาร GYE ท่ี pH 7 เจรญิ ไดเ้ รว็ เป็นล�ำ ดบั eเHขสผอพxอoนุ้tดักางarใaเรมยหac8์สไเtnด็ เหชปเdลปด็ น(่ยดWKน็นิด์้วuผแาaยpงหกnคั rรวgลaกือมิตdง่า(แไiา2มดtลน0มะหะeโ1ิเนเตtอ5ขหรม)aือ็ดแเlทจ.เเลว,ปทนดะอ2๋าสศซแเ0ฮอตง่ึร2้อืแบอม่0ธคพสร)ีศาร์ูตเบกัตสคอรยวุอรทอ่าซภดสาอ่ึาคงขแหาพจลล้ึนาห้อใะระฉานตงกร่ากผกอ่ทรยาับกักะ่ีปรฝรโาตรสาขรระุ้นรยเังม่กจ้างกงอรบาซาเิญบนสีท่งึรดขข้น้วออใยยงง
รองลงมา เมื่อเทียบกับ PDA สำ�เร็จรูปท่ีเป็นสูตรควบคุม กลูโคส และ Yeast extract ส่งผลให้เส้นใยมีความหนาแนน่
(Table 3) จะเห็นได้ว่า ท้ัง 3 สายพันธ์ุเจริญได้เร็วที่สุดบน มากกว่า นอกจากนี้กลูโคสยังถูกระบุว่าเป็นแหล่งคาร์บอนที่
อาหาร V8 ท่ี pH 5-10 แต่เสน้ ใยท่ไี ดม้ ลี ักษณะบางเรยี บไป ดีท่ีสุดสำ�หรับการผลิตสารเอ็กโซพอลิแซ็กคาไรด์ของเห็ดท่ี
กบั ผวิ หนา้ อาหาร มคี วามหนาแน่นนอ้ ย (Table 4) เน่ืองจาก กนิ ได้ (Kim et al., 2001) สว่ นผลของค่า pH Kumla et al.
อาหาร V8 ประกอบดว้ ย น�้ำ ผกั 8 ชนดิ คอื มะเขอื เทศ แครอท (2013) กล่าวว่า เชื้อรามีความสามารถในการเจริญเติบโตที่
ขึ้นฉ่ายฝร่ัง บีท พาร์สเล่ย์ ผักกาดหอม วอเตอร์เครสและ pH 4-9 แตท่ ี่ pH 7 เป็นค่า pH ที่เหมาะสมซง่ึ ให้อัตราการ
ผักโขม ซึ่งอุดมไปด้วยวิตามิน และแร่ธาตุ ซึ่งจะกระตุ้นการ เติบโตของเส้นใยสูงสุด 18.00 มิลลิเมตรต่อวัน และผลผลิต
เจริญเติบโตของเส้นใยทำ�ให้เจริญได้เร็ว แต่ยังขาดแหล่ง ชีวมวลเทา่ กับ 163.10±4.40 มลิ ลิกรัมต่อจาน จากอตั ราการ
คารบ์ อนทสี่ ง่ เสรมิ ความแขง็ แรงและความหนาแนน่ ของเสน้ ใย เจรญิ และความหนาแนน่ ของเสน้ ใย ชนดิ อาหารและระดบั pH
สอดคลอ้ งกบั งานวิจัยของ Kumla et al. (2013) ทดสอบการ ทีเ่ หมาะสมต่อการเจริญของเสน้ ใยเห็ดนางฟ้าทง้ั 3 สายพันธ์ุ
เจริญของเส้นใยเห็ดโต่งฝน (P. giganteus) บนอาหาร V8 คือ อาหาร GYE ท่ี pH 7

Vol 40. No 4, July-August 2021 Study of Suitable Conditions for Production of Beta-glucan in Oyster 357

Mushroom Fruiting Body

Table 4 Mycelium density of 3 Oyster mushroom strains on different medium at pH 7

Medium TISTR-Agr PPU 009 Mushroom strains TISTR-Agr PPU 012
TISTR-Agr PPU 011 +
+++
V8 + + ++
++
GYE +++ +++ +++

MA ++ ++

CWA ++ ++

PDA +++ +++
Note: + (Scanty), ++ (Moderate), +++ (Abundant)

Table 3 Mycelium growth rate (cm/days) of three Oyster mushroom strains on various media at different pH values

Mushroom strains Media 5 6 pH values 9 10
78

TISTR-Agr PPU 009 V8 1.21a 1.21a 1.21a 1.21a 1.21a 1.21a

GYE 1.21a 1.21a 1.21a 1.21a 1.21a 1.21a

MA 1.16ab 1.21a 1.21a 1.21a 1.21a 1.16ab

CWA 0.95fg 0.95efg 0.95efg 0.95efg 0.95efg 0.95efg

PDA 0.90efg 0.91fg 0.93efg 0.92fg 0.93efg 1.01cd

TISTR-Agr PPU 011 V8 1.21a 1.21a 1.21a 1.21a 1.21±a 1.21a

GYE 1.07bcd 1.07bcd 1.16ab 1.07bcd 1.11bc 1.11bc

MA 1.07bcd 0.98def 1.02de 0.88g 0.95efg 1.06cd

CWA 0.95efg 0.98def 0.98def 0.98def 0.98def 1.21a

PDA 0.92fg 0.95efg 0.95efg 0.91fg 0.95efg 1.06cd

TISTR-Agr PPU 012 V8 0.73h 0.71hi 0.71hi 0.71hi 0.71hi 0.71hi

GYE 0.60hijk 0.66hijk 0.71hi 0.66hij 0.66hijk 0.66hijk

MA 0.53m 0.58ijk 0.53m 0.62ijkl 0.62ijkl 0.53m

CWA 0.57klm 0.57ijk 0.52m 0.53m 0.54lm 0.52m

PDA 0.67hij 0.66hijk 0.61jklm 0.58jklm 0.61jklm 0.54lm
Note: Numbers followed by the same letter in vertical do not significantly different from each other at 95% by DMRT test.

3. อุณหภูมิท่ีเหมาะสมต่อการเจริญของเส้นใย เซลเซยี ส เสน้ ใยเหด็ ชะงกั การเจรญิ และไมส่ ามารถเจรญิ ตอ่ ได้
เหด็ เติมพงศ์ แสงปกรณก์ ิจ และคณะ (2552) รายงานว่า อุณหภูมิ
อตั ราการเจรญิ ของเสน้ ใยเหด็ นางฟา้ ทง้ั 3 สายพนั ธ์ุ เปน็ ปจั จยั ทสี่ �ำ คญั ตอ่ การเจรญิ ของเสน้ ใยและการเจรญิ เตบิ โต
เส้นใยเจรญิ ไดด้ ที ่ีสุดทีอ่ ณุ หภูมิ 25 องศาเซลเซยี ส รองลงมา ของดอกเหด็ เปน็ อยา่ งยงิ่ ตงั้ แตร่ ะยะเสน้ ใยจนกระทงั่ เกดิ ดอก
คอื ทอ่ี ณุ หภมู ิ 30 และ 20 องศาเซลเซยี ส ตามล�ำ ดบั (Table 5) ไมต่ อ้ งการอุณหภมู ิทสี่ ูงหรือต่�ำ เกินไป สอดคล้องกับงานวจิ ยั
โดยลักษณะของเส้นใยเห็ดมีความหนาแน่นมากท่ีอุณหภูมิ ของ Adebayo-Tato et al. (2011) พบว่าอุณหภูมิท่เี หมาะสม
25 และ 30 องศาเซลเซยี ส สว่ นอณุ หภูมิ 20 องศาเซลเซียส ต่อการเจริญของเส้นใยเห็ดตระกูลนางฟ้านางรมอยู่ในช่วง
มลี กั ษณะบาง หนาแน่นนอ้ ยกว่า ในขณะทอ่ี ณุ หภมู ิ 35 องศา 25-30 องศาเซลเซียส

358 Tanapak Inyod, Thanapat Termarom, Chatree Konee, J Sci Technol MSU

Surima Yatsom, Suchitra Bualoi, Piyada Eamprasong

Table 5 Mycelium growth rate (cm/days) of three Oyster mushroom strains at different temperatures

Mushroom strains Mycelium growth (cm/days)
20°C 25°C 30°C 35°C

TISTR-Agr PPU 009 0.91bc 1.02ab 0.99ab 0.50e

TISTR-Agr PPU 011 0.81cd 1.07a 0.91bc 0.50e

TISTR-Agr PPU 012 0.73d 0.71d 0.57e 0.50e

Note: Numbers followed by the same letter in vertical do not significantly different from each other at 95% by DMRT test.

4. วัสดุเพาะท่ีเหมาะสมต่อปริมาณผลผลิตและ ประกอบดว้ ยแปง้ น�ำ้ ตาล และโปรตนี ซงึ่ เปน็ ทงั้ แหลง่ ไนโตรเจน
คณุ ภาพของดอกเห็ด และแหล่งคาร์บอน รวมถึงซังข้าวโพดที่บดรวมกันประกอบ
จากการเพาะเลยี้ งเสน้ ใยเหด็ บนวสั ดเุ พาะทแ่ี ตกตา่ ง ด้วยกลุ่มเซลลูโลส (cellulose) ส่งผลให้เห็ดสร้างเส้นใยได้
กนั 7 สตู ร เม่ือเก็บผลผลิต พบว่าเห็ดนางฟ้าทง้ั 3 สายพันธ์ุ สมบรู ณ์ (Rambey et al., 2019) รองลงมาคอื สูตรท่ี 1 มีวัสดุ
(TISTR-Agr PPU 009, 011, 012) ใหผ้ ลไปในทศิ ทางเดยี วกนั หลักเป็นข้ีเล่ือย และเติมน้ำ�ตาลร้อยละ 3 เป็นอาหารเสริม
คอื มีปริมาณน�ำ้ หนักสดเฉล่ยี มากทส่ี ดุ เม่อื เพาะบนวสั ดุเพาะ สอดคล้องกับงานวิจัยของ Erkel (2009) ทดลองเติมโมลา
สตู รที่ 2 รองลงมาคอื สูตรท่ี 1 และ 4 ตามลำ�ดบั (Table 6) สร้อยละ 1 ลงในวัสดุเพาะเหด็ หลินจอื พบว่าผลผลติ เหด็ เพมิ่
โดยให้น�้ำ หนักสดเฉลยี่ ในชว่ ง 1.885-2.464 กโิ ลกรัม ในขณะ ขนึ้ อยา่ งมีนัยส�ำ คญั เมือ่ เปรียบเทยี บกับสตู รควบคมุ ในขณะ
ที่คุณภาพของดอกเห็ดในแต่ละสูตรมีความแตกต่างกันอย่าง ที่สูตรท่ี 4 คือสูตรท่ีลดปริมาณข้ีเล่ือยและผสมกับฟางข้าวท่ี
มีนัยสำ�คัญทางสถิติ โดยสูตรที่ 2 ให้คุณภาพดอกโดยรวม เปน็ วสั ดเุ หลอื ทง้ิ ทางการเกษตรในอตั ราสว่ น 1:1 สามารถเพมิ่
ได้แก่ เส้นผ่านศูนย์กลางหมวกดอก, ก้านดอก และความ ผลผลิตดอกเห็ดได้อย่างมีนัยสำ�คัญทางสถิติท่ีความเชื่อม่ัน
ยาวก้านดอกดีท่ีสดุ มีค่าเฉลี่ยเทา่ กับ 6.93, 1.33 และ 6.78 95% เน่อื งจากฟางขา้ วประกอบด้วยเคมีอนิ ทรีย์หลกั ๆ ได้แก่
เซนติเมตร ตามลำ�ดับ เมื่อเปรียบเทียบผลผลิตและคุณภาพ เซลลูโลส ร้อยละ 35 เฮมิเซลลูโลส ร้อยละ 18 และลิกนิน
ดอกเห็ดท่ีได้ในแต่ละสูตร พบว่ามีปัจจัยที่เก่ียวข้องต่อการ ร้อยละ 15 เป็นสารประกอบอินทรีย์ประเภทคาร์โบไฮเดรต
เจริญและผลผลติ นัน่ คือวสั ดุเพาะ และอาหารเสริม วัสดเุ พาะ ซ่ึงเป็นแหล่งอาหารท่ีใช้ในการเจริญเติบโตของราและเห็ด
สูตรท่ี 2 มีวัสดุหลกั คอื ข้เี ลือ่ ยยางพาราใหม่พร้อมเพิม่ อาหาร (Jiang et al., 2011) และเมอ่ื เปรียบเทยี บเหด็ ท้ัง 3 สายพันธุ์
เสรมิ คอื น�้ำ หมกั จากปลาทะเลน�ำ้ ลกึ และขา้ วโพดบดละเอยี ด จะเห็นได้ว่าเห็ดนางฟ้าสายพันธุ์ TISTR-Agr PPU 009 ใน
โดยน�ำ้ หมกั ชวี ภาพจากปลามคี ณุ คา่ ทางอาหารทเี่ หด็ ตอ้ งการ วัสดุเพาะสูตรที่ 2 นอกจากมีผลผลิตสูงแล้ว ยังมีคุณภาพ
เชน่ แคลเซยี ม ไนโตรเจน ฟอสฟอรสั และฮอรโ์ มน (ทพิ วรรณ ดอกโดยรวมดที ส่ี ดุ โดยลกั ษณะดอกเหด็ จะมหี มวกดอกขนาด
สทิ ธริ งั สรรค,์ 2551) ชว่ ยสง่ เสรมิ การเจรญิ ของเสน้ ใย และการ ใหญ่ หนา และมีสีเข้มต่างกันเม่ือเพาะบนวัสดุที่แตกต่างกัน
สรา้ งดอก ทำ�ให้ได้ผลผลิตสงู อกี ทง้ั มรี ายงานวา่ ข้าวโพดปน่ (Figure 3)

Table 6 Fresh weigh and quality of fruiting bodies of three strains Oyster mushroom cultivate on different substrate
formulations

Formulations Mushroom species Fresh weigh (kg) Cap diameter (cm) Stalk diameter (cm) Stalk length (cm)

1 TISTR-Agr PPU 009 2.122±0.281d 6.43±0.454e 1.13±0.051g 6.52±0.125bc

TISTR-Agr PPU 011 2.012±0.272e 6.94±0.117a 1.29±0.033ab 6.52±0.121bc

TISTR-Agr PPU 012 2.259±0.240c 6.90±0.239a 1.24±0.040bcdef 6.50±0.125bc

2 TISTR-Agr PPU 009 2.464±0.133a 6.93±0.124a 1.33±0.031a 6.78±0.102a

TISTR-Agr PPU 011 2.329±0.163b 6.88±0.262a 1.27±0.041abcd 6.63±0.123ab

TISTR-Agr PPU 012 2.339±0.171b 6.83±0.357ab 1.28±0.032abc 6.53±0.253bc

3 TISTR-Agr PPU 009 1.372±0.282j 6.42±0.539ef 1.19±0.082defg 6.25±0.323ef

TISTR-Agr PPU 011 1.469±0.281i 6.34±0.517efg 1.17±0.061fg 6.18±0.326ef

TISTR-Agr PPU 012 1.378±0.271j 6.37±0.541ef 1.21±0.061cdef 6.21±0.321ef

2 TISTR- Agr PPU 009 2.464±0.133a 6.93±0.124a 1.33±0.031a 6.78±0.102a

TISTR- Agr PPU 011 2.329±0.163b 6.88±0.262a 1.27±0.041abcd 6.63±0.123ab

V3ol 40. No 4, JuTTlyII-SSATTuRRgu--sAAt 2gg0rr2PP1PPUU 012 21..3337S92tu±±d00y..12o78f12Sbjuitable C6o6n..84d32it±i±o00n.s.35f53o79r aePbfroduction11Mo..f1u2Bs98he±±rt0oa0.o-.0g0ml83u2c2FadraeunbfcigtiinngOBysotdeyr66..52353±±5009..235233becf
009

Table 6 FforremTTsuhIISSlawTTteiRRoign--hsAAa(ggcnrrodnPPqt.PPu)UUalit00y11o21f fruiting11b..o43d76ie89s±±00o..f22t87hr11eije strains66.O.334y7s±±t0e0.r.55m147u1esefhfgroom cul1t1i.v2.a11t7e±±0o0.n0.06d61if1fcedfgeref nt subst66ra..12te81±±00..332216eeff
4 TTTIIISSSTTTRRRTTMII---SSusTTAAAhRRgggr--oAArrroggmPPPrr PPPPPsPPpUUUUUec00000ie01011s91219 1.885±0.290f 6.82±0.297ab 1.27±0.043abcd 6.63±0.231ab
Formulations Fr2e111s....890h98727w585±±8e00±i±g..2200h97..0(322kef 8g7)13ee Cap66..d85i6629a±±m..5700e..9225te92±±r7100ac(dbc..25m92) 11cbdcSta11lk..22d67±i±a00m..1100e4..4t224e3ar65abbc(c±±ddce00m..)004441aaSbbtcca66ddl..kee6538le±±n00g..22th3514(abcbc66m..)5589±±00..225541bbcc
4

5 TISTRTI-STARg-ArgPr PPPUU 001029 12..002456±0±.208.13e10kl 6.726±.02.239±10bc.509g 1.25±0.0411a.b1cd3e ±0.063g6.59±0.251bc6.19±0.321ef
5 TISTRTI-STARg-ArgPr PPPUU 000191 11.0.0462±80±.3010.2kl81l 6.263±.20.850±90g.471fg 1.13±01.0.6231g ±0.053cde6f.19±0.321ef6.02±0.461g
TISTRTI-STARg-ArgPr PPPUU 001112 11..012082±0±.208.13l 11k 6.286±.02.427±10fg.425g 1.21±0.015.31cd8ef±0.091efg6.02±0.461g6.13±0.355fg

6 TISTRTI-STARg-ArgPr PPPUU 001029 11..18022±70±.301.12k 42f 6.262.±70.14±250g.309bc 1.18±01.0.9214efg±0.041bcd6e.f13±0.355fg6.45±0.301cd

6 TISTRTI-STARg-ArgPr PPPUU 000191 11..872379±0±.204.22f35g 6.716±.06.380±90bc.417c 1.24±0.014.12bc3de±f 0.053cd6ef.45±0.301cd6.51±0.254bc

TISTRTI-STARg-ArgPr PPPUU 001112 11..77339±80±.203.52g72g 6.668.±509.4±170c.420cd 1.23±0.015.32c1def±0.053cd6ef.51±0.254b6c .47±0.258bcd
TISTRTI-STARg-ArgPr PPPUU 001029 11.7.3480±04.±2702.g24j 6.569±.40.742±00cd.415de 1.21±0.015.32c0def±0.055cd6e.f47±0.258bc6d .32±0.261de
7 7 TISTRTI-STARg-ArgPr PPPUU 000191 11..450249±0±.204.j25hi 6.476±.06.421±50de.402c 1.20±0.015.52c1def±0.053cd6e.f32±0.261de6.28±0.323ef

TISTRTI-STARg-ArgPr PPPUU 001112 11..55239±80±.205.hi28h 6.662±.30.740±20c.504ef 1.21±0.015.32c1def±0.054cde6f.28±0.323ef6.29±0.326ef
Note: NumNobtee:rNsufmoblelorswfoelldowbeyd btTyhISethTeRss-aAamgmreePlPeletUtet0rte1in2r vienrtivcaelrdtiocna1o.l5t3ds8iog±n0in.fi2co8athntslyigdniffiefriecnatn6fr.to3lmy7±ed0a.i5fcf0he4oerfethnert aftro95m%1eb.2ya1Dc±0hM.0Ro5T4thctdeeefsrt. at 95%6.2b9y±0D.32M6eRf T test.

Formulation1 Formulation 2 Formulation 3

Formulation 4 Formulation 5 Formulation 6 Formulation 7

Figure 3 FruitFiniggurbeo3dFireusitincghbaordaiecstechraisratcictesrisotifcsToIfSTTISRTR-A-Aggrr PPPPUU00090c9ulticvuatletivonatdeiffeorenntdsiuffbesrtreantetfosrumbuslattrioantse formulations.

5. คุณค่าทางโภชนาการ แร่ธาตุและสาร กนั 7 สตู ร พบวา่ คณุ คา่ ทางโภชนาการทไ่ี ดข้ องเหด็ แตล่ ะสาย
สำ�คัญบีต้า-กลูแคน พนั ธมุ์ คี วามแตกตา่ งกนั มปี รมิ าณโปรตนี รอ้ ยละ 14.59-26.62
จากการวิเคราะห์ผลทางสถิติของคุณค่าทาง และคาร์โบไฮเดรตร้อยละ 42.05-56.91 จะเหน็ ไดว้ า่ สายพันธุ์
โภชนาการ ไดแ้ ก่ ปรมิ าณโปรตีน คารโ์ บไฮเดรต และแร่ธาตุ TISTR-Agr PPU 009 ทีเ่ พาะจากกอ้ นเห็ดสูตรที่ 4 มคี ณุ คา่
ของเหด็ ทง้ั 3 สายพนั ธุ์ จากการเพาะดว้ ยวสั ดเุ พาะทแ่ี ตกตา่ ง ทางโภชนาการ รวมท้งั สารส�ำ คญั ที่มผี ลตอ่ การลดความเสีย่ ง

360 Tanapak Inyod, Thanapat Termarom, Chatree Konee, J Sci Technol MSU
ในวัสดุเพาะสูตรอื่นๆ ด้วย โดยเฉพาะอย่างยิ่งปริมาณของ
Surima Yatsom, Suchitra Bualoi, Piyada Eamprasong โพแทสเซยี ม (K) ฟอสโฟรสั (P) และแมกนเี ซยี ม (Mg) (Table
โรคเก๊าต์ หรือ บีต้า-กลูแคนซ่ึงเป็นที่รู้จักกันดีว่ามีฤทธ์ิทาง 8) ซ่งึ เปน็ แร่ธาตอุ าหารหลักทีม่ คี วามจำ�เป็นต่อรา่ งกาย ชว่ ย
ชีวภาพซึ่งเก่ียวข้องกับระบบภูมิคุ้มกันและต้านการอักเสบ การทำ�งานของกล้ามเนื้อและระบบประสาทต่างๆ ลดความ
(Finimundy et al., 2013) มปี รมิ าณสูงกวา่ การเพาะจากกอ้ น ดันโลหิต ควบคุมระดับคอเลสเตอรอล เป็นส่วนประกอบที่
เหด็ สตู รอน่ื ๆ อยา่ งมนี ยั ส�ำ คญั ทางสถติ ิ (Table 7) Bach et al., ส�ำ คญั ของกระดกู และฟนั ชว่ ยกระตนุ้ การทำ�งานของเอนไซม์
(2017) กลา่ ววา่ ความเขม้ ขน้ ของบตี า้ -กลแู คนแตกตา่ งกนั ไป ที่จำ�เป็นสำ�หรับการเผาผลาญสารอาหาร และการสังเคราะห์
ตาม สายพนั ธุ์ วัสดุเพาะ (C:N ratio) และความสมบรู ณ์ของ โปรตีน (นิรมล ศรีชนะ และคณะ, 2562)
ดอกเหด็ อกี ทงั้ สายพนั ธ์ุ TISTR-Agr PPU 009 จากวสั ดเุ พาะ
สูตรท่ี 4 ยังคงให้ปริมาณของแร่ธาตุอาหารหลัก และแร่ธาตุ
อาหารรองในปรมิ าณทสี่ งู กวา่ เหด็ สายพนั ธอ์ุ นื่ ๆ และการเพาะ

Table 7 Nutritional value of 3 strains Oyster mushroom cultured on different substrate formulations.

Formulations Mushroom species Nutritional value Beta glucan (mg/g)
dry cell weight
Protein (%) Carbohydrate (%)

1 TISTR-Agr PPU009 15.88±1.02jk 47.07±3.04j 40.32±1.23i

TISTR-Agr PPU011 16.95±1.22e-h 47.14±2.88jk 43.21±1.20f

TISTR-Agr PPU012 16.95±1.50e-h 45.33±2.42lm 40.65±2.42ghi

2 TISTR-Agr PPU009 21.11±1.20c 56.91±2.02a 49.22±3.07d

TISTR-Agr PPU011 20.10±1.44d 49.00±2.46ghi 47.89±1.32e

TISTR-Agr PPU012 20.13±1.56d 50.95±3.21de 49.58±2.18d

3 TISTR-Agr PPU009 17.53±1.20ef 48.67±4.21hij 27.59±1.62mn

TISTR-Agr PPU011 17.79±1.35e 49.35±3.56f-i 30.21±1.24k

TISTR-Agr PPU012 16.58±1.38f-i 49.25±3.98f-i 26.70±2.45no

4 TISTR-Agr PPU009 26.62±1.13a 50.16±2.89ef 55.17±1.36a

TISTR-Agr PPU011 22.54±1.49b 52.13±2.43cd 53.53±2.03c

TISTR-Agr PPU012 21.79±1.52bc 51.12±2.51de 49.75±1.28d

5 TISTR-Agr PPU009 17.25±1.70ef 54.05±2.70b 37.40±1.53j

TISTR-Agr PPU011 21.12±1.50c 52.46±1.99c 30.56±2.12k

TISTR-Agr PPU012 21.87±1.33bc 51.24±4.62de 27.69±2.40lmn

6 TISTR-Agr PPU009 15.67±2.21jkl 48.55±3.50ij 25.75±2.38op

TISTR-Agr PPU011 15.62±1.98ijk 42.05±2.60o 28.48±2.50l

TISTR-Agr PPU012 14.59±1.70l 44.56±2.46mn 25.45±2.70p

7 TISTR-Agr PPU009 15.42±1.50ijk 43.33±3.34o 41.62±1.53g

TISTR-Agr PPU011 15.63±1.46ijk 45.36±3.26lm 40.25±1.56hi

TISTR-Agr PPU012 15.74±1.48ijk 46.34±2.76kl 41.29±1.70gh
Note: Numbers followed by the same letter in vertical do not significantly different from each other at 95% by DMRT test.

Table 8 Minerals content of three strains of Oyster mushroom cultivate on different substrate formulations. Vol 40. No 4, July-August 2021

Minerals content (mg/kg)

Formulations Mushroom species Macronutrients Micronutrients

K P Mg Ca Na Fe Zn Mn
15.12±2.01ef 12.36±1.64p
1 TISTR-Agr PPU009 1.24±0.11o 0.61±0.023j 222.01±12.67m 0.033±0.001bc 0.030±0.001ab 78.06±3.62j 14.65±3.05fgh 13.65±1.63no
15.34±1.08ef 12.40±1.76 p
TISTR-Agr PPU011 1.23±0.12o 0.67±0.013g-j 234.05±11.27kl 0.030±0.003cd 0.023±0.002ab 65.78±7.61kl 13.44±2.14h-k 27.77±1.95a
12.23±3.28jk 15.65±1.89klm
TISTR-Agr PPU012 1.31±0.14no 0.76±0.022e-j 231.08 ±12.70l 0.030±0.002cd 0.033±0.001a 69.75±5.33k 13.25 ±1.56h-k 14.56±1.57mn
12.95 ±3.13ijk 20.61±1.98cd
2 TISTR-Agr PPU009 2.76±0.15a 0.95±0.042a-d 444.34 ±9.21b 0.030±0.001cd 0.020±0.003bc 177.68 ±9.55b 19.56±3.78d 20.12±1.73c-f
21.28 ±3.62b 19.54±1.62c-g
TISTR-Agr PPU011 2.44±0.14cde 0.89±0.032a-e 398.78 ±9.88e 0.030±0.001cd 0.023±0.001ab 169.76±5.90c 25.51±2.05a 18.78 ±2.05gh
14.38±3.35fgh 15.35 ±1.70lm
TISTR-Agr PPU012 2.38±0.12def 0.73±0.022e-j 401.56 ±11.00de 0.030±0.001cd 0.020±0.001bc 155.37 ±8.87e 13.42 ±3.28g-k 14.12 ±1.84n
14.00 ±1.98f-i 21.24 ±1.95b
3 TISTR-Agr PPU009 1.79±0.13m 0.98±0.022abc 403.13±13.21de 0.030±0.001cd 0.010 ±0.002c 157.61 ±4.33de 13.12 ±1.78h-k 19.47 ±1.76d-g Study of Suitable Conditions for Production of Beta-glucan in Oyster 361
19.56 ±2.34d 18.98±1.69fg
TISTR-Agr PPU011 1.74±0.21m 0.73±0.014e-j 374.78 ±14.00f 0.030±0.001cd 0.020±0.001bc 145.33 ±8.41g 19.93 ±2.81c 19.61±2.68efg Mushroom Fruiting Body
12.12 ±2.55k 17.68±2.74hi
TISTR-Agr PPU012 2.01±0.23kl 0.62±0.013j 360.62 ±12.50g 0.030±0.001cd 0.020±0.001bc 149.55 ±7.33f 19.34 ±2.87d 16.53±1.83i-l
14.40 ±1.07f-i 16.91±2.76ijk
4 TISTR-Agr PPU009 2.44±0.11cde 1.05±0.020a 458.05±10.11a 0.030±0.001cd 0.020 ±0.002bc 176.90 ±2.95a 16.59±3.54e 16.30±1.16jkl
14.65±3.09fgh 15.76±1.98klm
TISTR-Agr PPU011 1.45±0.09n 0.71±0.023e-j 314.75±10.70h 0.030±0.001cd 0.020 ±0.003bc 158.87 ±9.56de

TISTR-Agr PPU012 1.67±0.10m 0.84±0.025d-h 354.28±11.50g 0.030±0.001cd 0.023 ±0.001ab 144.33 ±5.28g

5 TISTR-Agr PPU009 2.13±0.12jk 0.95 ±0.043a-d 318.98±14.40h 0.030±0.001cd 0.020 ±0.002bc 128.41±5.51h

TISTR-Agr PPU011 2.12±0.11ijk 0.76 ±0.070e-j 398.78±13.60e 0.030±0.002cd 0.020 ±0.001bc 127.33 ±4.38h

TISTR-Agr PPU012 2.31±0.12e-i 0.69 ±0.065f-j 412.34±15.00cd 0.030±0.001cd 0.023 ±0.001ab 113.46 ±3.42i

6 TISTR-Agr PPU009 2.23±0.16f-j 0.68±0.023 ij 246.81±12.45jk 0.030±0.001cd 0.020±0.001bc 50.91 ±2.95o

TISTR-Agr PPU011 2.14±0.15h-k 0.74 ±0.012f-j 253.55±12.36 j 0.030±0.001cd 0.020±0.002bc 68.58 ±9.56k

TISTR-Agr PPU012 2.17±0.23g-k 0.83 ±0.037d-i 274.87 ±13.01i 0.030±0.001cd 0.020 ±0.001bc 76.98±1.28j

7 TISTR-Agr PPU009 2.37±0.13d-g 0.64±0.053j 410.07 ±11.55cde 0.05±0.001a 0.020 ±0.001bc 55.68 ±5.51no

TISTR-Agr PPU011 2.17±0.11g-k 0.86±0.040b-f 399.54 ±11.20e 0.030±0.001cd 0.023 ±0.002ab 63.25 ±4.38lm

TISTR-Agr PPU012 2.35±0.11efg 0.75±0.042e-j 376.89±13.00f 0.030±0.001cd 0.020 ±0.003bc 59.45 ±3.42mn
Note: Numbers followed by the same letter in vertical do not significantly different from each other at 95% by DMRT test.

362 Tanapak Inyod, Thanapat Termarom, Chatree Konee, J Sci Technol MSU
Adebayo-Tato, B.C., Jonathan S.G., Popoola, O.O., &
Surima Yatsom, Suchitra Bualoi, Piyada Eamprasong
Egbomuche, R.C. (2011). Optimization of growth
สรุปผลการวิจยั conditions for mycelial yield and exopolysaccharride
production by Pleurotus ostreatus cultivated in
เนื่องจากเห็ดตระกูลนางฟ้าเป็นเห็ดที่ผลิตง่าย ให้ผลผลิต Nigeria. Journal of Microbiology Research, 5 (15),
ดอกเหด็ ปรมิ าณทส่ี งู จงึ น�ำ มาสกู่ ารศกึ ษาลกั ษณะทางสณั ฐาน 2130-21385.
วิทยา ปัจจัยที่มีผลต่อการเจริญของเส้นใยในห้องปฏิบัติการ AOAC. 1995. Official methods of analysis of the
รวมถึงการศึกษาอัตราส่วนวัสดุเพาะและอาหารเสริมที่ Association of Official Analytical Chemists
แตกต่างกัน 7 สูตร เพื่อคัดเลือกสายพันธ์ุที่มีประสิทธิภาพ (16th ed.).AOAC.
และวัสดุเพาะท่ีเหมาะสมในการส่งเสริมการสร้างสารสำ�คัญท่ี Bach, F., Helm, C.V., Bellettini, M.B., Maciel, G.M.,
มีผลต่อการลดความเสี่ยงโรคเก๊าต์ในดอกเห็ด จากการศึกษา & Haminiuk, C.W.I. (2017). Edible mushrooms:
พบว่าเห็ดนางฟ้าจะมีการเจริญเติบโตดีในอาหารเล้ียงเชื้อ a potential source of essential amino acids, glucans
GYE ทร่ี ะดบั pH 7.0 โดยสายพนั ธ์ุ TISTR-Agr PPU 009 and minerals. International Journal of Food Science
สามารถให้ผลสูง และผลิตสารบีต้า-กลูแคนที่มีคุณสมบัติลด and Technology, 1-11.
ความเสี่ยงจากโรคเก๊าต์ในดอกเห็ดเฉลี่ยสูงสุดเท่ากับ 55.17 Chen, X. (1998). Studies on mushroom recultivation on
มลิ ลิกรมั ตอ่ กรัม ของนำ�้ หนักเห็ดแห้ง เม่ือเพาะด้วยวัสดุเพาะ used compost waste. Proceedings of the 98’ Nanjing
สูตรที่ 4 (ความชนื้ ของวัสดเุ พาะรอ้ ยละ 60) ในโรงเรอื นเปิด International Symposium on Science and Cultivation
ดอกเห็ดท่ีระดับอุณหภูมิ 25-30 องศาเซลเซียส นอกจากน้ี of Mushrooms (pp. 56). Nanjing, China.
ดอกเห็ดที่ได้ยังมีคุณภาพและคุณค่าทางโภชนาการ ได้แก่ Erkel, E.L. (2009). The effect of different substrates
โปรตีน คาร์โบไฮเดรต ในปริมาณสูงกว่าการเพาะจากก้อน medium on yield of Ganoderma lucidum (Fr.) Karst.
เห็ดสตู รอน่ื ๆ Journal of Food Agriculture and Environment, 77
(3), 841-844.
เอกสารอา้ งอิง Finimundy, T. C., Gambato, G., Fontana R., Camassola,
M., Salvador, M., Moura, S., Hess, J., Henriques,
โชลม จิตรมั่น. (2554). ประสิทธิภาพของน้ำ�หมักชีวภาพ J.A.P., Dillon, A.J.P., & Roesch-Ely M. (2013).
ในการเพาะเห็ด [วิทยานิพนธ์]. มหาวิทยาลัยสุโขทัย Aqueous extracts of Lentinula edodes and
ธรรมาธริ าช. Pleurotus sajor-caju exhibit high antioxidant
capability and promising in vitro antitumor activity.
เติมพงศ์ แสงปกรณ์กิจ. (2552). เห็ดนางฟ้า. สำ�นักพิมพ์ Nutrition Research, 33 (1), 76–84.
เกษตรสยามบุ๊ค. Hansen, J. & Møller, I. (1975). Percolation of starch
and soluble carbohydrates from plant tissue for
ทิพวรรณ สิทธิรังสรรค์. (2551). เกษตรธรรมชาติ. โอเดียน quantitative determination with anthrone. Analytical
สโตร์. Biochemistry, 68 (1), 87-94.
Hoa, H.T., & Wang, C.L. (2015). The Effects of
นริ มล ศรชี นะ, จนั ทร์จริ า วงษา, อนุธิดา ปอ้ งสิงห,์ สุวัชชยั Temperature and Nutritional Conditions on
มิสุนา, กิตติพงษ์ ชูจิตร, บุษบาวดี พุทธาน. (2562). Mycelium Growth of Two Oyster Mushrooms
การวิเคราะห์หาปริมาณแร่ธาตุในเห็ดพ้ืนบ้านในจังหวัด (Pleurotus ostreatus and Pleurotus cystidiosus).
เลย. การประชุมวิชาการระดับชาติด้านวิทยาศาสตร์ Mycobiology, 43 (1), 14-23.
เทคโนโลยี และนวัตกรรม ครั้งท่ี 1 “วิทยาศาสตร์และ Hsieh, C., Hsu, T.H., & Yang, F.C. (2005).
เทคโนโลยี สร้างสรรค์นวัตกรรมเพื่อชุมชน” (น. 1-7). Production of polysaccharides of Ganoderma lucidum
คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏ- (CCRC36021) by reusing thin stillage. Process
เลย. Biochemistry, 40 (2), 909-916.

ประดภิ า ประดบั ไพร, วนั ณรงค์ เติมอารมณ,์ ตันติมา ก�ำ ลงั ,
ธนภักษ์ อินยอด. (2557). ผลของปริมาณธาตุอาหาร
และสภาพแวดล้อมต่อการเจริญเตบิ โตและการสรา้ งสาร
ส�ำ คญั ของเหด็ ตระกลู นางฟา้ ในสภาพโรงเรอื นเปดิ ดอก.
วารสารเห็ดไทย, 12, กรกฎาคม-ธนั วาคม.

Vol 40. No 4, July-August 2021 Study of Suitable Conditions for Production of Beta-glucan in Oyster 363

Mushroom Fruiting Body

Jiang, M., Zhao, M.M., Zhou, ZW., Huang, T., Chen, XL., Lissandra, S.Q., Nascimento, M.S., Cruz,A.K.M., Castro,
& Wang, Y. (2011). Isolation of cellulose with ionic A.J.G., Moura, M.F.V., Baseia, I.G., Araújo, R.M.,
liquid from steam exploded rice straw. Industrial Benevides, N.M.B., Lima, L.F.A., & Leite, E.L. (2010).
Crops and Products, 33 (3), 734-738. Glucans from the Caripia montagnei mushroom
present anti-inflammatory activity. International
Kim, D.H., Yang, B.K., Jeong, S.C., Park, J.B., Cho, S.P., Immunopharmacology, 10, 34-42.
Das, S., Yun, J.W., & Song, C.H. (2001). Production
of a hypoglycemic, extracellular polysaccharide from Ragab, G., Elshahaly, M., & Bardin, T. (2017). Gout: An
the submerged culture of the mushroom, Phellinus old disease in new perspective-A review. Journal of
linteus. Biotechnology Letters, 23, 513-7. Advanced Research, 8 (5), 495–511.

Kjeldahl, J. (1883). Neue Methode zur Bestimmung des Rambey, R., Sitepu, I.D.B., & Siregar, E.B.M. (2019).
Stickstoffs in organischen. Körpern Z. Analytical Productivity of oyster mushrooms (Pleurotus
Chemistry, 22, 366-382. ostreatus) on media corncobs mixed with sawdust.
Earth and Environmental Science, 260, 1-6.
Kuforiji, O.O., & Fasidi, I.O. (2005). Factors affecting the
yield of Volvariella volvacea in various agro-wastes. Westerman, R.L. (1990). Soil testing and plant analysi,
Nigerian Journal of Microbiology, 19, 550-555. (3rd edition). Madison, WI: Soil Science Society of
Americ..
Kumla, J., Suwannarach, N., Jaiyasen, A., Bussaban B.,
& Lumyong, S. (2013). Development of an Edible Willard, H.H., Merrill, L.L., & Dean, J.A. (2001). Laboratory
wild Strain of thai Oyster Mushroom for Economic Work Instrumental Methods of Analysi.. CBS
Mushroom Production. Chiang Mai Journal of Publishers And Distributors Pvt Ltd
Science, 40 (2), 161-172.
Yoshioka, Y. Tabeta, R., Saitô, H., Uehara, N., & Fukuoka F.
Kuo, C.F, Grainge, M.J., Zhang, W., & Doherty, M. (2015). (1985). Antitumor polysaccharides from P.
Global epidemiology of gout: prevalence, incidence ostreatus (Fr.) quél.: Isolation and structure of
and risk factors. Nature Reviews Rheumatology, 11 a ß-glucan. Carbohydrate Research, 140 (1),
(11), 649-62. 93-100.

Kupradit, C., Ranok, A., Mangkalanan, S., Khongla C., &
Musika, S. (2020). Effects of Natural Carbon Sources
and Temperature on Mycelium Cultivations of
Lentinus squarrosulus (Mont.), Lentinus polychrous
Lev., Pleurotus ostreatus (Jacq.ex Fr.) P. Kumm. and
Volvariella volvacea (Bull.) Singer. Thai Journal of
Science and Technology, 9 (4).

ผลของอาหารท่ีต่างกันต่อการเปล่ียนแปลงทางกายภาพของบ่อเลี้ยงและการเจริญเติบโต
ของปลาไหลนา
Effects of different food on physical property changes of ponds and the growth of eels

นชิ าภา เฉตระการ1*, นนั ทญิ า มณีโชต1ิ , ชูจติ สาระภาค1, อารีย์ ไกรสูรย2์
NichapaChetrakran1*, Nuntiya Maneechot1, Choojit Sarapak1, AreeKraisoon2

Received: 11 December 2020 ; Revised: 17 February 2021 ; Accepted: 29 March 2021

บทคดั ยอ่

การวจิ ยั นมี้ วี ตั ถปุ ระสงคเ์ พอ่ื ศกึ ษาผลของอาหารตอ่ การเปลย่ี นแปลงทางกายภาพของบอ่ เลยี้ งและการเจรญิ เตบิ โตของปลาไหล
นา จ�ำ ลองการเล้ยี งโดยเลยี นแบบธรรมชาตใิ นบอ่ ซีเมนต์ ปรับค่า pH ของบอ่ ก่อนเลี้ยงให้อยใู่ นชว่ ง pH 6-9 จ�ำ นวน 9 บอ่ ปล่อย
ปลาไหล 4 ตัว/บอ่ (เพศเมีย : เพศผู้ เท่ากับ 3:1) วางแผนการทดลองโดยใช้ CRD (completely Randomized Design) แบง่
การทดลองออกเปน็ 3 กลุ่ม คือ กลมุ่ ให้อาหารดว้ ยหอยเชอรสี่ ด (กลุ่มควบคุม) อาหารกงุ้ และอาหารปลาดกุ ให้อาหาร 2 วัน/
คร้ัง ในชว่ งเวลา17.00-18.00 น. ทดลองเลยี้ งเปน็ เวลา 6 เดอื น (กุมภาพนั ธ์-กรกฎาคม 2562) ผลการทดลองพบวา่ อณุ หภมู ิ
ของแตล่ ะเดือนจะเปล่ียนไปตามสภาพแวดลอ้ มของอากาศ (อยู่ในชว่ ง 29 -34 องศาเซลเซยี ส) คณุ ภาพน�ำ้ ในบอ่ เลีย้ งมีคา่ เฉลี่ย
pH 7.29-7.66 และคา่ BOD อยู่ระหว่าง 5.30-6.70 มิลลิกรัมตอ่ ลิตร ซง่ึ อยใู่ นเกณฑม์ าตรฐาน ปรมิ าณความชื้นของดนิ ก่อนเลีย้ ง
ในบอ่ ที่เลี้ยงดว้ ยหอยเชอรี่ อาหารกงุ้ และอาหารปลาดกุ เฉลย่ี เท่ากบั 11.35,11.90 และ 11.28 เปอรเ์ ซน็ ต์ ตามลำ�ดับ และหลงั
เล้ียงเฉลีย่ 18.57, 18.48 และ 17.93 เปอรเ์ ซน็ ต์ ตามลำ�ดับ ความหนาแนน่ ของดนิ กอ่ นเลี้ยงอยู่ในชว่ ง 1.79-1.99 มลิ ลิกรัมต่อ
ลกู บาศก์เมตร ส่วนหลงั เล้ยี งอยู่ในชว่ ง 1.45-1.47 มลิ ลกิ รมั ต่อลกู บาศก์เมตร ค่า pH ของดินกอ่ นเลี้ยงอย่ใู นช่วง 6.6-6.8 และ
หลังเล้ียงอยู่ในชว่ ง 7.4-7.7 สภาพเน้ือดนิ ก่อนเลยี้ งและหลงั เล้ียงเป็นดินเหนียว ปลาไหลท่นี ำ�มาเลี้ยงมอี ัตราการรอดอยูใ่ นช่วง
60-70 เปอรเ์ ซน็ ต์ น�้ำ หนกั เฉลยี่ ของปลาไหลกอ่ นเลยี้ งดว้ ยอาหารดว้ ยหอยเชอรส่ี ด อาหารกงุ้ และอาหารปลาดกุ เทา่ กบั 222.50,
210.00, 230.03 กรมั ตามล�ำ ดับ น้ำ�หนักหลงั เลยี้ งเฉล่ียเท่ากับ 416.25, 322.72 แลย 307.75 ตามลำ�ดบั โดยกลุม่ ใหอ้ าหารด้วย
หอยเชอรม่ี กี ารเจรญิ เตบิ โตไดด้ ที สี่ ดุ การใหอ้ าหารทต่ี า่ งกนั ส�ำ หรบั การเลยี้ งปลาไหลในบอ่ ซเี มนตม์ ผี ลท�ำ ใหป้ ลาไหลเจรญิ เตบิ โต
แตกต่างกนั อย่างมีนัยสำ�คัญทางสถติ ิ (P <0.05)
ค�ำ ส�ำ คญั : ปลาไหลนา อาหารปลาไหล บอ่ ซเี มนต์ การเจรญิ เติบโต

Abstract

The objectives of this research were to study the effect of different foods on the physical characteristics of ponds and
growth rate of eels by simulating farming to mimic nature in cement ponds. The pH of the ponds was adjusted to be in
the range of pH 6-9 and the experiment was conducted by farming eels in 9 cement ponds. Four eels were released
into each pond (3 females: 1 male). CRD (Completely Randomized Design) was used to plan the experiment which was
divided into three groups in which three kinds of food were supplied; fresh golden apple snails, prawn food and catfish
food. Feeding was every two days (feeding time was 17.00 to 18.00) and the eels were fed for 6 months (February-
July 2019). The research found that the temperature outside and inside the cement pond during each month changed
according to the air environment.The storage temperature outside the pond and the temperature inside the pond from
February to July was in the range of 29 -34 °C. The temperature each month varied with the outside temperature.
The water pH of the pond was 7.29 to 7.66 and the BOD values were within standards between 5.30 and 6.70.

1 ภาควชิ าวทิ ยาศาสตรพ์ ้นื ฐานคณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภฏั สุรนิ ทร์ อ.เมอื ง จ.สรุ ินทร์ 32000
2 สาขาวชิ าเกษตรศาสตร์ คณะเกษตรและอุตสาหกรรมเกษตร มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั สุรินทร์ อ.เมอื ง จ.สรุ ินทร์ 32000
1 Department of Basic Science, Faculty of Science and Technology, SurindraRajabhat University, Surin, Maung, 32000, THAILAND
2 Agriculture Program, Faculty of Agriculture and Agricultural Industry, SurindraRajabhat University, Surin, Maung, 32000, THAILAND
* Corresponding Author E-mail: [email protected]

Vol 40. No 4, July-August 2021 Effects of different food on physical property changes of 365

ponds and the growth of eels

The average soil moisture content before and after culture in the ponds fed with golden apple snails, prawn food and
catfish food were 11.35%, 11.90 % and 11.28 %, respectively, and 18.57%, 18.48 % and 17.93 %, respectively. The
soil density and the soil pH before and after culture was in the range of 1.79-1.99 mg/m3 and 1.45-1.47, mg/m3 and
6.6-6.8 and 7.4-7.7, respectively. The soil texture before and after culture was clay. It was also found that the survival
rate of eels was 60-70 %. The average weight of eels before and after feeding with fresh apple snails, prawn food
and catfish food was 222.50, 210.00, 230.00 g, respectively, and 416.25, 322.75 and 307.75 g, respectively. Feeding
the eels with golden apple snails brought about the best growth. The weights of eels cultured in cement ponds with
different feeding regimes were significantly different, (p<0.05).

Keywords: swamp eels, eel food, physical properties of cement ponds

บทนำ� บางประการของปลาไหล ในช่วงฤดูกาลก่อนมรสุม (เดือน
พฤศจิกายน-เมษายน) นน้ั ปลาไหลมีค่าเฉลี่ยน�ำ้ หนกั 130.00
ปลาไหลนา เป็นปลาน้ำ�จืดชนิดหนึ่ง มีช่ือวิทยาศาสตร์ว่า กรัม ความยาวท้ังหมด 39.70 เซนติเมตร ความยาวลำ�ตัว
Monopterus albus เปน็ สตั ว์เศรษฐกจิ ชนดิ หนึง่ ท่สี ร้างรายได้ 30.00 เซนติเมตร ความยาวหาง 9.70 เซนติเมตร ความ
ให้กับชุมชน โดยเฉพาะในอำ�เภอชุมพลบุรี จังหวัดสุรินทร์ ยาวหัว 2.90 เซนตเิ มตร และความยาวจงอยปากถึงตา 9.47
ปีละหลายลา้ นบาท การบรโิ ภคปลาไหลในพน้ื ทส่ี ว่ นใหญเ่ ปน็ เซนติเมตร ปลาไหลจะมีอยู่จำ�นวนมากในช่วงดินท่ีความลึก
การจับมาจากแหล่งน้ำ�ธรรมชาติ ในอดีตปลาไหลหาได้ง่าย 100 เซนตเิ มตร ลงไป และความชืน้ 15.36 เปอรเ์ ซน็ ต์ ความ
และมจี �ำ นวนมาก พบตามห้วย หนอง คลองบงึ หรือในนาขา้ ว เป็นกรดเป็นด่าง (pH)5.097 ค่าการนำ�ไฟฟ้า (Ec)149.4
แต่เนอ่ื งจากการเปลยี่ นแปลงของสภาพภมู อิ ากาศ การขยาย ไมโครโมห์ต่อเซนติเมตร ค่าความต้องการปูน (LR)7.40 ค่า
พืน้ ท่ขี องชุมชนเมือง การท�ำ ลายแหล่งนำ้�ธรรมชาติ และการ อนิ ทรียวตั ถุ (OM) , ธาตอุ าหารหลัก (NPK), ไม่มคี วามแตก
ปลอ่ ยของเสยี ลงสแู่ หลง่ น�้ำ ปจั จบุ นั ปรมิ าณปลาไหลจากแหลง่ ตา่ ง มีแนวโนม้ ค่อนข้างต่ำ� แหล่งน�้ำ ที่ปลาไหลนาอาศัยอยู่ มี
น้ำ�ธรรมชาติมีจำ�นวนลดน้อยลง ส่งผลให้ไม่สามารถส่งเสริม ความเป็นกรดเปน็ ดา่ ง (pH) 5.50 คา่ นำ้�ดนี ำ�้ เสีย (Do) 6.00
การเล้ียงปลาไหลในเชิงพาณิชย์ได้ จากการศึกษาชีววิทยา ข้อมูลหลังมรสุมพบว่ามีค่าเฉล่ีย ดังนี้ น้ำ�หนัก 170 กรัม
การสืบพันธ์ุและการเพาะขยายพันธ์ุเบ้ืองต้นของปลาไหลนา ความยาวทงั้ หมด 52.35 เซนตเิ มตร ความยาวลำ�ตัว 39.90
โดยให้วางไข่ตามธรรมชาติในบ่อคอนกรีตดำ�เนินการโดยใช้ เซนตเิ มตร ความยาวหาง 12.45 เซนตเิ มตรความยาวหวั 3.92
พอ่ แมพ่ นั ธท์ุ ร่ี วบรวมจากธรรมชาตผิ ลการศกึ ษาพบวา่ คา่ ดชั นี เซนตเิ มตร และความยาวจะงอยปากถึงตา 10.99 เซนตเิ มตร
ความสมบรู ณ์เพศเฉลีย่ ในรอบปีเทา่ กับ 5.77 ซึง่ มคี ่าสูงสดุ ใน ชว่ งหลังมรสมุ (พฤษภาคม-ตลุ าคม) ปลาไหลอาศยั ปลาไหล
เดือนเมษายนถึงพฤษภาคมคือ 10.4 มีจำ�นวนไข่ในรังไข่อยู่ จะมีอยู่จำ�นวนมากในช่วงดินท่ีความลึก 100 เซนติเมตรและ
ในช่วง 187 - 962 ฟองการเพาะพันธุ์ปลาไหลนาโดยใช้พ่อ มีความช้ืน 14.17 %ความเป็นกรดเป็นด่าง (pH)5.16 ค่า
แม่พันธ์ุในสัดส่วนเพศผู้:เพศเมียเท่ากับ 1:3 พบว่าปลาไหล การนำ�ไฟฟ้า(Ec) 121.50 โครโมห์ต่อเซนติเมตร ค่าความ
นาวางไขใ่ นบอ่ ทดลองตวั ออ่ นจะฟกั ออกจากเปลอื กไขภ่ ายใน ต้องการปูน (LR)7.30 คา่ อินทรียวตั ถุ (OM) , ธาตอุ าหารหลัก
7 วนั มคี วามยาวประมาณ 1.0 ถงึ 1.3 เซนตเิ มตร มีครีบหแู ละ (NPK), ไม่มีความแตกต่าง มีแนวโน้มค่อนข้างต่ำ�แหล่งน้ำ�
ครบี หจู ะเรม่ิ ลดรปู ลงจนหายไปพรอ้ มกบั ถงุ ไขแ่ ดงหลงั จากตวั ที่ปลาไหลอาศัยอยู่ มีความเป็นกรดเป็นด่าง (pH) 6.35
ออ่ นฟกั ออกจากไขป่ ระมาณ 7 วนั ผลผลติ ลกู ปลาไหลนาอยใู่ น ค่าน้�ำ ดนี �ำ้ เสีย (Do) 6.00
ชว่ ง 58 - 875 ตวั /รัง (วิรชั จิว๋ แหยม, 2551) จากความเข้าใจ ท้ังจากการลงพ้ืนท่ีสำ�รวจบริบทและสภาพแวดล้อม
เกยี่ วกบั ชวี วทิ ยาพน้ื ฐานดา้ นตา่ งๆ ความรดู้ า้ นพนั ธกุ รรมและ ในหมู่บ้านวังศิลา ตำ�บลศรีณรงค์ อำ�เภอชุมพลบุรี จังหวัด
ชวี วทิ ยาระดบั เซลล์ จงึ เปน็ ขอ้ มลู ทม่ี คี วามจำ�เปน็ อยา่ งยง่ิ เพอื่ สุรินทร์เบื้องต้น พบว่า เกษตรกรมีการเลี้ยงปลาไหลหลาก
เป็นข้อมูลประกอบทำ�ให้เราเข้าใจเก่ียวกับการดำ�รงชีวิตและ หลายรปู แบบ เชน่ การเล้ยี งในบอ่ ดนิ ,การเล้ียงในถงั และการ
ชีววิทยาของปลาไหลมากยิ่งขึ้น อันจะเป็นประโยชน์ในด้าน เล้ียงในบ่อปูน แต่ยังต้องการความช่วยเหลือในด้านความรู้
ตา่ งๆ เชน่ การเพาะเลีย้ ง การปรับปรุงพนั ธ์ุ การอนรุ ักษพ์ ันธ์ุ และเทคโนโลยกี ารเลย้ี ง กลา่ วคอื ผเู้ ลย้ี งปลาไหล ยงั ขาดความรู้
(อลงกลด แทนออมทอง, 2554) พ้ืนฐานและความเชี่ยวชาญเก่ียวกับการเล้ียงให้ได้ปริมาณ
นิชาภา เฉตระการและคณะ (2559) ศึกษาชีพ และคุณภาพทสี่ ม�่ำ เสมอ ดังนัน้ ผ้วู จิ ยั จึงได้น�ำ องคค์ วามรู้ และ
ลักษณ์ของปลาไหลและสมบัติทางกายภาพบริเวณอำ�เภอ ข้อมูลจากงานวิจัย มาประยุกต์เพื่อทดลองเลี้ยงปลาไหลใน
ชมุ พลบรุ ี จงั หวดั สรุ นิ ทร์ ผลการวจิ ยั พบวา่ ขอ้ มลู สณั ฐานวทิ ยา

เลย้ี งปลาไหลในบอ่ ซเี มนต์ทเ่ี ลยี นแบบธรรมชาติ ขอ้ ดี ทาการปรับ ค่าความเป็ นกรด -ด่าง(pH)ของบ่อให้อยู่
ในช่วง 6-9 (วไิ ลลกั ษณ์ กจิ นะพานิช, 2531)ซ่งึ ผวู้ จิ ยั
ของการเลย้ี งในบ่อซเี มนต์ยงั สามารถควบคุมปัจจยั ใน ได้ใช้ต้นกล้วยสบั ในการปรับค่าความเป็นกรด-ด่าง
366 บ่อไNดicอ้ hยap่าaงCงh่าeยtrแaลkrะaสnา,มNาuรnถtiyสaรMา้ งaรnะeบecบhนotิเ,วCศhใoนoบjit่อSไaดra้ pak, Aree(pKHra)isกoาoรnเลอื กต้นกล้วยในการทดลองJคSรcงั้i นT้ีeเนch่ือnงoจl าMกSU
เหมาะสม โดยการวจิ ยั น้ี ผูว้ จิ ยั ไดน้ าดนิ และปลาไหล เป็นวสั ดุธรรมชาติและหาได้ง่ายในท้องถิ่นและแช่ต้น
บจ่อาซกีเแมหนลตง่ ์ชทกุ่ีเลชียุมนจาแกบอบาธภรอรชมมุ ชพาลตบิ ุรขี ้อจดงั หี ขวดัอสงรุกนิ าทรเรล์ มี้ยางใน 14กลวนั้วยจสาบักนน้ัน้าใจนึงทบ�ำ่อคซวีเามมนสะตอ์ทา้ิงดไบวอ่ ้จดนว้ กยนว่า�ำ้ เคป่าลค่าวแาลมะตเาปก็นบ่อ
บใ่อชซใ้ นีเมกนารตท์ยดังลสอามง าโรดถยคกวาบรใคหุมอ้ ปาัจหจาัยรตใน่างบช่อนไิด้อเยพ่า่อื งศงกึ่าษยแาละ ใหกแ้ รหดง้ -เดป่าน็ งเ(วpลHา)3จะวอนั ย่ใู นช่วง 6-9 วดั ค่า pH ทุกวนั เป็น
สถามึงผารลถขสอรง้าองราะหบาบรนทิเ่ีมวีตศ่อในสบม่อบไัตดิ้ทเหามงากะาสยมภโาดพยขกอางรบวิจ่อัยนี้ เวลา 14นำ�วดนั ินจทา่ีไกดน้จนัา้ กจแงึ ทหาลค่งปวาลมาสไหะอลาชดุกบช่อุมดบว้ รยิเวนณ้าเอปำ�ลเ่าภอ
ผเู้วลิจ้ยี ัยงไแดล้นะำ�กดิานรแเลจระญิปลเตาิบไหโตลขจอางกปแลหาลไ่งหชลุกในชบุม่อจซากเี มอนำ�ตเภ์ อ ชุมแพละลตบาุรกี บจอ่ังหใหวแ้ัดหสงุ้รเินปท็นรเ์วโดลยาเ3ติมวดนั ินลงบ่อซีเมนต์ตรงข้าม
ชซมุ ง่ึพจละบสรุ าี จมงัาหรวถดั ใชสรุเ้ ปนิ ็นทแร์นมวาใทชาใ้ งนใกนากราทรดพลฒัองนโาดแยลกะาสรง่ใหเสอ้ รามิ หาร รูระบายน้ำ�ปนราะดมนิาณทไ่ี ด3จ้0ากโิแลหกลรง่มั ป/บล่อาไห(Fลigชuุกreชุม2อ)านเภ�ำ อนช้�ำ ทุมใี่ ช้
ขตออา่ างงชชบนพี่อดิเใลหเี้ยพเ้ กงอ่ื ษศแตกึลษระกากรถใางึ นรผเพลจขน้ืรอิญทงต่เีอต่อาิบหไโปาตรขทอม่ี งตี ปอ่ ลสามไบหตัลใทิ นาบงก่อาซยีเมภนาพต์ น�ำ้พจลาบกแุรีหจลงั ง่ หธวรดัรมสชรุ นาิ ตทโิ รด์เยตกมิ าดรนิวดัลคงบ่า ่อpซHเี มอยนูใ่ตน์ขชา้ ่วงงเด6ยี.5ว-830ซ่งึ
ซใหึ่งวเ้จตกั ะษถสตปาุ มรรกาะรรสถใงนใคชพ้เ์นื้ ปท็นีต่ แอ่นไวปทางในการพัฒนาและส่งเสริมอาชีพ หแเผอทตยกัากนเสนปกู่ใ่หตาโิาน้ำ�็นนลบามนเลก�ำ้กกกชา้างมอรณวรรบทยีคมัดาถ่อ่ฑีใใู่จ่า/-อชนซบด�ำ์ทยp้นชีเน่อ่าป่ีมHู่ไ้่วงาวลนดวองจนตาาต้ยา4ส(ำ�่ง2์ใกใู่ก-าดหน6แกมรกนิ้พชหวมหาิโตว่้น่าลรลครงรถกดอื่งว46งอรินธบข.9ัมยห5รมา้-ค/ูไ่-รร1าบม8ดุมือม1ป่อก้ สมซชร(จบัูงกพะงล่ึาะกรมอรตพทักูรวมยาิโบำ�ะิษ่าณค่ดใูใบ่อน,หว1ยไาบเ2้ป1ว1กยกค5้ล0านณจ34ุมาร้ะาเเ8มฑววทจซ)(ลันดัรกำ�์เนFพญินคใาiตหจg่ษิ่ืารอเิเาuป้ตทคมง,กrลบิจปว่eตีน2าโาารล5ัน้2ตตมก4า)นชาใ8สยา้ำ�)่
เพ่อื ศกึ ษาผลของอาหารทม่ี ตี ่อสมบตั ทิ างกายภาพของ ปลหาาไกหนล้านมาคีล่างไpปHเพตา่าะเกลี้ยวา่งใ4นบหอ่ รซอื เีสมงู นกตว์ทา่ เ่ี 1ต1รยี จมะไทวา้ อใหัตป้ราลกาาร
ปลตอ่ ายยปลแาตไ่หาลก3อ:1ยู่ใเพนศชเ่วมงยี 43-6เพหศรผือู้ 19(-F1i1guจreะท2า) ใใหชต้ปาลขา่าย
วบัตอ่ ถเลุปย้ี รงะแสละงกคา์ รเจรญิ เตบิ โตของปลาไหลในบอ่ ซเี มนต์

เพ่ือศึกษาผลของอาหารที่มีต่อสมบัติทางกายภาพ
ของบอ่ เล้ยี งและการเจรญิ เตบิ โตของปลาไหลในบ่อซีเมนต์

ปิดเ จปราิญกบเ ต่อิซบีเโมตนชต้ า์เพเ่ือทปน้อ้ างลกงันบศ่ อัตซรูตีเ มามนธตร์ ใรหม้ชพา้ นตดิขิ นองมปาลา
(ไตทอบเ จปหยอ่อำ�กไเกปไปาน็ ลพใู่ในหซหกโิารานหเนาลีเลกะวลกรดทม้พาะมกลนาสบงัแโน่ีเื3ชราราลานลัง่อลตส:ใมณัแกยง่้ี1เ้ี6ซะนงั์ขแกลงาพโเเบี เพน้ัเจดะใร1กมตดพรน่อพงเ้ต0ยกัตานือกลศเบอวมงรกทลนี้ยตเาเแนาธิ่อซทีาี้ย่มอง์เรงสีแซทรพนปบี่งไยปีแชงปไเี่ีวตลงั่อื1ส(มมล่ตลFฝ้3าเปิ งน่่เ้นอ่3อเมiไนจg้ลอเยหตกยทตแวรuพอื งนท์ลลิญนาลรrนักกศe้�ำว้ใกเ่ะี้ ทานเนัใตบผยไจาตส3บ�ำ มบศรสอู่้ราิบ)่ผเ1่ยีอค่ต่เอับัยลกโปทกั มวซยทใรทตน(นล�ำตรูตไFีเำ�ทิง้ ันก้อมยว่ีกบiใาไขgาาหยน้นวนามช้ันอuรใใู่ร้ใ้ปานตธวเตตตrนหั เปปeล์้มาลราอถ้รบ้ปาทรลลที้ยีกา2นนุ อ่ ไมีย่ลางกุกากุ)หทบซปใไชนราาๆทลช่ีา้ีเหทลรานไม7่นอ2ไต้ ปตาหลด้�ำมนจเไาทวนขลิลนกลก่ ตาหขนอ่ัออุกาอื่านินไ์ปล่ายงลงรๆงมอวร(ยปเจไปงจะาน่ตก5มปา7ไลามลหรกิค่นิปดกา2าาาีขยวจวณรนั้ันมะร)
Figure 1 Map and location of eel’s habitats (*) 14อาวหนั าขร)ัน้ เตปอ็นนเทวล่ี 3า เ6ตรเดียอืมนดิน ใสด่ นิ ด้านเดยี ว ในบ่อซเี มนต์
Figure 1 Map and location of eel's habitats ( )
ที่เตรียมไว้ บ่อจะมีรูระบายปิดเปิดเพ่ือปล่อยน้ำ�ท้ิงได้สะดวก
การใส่ดิน จะใส่ตรงข้ามกับรูระบายน้ำ� นำ้�ที่ใช้เป็นแหล่งนำ้�
วิธดี �ำ เนินการวิจยั กหธราล5รรังมเขจลชานั้ีย้ ากตงตนปอนิ ้ันนล�ำ้ กนาคดไา�ำลหงผรั อนเลกังล้ีแตขข้ยี ลบั้นนงั้ะชตปตกวอลรอานอานงทไวทดหาี่ ่4ีว้ง1ลยลพใผเงนลกั ใา้ บนอืบขก่อบ่อาวทซซ่อกซาีเเี มมอ่เีเลมนนนในตเตนทต์ท์มกน์ทีเ่ กาี�ต้ำ ี่เรลาตรเงรยีลรบทมียย้ี อ่ ดมไงซวปลไ้เีวอ3ลมเ้ งาพนวันตือ่ ์
ขั้นตอนท่ี 5 ปล่อยปลาไหลลงบ่อ การให้อาหารในเล้ียง
การเตรียมทอ่ ซเี มนตท์ ดลอง ปลาไหล จะให้ในช่วงเวลา 16.00 น.-17.00 น. (นิชาภา
บ่อซีเมนต์ที่ใช้สำ�หรับทดลองมีขนาด 63x45x45 เฉตระการ และนันทิญา มณีโชติ, 2562) ปริมาณในการให้
เซนตเิ มตรรปู ทรงเปน็ วงกลม มรี รู ะบายน�ำ้ ดา้ นขา้ งบอ่ ซเี มนต์ อาหารคือ10 เปอร์เซ็นต์ ของน้ำ�หนักปลาไหลโดยให้ 2 วัน/
เพอ่ื ใชร้ ะบายน�้ำ ทงิ้ ถกู วางบนยางรถยนตเ์ พอื่ ปรบั อณุ หภมู ขิ อง ครงั้ หากวนั รงุ้ ขนึ้ อาหารเหลอื ใหต้ กั ออกและตากไวเ้ พอื่ ใชใ้ หม่
ดนิ และสงิ่ แวดลอ้ มภายในบอ่ จ�ำ นวน 9 บอ่ การทดลองเปน็ บอ่ ในวันถัดไปได้เพ่ือให้น้ำ�เสียช้าลง จึงทำ�ให้ระบบนิเวศน์ดีข้ึน
ซเี มนตท์ ซี่ อ้ื มาใหมย่ งั ไมเ่ หมาะสมในการเลยี้ งปลาเนอ่ื งจากคา่ โดยสงั เกตจากสขี องน�้ำ และไม่ไดก้ ลิ่นสาบดนิ หรอื กลน่ิ โคลน
ความเปน็ กรด-ดา่ ง(pH)ของน�ำ้ ในบอ่ วดั ไดท้ ี่ 11-12 จงึ ท�ำ การ
ปรบั คา่ pH ของบอ่ ใหอ้ ยใู่ นชว่ ง 6-9 (วไิ ลลกั ษณ์ กจิ นะพานชิ ,
2531) ซง่ึ ผูว้ จิ ัยไดใ้ ชต้ ้นกล้วยสับในการปรบั คา่ pH การเลือก
ต้นกล้วยในการทดลองครั้งนี้เน่ืองจากเป็นวัสดุธรรมชาติและ
หาได้ง่ายในท้องถิ่นและแช่ต้นกล้วยสับในบ่อซีเมนต์ท้ิงไว้
จนกว่าคา่ pH จะอยู่ในช่วง 6-9 วัดคา่ pH ทกุ วนั เปน็ เวลา

และกรองดว้ ยผา้ ขาวก่อนเทน้าลงบ่อซเี มนต์ หลงั จาก สงั เกตจากสีของน้าและไม่ได้กล่ินสาบดินหรือกล่ิน
นัน้ นาผกั ตบชวา วางลงในบ่อซเี มนต์ท่เี ตรยี มไวเ้ พ่อื โคลน
กาVรเoลl 4ย้ี 0ง.ปNลoา4ไ,หJuลly-ขAนัu้ gตuอstน2ท02่ี 14 พกั บ่อซเี มนต์ทเ่ี ตรยี ม Effects of different food on physical property changes of 367

ponds and the growth of eels

การวิเคราะหส์ มบตั ิทางกายภาพของบอ่ ซีเมนต์ 2.3 สดี นิ โดยเทยี บกบั สมดุ เทยี บสี
(Mumsell BooK of Colour)
1. การวเิ คราะหค์ ณุ ภาพของน้าก่อนเลย้ี งและหลงั เลย้ี ง 2.4 อนุภาคดินโดยใช้ไฮโดรมิเตอร์คานวณ
ในชว่ งเวลาเชา้ ดชั นีคุณภาพน้าทท่ี าการตรวจโดยว
เคราะหใ์ นหอ้ ปฏบิ ตั กิ าร เปอร์เซ็นต์โดยน้าหนักของทรายทรายแป้ง และดิน
เหนียวโดยใหส้ มการดงั น้ี
1.1 ทดสอบค่าความเป็นกรด-ดา่ ง
(pH)โดยใชว้ ธิ ี Electrometric metFhiogdure 2 Cement ponds for using faming eels
Figure2.Cement pond1s.2foทrดuสsอinบgคา่ fอaอmกiซngเิ จนeลeะlsลายน้า วหเิ ลคังร%RCนTใคTเาลชา11rrวะs้ียeeทเ้หiบคคlลงaatแีใ์ออืื+ค11กใย้ีttนรนmmc..าุมกกH1งหlชaรกeeา)yก้อ่yววทรdnnุงง้โา=งเิเrดปttดคปรเo21โ(วสฏวยmลรRปคคลอิเบิาย่ีก1eอืืราคบอ+ะนัตtาเตกeหรCคชจกิกรrานี่าลส์1า้าใาxละขคกหดุ่รมม1หุ่4อวมัชหบ0้ทCาง์0คน0ทตัตอม๐ไ่ี%ุณ)ีควดเ/ทยิัเ่ีไ5ปปุณอภส้รา0ได็็นนยงบัภาดข้ก่ารกพFาทอมงรัาบพ๐ทขาดบุนัยขนหห่อี-เอภ4ด้ำาป5งาง0าอ่าทน%ดรลพงนยี่ทำ้นาจิอืขา(ำกาสตมกกpอทก่อวัาHออดงแีาอนกบอา)รรทยเกไหตกอ่โ่าลุ(มบดร1ซางี้ยว่นย)ทรเี งจมใส่้ีอ(แช4โนอายด0้วลเตายกิธะรี์หว็จ่าราูป3ร
กจRาาaRงอ3นรnด6ำาวdaวใเnoาหนภตdmงD(ใ้อัวอDoนแาe3iชวmizกหทผsm6ุมeาากวsาiี่ไนazรพdงoรตดาาneยlแแกงร้จvลัวdDdอ่ลeแวผาาบ;ท2ยะedกาผรนุBDร.พสs่ีงไแีทoนOกeลiแักดหgxคจกาดsDาผไyั้ลnจงุณยiวาgร)gลนห่ง)โาส้เรภeทnธปดอกวากทn1า)รร็นยดัรดาง;.พรแดอใ3วรเลรสDมชวขหนทลิทวุบรอOชลว้อทอดบิดนลาาธงิ)งรสรงร่ลตทงแีดโยี5อแว3วิบอธดนริบ-์บมบม์(ย้งารกวบDBคพใบนใร่อันพนia่าชoัวนมนCอyว้ชcัังนCแธเอชธhิศR่ลวBล์ุปRกeธีายิล้ีงOADะลmซุ์DเงาตทปzDดาเแิiiาำิจ(บcdไืลตอลcกa(นห้าะำนาcMoาlาทหลบนomรกOoไจ่ีนลชลmุมวdxหลุpงัศง่าั yiภงัpชเflนจรgieลลcศlพีาำีณาำา้eetย้ีaนพeหิลนใntงtรชileันนาoวใาyง้นlnนกัคธy์์ Elec%%trocmคlaeวytา=riมc(Rชmsน้ื e+tไChม2ox่สd1งู0ก0)ว/5่า011% (Inteqc112, (I2n)teqc Feed
ตกุมาเดซบภม้วเีลียมายศพนเ31ชรคตนั0ว่ณีรจ์แ5ธงื่อำาตรเุ์งนCว่ลมงชวละOคา่ังนTาน์อพเr2ชe4ำ้าาก.ั าa้1หเตไtภmนดวั ควอช/ัักeวใบ้ ชนnนา่อ2tมคีุมถอุณชจพงัตตัาำน้ื ภลำานรใ3แาาบนวพกหนวดุรานนนนัีิ รจ3้า่งปปงทันนซลหลท่ีำาาอ่ำา้ าไปวา/ยปTไกดลั rหอ1าาสeบร:ไลa3รุตหทtทนิmรเลอ่ีพวไ่ีทใeณุ จดศสnรผห่ลม้tใ์ งู้ภนใา1ไหูมงเปตดอ้ดิ ใวัา1อืนใเห0หนพบ3าศ้่อร-
อา3หาประเ3ภวทันปรแิมลาะณท1า0กาเปรอชรัง์เ่ ซน็น้าตห์ต่อนนัก้ำาดห้นวักยตเัวครใ่หือ้องาชหัง่าร Co.,1L.2td,ทTดhสaอilบaคn่าdอ)อกซิเจนละลายน้ำา (Dissolved
ซน้าีเมค2หวนนวบนั ตักค/อ์ทคุมุณ2ร่ที)้งั หตโTาดอภrากยeามู แาหกaิหร21าtาmปร.0นร2ใ5e่รงห3คnกบั C้หปวt่อ๐ค1อรานยค่ะามจเสืคทอภหาดกวจ่ีทนทลสาะดาุบุ่มมนแังเกทนเาปนρปา่ี้ีปไ่ลนร=ด็ นอื ลร้รกWกาวับอไมรsหอห/ขดVกอลอs-ยดงไสดป่าดินงเทลเนรยุ้ีบียางไบใ(ปอนราอบ้อหบย่อาทร่ี วoสxธิาyรี 5gอCRชC8เT-eลินDวั2Sr่on%eย้ีทโa;.คคมa,งรyDออืื12งยีtคปLmB..O ์3Hวtกลค(Od)eBาyทาณาุ%%,DโndมiรดดoดTภsเrtชcสsoปุก3ยihาlhคamอtน้ืลใพ=aenชบอโืย่ีeไmiขdป้ว(lคกนมta%=อeธิiา่รcจลส่n1rงีอsaตาAด0ุ่มdงูขiอlกlน0ีzนิกt)ทอOก+i-กdวงCcซใ่ีx2(ตอ่่าlห%yMเ๐ิa5นวจัgyอ้1เs%oอนเeปiลา2d)ยlnท็นtยี้หi%+-า่fไจี่iDงccงา%ขลุFแalลeรa(ช๐มลtcะFmyลขiพีolะ2นัaiอaอsnห)ใyชnงชhยล4ดdวัใ้่งั%นFโิอเ;มลกiตาrBย้ีงากsวหั Oงรtอา,าใยDยนก((รIอ่ 34)า่nชไสย))งโtมว่ าeสดลง่นเลqะยเร2ชาcใ้อจ็ชยา้ ยFร้ ปูกeeวใชdา่ ้
Tอกr่อัตeสคTนรaาำhวานtหaาmกามiรlaปeับาชnnรืน้เลdลtปไา)Tย้ี มจไลrง่สeหาก่อaูงนุ้งลกtยmวใโวสปeน่า1nล่ร31:tตง321นีคไซ%ปเอื ้า4พกใ(0/IนลTศ%nมุ่rบtผeeทไ่อqู้aขไี่ c1ซดtม1mร้เีนั1ตมบั e25อนัวn,%าtเIตหnมพ์จtกากีeศราาqาจนกเcรมมไวFใอมียนหeาน่ หeอ้อ้43dายารตCกหสแวoวัาำาตา่.เ/ร,รบ่ล3จ็L่อ3ะรt%dปู ,
ดชั นเคีมณุอ่ื เภทายี พบนค้าำ ่าทเปี่ทอาำ รกเ์ าซรน็ ตตรท์วจรวายดั เปอรเ์ ซน็ ตท์ รายแป้งและ
คปเปรรองLส8ั้ะtาำรเd%ไหภ์เ,ดซรTทคร้บั น็hบวั เaไตาลอiดมTย้ีl์ตaาชrง้รnห่eอป้ืนบัdaานลไ)tอรmม้าาาดส่หe3หุกงูnปนกtา3โรวักครปะ่าอืตทรเกตภ1ัวด2ลีนทขล%มุ่ ด2ออท5ง(งังใ่ีF%นหทแisอ้้ีุตกไhาข่ลบหFมะ่าอiันrบรsใลt่ห4อ,อ%ใI้อยnนาtอกeปหาาqหรกcาิมาไรFมราeสน่2ณeาำ อ้ dเวยร1Cนัจ็ก0รoว/ปู.่า, เปอรเ์2ซ.1น็ คตวด์ านิ มเหชน้ื ใียนวดแนิลว้ นนาำ าไตปวัอเบลทขอี่นณุ้ไี ปหเทภยมูี บิ 1ก0บั3-ต1า0ร5าCง O
สามเห2.ล2ย่ี คมวสามหหรบนั พาแจิ นา่นรณรวามปขรอะงเภดทนิ เน้อืำาดไปนิ อบท่อี ณุ หภมู ิ

105 C๐ จากสมการ 2.5 การหาอนิ ทรยี วตั ถุในดนิ
โดยใช้ชุดตรวจสอบอนิ ทรียวตั ถุในดนิ ภาคสนามSoil
(Organic pM=attWers;/OV2Ms.6) ทดสอบความเป็นกรด-ด่างโดย
ใช้ pH meter

AB C

Figure3. A : Bubble nestsFiogfureee3lsAB: Bu: bEbelel neegsgtss of eels B: Eel eggs C:Baby eel
C:Baby eel

การวดั อตั ราการรอดและน้าหนักของปลาไหล

368 NichapaChetrakran, Nuntiya Maneechot, Choojit Sarapak, AreeKraisoon J Sci Technol MSU

2.3 สดี ิน โดยเทยี บกับสมดุ เทยี บสี (Mumsell BooK การวเิ คราะห์ขอ้ มูล
of Colour)
2.4 อนภุ าคดนิ โดยใชไ้ ฮโดรมเิ ตอรค์ �ำ นวณเปอรเ์ ซน็ ต์ วิเคราะห์ความแปรปรวนทางเดียว (One–Way
โดยนำ�้ หนักของทรายแป้ง และดินเหนียวโดยให้สมการดงั นี้ Analysis of Variance (ANOVA)) เทียบค่าเฉลี่ยระหว่าง
กลุ่มทดลองตามวิธีของ Duncan New’s Multiple Range
%silt+clay= (R1+C1x100) /50 (1) Test (DMRT) กำ�หนดความเชื่อมั่นทางสถิติที่ระดับ
R1 คอื Hydrometer ของตวั อย่างท่ี 40 นาทีแรก ความเชอ่ื มั่น 95%
นาทแี Cรก1 คอื การเปลยี่ นจาก C๐ เปน็ F๐ ของดนิ ตวั อยา่ งที่
40 ผลการวจิ ยั และวิจารณ์ผล

% clay= (Rs+C2x100) /50 (2) ปจั จยั ดา้ นอาหารที่มผี ลตอ่ การเจริญเตบิ โตของปลา
RS คอื Hydrometer ของตัวอยา่ งละ 2 ชัว่ โมง ไหลนาท่ีเลี้ยงในบ่อซีเมนต์โดยทำ�การดัดแปลงลักษณะทาง
2Cช2 ว่ั คโมือง การเปลี่ยนจาก C๐ เป็น F๐ ของดินตัว กายภาพภายในบ่อซีเมนต์ สำ�หรับอาหารท่ีใช้ในการเลี้ยง
อยา่ งละ ปลาไหล เกดิ จากผวู้ จิ ยั ไดล้ งพนื้ ที่ บา้ นวงั ศลิ า ต�ำ บลศรณี รงค์
อำ�เภอชุมพลบุรี จังหวัดสุรินทร์ และได้สังเกตการให้อาหาร
%silt= (%silt+clay)-%clay (3) ในการเล้ียงปลาไหลของเกษตรกร ซึ่งได้พบว่าชนิดอาหาร
ของปลาไหล คือ หอยเชอรี่ (เป็นอาหารควบคุม) อาหารจม
% sand=100-(%silt+clay ) (4) สำ�เร็จรูป อาหารลอยสำ�เร็จรูป ซึ่งผู้วิจัยได้ใช้ในการดำ�เนิน
การทดลอง สำ�หรับบ่อทดลองเป็นบ่อซีเมนต์เป็นแบบกลม
เม่ือเทียบค่าเปอร์เซ็นต์ทราย เปอร์เซ็นต์ทรายแป้ง มีขนาด 63x45x45 เซนติเมตร เนื่องจากบ่อซีเมนต์ท่ีนำ�มา
และเปอร์เซ็นต์ดินเหนียวแล้วนำ�ตัวเลขนี้ไปเทียบกับตาราง ทดลองเป็นบ่อซีเมนต์ใหม่ยังคงมีความเป็นด่างจากปูนสูง
สามเหล่ยี มสำ�หรับพจิ ารณาประเภทเน้อื ดิน และจากการทดสอบ พบว่า มีความเปน็ กรด-ดา่ ง(pH) ทงั้ 9
2.5 การหาอินทรียวัตถุในดิน โดยใช้ชุดตรวจสอบ บอ่ อยู่ท่ี 11-12 จึงต้องปรับใหม้ ีความเป็นกรด-ด่าง(pH) ใน
อินทรยี วัตถใุ นดนิ ภาคสนามSoil (Organic Matter;OM) ชว่ ง 6.5-9 เพอ่ื เพมิ่ อตั ราการรอดของปลา การปรบั บอ่ ซเี มนต์
2.6 ทดสอบความเป็นกรด-ด่าง โดยใช้ pH meter ผู้วิจัยใช้ต้นกล้วยสับในการช่วยลดความด่างของบ่อซีเมนต์
โดยน�ำ ต้นกลว้ ยสับ ใสบ่ ่อละ 5 กิโลกรมั ใส่ตน้ กลว้ ยสับในบอ่
การวดั อตั ราการรอดและน�้ำ หนักของปลาไหล และนำ�น้ำ�ใส่ในบ่อให้ล้นบ่อ เมื่อเวลาผ่านไป 14 วัน ค่า pH
ปลาไหลนาทุกตัวถูกช่ังนำ้�หนักการเจริญเติบโต ท้งั 9 บอ่ ลดลงอย่ใู นชว่ ง 6.5-9 ซึ่งค่า pH ทสี่ ามารถเลย้ี งปลา
ทกุ ๆ 2 เดือน จ�ำ นวน 3 ครงั้ เปน็ เวลา 6 เดือน เม่ือสิน้ สุด ไหลในบอ่ ซเี มนตไ์ ด้ หลงั จากนน้ั ลา้ งบอ่ ดว้ ยน�ำ้ เปลา่ แลว้ ทง้ิ บอ่
การทดลองทำ�การคำ�นวณการเจริญเติบโตประสิทธิภาพ ใหแ้ ห้ง 3 วนั จงึ ใส่ดิน 30กิโลกรัม/บอ่ ผกั ตบชวา 2 กิโลกรัม/
การให้อาหารแต่ละชนิดต่ออัตราการรอด (Survival Rate ; บอ่ เตมิ น�ำ้ จากแหลง่ ธรรมชาตใิ ห้พน้ เหนอื ดิน 10 เซนติเมตร
SR),น้ำ�หนกั เพิม่ ข้นึ (Weight gain) ตามสมการดังตอ่ ไปน้ี ค่า pH เมื่อเตรียมบ่อซีเมนต์เรียบร้อยแล้วทิ้งบ่อซีเมนต์ไว้
อตั ราการรอด (Survival Rate ; SR) 3 วัน เพื่อความสมดุลของระบบนิเวศน์หลังจากนั้น ปล่อย
SR = จ�ำ นวนปลาสดุ ทา้ ย x 100 ปลาไหลด้วยอัตรา 4 ตัว/บ่อ การเลือกปลาไหลเป็นปัจจัย
จ�ำ นวนปลาเร่ิมต้น อีกอย่างหนงึ่ ทม่ี ผี ลตอ่ การเพาะเล้ยี ง
การศึกษาผลของอาหารท่ีมีผลต่อลักษณะและ
นำ้�หนักเพ่ิมข้ึน (Weight gain) = (นำ้�หนักปลา คณุ สมบัตทิ างกายภาพในบ่อเลย้ี งปลาไหลได้แก่อุณหภูมิ ดนิ
ทัง้ หมด/จ�ำ นวนปลาทง้ั หมด) น�ำ้ ภายในบอ่ ซเี มนตท์ เ่ี ลย้ี งปลาไหลแบบเลยี นแบบธรรมชาติ
การเปลยี่ นแปลงสภาพอากาศ ในแตล่ ะชว่ งเดอื นหรอื แตล่ ะวนั
(วมิ ล จันทรโรทยั และคณะ, 2535) ทำ�ให้เกิดการเปล่ียนแปลงของอุณหภูมิอากาศและอุณหภูมิ
น�ำ้ การเปล่ียนแปลงของรงั สีดวงอาทิตย์ ความเรว็ ลมความถี่
เป็นส่ิงที่สามารถวัดได้อย่างชัดเจน และอุณหภูมินำ้�ตาม
ธรรมชาติจะแปรผันตามอุณหภูมิของอากาศ (Vass, 2009)
ดงั น้นั เม่อื มีการเปลย่ี นแปลงสภาพอากาศจึงมผี ลต่ออุณหภูมิ
น้ำ�และคุณภาพน้ำ�อื่นๆเช่น ในบ่อเล้ียงปลาไหลแตกต่างกัน
ไปในแต่ละวัน เม่ือเปรียบเทียบอุณหภูมิในบ่อเล้ียงในหน่วย

Vol 40. No 4, July-August 2021 Effects of different food on physical property changes of 369  
การทดลองมี อาหาร 3 ชนดิ รวมท้ังหมด 9 บอ่ พบว่าช่วง
เดอื นกมุ ภาพนั ธ-์ กรกฎาคม 2562 ทกุ ทรตี เมนต์ (Treatment) ponds and the growth of eels
อ ณุ หภมู อิ ยรู่ ะหว่าง 29-34 องศาเซลเซียส การทดลองมีแนว โน้มลดลงและเพิ่มขึ้นของอุณหภูมิน้ำ�ไม่แตกต่างกันและมี
แนวโน้มไปในทศิ ทางเดียวกัน (Figure 4)

39Temperature Temperature Initial  Temp  Temp ext
37 Initial  Temp  Temp int
5 10 15 2rd month Temp  Temp ext
Graph13.5Temperature 2rd month Temp  Temp int
4th month Temp  Temp ext
33 4th month Temp  Temp int
31 6th month Temp  Temp ext
29 20 6th month Temp  Temp int
27
25

0

u theFpigounrdes4 Temperaturein the ponds during 6 months period

Figure4.Temperaturein during 6 months period
คา่ ความเปน็ กรด-ดา่ ง (pH) คา่ ปรมิ าณออกซเิ จน ลดลงและเพม่ิ ขน้ึ ของคา่ pH 7.64 อยรู่ ะหวา่ งชว่ งคา่ มาตรฐาน
ทค่ีล่าะคลวาายมอเยปู่ใ็ นกนรำ้�ด(-DดO่า)ง(แpลHะ)ค่าาปปรริมิมาาณณออออกกซซิเิจเจนนทที่ ี่ มกอช.(72.5647)อคยือู่รpะHห7ว่า6.ง5ช-่ว8งคา่่าปมรามิ ตาณรฐอาอนกซมเิ จกนอทชลี่ .ะ(ลา5ย7) คือ
บดTคก 3โค(จทวคสคจกใดรหจลเกอดaอลุืวา่าร่อปไินตตีาอลุ่อารอยb้วาตืงีลาวะทินซลรากทกมเรหlอิเรยทนวลงนราลัีเeทมTTมมยีท่มดอเตีเัลนดักมอนrrเราขทนลรลนee1บนลนลเดษอะตาีไ่aaยเ้มมียวำ� ตย้TีรอตเTเย้ตีttฮขลลหอณดเจmmนขล์ยทอ์งraียง2ม์์ดงโeอา้กมาับee้นี้ายตตสb์กยยaีดส์้วกnnนทVกงยมรพง์ขขtา่งูltt1ยาบmู่eูรงใ12ทมสaิจี่ตตงอสาโบ้นTรอ((นสเeทๆlนูงีBBดงใ่ราu์ดุจpnวaแาทุดขสนมee่ีสะนตeีงHtน่าbยห1ffคนุพดภooดีคคอรpชplเํ้า.oาวerrอื7คูวมHปาใeeาHออื(ลงืนรf.หน))ดัวนโพือ2(นขสตทท1อp7ิดนDหนทคไิ1ทชิอหค.่าอH.ตภรรงลก6้่วนม,่าOมร่งีวคอนงตคตี,ีก์ท9ลยาีชตD2่นวัากา่แี)า่ก่ppเวเกาพกม่5ีตยันคเOมามอHHมแยมร3า,พก�เำ่วษpิดรค,นคนปรน1สเกลาHาาลก77บBณทลเ7)ทวpตน็มดุตตร..าใะปันด232HO.้ดียทวคเเกาิ1์ว์เนร์์61คปม็ลนปล่กาDอิ1ืรมดงตทแ1พรื่อน็ทง่าน็ดอทสปจลิี1ขเลดูคปเแบiกทงปหสคม่รีnปงอ่ินปอละลทรล่วาตีง่ิี่ขมทรง่า็รรีนะpงดtา่าทอคระือเกhียีคิอทบ่พีมมอpH-ตีไเกดeงบ่ีาวดบ(วคพิHงนอ่หมง่ีเAาารตา่่งราSตา่มเpา่าแ7บตเอCนงมณทบีิ่งลt่ามดpล6oมคานa.7ขF์อหออิช.ียอP26ขงnHใี้ยnมเ5Sวห.ตเออนลHdค3กนปกบ9-d,นป้ง,ึแา.ลท์2งๆaรงั86อปใไ7ใม็ทนบ0น็สrขนเwําหตี่pือฮหd0ล.ลเก1วาต่ดกอิควอH4กa้ทป่าํโดย5้ีทา้โร,)ำ่�ซt6งดิบตอรสนซัืร็นรไลงe่า2หสรคหดาิสดรม้หดุเะrีพกข1ีเตงาุดนบจ่างลเูแลมก--ค)bรนขบอ่ําบจคสดด่วเถาลในดาeนอpสืม่นวนดงุอยืถยอว่ระงึาา่f-DทHoทุตดยอ่อื่างงงงึ .rO่ี์ิe33...(a03mคทกปอข2 อ4ป00n5.ยนิ้ึนgณุารอ่รd13/ริมิมู่ใทซคl0ภ)นใ8aาา-่าเีรห)fา6นมณณียt้อDพeใ.นำ�้ทปคซตคอรกล(pป1ใ์นออาrDOนนะHต0ยดา่า่ล้อาลรีเหกออส(fหน�้ำOมโเ์aDงมใู่าิลงากาไากmมดฉBDไน7�้ำr(สวมงรOนกรไ)งาซAดmซ.ยOบgล,ทO่าทเถแ่หแณCแ้เิ()า<ติเก/กเiสยั่ีง.BจตตดlจnDง้ัFติลกรปลาs4์โเณอมนSสคอ6g5Oนิกลทtปใะร่คิจ็ดaนm,ายอ(ท.มอบตณุชทเDเฑnา่น็e2า5pาลมgยพูใ่8งสกล่ี่า0dแ-่ีจีต้ใeั)ง/สนก>ย้ีภชนlม0์aง)pะกน-ุ่ิลlงซนม่ิกทงิ่ิ4s0เงrคกกน.ลพี้Hาาdินใกท)ทา8กดเวขิา.่าาันาิดนตาพ,บ0จณท0รบ่ีว้่โยีบายน้งึโรไคร5กนวBDนเนยรด่งรกมอฑภ่ใงคฐล)า่p่าียาOบอทO้ํ้ยมยาหย่แาบาา์ม่า้pปีรย์ตาคอBไมDู่ใต่อยเล่ีนอ้พาทหmนอ้ดพอา่OรงกแีกะภยตาDคานงมขดDดิลกคมแ45้Dมลติ่รหรสกาDO..ณุคะ�ำ้่าอลแีา71ก้(วคOฐ่าตาขmพาล00าท่าOนณองาง่ยคย(่า่ภราBรน้ึgรปปามกีใ่นขนวงงะใ่าทอ/อOหอาทอlยนัชรแีชโหไนครอ)้ำ�ยพนา้ท่อีะDใมยนpน้ใมสงทัุณิว้งีพทเหนหู่ใ้มรกสนHร่ว่าูด่ิแทนาาานี่ภเาบใกเงะ้โทางซก้าํณราตอื,้ลํsนพาบนนาาสหวรtม3อทนัง้ีรทเิDกยบaพิม่ถรม้อถ้ํา่าจตวnนิชาง้-ิยอ่งตเพเ่ึงขีOลน<ิตอ(d4นา่ช่ลาบคค่นปอปป2ท้นึ2ดa่าบB�้ำ.ิกงา0ทง้ย2ี0r(วยลา่ถทแงิลอรดOลdรวpว0ซ0ชาmงสล่าีกงะยD4ลา่ง้ิยี>าึ์วงไ(DมปเไgAิแ)ลน.pเคะ่รูน0ันมะัไคจ์ใ1ห/ทเCลpาlOะลลา่.หิขนดกโน0่แ0วลFยหmะBเอืาา้มดลลฉS-5กนเจตาทสวมOไยง6พข,า)ยลใาค้ํมัานา่ากหจ่ี.แงีอนน้มก่ิDย่ี่า1รงมเ,เุลตลนชย(0ขพีนBิ่ใาใวาู่ใ้มนนmนงบทOวโDกขนทบว์นวรgDOน้ั้นนมัย่่ออี่้ํ/าา)l์

Treatment3 (Before) 7.32 4.20 6.10

Treatment1 (After) 7.69 3.00 6.10

Treatment2 (After) 7.64 4.00 7.70

Treatment3 (After) 7.66 4.10 6.30

370 NichapaChetrakran, Nuntiya Maneechot, Choojit Sarapak, AreeKraisoon J Sci Technol MSU

คา่ ความหนาแน่นและความชื้นของดิน อยู่ในช่วง 1.79-1.99 g/cm3 หลังเลี้ยงอยู่ในช่วง 1.45-1.47
จาก Table 2 แสดงคณุ สมบตั ขิ องดนิ กอ่ นน�ำ มาเลย้ี ง g/cm3 สภาพดินหลวมมาก (very loose) (ชินวฒั น์ พวงยอด,
และหลังเลีย้ ง พบวา่ ความชืน้ ในดินก่อนเลย้ี งปลาไหล อยูใ่ น 2549) เมื่อเปรียบเทียบความแตกต่างของความหนาแน่น
ช่วง 11.28-11.90% และหลังเลยี้ งอยู่ในช่วง 17.93 -18.57% ของดินระหว่างการให้ชนิดของอาหารท่ีแตกต่างกัน พบว่า
นำ�ดินประเภทนี้มาใส่ในบ่อซีเมนต์ท่ีเตรียมไว้ หลังจากเล้ียง ไมแ่ ตกต่างกันทางสถิติ (p<0.05)
ปลาไหล ไปได้ 6 เดือน นำ�มาหาความหนาแน่นก่อนเล้ียง

Table 2 Humidity, density value of soil in the pond before and after farming eels.

Treatment Humidity (%) Density (g/cm3)
1.99
Treatment1 (Before) 11.35 1.79
Treatment2 (Before) 11.90 1.89
Treatment3 (Before) 11.28 1.45
Treatment1 (After) 18.57 1.47
Treatment2 (After) 18.48 1.45
Treatment3 (After) 17.93

ค่าอินทรียวัตถุในดิน (OM) ค่าความเป็นกรด- ดินก่อนเลี้ยงปลาไหลสีดินมีค่า 7.5 YR 6/6, 7.5 YR 4/6
ดา่ ง (pH) เนื้อดิน (Soil Texture) และ 5 YR 5/8 สดี ิน คือสีเหลืองแดงตามล�ำ ดับ ดนิ หลังเลีย้ ง
จาก Table 3 แสดงคุณสมบัติทางกายภาพของดนิ สดี นิ มคี า่ 7.5 YR 5/6, 7.5 YR 4/4, 5 YR 5/8 ยงั คงเปน็ สเี หลอื ง
ก่อนเลี้ยงปลาไหลและหลังเล้ียงปลาไหลในบ่อซีเมนต์พบว่า แดงตามลำ�ดับ เม่ือเปรยี บเทียบคา่ pH ของดนิ กอ่ นและหลงั
ค่าอินทรียวัตถุในดินก่อนเลี้ยงและหลังเล้ียงท้ัง 9 บ่อ อยู่ใน เลี้ยงปลาพบว่าแตกต่างกันอย่างมีนัยสำ�คัญทางสถิติ
เกณฑ์ค่อนข้างต่ำ�และต่ำ�มาก และก่อนเล้ียงทรีตเมนต์ 2 มี (p<0.05) และคา่ ความหนาแนน่ ของดนิ กอ่ นและหลงั เลย้ี งปลา
ค่า pH ตำ�่ สุด 6.6 และทรีตเมนต์ 3 มีค่า pH สูงสดุ 6.9 หลัง แตกต่างกันอย่างมีนัยสำ�คัญทางสถิติ (p<0.05) แต่ค่า pH
เลีย้ งทรตี เมนต3์ มคี ่า pH ต�่ำ สดุ 7.4 และทรีตเมนต์ 1 มคี ่า และความหนาแนน่ ของดนิ ระหวา่ งการใหอ้ าหารทแี่ ตกตา่ งกนั
pH สงู สดุ 7.7 เนอื้ ดนิ กอ่ นและหลงั เลยี้ งมเี นอื้ ดนิ เปน็ ดนิ เหนยี ว พบว่าไม่แตกตา่ งกนั ทางสถิติ (p>0.05)
ซึ่งดินที่นำ�มาเลี้ยงเป็นดินมาจากแหล่งเดียวกันพบว่า

Table 3 OM, pH, soil texture value of soil in the pond before and after farming eels.

Treatment Soil Texture Clay Color
OM pH % Sand % Clay % Silt Soil Texture 7.5YR 6/6
(Reddish yellow)
Treatment1 (Before) (Low) 6.8 22.8 61.6 17.6 Clay 7.5YR 4/6
(Strong Brown)
Treatment2 (Before) (Very Low) 6.6 20.8 63.6 15.6 Clay 5 YR 5/8
(Yellowish red)
Treatment3 (Before) (Very Low) 6.9 22.8 59.6 19.6 Clay 7.5YR 5/6
(Strong Brown)
Treatment1 (After) (Very Low) 7.7 20.8 53.6 23.6 Clay 7.5YR 4/4
(Brown)
Treatment2 (After) (Very Low) 7.5 20.8 53.6 25.6 Clay 5 YR 5/8
(Strong Brown)
Treatment3 (After) (Very Low) 7.4 20.8 49.6 27.6 Clay

Vol 40. No 4, July-August 2021 Effects of different food on physical property changes of 371

ponds and the growth of eels

การวัดอัตราการรอดและน้ำ�หนักของปลาไหล แต่ละทรีตเมนต์เม่ือส้ินสุดการทดลอง มีค่าดังน้ีคือ 71.33,
ในการเลีย้ งในบ่อซีเมนต์ 63.00, 63.00 เปอรเ์ ซน็ ต์ ตามล�ำ ดบั ผลจากการวเิ คราะหค์ วาม
จาก Table 4 ชั่งน้ำ�หนักของปลาไหลทุกตัวก่อน แตกต่างระหว่างค่าเฉล่ียของกลุ่มท่ีได้รับอาหารแต่ละชนิด
เลยี้ งมีนำ�้ หนกั เฉลี่ย 220.83±4.27 กรมั /ตวั ทงั้ หมด 36 ตัว พบว่ามีความแตกตา่ งกนั อยา่ งมีนยั สำ�คัญทางสถิติ (P<0.05)
ในการทดลอง การเจริญเติบโตของปลาไหลด้านน้ำ�หนักมี โดยทรีตเมนต์ 1 (กลุ่มท่ีได้รับหอยสดทุบซ่ึงเป็นอาหาร
ค่าเฉลีย่ 416.25±2.13, 375.50±4.27 และ 312.50±3.15 ตาม ควบคุม) มีการเจริญเตบิ โตสูงสดุ ในเดอื นท่ี 6
ลำ�ดับ พบว่าอัตราการรอดและเจริญเติบโตของปลาไหลใน

Table 4 Weight gain of eels’ growth value in fish pond

Time Treatment1 Treatment2 Treatment3 P-value
Weight gain (g) *
230±4.53
Initial 222.50±4.27 210±4.08 246±2.25
257.50±2.39
2rd month 312.50±3.15 231.25±3.87 307.75±2.50bc
63.00%
4th month 375.50±4.27 282.50±4.73

6th month 416.25±2.13a 322.75±4.16b

SR 71.33% 63.00%
* Mean ± SE
a,b,c Means sharing the same superscript are not significantly different from each other (P<0.05)

สรปุ และอภปิ รายผล บนบ่อซีเมนต์เพื่อไม่ให้บ่อสัมผัสดินโดยตรง ปลาไหลเป็น
สัตว์เลือดเย็น การตอบสนองของระบบภูมคุ้มกันโรคจะเป็น
การเลีย้ งปลาไหลในบ่อซเี มนตเ์ หมาะสำ�หรบั ผสู้ นใจเล้ยี งปลา ปกติเมื่ออุณหภูมินำ้�อยู่ในช่วงเดียวกันกับอุณหภูมิทางสรีระ
ไหลเริ่มต้น เนื่องจากการเล้ียงปลาไหลในการทดลองเร่ิมต้น (physiological range) ปลาจะมีอัตราการเผาผลาญของ
4 ตัว/บ่อ และสามารถใช้วัสดุธรรมชาติ เช่น ดินและนำ้�จาก ร่างกาย (metabolic rates) ค่าความเป็นกรด-ด่าง เป็นสิ่งที่
แหลง่ น้ำ�ธรรมชาติ ผักตบชวาซ่ึงหาไดง้ า่ ยในทอ้ งถ่ิน แตก่ าร บ่งบอกให้ทราบถึงความเข้มข้นของสภาพความเป็นกรดหรือ
เลี้ยงต้องอาศัยความสนใจและใส่ใจในช่วงเร่ิมต้นและต้องมั่น สภาพความเป็นด่างของสารละลายโดยวัดออกมาในรูปของ
ดูนำ้�ในบ่อซีเมนต์เพราะนำ้�จะเน่าเสียเร็วตามปริมาณอาหาร แอคทิวิตีของอิอออนไฮโดรเจน (วิไลลักษณ์ กิจนะพานิช,
ที่ให้ และต้นทุนในการเลี้ยง เร่ิมต้นลงทุนทั้งหมดในชุดการ 2531) พบว่า เมื่อเปรียบเทียบค่า pH ในหน่วยการทดลอง
ทดลอง 450-500 บาท/ชุด การศกึ ษาคุณสมบตั ทิ างกายภาพ การเลี้ยงปลาไหลในบอ่ ซเี มนต์ดว้ ยอาหารตา่ งชนิดกัน พบวา่
เบ้ืองต้น เป็นการวิจัยเพื่อองค์ความรู้ให้กับเกษตรกรสำ�หรับ คา่ pHอยรู่ ะหวา่ ง7.21-7.66คา่ pHและการเลยี้ งปลาทเ่ี หมาะสม
การเล้ียงปลาไหลในท่อซีเมนต์ การเจริญเติบโตของปลาไหล ในการเลี้ยงสัตว์นำ้�จืดอยู่ช่วง 6-9 (ฐิติมา จิโนวัฒน์, 2560)
จึงต้องอาศัยปัจจัยหลักในบ่อซีเมนต์เพ่ือเป็นความรู้พื้นฐาน การเจริญเติบโตของปลาไหลน้ันถ้าน้ำ�ด่างมากให้สังเกต
แก่เกษตรกรและผู้สนใจเลี้ยงปลาไหลเริ่มต้น คุณสมบัติทาง ปลาไหลจะสร้างเมือก เนื่องจากออกซิเจนน้อย พืชและสัตว์
กายภาพภายของคุณภาพน้ำ�ในบ่อซีเมนต์ของหน่วยการ แย่งกันใช้ออกซิเจนมากขึ้นก็กระตุ้นให้ปลาอ่อนแอ ส่วนมาก
ทดลอง และนำ�อาหารปลาไหลท่ีได้สอบถามเกษตรกรนำ�มา จะสงั เกตเหน็ ช่วงบ่าย และวนั ทฟี่ า้ ปดิ ส่วนคา่ pH, DO และ
ทดลอง มี 3 ชนดิ คือ หอยเชอร่สี ด (กลุม่ ควบคุม), อาหาร BOD ในบ่อปลาไหลจากการให้อาหารท้ังสามชนิดพบว่า
เลยี้ งกุง้ และอาหารเลี้ยงปลาดุก โดยใหอ้ าหาร 2 วนั ต่อครั้ง มีความแตกต่างกัน การเล้ียงปลาไหลท่ีเลียนแบบธรรมชาติ
(25 กรมั /คร้ัง) ชว่ ง 2, 4 และ 6 เดือน พบว่าอุณหภมู ิในการ มีอัตราการรอด 60-70 เปอร์เซ็นต์ อัตราการไม่รอดมีปัจจัย
เล้ียงปลาไหลในบ่อซีเมนต์ท้ังภายในบ่อซีเมนต์และอุณหภูมิ หลายอยา่ งเนอื่ งจากชว่ งทดลองมพี ายแุ ละอากาศเปลย่ี นแปลง
สง่ิ แวดลอ้ ม ตา่ งกนั ±1 องศาเซลเซยี ส อณุ หภมู ขิ องชดุ ทดลอง ฉับพลันทำ�ให้มีผลต่ออัตราการรอด และทำ�เลในการวางบ่อ
มีแนวโน้มลดลงและเพิ่มขึ้นไม่แตกต่างกันอยู่ระหว่าง 29-34 ซีเมนต์ มผี ลต่ออณุ หภมู โิ ดยตรง จงึ จำ�เปน็ ตอ้ งเลือกทำ�เลท่ดี ี
องศาเซลเซียส (Figure 4) ทง้ั นเี้ นอ่ื งจากอณุ หภมู อิ ากาศย่อม ต่อการเล้ียง ปลาไหลเป็นปลาท่ีตกใจง่ายหากทำ�เลเงียบไม่มี
เปลี่ยนไปตามดินฟา้ อากาศและชว่ งเวลาในรอบวัน (จอมสดุ า สงิ่ รบกวนกส็ ่งผลตอ่ การเจรญิ เตบิ โตและการรอด
ดวงวงษา, 2557) ทำ�เลในการเล้ียงและการวางล้อรถยนต์

372 NichapaChetrakran, Nuntiya Maneechot, Choojit Sarapak, AreeKraisoon J Sci Technol MSU

คุณสมบัติของดินก่อนนำ�มาเลี้ยงปลาไหลและหลัง กิตตกิ รรมประกาศ
เลย้ี ง หลงั จากเลยี้ งปลาไหล พบวา่ ความชนื้ เพมิ่ ขน้ึ เนอื่ งจาก
การกกั ขงั ดนิ ไวใ้ นบอ่ ซเี มนต์ จงึ มผี ลท�ำ ใหค้ วามชนื้ มากขนึ้ และ ขอขอบคุณทีมวิจัยและคณะวิทยาศาสตร์และ
สง่ ผลให้ความหนาแนน่ ลดลง ค่า pH เพ่มิ ขน้ึ แตย่ ังอยใู่ นชว่ ง เทคโนโลยีมหาวิทยาลัยราชภัฎสุรินทร์ขอขอบคุณสำ�นักงาน
ทป่ี ลาสามารถอาศัยอยไู่ ด้อย่างเหมาะสม และจากการสงั เกต พัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.) ที่
หลังจากเล้ียงได้ประมาณ 2 เดือนปลาไหลเริ่มคุ้นผู้เลี้ยงไม่ สนับสนุนทุนวิจัยการถ่ายทอดเทคโนโลยี การเลี้ยงปลาไหล
หลบและสามารถจับง่าย ด้านการเจริญเติบโต มีการเจริญ ในทอ่ ซเี มนต์ 2562
เติบโตมากขึ้น โดยอาหารท่ดี ที ส่ี ุดของการทดลองในคร้ังนค้ี ือ
หอยสดทบุ (อาหารควบคุม) และอัตราการรอดสงู และสาเหตุ เอกสารอา้ งอิง
การตายของปลาไหลเกิดเน่ืองจากฝนตกติดต่อกันหลายวัน
ทำ�ให้ปลาไหลช็อกตาย ซ่งึ เกดิ จากการเปล่ยี นแปลงอณุ หภมู ิ กรมควบคุมมลพิษ. (2548). คู่มือแนวปฏิบัติที่เหมาะสม
โดยฉบั พลันทำ�ให้ขาดอากาศ (ออกซิเจน) โดยมกั เกดิ รว่ มกบั สำ�หรับเกษตรกรในการเลี้ยงสัตว์นำ้�จืดและการจัดการ
ภาวะเกดิ สารพษิ เพราะการเนา่ ของสงิ่ มชี วี ติ หรอื การหมกั ของ สง่ิ แวดลอ้ ม. กรมควบคมุ มลพิษ.
ตะกอน หรือเกดิ จากการขนุ่ ของแหลง่ นำ้�ทำ�ให้การสงั เคราะห์
แสงของพืชน้ำ�น้อยลง (ฐิติมา จิโนวัฒน์, 2560) ระยะเวลา จอมสุดา ดวงวงษา. (2557). การเลี้ยงปลาหมอเพศเดี่ยว
ในการทดลองอยู่ในช่วงฤดูฝนถึงถึงต้นหนาวการเลือกทำ�เล เพ่ือประโยชน์ทางการค้าคณะเทคโนโลยีการประมงและ
จึงเป็นสิ่งสำ�คัญในการจัดการบ่อไม่ให้ปลาไหลไม่ช็อค ทรพั ยากรทางนำ�้ . มหาวทิ ยาลัยแมโ่ จ.้
อันเน่ืองมาจากการเปลี่ยนแปลงของอากาศมากเกินไปก็จะ
ทำ�ให้อัตราการรอดเพิ่มข้ึน จากการศึกษาคุณสมบัติทาง ชินวัฒน์ พวงยอด. (2549). ผลกระทบจากการทำ�นากุ้งต่อ
กายภาพเบอื้ งตน้ ไดแ้ ก่ อณุ หภมู ,ิ คา่ pH, DO, BOD OM และ คณุ สมบัติดินและสงั คมพชื ป่าชายเลน บริเวณอ�ำ เภอสวี
Soil texture พบวา่ ทกุ หนว่ ยการทดลองอยใู่ นเกณฑท์ สี่ ามารถ จงั หวดั ชุมพร. มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร.์
เลย้ี งปลาไหลได้ ไมเ่ ปน็ อนั ตรายและสง่ ผลกระทบตอ่ การเจรญิ
เติบโตและอัตราการรอดของปลา ซึ่งสมบัติกายภาพข้างต้น ฐิติมา จิโนวัฒน์. (20 มิถุนายน 2560). การจัดการบ่อการ
เหมาะสมอย่างยงิ่ กบั การเพาะเล้ียงปลาไหลนา และการเลีย้ ง จัดการบ่อบ่อเลี้ยงสัตว์น้ำ�. https://www.youtube.
ปลาไหลในบ่อซีเมนต์สามารถจัดการได้อย่างง่าย ส่วนการ com/%20watch?v=s6oV8G1we4c.
เล้ียงปลาไหลในช่วงแรกๆ ต้องหม่ันสังเกต เช่น น้ำ�หาก
สนี �้ำ ขนุ่ หรอื ผกั เนา่ ควรเปลย่ี นน�ำ้ และผกั ทนั ทผี กั การใหอ้ าหาร นชิ าภา เฉตระการ และนันทญิ า มณีโชติ. (2562). ค่มู ือการ
หากใหม้ ากเกนิ มผี ลตอ่ ระบบนเิ วศนใ์ นบอ่ เลย้ี งปลาไหลการให้ เลย้ี งปลาไหลในบอ่ ซเี มนต.์ มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั สรุ นิ ทร.์
อาหาร หากยังเหลืออยู่ก็สามารถเก็บออกได้เลยในวันถัดไป
เพอื่ ลดการเนา่ เสยี ของน�ำ้ และดนิ การเลย้ี งในบอ่ ซเี มนตท์ �ำ ให้ นิชาภา เฉตระการ. (2559). รายงานวิจัยการศึกษาชีพ
ทราบจ�ำ นวนปลาไหลทเ่ี พม่ิ ขน้ึ และลดลงไดง้ า่ ยมกี ารจดั การใน ลักษณ์ของปลาไหลและสมบัติทางกายภาพบริเวณ
บ่อซีเมนต์จัดการได้ง่ายกว่าการเลี้ยงแบบอื่นๆ การเลี้ยงใน อำ�เภอชุมพลบุรี จังหวัดสุรินทร์. คณะวิทยาศาสตร์และ
บ่อซีเมนต์แบบเลียนแบบธรรมชาติยังสามารถเล้ียงปลาไหล เทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏสรุ นิ ทร์.
และควบคุมปัจจัยในบ่อซีเมนต์ได้และเป็นอีกแนวทางหน่ึง
ในการเพาะพันธ์ุปลาไหลอย่างง่ายสำ�หรับมือใหม่หัดเลี้ยง ประเทือง เชาว์วันกลาง. (2538). คุณภาพน้ำ�ทางการ
ปลาไหล การเลี้ยงปลาไหลในบ่อซีเมนต์เลียนแบบธรรมชาติ ประมง:แผนกประมง. คณะสตั วศ์ าสตร์ สถาบนั เทคโนโลยี
ครั้งน้ี สามารถนำ�ความรู้ไปอบรมให้กับเกษตรกรท่ีสนใจ ราชมงคลวิทยาเขตล�ำ ปาง.
การเลี้ยงปลาไหลเพ่ือให้เกษตรกรสามารถเล้ียงเป็นอาหาร
และสามารถสร้างอาชีพเสรมิ ให้กบั เกษตรกรผู้สนใจได้ วมิ ล จันทรโรทัยม, ประเสรฐิ สตี ะสิทธ์,ิ ศริ ิมล ซมุ่ สงู เนิน, และ
สมฤกษ์ ชนิ มขุ . (2535). อาหารทร่ี ะดบั โปรตนี ตา่ งกนั แต่
ข้อเสนอแนะ พลังงานคงทีต่อการ.เจริญเติบโตและไขมันสะสมในปลา
สวาย.สถาบนั วจิ ยั ประมงน�้ำ จดื กรมประมง.
ควรนำ�การทดลองการแปรรูปหอยเชอรี่และผสม
กับแร่ธาตุอาหารต่างๆ เพ่ือให้ได้น้ำ�หนักที่มากข้ึนเพื่อเป็น วิรัช จ๋ิวแหยม. (2551) ชีววิทยาการสืบพันธุ์และการเพาะ
ประโยชนเ์ ชงิ พาณชิ ยใ์ นอนาคต ขยายพนั ธุ์เบอ้ื งต้นของปลาไหลนา (Monopterus albus
Zuiew) โดยให้วางไข่ตามธรรมชาติในบ่อคอนกรีต.
วารสารวิจัย มข. 13 (1), 15-22.

วไิ ลลกั ษณ์ กจิ นะพานชิ . (2531). คมู่ อื วเิ คราะหน์ �ำ้ และน�้ำ เสยี .
อลงกลด แทนออมทอง. (2554). พันธุศาสตร์ของเซลล์.

โรงพมิ พม์ หาวทิ ยาลยั ขอนแกน่ .

การจ�ำ ลองเชงิ ตวั เลขของการถา่ ยเทความรอ้ นและการไหลในเจต็ พงุ่ ชนโดยใชข้ องไหลนาโน
ไททาเนียมออกไซด์
Numerical simulation of heat transfer and fluid flow in a confined jet impingement using
water-TiO2 nanofluid

คมกฤษณ์ ชยั โย1*
Khomgris Chaiyo1*

Received: 18 May 2021 ; Revised: 30 July 2021 ; Accepted: 16 August 2021

บทคัดยอ่

งานวิจัยน้ีได้นำ�การจำ�ลองเชิงตัวเลขมาใช้เพื่อศึกษาลักษณะการถ่ายเทความร้อนและการไหลในเจ็ตของไหลนาโนพุ่งชนแบบ
ราบเรียบที่มีพ้ืนผิวร้อนอุณหภูมิคงท่ีด้วยแบบจำ�ลองเด่ียว ระเบียบวิธีไฟไนต์วอลุมถูกใช้เพ่ือหาผลเฉลยของสมการควบคุม
อกยารรู่ ถะห่ายวเา่ ทงค0ว%ามถร้อึงน4แ%ละกกาารรคไหำ�นลวโดณยไใดช้ท้ขำ�อกงาไหรศลกึนษาโานถไงึ ทผทลากเรนะียทมบอขออกงไกซาดร์เป(Tลi่ียOน2)แปเปล็นงคสาา่ รเขท้มำ�ขงาน้ นโดทย่ีมปีครวิมาามตเขรข้มอขง้นอโนดยภุ ปาคริมนาาตโนร
ค่าอัตราส่วนความสูง H ต่อความกว้างของทางไหลเข้า B และค่าเรย์โนลด์นัมเบอร์ ผลการคำ�นวณที่ได้พบว่าการถ่ายเท
ความรอ้ นเพม่ิ ขน้ึ ตามคา่ เขม้ ขน้ โดยปรมิ าตรของอนภุ าคนาโนและและคา่ เรยโ์ นลดน์ มั เบอรเ์ มอ่ื พจิ ารณาจากทง้ั คา่ นสั เซลิ นมั เบอร์
ณ ต�ำ แหน่งใดๆ และคา่ นสั เซลิ นัมเบอร์เฉลยี่ แตส่ �ำ หรบั กรณขี องการเปลย่ี นแปลงคา่ อัตราส่วนความสงู ต่อความกวา้ งของทาง
ไหลเขา้ ให้เพิ่มขนึ้ สูงในชว่ งระหว่าง 1 ถงึ 4 นัน้ ท�ำ ใหอ้ ตั ราการถา่ ยเทความรอ้ นมคี ่าลดลง

คำ�ส�ำ คัญ: การพุ่งชนระบายความร้อน การสง่ เสรมิ การถ่ายเทความรอ้ น ของไหลนาโน อนภุ าคนาโนไททาเนยี มออกไซด์

Abstract
This article presents a numerical investigation of heat transfer and fluid flow of a confined plane laminar nanofluid jet
impingement on an isothermal heated surface using a single-phase model. The finite volume method was used for
the solution of resulting 4g%ovwerenrienguseeqduaatsiownso.rkTiniOg2flnuaidnofoprasrtiimcluelsatdinisgptehresehdeaint water with volumetric concentrations
ranging between 0 and transfer and fluid flow of nanofluid jet
impingement. The influences of volumetric concentration of nanoparticles, nozzle-to-impingement surfaces (aspect
ratio H/B, where H is the distance between the nozzle and the impingement surface and B is jet width) and Reynolds
number were examined and discussed in detail. The results indicated that the volumetric concentration of nanoparticles
and Reynolds number enhanced heat transfer when considered in terms of the local and average Nusselt number.
However, heat transfer deteriorated whereas increasing aspect ratio ranged from 1 to 4.

Keywords: impinging jet, heat transfer enhancement, nanofluids, TiO2 nanoparticles

1 อาจารย,์ ภาควชิ าวศิ วกรรมเคร่ืองกล คณะวศิ วกรรมศาสตร์ ก�ำ แพงแสน มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร์ วิทยาเขตก�ำ แพงแสน นครปฐม 73140
1 Lecturer, Department of Mechanical Engineering, Faculty of Engineering at Kamphaengsaen, Kasetsart University,

Kamphaengsaen Campus, Nakhonpathom, 73140
* E-mail: [email protected]

374 Khomgris Chaiyo J Sci Technol MSU

Introduction in the fields of cosmetics, printing and purification without
any toxicity, which is an essential requirement for
Impinging jets provide an effective and flexible way largescale application. Sinedcuosntrdialyl,sTciaOle2,nwahniochpamrtaickleess have
to transfer energy or mass in industrial applications. been produced in large them
A directed liquid or gaseous flow released against a economical and appropriate for high-volume applications
surface can efficiently transfer large amounts of thermal ionuttshtearnmdainlgflcuhidemfieicldasl .stTahbiirlidtyly,,aTciidOa2 nndacnaoupsatritciccleosrrohsaiovne
energy or mass between the surface and the fluid. Heat resistance as well as high temperature resistance. Finally,
transfer applications include cooling of stock material iTniOb2onthanpooplaarrticalneds have shown excellent dispersivity
during material forming processes, heat treatment (Ferrari non-polar basefluids as reported
et al., 2003), cooling of electronic components, heating extensively in the literature, and it can be further
of optical surfaces for defogging, cooling of turbine improved by adding some specialized dispersants
components, cooling of critical machinery structures, and (Yang & Du, 2017).
many other industrial processes (Zuckerman & Lior, 2006).

Nanofluids are a suspension of very fine solid Several studies have investigated numerically,
particles (nanoparticles) with length scales of 1–100 utilizing the single-phase model under a laminar flow
nm, dispersed in base fluids such as water, engine oil, rselogtimjeetsuswinogrkwinagtewr-iAthl2Op3unreanwofaluteidrso. rA confined impinging
and ethylene glycol (Choi & Eastman, 1995). Due to the nanofluids was numerically presented. wThaetefrl-oAwl2Ois3labmaisneadr
enhancement in thermal conductivity and heat transfer and a constant uniform temperature is applied on the
provided by nano-fluids compared to classical heat transfer target surface. The single-phase model approach was
fluids, nanofluids have become highly significant for a adopted in order to describe the nanofluid behavior and
wide range of engineering applications which require high different particle volume concentrations. The results
heat dissipation rates. Such applications include heat demonstrated that the stagnation point, the local and
exchangers (Venkitaraj et al., 1995) and cooling of averaged Nusselt number values were increased
electronic components which suffers from a high heat when increasing particle concentrations and Reynolds
generation (Selvakumar & Suresh, 2012). Integrating numbers increased. The required pumping power ratio
nanofluids with impinging jets is considered a promising also increased with growing particle concentration (Manca
technique that can overcome the challenges of heat et al., 2016).
removal (Abdelrehim et al., 2019).

The existing types of nanoparticles that are The single-and two-phase models hoef awtatterra-nAsl2fOer3
used suspended in fluids can be classified as follows: (1) nanofluids on the hydrodynamic and
some advanced structural materials with highest thermal
conductivity such as graphene, CNTs, diamond etc. (2) characteristics of a confined single impinging jet were
studied. A laminar flow was considered with a constant
some metallic simples with high thermal conductivity heat flux on the targeted surface. The effects of Reynolds
such as, Au, Ag, Cu, Al, Fe, etc. (3) some metal or
ZnwcoonitmnOh-op,muaStreiiestCaox,ltnlriSsec,miOTcei2oOlyme2htnpciaog. nhuAontffhtdleuesirdrmcsisouamacl chpcoorneamdhsmuecCnotsinuvivOittyey,paeaAsnola2ffOolnyu3asn,insdTowfailOuniti2hdd, number, jet height ratio, and nanoparticle volume
fraction on the local and the averaged Nusselt number
were determined. The results demonstrated that the
two-phase model exhibited higher values of local and
averaged Nusselt number with a maximum enhancement
some precious materials, for instance CNTs or Graphene of 150% at H/W=4 and φ=4% while the single phase
abansdeudnniqauneofpluoidin.tTsiOco2mnapnaorefludidtohoatshseormtyepesps.ecItiaisl features
thought model showed twice the pumping power obtained by the
two-phase model (Abdelrehim et al., 2019).
that iTciOa t2i is one of the best materials for practical
app l on sin ce reTliiaOb2le exhibits se veral more The thermal and fluid dynamic behavior of a
comprehensive and superiorities compared to confined two-dimensional steady laminar nanofluid jet
other materials. Firstly, TiO2 has been extensively used impinging on a horizontal plate embedded with five

Vol 40. No 4, July-August 2021 Numerical simulation of heat transfer and fluid flow in a confined jet 375

impingement using water-TiO2 nanofluid

discrete heating elements subjected to a constant surface the experimental data. Furthermore, the influence of
heat flux was studied for a range of Reynolds number volumetric concentration of nanoparticles, aspect ratio
from 100 to 400. The results indicated that variation of and the jet inlet Reynolds number (varied from Re=100
inlet Reynolds number produced a significant change of to 200, the flow is considered to be laminar (Manca et
the flow and heat transfer characteristics in the domain. al., 2016 ; Mookherjee et al., 2020) were investigated.
Increasing the nanoparticle concentration from 0% to
4% resulted in discernible change in equivalent Re and Methods
Pr caused by the modification of dynamic viscosity,
effective density, thermal conductivity, and specific heat A. Problem description
of the base fluid. Substantial influence of Re was evident A schematic diagram of the two-dimensional
on Eckert number and pumping power. Eckert number confined impinging jet is shown in Figure 1. The jet width
was decreased whereas pumping power was increased is B, the distance between the nozzle and the
with the growth of Re (Mookherjee et al., 2020). impingement surface (channel height) is H, and L
represent the surface length. The jet impinges over
Analysis of nanofluids flowing through the isothermal impingement surface while jet inlet
microchannel heat sinks was experimentally investigated. temperature is taken as 293 K. The length of the
The fluid flow and convective heat transfer in different isothermal impingement surface (heated surface) to
microchannel heat rseisnuklstsudseinmgoAnls2Otra3 taenddthTaiOt 2thneanthoeflrumidasl the width of the impinging jet is fixed at L/B=50, this
were studied. The isothermal impingement has a constant temperature of
conductivity and dynamic viscosity of nanofluids were 313 K. The confinement surface is adiabatic. The aspect
enhanced with the increase of volume fraction. As a ratios (H/B) ranged from 1 to 4 to study the confining
rnceoasnnuodltfu,lucTitdiiOvsi2tyancathnhioeafvnlueiddAsla2hOag3drenaaatbneeortftleeurnidhbsae.nhcaHevoimowreenovnteorthfeAhrlm2eOaa3tl effect, and the flow is considered laminar with Re varying
transfer in terms of averaged heat transfer coefficient fwroitmh t1h0e0votolu2m0e0t.rTichceowncoerknitnragtifolunidoifsnwaantoepr-aTrtiOicl2ensarnaonfglueidd
compared w1.i0th%Ti(OX2ianaent oafll.u,id2s0,1s6p).ecifically for the volume from 0 to 4%. The flow of the impinging jet is assumed to
fraction of be steady, two-dimensional, laminar and incompressible.
The body forces are neglected and the fluid properties
e nvironmNeenvt efrritehnedlelyssa,nTdiOec2onnaonmoicpaalrlyticflreiesndalrye more are assumed to be independent of temperature. Brownian
(Yang motion and thermophoretic diffusions of the nanoparticles
&nnaaDnnoouf,plua2idr0t1iicn7ler;seM.aloHlsiefuenrkcaaeplpieltitciaastli.o,bn2es0t.t0eT8rh) etcosoemurspeeaarsewodantsteora-ArTel2iOOto32 do not have any significant effect on convection heat
transfer for the percentage of nanoparticle concentration
considered in this study.

contribute oflfuitdh.isFurretsheearmrcohreu,ssinegverwaal tneur-mTeiOri2canlasntuodfluieids B. Thermophysical properties of nanofluids
as working The numerical simulations were performed using
cwoantesird-TeirOed2 niannothfleuidpraensdentht eannaalnyospisarwticelree concentrations
are currently available on the numerical study of laminar 0%, 1%, 2%,
heat transfer and fluid flow of nanofluids impingement jet
utilizing the single-phase model, but there have been 3% and 4%. The thermophysical properties of pure water
aWnhdeTniOth2 earesinggivleen-pihnaTsaeblme o1d(eRlowhsaesnoawdoeptteadl., 1998).
fewer studies on water-TiO2 nanofluid as working fluid. in the
The objective of this study was to numerical
evaluate the results of heat transfer and fluid flow present work as nanofluids with small nanoparticle volume
concentration can be considered as Newtonian fluids
obtained by the single-phase model in a confined plane for small temperature jumps (Mookherjee et al., 2020).
laminar jiestotihmeprimngael mheeanttedussinugrfawcea.teTr-hTeiOla2tensatnvoifsluciodsittoy
cool the The density and the specific heat of the nanofluids were
evaluated using the formula developed for conventional
of water-TiO2 nanofluid equation was applied by fitting solid–liquid mixtures as follows:

mmmmmaannnaamddpenodhamosaahheeRReapnnadzepddaaaaaaaaaepphenttmfmmppenlldmooaaosa22pggiccanadzmminnssmplllllonnnttnnaeegcheiimnf11srrleeloodddonnaaatneeopeiuurrttllrr1mpreHHiioldeeoeoffeegcttffutlmrn00slHlittttuun,,ntnnnggfeetooeefccoo1rttetotdueerr,enogii..llttoeuaaiictlohhrtpssHierfei.ltii==tiiLLfooaihuupsrrtucc,ooniiga))aa,,irrjjioeL((coggeeutoorllccercppoggppiddi.la,toojnnahgeposeelffcuupTTgpffdaahn1n1ioiLffnoMMurefucoTnn//f11illahiin1a,rjfmmoogeolnttllcnnpn/llgpldiiissaannonmaaeeddollaaaaooetflnuBBssTnnlssfooiahsan1neettrroofaednnlaaommaay00hhBeesnn/sloietromn00omayt0lnhelrrisandddaeffdlaaoccaassBwwsnsssrrorrrnniiffetdrofnmwwayc0shsses==sggrhhrnmmifooaall00eeccoowiiss=ghr00ttmttoal0dwwecfoyy11icseeaaiittsrtrniftnnnnwwy1ddeasiisitii=ghimoaln0nneecoeettaattttid55tccvviinittnccwcccetatty15cvessaitnncbbnnddhhchheeeehcdjjjjllsicciiiinbndhheeetatt5jcvjlaaeeeerrinaa eeeennttee00ttttcttcllcaallasaiieiieiia eente0tbtndh heelalajLLjlddooieeddeeieeooieeddaaeeeoohheeooissss ss Ldoaeedeeedeohoa eente0tsstsrr))rrlalatttt tttttt,,ii illl r)rttttLt,dodeeeedeoh oll3sss r)rttttt, ll76wb d ( nn vtbrhHeoaaaaaaeselEstnsntuapeeeobonmeernBctiriwutacatfa(fesntncffMnwCnwcwnwtfeedanancTepcbwbnscCppTmbCwnecmibffsfdiCfMwfl-rhhaltfwdbfcsCCcwfaimtnceebnwnfwfMfAnnueooilliollohhlnnosuaTnlsliolhncbwnbeetffaMcwmwifswCCfdnr.eututouoyuoooyudaaaxqalharaaaeeqlehxeaaueeaautoyouon nlqeaxaaaehhhhhha..oaoatliohltt..gi atnniololeeaahhhoa.ddlotietn. tuuyooioelassdaaxlaeqeaiTiirniininnnlnlinpp,,ireknnnnnnuaaunn ssvvdsibbrhhh.aoiO (( innlnip,gt.nnnunnGG ldddodovvsntteeneeee eload (ydesmmccss nGi dodeetnepsttsm. iinnilp,wwwTmeesh nnnusvgaddeeeeecccct chp oooooosoosaa( 22e lliTnGdodtnee deeeeee,ccf ve oooagg 2ssww,rrrrrttr m,:ttseesss ssae, nee t T TII 2 glfs,wrrtre eoos sdeeeceeee a rrii IT oooahh 2 eeeeeesuullrree h0bboueeeppffffttff00ewnn hee e ehr i o t hg s,weerrtrodulmmnnrhthbs lesup((2ooftf 0n,, tt I T nn --nrmnii cc ffolllllliidd o ,h rtss e hh ri -hd y eeeulr vv mi bnnnnfeelivd n epeeff0nuououuuummmms cch ffaa %innnaa TT lle22mn wev ernner11leeo p, ouummt c uu t fae -na Tmppl02ie afdlil d ott o oouumm d s uh u: :ee p== evmm eene. ouimeee uuomm cm faee : fettttaattana T ttl2= nn rriiiiiie ) )ss d tt rr00 u rse ttaiite .. ptrnhiiii ) s oum oteeddddddr0 0r ffrrrrii ahh:,ei eesmn eeiirr= iaa==e uuOOm== rnn ,edd fttrrtti eh((e t at eei rntvvn ii = e rruO=)ensddddoon teer0 to aaaassoo( ip ev)) i ,,br ddoyyfiiso eedd Tfrio aas oh e(( eier u 9ddssss) =,t eeuO=nyocaann aa tt nnmm cctt( 1ssnv ds ii .(.(re ddo fo an es ssas o ndm c s rr,,yyRRott e )p i,.(22mttttaamm yi e nffe::ii tt s ar,yddt o f ds 2r ttaem an ff:l teh ) n wwm cooμsm llisisiittn11nii,,i.(p oo yy % u sii w lmmmr,y lt siit 1 iTT2ltaffomeoooo ykee ,,ttff:r t iiiaa r . nn mrrct::ttT uof soo enn, tee==oo rippaw nrllm l)nnsitoo1:ien, uu ff yy eo ynn tnee= y d -iplleφmyreen omThu u foo fy o e,te o nia nlnnnn)rtsse llhh ww :tolln oddll n−− e= 0 pT innf s ilaanhohw ,aaoollo lu f rrdggly uu − errccoo nntit rrl))i e sa fao nn d orguc saassrco n f ir)nww - - s ylhw c=,, n l dlvee aw,r− see n eedd - ooa ao,,ctd rge ues 2,,enn rcossneeolliff((ferlld ) ,ii= ddo ww n aaww ccta(((( sa,asonppel ftt( l b -ihdssbb llO,auuwf ddpcet e((s eo p==tt ed eess b lμu dhd mmaauuii il,11ffn=ecclf ee (l riesc d%ddao fwrr i1122mcau oo ((h ii1fopknnc t i ttg utsbtldlww ffee ur ddd21ed oeaaci =naadd ii ,,u esmm nileettipww feb deema u qqhh.a1 de aa in ,ittemmm2eptd nno rnne21ff cy oq in a 2552 eecbtt tmenn− )w) feoo o,dfib atee aa docc iee25, etim−−oo ne tss )nneesso e rqennaiihhl00aa c, g4dtm−o s nnme bfhnnfuusf a.nggrnirha0a boo25 et,,fs sn sse )oee .55.nmmaueevvagcneff,tt − o issfnnnne2enee,,5.mnn11llvniaahiiaa0oa fm t 3ntt eeerr,ttu,n%ffi1lllgiiaiiia e, uy llnnsplttiaaseesrt5. m ww((lv i .eeinnf..d uuaa lt eelnssvvn,aie, oo ee n (p1eels aiea0an tti.cu esses77 vnntaa enn66p rt oe AAelttcip%i t s ln7 en(a an6 sri(sAott cct peentt . ssu ffe sbb vTnnee hh ssaoe ddp peiirrt ecssd tt wswweefessse .7b iivvn nen a n61h nn shh eai A rddtpannllooe dd ciiddw esn iv e nhP fttt dci)--) nlllo oot dsid fqttee f uu ene c h st i,,iitreeoo-) lmmttlloiee oowesol t erh uppivkk neyyrhaa qqn + + ,ierdouunlTTo tlo8de iaa deettoo sdrT aahpkyydd tppn rya a qi+(( assiit -) u rTloaetoa t t aueyd p mm ,(isi22 ott hhaiirutlome oontepk22myaaa t q pp+ nnn2eree huiT+faah arelltouuoptdd ap 2yd pdd )af..nnnn (sniy eeiitt::raaah tlcu itdniaa iuumd.n n n2 aaid th:icar e oOOlaa2eeuta c .naanttnna eaeape,alssueedOtt++s cccce d . ssnccntt uanteaawwpp,,ie++t:a,vvyya sueooaa u+ccuhh orr s ct eaowllp ,a+aaeevy boa dOuuenn ehr andtaa all se mmll aau+gnnsctc r oosttttttooaanne wp, +v v y oiiam22 ia,,tt..rrchrotit tppoll rhnrrtleea neCi2,u aaptn iiraa ii ttddnss dp olar ddrrf enii,, m aa nn aieea iitowtst o llnvvecceedro 22nnii i 2,ee nneentroerfoo4t44 fpttlltr vceo eee ))2n aa e ene a ia iostoos 4td ccdadrssff sse i )inn ltad naeiehh o h lvcddtcssetsf sss11 eell2n ne femsso.npho 4ssllt v dddsrrass99 seenn%l))noa pn see.. ott iiislctrrdcarsas9f ioosoo nuun reh. ut aa rydns88cggoosoelooeennCCu nnssae hhhspp 99lleslsseed rtt98 egawn,oeCii jj ((ghBe.tp lt ts-(e..r otyyssoouijt ( tddruubss wwiillae.y8sg oeC tscnn55i diihdHHoyyupllnswlrrilaa.se22tppn d teehir eecc99jsrr5(iHylerl raabbcf2.p eysiieec..,,ccrf s suohsw ilabrmm ii++oyiee mm.,otteemcn5oovvddia Hyolttr,, mi2+ p ooee euucm66sTttessllnnrodvdeeioe cc ,88ab ooolhhieeu6.,tsrrclll ei rri i ceemi+ myy e.mdderloe fvdfrfoaarr,sseeeftt coffy tvs––ud6tslttffeea r caassseTiasootttf 22 ccne–haa r))l pptfweefreaaaaseeey t y2ct adee cllsspa a iiseeeetspp f l –ttels..aawwuitffteauu illase eet piit2 cvvaaat++nneii .anwpppeuaielll ne iiitt ss iivwaerr+nidd hnlsntle,,oopoWW ifflusse pi sin ,O trdtnnttn.aooweeqq,ouflhs yeill hrv hasii cee+ni nteenoeiittq((ppolnttdda aaliee ss hhhiier en..i t(,oddftsade ggcciides hff rf dent.TTo eee qdissgcss tnnil uuccTTf,,ie ceeaasTo eit(etlldccsseaa((nau11ecThferr,2),a++sa. nrrrrehhdeehlcgca(i1fyyn+ T ersysmnuMMddcppaaTii,iiyeerhh a uttcciiottopeelcnnnaoo(hh22M1dpainnih+ n ttllintcriffeesn..wwnohodd2eened yhhe .. ntlf.owo.dM dp.ii yy00hh ii.itcieesseaacc Cssnee.oh2 mhhenaeey0nfi veetlnnre00esf,,aaacc mn.weaendh11 ttev ooh. enp0nn,oearce. a 1 tyo0aaipnee a ee vvhhlleeh)aa)ccenna emn0eee,c arqqc))mdvhddx111)ac tnnnoaeennaooe22immqoo)e.. da1nneanow2ftt moep.assvha)ahhiipcn00iiseennepsst q)iNNsd1hiaacpnuu0icctteoo ssouuu288slm ffoon.nNotn00ffvva uckko sur8tofdsoggsbbo hh0ohfiv 0ikeuliiriseei cssgb iittea))uacto ioosu8ecctttfeoscaa,ccni0fvcc)ooc)) ffokexxphheot00ctffagcib ttic)tfaaxiheeooeifee0pefsuuigtll)aao..itioeoooorcthhoodaclctoouiclao)rtt.wwfttxuuhotgtt0lfhollcpgpaoeewwtdy99utotueotfffltteuevvwiial9haniiuu.iuuivvrmmohihftthotnuuoslviffiuteessutaumvvooooooorrhhth((ttlmvluviieif9wwesssaevoorolarhrrf))itoisnivieeeiuewdduomnroorhmddttammy)teirruefeeedttesdvnnooiiio67orhiitdtoomjj..rnnirrtreeffeeiwtooniiirioj)-ee.tteensrtteerefretodirdmrrtsrrnnstaegtebbehmmellmiilcniiaaaoyyjrcyy.rnTfrddbeftmtffyi))uukknnssayyrryneynnanntiieieetedfdd((ssnseerrnriniie((((bimaaandttgg(saaeneatymmy((tl((dtttfac((tccnsrmn(simmetttittttaatttdb(22ndeuuii(eiistej1155t((((((ttatha2tuiiatOnn44mnnhhnhaa(ahh1eeahhll5a etssaatbb33a(rrlla4nhahehitttasto4123b3a2oreeui oooooootootteettdodae1sll5deaai))iisoooo nt))4enth))hehla)sb3eeaeggnneedeeerddeennaaeeeeinoors))tt)ssyy)ccss ))legnedenaeeoooo)ote))))t2ycslf--affff)ff,ff)ffttlill))ffffegtedenaeeo)lycs)fffftl experimental data (Alkasmoul et al., 2018).
= (25.17 2 + 29.562 + 1.0)
(4)
where , is the viscosity of nanofluid and
KhombgraisseChfluaiiydo, respectively. J Sci Technol MSU

C. GoCv.eGrnoivnegrneiqnugaetiqounastions
IInn tthhee ppreresseennttsstutuddyy,,flfolowwsswweerereaassusummeeddtoto
be sbteadsyteaanddyinacnodmpirnecsosmibpler.esTshibeleg.ovTehrneinggoevqeurantinogns
incluedqeuathtieoncsonisnecrlvuadteiontheequcaotniosnesrvoaftimonasesq, umaotimonesntuomf ,
aCnadrtimenesanisaetsnrhg,ecymo, ooatmrwnddeoinn-acdtuatiemmnes,bynaessntieowdmnreiatntlfeoenrrmgCiynaa,rsttaehnfseodialtlcownawons-dc:boimeoerwdnrisnititaoetnneal
systeCmonfotirnmuitays: follows:
Continuity:

( ) = 0 (5)(5)

Momentum:
Momentum:

( ) = − + ( ) (6)(6) where
crosswis
EEnneerr ggE yy n :: e ((r g y : (6) twehmeprera
) )== − ( + ) ( ) (7) crosswis
tempera
(7)(7)
( ) = ( )


crosswisewhdeirreectiuoinsisrevseploeccittiiveeslyi,nTthise streamwise5and
temperature, and
pwishepress u reis. velocities in the streamwise and

crosswise directions respectively, is
temperature, and is pressure.

Figure 1 The two-dimensional confined

Table 1 Thermophysical propFeirgtiuerseo1f Tpuhreetwoa-tedrimaenndsTioinOa2l pcaorntifcinlesd

TMabalteer1iaTl hermoph Dy s(ekicngas/mlityp3)ropertiHe se a o tf(Jcp/aukpgrae.Kcwi)tyater Viscosity The
Heat7c1a1pacity an d (TPiaO.s2)particles
D4e1n7s0ity 4(J1/8k2g.K) Visc-osity The
mophysical MWTiOaatt2eerrial 9(k9g8/.m2 3) 9 9 (3Pxa1.0s-)6
TiO2 4170 711 -
T1hTehetwtwo-od-idmimeennssioionnaall ccoonDfW.inNeaudtdemirimmeprpiinicngaginlingsgojeljutett9io9n8.p2rocedure 4182 993x10-6having
FigFuigreur1e The computations have been performed with below 0

Table 1 Thermophysical properties of pure water anV9 d9 is(3cTPx-oia1Os.0is2t-y)6parDigivgvnsnntoooio.c--lllnhhvvTlNvuueeeoo-hemmTuusrruuednnnhmeessariiiemnneedft e o ggimm aTrscr(i0mcloeecW1ddee=.rcmatt51eeeqqhho/l92.vvamtuupoo8nisee79zaauddd.oell3Ksttoouiiadltoopp)uca((KtnnPPieettgvoissiddvaauegnoittsretsnaawwsyernnicceeedphokkoodrranraaeemmionvsrrgce,,ppsstorehuuooif11bddttellaavv99easueett88c.liirlooddo00neTennm))..quuaahppusselleTTuiiarnnthhftpaccoggiiiooossrtriinmoddntthhsneessceeescci..dpwhhlffieeiitwTTnnhmmhhiiottaeeeeehf havinTghe
bimeploinwgi0n
Material Density Heat capacity and Tchoen
TiO2 (kg/m3) (J/kg.K) iTmhpeirnegfoinr
Water iannledt,coonu
4170 711
998.2 4182

(7) axisNeoxft,styhme mouettlreyt,btohuendnaoryrmwaalsvpellaocceitdy acto m =po5n0e n t lFaimg
andwhthiceh nisorsmufaficl iegnratldyiefanrtsawoafyofrtohmer thvearmiaabilnesregwioenre imp
Numerical simseutlaottfoioinzteoerfroeh.seta.tAtrtanthsifserbaonudndfluaidryflostwreianmawciosnefingerdadjeiet nts 377 Resusruf
Vol 40. No 4, July-August 2021 ofFianllalvlya,riasimbolpleidisngwemearleelsntsiunestcinltuogdwzeeadtreoirm.-TTpiOhine2 gnneaamnlooefnlungitd tahned theT
lamanind
ewcwei)ci..vtdpowyoahialrfie-teditwTTednhmtirhnhhiiimottageeeeheafenV9 n d9 iss(3cTiPox-oian1Os.a0is2tl-y)6p2aTb(iiht tec KwvapTncb ioc(ricnmmnaoiPeaioomooea9noferqhxa.aal-kiseaprnnpd3anvlmirShnluebsToeostpmtittiiffiilfocardhIlann,iinclwnwhiATpennMejcniutTaKeuenuglgopgeuiheeeftoegoMasolhoqdkP1i0ali0f.itsesnmmennWzedtensujaaaerug T..lcLheogegfe00smtsTtartiADTTareeaeioeEoOetlihldin,dm0,ysu0tmegohnntr tdhenhtej.f a2js1eeiwmi co0et0tee ronaaebttieavTTinepN,ttv9nmvmoo1but1lt(rohen0layelmstihisge8Wel1mnuny%n%ree=mrcs.aleucraccjuegtaol0cae51eggegmohotoosnoporx/mrr.w.ne,)breem9i2.tmefitpfenmsnf.im8itunnnarceasdttoss7o9tiod-esprTyhltstdgh.coorsrceofsuyhp3hamKnildermihciueestunelutspoencuatoivrjaw,s)oaittscieKxevsetsrhsofcdatosdefposnjn(f)ttahetetasynoanPihlard.sefcrdvfaumteriauotmssomicaoecsynrioagcinssonrntiifyenhufltogatceanyteeesepenijmasbe-tsvaoeslsstd-taomduhhmupsutinahcieomhlDtnfshmnllteantamokltiewe9uap(owi4pie,uledtgiiehnnkdia9sanreen1onnftewrihjogrooa8ivt7erjmaolstmmsotednrytee/et.ws,rn-r0ovsmih2athpbaotyncatdsmtttno1paehwyleapwteeolnt3ausvrifviui9u)egmmsolniolrrvaoutelraeeaalrc8nttrnrbowfsfenelxrid-eeaeaisdcsanole0iFnieescdeftnonltancedmaosu)imteidiau(e iistrng aw.dsemmtqi mbred ein mr md.upi osvm iougTesneueooessp,Tucumoefrgsi).,hapvvrnsiope.rrhtdliitrnoeepFveotoTivsemeaaileeinemuiferuogselidvttha1lruugecgipgiarilnritizfedsope.onnevoohmnudeoeiilesodnpnvsieclsdwneirnTrwnmedfggelelgeswmiainuovaHatghdaiteornaiynfceCv,etreannieieeulelimrdv1manbcdleonartgeenpsrlaadpoesgeo.tgsltiprnete4rerlts(u.r7oerrcseoJlf1tndirww1aoTaata2hlno/8cafgulki1ifpirennnn9oh2nalcintengeetytaltdge3deeeghdsys.ldc,,.,Kl it)Ty iOGcopH5poFagogs snt2ecpniwgsfc3t2xstm5dwbcoiurrrnf9ofnuim/hhlzrpgmeiiuouu/ooBmeur9re1ddi0dirmtaateBdnoeeauseidhfhtrnnirnp0md3-=4pcfahdlssptrhrbdffiiispccsfmstai52awwcgxdb3t=edale4cnansfsim0e4aact4helhe,ceun./ueooouueiioi5xrrene91beNBNti59taanmiildcBreuoeecc0cKseeifcsetudsgrprrntinngiaad0d3fcTw5e3elf(2a0ldslstueeehffd,tuideetsroo=dedelst4heanrfisstepaath4tee.,4xrxethni.spiiofB5suieemoFBNliNin.5tsHin(9nmceiitdeuRarucc0cKoiomsfio1aredadssxag=sheer4Tw5nreVdlfei0seeet2eguμdeetsr9tdnefnnte2r/tzereuaen2epmepenTsei4itxce9hgiiihBdsed9efisfxemsoo.Hanhes(acfar0drlntarn=omdi2oaeds:doa−xa3(=stheu2f4cee1neeneewgTnitt=Pgfrdlileengntr/yTx1etnenr-2pmno0slcoiTslto9eng2xhmBdenresytssgtatnow1epih4 tHormdrrasn0tdn2eoif:sce(t −afh2.1sa0he.ee, i0uneudiwhuerid=gi=fpri es rnrs0,tnst0e ocvowtisd /i -bexm)me m2siseomts 6 d)lsgypenetl4 s ptHB are stgirce(t taet uf ynm1ah t4au27h ua oawfi0psrcue os−fro r carsmee ovrasd2 bi / i=teg l2rseow t 9 l9sigtnelso3 pnigB d,res yl)rfu)etaniedot pcut fnmdil4ei7 oft04scuros−2feb3rc er dacupii8e.eu ih =tdo sgnlsRratui-livy ei6r 3n d,ge7cy)rul)xndt .ddn pcaeeflltci0m d5uc4ireo,ftbn axKxcnto8e.boe urww 1e3no eswsRtdasiu -iee nai T1tcGwe5adt .in n ar3aecnfiad0hmd o edtuc ti2nn8dneg =icntafadoi s2dentahbh4hd fuse 0nmaiTnsGwaegseneiei rr0efnf(0sdgndu1 ttlnnl1ieago=telexeifsi ieedts:ln2hehlen.selceennpdagsatiseiieirrt(s0gn8,t21encldrno1tsmhteireec4fgf2emlne.bmtce(senehpdtiina8tat200tdoenaced321faeht2aiga4rc6themdobeminsNenhrnaroc0Au0t0stiletedae12fplenrr41gaoc6stluehraoixeiiyiNcrncnrerduAslessoetnruipslrn31wlgolele6rla8mxtimy3etdneTnldso(dusue.ptewettreuiisdnuhwblpgeo8tstma53eodrnhxaradhs8e0ttotid-oefssdrafotKsTtindtaeterhoehars8nnit5e03tondo-digeegsh0hftiinan)thsosclnitoenddhigeregrceftec0hc4n).0,dschrrtneomducikteaedouica,tdtgehyrrmtnve2isiiulλxaaduui)thhfcFyiedna2iitiicltdoar(wteanrhne,fednavtfh2tdrr4(iwhtecrle51uefxdfsepo4ieltsigh(tngliee51i0dfpegleesggta2hmWiooaesi1p6et4osc/am51r7goaisinmit6oe.to4srrf57ghntBonores51uloh0ricoscsewftieoxcc9cfsn /7yfti4e9irxtp9ud tefni49 e9.rluvmtagencsd ernp=inh) eesu8ouihni e3uoihn r. e392n 7 eidx0n2t-em adx0m trduleetrfnsu tef5. ydisdlileslp he0p i0mioKtho0thd2ox2xanuau0ur0mmtmTsrccgt0sseeidibi2berorioan)a1e104.ecca4ec2ad2pstpasitocnicoseomeamhaisinisineigpteiesgupoait2dTu9os0oe2p9fbooso0nnipinnnmnitses(tftvotrri(notasnn0rr(i2aFn)pashslnenm0lhn3t2an)fslti,hng3titdisfe3i,tgnddiaitntldeeoawdxd.eiehrfgelnN5eio,fwydx.hoiiginN5fsN,g5pcoesrisvinfrnsd1lsgioiocneFNee8vrosd1H(luoaoiworieuFaNere8on8onoeu(tuarue2uteumnasfdsn9memeixtraw2mtwbbssusnefsng/n9mmsixxtnfrarrm0ikttbsiassune5Bngsa)onnuzas0ikfoeetfieuee5ete5tnti)ognsatuzfasnu0hnohbnheunect=eetetttteltidiiearrnnn(t0at0hhenohhbhrnohiincececllt)negeeeedoee39ssslcsar4nnntaieicttriittttt,)eneedgnl)enegeeeyeoesssslcs).t.tt,rltttt,
impin
surfac
the in
and R

Fig
of s

Figur
of sta

g the vTehleocRiteyynoplrdosfilneu. mbTehrewaRsecyanlcouldlastednubmasbeedr onwjaest width number difference too small as shown in Figure 3.
ces of caanldcumlaeteadn cbeansteerdlineonvelojectitywaisd:th and mean
centerline velocity 0 as:
by the 0
ken as Re = (8) (8)



Next, the outlet boundary was placed at which Figure 2 Sample of computational grid 246x30
is sufficiently far away from the main region of interest.
At this boundary streamwise gradients of all variables Results and Discussion
were set to zero. Then along the axis of symmetry, the
normal velocity component and the normal gradients of The numerical results of a two-dimensional
other variables were set to zero. limampiinngainr gcoonnfainsetadtiojneat ryofisowtahetermt-TaliOhe2-awteadtesrurnfaacneowfleuried
Finally, solid walls included impingement and investigated. Data presented include the influence of
confinement surfaces. Also the impingement surface volume concentration, aspect ratio and Reynolds number.
was considered isothermal, the impingement surface

ement athwtsnheudaersifnRaimfceleueypxe.niannomTgcldheeinsemoenefdgunvrmtoiudlbssu-iueimnnrrdgf.eaecpcteoehnnreacdeneednntdcrayiaftfteiootrhnfee,ntthacesogpnresfidicontleursmtaiiozteineonsst KhooFmfigsgutrairsegCn3ahtaGioiyrniodpinodinetpNeunsdseenlct enutemsbterer suJltSsciinTetecrhmnosl MSU
the 378 consisting of 7380 (246x30), 17900 (358x50), 7

ven at 59040 (492x120) and 121880 (554x220) on the
abatic model H/B=4 at Re=100 with water as working
Nu is fluid. The results on the third grid 492x120 can be
considered as being grid-independent results
(9) because the refinement from the grid 492x120 to
grid 554x220 produces the stagnation point Nusselt
of the number difference too small as shown in Figure 3.
rst on
Figure Figure 4 Validation of local Nusselt number Nux stagnation point Nusselt number and the local
stance
d near profiles are scaled with the stagnation point Nusselt number along the impingement surface for
ement H/B=4 were compared with the previously obtained
utions Nusselt number Nu0 for H/B=4 numerical data. The present numerical results are
sizes
8x50), oFfigsucAtFaor.ieggdNnue3Iuar,netmGiooo3refntrihddrGsiepetcrianoiradgdiltnnoiesvntapidatmvNieoeleuiunnpdrslideafapsynettoeidniotiolenhctnnnteencNutedeumresestevbstsseeeurtlleroltrtssepnuseulumdtslitbnsciecnoirnlmutedtperiunmrmtgasstiotnhael (ipn2rFo0gif1igole8uos)rdeaaar4egsVrseacsealihmdleoaedwtinowntnitwhoiinftthhloecTthasaeltbaNlrgeeunssasut2ielotlsnt anopnufodmiMnbtaeFNnrigucNusausrexeltt al.
on the respectively. number Nu0 for H/B=4 4,
orking
an be TabAle.2NuVmaliedraictiaolnvoaflitdhaetisotnagnation point Nusselt numbTearbfoler H2 /B=4Vaalniddat i o =n0%of the stagnation point Nusselt
esults i Ncpmoruedpsveisnio,egutleh11tsRme50nlyIe00nuseominmbotbtruasdeMliueanrarrteafinoadtnconcdn75aeru..vet06(fmhe2os26er0uerif1lrylHtois6c/cta)BihanlN=elcdu4lNaud0Ptud/weaPsriv.enerseT1rgsee/lh3eolttehnpcneotep75umdrss..emi60tmpsac77baeoguernmnleratadptnatiouiulowontmnanittehgpioroittnchhinaa%ee00tll..E1718rr%%or number for H/B=4 and φ=0%
120 to results2a0re0in good a8g.r0e4ement with the re8s.u1l8ts of Manca e1t.71% Re %Error
usselt Nu0/Pr1/3
ure 3. 100 Manca (2016) Present simulation 0.18%
150 0.71%
5.66 5.67 1.71%
al. (2018) as shown in Table 2 and Figure 4, respectively. 200 7.02 7.07
8.04 8.18

(a) (b)

(c) (d)

Figure 5FSigtrueraem5liSnteresaamnldineissoathnedrimsosthfoerrmHs/Bfo=r2Ha/Bn=d2Raen=d1R5e0=(1n5o0t (tnootsctoalsec)a(lea)) (Sat)reSatrmealimnelin e φ==00%%,, (b)
Isotherm = 0% (c) Str(eba) mIsolintheer m =φ=40%%,,((dc)) ISstorethaemrlmine φ ==44%%, (d) Isotherm φ=4%

Figure 6 Velocity vectors for H/B=2, Re=150 and = 4% (not to scale)

Vol 40. No 4, July-August 2021 Numerical simulaFtiognuroef h7easthtorawnsfethr eansdtaflugindaftloiowninpoaincot nNfinuelsdsjeltt 3879
number (Nu0i)mpinpgroemfileenst usfionrg wavtaerri-oTuiOs2 navnooluflumide
concentrations and different Reynolds numbers. It
is observed that the increased volume
B. Influence of volumetric concentration concentration, the Nu0 is increased due to
increasing thermal conductivity.
The numerical results of heat transfer and fluid
flow were investigated at different volumetric
concentrations of nanoparticles with values of = Additionally, Figure 8 demonstrates local
Nusselt number (Nu) distribution along the
0%, 1%, 2%, 3% and 4% for H/B=2. Figure 5 impingement surface for H/B=2 and Re=150 at
illustrates streamlines and isotherms in the case of
various volume concentrations. It is observed that
H/B=2 and Re=150 for volume concentration = for increased volumetric concentration of
0% and 4%, respectively.
Figure 6 VelocityFviegcutroers6 fVoerloHc/iBty=v2e,cRtoer=s1fo5r0Ha/Bnd=2 , R=nea=4n1%o5p0a(narntoidct lteφos=,s4ct%haele()nvoatlutoesscoafleN) u is increased.

The development of a vortex is generated by
tcsittifimmmohhlet av2 f couohloowee%fnumpprwnfenlfediauiifa,dsnnceicnrmiric3emggmddtiedisse%fnneeicolpo,ap.ottgmsiwrhttrcf0BicaIanwahnelcTTBteoooe%nnng.teguhihinwn.desodisIvriloo,nwenneccaImttfnin4Trungcfesefgteise1esli%sfidhtennwosnunlrla%coojueeeeetutenuieetmrritjftfetvsnn,erhttaayomnr.nnhfen,eitettarcubin2aaiSeitlenctooorohcHmheen%vnmriefnnabpeamaecioi/edoencBsnem,a,ttaopφshitravmfdcl=ucaaafitae3oeeclgavti=2ascrrevhgrn%fasvtgeuoe.0soraiotejatlicosneeetsFeli%snngslurtltroeoastteuoifeeardatg.imfnnfeueositmsndametuhdTeoaeflxuadjewnotrreeieemppdhselsitdaHftniitrtfratssieovm4lrnteh5lgie/or4ieoictB%njoggtcahceavmi%dfnripletcf=eetctetlatlticueaelahmr2fh,onrelsfosfaxuatdmieoeeeudrnhsentecienne,aranrarrircanioanfsidsfcsaenwtmfntjaeltntetaeHpetorndetcnieergafirnbtettnf/sstiaheerdtBnneisdceφotRanrhsn.nsreutntv=atttnv,meiisattew=hnrvIemrort2atfsteaft=eiceereehela.io0lfeuatatoavo1uilrreneehecsy%nmntmmonme5Fnrenentdae.,tlf0si,suidnelgnia1enmdutiofn%rnebeorfiefdgneysclr,turii5=dc Figure 7 shows the stagnation point Nulsselt
vatcrttiaboersehheenolnaneotdtctwdschejhsieeaettnhoyerttm.ewvnriH0vanolwaTnle%ttur/lihhBetcofsielhenerot=ntaxoeTrew2anFrrahmesistdoisteegacefs4oifunddgirdon%bcnrdoseereuisawtmnv,rjleRHneea6enrproteater.l/svoiiBaponsm=tesprtp=ang1edetlmreir25dnaetacm,ei0emcantniislRnemdfvetfonoeeiasnrotttrl.nh=hyifmsde.1evaFau5optiuriiws0limmmfvunroaootmgpmetchahreieateennees,nrdgdrxmvdmcgeiooaeoei om sslnt rntu eriseecnim=gntne,gvhedetnitnee4chtttpsherfi%relniuaaeetrciaarctttcifhyrtotaaegencsdodeineef,tbo=yf number (Nu0) profiles for various volume Figure
tHwn ntainoouna/ecwBmdnirrnae=eobcdra2pdreise,foarfetaeRbrtftsiiichd(mmmhhltsFrsouoNeeieeeicviewppmrnn=gunfloorgiifea1us0tnneivuln)ricsu5rggmdReettdiee.hmlp0neeiecdoeap.ergmsitFewoa7ytri.rInectfmunfnencSioguliosrdneoessvairiltomhnlattsnhfidlrφnfcsogtceteesiciifewlowsneaao=croeunnminotrmrs4njtsnertyut%shdfv,ortamtavitaeutahnrorhctoenecrbeaifabeaioalt,daoerunei,ttnvemuhrtsmdmcta,aishstetgatslaty.rehieehvgeunh.gvaIejteioeeetstosornnsvreittwoilNacdt.asueeittnmeunhmdTlixoooocrd0eiephisiebncofnniirfsieosimlsinngsetctFepjygigohcceaonmpiroeteeegttlncvhaeviamnrnurnecetdmeeiehrteentdecr,eracrmannoaniaNtstnjlttno6taehtterruietafa.rnbatordilsdneistsdetnnhsideuonstttmeiwfhunremrndooteafeeelhsseartfeattneehecnmenntde,t concentrations and different Reynolds numbers. It the imp
is observed that the increased volume (b)
concentration, the Nu0 is increased due to
increasing thermal conductivity.

Additionally, Figure 8 demonstrates local
Nusselt number (Nu) distribution along the
impingement surface for H/B=2 and Re=150 at
various volume concentrations. It is observed that
at dfifofer renitncvoreluamseedconvcoelnutmraetitorincs ancodnRceentration of
FignuFuirgmeunb7raenSr7ostpaSfaogtarrntgaiHcntl/iaeBotsin=o,2npthopeoinivntatNlNuueussssseolft Nnuummisbbeienrrcprpreoraofilsfeielsedsa.t

different volume concentrations and Re numbers for H/B=2

tt(roANewdnuadd)ristddioisnthtarweilbleyuor,etuFiotilgneuto.arbelSos8niemgrdviletaehmrdeosintmrsefoptarriamntgeliesntwmelooecanantldvNsouiuslrusofamsthceeeelttrrmic
number
for H/B=c2oanncdenRtrea=ti1o5n0 oaft vnaarinooupsavrtoiclulemse. cFounrctheenrtmraotiroen,s.the
It is obsevrevloecdityhavtefcotroirnscrfeoarsHed/Bv=o2lu, mRet=ri1c5c0onacnednt r a t=ion4%
of nanopaarerticshleosw, ntheinvFailguuerse o6f. Nu is increased. Figure 7 Stagnation point Nusselt number profiles

Figuir(meap)8inLgoecmael nNtuslsusrefaltcenufmorbHer/Bd=is2traibnudtioRne=a1lo5n0g the

380 Khomgris Chaiyo J Sci Technol MSU
(a)
(b)
(c)
(e) (d)

(g) (f)
(g) (h)
10

(h)

FigureFi9guSrtere9aSmtlrienaemslianneds(aais)noSdtthriseoarmtheslirnmaetsadatiftHfed/Brifef=en2rteRantesp=ae1sp0ce0t c,rta(brtia)otIsisoosHthH/Be/BrmaanandtdRHRe/Ben=nu2ummRbebe=err1ss0,,0φ ==4%4%(no(tntoot scale)
aaattt(((gcHeHH)))///BSSBBStt===trrree224eaaaRRRmmmeeellliiin=n==nee211e000aaa000ttt,,,HHH(((//d/fbBBB)))===IIIs244ssoooRRRttthehehee==ee=r22rr1mmm000000a,a,a,t(t(t(dhHfHH)))/I//BIIsBBsso=oo==t4tth2h2heeeRRRrrrmmemee===aaa121ttt000HHH000///BBB===424 Re=200
Re=100 to scale)
Re=200
(a) Streamline
(c) Streamline
(e) Streamline
(g) Streamline at H/B=4 Re=200, (h) Isotherm at H/B=4 Re=200
C. Influence of aspect ratio Figure 10 shows that as H/B is increased, local
Figure 9 shows the streamlines and isotherms NtvhouerbdstneuosxueNe.nluttTdohainsteruhydmemlraabavymeexeilrmoarctiauisictnmyaddllboeydofceduNrceenuracdeirsaaseersaaydestdleatdhdylueoeeacrsa.ltoatlnogvgentlahtohtecieoitnsyiseppocortoohinnefitdlreamanradyl
when H/B=2 and 4 at Re=100 and 200. At H/B=2 and
Re=100, a primary vortex is only generated below the
jet. However, at H/B=4, and Re=100, 200, both a primary piomfroptpdhfiioenleemigntehdtoFmeunureNsermttnuhtraoatselstsrtebumhesoreloftuaarnvcevndee,eual.ormFrTacyihgibgtliyeaeusyrrbieNesorupbu1asren1noscddfeaialileuldtrluyssenseclutarriamenaynacetbedsrrees.eradFsspleitogradocugaftrnihelleaivcstekio1lnio2nnecsitsy
and a secondary vortices are generated as displayed in
Figures 9 (e) and 8 (g).

case of =0% and 4% at Re=150, respectively. It
is found that both Nu0 and Nuavg decreased with
increasing H/B.

boundary layer and decreased local velocity profile Figure 11 Stagnation point Nulsselt number
due to the velocity boundary layer.
profiles for = 0, 4% and Re=150 at different
simulaatsiopneocft hraetaiot stransfer and fluid
Vol 40. NFou4rt,hJeurlmy-oArueg,uFstig2u0r2e1 11 illustrates stagnaNtuiomnerical flow in a confined jet 381
point Nusselt number profiles and Figure 12 impingement using water-TiO2 nanofluid

4 apNo%vueianvrcdiiatsngaaetNcgdsmfRreueoeeeoscuaFN=snornseue1sfudianrlt5sttrsghs0atn=heee,tuHe0adlrrmts%tme/Bwnsbboa.ipuetaorvhemrentehcp,dibrntraieNFovc4grefriu%iegellep0yuasr.NrsaoaeIaiutftnninlsidRegs1dsse1eHfNFo=li/tinuui1gBlalnn5uu.vcdug0rsaem,ttsdrh1reabeea2tecsteorrdpbsefeeopaφmcstrshott=eoiafvNd0nigele%sunlwsyt0ar.aiaattiitnIhonnet ddns Figur
the im
isotherms FFigiguurere1010LoLcoacl aNluNssueslst enlutmnbuemrbdeisrtrdibisutrioibnuatiolonngaltohneg FigFuigreur1e2 A12verAavgerNaguelssNelut lnsusmelbtenr upmrobfilesr fporoφfile=s4%for at H/B
. At H/B=2 imtphiengiemmpeingt esmurefanctesfuorfaφc=e4f%ora n d=R4e=%15a0nadt Rdieff=er1e5n0t = 0a, 4nd%Raen=d15R0ea=t1d5if0feraetndt iaffsepreecntt raastipoesct ratios
generated Conc
d Re=100, at different aspect raastpioect ratio vsiozretessDoxeifz.cwbeInooaWDWnftsol.hduhhfIameenvernnofbnyolurcovtvReeitRechondeeeorctysyfevtennoxoRwooworeweltlddfiayrcasesrRnesdseoisnnmnyluudcdnowmrmsooveebwebanlrdedesenusrersmtodtinwnrwbw,eucaaeaaamrsrsnemrdbdai.sinesnteTrchdcdrheoree,ewasanseaisnescneftdoldrdue,n,eadttnthhmahceere.ey
ortices are of ReThoen itnhfeluehnecaet torafnRsfeerocnanthebehcelaatriftireadnsafsershcoawn1n1bein T
and 8(g). Figurcelasr9ifie(fd) aansd 9sh(ho)w. nIncirneasFiniggurRees le9a(df)s taonidncr19e1(ahs)e. nanof
ased, local theinhIfenluacetrentracaesninsogfferRdeueloenatodthsinectorheeianasctirnetgraastneesmftephrercahatenuareat ltsgroarandbsiefeenrt were
secondary 1aaitne4rtfrelFisn,mtunnFsheuiaerfeguisedielmgnnssueumunuoedcoeinbrsebreetfnieehown1iescnNresto5riethtt1ropuf,eth1empe3r,Rrro3rorrme,iamoNnifm,efns1lifsc1luaiRcpse4lorie40lroemes,en,os,ifcaamapfaaattNosanihsinNrpnvinrdeuniedenideugn,glg1r,tehygNN1hri5sNmRiee5esu;ue,atmuee,eae0trtvh.0h,wnremge,weteeatsarinasptaaisnphsttsnpehetndeusderidsctnaruiNNcrfnitfNcseatriatuucvuifrprnvucaeresraleeseaccvaslagvyfla.aeeygyes;asn.el;airgAtnstidAhnstrdagnchadgeddlaudiesinsRdsinmiRoteseipieetFopebinlab.oNanil.eNgtalenyasuruyuaeolssalerpslydseeltdrsy,besoeie,enlittfntnlihht1ltheee3iens, phase
stagnation simul
ased along again
. This is produ
e thermal numb
stagn
volum
ratio
The m

(1)
rangin
terms
numb
from

FiFgiugruer1e1 S1t1agnSattaiognnpaotiionnt Nuplsosinetlt nNumulbsesrelptrofnileusmfboer r
Fpirgouφfirle=s4%1f1oarndS tRa=eg=n01a,5t4i0o%nat dapinfofdeinretRnetN=aus1pl5se0scetlatrat tindousifmfebreenrt
parsopfielecst rfaotrios = 0, 4% and Re=150 at different
aspect ratios

Figure 13 Local Nulsselt number distribution along
Fthigeurime 1p13i3ngLLoeocmcaael lnNNtuulslusresfleat lcnteunmufombrebrvedarirsidotriusibtsuritbRiouentioannluonmaglobtnehgres
thaet Himi/mBpp=iin2nggaeenmmdeen n t t=ssuur0fraf,ac4ec%efofrovravriaoruiosuRseRneumnbuemrsbers
at H/B=2 and a=t H0/,B4=%2 and φ=4%

Conclusion
ConcTlhuesiloamninar heat transfer and fluid flow of

Figure 14 Stagnation point Nulsselt number
profiles for various Re numbers at H/B=2 and =

382 Khom0g,ri4s%Chaiyo J Sci Technol MSU

Conclusion FFigiugruere151A5veAravgeeraNguelssNeultlsnsuemltbenrupmrobfeilerspforor fvilaersioufosr Choi, S.U
various RRee nnuummbbeerrss aattHH/B/B==22aandndφ = 4=%0, 4% 12 Ferrari, J
The laminar heat transfer and fluid flow of nanofluids He, Y., M
in a confined plane jet impingement were numerically AcAkncokwnolewdlgemdgemntent
investigated using the single-phase model. The
performance of the present simulation of jet impingement TThheeaauuththoor rggraratetefufullyllyaaccknknoowwleleddggeetshethFeaFcaucltuylty
flow was evaluated against previous numerical data oKthfaisEmUoNnrfpaneghiksivnaEheeeeonarennsgrcrigpitinhynsae.,agtheeaornitmnCKgaafommKrapptashumuaspKp,epahNnomagaretpskinnahhggeaosnentah,npeiKgasnstahraseoeesmntes,aaforrcrtKChUsaa.usnmpeivptpesouarrsstriit,ntyg,
that was found to produce good predictions of the local
Nusselt number along the impingement surface and RAbedRfeeelrrfeeehnrimceen, scOe.,sKhater, A., Mohamad, A.A. & Radwan,
the stagnation point Nusselt number. The influences of
volumetric concentration of nanoparticles, aspect ratio AbAd.e(l2re0h1i9m),. OTw.,oK-hpahatesre, As.i,mMuolahtiaomnaodf, nAa.Ano. fluid in a
and Reynolds number are examined in detail. The major confined&sRinagdlewaimnp, iAn.gi(n2g01je9t)..CTawsoe-SphtuadseTherm Eng,
findings can be summarized as follows:
(1) The volumetric concentration of nanoparticles CAlhkoaAis,lcTe1HkmSo4via.Ooo.,MasUl2um1li-u.n.lw0S,oag0&Fa.ussET.t4it.&liihoIen,Smn2nWonrggF3.Etu,m,al..eJailSA1aonlpssl.4tHdfi-s,tmiooAm,oeCAtnnp1shnaalu,ia0-,etnnoAOd0gH,MfMsi4-pi,Jn.nawa2.M.MeagCdAs3arn.si...tf.,TjoeoeT&(MT.rf1tr,.l.rumW9n.MaTCi9adnai.y5nla(,,sne2i)osnMo1c.r0efsnl2eEuya1,,S6ein8Td,Mcotrhus.)os6fGa..d,nC3fno.ATf9AT,.cirTn.l–TihG2nce.6Ohepogd.5or,n3rm1t-mavhw.ecepactrsimttcoievnaare,,ll
ranging from 0 to 4% increase the heat transfer in terms conduc(t2iv0i1ty8).ofAflupirdasctiwcaitlhevnaalunaotpioanrtiocflethse. ASME
of the local and the stagnation Nusselt numbers. Similarly, Int MecpheErfonrgmCaonncger Expof, A66l2,O939-–w1a0t5e.r, TiO2-
the Re(y2n)oHldoswenvuemr,baesrpveacrtierdatiforormang1e0s0 ftroom2010toen4haanndce
thesdeeNcruesasseelt nthuembloecrasl., the stagnation, and average Ferrari, J., Lwioart,erNa.n&d CSulyOck-e,waJ.te(r2n0a0n3o).fluAidnsevfoarluation
Nuss(e2l)t Hnuomwebveersr,. aspect ratio ranges from 1 to 4 and He, Yo1im.9f,0pgM–ian2esg0ncJTe1aqoorm.,anuuYnevrense.nn,afctcel.Zthriovh,iJ1fena2HgoMc6,eo,oaa6Yoft3tl.ei,a9nsrn–gLted6.uP5e,Mr1loHa.rc.siens&sgsIsDntiTebnrygen,camhYtinou. onltla(i,p2ll0e10-39je6)t.,
decrease the local, the stagnation, and average Nusselt
numbers. ChtNtEruoanubing,mes,Sefu2e.rnU9rintcdh,.oaaSee1fnlr.r9Tom&it6npihOa5aveEl–2eratc1lnsiaocs9tamlitn7egnmdi2saonau..tfalincuAort,iniSdfvJlosMi.tiAwynfEl.toooc(wIfo1niftn9tnlhud9Mgeii5dteti)hsocc.rnohwEosnunEi.tvghhnAehagcpntapCicvlsioenTtnrghagheiregrahmtt
Expo, 66,99–105.
FiFgiugruer1e4 S1t4agnSattaiognnpaotiionnt Nuplsosinetlt nNumulbsesrepltrofnileusmfboer r
profilveasriofoursvRaerionuusmbReersnautmHb/Ber=s2aatnHd/φB==24%and = Ferrari, J., Lior, N. & Slycke, J. (2003). An
evaluation of gas quenching of steel rings
0, 4%

Vol 40. No 4, July-August 2021 Numerical simulation of heat transfer and fluid flow in a confined jet 383

impingement using water-TiO2 nanofluid

Manca, O., Ricci, D., Nardini, S., Di Lorenzo & G. (2016). Venkitaraj, K.P, Suresh, S., Alwin M., T, Bibin, B.S &
Thermal and fluid dynamic behaviors of confined Abraham, J. (2018). An experimental investigation
laminar impinging slot jets with nanofluids. Int on heat transfer enhancement in the laminar flow of
Commun Heat Mass Transf 2016 ; 70:15–26. fwittaetderw/TitihOm2 noadnifioefdlubidutttherroflyuginhsearttsu.bHeehaetaMt aesxschTaranngsefr,
Mookherjee, O., Pramanik, S. & Kumar Kar, U. (2020).
Numerical investigation of a confined laminar jet 54, 813–829.
impingement cooling of heat sources using Xia, G.D., Liu, R., Wang, J. & Du M. (2016). The
nanofluids. ASME J Heat Transfer, 142 (8), 082301. characteristics of convective heat transfer in
Mosurkal, R., Samuelson, L.A., Smith, K.D., Westmoreland, microchannel hCeoamt msiunnksHuesaint gMaAsl2sOT3 raanndsf,T7iO62,
P.R., Parmar, V.S. & Yan, F. (2008). Nanocomposites nanofluids. Int
soaf fTeiOfl2aamned siloxane copolymers as environmentally 256–264.
retardant materials. J Macromol Sci A Yang, L., & Du, K. (2017). A comprehensive review on
Pure Appl Chem, 45, 924–946. hsJeaHtetaratnMsfaesrscThraarna,ct1e0r8is,ti1c1s–o3f1.TiO2 nanofluids. Int
Patankar, S.V. (1980). Numerical heat transfer and fluid
flow. Hemisphere Publishing. Zuckerman, N. & Lior, N. (2006). Jet impingement
Rohsenow, W.M., Hartnett, J.P. & Cho, Y.I. (1998). heat transfer: physics, correlations, and numerical
Handbook of heat transfer (3rd edition). McGraw-Hill. modeling. Adv Heat Transfer, 39, 565–631.
Selvakumar, P. & Suresh, S. (2012). Convective
performance of CuO/water nanofluid in an electronic
heat sink. Exp Therm Fluid Sci, 40, 57–63.

การออกแบบระบบควบคมุ ความเรว็ มอเตอรเ์ หนย่ี วน�ำ โดยวธิ กี ารควบคมุ แรงดนั ตอ่ ความถี่
สำ�หรับเคร่ืองสฝี ัดข้าวแบบด้ังเดิม
Design of an induction motor speed control system using V/f control method for
a traditional paddy cleaning machine

องอาจ ทบั บรุ 1ี , กนั ยารัตน์ เอกเอี่ยม1*
Ong-art Tubburee1, Kanyarat Ek-iam1*

Received: 31 March 2021 ; Revised: 24 June 2021 ; Accepted: 29 July 2021

บทคดั ย่อ

งานวจิ ยั นม้ี วี ตั ถปุ ระสงคเ์ พอ่ื ออกแบบระบบควบคมุ ความเรว็ มอเตอรเ์ หนย่ี วน�ำ 3 เฟส ในการขบั เคลอ่ื นเครอ่ื งสฝี ดั ขา้ ว โดยการสรา้ ง
ระบบแปลงผนั ก�ำ ลงั ไฟฟา้ เพอ่ื ปรบั แรงดนั ไฟฟา้ และความถท่ี จ่ี า่ ยใหม้ อเตอรเ์ หนย่ี วน�ำ 3 เฟส ขนาด ½ แรงมา้ ดว้ ยการน�ำ คลน่ื
แรงดนั อา้ งองิ ทง้ั สามเฟสมาเปรยี บเทยี บกบั คลน่ื สามเหลย่ี มเพอ่ื สรา้ งสญั ญาณควบคมุ สวติ ชข์ องอนิ เวอรเ์ ตอรบ์ นฐานการควบคมุ
อตั ราสว่ นแรงดนั ตอ่ ความถ่ี ผลการทดสอบยนื ยนั ใหเ้ หน็ วา่ การเปลย่ี นแปลงความถร่ี ะหวา่ ง 10–50 เฮริ ตซ์ ท�ำ ใหค้ วามเรว็ รอบ
ของมอเตอรเ์ หนย่ี วน�ำ 3 เฟส เปลย่ี นแปลงอยใู่ นชว่ ง 204–1,424 รอบตอ่ นาที และจากการสฝี ดั ขา้ วพนั ธ์ กข41 และหอมปทมุ ธานี
1 พบวา่ ความถท่ี เ่ี หมาะสมคอื 30 เฮริ ตซ์ ซง่ึ ท�ำ ใหไ้ ดป้ รมิ าณขา้ วเตม็ เมลด็ เกนิ กวา่ 98% และมขี า้ วลบี ปะปนออกมานอ้ ยกวา่ 5%
นอกจากนผ้ี ลของการใชว้ ธิ กี ารทน่ี �ำ เสนอแทนเครอ่ื งยนต์ ดเี ซลลข์ นาด 487 ซซี .ี ท�ำ ใหค้ า่ ใชจ้ า่ ยดา้ นพลงั งานลดลงกวา่ 4 เทา่ และ
ไมเ่ กดิ การปลดปลอ่ ยมลพษิ ออกสธู่ รรมชาติ
คำ�สำ�คัญ: เคร่อื งสฝี ดั ข้าว มอเตอรเ์ หน่ยี วนำ� ความถี่ การควบคุมแรงดนั ต่อความถี่

Abstract

The aim of this research is to design a 3-phase induction motor speed control system for driving a traditional paddy
cleaning machine, using a power conversion system to vary the voltage and frequency for a ½ hp 3-phase induction
motor. The three command voltage waves were compared with a triangular wave to generate the switching signals for
the inverter, based on a V/f control method. The experimental results showed that a change of command frequency
between the range of 10–50 Hz resulted in a change of 3-phase induction motor speed falling within the range of
204–1,424 rpm. In addition, the frequency of 30 Hz was the optimum frequency for a RD41 paddy and Pathum Thani
1 paddy which led to a paddy gain higher than 98% and the undeveloped kernel of less than 5% being obtained.
Furthermore, by replacing a conventional 487-cc diesel engine with the proposed method, the energy cost was reduced
by more than 4 times and the emission of air pollution was eliminated.
Keywords: paddy cleaning machine, induction motor, frequency, V/f control

1 อาจารย,์ สาขาวิชาเทคโนโลยไี ฟฟ้าอุตสาหกรรม คณะเทคโนโลยีอตุ สาหกรรม มหาวทิ ยาลัยราชภัฏวไลยอลงกรณ์ ในพระบรมราชปู ถมั ภ์
ต�ำ บลคลองหนึ่ง อำ�เภอคลองหลวง จงั หวัดปทุมธานี 13180

* ตดิ ต่อ: [email protected], [email protected]
1 Lecture, Department of Industrial Electrical Technology, Faculty of Industrial Technology, Valaya Alongkorn Rajabhat University under the Royal

Patronage, Tambon Klong Neung, Pathumthani 13180 Thailand
* Corresponding author: E-mail: [email protected], [email protected]