Kannad Ganit 2nd

»ÝÃÜñÜ¨Ü ÓÜíË«Ý®Ü
»ÝWÜ 4 PÜ

®ÝWÜÄPÜÃÜ ÊÜáãÆ»ÜãñÜ PÜñÜìÊÜÂWÜÙÜá

A®Üáaæfà¨Ü 51 PÜ
ÊÜáãÆ»ÜãñÜ PÜñÜìÜÊÜÂWÜÙÜá& ±ÜÅ£Á㟺 »ÝÃÜ£à¿á ®ÝWÜÄPÜ®Ü D PÜñÜìÊÜÂWÜÙÜá CÃÜáñܤÊæÁáí¨ÜÃæ
AÊÜ®Üá&
(PÜ) ±ÜÅ£Á㟺 ®ÝWÜÄPÜ®Üá ÓÜíË«Ý®ÜÊÜ®Üá° ±ÝÈÓܸæàPÜá. ÓÜí˫ݮܨÜÈÉ¿á B¨ÜÍÜìWÜÙÜá

ÃÝÐÜó«ÜÌg ÊÜáñÜᤠÃÝÐÜóXàñæWÜÙÜ®Üá° WèÃÜËÓܸæàPÜá.
(S) ÓÝÌñÜíñÜÅPRÝX ®Üvæ¨Ü ÖæãàÃÝoPæR ÓÜã#£ì ¯àw¨Ü B¨ÜÍÜìWÜÙÜ®Üá° ±ÝÈÓܸæàPÜá.
(WÜ) ¨æàÍÜ¨Ü ÓÝÊÜì»èÊÜáñÜÌ, IPÜÂñæ ÊÜáñÜᤠÓÜÊÜáWÜÅñæ¿á®Üá° ÓÜáÃÜüñÜÊÝXvÜáÊÜ ÓÜÆáÊÝX-

±ÜÅ¿áñÜ°ÎàÆÃÝXÃܸæàPÜá.
(Z) ®ÜÊÜá¾ ¨æàÍÜ¨Ü ÃÜûÜOæ ÊÜÞvܸæàPÜá. ¨æàÍÜ¨Ü ÓæàÊæ ÊÜÞvܸæàPÜá.
(š) GÆÉ ±ÜÅPÝÃÜ¨Ü »æà¨Ü»ÝÊÜWÜÙÜ®Üá° ÊÜáÃæñÜá JWÜYor®Üá° ¸æÙæÓܸæàPÜá ÖÝWÜã ÓÜÖæãà¨ÜÃÜ

»ÝÊÜ®æ¿á®Üá° Eñæ¤àiÓܸæàPÜá. ÔŒà¿áÃÜ WèÃÜÊÜPæR aÜᣠñÜÃÜáÊÜíñÜÖÜ ÃÜã{WÜÙÜ®Üá°
ñÜÂiÓܸæàPÜá.
(aÜ) ®ÜÊÜá¾ ÓÜËá¾ÍÜÅ ÓÜíÓÜ¢£¿á ±ÜÃÜí±ÜÃæ¿á®Üá° PݱÝvܸæàPÜá.
(dÜ) ®æçÓÜXìPÜ ±ÜÄÓÜÃÜÊÜ®Üá° ÓÜíÃÜüÓܸæàPÜá. ÓÜiàÊÜ ±ÝÅ~WÜÙÜ ÊæáàÇæ ¨ÜÁá ñæãàÄÔÄ.
(g) ÊæçþݯPÜÊÜá®æãà»ÝÊÜ®æ,ÊÜÞ®ÜËà¿áñæÊÜáñÜá¤iþÝÓÜá±ÜÅÊÜ꣤¿á®Üá°¸æÙæÔPæãÙÜÛ¸æàPÜá.
(ÃÜká) ÓÝÊÜìg¯PÜ BÔ¤&±ÝÔ¤WÜÙÜ®Üá° ÃÜüÓܸæàPÜá. ×íÓÝaÝÃÜÊÜ®Üá° ñÜÂiÓܸæàPÜá.
(m) ÃÝÐÜó¨Ü EñܤÃæãàñܤÃÜ ±ÜÅWÜ£¿á®Üá° ÓݘÓÜÆá Êæç¿áQ¤PÜ ÖÝWÜã ÓÝÊÜáã×PÜ
aÜoáÊÜqPæWÜÙÜÈÉ »ÝWÜÊÜ×ÓܸæàPÜá.
(o) 6 Äí¨Ü 14 ÊÜÐÜì$ÊÜÁãàÊÜޮܨÜÈÉ¿á ñÜÊÜá¾ ÊÜáPÜRÚWæ ±æäàÐÜPÜÃÜá ÎûÜ|¨Ü
AÊÜPÝÍÜWÜÙÜ®Üá° PÜȳÔPæãvܸæàPÜá.

ÍÝÓÜ®Ü ¯|ì¿á PÜÅÊÜÞíPÜ: A»ÝÂÓÜ & 2116/(±ÜÅ.PÜ. 43/16) GÓ…w&4 ©®ÝíPÜ 25.4.2016 A®ÜáÓÝÃÜ Óݧ±Ü®æ ÊÜÞw¨Ü ÓÜÊÜá®ÜÌ¿á ÓÜË᣿á
©®ÝíPÜ 19.3.2019ÃÜí¨Üá ®Üvæ¨Ü ÓÜ»æ¿áÈÉ D ±ÜsܱÜâÓܤPÜÊÜ®Üá° ÓÜ®… 2019&20 D ÍæçûÜ~PÜ ÊÜÐÜì©í¨Ü ¯«ÜìÄÓÜÆá ÊÜÞ®ÜÂñæ ¯àvÜÇÝX¨æ.

WÜ~ñÜ

GÃÜvÜ®æ¿á C¿áñæ¤

ÊÜáÖÝÃÝÐÜó ÃÝg ±ÝsܱÜâÓܤPÜ ¯Ëáì£ ÊÜáñÜᤠA»ÝÂÓÜPÜÅÊÜá ÓÜíÍæãà«Ü®Ü ÊÜáívÜÙÜ, ±ÜâOæ & 411 004.

ñÜÊÜá¾ Óݾoì¶æäà®Ü¨Ü ÊæáàÇæ DIKSHA APP ÊÜáãÆPÜ ±ÜsܱÜâÓܤPÜ¨Ü Êæã¨ÜÆ®æ¿á
±Üâo¨Ü ÊæáàÈÃÜáÊÜ Q.R. Code¨Ü ÊÜáãÆPÜ wioÇ… ±ÜsܱÜâÓܤPÜ ÊÜáñÜᤠ±ÜÅ£Áãí¨Üá
±ÝsܨÜÈÉÃÜáÊÜ Q.R. Code¨Ü ÊÜáãÆPÜ B ±ÝsÜPæR ÓÜíŸí˜Ô¨Üíñæ A«Ü¿á®Ü&A«Ý±ܮܨÜ
ÓÜÆáÊÝX E±Ü¿ááPܤ ¨ÜêP…&ÍÝÅÊÜ ÓÝ×ñÜ E±ÜÆŸœÊÝWÜáÊÜâ¨Üá.







±ÜÅÓݤÊÜ®æ

®Ü®Ü° ¸ÝÆËáñÜÅÃæà,
GÃÜvÜ®æ¿á C¿áñ椿áÈÉ ¯ÊÜáWæÆÉÄWÜã ÓÝÌWÜñÜ. Jí¨Ü®æ¿á C¿áñ椿á A»ÝÂÓÜ ÊÜÞw,

±ÜâÓܤPÜWÜÙÜ®Üá° K©, GÃÜvÜ®æ¿á C¿áñ椿áÈÉ Ÿí©ÃÜáËÄ AÆÉÊæà ? ÊÜááí©®Ü A»ÝÂÓÜÊÜ®Üã° ÓÜÖÜ
Êæãài®ÜÈÉÁáà ÊÜÞvÜáÊÜ©¨æ. ¯ÊÜá¾ hæãñæWæ ¯ÊÜá¾ ÊÜ¿áÔÕ®ÜÊÜÃæà B¨Ü ¿áÍÜ ÊÜáñÜᤠÃÜÊÜÞ CÊÜÃÜã
ÓÜÖÜ C¨ÝªÃæ. ®ÜvÜá&®ÜvÜáÊæ Bo BvÜáñܤ A»ÝÂÓÜ ÊÜÞvÜáÊÜ©¨æ.

ÊÜÓÜá¤WÜÙÜ G~Pæ ¯ÊÜáWæ ÊÜÞvÜÆá ŸÃÜáñܤ¨æ. DWÜ bPÜR ¸æàÄàgá ÊÜáñÜᤠÊÜhݸÝQWÜÙÜ®Üá°
PÜÈ¿ááÊܨÜá C¨æ. PÜê£ ÊÜáñÜᤠ±Ü¨Üœ£WÜÙÜ®Üá° aæ®Ý°X £Ú¨ÜáPæãÚÛÄ. BWÜÇæà AÊÜâWÜÙÜÈÉ¿á Êæãàgá
¯àÊÜâ A®Üá»ÜËÓÜŸÖÜá¨Üá. ÍÝÇæ¿áÈÉ ÎûÜPÜÃÜ ÓÜÖÝ¿á ±Üvæ¿áᣤÃÜÆÉ, A¨ÜÃÜíñæ ÊÜá®æ¿áÈÉ ñÝÀá,
ñÜí¨æ, APÜR, A|¡ A¥ÜÊÝ ¿ÞÃÜá ¸æàPݨÜÊÜÃÜ ÓÜÖÝ¿á ¯àÊÜâ ±Üvæ¿áŸÖÜá¨Üá.

ÃæàÐæWÜÙÜ ÊÜáñÜᤠËË«Ü BPÝÃÜWÜÙÜ A»ÝÂÓÜ ÊÜÞvÜáÊÝWÜ ¯ÊÜáWæ bñÜÅWÜÙÜ®Üá° ñæWæ¿ááÊÜ©¨æ.
bñÜÅWÜÙÜ®Üá° ñæWæ¿ááÊÜâ¨Üá ÊÜáñÜᤠŸ|¡ PæãvÜáÊܨÜá ¯ÊÜáWæ ÓÜíñæãàÐÜ PæãvÜᣤÃܸæàPÜÆÉ ! A¨ÜÃÜ
ÓÜÆáÊÝX AÊÜPÝÍÜ ¨æãÃæ¿áȨæ. bPÜR ÓÜíTæÂWÜÙÜ ¸æàÄàgáWÜÙÜ®Üá° ÊÜáñÜᤠÊÜhݸÝQWÜÙÜ®Üá° PÜÈ¿áÆá
Êæãài®Ü BoWÜÙÜ E±ÜÁãàWÜ BWÜáÊÜ©¨æ. bPÜR ÓÜíTæÂWÜÙÜ ¸æàÄàgá ÊÜáñÜᤠÊÜhݸÝQWÜÙÜ®Üá°
ÓÜÄ¿ÞX ÊÜÞvÜÆá Ÿí¨ÜÃæ, ÊÜááí©®Ü ÊÜWÜì¨ÜÈÉ¿á WÜ~ñÜ ÓÜáÆ»ÜÊÝWÜáÊܨÜá.

WÜ~ñÜ¨Ü ¼®Ü°&¼®Ü° ±ÜÅPÝÃÜWÜÙÜá ®ÜÊÜá¾ PÝ¿áìWÜÙÜ®Üá° ÓÜáÆ»ÜÊÝWÜáÊÜíñæ ÓÜÖÝ¿á ÊÜÞvÜáñܤÊæ.
Jí¨æà ÓÜíTæÂ¿á ±Üâ®Ü@ ±Üâ®Ü@ ¸æàÄàgá ÊÜÞvÜáÊÜ ¸æàhÝÃÜá±ÜwÓÜáÊÜ PæÆÓÜÊÜâ ÊÜáXY¿á ÓÜÖÝ¿á©í¨Ü
ÖæàWæ ¸æàWÜ®æ BWÜáñܤ¨æ GíŸá¨Ü®Üá° A®Üá»ÜËÔÄ. JŸºÄWæ㟺ÃÜá ÊÜáXYWÜÙÜÈÉ¿á WÜáOÝPÝÃÜÊÜ®Üá°
ËaÝÄÔ Óܳ«æì¿á BoWÜÙÜ®Üá° BwÄ.

PæçÇæ PæãvÜáÊÜ ÊÜhݸÝQ aæ®Ý°X £Ú¨ÜáPæãÙÜÛÆá ÖÜñÜᤠÃÜã±ÝÀáWÜÙÜ ®æãàoáWÜÙÜá ÊÜáñÜá¤
Jí¨Üá ÃÜã±ÝÀá¿á ®Ý|ÂWÜÙÜ®Üá° E±ÜÁãàXÔÄ. A¨ÜÃÜ ÓÜÆáÊÝX ¯àÊæà PÝWÜ¨Ü¨Ü ®æãàoáWÜÙÜ®Üá°
ÊÜáñÜᤠÃÜoárWÜÙÜ ®Ý|ÂWÜÙÜ®Üá° ñÜ¿ÞÄÔPæãÙÜÛŸÖÜá¨Üá. ¯gÊÝ¨Ü ÃÜã±ÝÀáWÜÙÜ®Üá° ñæWæ¨ÜáPæãívÜá
BvÜáÊÜ AÊÜÍÜÂPÜñæ CÆÉ.

±ÜÅ£Áãí¨Üá ±ÝsÜ¨Ü Pæã®æWæ PÜãÂBÃ… Pæãàv… PæãvÜÇÝX¨æ. PÜãÂBÃ… Pæãàv… ÊÜáãÆPÜ
¨æãÃÜQÔPæãívÜ ÊÜÞ×£ ¯ÊÜáWæ ŸÖÜÙÜ CÐÜrÊÝWÜŸÖÜá¨Üá.

GÃÜvÜ®æ¿á C¿áñ椿á WÜ~ñÜÊÜâ ÓÜáÆ»ÜÊÝXÁáà C¨æ. BvÜáñܤ & BvÜáñܤ PÜÈñÜáPæãÚÛÄ ÊÜáñÜá¤
GÆÉ A»ÝÂÓÜÊÜ®Üá° B®Üí¨Ü©í¨Ü ÊÜÞwÄ.

(vÝ. ÓÜá¯Æ ÊÜáWÜÃÜ)
±ÜâOæ ÓÜíaÝÆPÜ
©®ÝíPÜ : 7 Êæáà, 2019 AûÜ¿á ñÜꣿÞ
»ÝÃÜ£à¿á ÓèÃÜ ©®ÝíPÜ : 17 ÊæçÍÝS 1941 ÊÜáÖÝÃÝÐÜó ÃÝg ±ÝsܱÜâÓܤPÜ ¯Ëáì£ ÊÜáñÜá¤
A»ÝÂÓÜPÜÅÊÜá ÓÜíÍæãà«Ü®Ü ÊÜáívÜÙÜ, ±ÜâOæ.

GÃÜvÜ®æ¿á C¿áñæ¤ & WÜ~ñÜ A«Ü¿á®Ü ¯Ðܳ£¤

A«Ü¿á®Ü¨ÜÈÉ ÓÜãbÔÃÜáÊÜ ÍæçûÜ~PÜ ±ÜÅQÅÁáWÜÙÜá A«Ü¿á®Ü ¯Ðܳ£¤

A«Ü¿á®Ü ÊÜÞvÜáÊÜÊܯWæ JŸºíqWÜ/hæãàwÀáí¨Ü/WÜáí²®ÜÈÉ A«Ü¿á®Ý¦ì
AÊÜPÝÍÜ Pæãoár PÜê£ ÊÜÞvÜáÊÜíñæ ±ÜÅÊÜêñܤWæãÚÓÜáÊܨÜá. 02.71.01 GÃÜvÜá AíPæWÜÙÜ ÓÜíTæÂWÜÙÜ ÊæáàÇæ PÜê£ ÊÜÞvÜáñݤ®æ.
• ÓÜíTæÂWÜÙÜ ÖæÓÜÃÜáWÜÙÜá ÊÜáñÜᤠAÊÜâWÜÙÜ ÇæàS®Ü¨Ü BPÜ꣟í«Ü
& 99ÃÜ ÊÜÃæX®Ü ÓÜíTæÂWÜÙÜ ÊÝaÜ®Ü ÖÝWÜã 50ÃÜ
WÜáÃÜá£ÓÜáÊܨÜá. 99ÃÜ ÊÜÃæX®Ü ÓÜíTæÂWÜÙÜ®Üá° K¨ÜáÊܨÜá ÊÜáñÜá¤
ŸÃæ¿ááÊܨÜá. ÊÜÃæX®Ü ÓÜíTæÂWÜÙÜ ÇæàS®Ü ÊÜÞvÜáñݤ®æ.

• ÓÜíTæ¿áÈÉ¿á AíPæWÜÙÜ Óݧ¯PÜ ¸æÇæ £Ú¨ÜáPæãívÜá WÜáí±Üâ & ¨æç®Üí©®Ü iàÊܮܨÜÈÉ¿á ÊÜÓÜá¤WÜÙÜ ÓÜÖÝ¿á©í¨Ü
ÊÜÞvÜáÊÝWÜ A¥ÜÊÝ WÜáÃÜá£ÓÜáÊÝWÜ A¨ÜÃÜ E±ÜÁãàWÜ
ÊÜÞvÜáÊܨÜá. 2,3,4,5 ÊÜáñÜᤠ10WÜÙÜ ÊÜáXYWÜÙÜ®Üá° ñÜ¿ÞÄÓÜáÊÜ®Üá

• 9ÃÜ ÊÜÃæX®Ü ¸æàÄài®Ü ÓÜíWÜ£¿á®Üá° E±ÜÁãàXÔ 99ÃÜ ÊÜÃæX®Ü ÊÜáñÜᤠAÊÜâWÜÙÜ®Üá° E±ÜÁãàXÓÜáñݤ®æ.
GÃÜvÜá AíPæWÜÙÜ ÓÜíTæÂWÜÙÜ ¸æàÄàgá ÊÜÞvÜáÊܨÜá.
& GÃÜvÜá AíPæWÜÙÜ ÓÜíTæ ŸÃæ¿ááÊÝWÜ ÊÜáñÜá¤
• ÓÜíTæÂWÜÙÜ ¸æàÄàgá ÊÜáñÜᤠÊÜhݸÝQ ÊÜÞvÜÆá A®ÜÂ
±Ü¨Üœ£¿á®Üá° ËPÜÔñÜWæãÚÔ E±ÜÁãàXÓÜáÊܨÜá. ÖæãàÈPæ ÊÜÞvÜáÊÝWÜ Óݧ¯PÜ ¸æÇæ¿á E±ÜÁãàWÜ

• GÈÉ ÓÜíTæÂWÜÙÜ ¸æàÄàgá ÊÜáñÜᤠÊÜhݸÝQ ÊÜÞvܸæàPÝX¨æÁãà ÊÜÞvÜáñݤ®æ.
AíñÜÖÜ ÓܧÙÜÊÜ®Üá° Íæãà˜ÓÜáÊܨÜá. E¨Ý: GÃÜvÜá WÜáí±ÜâWÜÙÜ
HQàPÜÃÜ|, Jí¨Üá WÜáí²®ÜÈÉ¿á ÊÜÓÜá¤Êܮܰ ÖæbcÔ B WÜáí±Ü®Üá° & GÃÜvÜá AíPæWÜÚí¨Ü EípÝWÜáÊÜ ¨æãvÜx¨ÜÈÉ¿á
¨æãvÜx¨ÝX ÊÜÞvÜáÊÜâ¨Üá.
A£à ¨æãvÜx¨Üá ÊÜáñÜᤠbPÜR¨ÜÈÉ¿á A£à bPÜR¨Üá
• ˨ݦìWÜÙÜ ÓÜÌíñÜ¨Ü A®Üá»ÜÊÜWÜÙÜ ÓÜí¨Ü»Üì¨ÜÈÉ¿á ¸æàÄàgá
ÊÜáñÜᤠÊÜhݸÝQ¿á ±ÜÅÍæ°/E¨ÝÖÜÃÜOæWÜÙÜ®Üá° ñÜ¿ÞÄÓÜáÊܨÜá. ÓÜíTæÂWÜÙÜ®Üá° ñÜ¿ÞÄÓÜáÊÜ®Üá. (Pæãor AíPæWÜÙÜ

• ¿ÞÊܨæãí¨Üá ÓÜíTæ ±Üâ®Ü@ ±Üâ®Ü@ ¸æàÄàgá ÊÜÞvÜáÊÜí£ÃÜáÊÜ BÊÜ꣤Àáí¨Ü ÊÜáñÜᤠAíPæWÜÙÜ BÊÜ꣤ CÆɨæ)
ÓÜí¨Ü»Üì/±ÜÄÔ§£¿á®Üá° ¯ËáìÓÜáÊܨÜá.
& GÃÜvÜá AíPæWÜÙÜ ÓÜíTæÂWÜÙÜ ¸æàÄài®Ü ÊæáàÇæ
• £ÅË᣿á ÊÜÓÜá¤WÜÙÜ ËË«Ü ±ÜêÐÜu»ÝWÜWÜÙÜ®Üá° PÝWÜ¨Ü¨Ü ÊæáàÇæ
ñæWæ¿ááÊܨÜá ÊÜáñÜᤠA¨ÜPæR ÓÜíŸí˜Ô¨Ü ©ÌË᣿á BPÝÃÜWÜÚWæ B«ÝÄñÜ ¨æç®Üí©®Ü iàÊܮܨÜÈÉ¿á ÓÝÊÜÞ®ÜÂ
ÖæÓÜÃÜá PæãvÜáÊܨÜá.
±ÜÅÍæ°/ÓÜÊÜáÓæÂWÜÙÜ®Üá° ¹wÓÜáÊÜ®Üá.
• ËË«Ü BPÝÃÜWÜÙÜ »è£PÜ WÜá|«ÜÊÜáìWÜÙÜ®Üá° ÆûÜ$¨ÜÈÉ
CoárPæãívÜá PÜñܤÄst ÃÜoárWÜÙÜ ÓÜÖÝ¿á©í¨Ü A¥ÜÊÝ PÝWÜ¨Ü¨Ü & GÃÜvÜá AíPæWÜÙÜ ÓÜíTæÂWÜÙÜ ÊÜhݸÝQ¿á ÊæáàÇæ
ÊÜáwPæWÜÙÜ®Üá° ÊÜÞw ÊÜXàìPÜÃÜ| ÊÜÞvÜáÊܨÜá.
B«ÝÄñÜ ¨æç®Üí©®Ü iàÊܮܨÜÈÉ¿á ÓÝÊÜÞ®ÜÂ
• ÊÜÓÜá¤WÜÙÜ®Üá° E±ÜÁãàXÔ A¥ÜÊÝ ¯ÄàûÜOæÀáí¨Ü ÊÜÓÜá¤WÜÙÜ
BPÝÃÜ ÊÜáñÜᤠ»è£PÜ WÜá|«ÜÊÜáìWÜÙÜ ÊÜ|ì®æ ÊÜÞvÜáÊÜâ¨Üá. ±ÜÅÍæ°/ÓÜÊÜáÓæÂWÜÙÜ®Üá° ¹wÓÜáÊÜ®Üá.

• ¼®Ü° ¼®Ü° ÖÜ|ÊÜ®Üá° BqWæ¿áÈÉ¿á ÖÜ|ÊÜ®Üá° E±ÜÁãàXÔ & ÓÜÊÜÞ®Ü, A¨ÜÃÜíñæ ËË«Ü ÊÜåèÆ嬆 ËË«Ü
100 ÃÜã±ÝÀáWÜÙÜ ÊÜÃæX®Ü ÖÜ|ÊÜ®Üá° ñÜ¿ÞÄÓÜáÊÜâ¨Üá.
®æãàoá&®Ý|ÂWÜÙÜ®Üá° E±ÜÁãàXÔ 100 ÃÜã.
• ÊÜÓÜá¤Ë®Ü ñÜãPÜ ÊÜÞvÜÆá E±ÜÁãàXst ¼®Ü°&¼®Ü° ñÜPÜRwWÜÙÜ
¯ÄàûÜOæ ÊÜÞvÜáÊܨÜá ÊÜáñÜᤠŸí¨ÜíñÜÖÜ A®Üá»ÜÊÜWÜÙÜ ŸWæY aÜaæì ÊÜÃæX®Ü ÖÜ|ÊÜ®Üá° ñÜ¿ÞÄÓÜáÊÜ®Üá.
ÊÜÞvÜáÊÜâ¨Üá.
02.71.02 £ÅË᣿á BPÝÃÜ ÊÜáñÜᤠ©ÌË᣿á BPÝÃÜ CÊÜâWÜÙÜ
• ÓÜÌíñÜ¨Ü ÓÝÊÜޮܠñÜPÜRw ÊÜáñÜᤠñÜãPÜ¨Ü ÓÝ«Ü®ÜWÜÙÜ®Üá° ñÜ¿ÞÄÔ
ËË«Ü ÊÜÓÜá¤WÜÙÜ ñÜãPÜWÜÙÜ ÖæãàÈPæ ÊÜÞvÜáÊܨÜá. PÜívÜá ŸÃÜáÊÜ ÊæçÎÐÜréWÜÙÜ ÊÜ|ì®æ ÊÜÞvÜáÊÜ®Üá.

& ÓÝÊÜޮܠ£ÅË᣿á BPÝÃÜ WÜáÃÜá£Ô AÊÜâWÜÙÜ

ÖæÓÜÃÜáWÜÙÜ®Üá° ÖæàÙÜáñݤ®æ. E¨Ý :

Z®ÝPÜê£, ¨ÜívÜWæãàÆ, ÍÜíPÜá ÊÜáñÜᤠWæãàÆ

& £ÅË᣿á ÊÜÓÜá¤WÜÙÜ ©ÌË᣿á BPÜê£WÜÙÜ®Üá°

ñæWæ¿ááñݤ®æ.

& ©ÌË᣿á BPÝÃÜWÜÙÜ®Üá° WÜáÃÜá£ÓÜáñݤ®æ.

(B¿áñÜ, aèÃÜÓÜ, £ÅPæãà®Ü, ÊÜñÜìÙÜ).

02.71.03 ÓÜÃÜÙÜ ÊÜáñÜᤠÊÜPÜÅÃæàÐæ ¸æà±ÜìwÓÜáñݤ®æ.

02.71.04 ÓÜÃÜÙÜ ÃæàÐæWÜÙÜ®Üá° ¼®Ü°&¼®Ü° ÃÜã±ÜWÜÙÜÈÉ

ñæãàÄÓÜáñݤ®æ/ñæWæ¿ááñݤ®æ.

(ÆíŸ, AvÜx, KÃæ¿Þ¨Ü)

02.71.05 ÊÜÓÜá¤WÜÙÜ (Z®ÝPÜê£WÜÙÜ) AÊÜâWÜÙÜ »è£PÜ

WÜá|«ÜÊÜáìWÜÚWÜ®ÜáÓÜÄÔ ÓÜÌíñÜ¨Ü ÍÜŸªWÜÙÜÈÉ ÊÜ|ì®æ

ÊÜÞvÜáñݤ®æ. E¨Ý : aæívÜá EÃÜáÙÜáñܤ¨æ, ±æqrWæ

hÝÃÜáñܤ¨æ CñÝ©.

02.71.06 Pæç¿á ¸æÃÜÙÜáWÜÙÜá, Pæç¿á Wæà|á, Pæç PÝÆá CíñÜÖÜ

A±ÜÅÊÜÞ~ñÜ AíñÜÃÜ¨Ü HPÜPÜWÜÚí¨Ü ÊÜÓÜá¤WÜÙÜ

E¨ÜªÙÜñæ¿á®Üá° AÙæ¿ááÊÜ®Üá. ÊÜáñÜᤠAí¨Ýgá

ÊÜÞvÜáñݤ®æ.

A«Ü¿á®Ü¨ÜÈÉ ÓÜãbÔÃÜáÊÜ ÍæçûÜ~PÜ ±ÜÅQÅÁáWÜÙÜá A«Ü¿á®Ü ¯Ðܳ£¤

• ¸æÃÜÙÜáWÜÙÜá, Wæà|á, Pæç¿á E¨Üª, PÝÆáWÜÙÜ AíñÜÃÜ CíñÜÖÜ 02.71.07 ÓÝÊÜޮܠñÜãPÜ ÊÜÞvÜáÊÜ ñÜPÜRw¿á®Üá° E±ÜÁãàXÔ
GÃÜvÜá ÊÜÓÜá¤WÜÙÜ ÖæãàÈPæ... QRíñÜ gvÜ/QRíñÜ ÖÜWÜáÃÜá
A±ÜÅÊÜÞ~ñÜ HPÜPÜWÜÙÜ ÓÜÖÝ¿á©í¨Ü ÓÜáñÜ¤È®Ü ±ÜÄÓÜÃܨÜÈÉ¿á CíñÜÖÜ ÃÜã±ÜWÜÙÜÈÉ ÊÜÞvÜáñݤ®æ.

PÜwÊæá AíñÜÃÜ¨Ü ÊÜÓÜá¤WÜÙÜ®Üá° AÙæ¿ááÊܨÜá. ÊÝÃܨÜÈÉ¿á ÊÝÃÜWÜÙÜ ÖæÓÜÃÜáWÜÙÜ®Üá°, ÊÜÐÜì¨ÜÈÉ¿á
£íWÜÙÜáWÜÙÜ ÖæÓÜÃÜáWÜÙÜ®Üá° WÜáÃÜá£ÓÜáñݤ®æ.
• ¼®Ü°&¼®Ü° CÃÜáÊÜ Z®ÝPÜê£/BPÝÃÜ CÊÜâWÜÙÜ ÊÜXàìPÜÃÜ| 02.71.08
ÊÜÞvÜáÊÝWÜ AÊÜÃÜá ñæWæ¨Ü ¯ÐÜRÐæì A¥ÜÊÝ WÜá|«ÜÊÜáì ÖæàÙÜÆá ¨æãÃÜQñÜ ÊÜÞ×£¿á ËÍæÉàÐÜOæ ÊÜÞw Aí¨Ýgá
ñæWæ¿ááÊÜ®Üá. E¨Ý : AígÈXíñÜ ÓÜËáàÃÜ®Ü
ŸÃܸæàPÜá. ËÍæàÐÜ ©®Ü¨Üí¨Üá A¥ÜÊÝ ËÎÐÜu ±ÜÅÓÜíWܨÜÈÉ 02.71.09 ÊÜá®æ¿áÈÉ ÊÝÖÜ®ÜWÜÙÜ®Üá° ÖæaÝcX E±ÜÁãàXÓÜáÊÜÃÜá.
• ¿ÞÊÜâ¨æà
100 ÃÜã±ÝÀáWÜÙÜ ÊÜÃæX®Ü ®Ý|ÂWÜÙÜ ÊÜáñÜá¤
˨ݦìWÜÙÜá ñÜÊÜá¾ PÜáoáퟨæãí©Wæ E±ÜÁãàXst ÊæàÙæ ®æãàoáWÜÙÜ ¸æÇæ¿á®Üá° WÜáÃÜá£ÓÜáÊÜ®Üá ÊÜáñÜᤠAÊÜâWÜÙÜ
ÊæáàÇæ ¸æàÄàgá ÊÜáñÜᤠÊÜhݸÝQ D QÅÁáWÜÙÜ®Üá°
ÊÜáñÜᤠAÊÜÃÜá ÊÜÞwÃÜáÊÜ ÊÜá®æWæÆÓÜWÜÙÜ ŸWæY aÜbìÓÜáÊܨÜá. ÊÜÞvÜáñݤ®æ.
• ¿ÞÊܨæãí¨Üá BPÜ꣟í«Ü¨ÜÈÉ £ÃÜáX&£ÃÜáX ŸÃÜáÊÜ ÓÜíWÜ£ 02.71.10

ÊÜáñÜᤠA¨ÜÃæãÙÜXí¨Ü ¨æãÃæ¿ááÊÜ BPÜ꣟í«Ü CÊÜâWÜÙÜ PÜƳ®æ

ÊÜÞvÜáÊܨÜá ÊÜáñÜᤠBPÜƳ®æ¿á®Üá° ÍÜŸªWÜÙÜÈÉ ÊÜáíwÓÜáÊÜâ¨Üá.

• ËË«Ü BPÝÃÜWÜÙÜá, ¸æÃÜÙÜáWÜÙÜ ÊÜáá¨æÅWÜÙÜá, GÇæ¿á ÊÜáá¨æÅWÜÙÜá

ÊÜáñÜᤠÓÜíTæÂWÜÙÜá CÊÜâWÜÚí¨Ü ñÜ¿ÞÃÝ¨Ü BPÜ꣟í«ÜWÜÙÜ ËÓݤÃÜ

ÊÜÞvÜáÊܨÜá.

• ÓÜáñÜ¤È®Ü g®ÜÄí¨Ü ÊÜÞ×£¿á®Üá° ÓÜíWÜÅ×ÓÜáÊܨÜá, AÊÜâWÜÙÜ®Üá°

®æãàí¨ÝÀáÓÜáÊܨÜá ÊÜáñÜᤠA¨ÜÃÜ ÊæáàÈí¨Ü ¯ÐÜRÐæì

ñæWæ¿ááÊÜâ¨Üá.

ÎûÜPÜÄWæ ÓÜãaÜ®æ

GÃÜvÜ®æ¿á C¿áñæ¤¿á ±ÜâÓܤPܨÜÈÉ 21Äí¨Ü 99 D ÓÜíTæÂWÜÙÜ ±ÝÃÜí±ÝÄPÜ ÖæÓÜÃÜáWÜÙæãí©Wæ A¥ÜìÊÜâÙÜÛ ÖæãÓÜ
ÖæÓÜÃÜáWÜÙÜá ¿ÞÊÝWÜÆã PÝ~ÓÜáñܤÊæ. C¨Ü®Üá° PæãvÜáÊÜ E¨æªàÍÜ ÊÜáPÜRÚWæ ÓÜíTÝÂþÝ®Ü ÓÜÖÜg, ÓÜÃÜÙÜ ÊÝWÜÇæí¨Üá
E¨ÝÖÜÃÜOæWæ 28ÃÜ ÓÜÆáÊÝX C±Ü³ñæ¤íoá, C±Ü³ñÜᤠGíoá D ÖæÓÜÃÜá PÜãvÝ PæãvÜÇÝX¨æ. C±Ü³ñæ¤íoá EaÜcÄÓÜáÊÝWÜ
GíoÃÜ EaÝcÃÜ Êæã¨ÜÆá ÊÜáñÜᤠGÃÜvÜÃÜ ÓÜÆáÊÝX C±Ü³ñÜᤠ®ÜíñÜÃÜ ŸÃÜáñܤ¨æ. C±Ü³ñÜᤠGíoÃÜ ÊÜá«Ü EaÝcÃÜ
ÊÜáñÜᤠÇæàS®Ü CÊÜâWÜÙÜÈÉ AíPæWÜÙÜ PÜÅÊÜá Jí¨æà BX¨æ. C¨ÜÄí¨Ü Wæãí¨ÜÆÊÝWÜáÊÜâ©ÆÉ. GÃÜvÜ®æ¿á C¿áñ椿á
ÊÜáPÜRÙÜá ÓÜíTæÂWÜÙÜ®Üá° ÍÜŸªWÜÙÜÈÉ ŸÃæ¿ááÊÝWÜ GÃÜvÜÃÜÈÉ¿á ¿ÞÊÜâ¨æà ÓÜíTæÂWÜÙÜ ÖæÓÜÃÜá ŸÃæ¨ÜÃÜã A¨Ü®Üá° WÜÅ×ÓܸæàPÜá.
D ±Ü¨Üœ£Àáí¨Ü ÓÜíTæÂWÜÙÜ þÝ®ÜÊÜâ «ÜêvÜÊÝWÜáÊܨÜá. ÊÜáãÃÜ®æ¿á C¿áñæ¤Àáí¨Ü ±ÜâÓܤPܨÜÈÉ PæàÊÜÆ ±ÝÃÜí±ÜÄPÜ
ÖæÓÜÃÜáWÜÙÜ®Üá° PæãvÜÇÝX¨æ.

˨ݦìWÜÚí¨Ü 1Äí¨Ü 50 CÐærà ÓÜíTæÂWÜÙÜ®Üá° ÍÜŸªWÜÙÜÈÉ ÇæàS®Ü A±æàüñÜ˨æ. C¨Ü®Üá° ÆûÜ$¨ÜÈÉ
ñæWæ¨ÜáPæãÚÛÄ.

WÜ~ñÜ¨Ü ÓÜí»æãà«Ü®æ Êæã¨ÜÈ®ÜíñæÁáà CÊæ. PæçÇæ CÃÜáÊÜ ¸æàÄàgá & ÊÜhݸÝQ ÓÝPÜÐÜár ÊæàÙæ ÊÜáñÜá¤
ÃÜã{ Pæãoár PÜÈÓܸæàPÜá. ˨ݦìWÜÚWæ 10 HPÜPÜWÜÙÜ 1 ¨ÜÍÜPÜ ñÜ¿ÞÄÓÜáÊܨÜá ÊÜáñÜᤠJí¨Üá ¨ÜÍÜPÜ¨Ü ¹w ÖÜñÜá¤
HPÜPÜWÜÙÜ®Üá° ±Üvæ¿ááÊÜâ¨Üá D QÅÁáWÜÙÜá £Ú¸æàPÜá. C¨ÜPÝRX ÊÜá~WÜÚÃÜáÊÜ ÊÜÞÇæ, ¨ÜÍÜPÜ WÜ~Pæ A¨ÜÃÜíñæ 10
ÃÜã±ÝÀáWÜÙÜ ®æãàoáWÜÙÜá ÊÜáñÜᤠ1 ÃÜã±ÝÀá¿á ®Ý|ÂWÜÙÜá E±ÜÁãàWÜ BWÜáÊÜÊÜâ. ˨ݦìWÜÙÜ ÓÜÖÜ»ÝWÜ©í¨Ü
Jí¨Üá BPÝÃÜ¨Ü B¿áñÝPÝÃÜ PÝWÜ¨Ü¨Ü ñÜáívÜáWÜÙÜ®Üá° ñæWæ¨ÜáPæãívÜá 10 ÃÜã±ÝÀáWÜÙÜ ®æãàoáWÜÙÜá ÊÜáñÜᤠ¨Ü±Ü³ÃÜoár
PÝWܨܩí¨Ü 1 ÃÜã±ÝÀá¿á ®Ý|ÂWÜÙÜ®Üá° ñÜ¿ÞÄÓܸæàPÜá. AÊÜâWÜÙÜ E±ÜÁãàWÜ ÊÜÞw PæçÇæ CÃÜáÊÜ ¸æàÄàgá
ÊÜáñÜᤠÊÜhݸÝQWÜÙÜíñÜÖÜ WÜ~ñÜWÜÙÜ®Üá° ÊÜÞvÜÆá ±æäÅàñÝÕ×ÓܸæàPÜá. 2, 3, 4, 5 CÊÜâWÜÙÜ ÊÜáXYWÜÙÜ®Üᰠ˨ݦìWÜÙÜ
PÜvæÀáí¨Ü ñÜ¿ÞÄÔPæãÙÜÛ¸æàPÜá. bPÜR bPÜR E¨ÝÖÜÃÜOæWÜÙÜ ŸÖÜÙÜÐÜár ÃÜã{WÜÙÜ®Üá° ËË«Ü PÜê£WÜÚí¨Ü PæãvܸæàPÜá.

A®ÜáPÜÅÊÜá~Pæ Ë»ÝWÜ GÃÜvÜá

Ë»ÝWÜ Jí¨Üá

 ®ÜvæÀáÄ Íæãà˜ÓÜáÊÝ ËË«Ü BPÝÃÜ.............. 1  ÓÜíTæÂWÜÙÜ bPÜRñÜ®Ü&¨æãvÜxñÜ®Ü....................... 36
 ®ÜvæÀáÄ ÃÜã{ ÊÜÞvæãà| ¸èËá£PÜ BPÝÃÜ..... 2  ÓÜíTæÂ¿á Ÿ©¿á ±ÜPÜR¨Ü, ×í©®Ü ÊÜááí©®Ü
 Êæãàgá ÃæàÐæ¿á¨Üá............................... 6 ÓÜíTæÂWÜÙÜá.......................................... 38
 ®ÜvæÀáÄ WÜáÃÜá£Óæãà| »èËá£PÜ BPÜê£.......... 8  ÓÜíTæÂWÜÙÜ HÄPæ ÊÜáñÜᤠCÚPæ¿á PÜÅÊÜá............. 39
 ÓÜíTæÂWÜÙÜ gWÜ£¤®ÜÈÉ................................ 9  ®ÜvæÀáÄ ÓÜíTæÂWÜÙÜ®Üá° ñÜ¿ÞÄÓæãà|............ 41
 ÓÜíTæÂWÜÙÜ®Üá° K¨æãà|&ŸÃæÁãà|.............. 10  ÓÜíTÝÂÊÝaÜPÜ (ÊÜåèÆÂÊÝaÜPÜ),
 WÜáí±Üâ ÊÜÞw G~Pæ................................ 12
 bñÜŨÜÈÉ ñæãàÄst ÓÜíTæÂWÜÙÜá.................... 13 PÜÅÊÜáÊÝaÜPÜ ÍÜŸª................................... 43
 Óݧ¯PÜ ¸æÇæ Aí¨ÜÃæà®Üá............................ 15  ¨æãÃÜQÔPæãÙæãÛà| bñÜÅWÜÚí¨Ü ÊÜÞ×£........... 46
 ÓÜíTæ¿á ËÓݤÄñÜ ÃÜã±Ü.......................... 17  ËÎÐÜu ¸æàÄàgá, PæçÇæ CÃÜáÊÜ...................... 48
 PÜÅÊÜá©í¨Ü ÓÜíTæÂWÜÙÜ®Üá° G~Óæãà|.............. 19  PÜ¥æ¿áÈÉ¿á ¸æàÄàgá & 2....................... 51
 ¸æàÄài®Ü Êæãàgá................................. 20  ÊÜhݸÝQ ÓÜÆáÊÝX ¨ÜÍÜPÜ ÊÜááPܤ ÊÜÞvÜáÊÝ...... 53
 ¸æàÄàgá ÊÜááí¨æ G~Ô........................... 21  WÜáÃÜá£Óæãà| ®Ý|ÂWÜÙÜá, ®æãàoáWÜÙÜá........... 56
 ¸æàÄàgá & PæçÇæ CÃÜÇÝÃܨæ....................... 23  E¨Üª AÙæÁãà|.................................. 58
 ÍÜã®Ü嬆 ¸æàÄàgá ÊÜáñÜᤠÊÜhݸÝQ............... 25  ñÜãPÜ AÙæÁãà|................................... 60
 PÜ¥æ¿áÈÉ¿á ¸æàÄàgá & 1....................... 26  «ÝÃÜPÜñæ AÙæÁãà|............................... 62
 ÊÜhݸÝQÀáí¨Ü PÜwÊæá ÊÜÞvÜáÊÝ............... 27  ÊÜÞ×£¿á ÊÜÂÊÜÓݧ±Ü®æ............................ 64
 ¸æàÄàgá&ÊÜhݸÝQ¿á hæãàw.................. 30  BPÜ꣟í«Ü......................................... 66
 PÜ¥æ¿áÈÉ¿á ÊÜhݸÝQ............................ 32  WÜáOÝPÝÃÜ ±ÜäÊÜì ñÜ¿ÞÄ........................ 69
 ÊÜÐÜì¨Ü £íWÜÙÜáWÜÙÜá ÖÜ®æ°ÃÜvÜá.................... 33  ÊÜáXYWÜÙÜ®Üá° ñÜ¿ÞÄÓæãà|........................ 71
 PÜ¥æ¿áÈÉ¿á WÜ~ñÜ................................ 76

Ë»ÝWÜ & Jí¨Üá

®ÜvæÀáÄ, Íæãà˜ÓÜáÊÝ
ËË«Ü BPÝÃÜ

ÃÜËÊÝÃÜ GÆÉÃÜã ñæãàoPæR Öæãà¨ÜÃÜá £ÃÜáWÝvÜÆá,
£ÃÜáWÝvÜáñÜ ÖæàÙÜÇÝÀáñÜá PÝÀá±ÜÇæ PÜãw ÖÝPÜÆá

WÜgjÄ ñÜí©ñÜá Êæãࣿáá Pæ¨ÜÄ Êæáñܤ®æ ÊÜá|á¡,
ñÜá©¿áá AÊÜâWÜÙÜ Ÿ|¡¨Üíñæ, ÖÜÔÃÜá GÇæWÜÙÜá ÊæáàÇæ.

¿áÍÜ®Üá ñÜí¨Ü®Üá Ÿ¨Ü®æ ÊÜáñÜᤠPæí±Üâ, ÖÜáÚ¿á
pæãÊÜÞÂpæã,
Ÿ|¡¨Ü pæãÊÜÞÂpæã B¨ÜÃæ Ÿ¨Ü®æ¿áá ÓÜÌƳ E¨Üáª.

ŸÚÛ¿á ÊæáàÈí¨Ü ÃÜÊÜÞÙÜá ñÜí¨ÜÙÜá ÓÜÊÜñæPÝÀá,
PæÆÊÜâ Ÿ|¡¨Ü, B¨ÜÃæ PæÆÊÜâ ®ÜvÜáÊæ væãíPÜá.

ÊÜáÃÜ¨Ü ÊæáàÇæàÄ WÜí±Üä ñÜí©ñÜá ÖÜá~ÓæÖÜ|á¡
B®Üí¨Ü¨ÜÈÉ ÊÜáÃÜÚ¨ÜÙÜá ÊÜá¯, AÊÜÚWæ ¨æãÃÜQñÜá ¸æÙÜáÛÚÛ.

ñÜí¨æ ÊÜÞw¨Ü®Üá ±ÜÇæÂ, ñÝÀá ÊÜÞw¨ÜÙÜá Ãæãqr
ÊÜáÃÜ¨Ü PæÙÜWæ PÜáÚñÜá E|¡Æá Ÿí©ñÜá JÙæÛà Êæãàgá.

11

®ÜvæÀáÄ, ÃÜã{ ÊÜÞvæãà|
»èËá£PÜ BPÝÃÜ

ÓÜíWÜÅÖÜ ÊÜÞvÜáÊÝ : PÜwx±æqrWæ, oãñܱæàÔr®Ü ÃÜqr®Ü ±æqrWæ, ËásÝÀá¿á ÃÜqr®Ü ±æqrWæ, ¯àÄ®Ü
¸ÝoÈWÜÙÜá, ËË«Ü BPÝÃÜ¨Ü aæívÜáWÜÙÜá, ÃÜoár PÝWܨܩí¨Ü ñÜ¿ÞÄÔ¨Ü Ë¨ÜãÐÜPÜ®Ü pæã²³Wæ,
ÃÜoárPÝWÜ¨Ü¨Ü ÓÜáÃÜáÙæ.

pæàŸÇ… Êæáà騆 Jí¨æà ñÜÃÜÖÜ¨Ü BPÝÃÜ¨Ü ÊÜÓÜá¤WÜÙÜ WÜáí±Üâ ÊÜÞvÜá.

CÑrPÝb£ :
ËásÝÀá¿á ÃÜqr®Ü ±æqrWæ¿á®Üá° E±ÜÁãàXÔÄ. CíñÜÖÜ BPÝÃÜPæR CÑrPÝb£ A®Üá°ÊÜÃÜá.

AíaÜá CÑrPÝ Aí¨ÜÃæ CqrWæ. ÊÜá®æWÜÙÜ®Üá° PÜoárÊÝWÜ ¯àÊÜâ CqrWæWÜÙÜ®Üá°
ÊÜáãÇæ ®æãàwÃÜŸÖÜá¨Üá. CqrWæ¿áíñÜÖÜ BPÝÃÜPæR CÑrPÝb£ A®Üá°ÊÜÃÜá.

D CÑrPÝb£Wæ GÐÜár AíaÜáWÜÙÜá CÊæ ? GÐÜár ÊÜáãÇæWÜÙÜá CÊæ ? GíŸá¨Ü®Üá° ®æãàvÜáÊÝ.

CÑrPÝb£Wæ AíaÜáWÜÙÜá & - ÊÜáãÇæWÜÙÜá & -

DWÜ ®ÜvæÀáÄ, CÑrPÝb£¿á ±ÜêÐÜu»ÝWÜ ®æãàvÜáÊÝ ....
A¨Üá ÖæàWæ ÓܱÝo C¨æ ®æãàwÄ. A¨ÜPæR Joár BÃÜá ±ÜêÐÜu»ÝWÜWÜÙÜá CÊæ. D CÑrPÝb£¿á ±ÜêÐÜu»ÝWÜ
ÓܱÝo CÃÜáÊܨÜÄí¨Ü CÑrPÝb£¿á®Üá° hÝÃÜáŸíw¿á ÊæáàÇæ CorÃæ A¨Üá EÃÜáÙÜáñܤ ŸÃÜáÊÜâ¨Üá.

ÖÜávÜáPÜá ®æãàvÜáÊÝ

Êæáài®Ü Êæáà騆 CÑrPÝb£¿á BPÝÃÜ¨Ü ÊÜÓÜá¤WÜÙÜá.

22

ÍÜíPÜá :
DWÜ ®æãàvÜáÊÝ ¯à®Üá ÊÜÞw¨Ü ˨ÜãÐÜPÜ®Ü pæã²³Wæ. D
pæã²³Wæ¿áá ÍÜíPÜá訆 BPÝÃܨÜ᪠C¨æ.

BÀáÓ…QÅàÊÜå… Pæãà®Ü ÊæáÖÜí©¿á Pæãà®Ü, ˨ÜãÐÜPÜ®Ü
pæã²³Wæ¿áíñÜÖÜ BPÝÃÜWÜÚWæ ÍÜíPÜá A®Üá°ÊÜÃÜá.

ÍÜíPÜáËWæ Jí¨Üá AíaÜá ÊÜáñÜᤠJí¨Üá ÊÜáãÇæ C¨æ.
ÍÜíPÜá訆 ÓܱÝo ñÜÙÜÊÜâ ÊÜñÜáìÙÝPÝÃÜ C¨æ. GñܤÃÜ¨Ü ÊÜPÜűÜêÐÜu »ÝWÜÊÜâ ÖæàWæ EÃÜáÙÜáñܤ ÖæãàWÜáñܤ¨æ
®æãàwÄ. B EÃÜáÙÜáÊÜ ±ÜêÐÜu»ÝWÜ Aí¨ÜÃæà ÊÜPÜÅ ±ÜêÐÜu»ÝWÜ.
¨ÜívÜWæãàÆ :
DWÜ ®æãàvÜáÊÝ D ¯àÄ®Ü ¸ÝoÈ.
D ¯àÄ®Ü ¸ÝoÈ¿á BPÝÃÜPæR ¨ÜívÜWæãàÆ G®Üá°ñݤÃæ.

ÊÜñÜáìÙÝPÝÃÜ¨Ü ñÜÙÜ CÃÜáÊÜ vܹº¿áíñÖÜ Ü BPÝÃÜPRæ ¨íÜ vWÜ ãæ àÆ A¥ÊÜ Ý ÊêÜ ñ¤Üb£
A®áÜ °ÊÜÃáÜ .

D ¨íÜ vWÜ ãæ àÆPæR AíaáÜ WÜÙÜá GÃvÜ Üá CÊ.æ B¨ÃÜ æ Êæáà騆 ÓܱÝo ±êÜ ÐuÜ»ÝWÜ
Jí¨ãÜ ÊÜáãÇæ CÆÉ. ÊPÜ ÅÜ ±ÜêÐÜu»ÝWÜ
¨ÜívÜWãæ àÆ¨Ü ñÜÙ¨Ü Ü ÊáÜ ñÜᤠÊáæ à騆 ±ÜêÐÜu»ÝWÜÊÜâ ñÙÜ Ü¨Ü Ó±Ü Ýo ±ÜêÐuÜ»ÝWÜ
ÓÊÜ ÞÜ ®Ü ÓܱÝo ÊáÜ ñÜᤠÊÜñáÜ ìÙÝPÝÃÜ C¨.æ B¨ÜÃæ
ÊÜá«Ü嬆 ÖæãÃÜÚ¨Ü ±ÜêÐÜu»ÝWÜ ÊÜPÅÜ ±êÜ ÐuÜ C¨æ.

ÊÜÞw ®æãàvÜá.
hÝÃÜáŸíw¿á ÊæáàÇæ ¨ÜívÜWæãàÆ CorÃæ A¨Üá hÝÃÜáñܤ ÖæãàWÜáñܤ¨æ A¥ÜÊÝ EÃÜáÙÜáñܤ ÖæãàWÜáñܤ¨æ.

hÝÃÜáŸíw¿á ÊæáàÇæ ÊÜÓÜá¤Ë®Ü ÓܱÝo ±ÜêÐÜu»ÝWÜ CorÃæ B ÊÜÓÜá¤ÊÜâ hÝÃÜáñܤ¨æ ÊÜáñÜᤠÊÜPÜűÜêÐÜu»ÝWÜ
CorÃæ B ÊÜÓÜá¤ÊÜâ EÃÜáÙÜáñܤ¨æ. C¨Üá ¨ÜívÜWæãàÆ¨Ü ÓÜÖÝ¿á©í¨Ü aæ®Ý°X £Ú¿ááÊܨÜá.

3

WæãàÆ :
aæívÜá C¨Üá WæãàÆ CÃÜáñܤ¨æ GíŸá¨Üá ¯ÊÜáWæ WÜáÃÜáñÜá C¨æ.

aæívÜáË®ÜíñÜÖÜ BPÝÃÜPæR WæãàÆ A®Üá°ÊÜÃÜá.

D WæãàÆPæR AíaÜã CÆÉ ÊÜáñÜᤠÊÜáãÇæ¿áã CÆÉ.
WæãàÆ¨Ü ±ÜêÐÜu»ÝWÜ GÈÉ¿áã ÓܱÝo CÆÉ. A¨Üá ÓÜñÜñÜÊÝX £ÃÜáWÜáñܤ ÖæãàWÜáñܤ¨æ. B¨ÜªÄí¨Ü WæãàÆPæR
PæàÊÜÆ ÊÜPÜűÜêÐÜu»ÝWÜ C¨æ.

ÊÜÞw ®æãàvÜá.

hÝÃÜáŸíw¿á ÊæáàÇæ WæãàÆ CorÃæ A¨Üá hÝÃÜáñܤ¨æ ÖæãàWÜáñܤ¨æÁãà A¥ÜÊÝ EÃÜáÙÜáñܤ
ÖæãàWÜáñܤ¨æÁãà.

* hæãàwWÜÙÜ®Üá° Öæãí©ÓÜá. BPÝÃÜ¨Ü ÖæÓÜÃÜá

   BPÝÃÜ

 1) 1) ¨ÜívÜWæãàÆ

 2) 2) CÑrPÝb£

 3) 3) ÍÜíPÜá

 4) 4) WæãàÆ

* PæÙÜX®ÜÊÜâWÜÙÜÈÉ¿á ¿ÞÊÜ ÊÜÓÜá¤WÜÙÜá EÃÜáÙÜáÊÜÊÜâ ÊÜáñÜᤠ¿ÞÊÜ ÊÜÓÜá¤WÜÙÜá hÝÃÜáÊÜÊÜâ GíŸá¨Ü®Üá° ÖæàÙÜá.

4

* PæÙÜWæ ñæãàÄst ÊÜÓÜá¤WÜÙÜ®Üá° E±ÜÁãàXÔ ®æãàvÜá. ±ÜÅ£Áãí¨Üá ÊÜÓÜá¤ËWæ GÐÜár AíaÜáWÜÙÜá

ÊÜáñÜᤠGÐÜár ÊÜáãÇæWÜÙÜá CÊæ GíŸá¨Ü®Üá° ±ÜÄàüÓÜá ÊÜáñÜᤠŸÃæ.

AíaÜáWÜÙÜá & AíaÜáWÜÙÜá & AíaÜáWÜÙÜá & AíaÜáWÜÙÜá &
ÊÜáãÇæWÜÙÜá & ÊÜáãÇæWÜÙÜá & ÊÜáãÇæWÜÙÜá& ÊÜáãÇæWÜÙÜá &

* bñÜŨÜÈÉ¿á ¿ÞÊÜ ÊÜÓÜá¤WÜÙÜá hÝÃÜáÊÜÊÜâ, ¿ÞÊÜÊÜâ EÃÜáÙÜáÊÜÊÜâ GíŸá¨Ü®Üá° ÖæàÙÜá.

Z®ÝPÜê£ BPÝÃÜ¨Ü A®æàPÜ ÊÜÓÜá¤WÜÙÜ®Üᰠ˨ݦìWÜÙÜ ÊÜááí¨æ CvܸæàPÜá, AÊÜÄWæ »èËá£PÜ
BPÝÃÜ¨Ü ÖæÓÜÃÜáWÜÙÜ®Üá° WÜáÃÜá£ÓÜÆá ÖæàÙܸæàPÜá. B ÊÜÓÜá¤WÜÙÜ AíaÜáWÜÙÜ®Üá° ÊÜáñÜᤠÊÜáãÇæWÜÙÜ®Üá°
G~ÓÜÆá ÖæàÙܸæàPÜá.

ICT Tools
""±æíp…&ŸÅÍ…'' E±ÜÁãàXÔ ±æ¯ÕÆ¨Ü ÓÜÖÝ¿á©í¨Ü
¸æàÃæ ¸æàÃæ »èËá£PÜ BPÝÃÜWÜÙÜ®Üá° ñæWæ ÊÜáñÜᤠAÊÜâWÜÚWæ
Ÿ|¡ PæãvÜá.

5

ÃæàÐæ¿á Êæãàgá
* ®ÝÊÜâ ¨ÝÃÜÊÜ®Üá° GÃÜvÜá PæçWÜÙÜÈÉ ×w¨Üá ×XYÔ¨ÝWÜ ÓÜÃÜÙÜ ÃæàÐæ(WæÃæ) ¨æãÃæ¿ááÊܨÜá ÊÜáñÜá¤

¨ÝÃÜÊÜ®Üá° ÓÜwÈÔ¨ÝWÜ ÊÜPÜÅÃæàÐæ ÔWÜáÊܨÜá. (¨ÝÃÜ¨Ü Jí¨Üá ñÜá©Wæ PÜÆÉ®Üá° PÜqr PæÙÜWæ ¹orÃæ
ÓÜÃÜÙÜ ÃæàÐæ ¨æãÃæ¿ááÊÜâ¨Üá & GíŸá¨Ü®Üá° ÊÜÞw ®æãàwÄ.)

®ÝÊÜâ ±ÜâÓܤPܨÜÈÉ ÓÜÃÜÙÜ ÃæàÐæ¿á ŸWæX®Ü A»ÝÂÓÜÊܮܰÐærà
ÊÜÞvÜáÊÜÊÜĨæªàÊæ B¨ÜªÄí¨Ü ÃæàÐæ A¥ÜÊÝ WæÃæ Gí¨ÜÃæà ÓÜÃÜÙÜ
ÃæàÐæ¿áí¨æà £Ú¿ááÊÝ.
®æàÖÝÙÜá ÆíŸ ÃæàÐæWÜÙÜ®Üá° ñæWæ¨ÜÙÜá A®Ü[ÝÙÜá AvÜxÃæàÐæWÜÙÜ®Üá° ñæWæ¨ÜÙÜá ÖÜËá¨ÝÙÜá KÃæ ÃæàÐæWÜÙÜ®Üá° ñæWæ¨ÜÙÜá

* PÜê£ : PÝWܨÜPæR ÊÜáwPæ¿á®Üá° ÖÝQ ÆíŸ, AvÜx, KÃæ ÃæàÐæWÜÙÜ®Üá° ñæãàÄÓÜá.

* PæÙÜWæ ÃæàÐæWÜÙÜ®Üá° ñæWæ¨Üá ñæãàÄÓÜÇÝX¨æ. A¨æà ±ÜÅPÝÃÜ ÃæàÐæWÜÙÜ®Üá° ñæWæ.

6

* ®Ý®Üá ±ÜâÓܤPÜ¨Ü ÓÜÖÝ¿á©í¨Ü ÃæàÐæ * ®Ý®Üá ÃÜqr®Ü ±æqrWæ¿á Aíb¯í¨Ü ÃæàÐæ

ñæWæ¿ááñæ¤à®æ. ñæWæ¿ááñæ¤à®æ.

* ®Ý®Üá AÙÜñæ ±Üqr¿á®Üá° E±ÜÁãàXÔ ÃæàÐæ * ®Ý®Üá ¿ÞÊÜâ¨æà ÓÝ«Ü®ÜÊÜ®Üá° E±ÜÁãàWÜ
ñæWæ¨æ®Üá. ÊÜÞvܨæ PæçÀáí¨ÜÇæà ÃæàÐæ ñæWæ¨æ®Üá.

BPÝÃÜ WÜáÃÜá£ÓÜá ÊÜáñÜᤠŸ|¡ ÖÜaÜác.
Ÿ©¿á bñÜŨÜÈÉ¿á , , WÜÙÜ®Üá°
WÜáÃÜá£ÓÜá.

Pæí±Üâ Ÿ|¡©í¨Ü, ¯àÈ Ÿ|¡©í¨Ü
ÊÜáñÜᤠÖÜÙÜ© Ÿ|¡©í¨Ü ñÜáíŸá.

Êæáà騆 PÜꣿá®Üᰠ˨ݦìWÜÙÜ PÜvæÀáí¨Ü ÊÜ׿áÈÉ ÊÜÞwÔPæãÙÜÛ¸æàPÜá.

7

®ÜvæÀáÄ, WÜáÃÜá£Óæãà|,
»èËá£PÜ BPÜê£

* bñÜŨÜÈÉ ñæãàÄÔ¨Üíñæ ÊÜÓÜá¤WÜÙÜ AíaæWÜÙÜ ÓÜáñܤÆã ±æ¯ÕÆ®Üá° £ÃÜáXÔ BPÜê£ ñæWæ ÊÜáñÜá¤

BPÜê£¿á »ÜágWÜÙÜ ¯ÄàûÜOæ ÊÜÞvÜá. ñÜ¿ÞÃÝ¨Ü BPÜꣿá ÖæÓÜÃÜá K¨Üá.

C¨Üá B¿áñÜ C¨æ. C¨Üá ÊÜñÜáìÙÜ C¨æ. C¨Üá £ÅPæãà®Ü C¨æ. C¨Üá aèÃÜÓÜ C¨æ.
B¿áñÜ¨Ü »ÜágWÜÙÜ ÊÜñÜìÙÜPæR Jí¨æà ÊÜPÜÅ £ÅPæãà®Ü¨Ü »ÜágWÜÙÜ aèÃÜÓÜ¨Ü »ÜágWÜÙÜ
AíaÜá C¨æ. Jí¨Üã
ÓÜíTæ 4. ÓÜíTæ 3. ÓÜíTæ 4.
ÓÜÃÜÙÜ ÃæàÐæ CÆÉ

PæÙÜWæ PæÆÊÜâ Êæãài®Ü PÜê£WÜÙÜ®Üá° PæãvÜÇÝX¨æ AÊÜâWÜÙÜ®Üá° ÊÜÞw ®æãàwÄ.

* PÜê£ 1 : PÝWÜ¨Ü¨Ü Jí¨Üá ¨æãà~ ñÜ¿ÞÄÔÄ. A¨Ü®Üá° ¹bc GÐÜár £ÅPæãà®ÜWÜÙÜá ÊÜáñÜᤠGÐÜár

aèPæãà®ÜWÜÙÜ ñÜ¿ÞÃݨÜÊÜâ GíŸá¨Ü®Üá° G~Pæ ÊÜÞvÜá. AÊÜâWÜÙÜÈÉí¨Ü ¿ÞÊÜâ¨Ý¨ÜÃÜã
GÃÜvÜá £ÅPæãà®Ü ÊÜáñÜᤠGÃÜvÜá aèPæãà®ÜWÜÚWæ Ÿ|¡ ñÜáíŸá.

* PÜê£ 2 : PÜwx±æqrWæ¿áÈÉ¿á PÜwxWÜÚí¨Ü A¥ÜÊÝ ÓÜ|¡ PÜwxWæ¿á ñÜáívÜáWÜÚí¨Ü aèPæãà®Ü,

£ÅPæãà®Ü ñÜ¿ÞÄÓÜá.

* PÜê£ 3 : Bo¨Ü ¿ÞÊÜ ¿ÞÊÜ ÓÝ×ñÜÂWÜÙÜÈÉ £ÅPæãà®Ü, aèPæãà®Ü, ÊÜñÜìÙÜ D BPÝÃÜWÜÙÜá

PÝ~ÓÜáñܤÊæ GíŸá¨Ü®Üá° ÖÜávÜáPÜá.

* PÜê£ 4 : £ÅPæãà®Ü, aèPæãà®Ü ÖÝWÜá ÊÜñÜìÙÜ D BPÝÃÜ©í¨Ü Êæãài®Ü bñÜÅWÜÙÜ®Üá° ñÜ¿ÞÄÓÜá.

ÊÜÂÊÜÖÝÃܨÜÈÉ¿á ËË«Ü ÊÜÓÜá¤WÜÙÜ®Üá° E±ÜÁãàXÔ BPÜê£WÜÙÜ®Üá°
ñæWæ¿ááÊÜ ÃÜã{ ÊÜÞwÔPæãÚÛÄ. ˨ݦìWÜÚWæ ÊÜááPܤ ÖÜÓܤ©í¨Ü
BPÜê£WÜÙÜ®Üá° ñæWæ¿ááÊÜ ÃÜã{ ÊÜÞvÜÆá ÖæàÚÄ.

8

ÓÜíTæÂWÜÙÜ gWÜ£¤®ÜÈÉ

* ®ÜvæÀáÄ. 1Äí¨Ü 100ÃÜ ÊÜÃæX®Ü ÓÜíTæÂWÜÙÜ PæãàÐÜrPÜ ±Üä|ì ÊÜÞvÜáÊÝ.

1 4 6 8 10 ±ÝñÜÃÜX£¤WÜÙÜ ÃæPæRWÜÙÜ ÊæáàÈ®Ü

12 13 15 17 19 ËË«Ü ÓÜíTæÂWÜÙÜ®Üá° K©
®æãàvÜáÊÝ.

21 24 26 28 30

32 35 37 39 1 26
75 69
41 43 44 48 50 82 36
77 51

52 54 56 59

63 65 68 70 19 64 99 43
72 76 79 56 83 30 12

81 84 87 90

92 95 98 100

Ÿ©Wæ ÓÜíTæÂWÜÙÜ Jí¨Üá ÊÜÞÇæ PæãvÜÇÝX¨æ. 18
33
ÊÜÞÇæ¿á ñÜá©WÜÙÜ PÜvæX®Ü ÓÜíTæÂWÜÙÜ®Üá° ®æãàwÄ. B
ÓÜíTæÂWÜÙÜÈÉ¿á GÇÝÉ ÓÜíTæÂWÜÙÜ®Üá° PÜÅÊÜá©í¨Ü Aí¨ÜÃæ

ÓÝÇÝX Aí¨Üá ñæãàÄÓÜá.

PæÙÜX®Ü ÊÜÞÇæWÜÙÜ ¯ÄàûÜOæ ÊÜÞvÜá ÊÜáñÜᤠAÊÜâWÜÙÜÈÉ¿á ®ÜvÜá訆 GÇÝÉ ÓÜíTæÂWÜÙÜ®Üá° Aí¨Üá ñæãàÄÓÜá.

59 86

98

77

1 Äí¨Ü 100 ÃÜ ÊÜÃæX®Ü ¿ÞÊÜâ¨æà ÓÜíTæ¿á®Üá° ŸÃæ¨Ü PÝv…ìWÜÙÜ®Üá°
ñæãàÄÔ ÓÜíTÝÂÊÝaÜ®Ü ñæWæ¨ÜáPæãÙÜÛ¸æàPÜá.

99

ÓÜíTæÂWÜÙÜ®Üá° K¨æãà|&ŸÃæÁãà|

C±Ü³ñæã¤í¨ÜÄí¨Ü ®ÜãÃÜá (21Äí¨Ü 100 ÓÜíTæÂWÜÙÜ AûÜÃܨÜÈÉ ÇæàS®Ü)

21 C±³ÜñáÜ ¤ Jí¨áÜ & C±³Üñãæ ¤í¨áÜ 31 ÊáÜ ãÊñÜ áÜ ¤ Jí¨áÜ & ÊáÜ ãÊñÜ ãæ ¤í¨áÜ 41 ®ÜÆÊÜñÜᤠJí¨Üá & ®ÜÆÊÜñæã¤í¨Üá

22 C±³ÜñáÜ ¤ GÃvÜ áÜ & C±³Üñ¤æÃvÜ áÜ 32 ÊáÜ ãÊñÜ áÜ ¤ GÃvÜ áÜ & ÊáÜ ãÊñÜ ¤Ãæ vÜ áÜ 42 ®ÜÆÊÜñÜᤠGÃÜvÜá & ®ÜÆÊÜñæ¤ÃÜvÜá

23 C±³ÜñáÜ ¤ ÊáÜ ãÃáÜ & C±³ÜñãÜ ¤$¾ÃáÜ 33 ÊáÜ ãÊñÜ áÜ ¤ÊáÜ ãÃáÜ &ÊáÜ ãÊñÜ ãÜ ¤$¾ÃáÜ 43 ®ÜÆÊÜñÜᤠÊÜáãÃÜá & ®ÜÆÊÜñÜã¤$¾ÃÜá

24 C±³ÜñáÜ ¤ ®ÝÆáR & C±³Üñݤ$°ÆáR 34 ÊáÜ ãÊñÜ áÜ ¤ ®ÝÆáR & ÊáÜ ãÊñÜ Ý¤$°ÆáR 44 ®ÜÆÊÜñÜᤠ®ÝÆáR & ®ÜÆÊÜñݤ$°ÆáR

25 C±³ÜñáÜ ¤ I¨áÜ & C±³Üñ¤æ ç¨áÜ 35 ÊáÜ ãÊñÜ áÜ ¤ I¨áÜ & ÊáÜ ãÊñÜ ¤æ ç¨áÜ 45 ®ÜÆÊÜñÜᤠI¨Üá & ®ÜÆÊÜñæ¤ ç¨Üá

26 C±³ÜñáÜ ¤ BÃáÜ & C±³ÜñݤÃáÜ 36 ÊáÜ ãÊñÜ áÜ ¤ BÃáÜ & ÊáÜ ãÊñÜ Ý¤ÃáÜ 46 ®ÜÆÊÜñÜᤠBÃÜá & ®ÜÆÊÜñݤÃÜá

27 C±³ÜñáÜ ¤ HÙáÜ & C±³Üñ¤æàÙáÜ 37 ÊáÜ ãÊñÜ áÜ ¤ HÙáÜ & ÊáÜ ãÊñÜ ¤æàÙáÜ 47 ®ÜÆÊÜñÜᤠHÙÜá & ®ÜÆÊÜñæ¤àÙÜá

28 C±³ÜñáÜ ¤ Gíoá & C±³Üñ¤æíoá 38 ÊáÜ ãÊñÜ áÜ ¤ Gíoá & ÊáÜ ãÊñÜ ¤íæ oá 48 ®ÜÆÊÜñÜᤠGíoá & ®ÜÆÊÜñæ¤íoá

29 C±³ÜñáÜ ¤ JíŸñáÜ ¤ & C±³Üñãæ ¤íŸñáÜ ¤ 39 ÊáÜ ãÊñÜ áÜ ¤ JíŸñáÜ ¤ & ÊáÜ ãÊñÜ ãæ ¤íŸñáÜ ¤ 49 ®ÜÆÊÜñÜᤠJíŸñÜᤠ& ®ÜÆÊÜñæã¤íŸñÜá¤

30 ÊáÜ ãÊñÜ áÜ ¤ 40 ®ÜÆÊÜñÜᤠ50 IÊÜñÜá¤

ËÍàæ ÐÜ ÓãÜ a®Ü æ : 50 ÊÃÜ Xæ ®Ü ÓíÜ TÂæ WÙÜ Ü ÍݹªPÜ Çàæ S®Ü ÊáÜ ñáÜ ¤ 100 ÊÃÜ Xæ ®Ü ÓíÜ TÂæ WÙÜ Ü ÊÝa®Ü Ü A±àæ üñËÜ ¨.æ

51 IÊñÜ áÜ ¤ Jí¨áÜ & IÊñÜ ãæ ¤í¨áÜ 61 AÃÊÜ ñÜ áÜ ¤ Jí¨áÜ & AÃÊÜ ñÜ ãæ ¤í¨áÜ 71 G±Ü³ñÜᤠJí¨Üá & G±Ü³ñæã¤í¨Üá

52 IÊñÜ áÜ ¤ GÃvÜ áÜ & IÊñÜ ¤æÃvÜ áÜ 62 AÃÊÜ ñÜ áÜ ¤ GÃvÜ áÜ & AÃÊÜ ñÜ ¤æÃvÜ áÜ 72 G±Ü³ñÜᤠGÃÜvÜá & G±Ü³ñæ¤ÃÜvÜá

53 IÊñÜ áÜ ¤ ÊáÜ ãÃáÜ & IÊñÜ ãÜ ¤$¾ÃáÜ 63 AÃÊÜ ñÜ áÜ ¤ÊáÜ ãÃáÜ &AÃÊÜ ñÜ ãÜ ¤$¾ÃáÜ 73 G±Ü³ñÜᤠÊÜáãÃÜá & G±Ü³ñÜã¤$¾ÃÜá

54 IÊñÜ áÜ ¤ ®ÝÆáR & IÊñÜ Ý¤$°ÆáR 64 AÃÊÜ ñÜ áÜ ¤ ®ÝÆáR & AÃÊÜ ñÜ Ý¤$°ÆáR 74 G±Ü³ñÜᤠ®ÝÆáR & G±Ü³ñݤ$°ÆáR

55 IÊñÜ áÜ ¤ I¨áÜ & IÊñÜ ¤æ ç¨áÜ 65 AÃÊÜ ñÜ áÜ ¤ I¨áÜ & AÃÊÜ ñÜ ¤æ ç¨áÜ 75 G±Ü³ñÜᤠI¨Üá & G±Ü³ñæ¤ ç¨Üá

56 IÊñÜ áÜ ¤ BÃáÜ & IÊñÜ Ý¤ÃáÜ 66 AÃÊÜ ñÜ áÜ ¤ BÃáÜ & AÃÊÜ ñÜ Ý¤ÃáÜ 76 G±Ü³ñÜᤠBÃÜá & G±Ü³ñݤÃÜá

57 IÊñÜ áÜ ¤ HÙáÜ & IÊñÜ ¤æàÙáÜ 67 AÃÊÜ ñÜ áÜ ¤ HÙáÜ & AÃÊÜ ñÜ ¤æàÙáÜ 77 G±Ü³ñÜᤠHÙÜá & G±Ü³ñæ¤àÙÜá

58 IÊñÜ áÜ ¤ Gíoá & IÊñÜ ¤æíoá 68 AÃÊÜ ñÜ áÜ ¤ Gíoá & AÃÊÜ ñÜ ¤æíoá 78 G±Ü³ñÜᤠGíoá & G±Ü³ñæ¤íoá

59 IÊñÜ áÜ ¤ JíŸñáÜ ¤ & IÊñÜ ãæ ¤íŸñáÜ ¤ 69 AÃÊÜ ñÜ áÜ ¤JíŸñáÜ ¤&AÃÊÜ ñÜ ãæ ¤íŸñáÜ ¤ 79 G±Ü³ñÜᤠJíŸñÜᤠ& G±Ü³ñæã¤íŸñÜá¤

60 AÃÊÜ ñÜ áÜ ¤ 70 G±³ÜñáÜ ¤ 80 GíŸñÜá¤

81 GíŸñáÜ ¤ Jí¨áÜ & GíŸñãæ ¤í¨áÜ 88 GíŸñáÜ ¤ Gíoá & GíŸñ¤æíoá 95 ñæãíŸñÜᤠI¨Üá & ñãæ íŸñæ¤ ç¨Üá

82 GíŸñáÜ ¤ GÃvÜ áÜ & GíŸñ¤æÃvÜ áÜ 89 GíŸñáÜ ¤JíŸñáÜ ¤&GíŸñãæ ¤íŸñáÜ ¤ 96 ñæãíŸñÜᤠBÃÜá &ñãæ íŸñݤÃÜá

83 GíŸñáÜ ¤ ÊáÜ ãÃáÜ & GíŸñãÜ ¤$¾ÃáÜ 90 GíŸñáÜ ¤ ÖñÜ áÜ ¤ & ñãæ íŸñáÜ ¤ 97 ñæãíŸñÜᤠHÙÜá & ñãæ íŸñæ¤àÙÜá

84 GíŸñáÜ ¤ ®ÝÆáR & GíŸñݤ$°ÆáR 91 ñãæ íŸñáÜ ¤ Jí¨áÜ & ñãæ íŸñãæ ¤í¨áÜ 98 ñæãíŸñÜᤠGíoá & ñãæ íŸñæ¤íoá

85 GíŸñáÜ ¤ I¨áÜ & GíŸñ¤æ ç¨áÜ 92 ñãæ íŸñáÜ ¤ GÃvÜ áÜ & ñãæ íŸñ¤æÃvÜ áÜ 90 ñãæ íŸñáÜ ¤ JíŸñáÜ ¤ & ñãæ íŸñãæ ¤íŸñáÜ ¤

86 GíŸñáÜ ¤ BÃáÜ & GíŸñݤÃáÜ 93 ñãæ íŸñáÜ ¤ ÊáÜ ãÃáÜ & ñãæ íŸñãÜ ¤$¾ÃáÜ 100 ®ÜãÃÜá

87 GíŸñáÜ ¤ HÙáÜ & GíŸñ¤æàÙáÜ 94 ñãæ íŸñáÜ ¤ ®ÝÆáR & ñãæ íŸñݤ$°ÆáR

100

* PæÙÜX®Ü PÜê£WÜÙÜ®Üá° ±Üä|ìWæãÚÓÜáÊÝ.

21 IÊÜñÜᤠÊÜáãÃÜá AÃÜÊÜñÜá¤

ÊÜáãÊÜñÜᤠIÊÜñÜã¤$¾ÃÜá 48 18
ÊÜáãÃÜá
ÊÜáãÊÜñÜã¤$¾ÃÜá C±Ü³ñÜᤠBÃÜá 37 ®ÜÆÊÜñÜᤠBÃÜá
®ÜÆÊÜñݤÃÜá
40 C±Ü³ñݤÃÜá

AÃÜÊÜñÜᤠI¨Üá 29 G±Ü³ñÜᤠGÃÜvÜá
AÃÜÊÜñæ¤ ç¨Üá G±Ü³ñæ¤ÃÜvÜá

GíŸñÜá¤

44 BÃÜá 32

GíŸñݤÃÜá

ÍÜŸªWÜÙÜÈÉ ÓÜíTæÂWÜÙÜ®Üá° ŸÃæ¿ááÊÝWÜ Ë¨Ý¦ìWÜÙÜ PÜvæÀáí¨Ü Jí¨æà
±ÜÅPÝÃÜ¨Ü A±æàûæ C¨æ.
E¨ÝÖÜÃÜOæWÝX 47 ÓÜÆáÊÝX ®ÜÆÊÜñÜᤠHÙÜá A¥ÜÊÝ ®ÜÆÊÜñæ¤àÙÜá.

11

WÜáí±Üâ ÊÜÞw G~Pæ

G~Ô ŸÃæ

D PÜwxWÜÙÜ®Üá° ¿áÍÜ ÊÜáñÜᤠÃÜÊÜÞÚWæ G~ÓÜÆá PæãqrñÜá. AÊÜÄŸºÃÜã ¸æàÃæ&¸æàÃæ ±Ü¨Üœ£WÜÚí¨Ü G~Ô¨ÜÃÜá.

1, 2, 3, 4, .. 35 D Ä࣠G~ԨܮÜá. 3 ¨ÜÍÜPÜ 5 HPÜPÜ

¨ÜÍÜPÜ¨Ü WÜáí±Üâ ÊÜÞw¨ÜÃæ G~Pæ ÓÜáÆ»Ü BWÜáÊÜâ¨Üá.

AÖÜÊÜá¾¨Ü®Ü WæÙÜ¿á&WæÙÜ£¿áÃÜ ÖÜ£¤ÃÜ PÜwxWÜÙÜá CÊæ. ¨ÜÍÜPÜ¨Ü WÜáí±Üâ ÊÜÞw AÊÜâWÜÙÜ®Üá° G~ÓÜÇÝX¨æ.

ÓÜÆÊÜÞÙÜ ÖÜ£¤ÃÜ 24 PÜwxWÜÙÜá  ÍÜÃÜ¨Ü®Ü ÖÜ£¤ÃÜ 45 PÜwxWÜÙÜá

2 ¨Ü+ 4 H= 24 ¨Ü+ H=

®ÜvæÀáÄ ÖÝWݨÜÃæ, ®ÝÊÜä ÓÜÖÜ A¨ÜÃÜíñæ PæÙÜX®Ü ÊÜÓÜá¤WÜÙÜ®Üá° G~ÓÜáÊÝ.

¨ÜÍÜPÜ+ HPÜPÜ= ¨ÜÍÜPÜ+ HPÜPÜ= ¨ÜÍÜPÜ+ HPÜPÜ=

12

bñÜŨÜÈÉ ñæãàÄÔ¨ÜíñÜÖÜ ÓÜíTæÂWÜÙÜá

bñÜÅWÜÙÜÈÉ ñæãàÄst ÓÜíTæÂWÜÙÜ®Üá° aèPÜoárWÜÙÜÈÉ ÖæàWæ ŸÃ橨ݪÃæ. C¨Ü®Üá° ®æãàwÄ.

¨ÜÍÜPÜ HPÜPÜ ¨ÜÍÜPÜ HPÜPÜ ¨ÜÍÜPÜ HPÜPÜ

12 28 47
ÖÜ®æ°ÃÜvÜá C±Ü³ñÜᤠGíoá ®ÜÆÊÜñæ¤àÙÜá

bñÜÅWÜÙÜÈÉ¿á ÓÜíTæÂWÜÙÜ®Üá° AíPæWÜÙÜÈÉ ÊÜáñÜᤠÍÜŸªWÜÙÜÈÉ ŸÃæÀáÄ. ¨ÜÍÜPÜ HPÜPÜ

¨ÜÍÜPÜ HPÜPÜ ¨ÜÍÜPÜ HPÜPÜ

¹or ÓܧÙÜWÜÙÜÈÉ ÁãàWÜ ÓÜíTæÂWÜÙÜ®Üá° ÍÜŸªWÜÙÜÈÉ ŸÃæÀáÄ.

¨ÜÍÜPÜ HPÜPÜ ¨ÜÍÜPÜ HPÜPÜ ¨ÜÍÜPÜ HPÜPÜ

C±Ü³ñÜᤠBÃÜá

113

ËaÝÃÜ ÊÜÞvÜá

* ÊÜÓÜá¤WÜÙÜ Êæáà騆 ÓÜíTæÂWÜÙÜ®Üá° G~ÓÜá ÊÜáñÜᤠPæÙÜX®Ü ÊÜñÜìÙÜWÜÙÜÈÉ ŸÃæ

¨ÜÍÜPÜ HPÜPÜ ¨ÜÍÜPÜ HPÜPÜ ¨ÜÍÜPÜ HPÜPÜ

34

* ÓÜíTæÂWÜÙÜ®Üá° K¨Üá ÊÜáñÜᤠAÐÜár ÊÜÓÜá¤WÜÙÜ®Üá° ñæãàÄÓÜá. (¨ÜÍÜPÜ WÜ~PæWÜÙÜá & ¹w&PÜwxWÜÙÜ
WÜáí±ÜâWÜÙÜá&¹wPÝÙÜáWÜÙÜá)

39 41 22

¨ÜÍÜPÜ HPÜPÜ ¨ÜÍÜPÜ HPÜPÜ ¨ÜÍÜPÜ HPÜPÜ

ÓÜíTæ¿áÈÉ¿á AíPæ¿á Óݧ¯PÜ ¸æÇæ

ÊÜáãÊÜñÜᤠHÙÜá GÃÜvÜá AíPæWÜÙÜ ÓÜíTæ¿á®Üá° £Ú¨ÜáPæãÙÜáÛÊÝWÜ ®ÝÊÜâ ¨ÜÍÜPܨÜ
37 ÊÜá®æ¿áÈÉ ÖÜ£¤ÃÜ WÜáí±ÜâWÜÙÜá GÐÜár CÊæ ÊÜáñÜᤠHPÜPÜ GÐÜár CÊæ
GíŸá¨Ü®Üá° ®æãàw¨æÊÜâ.

E¨ÝÖÜÃÜOæ: 37ÃÜÈÉ ¨ÜÍÜPÜ¨Ü ÊÜá®æ¿áÈÉ 3 WÜáí±ÜâWÜÙÜá ÖÝWÜã
HPÜPÜ¨Ü ÊÜá®æ¿áÈÉ 7 ¹wPÝÙÜáWÜÙÜá CÊæ.

37

14

Óݧ¯PÜ ¸æÇæ
Gí¨ÜÃæà®Üá ?

35 50

ÊÜáãÃÜá ¨ÜÍÜPÜ 5 HPÜPÜ I¨Üá ¨ÜÍÜPÜ ÍÜã®Ü HPÜPÜ

ÊÜáãÊÜñÜᤠI¨Üá/ÊÜáãÊÜñæ¤ ç¨Üá IÊÜñÜá¤

35 D ÓÜíTæ¿áÈÉ 3 ¨ÜÍÜPÜ Óݧ®ÜPܨÜÈɨæ. 3 50 D ÓÜíTæ¿áÈÉ 5 ¨ÜÍÜPÜ Óݧ®Ü¨ÜÈÉ C¨æ.
¨ÜÍÜPÜ¨Ü WÜáí±ÜâWÜÙÜ®Üá° ¹w&¹w¿ÞX 5 ¨ÜÍÜPÜ¨Ü WÜáí±ÜâWÜÙÜ®Üá° ¹w&¹w¿ÞX
ÊÜÞw¨ÜÃæ 30 HPÜPÜWÜÙÜá ÔWÜáÊÜÊÜâ. B¨ÜªÄí¨Ü ÊÜÞw¨ÜÃæ 50 HPÜPÜWÜÙÜá ÔWÜáÊÜÊÜâ. Óݧ¯PÜ
35 D ÓÜíTæ¿áÈÉ 3ÃÜ Óݧ¯PÜ ¸æÇæ 30 C¨æ. ¸æÇæ 50 C¨æ. HPÜPÜ Óݧ®Ü¨ÜÈÉ 0 C¨æ.
5 HPÜPÜ¨Ü Óݧ®Ü¨ÜÈÉ C¨æ. B¨ÜªÄí¨Ü 5ÃÜ ÍÜã®Ü嬆 Óݧ¯PÜ ¸æÇæ 0 C¨æ.
Óݧ¯PÜ GÇæ 5 A¨æà C¨æ.

PæÙÜX®Ü ÓÜíTæÂWÜÙÜ®Üá° ®æãàw ±ÜÅ£Áãí¨Üá AíPæ¿á Óݧ¯PÜ ¸æÇæ WÜáÃÜá£ÓÜá, ®æãàvÜáÊÝ.

HPÜPÜ ¨ÜÍÜPÜ HPÜPÜ ¨ÜÍÜPÜ HPÜPÜ ¨ÜÍÜPÜ HPÜPÜ

6 26
6 20 6

1155

±ÜÅ£Áãí¨Üá A«æãàÃæàUñÜ AíPæ¿á Óݧ¯PÜ ¸æÇæ¿á®Üá° WÜáÃÜá£ÓÜá.

18 1ÃÜ Óݧ¯PÜ ¸æÇæ 10 PÝÃÜ| 1 ¨ÜÍÜPÜ¨Ü ÊÜá®æ¿áÈÉ C¨æ
23 3ÃÜ Óݧ¯PÜ ¸æÇæ 3 PÝÃÜ| 3 HPÜPÜ¨Ü ÊÜá®æ¿áÈÉ C¨æ
65 5ÃÜ Óݧ¯PÜ ¸æÇæ 5 PÝÃÜ| 5 HPÜPÜ¨Ü ÊÜá®æ¿áÈÉ C¨æ
72 7ÃÜ Óݧ¯PÜ ¸æÇæ 70 PÝÃÜ| 7 ¨ÜÍÜPÜ¨Ü ÊÜá®æ¿áÈÉ C¨æ
50 0ÃÜ Óݧ¯PÜ ¸æÇæ
40 4ÃÜ Óݧ¯PÜ ¸æÇæ .................
88 8ÃÜ Óݧ¯PÜ ¸æÇæ .................
88 8ÃÜ Óݧ¯PÜ ¸æÇæ .................
61 6ÃÜ Óݧ¯PÜ ¸æÇæ .................
.................

PæÙÜWæ Pæãor ÓÜíTæ¿áÈÉ¿á ±ÜÅ£Áãí¨Üá AíPæ¿á Óݧ¯PÜ ¸æÇæ ŸÃæÀáÄ. ®æãàvÜáÊÝ !

22 38 41 60 95
20 2

16

ÓÜíTæ¿á ËÓݤÄñÜ ÃÜã±Ü

35 D ÓÜíTæ¿áÈÉ 3ÃÜ Óݧ¯PÜ ¸æÇæ 30 C¨æ. B¨ÜªÄí¨Ü 35 D ÓÜíTæ Aí¨ÜÃæà 30 + 5
30 + 5 C¨ÜPæR 35ÃÜ ËÓݤÄñÜ ÃÜã±Ü A®Üá°ñݤÃæ.
94ÃÜ ËÓݤÄñÜ ÃÜã±Ü 90 + 4 C¨æ.
60ÃÜ ËÓݤÄñÜ ÃÜã±Ü 60 + 0 C¨æ.

35 24 73 49
30 5 20 4 70 3 40 9

ÊÜáãÊÜñÜᤠÊÜáñÜᤠI¨Üá C±Ü³ñÜᤠÊÜáñÜᤠ®ÝÆáR G±Ü³ñÜᤠÊÜáñÜᤠÊÜáãÃÜá ®ÜÆÊÜñÜᤠÊÜáñÜᤠJíŸñÜá¤

30 + 5 20 + 4 70 + 3 40 + 9

C¨ÜÃÜ ÊæáàÈí¨Ü ¯ÊÜá¾ ÆûÜ$¨ÜÈÉ Ÿí©¨æ¿Þ?

35ÃÜ ËÓݤÄñÜ ÃÜã±Ü → 30 + 5   24ÃÜ ËÓݤÄñÜ ÃÜã±Ü → 20 + 4
73ÃÜ ËÓݤÄñÜ ÃÜã±Ü → 70 + 3   49ÃÜ ËÓݤÄñÜ ÃÜã±Ü → 40 + 9

PæÙÜX®Ü ÓÜíTæÂWÜÙÜ ËÓݤÄñÜ ÃÜã±ÜWÜÙÜ®Üá° ŸÃæ.

ÓÜíTæÂWÜÙÜá AûÜÃܨÜÈÉ¿á ÃÜã±ÜWÜÙÜá ËÓݤÄñÜ ÃÜã±Ü

32 ÊÜáãÊÜñÜᤠÊÜáñÜᤠGÃÜvÜá 30 + 2

10 ........ ÊÜáñÜᤠ........

64 ........ ÊÜáñÜᤠ........

17 ........ ÊÜáñÜᤠ........

1177

ÓÜÌƳ Êæãàgá

±Üâo 9ÃÜ ÊæáàÇæ ¯à®Üá ±Üä|ì ÊÜÞw¨Ü PæãàÐÜrPÜÊÜ®Üá° ®æãàw ÖæàÙÜá.
• 10 Äí¨Ü 100 D ÓÜíTæÂWÜÙÜÈÉ...

→ 5 D AíPæ¿áá ¨ÜÍÜPÜ Óݧ®Ü¨ÜÈÉ GÐÜár ÓÜÆ Ÿí©ÃÜáÊܨÜá?

→ B ÓÜíTæ¿á®Üá° ÊÜ׿áÈÉ ŸÃæ.

• 10Äí¨Ü 99 D ÓÜíTæÂWÜÙÜÈÉ...

→ 0 D AíPæ¿áá HPÜPÜ Óݧ®Ü¨ÜÈÉ GÐÜár ÓÜÆ Ÿí©ÃÜáÊܨÜá?

→ B ÓÜíTæ¿á®Üá° ÊÜ׿áÈÉ ŸÃæ.

ÃÜã{ :

• A«æãàÃæàUñÜ AíPæ¿á Óݧ¯PÜ ¸æÇæ ŸÃæ. 77 = ........

16 = ........

48 = ........ 82 = ........

54 = ........ 91 = ........

• ËÓݤÄñÜ ÃÜã±Ü¨Ü ÊæáàÈí¨Ü ÓÜíTæ ŸÃæ.

70 + 8 = 90 + 7 =

60 + 1 = 80 + 0 =

• ¹or ÓܧÙÜWÜÙÜ®Üá° ñÜáíŸá.

52 98
8
10 1 50
87
76 4 ¨ÜÍÜPÜ 0 HPÜPÜ 7 HPÜPÜ
7 ¨ÜÍÜPÜ

18

PÜÅÊÜá©í¨Ü ÓÜíTæÂWÜÙÜ®Üá°
G~Óæãà|

• ÊæãÆÊÜâ ÊÜÞw¨Ü iXñÜWÜÙÜ®Üá° ®æãàwÄ.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
ÊæãÆÊÜâ ¿ÞÊÜ aèPÜoárWÜÚí¨Ü iXñÜ ÊÜÞw¨æÁãà AÈÉ¿á ÓÜíTæÂWÜÙÜ®Üá° ®æãàwÄ.

3 6 9 12 15
3ÃÜ ÊÜááí¨æ 3 ÓÜíTæÂWÜÙÜ®Üá° G~ÓÜÆá 6 D ÓÜíTæ ÔWÜáÊܨÜá. 6ÃÜ ®ÜíñÜÃÜ 3 ÓÜíTæÂWÜÙÜ®Üá°
G~ÓÜÆá 9 D ÓÜíTæ ÔWÜáÊܨÜá. C¨æà ±ÜÅPÝÃÜ ±ÜÅ£Áãí¨Üá ÓÜÆ 3 ÓÜíTæÂWÜÙÜ®Üá° G~ÓÜÆá CÈÉ
ÊÜááí©®Ü ÓÜíTæ ÔWÜáÊܨÜá.
3ÃÜ ÊÜááí¨æ 6, 9, 12, 15 CÊÜâ 3ÃÜ PÜÅÊÜá©í¨Ü ŸÃÜáÊÜ ÓÜíTæÂWÜÚÊæ.
• iíPæ¿á ÊÜÞw¨Ü iXñÜWÜÙÜ®Üá° ®æãàwÄ.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25

iíPæ¿áá GÈÉí¨Ü iXñÜ ÊÜÞwÃÜáÊܨæãà AÊÜâWÜÙÜÈÉ¿á ÓÜíTæÂWÜÙÜ®Üá° ŸÃæ.

4ÃÜ ÊÜááí¨æ 9, 14, 19, 24 D ÓÜíTæÂWÜÙÜá 5ÃÜ PÜÅÊÜá©í¨Ü ŸÃÜáÊÜ ÓÜíTæÂWÜÙÜá CÊæ.
Ÿ|¡¨Ü aèPÜoárWÜÙÜÈÉ¿á ÓÜíTæÂWÜÙÜ®Üá° ®æãàwÄ. D ÓÜíTæÂWÜÙÜá ¿ÞÊÜ PÜÅÊÜá©í¨Ü Ÿí©ÃÜáÊÜÊÜâ
GíŸá¨Ü®Üá° PÜívÜá ×w.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30

´ÜÃÜÔ PÜÆáÉWÜÙÜ ÊæáàÇæ aèPÜoárWÜÙÜ®Üá° ñæWæ¨Üá AÊÜâWÜÙÜÈÉ ÓÜíTæÂWÜÙÜ®Üá°
PÜÅÊÜá¨ÜÈÉ ŸÃæ¨Üá, ÓÜíTæÂWÜÙÜ ¿ÞÊÜâ¨æà Jí¨Üá PÜÅÊÜá ÖæàÙܸæàPÜá. D
PÜÅÊÜáWÜÚWæ A®ÜáÓÜÄÔ ŸÃÜáÊÜ ÓÜíTæÂWÜÙÜ ÊæáàÇæ iXñÜ ÊÜÞvÜÆá
ÖæàÙܸæàPÜá. D ÄࣿÞX PÜê£ ÊÜÞwÔPæãÚÛÄ.

1199

¸æàÄài®Ü Êæãàgá

  5 + 2 = 7

  2 + 5 = 7

5 ÊÜáñÜᤠ2 PÜãwÓÜÆá 7 Aí¨ÜÃæ PÜÅÊÜá Ÿ¨ÜÆá
ÊÜáñÜᤠ2 ÊÜáñÜᤠ5 ÊÜÞw¨ÜÃÜã ¸æàÄàgá
PÜãwÔ¨ÜÃÜã ÓÜÖÜ 7, Ÿ¨ÜÇÝWÜáÊÜ©ÆÉÊÜÆÉ !
Êæãàgá C¨æ !

Öè¨Üá ! C¨ÜÃÜ ±ÜÄàûæ ÊÜÞvÜÆá PæÙÜX®Ü
¸æàÄàgáWÜÙÜ®Üá° ÊÜÞw ®æãàwÄ.

4+1= 1 + 4 =
5+9= 9 + 5 =
3+7= 7 + 3 =
8+3= 3 + 8 =
8+4= 4 + 8 =
5+6= 6 + 5 =
0+3= 3 + 0 =



200

¸æàÄàgá & ÊÜááí¨æ G~Ô

ÎûÜPÜ : ÓÜÆÊÜÞ, D GÃÜvÜá ÓÜÔWÜÙÜ®Üá° ñæWæ¨ÜáPæã. ¯®Ü° AíWÜÙܨÜÈÉ ÖÜaÜác.
ÓÜÆÊÜÞ : ¯ÎcñÜÊÝX, ®Ü®Ü° ÊÜá®æ¿áÈÉ DWÝWÜÇæà 5 ÓÜÔWÜÙÜ®Üá° ÖÜaÜcÇÝX¨æ.
ÎûÜPÜ : ×àWæãà JÙæÛ¿á¨ÝÀáñÜá ! ÊÜáPÜRÙæà ÓÜÆÊÜÞÙÜ AíWÜÙܨÜÈÉ DWÜ GÐÜár ÓÜÔWÜÙÜá BWÜáÊÜÊÜâ?

  ÃÜÊÜÞÙÜ G~Pæ ¿áÍÜ®Ü G~Pæ

    2 ¸æÃÜÙÜá WÜÙÜá + 5 ¸ æÃÜÙÜáW ÜÙÜá 5 ¸æÃÜÙÜáWÜÙÜá + 2 ¸æÃÜÙÜáWÜÙÜá

   HÙÜá HÙÜá

ÃÜÊÜÞÙÜá 1, 2, 3,... ×àWæ 7ÃÜ ÊÜÃæWæ ¸æÃÜÙÜáWÜÙÜ®Üá° G~Ô¨ÜÙÜá, B¨ÜÃæ ¿áÍÜ®Üá 5ÃÜ ÊÜááí¨æ 6, 7 ×àWæ
GÃÜvæà ¸æÃÜÙÜáWÜÙÜ®Üá° G~ԨܮÜá)

ÎûÜPÜ : ¸æàÄàgá CŸºÃܨÜã AÐærà ÊÜáñÜᤠÓÜÄ¿ÞXÁáà C¨æ. B¨ÜÃæ PÜãvÜÇæà ¸æàÄàgá ¿ÞÃܨÜá
BÀáñÜá?

¿áÍÜ : ®Ü®Ü°¨Üá BÀáñÜá.

ÎûÜPÜ : £Ú¨ÜáPæãà 9 PÜwxWÜÙÜá ÊÜáñÜᤠ3 PÜwxWÜÙÜá CÊÜâWÜÙÜ ¸æàÄàgá ÊÜÞvÜÆá AÊÜâWÜÙÜ®Üá° JoárWÜãwÔ
G~Ô¨ÜÃæ EñܤÃÜÊÜâ GÐÜár ŸÃÜáÊܨÜá?

ÃÜÊÜÞ : D EñܤÃÜÊÜâ C¨æ 12 PÜwxWÜÙÜá ! ®Ý®Üá 1Äí¨Ü 12ÃÜ ÊÜÃæWæ G~Ô¨æ®Üá.

+

ÎûÜPÜ : B¨ÜÃæ 9ÃÜ ÊÜááí¨æ 10, 11, 12 ×àWæ G~Ô¨ÜÃÜã EñܤÃÜÊÜâ 12 ŸÃÜáñܤ¨æ. CÈÉ 9 PÜwxWÜÙÜá
®ÜÊÜá¾ ÖÜ£¤ÃÜ CÊæ Gí¨Üá £Ú¨Üá PæàÊÜÆ ®ÜíñÜÃÜ ÊÜáñæ¤ ¨æãÃæñÜ PÜwxWÜÙÜ®Üá° ÓÝÇÝX ÊÜááí¨æ
G~ÓÜÇÝÀáñÜá.

¿áÍÜ : ®ÜÊÜá¾ ÖÜ£¤ÃÜ 3 PÜwxWÜÙÜá CÊæ, 9 PÜwxWÜÙÜá ÖæãÓܨÝX ¨æãÃæñÜÃæ, 3ÃÜ ÊÜááí¨æ 9 G~Ô¨ÜÃÜã
EñܤÃÜÊÜâ 12 ŸÃÜáñܤ¨æ ! B¨ÜÃæ 3ÃÜ ÊÜááí¨æ 9 G~ÓÜáÊÜ Ÿ¨ÜÇÝX 9ÃÜ ÊÜááí¨æ 3®Üá° G~ÓÜáÊܨÜá
ÓÜáÆ»Ü !

ÊÜááí¨æ G~Ô ¸æàÄàgá ÊÜÞvÜá. 4 + 23.

25 + 3, 5 + 38, 5 + 19,

2211

Ÿ©Wæ Pæãor aèPÜoárWÜÙÜÈÉ 1Äí¨Ü 50ÃÜÊÜÃæX®Ü ÓÜíTæÂWÜÙÜ®Üá° PÜÅÊÜá¨ÜÈÉ ŸÃæ.

DWÜ ¯®Ü° ÓÜÌíñÜ¨Ü AÙÜñæ¿á ±Üqr ñÜ¿ÞÃÝÀáñÜá. A¨ÜÃÜ E±ÜÁãàWÜÊÜ®Üá° ÊÜÞw ¸æàÄàgá
ÊÜÞvÜá. 8 ÊÜáñÜᤠ9 CÊÜâWÜÙÜ ¸æàÄàgá ÊÜÞvÜÆá 8 D AíPæ¿á ÊæáàÇæ ¸æÃÜÙÜ®Üá° CvÜá. A¨ÜÃÜ
ÊÜááí¨æ 9 ÊÜá®æWÜÙÜ®Üá° G~ÓÜá. 17 D ÓÜíTæ Ÿí©¨æÁá? Aí¨ÜÃæà 8 ÊÜáñÜᤠ9 CÊÜâWÜÙÜ
¸æàÄàgá 17 Ÿí©ñÜá.

• ÊÜááí¨æ G~Ô ¸æàÄàgá ÊÜÞwÄ.

• ÃÜÊÜÞÙÜ ÖÜ£¤ÃÜ 18 ÖÜá~Óæ ¹àgWÜÙÜá ÊÜáñÜᤠ¿áÍÜ®Ü ÖÜ£¤ÃÜ 7&ÖÜá~Óæ ¹àgWÜÙÜá C¨ÜªÃæ, CŸºÃÜ

ÖÜ£¤ÃÜ PÜãw GÐÜár ÖÜá~Óæ ¹àgWÜÙÜá?

H®Üá Pæãqr¨æ ? ÃÜÊÜÞÙÜ ÊÜáñÜᤠ¿áÍÜ®Ü
ÖÜá~Óæ ¹àgWÜÙÜá + ÃÜÊÜÞÙÜ ÖÜá~Óæ ¹àgWÜÙÜá
H®Üá PæàÙÜÇÝX¨æ ? Joár ¹àgWÜÙÜá ¿áÍÜ®Ü ÖÜá~Óæ ¹àgWÜÙÜá

H®Üá ÊÜÞvÜáÊÝ ? ¸æàÄàgá Joár ¹àgWÜÙÜá

• B®Üí¨Ü®Ü ÖÜ£¤ÃÜ 27 Ô³àPÜÓ…ì CÊæ. AÊÜ®Üá ÊÜáñæ¤ 15 Ô³àPÜÓ…ìWÜÙÜ®Üá° PæãívÜá PæãívÜ®Üá. DWÜ

AÊÜ®Ü ÖÜ£¤ÃÜ GÐÜár Ô³àPÜÓ…ìWÜÙÜá B¨ÜÊÜâ ?

H®Üá Pæãqr¨æ ?

H®Üá PæàÙÜÇÝX¨æ ? +

H®Üá ÊÜÞvÜáÊÝ ?

• ÊÜááí¨æ G~Ô ¸æàÄàgá ÊÜÞwÄ.

12 15 62 54 41

+  5 + 4 + 3 + 8 + 9

27 + 8 =   8 + = 14  67 + 3 =
+ 9 = 16  54 + 9 =   49 + 2 =

22

¸æàÄàgá & PæçÇæ CÃÜÇÝÃܨæ

EgÙÜ~ : Jí¨Üá AíPæ ÓÜíTæÂWÜÙÜ ¸æàÄàgá. 4 HPÜPÜ CÊæ. B¨ÜªÄí¨Ü AÊÜâWÜÙÜ®Üá° HPÜPܨÜ
ÊÜá®æ¿áÈÉ ŸÃæÀáñÜá.
HPÜPÜ HPÜPÜ 2 C¨Üã ÓÜÖÜ HPÜPÜ CÊæ B¨ÜªÄí¨Ü AÊÜâWÜÙÜ®Üá°
ÓÜÖÜ HPÜPÜ¨Ü ÊÜá®æ¿áÈÉ ŸÃæÀáñÜá.
4 ¸æàÄàgá ÊÜÞvÜÆá 6 ¨æãÃæ¿ááÊÜÊÜâ. AÊÜä
ÓÜÖÜ HPÜPÜ CÊæ. B¨ÜªÄí¨Ü HPÜPÜ¨Ü ÊÜá®æ¿áÈÉ
++
ŸÃæÀáñÜá.
2
6

5+3 6+2 5+4 4+4 3+6
HPÜPÜ HPÜPÜ HPÜPÜ HPÜPÜ HPÜPÜ

GÃÜvÜá AíPæ¿á ÓÜíTæÂWÜÙÜ ¸æàÄàgá.

23 + 12 = ? ¨ÜÍÜPÜ HPÜPÜ 2 ¨ÍÜ PÜ Ü 3 HPPÜ Ü
3
¨ÜÍÜPÜ HPÜPÜ + 1 ¨ÍÜ PÜ Ü 2 HPPÜ Ü

2 3 ¨ÍÜ PÜ Ü 5 HPPÜ Ü

+ +

12

35

+ +  ¨ÍÜ PÜ Ü HPPÜ Ü
¨ÍÜ PÜ Ü HPPÜ Ü

  ¨ÍÜ PÜ Ü HPPÜ Ü

¨ÍÜ PÜ Ü HPÜPÜ ¨ÍÜ PÜ Ü HPÜPÜ ¨ÍÜ PÜ Ü HPÜPÜ ¨ÍÜ PÜ Ü HPÜPÜ
23 12
+2 4 +4 7
+ +
3 41
32 27 36 88
55 48

2233

• PæÙÜX®Ü ¸æàÄàgáWÜÙÜ®Üá° ÊÜÞvÜá.

¨Ü H ¨Ü H ¨Ü H ¨Ü H ¨Ü H

12 15 24 16 37

+1 3 +1 2 + 5 +2 3 + 2

• ¨ÜÍÜPÜ ÓÜÆáÊÝX "¨Ü' ÊÜáñÜᤠHPÜPÜ ÓÜÆáÊÝX "H' ŸÃæ ÊÜáñÜᤠ¸æàÄàgá ÊÜÞvÜá.

¨Ü H

15 12 17 33 1 7
2
+2 1 +3 5 +2 2 +1 6 +3

23 52 18 44 61
+ + + + +
6 0 0 4 4
3 2 3 1 2

• ¸æàÄài®Ü E¨ÝÖÜÃÜOæWÜÙÜ®Üá° ñÜ¿ÞÄÓÜá ÊÜáñÜᤠ¹wÓÜá. +

 
+  + + +

24

ÍÜã®Ü嬆 ¸æàÄàgá ÊÜáñÜᤠÊÜhݸÝQ

ÍÜã®Ü PÜãwÓÜáÊܨÜá ÊÜáñÜᤠÍÜã®Ü PÜÙæ¿ááÊܨÜá.
Jí¨Üá ŸÔ¿áÈÉ ÊÜáãÃÜá ÓæàŸáÖÜ|á¡WÜÙÜá. Jí¨Üá ŸÔ¿áá ŸÄ¨ÝX¨æ. Joár ÓæàŸáÖÜ|á¡WÜÙÜá ÊÜáãÃæà
CÃÜáñܤÊæ.

  3 + 0 = 3

ÃÜÊÜÞÙÜ ÖÜ£¤ÃÜ 2 ÓæàŸáÖÜ|á¡WÜÚÊæ. BPæ¿á bPÜR ñÜíXWæ ÓæàŸáÖÜ|á¡ ŸÖÜÙÜ ÓæàÃÜáÊÜÊÜâ. B¨ÜªÄí¨Ü AÊÜÙÜá
GÃÜvÜã ÓæàŸáÖÜ|á¡WÜÙÜ®Üá° ñÜíX¿á ÓÜÆáÊÝX CorÙÜá. Jí¨Üã £®Ü°ÈÆÉ.

 2 − 0 = 2

¿ÞÊÜâ¨æà ÓÜíTæ¿áÈÉ ÍÜã®Ü PÜãwÔ¨ÜÃæ A¨æà ÓÜíTæ ÔWÜáÊܨÜá. ÍÜã®ÜÂ
PÜÙæ¨ÜÃÜã A¨ÜÃÜíñæÁáà BWÜáñܤ¨æ.

aèPÜqr®ÜÈÉ ÁãàWÜ ÓÜíTæ ŸÃæ :

2 + 0 = 4 + 0 = 7 + 0 =
65 + 0 =
19 + 0 = 27 + 0 = 6 + = 6
8 − 0 =
78 + 0 = 0 + 0 = 23 − 0 =
3 − 0 =
5 − 0 = − 0 = 17

11 -− 0 = 19 − 0 =

55 − 0 = 82 − = 82

225

PÜ¥æ¿áÈÉ¿á ¸æàÄàgá & 1

• ÊÜá®ÜhæãÂàñÜÙÜá Ÿ¨ÝÊÜá¨Ü 14 XvÜWÜÙÜ®Üá° ÊÜáñÜᤠ±æàÃÜÆá ÖÜ~¡®Ü 21 XvÜWÜÙÜ®Üá° ®æorÙÜá. ÖÝWݨÜÃæ

BPæ¿áá Joár GÐÜár XvÜWÜÙÜ®Üá° ÖÜbc¨ÜÙÜá? ¨Ü H

H®Üá Pæãqr¨æ? Ÿ¨ÝÊÜá¨Ü XvÜWÜÙÜá, ±æàÃÜÆ 1 4 Ÿ¨ÝÊÜá¨Ü XvÜWÜÙÜá
ÖÜ~¡®Ü XvÜWÜÙÜá. + 2 1 ±æàÃÜÆ ÖÜ~¡®Ü XvÜWÜÙÜá

H®Üá PæàÙÜÇÝX¨æ? Joár XvÜWÜÙÜá. 3 5 Joár XvÜWÜÙÜá
H®Üá ÊÜÞvÜáÊÝ? ¸æàÄàgá.

• ÃÜË¿á ÖÜ£¤ÃÜ 15 ŸÆã®ÜWÜÙÜá CÊæ. ¯àñÝÙÜ ÖÜ£¤ÃÜ 21 ŸÆã®ÜáWÜÙÜá CÊæ. CŸºÃÜ ÖÜ£¤ÃÜ PÜãw

Joár GÐÜár ŸÆã®ÜáWÜÙÜá CÊæ ?

H®Üá PæãvÜÇÝX¨æ ? +  
H®Üá PæàÙÜÇÝX¨æ ?  
H®Üá ÊÜÞvÜáÊÝ ?  

¹wÔÄ :
· A|¡®Ü ÖÜ£¤ÃÜ 15 ÃÜã±ÝÀáWÜÙÜá C¨ÜªÊÜâ. bPÜRÊÜá¾ÙÜá AÊܯWæ ÊÜáñæ¤ 20 ÃÜã±ÝÀáWÜÙÜ®Üá° PæãorÙÜá.

DWÜ A|¡®Ü ÖÜ£¤ÃÜ Joár GÐÜár ÃÜã±ÝÀáWÜÙÜá B¨ÜÊÜâ ?
· PܱÝo¨ÜÈÉ 24 ±ÜâÓܤPÜWÜÙÜá C¨ÜªÊÜâ. AÊÜâWÜÙÜÈÉ ÊÜáñæ¤ 12 ±ÜâÓܤPÜWÜÙÜ®Üá° CorÃæ, PܱÝo¨ÜÈÉ Joár

GÐÜár ±ÜâÓܤPÜWÜÙÜá B¨ÜÊÜâ ?
· ÊÜá®æ¿áÈÉ 18 vܹºWÜÙÜá C¨ÜªÊÜâ, ñÝÀá¿áá ±æàpæÀáí¨Ü ÊÜáñæ¤ 11 vܹºWÜÙÜ®Üá° ñÜí¨ÜÙÜá.

ÖÝWݨÜÃæ DWÜ ÊÜá®æ¿áÈÉ Joár GÐÜár vܹºWÜÙÜá B¨ÜÊÜâ ?
· ÓÝià¨Ü®Ü ÖÜ£¤ÃÜ 24 ñÜ£¤WÜÙÜá CÊæ. ÊÜáñÜᤠÍܸݮÝÙÜ ÖÜ£¤ÃÜ 32 ñÜ£¤WÜÙÜá CÊæ. ÖÝWݨÜÃæ

CŸºÃÜÈÉ¿áã PÜãw. Joár ñÜ£¤WÜÙÜá GÐÜár ?
· ÊÜÞÄ¿ÞÙÜ PÜvæWæ 30 ®Ý|ÂWÜÙÜá ÓÜíWÜÅÖÜÊݨÜÊÜâ ÊÜáñÜᤠËá×àÃÜ®Ü ÖÜ£¤ÃÜ

24 ®Ý|ÂWÜÙÜá CÊæ. CŸºÃÜÈÉ¿áã PÜãw Joár GÐÜár ®Ý|ÂWÜÙÜá ?

266

ÊÜhݸÝQÀáí¨Ü PÜwÊæá ÊÜÞvÜáÊÝ

5 − 3 =  

ü£g®Ü ÖÜ£¤ÃÜ 5 Pܱ…WÜÙÜá C¨ÜªÊÜâ. AÊÜ®Üá BaÜƯWæ 3 Pܱ…WÜÙÜ®Üá° Pæãor®Üá. DWÜ ü£g®Ü ÖÜ£¤ÃÜ GÐÜár

Pܱ…WÜÙÜá EÚ¨ÜÊÜâ. HPÜPÜ

5 ü£g®Ü ÖÜ£¤ÃÜ¨Ü Pܱ…WÜÙÜá
BaÜƯWæ Pæãor Pܱ…WÜÙÜá
− ü£g®Ü ÖÜ£¤ÃÜ¨Ü EÚ¨Ü Pܱ…WÜÙÜá

3

hæãàwWÜÙÜ®Üá° Öæãí©Ô ÊÜhݸÝQ.
• BPÝÍÜ©à±ÜWÜÙÜá 8 ÊÜáñÜᤠ±Ü|ñæWÜÙÜá 4 CÊæ. ±Ü|ñæWÜÚXíñÜ BPÝÍÜ ©à±ÜWÜÙÜá GÐÜrÄí¨Ü ÖæaÜác CÊæ?

8

−

4
4

±Ü|ñæWÜÚXíñÜ 4 BPÝÍÜ©à±ÜWÜÙÜá ÖæaÜác CÊæ.

• 6 ±ÝqWÜÙÜá ÊÜáñÜᤠ11 ±ÜâÓܤPÜWÜÙÜá CÊæ, ±ÜâÓܤPÜWÜÚXíñÜ ±ÝqWÜÙÜá GÐÜrÄí¨Ü PÜwÊæá CÊæ ?

−

  ±ÜâÓܤPÜWÜÚXíñÜ ±ÝqWÜÙÜá Äí¨Ü PÜwÊæá CÊæ.

• 8 ÓÝó¸æÄ ÊÜáñÜᤠ6 ¨ÝÚí¸æWÜÙÜá CÊæ. ÓÝó¸æÄWÜÙÜá GÐÜár ÖæaÜác CÊæ GíŸá¨Ü®Üá° ÓÜíTæÂWÜÙÜ ÊÜhݸÝQ

ÊÜÞw ¯ÍÜcÀáÓÜáÊÝ.

8 B¨ÜªÄí¨Ü ¨ÝÚíŸWÜÚXíñÜ 2 ÓÝó¸æÄWÜÙÜá ÖæaÜác CÊæ.
A¥ÜÊÝ ÓÝó¸æÄWÜÚXíñÜ 2 ¨ÝÚí¸æWÜÙÜá PÜwÊæá CÊæ.
−

6

2

2277

ÊhÜ Ý¸ÝQ ×í¨æ G~Ô.
ÊÜááí¨æ Pæãor BoÊÜ®Üá° ¯àÊÜâ Bw ®æãàwÄ.

®Ü®Ü° ÖÜ£¤ÃÜ C¨æãí¨Üá PæãàÐÜrPÜ C¨æ. C¨ÜÃÜ ¿ÞÄWæ Pæã®æ¿á ñÜáívÜá
ÊæáàÇæ 49 ñÜáívÜáWÜÙÜ®Üá° CvÜáÊÝ. Jí¨Üá ÓÜÆ 5 Gñܤ ¸æàPÝWÜáñܤ¨æÁãà AÊÜ®Üá
A¥ÜÊÝ 5QRíñÜ PÜwÊæá ñÜáívÜáWÜÙÜ®Üá° GñÜá¤ÊÜ©¨æ. ÓæãàÆáñݤ®æ.
±ÜÅ£ÓÜÆ Jí¨Üá AÊÜPÝÍÜ PæãvÜáÊÝ. B¨ÜÃæ ÍÜã®ÜÂ
ñÜáívÜá GñܤÆá ŸÃÜáÊÜí£ÆÉ.

ÃÜÊÜÞÙÜá BoÊÜ®Üá° ±ÝÅÃÜí¼Ô¨ÜÙÜá. AÊÜÙÜá
49Äí¨Ü ×í¨æ G~Ô ®ÝÆãR ñÜáívÜáWÜÙÜ®Üá°
G£¤¨ÜÙÜá. EÚ¨ÜÊÜâ 45. DWÜ ¿áÍÜ®Üá
GñÜá¤ÊÜÊܯ¨Ýª®æ. D Ä࣠BvÜáñܤ Pæã®æ¿á
ñÜáívÜ®Üá° ¿áÍÜ®Üá G£¤¨Ü®Üá. B¨ÜªÄí¨Ü ÃÜÊÜÞ
Wæ¨ÜªÙÜá.

Êæã¨ÜÆá ñæWæ¨ÜáPæãÙÜÛ& EÚ¨ÜÊÜâ Êæã¨ÜÆá ñæWæ¨ÜáPæãÙÜÛ& EÚ¨ÜÊÜâ
C¨ÜªÊÜâ ÇÝÀáñÜá C¨ÜªÊÜâ ÇÝÀáñÜá

49 & 4 = 45 23 & 5 = 18

ÃÜÊÜÞ ÃÜÊÜÞ

45 − 5 = 40 18 & 5 = 13
¿áÍÜ
¿áÍÜ
40 − 5 = 35
ÃÜÊÜÞ 13 & 5 = 8

35 − 4 = 31 ÃÜÊÜÞ
¿áÍÜ
8 & 4 =4
31 − 3 = 28
ÃÜÊÜÞ ¿áÍÜ

28 − 5 = 23 4 & 3 =1
¿áÍÜ
ÃÜÊÜÞ

1 & 1 =0

¿áÍÜ

28

ÓÜáÃæàÍÜ ÊÜáñÜᤠÃÜÊæáàÍÜ CÊÜÃÜá ©à±ÝÊÜÚ¿á ÓÜÆáÊÝX ÍÜá»ÝÍÜ¿á ±Ü£ÅPæWÜÙÜ®Üá° (Greeting
Cards) ñÜ¿ÞÄÓÜÆá ¯ÍÜcÀáÔ¨ÜÃÜá. A¨ÜÃÜ ÓÜÆáÊÝX ÓÝ×ñÜ ñÜÃܸæàPÝÀáñÜá. ÓÜáÃæàÍÜ®Ü ÖÜ£¤ÃÜ
9 ÃÜã±ÝÀáWÜÙÜá C¨ÜªÊÜâ. ÃÜÊæáàÍÜ®Üá PæÆÊÜâ ÃÜã±ÝÀáWÜÙÜ®Üá° ñÜí¨Ü®Üá. CŸºÃÜ ÖÜ£¤ÃÜ PÜãw 14
ÃÜã±ÝÀáWÜÙÜá B¨ÜÊÜâ. ÃÜÊæáàÍÜ®Üá GÐÜár ÃÜã±ÝÀáWÜÙÜ®Üá° ñÜí¨Ü®Üá ?
ÃÜÊÜÞ : Aí¨ÜÃæà 14ÃæãÙÜXí¨Ü 9®Üá° PÜÙæ¿ááÊܨÜá.
¿áÍÜ : ®Ý®Üá 14 ÊÜñÜáìÙÜWÜÙÜ®Üá° ñæWæ¨æ®Üá. AÊÜâWÜÙæãÙÜXí¨Ü 9 ÊÜñÜáìÙÜWÜÙÜ ÊæáàÇæ AvÜx WæÃæ

GÙæ¨æ®Üá. DWÜ 9 ÊÜñÜáìÙÜWÜÙÜá EÚ¨ÜÊÜâ. Aí¨ÜÃæà ÃÜÊæáàÍÜ®Üá 5 ÃÜã±ÝÀáWÜÙÜ®Üá°
ñÜí¨Ü®Üá.
ÃÜÊÜÞ : ®Ý®Üá 9ÃÜ ÊÜááí¨æ 14ÃÜ ÊÜÃæWæ ÓÝÇÝX ÓÜíTæÂWÜÙÜ®Üá° G~Ô¨æ®Üá, AÊÜâ 5 CÊæ. ®Ü®Ü°
EñܤÃÜÊÜä ÓÜÖÜ 5 C¨æ.

¿ÞÃÜ G~Pæ¿áá ÓÜáÆ»Ü C¨æ GíŸá¨ÜÃÜ ÊæáàÇæ ÊÜWÜì¨ÜÈÉ aÜaæì ÊÜÞwÄ.

ÊÜhݸÝQ ÊÜÞvÜáÊÝWÜ ÓÜíTÝÂÃæàÐæ¿á E±ÜÁãàWÜ ÊÜÞw ×í¨æ A¥ÜÊÝ ÊÜááí¨æ G~Pæ
ÊÜÞw¿áã ÓÜÖÜ ÊÜhݸÝQ ÊÜÞvÜÆá ŸÃÜáñܤ¨æ. 14 & 9 C¨æà ÊÜhݸÝQ¿á®Üá° ®æãàwÄ.
9 + 5 = 14 B¨Üá¨ÜÄí¨Ü 14 & 9 = 5

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

14 & 9 5 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

Êæáà騆 Êæã¨ÜÆ®æ¿á BPÜꣿáÈÉ 9Äí¨Ü 14 ÊÜÃæWæ ŸÆWÜvæ 5 iXñÜWÜÙÜá B¨ÜÊÜâ; GÃÜvÜ®æ¿á

BPÜꣿáÈÉ 14Äí¨Ü 9 iXñÜWÜÙÜá GvÜWÜvæWæ B¨ÜÊÜâ, 5ÃÜ ÊæáàÇæ iXñÜWÜÙÜá ¯íñÜÊÜâ, GÃÜvÜã

PÜê£WÜÙÜÈÉ EñܤÃÜ 5 C¨æà Ÿí©ñÜá. GÃÜvÜã ±ÜÅPÝÃÜWÜÚí¨Ü ÓÜíTÝÂÃæàÐæ¿á ÊæáàÇæ ÊÜhݸÝQ

ÊÜÞvÜÆá ŸÃÜáñܤ¨æ. C¨ÜÃÜ ÃÜã{ ÊÜÞvÜÆá PæÙÜX®Ü ÊÜhݸÝQWÜÙÜ®Üá° ÊÜÞvÜá.

(1) 12 & - 8 = (2) 32 -& 1 = (3) 15 -& 10 =

(4) 43 - & 2 = (5) 13 - & 11 = (6) 39 & - 3 =

(7) 20 - & 18 = (8) 44 - & 40 = (9) 11 - & 2 =

43 & 2 D ÊÜhݸÝQ ÊÜÞvÜáÊÝWÜ 2 Äí¨Ü 43ÃÜ ÊÜÃæWæ ŸÆWÜvæWæ iXñÜWÜÙÜ®Üá° G~ÓÜáÊܨÜá
ÓÜáÆ»ÜÊæäà A¥ÜÊÝ 43ÃÜ GvÜWÜvæWæ 2 iXñÜWÜÙÜá G~ÓÜáÊܨÜá ÓÜáÆ»ÜÊæäà ?

44 & 40 D ÊÜhݸÝQ ÊÜÞvÜáÊÝWÜ 44 Äí¨Ü 40 iXñÜWÜÙÜá GvÜWÜvæWæ
ÊÜÞvÜáÊܨÜá ÓÜáÆ»ÜÊæäà A¥ÜÊÝ 40ÃÜ ŸÆWÜvæWæ 44ÃÜ ÊÜÃæWæ iXñÜWÜÙÜ®Üá°
ÊÜÞvÜáÊܨÜá ÓÜáÆ»ÜÊæäà ?

29

¸æàÄàgá & ÊÜhݸÝQ¿á hæãàw

10 + 12 = 22

22 & 10 = 12 22 & 12 = 10

¸àæ Äài®Ü ±ÅÜ £Áãí¨áÜ
E¨ÝÖÃÜ OÜ ¿æ áÈÉ ÊhÜ Ý¸ÝQ¿á
GÃvÜ áÜ E¨ÝÖÃÜ OÜ Wæ ÙÜ áÜ ÔWáÜ ñ¤ÜÊÁæ áà 71 + 22 = 93

Öàæ W,æ ±ÄÜ àüÔ ®ãæ àwÄ.

93 & 71 = 22 93 & 22 = 71

5 + 5 = 10 C¨ÜÄí¨Ü 10 & 5 = 5 C¨Üá
Jí¨æà ÊÜhݸÝQ ÔWÜáÊܨÜá.

aèPÜoárWÜÙÜ®Üá° ñÜáí¹Ä.

12 87 + 12 = 99
99 − 12 = 87    99 − 87 = 12
99

87

50 34 + = =
− =    −
84

34

+= − =
− =    − =
75



C¨ÜÃÜíñæ Jí¨Üá E¨ÝÖÜÃÜOæ ¯àÊÜâ ñÜ¿ÞÄÔÄ ÊÜáñÜᤠ¹wÔÄ.

+=

− =   

300

· Êæà¨ÜÎÅ¿áá ±ÜâÓܤPÜ¨Ü 9 ±ÜâoWÜÙÜ®Üá° K©¨ÜÙÜá. C®Üã° GÐÜár ±ÜâoWÜÙÜ®Üá° K¨Ü¸æàPÜá Gí¨ÜÃæ 15

±ÜâoWÜÙÜ®Üá° K¨ÜáÊܨÝWÜáÊܨÜá? H®Üá ÊÜÞvÜáÊÝ :
H®Üá Pæãqr¨æ ? K¨Ü¸æàPÝXÃÜáÊÜ Joár ±ÜâoWÜÙÜá, K©¨Ü ±ÜâoWÜÙÜá. ¸æàÄàgá A¥ÜÊÝ
H®Üá PæàÙÜÇÝX¨æ ? C®Üã° GÐÜár ±ÜâoWÜÙÜá K¨Ü¸æàPÝXÊæ.
ÊÜhݸÝQ

®Ý®Üá ÊÜhݸÝQ ÊÜÞvÜáñæ¤à®æ. ®Ý®Üá ÊÜááí¨æ G~Ô
®Ý®Üá 15Äí¨Ü 9®Üá° ñæWæ¨Üá ¸æàÄàgá ±Üä|ì
ÊÜÞvÜáñæ¤à®æ, A¨ÜÃÜ ÊæáàÈí¨Ü
PæãÙÜáÛñæ¤à®æ, GÐÜár ÊÜhݸÝQ EñܤÃÜ ÔWÜáñܤ¨æ.
EÚ¿ááñܤÊæ ®æãàvÜáÊæ.

15 & 9 =   9 + = 15

B¨ÜªÄí¨Ü 15 - 9 = 6

· ÖÜÓܮܮÜá 30 ¹àgWÜÙÜ®Üá° ÓÜíWÜÅ×ԨܮÜá. A¨ÜÃÜÈÉ¿á PæÆÊÜâ ¹àgWÜÙÜá bPÜáR ÖÜ~¡®Ü ¹àgWÜÚÊæ.
EÚ¨Ü 22 ¹àgWÜÙÜá ÔàñݶÜƨÜÊÜâ CÊæ. ÖÝWݨÜÃæ bPÜáR ÖÜ~¡®Ü GÐÜár ¹àgWÜÙÜá CÊæ ?

H®Üá Pæãqr¨æ ?
H®Üá PæàÙÜÇÝX¨æ ?
− 22 = 22 + = 30
B¨ÜªÄí¨Ü - =

¹wÓÜá. = 17 B¨ÜªÄí¨Ü − 9 = 8 ÊÜáñÜᤠ17 − 8 =
= 32 B¨ÜªÄí¨Ü − 3 = 29 ÊÜáñÜᤠ32 − 29 =
8+ = 49 B¨ÜªÄí¨Ü − 7 = 42 ÊÜáñÜᤠ49 − 42 =
29 +
42 +

31

PÜ¥æ¿áÈÉ¿á ÊÜhݸÝQ

• ÊæçÍÝÈ¿áá 54 ÊÜá~WÜÙÜ®Üá° ñÜí©¨ÜªÙÜá. ÊÜÞÇæ ÊÜÞw¨Ü ®ÜíñÜÃÜ AÊÜÙÜ ÖÜ£¤ÃÜ 21 ÊÜá~WÜÙÜá
EÚ¨ÜÊÜâ. ÖÝWݨÜÃæ ÊÜÞÇæWæ GÐÜár ÊÜá~WÜÙÜ®Üá° ±æäà~Ô¨ÜÙÜá ?

H®Üá Pæãqr¨æ ? 54 ÊÜá~WÜÙÜ®Üá° ñÜí©¨æ, 21 ÊÜá~WÜÙÜá EÚ©Êæ.
H®Üá PæàÙÜÇÝX¨æ ? GÐÜár ÊÜá~WÜÙÜ®Üá° ÊÜÞÇæ¿áÈÉ ±æäà~ÓÜÇÝX¨æ.
H®Üá ÊÜÞvÜáÊÝ ? ÊÜhݸÝQ.

¨ÜÍÜPÜ HPÜPÜ ÊÜá~WÜÙÜ®Üá° ñÜí©¨æ.

− 5 4 ÊÜá~WÜÙÜá EÚ©Êæ.

2 1 ÊÜá~WÜÙÜá ÊÜÞÇæ¿áÈÉ
3 3 ±æäà~ÓÜÇÝX¨æ.

• Êæáà騆 ±Ü¨Üœ£Àáí¨Ü ÊÜhݸÝQ ÊÜÞvÜá.

¨ÜÍÜPÜ HPÜPÜ ¨ÜÍÜPÜ HPÜPÜ ¨ÜÍÜPÜ HPÜPÜ ¨ÜÍÜPÜ HPÜPÜ
68 98
27 37
−3 4 −4 0
−1 3 −2 5

• B®Üí¨Ü®Üá PÜ¥æ¿á 28 ±ÜâÓܤPÜWÜÙÜ®Üá° K©¨Ü®Üá. ÓÝWÜÃÜ®Üá 14 ±ÜâÓܤPÜWÜÙÜ®Üá° K©¨Ü®Üá. B®Üí¨Ü®Üá
ÓÝWÜÃÜQRíñÜ GÐÜár ÖæaÜác ±ÜâÓܤPÜWÜÙÜ®Üá° K©¨Ü®Üá ?

• ÓÜá˜àÃÜ®Ü ÖÜ£¤ÃÜ 46 WæãàÈWÜáívÜáWÜÙÜá C¨ÜªÊÜâ. AÊÜâWÜÙÜÈÉ¿á 12 WæãàÈWÜáívÜáWÜÙÜá PÜÙæ¨ÜÊÜâ.
ÖÝWݨÜÃæ DWÜ AÊÜ®Ü ÖÜ£¤ÃÜ GÐÜár WæãàÆWÜáívÜáWÜÙÜá CÃÜŸÖÜá¨Üá ?

• ÖÜã訆 Ÿáqr¿áÈÉ 58 ÓܨÝÊÜáÈÉWæ¿á ÖÜãÊÜâWÜÙÜá ÊÜáñÜᤠ32 hÝgá ÊÜáÈÉWæ¿á ÖÜãÊÜâWÜÙÜá CÊæ.
ÓܨÝÊÜáÈÉWæ¿á ÖÜãÊÜâWÜÚXíñÜ hÝgá ÊÜáÈÉWæ¿á GÐÜár ÖÜãÊÜâWÜÙÜá PÜwÊæá CÊæ ?

• Ÿáqr¿áÈÉ 16 ¸ÝÙæÖÜ|á¡WÜÙÜá C¨ÜªÊÜâ. ÊÜá®Ü²ÅàñÜÙÜá C®Üã° PæÆÊÜâ
¸ÝÙæÖÜ|á¡WÜÙÜ®Üá° CÐÜr®ÜíñÜÃÜ Ÿáor¿áÈÉ 29 ¸ÝÙæÖÜ|á¡WÜÙÜá B¨ÜÊÜâ.
ÖÝWݨÜÃæ ÊÜá®Ü²ÅàñÜÙÜá GÐÜár ¸ÝÙæÖÜ|á¡WÜÙÜ®Üá° Ÿáqr¿áÈÉ
CqrÃÜŸÖÜá¨Üá ?

322

ÊÜÐÜì¨Ü £íWÜÙÜáWÜÙÜá ÖÜ®æ°ÃÜvÜá

CíXÉÐÜ ÊÜÐÜì¨Ü £íWÜÙÜáWÜÙÜá

aÜÚWÝÆ

wÓæíŸÃÜ g®æàÊÜÄ
31 ©ÊÜÓÜ 31 ©ÊÜÓÜ ¶æŸáÅÊÜÄ
®ÜÊæØíŸÃÜ 28 A¥ÜÊÝ
30 ©ÊÜÓÜ
1 29 ©ÊÜÓÜ
12

APæãràŸÃÜ 11 2 ÊÜÞa…ì

31 ©ÊÜÓÜ 10 CíXÉÐÜ £íWÜÙÜá 3 31 ©ÊÜÓÜ

ÓܱæríŸÃÜ 9 (WæÅWÜÄ¿á®… ÊÜÐÜì) 4 G²ÅÇ…

30 ©ÊÜÓÜ 8 5 30 ©ÊÜÓÜ ¸æàÔWæPÝÆ

76 Êæáà
AWÜÐÜr 31 ©ÊÜÓÜ
31 ©ÊÜÓÜ
gáÇæç gã®Ü
ÊÜáÙæWÝÆ 31 ©ÊÜÓÜ 30 ©ÊÜÓÜ

ÊÜÐÜì¨Ü ±ÝÅÃÜí»Ü g®æàÊÜÄ £íWÜÚ¯í¨Ü BWÜáñܤ¨æ ÊÜáñÜᤠwÓæíŸÃܨÜÈÉ ÊÜÐÜì ÊÜááX¿ááñܤ¨æ.

  • 30 ©ÊÜÓÜWÜÚÃÜáÊÜ £íWÜÙÜáWÜÙÜ ÖæÓÜÃÜáWÜÙÜ®Üá° ÖæàÙÜá.

  • Cwà ÊÜÐÜì¨ÜÈÉ 31 ©ÊÜÓÜWÜÚÃÜáÊÜ GÐÜár £íWÜÙÜáWÜÙÜá CÊæ ?

  • ´æŸáÅÊÜÄ £íWÜÙܨÜÈÉ GÐÜár ©ÊÜÓÜWÜÙÜá CÃÜáñܤÊæ ?

• gã®Ü £íWÜÙÜ¨Ü Êæã¨ÜÆá ¿ÞÊÜ £íWÜÙÜá ŸÃÜáÊܨÜá ? 30 ©ÊÜÓÜWÜÙÜá ÓܱæríŸÃÜ G²ÅÇ…,

  • g®æàÊÝÄ £íWÜÙÜ¨Ü Êæã¨ÜÆá ¿ÞÊÜ £íWÜÙÜá CÃÜáÊÜâ¨Üá ? gã®Ü ÊÜáñÜᤠ®ÜÊæØíŸÃÜ EÚ¨Ü

£íWÜÙÜáWÜÙÜá 31 ©ÊÜÓÜWÜÙÜá PæàÊÜÆ

´æŸáÅÊÜÄ ¹oár.

333

»ÝÃÜ£à¿á ÊÜÐÜì¨Ü £íWÜÙÜáWÜÙÜá

ÊÜÓÜíñÜ

¶ÝÆáY| aæçñÜÅ
ÖæàÊÜáíñÜ
ÎÎÃÜ

XÅàÐܾ
ÊÜÞZ ÊæçÍÝS

±èÐÜ 12 1 hæàÐÜu
ÊÜÞWÜì& 11 2 BÐÝyÜ
10 »ÝÃÜ£à¿á 3 ÍÝÅÊÜ|
9 £íWÜÙÜáWÜÙÜá 4

ÎÐÜì 8 5

76

PÝ£ìPÜ

AÎÌ®Ü »Ý¨ÜÅ±Ü¨Ü ÊÜÐÜì

ÍÜÃܨÜ

ÊÜÐÜì¨Ü ±ÝÅÃÜí»Ü aæçñÜÅ £íWÜÚ¯í¨Ü BWÜáñܤ¨æ ÊÜáñÜᤠ±ÝÆáY| £íWÜÙܨÜÈÉ ÊÜÐÜìÊÜâ Pæã®æWæãÙÜáÛñܤ¨æ.
ÊÜÐÜì¨Ü bñÜÅ¨Ü ¯ÄàûÜOæ ÊÜÞwÄ ÊÜáñÜᤠÄPܤ aèPÜoárWÜÙÜ®Üá° ñÜáíŸá.

MáñÜá ÊÜÓÜíñÜ XÅàÐܾ

ÓæàñÜáÊæ PæÙÜX®Ü ÖÜÚ¿á ÊæáàÇæ CÃÜáÊÜ vܹºWÜÙÜ ÊæáàÇæ ¿ÞÊÜ £íWÜÙÜáWÜÙÜá CÃÜáÊÜÊÜâ ?

aæçñÜÅ ÊæçÍÝS »Ý¨ÜÅ±Ü¨Ü AÎÌ®Ü

34

ÍÝÇæ¿á ©®Ü¨ÜÎìPæ (PÝÂÆívÜÃÜ) ÃÜÊÜÞ : ¿áÍÜ, D wÓæíŸÃÜ £íWÜÙܨÜÈÉ ®ÜÊÜá¾
£íWÜÙÜá & wÓæíŸÃÜ 2019 ÍÝÇæ¿áÈÉ H®æà®Üá BWÜáÊÜÊÜâ CÊæÁãà

ÃÜË 1 8 15 22 29 GíŸá¨Üá ¯®ÜWæ WÜáÃÜáñÜá CÊæÁãà ?

ÓæãàÊÜá 2 9 16 23 30 ¿áÍÜ : Öè¨Üá, ®ÜÊÜá¾ ÍÝÇæ¿á ©®Ü
¨ÜÎìPæ¿áÈÉ Pæãqr¨ÝªÃÜÆÉ !
ÊÜáíWÜÙÜ 3 10 17 24 31
ÃÜÊÜÞ : ÖÝWݨÜÃæ ÖæàÙÜá ®æãàvæãà|.
ÍÝÇæ¿áÈÉ bñÜÅPÜÇÝ Óܳ«æì ¿ÞÊÜ

ñÝÄàUWæ C¨æ ?

Ÿá«Ü 4 11 18 25 ¿áÍÜ :
ÃÜÊÜÞ : ÊÜáñÜᤠQÅvÝÓܳ«æì GÐÜár ©ÊÜÓÜWÜÙÜá
®ÝñÝÙÜ
CÊæ ?
12
WÜáÃÜá 5 19 26 ¿áÍÜ : DWÜ ¯à®Üá
QÅvÝÓܳ«æì 27
28
6 13 20ÍÜáPÜÅ ÖæàÙÜá 25 wÓæíŸÃÜPæR ¿ÞÊÜ ÖÜŸº C¨æ ?

QÅvÝÓܳ«æì bñÜÅPÜÇæ ÃÜÊÜÞ : ÓÜáÆ»Ü C¨æ.
Óܳ«æì
ÃÜÊÜÞ : JÙæÛ¿á¨Üá, DWÜ ®Ý®Üá ÖæãàWÜáÊæ
7 14Íܯ Êܮܻæãàg®Ü
21 ®ÝÙæ Êܮܻæãàg®Ü C¨æ. ®Ü®ÜWæ ÊÜÂÊÜÓæ§

ÊÜÞvܸæàPÝX¨æ.

ËaÝÃÜ ÊÜÞvÜá :
ÃÜÊÜÞ ÊÜáñÜᤠ¿áÍÜ CÊÜÃÜ ®ÜvÜá訆 D ÓÜí»ÝÐÜOæ ¿ÞÊÜ ñÝÄàU®Üí¨Üá BXÃÜŸÖÜá¨Üá ?

PÜê£ : ¿ÞÊܨæãí¨Üá ©®Ü¨ÜÎìPæ ñæWæ¨ÜáPæãà. A¨ÜÃÜ ÊæáàÈí¨Ü ÖæàÙÜá.
• ¿ÞÊÜâ¨æà £íWÜÚ®Ü ÊÜáíWÜÙÜÊÝÃܨÜí¨Üá ŸÃÜáÊÜ ñÝÄàSáWÜÙÜÈÉ ¿ÞÊÜ Êæãàgá PÜívÜá ŸÃÜáñܤ¨æ ?
• ¿ÞÊÜâ¨æà £íWÜÚ®Ü ÍÜáPÜÅÊÝÃܨÜí¨Üá ŸÃÜáÊÜ ñÝÄàSáWÜÙÜÈÉ ¿ÞÊÜ Êæãàgá PÜívÜá ŸÃÜáñܤ¨æ ?
ËaÝÃÜ ÊÜÞvÜá :
• ¿áÍÜ®Üá ñæWæ¨Ü £íWÜÙܨÜÈÉ Ÿá«ÜÊÝÃܨÜí¨Üá 4 ñÝÄàSá C¨ÜªÃæ,

ÊÜááí©®Ü Ÿá«ÜÊÝÃܨÜí¨Üá ¿ÞÊÜ ñÝÄàSá CÃÜáÊܨÜá ?

35

Ë»ÝWÜ GÃÜvÜá

ÓÜíTæÂWÜÙÜ bPÜRñÜ®Ü& ¨æãvÜxñÜ®Ü

GÃÜvÜá ÓÜíTæÂWÜÙÜÈÉ¿á bPÜR¨Üá, ¨æãvÜx¨Üá.

• ±ÜÅ£Áãí¨Üá aèPÜqr®ÜÈÉ¿á bPÜR ÓÜíTæÂWæ ÊÜñÜáìÙÜ ÊÜÞvÜá.

3, 8 1, 9 2, 20

• ±ÜÅ£Áãí¨Üá aèPÜqr®ÜÈÉ¿á ¨æãvÜx ÓÜíTæÂWæ ÊÜñÜáìÙÜ ÊÜÞvÜá
4, 7 2, 7 8, 9

bPÜR¨Üá, ¨æãvÜx¨Üá ñæãàÄÓÜáÊÜ bÖæ°WÜÙÜ ±ÜÄaÜ¿á

* ÓÜíTæÂWÜÙÜ bPÜR¨Üá ¨æãvÜx¨Üá ñæãàÄÓÜÆá, "<' A¥ÜÊÝ ">' bÖæ° E±ÜÁãàXÓÜáÊÜÃÜá CÊÜâWÜÙÜ

A¥Üì ÊÜáñÜᤠE±ÜÁãàWÜ PæÙÜX®Ü E¨ÝÖÜÃÜOæWÜÚí¨Ü £Ú¨ÜáPæãÙÜáÛÊÝ

3 < 7    1 < 9    20 > 2   

3 bPÜR¨Üá 7QRíñÜ 1 bPÜR¨Üá 9QRíñÜ 20 ¨æãvÜx¨Üá 2 QRíñÜ
7 > 3    9 > 1    2 < 20

7 ¨æãvÜx¨Üá 3 QRíñÜ  9 ¨æãvÜx¨Üá 1 QRíñÜ  2 bPÜR¨Üá 20QRíñÜ 

72

ÊæãÓÜÙæ¿á ÖÜÔ©¨æ, ¨æãvÜx ÓÜíTæ¿á®æ°à £®Üá°ñܤ¨æ.

* GÃÜvÜá AíPæWÜÙÜ ¿ÞÊܨæà GÃÜvÜá ÓÜíTæÂWÜÙÜ®Üá° ñæWæ¨ÜáPæãívÜÃæ, AÊÜâWÜÙÜÈÉ¿á bPÜR¨Üá, ¨æãvÜx¨Üá

ÖæàWæ ¯ÍÜcÀáÓÜŸÖÜá¨Üá?

¿ÞÊÜ ÓÜíTæ¿áÈÉ¿á ¨ÜÍÜPÜ¨Ü AíPÜ ¨æãvÜx¨Üá, B ÓÜíTæ ¨æãvÜx¨Üá.

¿áÍÜ: ®ÝÊÜâ 37 ÊÜáñÜᤠ52 ®æãàvÜáÊÝ, 37ÃÜÈÉ 3 ¨ÜÍÜPÜ CÊæ. B¨ÜÃæ 52ÃÜÈÉ 5 ¨ÜÍÜPÜ.
B¨ÜªÄí¨Ü 52 > 37, Aí¨ÜÃæ 37<52.

3366

ÃÜÊÜÞ: ÓÜÄ¿ÞX¨æ! ®ÝÊÜâ AÙÜñæ¿á ±Üqr¿á Êæáà騆 ÓÜíTæÂWÜÙÜ®Üá° G~ÓÜáÊÝWÜ 37 Êæã¨ÜÆá ŸÃÜáñܤ¨æ, 52
®ÜíñÜÃÜ ŸÃÜáñܤ¨æ. ®ÜíñÜÃÜ ŸÃÜáÊÜ ÓÜíTæ ¨æãvÜx¨Üá CÃÜáñܤ¨æ. B¨ÜÃæ GÃÜvÜá ÓÜíTæÂWÜÙÜ ¨ÜÍÜPÜ ÓÜÊÜÞ®Ü C¨ÜªÃæ?

¨ÜÍÜPÜ ÓÜÊÜÞ®Ü C¨ÜªÃæ HPÜPÜ¨Ü AíPæ ®æãàw ¯ÍÜcÀáÔÄ.

¿áÍÜ: ®ÝÊÜâ 72 ÊÜáñÜᤠ78 ®æãàvÜáÊÝ 2 < 8 B¨ÜªÄí¨Ü 72 < 78.

ÓÜíTæÂWÜÙÜ ËÓݤÃÜ ÊÜÞvÜáÊÝ ÊÜáñÜᤠÓÜíTæÂWÜÙÜÈÉ¿á bPÜR¨Üá, ¨æãvÜx¨Üá WÜáÃÜá£ÓÜáÊÜ ¯¿áÊÜá ±ÜÄàüÔ ®æãàvÜáÊÝ.

43 ÊÜáñÜᤠ28 43 D ÓÜíTæ¿áÈÉ ¨ÜÍÜPÜ Óݧ®Ü¨ÜÈÉ 4 AíPæ
C¨æ. B¨ÜÃæ 28 D ÓÜíTæ¿áÈÉ ¨ÜÍÜPÜ
43 = 40 + 3
Óݧ®Ü¨ÜÈÉ 2 C¨æ. 43 > 28
28 = 20 + 8

31 ÊÜáñÜᤠ33 GÃÜvÜã ÓÜíTæÂWÜÙÜÈÉ ¨ÜÍÜPÜ Óݧ®Ü¨ÜÈÉ ÓÜÊÜÞ®Ü
AíPæ 3 C¨æ. B¨ÜÃæ 33ÃÜÈÉ HPÜPÜ Óݧ®Ü¨ÜÈÉ 3
31 = 30 + 1 C¨æ. ÊÜáñÜᤠ31ÃÜÈÉ HPÜPÜ Óݧ®Ü¨ÜÈÉ 1 C¨æ.

33 = 30 + 3 31 < 33

DWÜ Pæãor ÓÜíTæÂWÜÙÜ hæãàwWÜÙÜÈÉ bPÜR¨Üá, ¨æãvÜx¨Üá ÓÜíTæ¿á®Üá° WÜáÃÜá£Ô < A¥ÜÊÝ > ×àWæ

WÜáÃÜáñÜá ÊÜÞwÄ.

43, 46     84, 86     67, 57

43 < 46  

30, 50 13, 9 23, 32
 

ÊÜÞw ®æãàwÄ: ¼®Ü°&¼®Ü° ÓÜíTæÂWÜÙÜ 10 hæãàwWÜÙÜ®Üá° ñæWæ¨ÜáPæãÚÛÄ.
B hæãàwWÜÙÜÈÉ¿á ÓÜíTæÂWÜÙÜ bPÜR¨Üá&¨æãvÜx¨Üá ¯ÍÜcÀáÔÄ.

37

ÓÜíTæÂ¿á ±ÜPÜR¨Ü, Ÿ©¿á ÊÜáñÜá¤
×í©®Ü ÊÜááí©®Ü ÓÜíTæÂWÜÙÜá

ÓÜíTÝÂÃæàÐæ ×àWæ CÃÜáÊܨÜá?
Jí¨Üá ÃæàÐæ¿á ÊæáàÇæ GvÜŸ©Wæ WÜáÃÜáñÜá 0 D ÓÜíTæ¿á CÃÜáñܤ¨æ. AÈÉí¨Ü A®ÜáPÜãÆ G¯Ô¨ÜÐÜár
PÜwÊæá AíñÜÃÜ ñæWæ¨ÜáPæãívÜá, Jí¨ÜÃÜ ÊÜááí¨æãí¨Üá ÓÜÊÜÞ®ÜíñÜÃÜ ÊæáàÇæ 1, 2, 3, 4, .... ×àWæ
ÓÜíTæÂWÜÙÜ®Üá° ŸÃæ©ÃÜáñݤÃæ.

0  1  2  3  4  5  6  7

D ÃæàÐæ¿á ¿ÞÊܨæà »ÝWÜ ®æãàwÄ. D ÃæàÐæ¿á Êæáà騆 ¿ÞÊÜâ¨æà Jí¨Üá, £ÚÀáÄ 23, D
ÓÜíTæ ñæWæ¨ÜáPæãíw¨æ.

22 23 24 25 26 27

Ÿ©¿á ×í©®Ü 22 23 24 Ÿ©¿á ÊÜááí©®Ü.

H®Üá WÜÊÜá®ÜPæR ŸíñÜá?
¿ÞÊÜâ¨æà ÓÜíTæ¿á GvÜWÜvæ¿á Aí¨ÜÃæ Ÿ©¿á ×í©®Ü ÓÜíTæ 1 Äí¨Ü PÜwÊæá CÃÜáñܤ¨æ, B¨ÜÃæ
ŸÆWÜvæ¿á Aí¨ÜÃæ Ÿ©¿á ÊÜááí©®Ü ÓÜíTæ 1Äí¨Ü ÖæaÜác CÃÜáñܤ¨æ.

¹or aèPÜoárWÜÙÜÈÉ Ÿ©¿á ×í©®Ü ÊÜáñÜᤠŸ©¿á ÊÜááí©®Ü ÓÜíTæÂWÜÙÜ®Üá° ŸÃæÀáÄ.

54 79 40

37 62 99

50 78 32

39 30 68

388

ÓÜíTæÂWÜÙÜ HÄPæ ÊÜáñÜá¤
CÚPæ¿á PÜÅÊÜá

36, 23, 17 D ÓÜíTæÂWÜÙÜ HÄPæ PÜÅÊÜá ÖæàWæ ÊÜÞvÜáÊܨÜá GíŸá¨Ü®Üá° ®æãàvÜáÊÝ
Êæã¨ÜÆá (36, 23) (23, 17) (26, 17) D hæãàwWÜÙÜ®Üá° Íæãà˜ÓÜáÊÝ

36, 23, 17

17 • 23 < 36, 17 < 23 ÊÜáñÜá¤
17 < 36. Aí¨ÜÃæà 17 C¨Üá GÆÉPÜãR
36, 23, 17
bPÜR ÓÜíTæ C¨æ. 17ÃÜ ÊæáàÇæ WæÃæ GÙæ

ÊÜáñÜᤠB ÓÜíTæ ±Ýq¿á ÊæáàÇæ ŸÃæ.

17, 23 36, 23, 17 • EÚ¨Ü 23 ÊÜáñÜᤠ36 D ÓÜíTæÂWÜÙÜÈÉ
17, 23, 36 36, 23, 17 23 D ÓÜíTæ bPÜR¨Üá C¨æ. B¨ÜªÄí¨Ü 23ÃÜ
ÊæáàÇæ WæÃæ GÙæ ÊÜáñÜᤠA¨Ü®Üá° 17ÃÜ ®ÜíñÜÃÜ
±Ýq¿á ÊæáàÇæ ŸÃæ.

• Pæã®æ¿á 36 D EÚ¨Ü ÓÜíTæ¿á
ÊæáàÇæ WæÃæ GÙæ ÊÜáñÜᤠB ÓÜíTæ¿á®Üá° 23
®ÜíñÜÃÜ ±Ýq¿á ÊæáàÇæ ŸÃæ.

BÀáñÜá ÓÜíTæÂWÜÙÜ HÄPæ PÜÅÊÜá!
A¨Ü®Üá° ×àWæ ŸÃæ¿ááÊÝ.

17 < 23 < 36

ÊæáàÈ®Üíñæ PæÙÜX®Ü ÊÜáãÃÜá ÊÜáãÃÜá ÓÜíTæÂWÜÙÜÈÉ HÄPæ¿á PÜÅÊÜá ÖÜaÜác.

(1) 25, 12, 54 (2) 67, 9, 32 (3) 44, 92, 30

339

36, 23, 48 D ÓÜíTæÂWÜÙÜ CÚPæ¿á PÜÅÊÜáÊÜ®Üá° ÖæàWæ ÖÜaÜácÊܨÜá GíŸá¨Ü®Üá° ®æãàvÜáÊÝ.

• 36, 23 ÊÜáñÜᤠ48 CÊÜâWÜÙÜ ¯ÄàûÜOæ

48 ÊÜÞw GÆÉPÜãR ¨æãvÜx ÓÜíTæ ¯ÍÜcÀáÓÜá.
36, 23, 48
GÆÉPÜãR ¨æãvÜx ÓÜíTæ 48 C¨æ A¨Ü®Üá°

±Ýq¿á ÊæáàÇæ ŸÃæ

48, 36 36, 23, 48 • DWÜ EÚ¨Ü ÓÜíTæÂWÜÙÜÈÉ¿á ¨æãvÜx
ÓÜíTæ¿á®Üá° ¯ÍÜcÀáÔ B ÓÜíTæ¿á
ÊæáàÇæ WæÃæ GÙæ, ÊÜáñÜᤠB ÓÜíTæ¿á®Üá°
48ÃÜ ®ÜíñÜÃÜ ±Ýq¿á ÊæáàÇæ ŸÃæ.

48, 36, 23 36, 23, 48 • Pæã®æWæ EÚ¨Ü ÓÜíTæ¿á ÊæáàÇæ WæÃæ
GÙæ ÊÜáñÜᤠB ÓÜíTæ®Üá° ±Ýq¿á ÊæáàÇæ
Pæã®æWæ ŸÃæ.

BÀáñÜá, ÓÜíTæÂWÜÙÜ CÚPæ¿á PÜÅÊÜá!
A¨Ü®Üá° D ÄࣿÞX ŸÃæ¿ááÊÝ.

48 > 36 > 23

PæÙÜX®Ü ÓÜíTæÂWÜÙÜ HÄPæ ÊÜáñÜᤠCÚPæ¿á PÜÅÊÜá ÖÜaÜác.

ÓÜíTæÂWÜÙÜá HÄPæ¿á PÜÅÊÜá CÚPæ¿á PÜÅÊÜá

26, 19, 47 19<26<47 47>26>19
62, 85, 50

32, 9, 13

43, 76, 89, 60 43<60<76<89 89>76>60>43
15, 9, 75, 52

ÎûÜPÜÃÜá ÓÜíTÝ PÝvÜáìWÜÙÜ®Üá° (AíPæ ÊÜáñÜᤠAûÜÃÜWÜÙÜÈÉ) ñÜ¿ÞÄÓܸæàPÜá.
ÊÜáñÜᤠ˨ݦìWÜÚWæ 3 A¥ÜÊÝ 4 PÝvÜáìWÜÙÜ®Üá° Pæãoár AÊÜâWÜÙÜ ÊæáàÈ®Ü
ÓÜíTæÂWÜÙÜ®Üá° HÄPæ¿á A¥ÜÊÝ CÚPæ¿á PÜÅÊÜá¨ÜÈÉ ŸÃæ¿áÆá ÖæàÙܸæàPÜá.

40