เรื่อ รื่ งลวดลายปูนปั้น ปั้ สร้า ร้ งสรรค์คณิตณิศิลป์ โครงงาน คณิต ณิ ศาสตร์ โรงเรียรีนเทศบาล ๑ บ้าบ้นชะอำ (ชะอำ วิทวิยาคาร) กองการศึกษา เทศบาลเมือมืงชะอำ จังจัหวัดวัเพชรบุรี ครูที่ปรึกรึษา นางสาวกอบกาญจน์ ศิริกุริลกุ
ก ชื่อโครงงานเรื่อง ลวดลายปูนป)*นสร-างสรรค0คณิตศิลป5 ชื่อผู/จัดทำโครงงาน ๑. เด็กชายอรรถชัย เนียมหุDน ชั้นมัธยมศึกษาปIที่ ๒/๒ ๒. เด็กชายกรวิทย0 กองทิ้ว ชั้นมัธยมศึกษาปIที่ ๒/๒ ๓. เด็กชายพณากร บัวงาม ชั้นมัธยมศึกษาปIที่ ๒/๒ ๔. เด็กชายภาคภูมิ จันทร0สวDาง ชั้นมัธยมศึกษาปIที่ ๒/๒ ๕. เด็กชายวีระชัย แปWนทอง ชั้นมัธยมศึกษาปIที่ ๒/๒ ๖. เด็กชายชิษณุพงศ0 แดงกระจDาง ชั้นมัธยมศึกษาปIที่ ๒/๒ ครูที่ปรึกษาโครงงาน นางสาวกอบกาญจน0 ศิริกุล โรงเรียน โรงเรียนเทศบาล ๑ บ-านชะอำ (ชะอำวิทยาคาร) กองการศึกษา เทศบาลเมืองชะอำ จังหวัด เพชรบุรี กลุDมสาระการเรียนรู-คณิตศาสตร0รายวิชาคณิตศาสตร0 ระดับชั้นมัธยมศึกษาตอนต-น ป;ที่เผยแพร> ๒๕๖๖ บทคัดย(อ โครงงานคณิตศาสตร0เรื่องลวดลายปูนป)*นสร-างสรรค0คณิตศิลป5เป_นโครงงานของนักเรียนใน ระดับชั้นมัธยมศึกษาปIที่ ๒ โรงเรียนเทศบาล ๑ บ-านชะอำ (ชะอำวิทยาคาร) ที่จัดทำขึ้นโดยมีวัตถุประสงค0 เพื่อสร-างผลงานเกิดจากการออกแบบลวดลาย และการป)*นโดยใช-ลายไทย เพื่อนำความรู-ทางคณิตศาสตร0 ที่ใช-ประกอบในการสร-าง และสืบสานศิลปวัฒนธรรมท-องถิ่นของชาวเพชรบุรีให-คงอยูDสืบไป ความรู-ในวิชา คณิตศาสตร0ที่ใช-คือเรื่องการสร-างทางเรขาคณิต การแปลงทางเรขาคณิต การเทDากันทุกประการ การ ขนาน การวัด และมิติของรูปเรขาคณิตซึ่งสร-างจากรูปเรขาคณิตจนเกิดเป_นรูปเรขาคณิตสามมิติ
ข กิตติกรรมประกาศ โครงงานคณิตศาสตร0เรื่องลวดลายปูนป)*นสร-างสรรค0คณิตศิลป5 เป_นสDวนหนึ่งของรายวิชา คณิตศาสตร0 หนDวยการเรียนรู-เรื่องโครงงานคณิตศาสตร0 เพื่อได-ศึกษาหาความรู-การนำความรู-ทาง คณิตศาสตร0ในสาระที่ ๒ การวัดและเรขาคณิต ซึ่งการที่ทำสำเร็จนั้นต-องขอขอบพระคุณ ครูกอบกาญจน0 ศิริกุล เป_นอยDางยิ่งที่ให-คำแนะนำ รวมถึงข-อชี้แนะแนวทางในการดำเนินการ และควบคุม ดูแลการ ดำเนินการตามโครงงาน รวมถึงการปฏิบัติตามโครงงานจนเสร็จสมบูรณ0 สุดท-ายนี้ ขอขอบพระคุณบิดา มารดา ปูgยDาตายายที่สนับสนุนเวลาในการเข-ารDวมทำกิจกรรม และภูมิป)ญญาท-องถิ่นที่มีเมตตามอบความรู-อันมีคDาตDออนุชนคนรุDนหลังที่ชDวยเป_นครูอีกทDานที่สอน ขั้นตอนการทำงานปูนป)*น ให-คำปรึกษาและดูแลเป_นอยDางดี ผู-จัดทำหวังเป_นอยDางยิ่งวDา โครงงานฉบับนี้จะมีประโยชน0ตDอผู-สนใจ ศึกษา ค-นคว-าในเรื่อง ศิลปวัฒนธรรมของชาวเมืองเพชร หากโครงงานฉบับนี้มีข-อบกพรDองประการใด ขออภัยมา ณ ที่นี้ด-วย คณะผู-จัดทำ
ค คำนำ การเรียนการสอนวิชาคณิตศาสตร0ที่มุDงเน-นให-ผู-เรียนมีความรู-ในวิชาคณิตศาสตร0จากการเรียนใน ห-องเพียงอยDางเดียว ทำให-นักเรียนมีความคิดเกี่ยวกับวิชาคณิตศาสตร0วDาวิชาคณิตศาสตร0เป_นวิชาที่ต-อง เน-นทฤษฎีหลักการ และเนื้อหาเทDานั้น ซึ่งเป_นผลทำให-นักเรียนไมDชอบวิชาคณิตศาสตร0 ในการจัดทำโครงงานเรื่องลวดลายปูนป)*นสร-างสรรค0คณิตศิลป5เป_นการใช-คณิตศาสตร0ขั้นพื้นฐาน ในการทำโครงงานเป_นการผสมผสานวิชาคณิตศาสตร0กับศิลปวัฒนธรรมท-องถิ่น อันมีคDาของชาวเพชรบุรี ในงานสกุลชDางเมืองเพชรซึ่งนับเป_นอาชีพที่นDาสนใจควรคDาแกDการอนุรักษ0ไว- กระบวนการคิดที่ต-องการนำ ความรู-ที่ได-เรียนมาผสมกับแนวความคิดแบบดั้งเดิมคือภูมิป)ญญาท-องถิ่นเรื่องงานปูนและงานปูนป)*น กDอให-เกิดความนDาสนใจ และนDาที่จะศึกษาค-นคว-า ตลอดจนสDงเสริมให-นักเรียนรู-จักคิดวิเคราะห0 วางแผนนำสิ่งรอบตัวมาประยุกต0เข-ากับการเรียนในวิชาคณิตศาสตร0 ผู-จัดทำหวังวDา โครงงานคณิตศาสตร0นี้จะเป_นประโยชน0ตDอผู-ที่สนใจวิชาคณิตศาสตร0และ ศิลปวัฒนธรรมท-องถิ่นของชาวเพชรบุรีและผู-ที่ต-องการจะศึกษาค-นคว-าทุก ๆ ทDาน คณะผู-จัดทำ
ง สารบัญ หน/า บทคัดยDอ………………………………………………………………………………………………………...……....ก กิตติกรรมประกาศ..................................................................................................................ข คำนำ………………………………………………………………………………….………………………………......ค สารบัญ…………………………………………………………………………………….………………….……...……ง สารบัญตาราง…………………………………………………………………………………….……………...…..…จ สารบัญรูปภาพ…………………………………………………………………………………….……………...……ฉ บทที่ ๑ บทนำ…………………………………………………………………………………….……………...……๑ ที่มาและความสำคัญของโครงงาน………………………………………………………..............…..……..๑ วัตถุประสงค0ของการทำโครงงาน………………………………………………………….................………๑ ขอบขDายของการดำเนินงาน………………………………………………………….................…….……….๑ สมมุติฐาน………………………………………………………………………………...................……………….๒ รายละเอียดการทำโครงงาน………………………………………………………….................……………..๒ นิยามศัพท0เฉพาะ………………………………………………………………….……….................……………๓ กรอบแนวคิดของแผนโครงงาน………………………………………………….…………..............……..๑๐ ประโยชน0ที่คาดวDาจะได-รับ………………………………………………………………...............…………๑๑ บทที่ ๒ เอกสารที่เกี่ยวข-อง ………………………………………………….…………………………………๑๒ การแปลงทางเรขาคณิต…………………………………………………………………..............……………๑๒ สกุลชDางเมืองเพชร…………………………………………………………………..……..............…..……….๑๗ คณิตศิลป5……………………………………………………………………………….………..............…………๒๙ การสร-างทางเรขาคณิต……………………………………………………………….……..............…………๓๐ โครงงานคณิตศาสตร0…………………………………………………………….…………..............…………๓๙ การวัดความยาว……………………………………………………………………………...............…..………๔๒ การขนาน……………………………………………………………………………………..............………….…๔๒ ความเทDากันทุกประการ………………………………………………………………..............……..………๔๓ การชั่ง การตวง……………………………..….……………………………………….…....................………๔๓ อัตราสDวน…………………………………………………………………………………...............………………๔๔
ง สารบัญ(ต(อ) หน/า บทที่ ๓ วิธีการดำเนินงาน.................................……………………………………………….……..….๔๗ ปฏิทินการปฏิบัติงาน…………………………………………………..……………………………..๔๘ ขั้นตอนการดำเนินงาน………………………………………………………………………………..๔๙ ภาพการปฏิบัติงาน……………………………………………………………………….……………๕๐ บทที่ ๔ ผลการดำเนินงาน……………………………..………………………………………….……..……..๖๑ การสร-างลายที่นำมฉลุ………………………………………………………………………………..๖๑ ความรู-คณิตศาสตร0ที่ได-รับจากการทำโครงงาน………………………………………………๖๑ การพัฒนาทักษะและกระบวนการทางคณิตศาสตร0………………………………………..๖๒ บทที่ ๕ สรุป อภิปราย และข-อเสนอแนะ ……………..…………………………………………………..๔๖ สรุป………………………………………………………………………………………………………… ๖๓ อภิปราย…………………………………………………………………………………………..……….๖๓ ข-อเสนอแนะ…………………………………………………………………………………..…………๖๓ บรรณานุกรม ภาคผนวก
จ สารบัญตาราง หน/า ตารางที่ ๓.๑ ตารางปฏิทินปฏิบัติงาน……………………………………………………………………....๔๘ ตารางที่ ๓.๒ ตารางความรู-คณิตศาสตร0ที่ได-รับในการลวดลายปูนป)*นสร-างสรรค0…………….๖๑ ตารางที่ ๓.๓ การพัฒนาทักษะและกระบวนการทางคณิตศาสตร0……………………...…………๖๒
ฉ สารบัญรูปภาพ หน/า รูปภาพที่ ๑.๑ ศิลปวัฒนธรรม……………………………………………...............…………………………………๒ รูปภาพที่ ๑.๒ ภาพพระแมDธรณีบิดผมมวย………………………………………………………………………….๔ รูปภาพที่ ๑.๓ วาดภาพลายไทยพื้นฐานทั้งหมด โดย นุชจรีย0 เมืองแตง………………................…….๗ รูปภาพที่ ๒.๑ การเลื่อนขนาน………………………………………...............................…………………….๑๒ รูปภาพที่ ๒.๒ การสะท-อน…………………………………………............................………………………….๑๓ รูปภาพที่ ๒.๓ การหมุน………………………………………………............................…………………………๑๔ รูปภาพที่ ๒.๔ การประยุกต0ASSURE Modelกับการสอนคณิตศาสตร0.....................................................๑๔ รูปภาพที่ ๒.๕ ตัวอยDางการหมุนในชีวิตประจำวัน………………………………………………………………๑๕ รูปภาพที่ ๒.๖ การตกแตDงลายกราฟฟ}กเพื่อนำมาเป_นลายผลิตภัณฑ0…………........................……๑๕ รูปภาพที่ ๒.๗ การเลื่อนของลิฟท0…………………………………………….................................................…………..๑๖ รูปภาพที่ ๒.๘ ลายผ-าพระราชทาน…………………………………....................................……………….๑๖ รูปภาพที่ ๒.๙ ของตกแตDงบ-านเชDน รั้ว มDานบังตา ประตู หน-าตDางฯลฯ……………........................๑๖ รูปภาพที่ ๒.๑๐ ลายรดน้ำ…………………………………………………..........................................……..๑๙ รูปภาพที่ ๒.๑๑ ลายรดน้ำงานลงรักป}ดทองประดับกระจก………………................…………………..๑๙ รูปภาพที่ ๒.๑๒ งานแทงหยวก………………………………………………………............................….…..๒๑ รูปภาพที่ ๒.๑๓ งานแกะสลักไม-………………………………………………...............................…..……..๒๒ รูปภาพที่ ๒.๑๔ งานแกะปูนป)*น……………………………………………….........................………………..๒๕ รูปภาพที่ ๒.๑๕ คณิตศิลป5เส-นด-าย………………………………………….........................…………………๒๙ รูปภาพที่ ๒.๑๖ โปรแกรม The Geometer’s Sketchpad หรือ GSP…...........................……..๓๐ รูปภาพที่ ๒.๑๗ เมนูตDาง ๆ ในโปรแกรม The Geometer’s Sketchpad หรือ GSP……....…..๓๐ รูปภาพที่ ๒.๑๘ การใช-โปรแกรม………………………………………….....................................…………๓๘ รูปภาพที่ ๒.๑๙ การขนานของเส-นตรง……………………………......................................……………..๔๒
๑ บทที่ ๑ บทนำ ๑. ที่มาและความสำคัญของโครงงาน จากการเรียนรายวิชาคณิตศาสตร0 ชั้นม.๒ในสาระที่ ๒ เรื่องการวัดและเรขาคณิตประกอบด-วย เรื่องการแปลงทางเรขาคณิต การเทDากันทุกประการ การสร-างทางเรขาคณิต เส-นขนาน และโครงงาน คณิตศาสตร0ที่มีจุดประสงค0ให-นักเรียนได-ระบุป)ญหาของการเรียนในสาระนี้ และนำมาสร-างองค0ความรู-โดย นำความรู-ทางคณิตศาสตร0ตามที่กลDาวมาและเนื้อหาคณิตศาสตร0อื่นที่เชื่อมโยงความรู-มาสร-างเป_นผลงานที่ ใช-ทั้งความรู- ทักษะทางคณิตศาสตร0 และภูมิป)ญญาท-องถิ่นที่ให-คำแนะนำให-ข-อคิดในการทำงานจนสำเร็จ สมาชิกของกลุDมมีผู-ปกครองประกอบอาชีพทำงานปูน จึงตกลงกันวDาเราจะสร-างลายที่ใช-ความรู- ทางคณิตศาสตร0เพื่อนำมาเป_นแบบให-กับการทำอิฐบลçอคในท-องถิ่นที่มีแตDลายที่ใช-มาแตDดั่งเดิม เราได-มี สDวนรDวมตั้งแตDการทำบล็อก การผสมสDวนผสม การลงมือทำอิฐบล็อก จนได-ชิ้นงานตามที่ต-องการ และทาง ร-านมีลายอิฐบล็อกสามารถขายได-และได-รับการตอบรับจากลูกค-า สมาชิกลงความเห็นวDาการทำงานอิฐบลçอคยังเป_นการทำงานที่ได-ลงมือปฏิบัติยังไมDครบ กระบวนการจึงมีการศึกษาความรู-เพิ่มขึ้นในเรื่องงานปูนในยท-องถิ่น จนได-รับความรู-วDาอาชีพที่นำความ ภาคภูมิใจให-กับคนเมืองเพชรอีกอาชีพหนึ่งก็คือ สกุลชDางเมืองเพชร ประกอบด-วย งานปูนป)*น งานชDาง ลายรดน้ำ งานลงรักป}ดทองประดับกระจกฯลฯ คณะผู-จัดทำจึงค-นคว-าเรื่องงานปูนป)*น จึงได-ขอคำแนะนำ ครูที่ปรึกษาในการหาแหลDงการเรียนรู- จนได-พบกับศูนย0การเรียนรู-งานปูนป)*นอาจารย0ทองรDวง เอมโอษฐ0 ภูมิป)ญญาชาวบ-านที่ต-องการถDายทอดความรู- ประสบการณ0 สูDลูกหลานในเรื่องงานปูนป)*น สามารถใหคำแนะนำและสDงเสริมผลงานให-เกิดความสำเร็จได-ที่ตาดหวังไวการทำงานครั้งนี้นอกจากได-ผลงานที่เป_นรูปธรรมแล-ว ผู-จัดทำได-นำความรู-ในวิชาคณิตศาสตร0มา ใช-ประกอบการทำงาน คณะผู-จัดทำมีความภาคภูมิใจในการเป_นสDวนหนึ่งในการรDวมสืบสาน ศิลปวัฒนธรรมท-องถิ่นผDานผลงานและจะพัฒนางานให-มีความหลากหลายมากยิ่งขึ้น ๒. วัตถุประสงคQของการทำโครงงาน ๑. เพื่อให-นักเรียนสร-างผลงานจากปูนที่เกิดจากการออกแบบลวดลายและการป)*นโดยใช-ลาย ไทยได๒. เพื่อให-นักเรียนสามารถบอกความสัมพันธ0ของผลงานปูนป)*นโดยใช-ความรู-ทางคณิตศาสตร0 ชDวยในการสร-างงานได๓. เพื่อสืบสานศิลปวัฒนธรรมท-องถิ่นของชาวเพชรบุรีให-คงอยูDสืบไป
๒ ๓. ขอบข>ายของการดำเนินงาน ๓.๑ ขอบเขตเชิงเนื้อหา ผลงานปูนป)*นสามารถทำได-หลายรูปแบบ เชDน การป)*นเองทุกขั้นตอน โดยสังเกตได-จากตามวัด ปูชณียสถานที่เกDาแกDทั้งหลาย หากลองพิจารณาโครงสร-างของสิ่งตDางๆอยDางละเอียดจะพบวDาเป_นลาย เดียวกันตลอดทั้งสิ่งกDอสร-าง รูปภาพที่ ๑.๑ ศิลปวัฒนธรรม ที่มา : โบสถ0 แบบ ก. (ภาพจาก ชาตรี ประกิตนนทการ. “พระพรหมพิจิตร กับงานสถาป)ตยกรรมไทย ใหมD ในระบอบประชาธิปไตย (จบ)” ใน, มติชนสุดสัปดาห0, ฉบับวันที่ 4-10 กุมภาพันธ0 2565.) เกิดจากการสร-างลายเดิมซ้ำๆตลอดทั้งสิ่งกDอสร-าง หากใช-งานป)*นอยDางเดียวต-องอาศัยความ ละเอียด ประณีต และใช-เวลาในการทำนานมาก ป)จจุบันจึงมีการปรับเปลี่ยนรูปแบบโดยการใช-แมDแบบทั้ง ทำเป_นแมDพิมพ0เหล็ก แมDพิมพ0พลาสติก และแมDพิมพ0แบบซิลิโคน สDวนงานป)*นอีกรูปแบบหนึ่งเป_นการ ทำงานแบบผสมผสานคือใช-แมDพิมพ0 และงานป)*นด-วยมือผสมผสานกัน ๔. สมมุติฐาน นักเรียนสามารถสร-างลายได-ถูกต-องตามหลักวิชาการ และนำไปเป_นลายสร-างผลงานได-อยDาง สวยงาม เสร็จสมบูรณ0
๓ ๕. รายละเอียดการทำโครงงาน มีดังนี้ ๔.๑ สาระการเรียนรู/ กลุDมสาระการเรียนรู-คณิตศาสตร0 เรื่อง การแปลงทางเรขาคณิต การเทDากันทุกประการ การ สร-างทางเรขาคณิต เส-นขนาน การวัด และมิติของรูปเรขาคณิต กลุDมสาระการเรียนรู-การงานอาชีพ เรื่องการสร-างเสริมประสบการณ0เพื่อเข-าสูDโลกอาชีพ กลุDมสาระการเรียนรู-สังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม เรื่องประวัติศาสตร0 ๔.๒ ตัวแปรที่ศึกษา ๔.๒.๑ ตัวแปรต-น ได-แกD งานปูน ๔.๒.๒ ตัวแปรตามได-แกD งานปูนเกิดจากการใช-ความรู-ทางคณิตศาสตร0 ๔.๓ ระยะเวลา ภาคเรียนที่ ๒/๒๕๖๕ กุมภาพันธ0 พ.ศ. ๒๕๖๕ ๔.๔ กลุ>มเปWาหมาย กลุDมเปWาหมาย เป_นนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปIที่ ๒ โรงเรียนเทศบาล1บ-านชะอำ(ชะอำวิทยา คาร) อำเภอชะอำ จังหวัดเพชรบุรี ปIการศึกษา ๒๕๖๕ จำนวน ๒ ห-องเรียนรวม ๗๐ คน ๖. นิยามศัพทQเฉพาะ ในการทำโครงงานครั้งนี้ ได-กำหนดนิยามศัพท0เฉพาะในที่นี้ ไว-ดังนี้ ลวดลาย ลายตDาง ๆ ที่เขียนหรือแกะสลัก, ฝIมือความสามารถที่แสดงให-ปรากฏ เชDน นักฟุตบอลมีลวดลาย ในการสDงลูก, โดยปริยายหมายความวDา มีลูกไม-หรือชั้นเชิงตDาง ๆ เชDน เขามีลวดลายในการพูดให-คนฮาไดเขามีลวดลายในการเต-นรำ แตDลวดลายที่กลDาวถึงในโครงงานนี้เป_นลายไทยที่นำมาทำงานปูนป)*น ลายไทย ลายไทยเกิดจากความเลื่อมใสศรัทธาในพุทธศาสนา จึงเป_นเหตุสำคัญให-ชDางหรือศิลป}นประดิษฐ0 ลายไทยโดยได-แนวคิดมาจาก ดอกบัว พวงมาลัย ควันธูป และเปลวเทียน แล-วนำมาสร-างสรรค0ให-เกิด เป_นลวดลายตDางๆ เชDน ลายกนก ลายเปลวเพลิง ลายใบเทศ ลายพฤษชาติ ซึ่งเมื่อศึกษาถึงที่มาของ ลวดลายเหลDานั้น พบวDาบางสDวนมีการพัฒนาจากรูปดอกบัวหลากหลายชนิด อาทิ บัวหลวง บัวสัตตบงกช บัวสัตตบุษย0 และมีการพัฒนาจากลักษณะการเคลื่อนไหวของเปลวไฟที่มีความพลิ้วไหว จึงนำมา สร-างสรรค0ให-เกิดลายไทยที่สวยงาม แม-วDาศิลปะไทยจะได-รับอิทธิพลจากหลายประเทศ เชDน อินเดีย จีน ขอม เขมร แตDชDางไทยก็สามารถนำไปพัฒนาลวดลายจนมีเอกลักษณ0เป_นของตนเองที่มีความแตกตDางไป จากชาติตะวันตก คือ ศิลปะไทยแตกตDางไปจากศิลปะตะวันตกตรงที่ศิลปะตะวันตกนั้นเป_นแบบธรรมชาติ นิยม แตDศิลปะไทยจะดัดแปลงธรรมชาติไปตามคตินิยมที่คิดสร-างสรรค0จากปรัชญา (ความเชื่อในเรื่อง สวรรค0นรก) ดังภาพพระแมDธรณีบิดมวยผม
๔ รูปภาพที่ ๑.๒ ภาพพระแม>ธรณีบิดผมมวย ที่มา : https://pixabay.com/en/mother-earth-squeeze-the-bun-1581680/ค-นเมื่อ 5 ก.พ. 2562 ลวดลายไทยบางอยDางก็ได-จากธรรมชาติ ต-นไม- หรือสัตว0 และการได-รับอิทธิพลความเชื่อเกี่ยวกับ ศาสนารวมถึงในด-านของไสยศาสตร0 ทำให-ลายไทยเข-าไปมีสDวนรDวมในการรับใช-สถาบันพุทธศาสนา และ รับใช-สถาบันพระมหากษัตริย0 โดยนำไปใช-ประดับตกแตDงอาคารสถานที่หรือสถาป)ตยกรรม เชDน โบสถ0 วิหาร ปราสาท พระราชวัง เครื่องนุDงหDม สิ่งของเครื่องใช- เครื่องประดับ ทางด-านบ-านเรือนและ สิ่งของเครื่องใช-มีหลายรูปแบบและถูกนำไปใช-ในโอกาสตDางๆ โดยเฉพาะลายไทยพื้นฐาน นอกจากนำมา ประยุกต0ใช-งาน เกิดผลงานทางด-านการออกแบบสร-างสรรค0ในหลายสาขาตDางๆ แล-วยังเป_นการดำรง คุณคDาทางศิลปะ วัฒนธรรมของไทยให-ปรากฏแกDผู-พบเห็นทั้งชาวไทยด-วยกันและชาวตDางชาติ การศึกษาการวาดเส-นลายไทยจะแยกเป_นสองรูปแบบใหญDๆ คือ ลายไทย และจิตรกรรมไทยซึ่ง ลายไทยที่เป_นลวดลายหลักสำคัญ ดังนี้ ๑. ลายกระหนก เป_นลายพื้นฐานหนึ่งที่สำคัญของลายไทยมีพื้นฐานจากสามเหลี่ยมชายธง อาจมี ตัวเดียวหรือหลายตัวก็ได- มักมีฐานมุมแหลมหันไปทางเดียวกัน โดยมีขนาดและสัดสDวนที่แตกตDางกันไป ลายกระหนกที่สำคัญ ได-แกD กระหนกสามตัว กระหนกสามตัวเปลว
๕ ๒. ลายกระจัง เป_นลายพื้นฐานประเภทหนึ่งที่สำคัญของลายไทย รูปทรงคล-ายสามเหลี่ยมหน-า จั่ว ต-นแบบลายนี้มาจากธรรมชาติ เชDน กระจังตาอ-อย ต-นอ-อย กระจังฟ)นปลา
๖ ๓. ลายทรงพุ>มข/าวบิณฑQลวดลาย “ลายชDอ” ที่มีรูปทรงพุDม ได-รับแรงบันดาลใจมาจากข-าวป)*นตี แตDงเป_นรูปคล-ายดอกบัวตูมที่ใช-บวงสรวงบูชา นิยมนำไปใช-งานทางด-านที่เกี่ยวกับศาสนา ๔. ลายประจำยาม ลวดลายที่มีรูปรDางสี่เหลี่ยมจัตุรัสตะแคง มีลักษณะคล-ายดอกไม- โดย ดัดแปลงมาจากดอกไม-ชนิดหนึ่งที่เรียกวDา “ดอกสี่ทิศ” ๕. ลายกาบ เป_นลายที่กำเนิดลาย “ชDอลาย” โครงสร-างของลายนี้มาจากพืชพันธุ0ในสDวนที่เป_น กาบหุ-มตรงโคนหรือข-อ เชDน กาบของต-นไผD กาบต-นกล-วย
๗ ๖. ลายนกคาบและนาคขบ มีลักษณะเป_นหน-าของนกหน-านาคที่เอาปากคาบลายตัวอื่นเอาไวหรือมีลายชDออื่นๆ ออกทางปาก ตำแหนDงของลายนกคาบจะอยูDตรงข-อตDอที่จะเชื่อมก-านกันและกัน “ลายไทย” งานประดิษฐ0กรรมในเชิงศิลปะชั้นสูงและสืบเนื่องมาแตDครั้งโบราณกาลของไทย งาน ศิลปะที่แสดงถึงเอกลักษณ0ของความเป_นไทยบDงบอกถึงภูมิป)ญญาของคนไทยหรือชDางไทย ใช-จินตนาการ ในเชิงสร-างสรรค0มีแบบอยDางเฉพาะตัว นับได-วDาเป_นศิลปะและวัฒนธรรมอันมีคDาของชาติเป_นที่เชิดหน-าชู ตา ได-รับคำชื่นชมจากนานาประเทศวDา “ศิลปะลายไทยสวยงามไมDแพ-ชาติใดในโลก” แตDป)จจุบันคนไทย สDวนใหญDนั้น มักไมDคDอยมีโอกาสได-สัมผัสกับงานศิลปะไทยอยDางลึกซึ้ง อาจจะทำให-ศิลปะลายไทยคDอย ๆ จางหายไป รูปภาพที่ ๑.๓ วาดภาพลายไทยพื้นฐานทั้งหมด โดย นุชจรียQ เมืองแตง เมื่อ 7 กุมภาพันธQ 2562 ที่มา : https://pixabay.com/en/mother-earth-squeeze-the-bun-1581680/ ปูนปdeน ผู-คนสDวนใหญDที่ชื่นชมศิลปกรรมไทยมักให-ความสนใจความงามมากกวDาสิ่งอื่น ทั้งที่งานศิลปกรรม ไทยหลายประเภท มีกรรมวิธีการสร-างสรรค0ที่แยบยล เชDน งานประติมากรรมปูนป)*นที่มีอยูDมากมายตาม พุทธสถานตDางๆ โดยเฉพาะประติมากรรมปูนป)*นที่ตกแตDงพุทธสถาป)ตย0 ประเภทเจดีย0 ปรางค0 โบสถ0 และ วิหาร ลวดลายปูนป)*นของไทยในยุคสมัยตDางๆ นั้น นอกจากคุณคDาทางสุนทรียภาพแล-ว ยังแฝงไว-ด-วยภูมิ ป)ญญาของชDางอยDางนDาสนใจยิ่ง สิ่งที่เป_นภูมิป)ญญาของชDางไทยในศิลปะปูนป)*น คือ ความชาญฉลาดใน การใช-วัตถุดิบที่หยั่งรู-คุณสมบัติพิเศษของวัตถุดิบได-อยDางดีแล-วนำมาใช-อยDางเหมาะสม “ปูนขาว” ซึ่ง เป_นวัตถุดิบสำคัญในการทำปูนป)*นนั้น สันนิษฐานวDา มีผู-ผลิตใช-ในงานกDอสร-างในประเทศไทยมาตั้งแตDกDอน พุทธศตวรรษที่ ๖ เพราะสิ่งกDอสร-างเนื่องในศาสนาพราหมณ0ที่สร-างด-วยหินและอิฐนั้นมีปูนเป_น สDวนประกอบอยูDด-วย ตDอมาประมาณพุทธศตวรรษที่ ๑๑ เป_นต-นมา สิ่งกDอสร-างในพุทธศาสนามักใช- “ปูน ป)*น” ประดับตกแตDงอยDางแพรDหลายและใช-กันตDอมาจนป)จจุบันการทำปูนป)*นนั้นใช- “ปูนขาว” (lime Cao) ซึ่งทำจากหินปูน (limestone CaCo2) เป_นวัตถุดิบหลัก ผสมกับสDวนประกอบอื่นอีกสองสามชนิด
๘ เพื่อให-ได-ปูนที่มีคุณสมบัติตามต-องการปูนขาว เป_นวัตถุดิบที่มีคุณสมบัติพิเศษและมีวงจรการแปรรูปที่เกิด จากปฏิกิริยาเคมีที่ทำให-เกิดการแปรสภาพกลับไปกลับมาอยDางนDาอัศจรรย0 ตั้งแตDการนำหินปูนมาเผาใหร-อนจนปราศจากน้ำ มีน้ำหนักเบาและรDวน เมื่อใช-น้ำพรมจะรDวงเป_นผง จากนั้นนำไปรDอนให-ได-ผงปูนที่ ละเอียดพร-อมที่จะนำไปใช-ประโยชน0ชDางไทยใช-ประโยชน0จากการแปรสภาพของปูนขาวมาทำปูนป)*น ด-วยกรรมวิธีงDายๆ โดยเติมน้ำเข-าไปในเนื้อปูน เพื่อให-จับกันเป_นก-อนนิ่มๆ คล-ายดินเหนียว โดยผสม วัตถุดิบบางชนิดเข-าไป แล-วโขลกหรือตำให-ปูนเหนียวเหมาะกับการป)*นเป_นประติมากรรมตDางๆ จากนั้นจึง ปลDอยให-น้ำละเหยออกไปจนแห-ง ปูนขาวจะกลายเป_นหินปูนที่แข็งและคงทนเชDนเดียวกับหินปูนธรรมชาติ ชDางไทยเรียนรู-คุณสมบัติพิเศษของปูนขาวได-อยDางไร คงมิใชDจากการเรียนวิทยาศาสตร0 แตDเป_นการสังเกต และทดลองสืบตDอกันเรื่อยมา การนำปูนขาวมาทำเป_น “ปูนตำ” เพื่อใช-สร-างงานประติมากรรมตDางๆ เชDน ป)*นเป_นลวดลายตกแตDงผนัง ตกแตDงหน-าบันโบสถ0 วิหาร ตกแตDงฐาน ปรางค0 และเจดีย0 ของชDางไทยมี กรรมวิธีและมีสDวนผสมที่คล-ายคลึงกันแทบทุกสกุลชDาง การผสมปูนตำใช-วัตถุดิบหลัก ๔ อยDาง คือ ปูนขาว ทราย กาว และ เส-นใย (fiber) วัตถุดิบเหลDานี้ มีคุณสมบัติตDางกันดังนี้๑. ปูนขาว เป_นวัตถุดิบหลักในการทำปูนตำที่ชDวยยึดอณูของวัตถุดิบอื่นๆ เข-า ด-วยกัน และแปรสภาพจากของแข็งให-นิ่มด-วยน้ำ ๒. ทราย ชDวยให-เกิดความแข็งแกรDงและคงทน ๓. เส-น ใย ชDวยให-เกิดการยึดระหวDางอณูของวัตถุดิบตDางๆ เส-นใยที่นำมาใช-จะแตกตDางกันไปตามวัตถุดิบที่หาได-ใน แตDละท-องถิ่น ได-แกD เส-นใยจากปอ สา ฝWาย กก เส-นไหม และขนสัตว0 เป_นต-น ๔. กาว ใช-เป_นตัวประสาน วัตถุดิบตDางๆ เข-าด-วยกัน ชDางป)*นจะใช-กาวหรือของเหลวที่มีความเหนียวแตกตDางกันไป เชDน กาว หนังสัตว0 น้ำมันยาง น้ำมันสน น้ำมันทั่งอิ้ว น้ำตาล น้ำอ-อย ฯลฯ บางท-องถิ่นอาจจะใสDข-าวเหนียวเปIยกและกล-วย เข-าไปด-วย การผสมวัตถุดิบเหลDานี้เข-าด-วยกันโดยทั่วไปมักใช-การตำ จึงเรียก “ปูนตำ” หรืออาจเรียกอยDาง อื่นอีก เชDน ปูนโขลก ปูนทิ่ม หรืออาจจะผสมด-วยกรรมวิธีอื่นที่ชDวยให-วัตถุดิบผสมกันได-ดี สมัยโบราณจะ ใช-การโขลกหรือการตำทั้งสิ้น การทำปูนตำแบบโบราณมีขั้นตอนดังนี้๑. เตรียมปูนหรือหมักปูน นำปูน ขาวที่รDอนเอาสิ่งปนเป¶*อนออกแล-วหมักไว-ในตุDมหรือภาชนะอื่นประมาณ ๑๐-๑๕ วัน รินน้ำปูนใสออก แล-วผึ่งปูนทิ้งไว-ให-แห-งหรือหมาด ๒. เตรียมทรายละเอียด โดยล-างน้ำให-สะอาด แห-งแล-วใช-ตะแกรงรDอน เอาสิ่งปนเป¶*อนออก ๓. เตรียมเส-นใยที่ต-องการใช-เป_นสDวนผสม โดยฉีกหรือบดให-เป_นชิ้นเล็กๆ เพื่อให-ยDอย สลายเป_นอณูเล็กๆ ได-งDาย ๔. เตรียมกาว น้ำมัน และวัตถุดิบที่จะใช-เป_นตัวยึดให-พร-อม เมื่อเตรียมวัตถุดิบ ตDางๆ พร-อมแล-ว นำมาผสมกัน โดยให-ปูนขาวมีปริมาณมากที่สุด ทราย เส-นใย และกาว ลดหลั่นกันลงไป เชDน ปูนขาว ๕ สDวน ทราย ๒ สDวน เส-นใย ๑ สDวน และกาว ๒ สDวน คลุกเคล-าวัตถุดิบเหลDานี้ให-เข-ากัน แล-วนำไปโขลกหรือตำในครก (ป)จจุบันใช-เครื่องผสม) จนกวDาวัตถุดิบจะเป_นเนื้อเดียวกันและเหนียว พอที่จะนำไปป)*นเป_นงานศิลปกรรมตDางๆ สัดสDวนของสDวนผสมตDางๆ อาจตDางกันตามความนิยมของแตDละ สกุลชDาง โดยเฉพาะสกุลชDางเพชรบุรี ซึ่งมีความเชี่ยวชาญในการทำปูนป)*นมาแตDโบราณนั้น มีกรรมวิธีและ สัดสDวนการผสมวัตถุดิบที่แตกตDางไปจากสกุลชDางอื่นบ-าง เชDน ใช-กระดาษสาแชDน้ำเป_นเส-นใย ใช-น้ำตาล โตนดหรือน้ำอ-อยในตัวเชื่อม สัดสDวนของวัตถุดิบจะขึ้นอยูDกับชDางหรือกลุDมชDางซึ่งมีเคล็ดลับเฉพาะของตน
๙ สDวนกรรมวิธีผสมวัตถุดิบที่ใช-การโขลกเชDนเดียวกับการทำปูนตำทั่วไป แตDอาจจะใช-เวลาหมักปูนสัดสDวน ของสDวนผสม และขั้นตอนการผสมวัตถุดิบ เฉพาะของชDางชาวเพชรบุรี ชDางชาวเพชรบุรีได-รับการยกยDองวDา มีความสามารถและเชี่ยวชาญในการทำประติมากรรมปูนป)*น ประเภทลวดลายมาแตDโบราณ ดังปรากฏลวดลายปูนป)*นตามหน-าบันโบสถ0 วิหารตDางๆ ในเมืองเพชรบุรีที่ ยังคงอยูDมาจนป)จจุบัน แสดงวDาชDางชาวเพชรบุรีมีความสามารถในการสร-างสรรค0งานปูนป)*นเป_นเลิศ และมี กรรมวิธีในการทำปูนตำสำหรับทำปูนป)*นให-มีความคงทนเป_นพิเศษ ดังกลDาวแล-ว จะเห็นวDาการทำปูนตำเพื่อใช-ป)*นลวดลายและประติมากรรมของชDางไทยที่สืบทอด กันมาแตDโบราณนั้น เป_นอีกภูมิป)ญญาหนึ่งของคนไทยที่นDาศึกษายิ่ง คณิตศิลปf คณิตศิลป5 ก็คือ การผสมผสานกัน ระหวDาง ศาสตร0สองแขนง ได-แกD คณิตศาสตร0 และ ศิลปะ เพื่อให-ผู-เรียนคณิตศาสตร0เพลิดเพลินไปกับการเรียน จึงมีการนำศิลปะที่มีความสวยงามเข-ามา สร-างสรรค0 ให-วิชาคณิตศาสตร0ไมDเครียดจนเกินไป
๑๐ ๗ .กรอบแนวคิดของแผนโครงงาน ลวดลายปูนป)*นสร-างสรรค0คณิตศิลป5 รDางแผนการทำงานโดย เรียงลำดับขั้นตอนและแบDง หน-าที่การทำงานของสมาชิก ในกลุDม 2.วิธีการทำ นำเสนอผลงานและปรับปรุง ติดตDอภูมิป)ญญาท-องถิ่น นัดเวลา สถานที่ ลงมือปฏิบัติงานงาน ลวดลายปูนป)*นสร-างสรรค0คณิตศิลป5 -นำเสนอผลงาน -ปรับปรุงชิ้นงานจนเสร็จสมบูรณ0 การวางแผนในการทำโครงงาน ๑. ศึกษาข-อมูลความรู-คณิตศาสตร0ที่นำมาใช-ในงาน ๒. ศึกษาขอบเขตของงานปูนป)*นที่อาศัยภูมิป)ญญาท-องถิ่น และความรู-ทางคณิตศาสตร0ที่เชื่อมโยงกัน
๑๑ ๘. ประโยชนQที่คาดว>าจะได/รับ ๑. ทำให-นักเรียนสามารถทำผลงานปูนป)*นด-วยรูปแบบตDางๆได๒. ทำให-นักเรียนสามารถเชื่อมโยงความรู-ทางคณิตศาสตร0กับการใช-งานจริงในชีวิตประจำวัน ๓. เพื่อสืบสานศิลปวัฒนธรรมท-องถิ่นของชาวเพชรบุรีให-คงอยูDสืบไป โดยการแนะนำ เผยแพรD ผลงานให-ผู-ที่สนใจ
๑๒ บทที่ ๒ เอกสารที่เกี่ยวข<อง การศึกษาโครงงานในครั้งนี้ คณะผู-จัดทำได-ศึกษาข-อมูลเอกสาร ตำรา และงานวิจัยที่เกี่ยวข-อง กับการทำโครงงานโมบายคณิต ซึ่งแยกเป_นหัวข-อตDอไปนี้ ๑. การแปลงทางเรขาคณิต การแปลงทางเรขาคณิตการแปลงทางเรขาคณิต การเทDากันทุกประการ การวัด และมิติของรูป เรขาคณิต การแปลงทางเรขาคณิต ในหัวข-อนี้เราจะพูดถึง การแปลงทางเรขาคณิต ซึ่งจะพูดถึง การแปลง ทางเรขาคณิตถูกแบDงออกด-วยกัน 3 หัวข-อ ๑. การเลื่อนขนาน ๒. การสะท-อน ๓. การหมุน การเลื่อนขนาน การเลื่อนขนานนั้นเป_นการเลื่อนรูปทางเรขาคณิตไปที่ใดที่หนึ่ง บนระบบพิกัดฉาก ๒ มิติ โดย การเลื่อนขนานั้นมีคุณสมบัติ ดังนี้รูปที่ได-จากการเลื่อนขนานกับรูปต-นแบบเทDากันทุกประการจุดแตDละ จุดที่สมนัยกันบนรูปที่ได-จากการเลื่อนขนานกับรูปต-นแบบจะมีระยะหDางเทDากันภายใต-การเลื่อนขนาน จะ ไมDมีการเปลี่ยนแปลงรูปรDางและขนาดของรูปต-นแบบ รูปภาพที* ๒.๑ การเลื*อนขนาน ที*มา:https://tuenongfree.xyz/การแปลงทางเรขาคณิต
๑๓ การสะท/อน การสะท-อนบนระนาบเป_นการแปลงทางเรขาคณิตที่มีเส-นตรง l ที่ตรึงเส-นหนึ่งเป_นเส-นสะท-อน แตDละจุด P บนระนาบจะมีจุด P’ เป_นภาพที่ได-จากการสะท-อนจุด P โดยที่ ๑. ถ-าจุด P ไมDอยูDบนเส-นตรง l แล-วเส-นตรง l จะแบDงครึ่งและตั้งฉากกับ PP’ ๒. ถ-าจุด P อยูDบนเส-นตรง l แล-วจุด P และจุด P’ เป_นจุดเดียวกัน สมบัติของการสะท/อน ๑. รูปต-นแบบกับภาพที่ได-จากการสะท-อน สามารถทับกันได-สนิทโดยต-องพลิกรูป หรือกลDาววDา รูป ต-นแบบและภาพที่ได-จากการสะท-อนเทDากันทุกประการ ๒. สDวนของเส-นตรงที่เชื่อมจุดแตDละจุดบนรูปต-นแบบ กับจุดที่สมนัยกันบนภาพที่ได-จากการสะท-อน จะขนานกัน รูปภาพที่ ๒.๒ การสะท-อน ที่มา: https://tuenongfree.xyz/การแปลงทางเรขาคณิต การสะท-อนบนแกน X และ Y จะทำได-โดยนับชDองตารางหาระยะระหวDางจุดที่กำหนดให-กับเส-น สะท-อนซึ่งภาพของจุดนั้นจะอยูDหDางจากเส-นสะท-อนเป_นระยะที่เทDากันกับระยะที่นับได-เมื่อได-ภาพของจุด นั้นแล-วจึงหาพิกัด สDวนการสะท-อนที่ไมDได-เกิดบนแกน X และ Y นั้นจะทำการหาได-โดยให-ลากเส-นตรงผDานจุดที่ กำหนดให-และตั้งฉากกับเส-นสะท-อน ภาพของจุดที่กำหนดให-จะอยูDบนเส-นตั้งฉากที่สร-างขึ้นและอยูDหDาง จากเส-นสะท-อนเป_นระยะเทDากันกับจุดที่กำหนดให-อยูDหDางจากเส-นสะท-อน เมื่อได-ภาพของจุดนั้นแล-วจึงหา พิกัด
๑๔ การหมุน การหมุนบนระนาบเป_นการแปลงทางเรขาคณิตที่มีจุด O เป_นจุดที่ตรึงอยูDจุดหนึ่งเรียกวDา O วDา จุดหมุน แตDละจุด P บนระนาบ มีจุด P’ เป_นภาพที่ได-จากการหมุนจุด P รอบจุด O ตามทิศทางที่กำหนด ด-วยมุมที่มีขนาด K โดยที่ ๑. ถ-าจุด P ไมDใชDจุด O แล-ว OP = OP^’ และขนาดของ การหมุน เทDากับ K ๒. ถ-าจุด P เป_นจุดเดียวกันกับจุด O แล-ว P เป_นจุดหมุน สมบัติของการหมุน ๑. สามารถเลื่อนรูปต-นแบบทับภาพที่ได-จากการหมุนได-สนิท โดยไมDต-องพลิกรูปหรือกลDาววDา รูป ต-นแบบกับภาพที่ได-จากการหมุนเทDากันทุกประการ ๒. สDวนของเส-นตรงบนรูปต-นแบบและภาพที่ได-จากการหมุนสDวนของเส-นตรงนั้นไมDจำเป_นต-อง ขนานกันทุกคูD หรืออาจกลDาวได-วDา จุดบนรูปต-นแบบและภาพที่ได-จากการหมุนจุดนั้น แตDละคูDอยูDบน วงกลมเดียวกันและมีจุดหมุนเป_นจุดศูนย0กลาง แตDวงกลมเหลDานี้ไมDจำเป_นต-องมีรัศมียาวเทDากัน รูปภาพที่ ๒.๓ การหมุน ที่มา: https://tuenongfree.xyz/การแปลงทางเรขาคณิต
๑๕ ตัวอย>างผลงานที่นำความรู/ไปใช/ในชีวิตประจำวัน รูปภาพที* ๒.๔ การประยุกต์ASSURE Model กับการสอนคณิตศาสตร์ เรื*อง การแปลงทาง เรขาคณิตนางสาวพิชญาภรณ์ ฮวบน้อย https://570210284.blogspot.com/2017/04/
๑๖ รูปภาพที* ๒.๕ ตัวอย่างการหมุนในชีวิตประจําวัน ที*มา : https:// http://www.baanchainan.com/ สืบค้นเมื*อ u ส.ค.vw รูปภาพที* ๒.๖ การตกแต่งลายกราฟฟิกเพ ื* อนํามาเป็ นลายผลิตภัณฑ์ ที*มา:https://www.shutterstock.com/th/blog/free-geometric-patterns/ รูปภาพที* ๒.๗ การเลื*อนของลิฟท์ ที*มา : http://ltn2000-elevator.com/ สืบค้นเมื*อ u ส.ค.vw
๑๗ รูปภาพที่ ๒.๘ ลายผ-าพระราชทาน ที่มาhttps://www.royalparkrajapruek.org/Knowledge/view/312 รูปภาพที่ ๒.๙ ของตกแตDงบ-านเชDน รั้ว มDานบังตา ประตู หน-าตDางฯลฯ ที่มา:https://www.suthisamaterial.com/product/31914-46589/su503- %E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B9%81%E0%B8%99%E0%B8%87%E0%B8% สกุลช>างเมืองเพชร เพชรบุรี เป_นเมืองแหDงชDางศิลป5ที่สืบทอดกันมาช-านาน มีรูปแบบเอกลักษณ0เฉพาะตัว เป_น “สกุล ชDางเมืองเพชร” ที่สร-างสรรค0ผลงานไว-มากมาย รวมทั้งมีสDวนรDวมกับงานพระราชพิธีสำคัญๆ ประเทศมา ตลอดงานสกุลชDางเมืองเพชรที่มีมาแตDโบราณและยังคงอยูDในป)จจุบัน ประกอบด-วย งานปูนปdeน ตามรูปแบบของชDางเพชรบุรี นิยมทำรDวมกับการลงรักป}ดทองและประดับกระจก ดู แล-วมีความแข็งแรง ทนทาน ไมDหดตัวมีลายเดDนชDวยเสริมให-งานประกอบปูนป)*นเดDนยิ่งขึ้น สDวนใหญDเป_น งานที่เกี่ยวเนื่องในพุทธศาสนา ทำให-เกิดชDางปูนป)*นขึ้นตามวัดตDางๆ งานลายรดน้ำ รวมอยูDในหมูDชDางรักอันเป_นชDางหนึ่งในงานชDางสิบหมูD ตกแตDงเครื่องใชเครื่องประดับ โดยการเขียนลวดลายและรูปภาพด-วยวิธีการป}ดทองรดน้ำงานที่นิยมใช-ลายรดน้ำ ได-แกD ตู- พระไตรป}ฎก ตู-พระธรรม บานประตูหน-าตDาง งานลงรักปjดทองประดับกระจก พบเห็นได-ทั่วไปทั้งที่ถ้ำเขางู เพชรบุรี และฐานพระประธานใน อุโบสถบางวัด เชDน พระวิหารหลวงวัดมหาธาตุวรวิหาร ฐานพระประธานในอุโบสถวัดใหญDสุวรรณาราม วรวิหาร รวมทั้งตามหน-าบันอุโบสถ ชDอฟWา ใบระกา ธรรมาสน0 คันทวย และฐานชุกชีพระพุทธรูปวัดตDางๆ
๑๘ งานจิตรกรรม สDวนใหญDเป_นจิตรกรรมฝาผนังที่ตDอเนื่องมาจากสมัยอยุธยาตอนปลายและรัตน โกสินทร0ตอนต-น ปรากฏอยูDตามอุโบสถเกือบทุกวัด เชDน วัดมหาสมณารามราชวรวิหาร ฝIมือขรัวอินโขDง เป_นต-น งานช>างทอง สDวนใหญDเป_นกลุDมชDางทองรูปพรรณ ที่มีเอกลักษณ0เฉพาะตัวทั้งสร-อยคอ สร-อย ข-อมือ แหวน ตุ-มหู งานแทงหยวก เป_นศิลปะการแทงหยวกชั้นแนวหน-าของประเทศ เพราะคนเพชรบุรีนิยมสร-าง เมรุลอยสำหรับใช-เผาศพ ซึ่งมีธรรมเนียมแตกตDางไปจากที่อื่น โดยเฉพาะการตั้งเมรุที่คล-ายพิธีหลวง งานตอกกระดาษ เป_นลวดลายมีทั้งลายไทย รูปสัตว0ในวรรณคดี สิบสองนักษัตร หรือลาย ประดิษฐ0อยDางอื่นตามต-องการ ใช-สำหรับประดับหรือตกแตDงสถานที่หรือเครื่องมือเครื่องใช- งานตอก กระดาษสามารถพบเห็นได-เฉพาะงานศพหรืองานบุญเทDานั้น งานจำหลักหนังใหญ> เป_นการฉลุลายบนหนังวัวหรือหนังควายที่ขูดขนหรือฟอกหนังตากแห-งดี แล-วให- เป_นรูปตัวละครในวรรณคดี หนังใหญDเมืองเพชรมีชื่อเสียงโดDงดังในสมัยรัชกาลที่ 5 แตDป)จจุบันตัว หนังใหญDเหลือเก็บรักษาไว-ที่พิพิธภัณฑ0หนังใหญDวัดพลับพลา ชัยเพียงไมDกี่ตัว งานแกะสลักไม/มักสลักลวดลายประดับอาคาร เชDน ลวดลายหน-าบัน คันทวย ชDอฟWา ใบระกา บานประตู ธรรมาสน0 งานแกะสลักไม-ที่ขึ้นชื่อที่สุดคืองานแกะสลักไม-ประตูศาลาการเปรียญวัดใหญD สุวรรณารามวรวิหาร ฝIมือชDางสมัยกรุงศรีอยุธยา งานปdeนหัวโขน หัวละคร สDวนใหญDจะเป_นหัวละครที่เป_นตัวเอกในวรรณคดีตDางๆ งานป)*นหัวสัตว0 นำ เอาสDวนที่เป_นเขาของวัว ควาย เก-ง หรือกวางที่เสียชีวิตแล-วมาติดเข-ากับหัวที่ป)*นขึ้น ประดับฝาผนังวัด บ-านเรือน หรือทำขึ้นเพื่อระลึกถึง หรือแสดงความผูกพันที่มีตDอสัตว0เลี้ยง พบเห็นได-ทั่วไปเกือบทุกวัดใน เพชรบุรี ป)จจุบันมีการประยุกต0งานป)*นหัวสัตว0เป_นป)*นสัตว0ทั้งตัวเสมือนจริงแตDไมDกี่วันที่ผDานมามีการปลุก ระดมคนไปทุบทำลายงานฝIมือปูนป)*นที่ฐานชุกชีถึงในวัด แนวทางการทำงาน รักษา สืบสาน ต>อยอด งานศิลปวัฒนธรรม ด/วยศิลปวัฒนธรรมท/องถิ่น มหาวิทยาลัยราชภัฏเพชรบุรี งานช>างลายรดน้ำ งานชDางลายรดน้ำ เป_นงานประณีตศิลป5ด-านตกแตDง อยDางหนึ่งซึ่งมีรูปแบบ และการทำสืบเนื่อง กันมาแตDโบราณ จัด เป_นงานชDางศิลป5 ประเภทหนึ่งซึ่งรวมอยูDในชDางรักอันเป_นชDางหมูD หนึ่งในบรรดาชDาง หลวง หรือชDางประจำราชสำนักซึ่งเรียกกันวDา “ชDางสิบหมูD” ลายรดน้ำ หมายถึง การเขียนลวดลาย หรือ รูปภาพให- ปรากฏเป_นลายทองด-วยวิธีป}ดทองแล-วเอาน้ำรด จัดเป_นงาน ประณีตศิลป5ที่มีความสำคัญมาก สำหรับตกแตDงสิ่งของ เครื่องใช- และเครื่องประดับของขาวบ-านธรรมดา เครื่องใช-ในพระพุทธ ศาสนา ตลอดไปจนถึงในสDวนที่เกี่ยวกับพระมหากษัตริย0 โดยใช- ตกแตDงตั้งแตDสิ่งของที่มีขนาดเล็กขึ้นไปจนถึง ประดับตกแตDงผนัง ห-องที่มีขนาดใหญD อันหมายถึงตกแตDงตั้งแตDเนื้อที่ไมDกี่ตารางนิ้ว ไปจนถึงเนื้อที่หลาย ร-อยตารางฟุตให-วิจิตรงดงาม สรุปโดยยDอลาย รดน้ำก็คือลายทองที่ล-างด-วยน้ำ
๑๙ การเขียนลวดลายหรือรูปภาพ ประเภทลายรดน้ำนี้ คงจะมีมาแตDครั้งกรุงสุโขทัยเป_นราชธานีใน สมัย นั้นได-มีการติดตDอค-าขายกับจีน และโดยเหตุที่ชาวจีนเป_นชาติแรกที่รู-จักการใช-รู-กDอนชาติอื่น จึงทำใหเชื่อได-วDาไทย เราคงได-รับการถDายทอดถึงวิธีการตDางๆ ในการใช-รักรวมไปถึงกรรมวิธีในการทำลายรดน้ำ มาแตDครั้งสุโขทัยนั้นเอง งาน ประเภทลายรดน้ำนี้ คงแพรDหลายและเป_นที่นิยมเรื่อยมาจนถึงสมัยอยุธยา และตDอมาจนถึงสมัย รัตนโกสินทร0 ดังปรากฏศิลปะโบราณวัตถุที่ตกทอดมาได-แกD ตู-พระธรรม เครื่องใชสอย เครื่องครุภัณฑ0 ได-แกD หีบตDางๆ ไม-ประกับหน-าคัมภีร0 พานแวDนฟWา โตก ตะลุDม ฝา บานตู- ฉากลับแล ฝาผนัง บานประตูหน-าตDาง เป_นต-น จะเห็นได-วDางานชDางลายรดน้ำของไทยนั้นมีคุณคDาทางด-านศิลปะอันมี ลักษณะโดย เฉพาะ และเป_นแบบอยDางของ ศิลปะไทยมาแตDโบราณ แม-วDางานสDวนใหญDจะเน-นหนักไปใน ด-านที่เกี่ยวกับศาสนา และพระมหากษัตริย0 ก็ยังมีอีก ไมDน-อยที่เกิดจากชาวบ-านธรรมดา เพื่อใช-เป_น เครื่องประดับตกแตDงบ-านเรือน และเป_นที่เชิดหน-าชูตาแหDงตน ลักษณะพิเศษของลายรดน้ำ ลักษณะพิเศษของลายรดน้ำ คือ มีกรรมวิธีในการ เขียนผิดแผกแตกตDางไปจากงานจิตรกรรม ทั่วไป ที่ใช-สีหลายสี หรือแม-แตDงานจิตรกรรมประเภทเอกรงค0เองก็ตาม ที่เป_นเชDนนี้ เพราะการเขียนลาย รดน้ำ ใช-น้ำยาหรดาลเขียนบนพื้นซึ่งทาด-วย ยางที่ได-จากต-นรัก เมื่อเขียนเสร็จแล-วจึงเช็ดรัก ป}ดทองแล-ว เอา น้ำรดน้ำยาหรดาลที่เขียน เมื่อถูกน้ำก็จะหลุดออก สDวนที่เป_นลวด ลายทองก็ติดอยูD ทำให-ลวดลาย หรือรูปภาพที่ปรากฏ หลังการรด น้ำเป_นสีทองเพียงสีเดียว บนพื้นสีดำหรือสีแดง นอกจากกรรมวิธี การ เขียนที่แตกตDางกันแล-ว กรรมวิธี ในการทำพื้นหรือ เตรียมพื้นก็ยังแตกตDางกันอีก กลDาวคือในการ เขียน ลายรดน้ำ ไมDวDาจะเขียนบนพื้นหรือวัสดุชนิดใดก็ตาม พื้น หรือวัสดุนั้นจะต-องทาด-วยยางรัก ๒ ถึง ๓ ครั้ง เสียกDอน จึงจะลง มือเขียนด-วยน้ำยาหรดาลสDวน ที่วDาจะงดงาม หรือมีคุณคDามากน-อยเพียงใดนั้นอยูDที่แบบ ลวดลายที่ถูกต-องสมบูรณ0 มีความ ประสานกลมกลืนกัน อันเป_นลักษณะพิเศษโดยเฉพาะของศิลปะไทย องค0ประกอบของภาพโดยทั่วไป ความหรูหรา ตลอดจนความสวยงามของลวดลายจะอยูDที่ภาพแสดงความ เป_นอยูDของสัตว0 ปะปนอยูDทั่วไปในระหวDางพืชพันธุ0ไม- ภาพสัตว0เล็กๆ ซึ่งมักเขียนให-มีลักษณะเป_นจริงตาม ธรรมชาติมากกวDาภาพสัตว0ใหญD สิ่งที่สำคัญอยูDที่ชีวิตของ สัตว0แตDละตัว จะต-องให-ความรู-สึกเป_นจริงตาม สภาพของสัตว0เมืองร-อน อันมีชีวิตเกี่ยวข-องอยูDกับพันธุ0พฤกษชาติ ตDางๆ ที่มีอยูDทั่วไป ชDางผู-เขียน หรือ ศิลป}นจะต-องมีความรู-ความเข-าใจอยDางดี จึงจะสามารถถDายทอดลักษณะ พิเศษโดยเฉพาะของสัตว0นั้นๆ ออกมาได-โดยให-ความรู-สึกที่เป_นธรรมชาติจริงๆ นอก จากจะมีความประสานกลมกลืนกันเป_นอยDางดีแล-ว ยังจะต-องมีความถDวงกันอยDางพอเหมาะพอดี ของน้ำหนักอันเกิดจากความอDอน และแกDภายในภาพนั้นๆ ด-วยน้ำหนักอDอนแกDดังกลDาวเกิดจากสีดำของรัก และ ความสวDางของทองคำเปลว ถ-าฝgายหนึ่งฝgายใดมีมาก จนขDมอีกฝgายหนึ่ง ก็จะเกิดความขัดแย-งไมDประสานกันขึ้น ทำให-ความสวยงามของภาพลดน-อยลงลักษณะ พิเศษที่สำคัญอีกอยDางหนึ่ง ซึ่งถือเป_นหัวใจของการสร-างงานประเภทลายรดน้ำที่ขาดเสีย มิได-ก็คือ ตัวชDาง หรือศิลป}นจะต-องทำงานด-วยใจที่รัก มีความสามารถทำงานด-วยความประณีต บรรจงละเอียดรอบ คอบ ประกอบกับมีทักษะในด-านฝIมือเป_นสำคัญ รวมทั้งต-องมีความรู-ในเรื่องที่เกี่ยวกับลวดลายตลอดจนแมDบท
๒๐ ตDางๆ ของลายไทยเป_นอยDางดี ซึ่งสิ่งตDางๆ ดังที่ได-กลDาวมานี้ คือ องค0ประกอบสำคัญที่ทำให-ชDางหรือศิลป}น สามารถปฏิบัติงานได-อยDางได-ผล และมีประสิทธิภาพ รูปภาพที่ ๒.๑๐ ลายรดน้ำ ที่มา : https://research.pbru.ac.th/news/148/สกุลชDางเพชรบุรีงานลงรักป}ดทองประดับกระจก รูปภาพที่ ๒.๑๑ ลายรดน้ำงานลงรักป}ดทองประดับกระจก ที่มา : https://research.pbru.ac.th/news/148/สกุลชDางเพชรบุรี
๒๑ งานลงรักป}ดทอง เริ่มสมัยทวาราวดีพบวDามีการเอาทองมาทำเครื่องทรง เครื่องประดับซึ่งพบ หลักฐานที่ถ้ำเขางู จังหวัดเพชรบุรีเป_นพระพุทธรูปสมัยทวาราวดี จะเห็นรอยป}ดทองที่พระองค0และที่ฐาน ชุกชี สDวนสมัยสุโขทัยนั้นมีหลักฐานมีการป}ดทองบนลวดลายสลักไม- ซึ่งมีอยูDที่ เจดีย0 พระพุทธรูป ซุ-มพระ ปรางค0 งานป}ดทองและงานประดับกระจก สังกัดอยูDในสDวนของงานชDางสิบหมูD กรมศิลปากร งานป}ดทอง เป_นที่มีความสำคัญอยDางยิ่ง จัดเป_นชDางศิลป5ประเภทหนึ่งซึ่งรวมอยูDในหมูDชDางรัก ประกอบด-วย ชDางลงรัก ชDางป}ดทอง ชDางประดับกระจก และชDางมุก โดยได-รับอิทธิพลมาจากและแบบอยDางมาจากประเทศอินเดีย ซึ่งนิยมประดับกระจกสีชิ้นเล็กๆ ลงบนเสื้อผ-าอาภรณ0 หลักฐานที่เดDนชัด คือสมัยอยุธยานิยมประดับ กระจกเป_นของสวยงามประกอบงานที่ประณีตศิลป5ตDางๆและ สืบเนื่องมาถึงป)จจุบันงานลงลักป}ดทอง ประดับกระจก งานลงลักประดับกระจก เป_นงานที่ต-องทำตามหลังหรือเป_นงานประกอบขั้นสุดท-ายตDอ จากงาน ป)*น งานแกะ สลัก หรือตกแตDงสDวนประกอบของสถาป)ตยกรรมของไทย เนื่องจากกระจกเป_นวัสดุ ทนแดดทนฝน เป_นสDวนสำคัญในการตกแตDงประดับประดาเพื่อเพิ่มความสวยงามให-ชิ้นงานดูสดสวย ด-วย สีสันของลวดลายของกระจกที่ชDางได-ประจงตกแตDงขึ้น ซึ่งต-องใช-เวลาฝ¶กฝนให-เกิดความชำนาญ ผนวกกับ ความคิดสร-างสรรค0ที่สามารถออกแบบลวดลายให-ประสานสัมพันธ0ซึ่งเกิด จากความงามของสีผิวกระจก เอง และประกายแสงที่เปลDงออกมาคล-ายอัญมณี เมื่อได-รับแสงสวDางสDองกระทบ เชDน ชDอฟWา ใบระกา คูหา หางหงส0 หน-าบัน ฐานพระ ธรรมาสน0 เพื่อความสวยงามประการหนึ่งและอีกประการหนึ่ง เพื่อเป_นการ รักษาเนื้อไม- โดยคุณสมบัติของยางรักที่ชDางจะต-องลงรักถึงสามครั้งกDอนที่จะป}ดทอง และประดับกระจก ในอดีตการป}ดทองรDวมกับการประดับประจก เรียกวDา ป}ดทองลDองกระจก ซึ่งเป_นการพัฒนางาน ศิลปกรรม ซึ่งเดิมมีคำวDา ลDองชาด คือ ลงชาด หมายถึง การทาชาดลงระหวDางสิ่งที่ทาทองแล-ว และคำวDา ป}ดทองลDองชาด คือ ศิลปกรรมที่นำทองมาป}ดที่ลาย ซึ่งพื้นทาด-วยชาด ดังนั้น ป}ดทองลDองกระจก คือ ป}ด กระจกที่ปูนหรือไม-สDวนลDองป}ดทองแทนการทาชาด งานประดับกระจกในจังหวัดเพชรบุรีสามารถเห็นไดทั่วไป โดยเฉพาะฐานพระประธานในอุโบสถบางวัด เชDน พระวิหารหลวงวัดมหาธาตุวรวิหาร ฐานพระ ประธานในอุโบสถวัดใหญDสุวรรณารามวรวิหาร หรือตามหน-าบันอุโบสถ ชDอฟWา ใบระกา ธรรมาสน0 คัน ทวย และฐานชุกชีพระพุทธรูป เป_นต-น ข-อสังเกต การประดับกระจกในที่สูง เชDน ชDอฟWา ใบระกา หางหงส0 มักไมDต-องคำนึงถึงความประณีตมากนัก เพียงแตDประดับให-เรียบร-อยเต็มพื้นที่ เพราะเมื่อติดตั้งในที่สูงจะ มองเป_นเนื้อเดียวกันไมDเห็นรอยตDอเชื่อม หรือรายละเอียดเล็ก ๆ น-อย ๆ แตDถ-าเป_นงานที่อยูDในระดับ สายตา ชDางจะต-องใช-ความประณีตในการประดับกระจกเป_นอยDางมาก งานแทงหยวก การแทงหยวก เป_นวิชาความรู-ที่ถDายทอดกันมาตั้งแตDอดีต โดยใช-วัสดุที่หางDายคือต-นกล-วย มา สร-างงานฝIมือซึ่งมักใช-ในงาน ตกแตDงประดับประดา เมรุเผาศพ งานบวช งานกฐิน และงาน ตกแตDงอื่นๆ สืบทอดกันมาหลายร-อยปI กระบวนการแทงหยวกนั้น ต-องเริ่มจากการไหว-ครู เพื่อรำลึกถึงครูอาจารย0มี ธูป ๓ ดอก เทียนขี้ผึ้ง ๑ เลDม ดอกไม- ๓ สี สุรา ๑ ขวด ผ-าขาวม-า ๑ ผืน เงินคDาครู ๑๔๒ บาท อุปกรณ0 ประกอบด-วย มีดสำหรับแทงหยวก โดยการตีดิบ ไมDต-องเอาไปเผาไฟ ตอกใช-สำหรับ ประกอบเข-าเป_นสDวนตDางๆ วัสดุ ที่ใช- คือ ต-นกล-วยตานี เพราะไมDแตกงDาย ป)จจุบันต-นกล-วยตานียาก และ
๒๒ มีขนาดไมDเหมาะสมสำหรับใช-งาน จึงนิยมใช-ต-นกล-วยน้ำว-าแทน โดยต-องเป_นต-นกล-วยน้ำว-าสาคือต-นกล-วย ที่ยังไมDมีเครือ หรือยังไมDออกหวีกล-วย ต-นกล-วยจะอDอนแทงลวดลายได-งDาย กระดาษสี . ใช-สำหรับรองรับลวดลายต-นกล-วยให-ปรากฏชัดเจน รูปภาพที่ ๒.๑๒ งานแทงหยวก ที่มา : https://research.pbru.ac.th/news/148/สกุลชDางเพชรบุรี ขั้นตอนการแทงหยวกและประกอบเข-าเป_นลายชุด นั้น มี ๓ ขั้นตอนใหญD ๆ คือขั้นเตรียมหยวก กล-วย ขั้นแทงลวดลายลงบนหยวก และขั้นประกอบเป_นลายชุด ซึ่งแตDละขั้นตอนนั้น มีคุณคDาสูงด-าน ศิลปะ จิตใจ ประเพณี และวัฒนธรรมอันดีงามของท-องถิ่น การแทงหยวก เป_นภูมิป)ญญาที่นับวันจะเลือน หายไปจากสังคมไทย จึงควรได-รับการอนุรักษ0 สืบสาน เผยแพรD ให-คงอยูDคูDสังคมไทยตลอดไป ใน ป)จจุบัน คำวDา “ร-านม-า” จะไมDคDอยได-ยินบDอยนักหรือบางคนอาจจะไมDเคยได-ยินเลยก็วDาไดหรือ อาจจะได-ยินแล-วก็ตีความตามรูปคำไปเลยวDาเป_นที่ม-าอยูDอาศัยหรือ ที่เลี้ยงม-า ขายม-า จึงขอนำเสนอ เรื่องร-านม-า เเละการสลักหยวกกล-วย (เเทงหยวก) การสลักหยวกหรือ การแทงหยวก เป_นงานฝIมือชDาง ประเภทหนึ่งที่อยูDในชDาง สิบหมูD ประเภทชDางสลักของอDอน ย-อนหลังไปประมาณ ๒๐-๓๐ ปI ขึ้นไป มี ประเพณีที่เกี่ยวกับการแทงหยวกกล-วยอยูD ๒ อยDาง คือ การโกนจุกเเละการเผาศพ (โดยเฉพาะศพผู-ที่มี ฐานะปานกลาง) งานโกนจุกหรือประเพณีการโกนจุก จะมีการจำลองเขาพระสุเมรุ ตามความเชื่อ เเล-วตกเเตDงภูเขาด-วยรูปสัตว0ตDาง ๆ สDวนภูเขาพระสุเมรุจะตั้งอยูDตรงกลางร-านม-า ซึ่งทำโครงสร-างด-วยไมเเล-วหุ-มด-วยหยวกกล-วยเเกะสลักเป_นลวดลายตDางๆ ประเพณีการเผาศพก็เชDนกันจะทำ ร-านม-า ซึ่งทำ โครงสร-างด-วยไม-แล-วประดับด-วยหยวกกล-วยแกะสลักอยDางงดงาม การสลักหยวกกล-วยนั้นผู-ที่เป_นชDาง จะต-องได-รับการฝ¶กหัดจนเกิดความชำนาญพอ สมควร เพราะการสลักหยวกกล-วยนั้นชDางจะไมDวาด ลวดลายลงไปกDอนจับมีดได-ก็ ลงมือสลักกันเลยทีเดียว จึงเรียกตามการทำงานนี้วDา “การแทงหยวก” ประกอบกับมีดที่ใช-มีปลายเเหลม เมื่อพิจารณาดูเเล-วก็เหมาะสมที่จะเรียกวDา “แทงหยวก”
๒๓ การแทงหยวกกล/วย หยวก คือ ลำต-นกล-วยที่ลอกออกมาเป_นกาบหรือแกนอDอนของลำต-นกล-วย มีสีขาว งานเเทง หยวกมักใช-หยวกหรือกาบกล-วยตานี เพราะมีสีขาวดีและไมDสู-ที่ จะเปลี่ยนสีเร็วนักงานแทง หยวก คือ การ นำเอากาบกล-วยมาทำให-เป_นลวดลายตDางๆโดยวิธีแทงด-วยมีดเเทงหยวกใช-สำหรับ การประดับตกเเตDงที่ เป_นงานชั่วคราว ตัวอยDางเชDน การประดับเบญจารดน้ำ ประดับร-านม-าเผาศพ ประดับจิตรการธารการ เเกะสลัก หยวกกล-วยนั้นจะทำใน พิธีโกนจุกงานศพ ในวรรณคดียังปรากฏถึงความสำคัญของการแกะสลักหยวกกล-วย ที่ปรากฎในวรรณคดี ขุนช-าง ขุนแผน เมื่อพระไวยแล-วกลDาวถึงการทำพี้วDา ให-ขุดศพนางวันทองขึ้นมา แล-วกลDาวถึงการทำพิธีวDาสถานที่ วางหีบศพนั้นตกแตDงอยDางสวยงามเเละวิจิตร พิสดารเป_นรูปภูเขา มีน้ำตกมีสัตว0ตDางๆ มีกุฏิพระฤษี มี เทวดา เชDน รามสูร เมขลา ที่ตั้งศพที่เป_นภูเขานี้เห็นจะเป_นประเพณีไทยที่เกDาเเกD ที่ทำเชDนนั้นก็คงหมายถึง วDาเขา พระสุเมรุคงเป_นที่เทวดาอยูDตรงกับสวรรค0 ผู-ตายนั้นถือวDาจะต-องไปสวรรค0 เชDน พระเจ-าแผDนดิน ตาย เรียกวDา “สวรรคต” จึงนิยมทำศพให-เป_นภูเขา พระสุเมรุหรือเมรุคือทำที่ตั้งเป_นภูเขาทั้งสิ้น ตDอมาคง จะเปลี่ยนแปลงไป เชDน งานหลวงเล็กทำเป_นภูเขา เปลี่ยนทำเป_นเครื่องไม-เพราะอาจทำให-สวยงามให-เป_น ชั้นลดหลั่นลงมาเป_น เหลี่ยมจะหักมุมยDอให-วิจิตรพิสดารอยDางใดก็ได- เเตDเเม-จะเอาภูเขาพระสุเมรุ จริง ๆ ออกไปก็ยังคงเรียกเมรุตามที่เคยเรียกมา เมรุ จึงกลายเป_นที่ตั้งศพไป ขั้นตอนการแทงหยวกกล/วย วิธีการแทงหยวก/การฉลุลาย หยวกเป_นวัสดุที่อDอน ชำรุดเสียหายงDาย การแทงหยวกจเป_นงานที่ ต-องอาศัยความชำนาญ มีดที่ใช-เป_นเครื่องมือในการแทงหยวก เป_น เครื่องมือที่มีความคม ดังนั้นหากผู- แทงไมDมีความชำนาญจะทำให-ลวดลายขาดออกจากกันสิ่งที่ควรคำนึง ถึงในการแทงหยวก คือ วิธีการจับ มีดจะต-องให-ตั้งฉากกับหน-าตัดของหยวก จะทำให-รอยตัดตั้งฉากสวยงาม งานแกะสลักไม/ รูปภาพที่ ๒.๑๓ งานแกะสลักไมที่มา : https://research.pbru.ac.th/news/148/สกุลชDางเพชรบุรี
๒๔ งานแกะสลักไม-ถือวDาเป_นงานศิลปกรรมที่เกDาแกDประเภทหนึ่ง สำหรับการแกะสลักไม-ในประเทศ ไทยนั้นแตDเดิมสDวนมากจะเป_นเรื่องเกี่ยวกับศาสนาทั้งสิ้นได-แกDงานแกะสลักไม-ประกอบโบสถ0 วิหาร ศาลา วัด หอพระไตรป}ฎก ตู-พระไตรป}ฎก พระเจดีย0 ฯลฯ ซึ่งมีการสรรค0สร-างอยDางสวยงามและปราณีตบรรจง ปรากฏอยูDทุกยุคทุกสมัย ในภูมิภาคตDางๆของประเทศไทยมีชDางแกะสลักที่มีฝIมือได-สร-าง สรรค0ผลงานขึ้น มาเป_นจำนวนมาก ชDางแกะสลักไม- สามารถสืบทอด ศิลปวัฒนธรรม ที่สืบทอดมาจากบรรพบุรุษ และภูมิ ป)ญญาท-องถิ่น ของแตDละชุมชนลงบนแผDนไม- อาทิ เชDน ศิลปะไม-แกะสลักของล-านนา เป_นงานศิลปที่ เกDาแกD มีเอกลักษณ0และมีคุณคDา ควรแกDการภาคภูมิใจสำหรับชาวล-านนาเอง งานแกะสลักไม- จึงกลายเป_น สDวนหนึ่งของ วัฒนธรรมล-านนาที่สะท-อนให-เห็นถึงความเชื่อ คDานิยม ประเพณี การทำมาหากิน ตลอดจน วิถีชีวิตของชาวล-านนา ที่ผูกพันอยูDกับธรรมชาติ ทุDงนา ปgาไม- ซึ่งจะพบเห็นกันได-ทั่วไปในป)จจุบันใน สถานที่สำคัญทางศาสนา บ-านเรือนที่อยูDอาศัยหรือเครื่องใช-สอยในชีวิตประจำวัน ตลอดจน การอนุรักษ0 สืบสาน ถDายทอด ชDางไทยสิบหมูD เป_นวัฒนธรรมทางด-าน ศิลปะแขนงหนึ่งในกระบวนชDางไทยได-จำแนก แยกแยะงานชDางได-มากมาย ประเภทการแกะสลักไม/ ๑. การแกะสลักภาพลายเส-นเป_นการเซาะรDองตามลวดลายของเส-นให-มีความหนักเบาเทDากัน ตลอดทั้งแผDน ๒. การแกะสลักภาพนูนต่ำเป_นการแกะสลักภาพให-นูนขึ้นสูงจากพื้นแผDนของไม-เพียงเล็กน-อยไมD แบนราบเหมือนภาพลายเส-น ๓. การแกะสลักภาพนูนสูงเป_นการแกะสลักภาพให-ลอยสูงขึ้นมาเกือบสมบูรณ0เต็มตัวความ ละเอียดของภาพมีมากกวDาภาพนูนต่ำ ๔. การแกะสลักภาพลอยตัวเป_นการแกะสลักไม-ให-มีลักษณะเป_น 3 มิติ มองเห็นได-รอบด-าน ขั้นตอนและวิธีการแกะสลักไม/ ๑. กำหนดรูปแบบและลวดลาย ออกแบบหรือกำหนดรูปแบบและลวดลายนับเป_นขั้นตอนแรกที่ สำคัญในการออกแบบสำหรับงานแกะสลักต-องรู-จักหลักในการออกแบบ และต-องรู-จักลักษณะของไม-ที่จะ นำมาใช-แกะสลัก เชDน ทางไม-หรือเสี้ยนไม-ที่สวนกลับไปกลับมา สิ่งเหลDานี้ชDางแกะสลักจะต-องศึกษาหา ความรู-และแบบงานแกะสลักต-องเป_นแบบ ที่เทDาจริง ๒. การถDายแบบลวดลายลงบนพื้นไม- นำแบบที่ออกแบบไว-มาผนึกลงบนไม- หรือนำมาตอกสลัก กระดาษแข็งต-นแบบให-โปรDง เอาลวดลายไว-และนำมาวางทาบบนพื้นหน-าไม-ที่ทาด-วยน้ำกาว หรือน้ำแปWง เปIยกไว-แล-วทำการตบด-วยลูกประคบดินสอพองหรือฝุgนขาวให-ทั่ว แล-วนำกระดาษต-นแบบออก จะปรากฏ ลวดลายที่พื้นผิวหน-าไม๓. การโกลนหุDนขึ้นรูปคือการตัดทอนเนื้อไม-ด-วยเครื่องมือชDางไม-บ-างเครื่องมือชDางแกะสลักบ-าง แล-วแกะเนื้อไม-เอาสDวนที่ไมDต-องการออกให-ไม-นั้นมีลักษณะรูปรDางที่ใกล- เคียงกับแบบเพื่อให-เกิดรูปทรง
๒๕ ตามต-องการ มีความชัดเจนตามลำดับเพื่อจะนำไปแกะสลักลวดลายในขั้นตDอไป การโกลนภาพ เชDนการ แกะภาพลอยตัว เชDน หัวนาคมงกุฎ หรือแกะครุฑและภาพสัตว0ตDาง ๆ ชDางจะต-องโกลนหุDนให-ใกล-เคียงกับ ตัวภาพ ๔. การแกะสลักลวดลาย คือการใช-สิ่วที่มีความคม มีขนาดและหน-าของสิ่วตDาง ๆ เชDน สิ่วหน-า ตรง หน-าโค-ง และฆ-อนไม- เป_นเครื่องมือในการแกะสลัก เพื่อทำให-เกิดลวดลายซึ่งต-องใช-ฆ-อนไม-ในการ ตอกและใช-สิ่วทำการขุด การปาดและการแกะลวดลายทำให-เกิดความงามตามรูปแบบที่ต-องการ การขุดพื้น คือการตอกสิ่วเดินเส-น โดยใช-สิ่วที่พอดีกับเส-นรอบนอกของตัวลาย เพื่อเป_นการคัด โคมของลวดลายสDวนใหญDทั้งหมดกDอนโดยใช-ฆ-อนตอก เวลาตอกก็ควบคุมน้ำหนักให-เหมาะสม สม่ำเสมอ เพื่อคมสิ่วจะได-จมลึกในระยะที่เทDากันแล-วจึงทำการใช-สิ่วหน-าตรง ขุดพื้นที่ไมDใชDตัวลายออกให-หมด เสียกDอน ขุดชั้นแรกขุดตื้น ๆ กDอน ถ-าพื้นยังไมDลึกพอก็ตอกซ้ำอีกแล-วจึงขุดตDอไปเพื่อให-ได-ชDองไฟที่โปรDงถ-า ต-องการนำลวดลายแกะสลักนั้นไปประดับในที่สูงก็ต-องขุดพื้นให-ลึกพอประมาณ เพราะมองไกล ๆ จะไดเห็น การแกะยกขึ้น หลังจากที่ทำการขุดพื้นแล-วก็แกะยกชั้น จัดตัวลายที่ซ-อนชั้นกันเพื่อให-เห็นโคมลาย ชัดเจน ซึ่งก-าวกDายกันในเชิงของการผูกลายเพื่อปรับระดับความสูงต่ำของแตDละชั้นมี ระยะ 1 – 2 – 3 การแกะแรลาย เริ่มจากการตอกสิ่วเดินเส-นภายในสDวนละเอียดของลวดลายแล-ว ก็จะใช-สิ่วเล็บมือทำการ ปาดแกะแรลายเก็บแตDงสDวนละเอียด ข-อสังเกตในการปาดแรตัวลาย เวลาปาด หรือแกะแรตัวลาย ชDางจำเป_นต-องดูทางของเนื้อไม-หรือ เสี้ยนเมื่อเวลาใช-สิ่วก็ต-องปาดไปตาม ทางของเนื้อไม- คือไมDย-อนเสี้ยนไม-หรือสวนทางเดินของเนื้อไมเพราะจะทำให-ไม-นั้นหลุดและบิ่นได-งDาย การปาดแตDงแรลาย คือการตั้งสิ่วเพลDเอียงข-างหนึ่ง ฉากข-างหนึ่ง แล-ว ปาดเนื้อไม-ออกจะเกิดความสูงต่ำไมDเสมอกัน เพื่อทำให-เกิดแสงเงาในตัวลายและมองเห็นให-ชัดเจน ตามรูปแบบที่ต-องการ การปาดลายสามารถทำได/ ๓ วิธี คือ ๑. ปาดแบบช-อนลาย ๒. ปาดแบบพนมเส-น คือพนมเส-นตรงกลาง ๓. ปาดแบบลบหลังลาย (ลบเม็ดแตง) เครื่องมือที่ใช/ในการแกะสลัก ไม-ที่นิยมนำมาใช-ในงานแกะสลัก ได-แกD ไม-สัก เป_นไม-ที่ไมDแข็งเกินไป มีลายไม-สวยงาม สามารถ แกะลายตDางๆได-งDาย หดตัวน-อย ทนนานตDอสภาพดินฟWาอากาศและปลอดภัยจากปลวก มอดและแมลง ไมที่นิยมรองลงมาคือ ไม-โมก ไม-สน ที่สำคัญคือ ไม-ที่นำมาทำการแกะสลักจะ ต-องไมDมีตำหนิ เพราะจะทำใหงานชิ้นนั้นขาดความสวยงาม ค-อนไม- เป_นค-อนที่มีลักษณะคล-ายตะลุมพุกเล็กๆ ทำจากไม-เนื้อแข็งเชDน ไม-แดง ไม-ชิงชัน ๑. ค-อนไม-จะเบา และไมDกินแรงเวลาใช-งานและชDวยรักษาด-ามสิ่วให-ใช-งานได-นานอีกด-วย
๒๖ ๒. สิ่ว เป_นเครื่องมือที่สำคัญที่สุดในการแกะสลักมีหลายชนิดได-แกD สิ่วขุด สิ่วฉาก สิ่วขมวด สิ่วเล็บ มือ สิ่วทำ จากเหล็กกล-าที่แข็งและเหนียว ที่สำคัญคือจะต-องลับให-คมอยูDเสมอ ๓. มีด เป_นมีดเล็กๆ ปลายแหลม ใช-แกะลายเล็กๆ หรือแกะรDอง ๔. เลื่อย ใช-ในการเลื่อยไม-สDวนที่ไมDต-องการออกไป เพื่อขึ้นรูปหรือขึ้นโครงของงาน ๕. บุ-งหรือตะไบ ใช-ถูตกแตDงชิ้นงานในขั้นตอนหลังจากแกะสลักแล-ว ๖. กระดาษทราย ใช-ขัดตกแตDงชิ้นงานหลังจากแกะสลักแล-ว ๗. กบไสไม- ใช-ไสไม-ให-เรียบกDอนลงมือแกะหรือตกแตDงอื่นๆภายหลัง ๘. สวDาน ใช-เจาะรูไม-เพื่อแกะหรือฉลุไม๙. แทDนยึดหรือปากากาจับไม- ใช-ยึดจับไม๑๐. เครื่องมือประกอบอื่นๆ ได-แกD ไม-บรรทัด ดินสอ กระดาษลอกลาย กระดาษแข็งทำแบบ ๑๑. วัสดุตกแตDง ได-แกD ดินสอพอง แลกเกอร0 แชลแลก น้ำมันลินสีด ทินเนอร0 หรือสีทาไมรูปภาพที* ๒.๑๔ งานแกะปูนปั|น ภาพถ่าย โดยช่างภาพสมัครเล่นอิสระ คุณเกรียงไกร รักมิตร งานปูนปdeน นับเป_นงานชDางสาขาหนึ่งของเพชรบุรีที่สืบทอดตDอกันมานาน เป_นศิลปะอยDางหนึ่งที่ นิยมกันมาแตDโบราณ มีทั้งงานป)*นองค0พระพุทธรูปและป)*นประดับตกแตDงอาคารสิ่งกDอสร-างทาง สถาป)ตยกรรมหน-าบัน อุโบสถ วิหาร ฐานพระพุทธรูป ฐานเจดีย0 ลายที่ป)*นมักเป_นลายไทยที่มีความวิจิตร พิสดารผสมผสานกันอยูDกันรูปป)*นพุทธ ประวัติ ประกอบด-วย เทพ เทวดา สัตว0หิมพานต0 และสัตว0ใน วรรณคดี ใน อดีตการป)*นจะใช-ปูนซึ่งทำมาจากเปลือกหอยเผาไฟที่นำไปตำจนละเอียดผสมกับน้ำ อ-อย กระดา หนังหรือเขาสัตว0เผาไฟ แล-วนำไปตำรวมกัน ทำให-ได-ปูนที่มีความเหนียวสามารถป)*นเป_นรูปตDางๆ ได-งDาย และเมื่อแห-งแล-ว จะแข็งตัวและทนแดด ทนฝนได-ดี เรียกวDา ปูนเพชร ป)จจุบัน ชDางป)*นจะใช-ปูนขาว สำหรับป)*น ที่มีขายในท-องตลาดไปตำรวมกับกระดา กาวหนังสัตว0 ทรายละเอียดและน้ำเพื่อให-ได-ปูนที่มี ความเหนียวพอดีเหมาะสำหรับงานป)*น งาน ปูนป)*นตามรูปแบบของจังหวัดเพชรบุรี นิยมทำรDวมกับงานลง รักป}ดทองและประดับกระจก เมื่อดูแล-วจะแข็งแรง ทนทานไมDหดตัวงDาย แพรวพราวมีลายเดDน ชDวยเสริม
๒๗ ให-งานประกอบปูนป)*นเดDนยิ่งขึ้น เชDน ฐานพระ เป_นต-นงานปูนป)*นที่มีความโดเดDนสวยงามในเมืองเพชรมี หลายแหDง ประดับอยูDตามอาคารและสิ่งปลูกสร-างมีมากตามวัดทั่วไป อาทิ งานปูนป)*นหน-าบันพระวิหาร หลวง พระปรางค0 และงานปูนป)*นโดยทั่วไปของศาลาวัดมหาธาตุวรวิหาร ผลงานของชDางเมืองเพชรหลาย ทDาน เชDนนายพิณ อินฟWาแสง นายทองรDวง เอมโอษฐ นายเฉลิม พึ่งแตง นายสมพล พลายแก-ว หน-าบัน วิหารพระคันธารราฐ วัดพลับพลาชัย ฝIมือของนายพิณอินฟWาแสง หน-าบันและซุ-มประตูอุโบสถวัดปาก คลอง ฝIมือ นายแป¹ว บำรุงพุทธ เป_นต-น สDวนงานปูนป)*นฝIมือชDางสมัยอยุธยามีปรากกอยูDหลายแหDง เชDน วัดไผDล-อม วัดสระบัว วัดเกาะ วัดใหญDสุวรรณารามวรวิหาร วัดบันไดอิฐ เป_นต-น ในการที่จะสร-างงานประติมากรรมปูนป)*นให-ได-ดีนั้นต-องมีความมุDงมั่นขยันพากเพียรในการปฏิบัติ เพราะเมื่อเริ่มปฏิบัติในชDวงแรกจะมีความรู-สึกยาก แตDพอปฏิบัติผDานไปเรื่อยๆจะเริ่มเข-ามือมีทักษะในการ ป)*นขึ้นและสนุกกับการ ป)*น เปรียบเสมือนการฝ¶กขับรถใหมDๆ จะดูสับสนไปหมด เพราะต-องใช-ทุกสDวนของ รDางกายแตDพอผDานไปสักระยะหนึ่งจะเกิดทักษะในการ ปฏิบัติงานขึ้น การป)*นรูปนอกจากจะฝ¶กฝนให-เกิด ความชำนาญแล-วยังสDงผลประโยชน0ทั้งทางรDาง กายและจิตใจ บางคนฝ¶กสมาธิโดยการป)*นรูปเพราะจะทำ ให-สมาธินิ่งขึ้นหรือการนวดปูน การขึ้นรูปปูนเป_นการใช-แรงออกกำลังกายอยDางหนึ่งทำให-สุขภาพแข็งแรง ดีเลือดลมสูบฉีด สิ่งหนึ่งซึ่งสำคัญมากในกระบวนการป)*นนั้นจะต-องวาดเส-น ( Drawing ) ซึ่งเป_นสิ่งที่คูDกับ งานป)*น ประติมากรที่เกDงนั้นจะวาดเส-นดีทุกคนเพราะพื้นฐานสำคัญในการป)*นรูปให-ไดปราณีตศิลปfประเภทงานปูนปdeน ประณีตศิลป5ประเภทตDอไปนี้ เป_นไปในลักษณะงานป)*นโดยอาศัยปูนโขลกปูนตำเป_นวัสดุสำคัญ ป)*นทำลวดลายประดับสำหรับตกแตDงติดกับวัตถุสถานตDาง ๆ เชDนพื้นหน-าบันกรอบซุ-มประตู ซุ-มหน-าตDาง เป_นต-น ประณีตศิลป5ประเภทงานปูนป)*น มิใชDประณีตศิลป5ที่เพิ่งจะมาเกิดมีขึ้นเป_นคราวแรกใน รัชกาลที่ 3 งานปูนป)*นที่จัดเป_นประณีตศิลป5ได-มีอยูDแล-วและทำสืบกันลงมาแตDโบราณ สDวนงานปูนป)*นซึ่งได-ทำขึ้น ระหวDางรัชกาลที่ 3 นั้น มีสาระสำคัญอันเนื่องมาแตDพระราชดำริในพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล-าเจ-าอยูDหัว ที่เป_นการใหมD ๆ ตDางกวDาขนบนิยมของงานปูนป)*น อันเคยถือปฏิบัติกันมาแตDกาลกDอน ซึ่งจะได-อธิบายเรื่อง นี้โดยเฉพาะตDอไปข-างหน-า งานปูนป)*นที่ได-ทำขึ้นสำหรับตกแตDงวัตถุสถานตDาง ๆ เมื่อรัชกาลที่ 3 นั้น สังเกตได-วDาใช-ปูนตำ 2 ชนิดด-วยกันคือปูนผสมน้ำกาวชนิด 1 กับปูนผสมน้ำมันอีกชนิด 1 คุณสมบัติของ ปูนตำทั้ง 2 ชนิดนี้ มีความคงทนเสมอกัน แตD จะตDางกันที่ปูนผสมน้ำมันนั้นมีสิ่งมารDวมผสมทำให-เนื้อปูน ละเอียดกวDาปูน ผสมน้ำกาวปูนตำชนิดนี้จึงมักใช-ป)*นสิ่งที่ต-องการแสดงสDวนละเอียดให-ได-มาก ชัดเจน และ วิจิตรประณีต สDวนปูผสมน้ำกาวเนื้อปูนติดจะหยาบจึงใช-ป)*นแตDของใหญD ๆ ไมDสู-ต-องการแสดงสDวนละเอียด มากนัก งานปูนป)*นที่เป_นการเนื่องด-วยพระราชดำริขึ้นใหมDในรัชกาลนี้ มีสาระสำคัญในด-านความคิดและ รูปแบบซึ่งจะเห็นได-ในงานปูนป)*นตDาง ๆ ตDอไปนี้
๒๘ งานช>างปdeนปูนสด ศิลปะปูนปdeน เป_นเทคนิคการประดับตกแตDง ที่ชDางไทย นิยมนำ มาใช-ในการตกแตDงลวดลายบน งานสถาป)ตยกรรมที่กDอสร-าง ด-วยอิฐ หรือ ศิลาแลง มีปรากฏตั้งแตDสมัยทวารวดี และยังคงเป_นที่ นิยมสืบ ตDอกันมาทุก ยุคสมัย ดังจะพบเห็นได-ตามโบราณสถานโดย ทั่วไป ลวดลายเครื่องสถาป)ตยกรรมที่ทำจาก ปูนป)*น มีทั้งที่เป_นรูป บุคคล รูปสัตว0 ลวดลายพันธุ0พฤกษา เป_นภาพเลDาเรื่องและอื่นๆ อีกมาก มีทั้งที่ทำ เป_นภาพนูนสูง นูนต่ำ หรือทำเป_นประติมากรรมลอย ตัวทั้งนี้ขึ้นอยูDกับคตินิยมและฝIมือชDาง การปdeนปูนแบ>งออกเปmน ๒ วิธีใหญ>ๆ คือการป)*นสด หรือ การป)*นที่ขึ้นรูปด-วยมือโดยตรง และ การอัดปูนลงในแมDพิมพ0เป_นรูปลาย และยังมีการตกแตDงผิวของปูนป)*น เพื่อความสวยงามด-วยวิธีลงรักป}ด ทอง ลงรักประดับกระจก หรือลงสีเขียนระบายด-วยก็ได-ลวด ลายปูนป)*นที่ประดับโบราณสถาน รวมทั้ง เทคนิคในการทำแตDละยุคสมัย จะมีรายละเอียดในรูปแบบ สามารถใช- กำหนดอายุโบราณสถาน ที่มี ลวดลายปูนนั้นๆ ประดับอยูDได- ลายปูนป)*นที่ประดับอยูDตามโบราณสถานโดยทั่วไป มักอยูD ในสภาพชำรุด เพราะภูมิอากาศ ความชื้น และฝนทำให-หักพังและหลุดรDวงได-งDาย ศิลปะปูนป)*นของไทย ที่นิยมป)*นตกแตDง อาคารพุทธสถาน ปราสาทราชวังมาแตDเดิมนี้ มีชื่อเรียกที่บDงบอก ลักษณะตDางๆ กัน ดังนี้ปูนป)*น เรียกตาม ลักษณะการปฏิบัติงาน คือ การนำมาป)*นงานศิลปกรรม ปูนโบราณ เรียกตามการจัดยุคสมัย ปูนตำ เรียกตามลักษณะขบวนการสร-างเนื้อวัสดุสำหรับใช-งาน ปdeนปูนสดปูนสด เรียกตามลักษณะสภาพเนื้อวัสดุที่เป_นอยูDในขณะนำไปใช-ความหมาย ใกล-เคียง กับชื่อขบวนการในการปฏิบัติงานประติมากรรมสากลอยDางหนึ่ง คือ ขบวนการป)*นสดด-วยปูนปลาสเตอร0 ปูนงบน้ำอ/อย ปูนน้ำอ/อย ปูนน้ำมัน ปูนน้ำมันทั่งอิ้ว เรียกตามสDวนผสมที่มีอยูDในเนื้อวัสดุ ปูนไทย ปูนจีน ปูนฝรั่ง เรียกตามวัฒนธรรมที่ได-รับการถDายทอดมาในทางชDาง ปูนเพชร เรียกตามคุณสมบัติที่แข็งแกรDงของเนื้อปูน เนื่องจากเมื่อแห-งและแข็งตัวแล-วจะ แข็งแกรDงมาก ประดุจเพชร ปูนป)*นนี้มีมาแตDโบราณมีอยูDทั่วทุกภาคทุกพื้นที่ของอาณาจักรสยาม เมื่อมี วัฒนธรรมตะวันตก เข-ามาในสมัย รัตนโกสินทร0มีการนำเทคนิค และวัสดุใช-งานแบบใหมDเข-ามา คือ ปูนซีเมนต0 ซึ่งเป_นที่นิยมมาก ขบวนการชDางไทย ของเดิมถูกทอดทิ้งไป แตDด-วยความรักและหวงแหนใน วิชาชDางป)*นปูนสด ของสกุลชDางเมืองเพชรบุรี แหDงจังหวัดเพชรบุรี และอีกหลายแหลDงในภาคอื่นๆ เชDน ชDางป)*นทางภาคเหนือ จึงสามารถอนุรักษ0ไว-ได- ฝIมือชDางป)*นชDางเพชรบุรีเป_นที่ติดตา ต-องใจของผู-คนเป_น พิเศษ จนอาจเข-าใจวDาปูนเพชรแปลวDาปูนของชDางเมืองเพชรบุรีไป ปูนหมัก เรียกตามขบวนการผลิตเนื้อปูนที่ต-องหมักไว-กDอนใช-งานในการที่จะสร-างงาน ประติมากรรมปูนป)*นให-ได-ดีนั้นต-อง มีความมุDงมั่นขยันพากเพียรในการปฏิบัติ เพราะเมื่อเริ่มปฏิบัติใน ชDวงแรกจะมีความรู-สึกยาก แตDพอปฏิบัติผDานไปเรื่อย ๆจะเริ่มเข-ามือมีทักษะในการป)*นขึ้นและสนุกกับการ ป)*น เปรียบเสมือนการฝ¶กขับรถใหมDๆ จะดูสับสนไปหมด เพราะต-องใช-ทุกสDวนของรDางกายแตDพอผDานไปสัก ระยะหนึ่งจะเกิดทักษะในการ ปฏิบัติงานขึ้น การป)*นรูปนอกจากจะฝ¶กฝนให-เกิดความชำนาญแล-วยังสDงผล ประโยชน0ทั้งทางรDาง กายและจิตใจ บางคนฝ¶กสมาธิโดยการป)*นรูปเพราะจะทำให-สมาธินิ่งขึ้นหรือการนวด
๒๙ ปูน การขึ้นรูปปูนเป_นการใช-แรงออกกำลังกายอยDางหนึ่งทำให-สุขภาพแข็งแรงดีเลือด ลมสูบฉีด สิ่งหนึ่งซึ่ง สำคัญมากในกระบวนการป)*นนั้นจะต-องวาดเส-น ( Drawing ) ซึ่งเป_นสิ่งที่คูDกับงานป)*น ประติมากรที่เกDง นั้นจะวาดเส-นดีทุกคนเพราะพื้นฐานสำคัญในการป)*นรูปให-ได-ดี สะท/อนจาก ๓ ครูช>างเมืองเพชร กวDาจะมาเป_นครูชDางชั้นนำของเมืองเพชร ก็คงต-องสั่งสมประสบการณ0กันมาไมDใช-น-อย ซึ่งศิลปะ แตDละแขนงนั้นก็ล-วนแตDมีความวิจิตรประณีต เป_นที่แนDนอนวDาชDางฝIมือแตDละทDานคงต-องสร-างสรรค0ด-วย ความรักและความอดกลั้นเพื่อให-ได-ชิ้นงานอันทรงคุณคDา ครูชDางงานตอกกระดาษ พิทยา ศิลปfศร เลDาวDา ตนได-รู-จักงานตอกกระดาษเมื่อครั้งบวชเรียน เพราะมีพระผู-ใหญDทำงานตอกกระดาษเพื่อประดับเมรุ ประดับโกศ ก็เข-าไปชDวยงาน และเกิดความสนใจจึงศึกษาปฏิบัติจนมีความชำนาญมาจนป)จจุบันนี้“ความ ภาคภูมิใจ เราได-สืบทอดและได-อนุรักษ0งานชิ้นนี้ไมDให-สูญหายจากสกุลชDางของเมืองเพชรไป คนรุDนใหมDก็ ควรจะศึกษางานศิลปะทุกอยDาง ไมDวDาจะเป_นงานแกะสลักไม- ปูนป)*น ตอกกระดาษ และอีกหลายอยDาง ถ-า เด็กรุDนใหมDไมDศึกษาก็จะไมDรู-จักกันเลย”งานตอกกระดาษนั้นถือเป_นศิลปะหนึ่งในชDางสิบหมูD แม-จะดูๆ แล-ว มีวิธีการที่ไมDยุDงยาก แตDเมื่อทดลองทำจริงๆ ก็คงต-องเปลี่ยนความคิดเสียใหมDกันเลย อุปกรณ0สำคัญ นอกจาก กระดาษ ก็มี สิ่ว เครื่องมือที่นำมาตอกให-เป_นลวดลาย อยDางลายไทย, ลายนักษัตร ฯลฯ ซึ่งงาน ตอกกระดาษนั้นนิยมนำไปติดประดับลูกโกศขนาดใหญD นอกจากนี้ยังนำมาใช-ในงานบุญตDางๆ ทั้งงานบวช หรืองานแตDงงานด-วย โดยจะตอกกระดาษที่มีสีสันสดใสแล-วทำเป_นธงราว ประดับประดาเคียงคูDกับพวงมะ โหตร งานหัตถกรรมพื้นบ-านที่นำกระดาษมาพับและตัดเป_นชั้นๆ เมื่อคลี่ออกมาก็จะจะมีลักษณะเป_นพวง ระย-าดูสวยงามอ.พิทยา ยังเลDาตDอวDาป)จจุบันแม-งานตอกกระดาษจะไมDถือวDาได-รับความนิยมแบบเมื่อกDอน แตDทุกภาคสDวนก็ให-ความสนใจตDองานฝIมือประเทศนี้อยูDไมDน-อย มีหนDวยงานราชการ และทั้งสื่อมวลชนเข-า มาสDงเสริมเผยแพรD ซึ่งเขาก็มีการเป}ดสอนงานตอกกระดาษโดยไมDคิดคDาใช-จDายด-วย เพื่อสDงเสริมให-คนรุDน หลังหันมาใสDใจและรDวมกันอนุรักษ0เอาไว-“จะเป_นอาชีพมันก็ยาก ถือวDาเป_นงานเสริมจะดีกวDาครับ เป_น รายได-พิเศษเพราะมันยังไมDเป_นที่นิยมมากมาย เพราะตอนนี้เหมือนกับงานตอกกระดาษยังประคองๆ กัน อยูD ให-คนรู-จัก”ด-าน ธานินทรQ ชื่นใจ ครูชDางลายรดน้ำ แหDงสกุลชDางเมืองเพชร ก็เลDาให-ฟ)งวDาชื่นชอบศิลปะ ลายรดน้ำมาตั้งแตDเด็กๆ จากนั้นก็เข-าศึกษาที่วิทยาลัยเพาะชDาง พอจบมาก็เข-ามาทำงานศิลปะลายรดน้ำ อยDางจริงจัง ซึ่งงานฝIมือประเภทนี้มักพบเห็นตามบานประตูหน-าตDางวัดวาอาราม บานประตูตู-พระไตร ป}ฏกซึ่งกระบวนการผลิตชิ้นงานนั้นถึงแม-วDาจะคDอนข-างซับซ-อน แตDถ-าตั้งใจปฏิบัติกันจริงๆ ก็ไมDได-ยากเกิน ความสามารถเลย เขาเลDาถึงขั้นตอนการทำคราวๆ โดยเริ่มตั้งแตDการทำน้ำยาหรดาลที่ใช-ในสร-างสัน ลวดลายบนชิ้นงานบริเวณพื้นที่ซึ่งไมDต-องการให-ทองติด จากนั้นคDอยๆ เช็ดด-วยยางรักเพื่อให-ทองติด และ นำทองคำเปลวมาป}ดให-ทั่ว สุดท-ายก็ใช-น้ำรดและถูอยDางเบามือเพื่อขจัดสDวนเกินให-หลุดลอกไป ซึ่งตรงนี้ก็ เป_นที่มาของคำวDา ‘ลายรดน้ำ’ นั้นเองอยDางไรก็ตาม ในป)จจุบันก็เริ่มมีคนนำเอาศิลปะลายรดน้ำเขาไป ประดับในบ-านเรือนกันมากขึ้น แนDนอนวDาหากต-องการให-ศิลปะประเภทนี้ดำรงอยูD ก็คงต-องมีการจัดให-เข-า กับยุคสมัย
๓๐ “เพราะวDาเราอยากให-ลายรดน้ำอยูDคูDเมืองไทย ทุกวันนี้ยิ่งทองแพงศิลปะลายรดน้ำก็เริ่มถดถอย ลงไป ตอนนี้ก็เริ่มคิดค-นหาวิธีให-ลายรดน้ำมันอยูDได- อาจทำเป_นธุรกิจเชิงพาณิชย0ถึงจะอยูDได-ตDอไป ไมDงั้น ศิลปะตรงนี้มันก็จะหายไป ตอนนี้คิดวDามันบูมขึ้นนะ เพราะวDาผมไมDได-ทำงานพวกนี้ในวัดอยDางเดียว บ-าน คนก็ทำ คนเขากล-าติดที่บ-านมากขึ้น กล-าที่จะเอาไปไว-ที่บ-านมากขึ้น เมื่อกDอนคนเขาจะคิดวDาภาพลายรด น้ำจะต-องอยูDในวัดไมDใชDอยูDกับบ-าน ผมก็เลยเริ่มทำเป_นเรื่องราวราวจากเขียนเทพ เขียนสวรรค0 ก็ไปเขียน เรื่องราวปIเกิดของเจ-าของบ-าน เพราะเป_นงานชิ้นเดียวในโลก เขาก็เลยอยากติดบ-านเข-ามาขึ้น”จะวDาไป แล-ว ธานินทร0ก็ทำหน-าที่ถDายทอดความรู-เกี่ยวกับงานลายรดน้ำแกDผู-สนใจด-วย เริ่มจากการทำงานชิ้นเล็กๆ เชDน บนหินทับกระดาษ หรือจาน ให-ผู-เรียน อยDางเด็กๆ หรือผู-สนใจ รู-สึกสนุกสนาน และเข-าใจวDางาน ประเภทนี้ยังสามารถนำมาขายเป_นของที่ระลึก และอาจตDอยอดกันได-ตDอไป เขากลDาวถึงความภาคภูมิใจ กับการเป_นหนึ่งในสกุลชDางเมืองเพชร“จริงๆ สกุลชDางเมืองเพชร มันมีมากกวDาชDางสิบหมูD มันเป_นสิบสอง หมูDด-วยซ้ำ แตDเรามีความภูมิใจวDา เดี๋ยวนี้คนรู-จักเพชรบุรีมากขึ้น และสกุลชDางเมืองเพชรได-เป_นศิลป}น แหDงชาติแล-วด-วย ทองรDวง เอมโอษฐ0 (ศิลป}นแหDงชาติ ประจำปI ๒๕๕๔ สาขาทัศนศิลป5) ก็ทำให-พวกเรามี ความภูมิใจ การที่ศิลปะจะอยูDคูDกับเราตDอไปมันทำให-รู-สึกภูมิใจมากที่เกิดเป_นคนเมืองเพชร และจะถDาย ถอดศิลปะตรงนี้ให-อยูDไปยาวนาน”งานสกุลชDางเมืองเพชรที่จะไมDพูดถึงไมDได-เลยก็คือ งานปูนป)*น เพราะ ศิลปกรรมแขนงนี้ได-สร-างชื่อเสียงแกDชาวเมืองเพชรเป_นอยDางมาก โดยเฉพาะฝIมือการบูรณะวัดพระแก-ว และพระบรม มหา ราชวังเมื่อครั้งเกDากDอน ครูชDางปูนป)*น ทองร>วง เอมโอษฐQศิลป}นแหDงชาติ ประจำปI ๒๕๕๔ สาขาทัศนศิลป5 (ประณีตศิลป5-ศิลปะปูนป)*น) เป}ดเผยวDาสนใจในงานปูนป)*นเพราะเห็นจากครูบา อาจารย0เขาทำกัน ก็เลยเข-าไปขอเป_นลูกศิษย0 เขายังกลDาวถึงเอกลักษณ0ของงานปูนป)*นในแบบของเขาวDา มีความเฉพาะตัวทั้งการ ออกแบบลวดลาย วิธีการทำงาน รวมถึงวัสดุที่ยังคงยึดตามยุคโบราณ อาทิ กรรมวิธีการนำหินปูนมาเผา และหมัก ผสมน้ำตาล กาว กระดาษฟาง ฯลฯ ซึ่งสDวนผสมเหลDานี้นอกจากจะมีคุณภาพสูงยังสามารถเก็บ ไว-ได-นาน ซึ่งลวดลายของงานปูนป)*นเมืองเพชรจะไมDนิยมทำให-ซ้ำกัน มีลวดลายที่แตกตDางและหลากหลาย “ผมใสDความคิดเห็นลงไปในงานปูนป)*น เชDน เคยป)*นรูป ม.ร.ว.คึกฤทธิ์ ปราโมช กำลังแบกฐานพระ แสดง ถึงการแบกความดีที่ทDานได-ทำไว-กับแผDนดิน เป_นต-น เมื่องานประเภทนี้ออกสูDสายตาประชาชน ทำให-คน ในวงการอื่นๆ นอกจากวงการชDางและวงการสงฆ0 เชDน คนวงการสื่อ วงการศึกษา รู-จักงานปูนป)*นในฐานะ ที่รับใช-สังคม งานปูนป)*นล-อการเมือง งานปูนป)*นที่แฝงธรรมมะ งานปูนป)*นที่บันทึกประวัติศาสตร0 นี่คือ เนื้อหาที่เราใสDเข-าไปในงานปูนป)*น” ทองรDวงกลDาววDา งานสกุลชDางเมืองเพชร จะมีการถDายถอดจากรุDนสืบ รุDนเป_นธรรมดา หรือใครสนใจก็เข-ามาร่ำเรียนกันได-ไมDมีการหวงวิชา คณิตศิลปf คณิตศิลป5 ก็คือ การผสมผสานกัน ระหวDาง ศาสตร0สองแขนง ได-แกD คณิตศาสตร0 และ ศิลปะ เพื่อให-ผู-เรียนคณิตศาสตร0เพลิดเพลินไปกับการเรียน จึงมีการนำศิลปะที่มีความสวยงามเข-ามา สร-างสรรค0 ให-วิชาคณิตศาสตร0ไมDเครียดจนเกินไป
๓๑ ข/อดี ทำให-เด็กมีความสุขกับการเรียนวิชาคณิตศาสตร0 ใจเย็น และมีสมาธิมากขึ้น โดยประยุกต0ใชความรู-ทางคณิตศาสตร0เรื่องเรขาคณิต วิธีการวัด รูปภาพที่ ๒.๑๕ คณิตศิลปfเส/นด/าย ที่มา: https://drive.google.com/open?id=12Gy46fO-7NxA2qalf6SKY64xYFeM5fGK การสร้างทางเรขาคณิต โปรแกรม The Geometer’s Sketchpad หรือ GSP สําหรับการ เรียนการสอนคณิตศาสตร์ เป็นการบูรณาการสาระที*เกี*ยวข้องกับความรู้คณิตศาสตร์และทักษะด้าน เทคโนโลยีเข้าด้วยกัน โปรแกรม GSP สามารถนํามาใช้สร้างรูปเรขาคณิตต่าง ๆ ได้ เช่น การสร้าง พื|นฐานทางเรขาคณิต การนําเสนอในห้องเรียน เกม การวาดภาพที*ได้สัดส่วนเสมือนจริงและรูป ศิลปะทางเรขาคณิตแบบต่าง ๆ เป็นต้น เมื*อเปิดโปรแกรมโดยการดับเบิ|ลคลิกไอคอน ที*อยู่หน้า Desktop จะปรากฏ ดังภาพ
๓๒ รูปภาพที่ ๒.๑๖ โปรแกรม The Geometer’s Sketchpad หรือ GSP ที่มา : http://elsd.ssru.ac.th/ คลิกที่ปุgม “OK” จะปรากฏ ดังภาพ รูปภาพที่ ๒.๑๗ เมนูตDาง ๆ ในโปรแกรม The Geometer’s Sketchpad หรือ GSP ที่มา : http://elsd.ssru.ac.th/
๓๓
๓๔
๓๕
๓๖
๓๗
๓๘
๓๙
๔๐ รูปภาพที่ ๒.๑๘ การใช-โปรแกรม ที่มา : http://elsd.ssru.ac.th/โปรแกรม The Geometer's Sketchpad หรือโปรแกรมเรขาคณิต พลวัต อื่น ๆ
๔๑ โครงงานคณิตศาสตรQ โครงงานคณิตศาสตรQ หมายถึง กิจกรรมที่เน-นการศึกษา ค-นคว-า หรือการสร-างองค0ความรู-ด-วย ตนเอง หรือรDวมกันคิด ศึกษาค-นคว-าตามความสนใจ ความถนัด และความสามารถ โดยผู-เรียนได-ลงมือ ปฏิบัติด-วยตนเองหรือรDวมกันเป_นกลุDมอยDางอิสระ เพื่อให-บรรลุตามจุดมุDงหมาย โดยใช-ความรู-และทักษะ กระบวนการทางคณิตศาสตร0 อาศัยความรู- หลักการ แนวคิด ทฤษฎีทางคณิตศาสตร0 หรือการนำความรู- ทางคณิตศาสตร0ไปประยุกต0ใช- การเชื่อมโยงกับกลุDมสาระการเรียนรู-อื่น เพื่อนำไปใช-ในชีวิตจริง ซึ่งอาจจะ เป_นการสร-างองค0ความรู-ใหมD สิ่งประดิษฐ0ใหมD หรือวิธีการใหมDก็ได-อีกทั้งยังเป_นการสDงเสริมและกระตุ-นใหผู-เรียนได-พัฒนาทักษะ ให-รู-จักสังเกต รู-จักการตั้งคำถาม รู-จักการตั้งสมมติฐาน รู-จักแสวงหาความรู-ได-ด-วย ตนเอง เพื่อตอบคำถามที่ตนเองอยากรู- รู-จักสรุปคำตอบ เข-าใจกับสิ่งที่ค-นพบรวมถึงสามารถนำเสนอ โครงงานที่ตนเองทำได- การทำโครงงานคณิตศาสตร0สามารถทำการศึกษาเป_นรายบุคคลหรือเป_นกลุDมก็ไดและอาจจะใช-เวลาในการทำโครงงานในเวลาหรือนอกเวลาเรียนก็ได-เชDนกัน จะเริ่มทำโครงงานคณิตศาสตรQอย>างไร โครงงานที่ดีที่สุดจะต-องเกิดจากความสนใจของนักเรียน นักเรียนควรจะเลือกเอง แตDในระยะ เริ่มต-นทำโครงงาน ถ-านักเรียนไมDสามารถเลือกหัวข-อมาทำโครงงานได- แล-วครูจะทำอยDางไร บทบาทซึ่ง สำคัญที่สุดของครูคณิตศาสตร0คือจะต-องกระตุ-นและสร-างแรงบันดาลใจที่จะทำให-นักเรียนต-องการทำ โครงงานนั้น ครูจะต-องมีความคิดที่กว-างขวาง เพื่อจะหาแนวทาง ครูจะต-องเตรียมพร-อมที่จะชDวยนักเรียน เลือกโครงงานในระยะเริ่มต-น ครูจึงต-องมีความรู-และศึกษาวDา จะทำโครงงานอยDางไร โครงงานควรอยูDในความสนใจและความสามารถของนักเรียน โดยอาศัยความรู-หลักการแนวคิด หรือทฤษฎีทางคณิตศาสตร0ไปเชื่อมโยงกับประเด็นที่จะศึกษาและค-นคว-าให-ชัดเจน ลึกซึ้งยิ่งขึ้น ครูควรทำ ตนเป_นผู-แนะแนวทางเทDานั้น ในชDวงเริ่มทำโครงงานครั้งแรกครูอาจจะให-นักเรียนทุกกลุDมทำโครงงานใน รูปแบบเดียวกันโดยชี้แนะให-ทำเค-าโครงของโครงงานซึ่งประกอบด-วย ชื่อของโครงงาน จุดประสงค0 เนื้อหาคณิตศาสตร0ที่เกี่ยวข-อง การดำเนินงาน การสรุปผลงาน การเขียนรายงาน การนำเสนอผลงาน ข-อเสนอแนะ เอกสารอ-างอิง ในระยะเริ่มแรกครูจะดูอยDางใกล-ชิดและดูการพัฒนาของนักเรียนให-คำ ปรึกษาเป_นชDวง ๆ ในระยะเริ่มต-นโครงงานที่ทำควรใช-ระยะเวลาสั้น ๆ เมื่อนักเรียนเข-าใจแล-ว ถ-าจะทำ ตDอไปก็ให-คิดเองโดยอิสระ ให-เลือกเรื่องที่จะทำเองและดำเนินการเองอยDางอิสระ ครูอยูDหDาง ๆ คอย เสนอแนะเมื่อนักเรียนมีข-อสงสัย สิ่งที่ลืมเสียมิได-คือการทำโครงงาน ใช-วิธีการทางวิทยาศาสตร0 ที่จะฝ¶ก ปฏิบัติในข-อสงสัยด-วยการตั้งสมมติฐาน ทดลอง รวบรวมข-อมูล วิเคราะห0ข-อมูล เมื่อทำเสร็จแล-วก็เผยแพรD ตDอไป หลังจากเขียนเค-าโครงของโครงงานเสร็จ แล-วจึงเขียนโครงงานฉบับสมบูรณ0ซึ่งคล-ายกับฉบับเค-า โครงของโครงงาน แตDเพิ่ม ความเป_นมา กDอนเขียนจุดประสงค0และในขั้นการดำเนินงาน ต-องเขียนอยDาง ละเอียด
๔๒ หลักการจัดกิจกรรมโครงงานคณิตศาสตรQ ควรมีลักษณะดังนี้ ๑. เป_นเรื่องเกี่ยวกับคณิตศาสตร0 และเทคโนโลยีที่นำไปใช-ประโยชน0ได๒. เป_นการเสาะแสวงหาความรู-ด-วยตัวเอง เพื่อฝ¶กการคิดเป_น ทำเป_น และแก-ป)ญหาเป_น ด-วยวิธี ทางวิทยาศาสตร0 ๓. ให-เสรีภาพแกDผู-ทำโครงงานในเรื่องที่จะทำ โดยคำนึงถึงเงินทุนที่มีอยูDด-วย โครงงานคณิตศาสตรQอาจทำได/หลายรูปแบบ ดังนี้ ๑. โครงงานคณิตศาสตร0ประเภททดลอง โครงงานนี้เป_นการศึกษาหาคำตอบของป)ญหาโดยการ ออกแบบการทดลอง และดำเนินการทดลองเพื่อตรวจสอบสมมติฐานที่ตั้งไว-ขั้นตอนการทำงานประกอบ ไปด-วยการกำหนดป)ญหา การตั้งสมมติฐาน การออกแบบการทดลอง ซึ่งจะต-องมีการควบคุมตัวแปรตDางๆ การแปลผลและการสรุปผลการทดลอง ๒. โครงงานคณิตศาสตร0ประเภทสำรวจ โครงงานประเภทนี้เป_นการศึกษาและรวบรวมข-อมูล จากสิ่งแวดล-อม ธรรมชาติโดยมีวัตถุประสงค0เพื่อศึกษาหาความรู-จากธรรมชาติ โดยการสำรวจและ รวบรวมข-อมูลตDางๆ นำข-อมูลมาจัดและนำเสนอในรูปแบบตDางๆ ตามความเหมาะสม ๓. โครงงานคณิตศาสตร0ประเภทพัฒนาหรือประดิษฐ0 โครงงานประเภทนี้เป_นการพัฒนาหรือ ประดิษฐ0เครื่องมือ หรืออุปกรณ0ตDาง ๆ โดยการประยุกต0ทฤษฎีหรือหลักการตDาง ๆ ทางคณิตศาสตร0จะ เป_นการปรับปรุงอุปกรณ0เครื่องมือที่มีอยูDแล-วให-มีประสิทธิภาพดีกวDาเดิม หรือเป_นการประดิษฐ0สิ่งใหมDที่ไมD เคยมีมากDอน รวมทั้งเป_นการเสนอ หรือปรับแบบจำลองทางความคิดเพื่อ แก-ป)ญหาป)ญหาหนึ่ง ๔. โครงงานคณิตศาสตร0ประเภทการสร-างทฤษฎีหรือการอธิบาย ประเภทนี้เป_นโครงงานที่ผู-ทำ จะต-องเสนอความคิดใหมDๆ ในการอธิบายเรื่องใดเรื่องหนึ่งอยDางมีเหตุผล มีหลักการทางคณิตศาสตร0หรือ ทฤษฎีสนับสนุน หรือเป_นการอธิบายปรากฏการณ0ในแนวใหมD เสนอในรูปคำอธิบาย สูตร สมการโดยมี ทฤษฎีข-อมูลอื่นสนับสนุน การทำโครงงานประเภทนี้ผู-ทำจะต-องมีพื้นความรู- ทางคณิตศาสตร0เป_นอยDางดี จึงจะสามารถสร-างคำอธิบายหรือทฤษฎีไดขั้นตอนการทำโครงงานคณิตศาสตรQมีดังนี้ ๑. การกำหนดจุดประสงค0กDอนทำโครงงานต-องกำหนดจุดประสงค0กDอนวDาต-องการอะไร ๒. การเลือกหัวข-อหรือป)ญหาที่จะศึกษา ควรให-นักเรียนเป_นผู-คิดและเลือกด-วยตนเอง โดย คำนึงถึง ระดับความรู-อุปกรณ0 งบประมาณ ระยะเวลา อาจารย0ที่ปรึกษา ความปลอดภัย และ เอกสารอ-างอิง ๓. การวางแผนในการทำโครงงาน คือการกำหนดขอบเขตของงาน วDาจะให-กว-างหรือแคบ เพียงใด จำเป_นอยDางยิ่งที่จะต-องเขียนเค-าโครงของงานกDอน เพื่อวางแผนการทำงาน ๓.๑ ชื่อโครงงาน