مركز تلقي القرآن أستاذ نظري
MATAN TUHFAH AL-ATHFAAL
(SYEIKH SULAIMAN BIN HUSSAIN Al-JAMZURI)
Susunan Oleh: UNaz El-Qari Al-Malizi
Biografi Pengarang
• Sulaiman bin Husain bin Muhammad bin Syalabiy al-Jamzuri.
• Masyhur dengan panggilan “al-Afandiy”.
• Dilahirkn pada bulan Rabi’ul Awwal pada tahun 1160H.
• Al-Jamzuri ada nisbah kepada salah satu nama kampung yang bernama “Jamzur” di daera Thanta,
Mesir.
• Bermazhab Syafie dan Ahli Sunnah wal Jamaah.
• Tidak dipastikan tarikh wafat namun sehingga 1208H beliau masih hidup ketika menyelesaikan kitab
al-Fath al-Rahmani dan juga ada pendapat menyatakan beliau masih hidup sehingga tahun 1215H
• Imam Jamzuri adalah ulama abad ke 12 hijriyah.
Guru & Murid Pengarang
1. Syaikh Nuruddin Ali Bin Umar Bin Hamd Bin Umar Bin Naji Bin Fanisy. Terkenal dengan
panggilan Imam Al-Mihiy iaitu nisbah kepada tempat Al-Miyah (sebuah perkampungan diwilayah
Mesir. Beliau merupakan ahli dalam di bidang Tajwid dan Qiraat dan menyebarkan ilmunya di sekitar
Al-Azhar. Nama beliau ada di sebut dalam matan Tuhfatul Athfal. Beliau wafat pada tahun 1204 H.
2. Sayyid Mujahid Al-Ahmadi. Nama penuh beliau Muhammad Abu Nuja, masyhur dengan
panggilan Sayyidi Mujahid. Merupakan ulama’ pada abad ke-12 Hijriyyah. Beliaulah yang memberi
gelaran “al-Afandy” (dalam bahasa Turki menunjukkan keagungan dan ketinggian) kepada Imam
Al-Jamzuri dan dari beliau Imam al-Jamzuri mengambil ilmu tareqat (kesufian).
Komentar Ulamak
Syeikh Nuruddin Ali bin Umar bin Hamad al-Mihi (guru syeikh Sulaiman
al-Jamzuri dalam ilmu tajwid dan Qiraat) berkata:
“ Dia (sulaiman al-Jamzuri) itu merupakan seorang yang soleh (al-Akh
al-Shalih) lagi bertaqwa dan bertuah (al-Muttaqi al-Falih)”.
Karya Penulisan
Antara Kitab Penulisan Beliau:
1. Tuhfatul Athfal Fii Tajwid al-Quran.
2. Fathul Aqfal Fii Syarh Tuhfatul Athfal.
3. Nazm Kanzul Ma’ani Bi Tahrir Hirzul Amani.
4. Al-Fathur Rahmani Bi Syarh Kanzul Ma’ani.
5. Al-Manzhumah Fi Tariqah Imam Warsy Min Usul Wa Farsy.
6. Jami’ al-Musirrah Fi Syawahid al-Syathibiyyah.
Kandungan Perbahasan Tuhfatul Athfal
1. MUQADDIMAH 6. HUKUM PERTEMUAN DUA HURUF
2. HUKUM NUN SUKUN & TANWIN 7. PEMBAHAGIAN MAD
3. HUKUM MIN & NUN BERSABDU 8. HUKUM MAD
4. HUKUM MIM SUKUN 9. PEMBAHAGIAN MAD LAZIM
5. HUKUM LAM “AL” & LAM FE’EL 10. PENUTUP
BAB 1: MUQADDIMAH BAIT
01-05
َد موماً ُسلَيم َما ُن ُه َو اْ م َل مم ُزوريي# َي ُقو ُل ال َّرا يِج َرْم َحةي الم َغ ُفوري 1
2
Berkata seorang yang sentiasa mengharap rahmat al-Ghaffar (Maha Pengampun), seseorang itu bernama Sulaiman al-
Jamzuri. ُُ َم َّم ٍد َوآِيلي َو َم من تَ َل# اْ م َل مم ُد ّيلَِّلي ُم َصليياً لَََع
Segala puji bagi Allah serta solawat ke atas utusanNya, Baginda Muhammad beserta keluarga dan semua yang
mengikutinya.
Pusat Talaqqi UNaz: Melahir Generasi Mahir Al-Quran
SAMB..
يِف النُّو ين َوال َّتنمويي ين َوالم ُم ُدو يد# َو َب مع ُد َه َذا النَّ مظ ُم ليلم ُم يري يد 3
Dan demikian selepas itu. Himpunan gubahan syair ini dipersembahkan untuk al-Murid (penuntut), dalam pembahasan 4
َس َّميم ُت ُه بي ُت مح َفةي املأَ مط َفا يل 5
Nun, Tanwinلd يaاn َمMَكudلمuاd (ىhukذيumه-hِ يuيku يمmال مpeاmخ َنa يnjيمaشnَ gan) من.َع #
Aku namakan ia dengan Tuhfatul Athfal, daripada riwayat syeikh kami al-Mihiy yang memiliki al-Kamal (kesempurnaan
َوا ملأَ مج َر َوالم َق ُبو َل والثَّ َوا َب# َ أَ مر ُجو
ilmu). ال ُّط َّل َب َينم َف َع أن
بيهي
Aku berharap (matan ini) dapat bermanfaat untuk para Tullab (pelajar), serta (amalan ini) mendapat balasan, diterima
dan ganjaran pahala.
Pusat Talaqqi UNaz: Melahir Generasi Mahir Al-Quran
Penjelasan:
HUKUM PERBAHASAN UTAMA
(TUHFATUL ATHFAL)
HUKUM ASAS BACAAN AL-QURAN (IZHAR/ IKHFA’ / IDGHAM & MAD)
NUN SAKINAH & TANWIN NUN & MIM MUDUD (PEMANJANGAN)
LAM TA’RIF & FE’EL TANPA SEBAB SEBAB
BACAAN: IZHAR / IKHFA / IDGHAM HAMZAH SUKUN
HUKUM PERTEMUAN 2 HURUF (TAMATHUL/ TAQARUB/ TAJANUS)
2 4 6
HARAKAT HARAKAT HARAKAT
BAB 2: HUKUM NUN SUKUN & TANWIN BAIT
06-16
أَ مر َب ُع أَ محكاَ ٍم فَ ُخ مذ تَبمييي ين# ليل ُّنو ين إي من ت َ مس ُك من َوليل َّتنمويي ين 6
7
Nun Sukun dan Tanwin itu, padanya ada empat hukum maka ambillah (lihatlah) penjelasanku! 8
َفا ملأَ َّو ُل امل يإ مظ َها ُر َقبم َل أَ مح ُر يف
ليلم َح يق يس ٍت ُرتي َب مت َفلم َت معري يف#
Pertama: Izhar yang didahului oleh huruf-huruf di rongga halkum iaitu 6 huruf yang tersusun maka kenalilah!
ُم مه َم َل َتا ين ُث َّم َغ مْ ٌي َخا ُء#
َه مم ٌز َف َها ٌء ُث َّم َع مْ ٌي َحا ُء
Iaitu Hamzah diikuti Ha’ kemudian ‘Ain dan Ha yang tidak bertitik keduanya, dan seterusnya Ghain dan Kha.
Pusat Talaqqi UNaz: Melahir Generasi Mahir Al-Quran
Penjelasan:
HUKUM NUN SAKINAH & TANWIN
1. IZHAR 2. IDGHAM 3. IQLAB 4. IKHFA’
NUN SAKINAH & TANWIN bertemu ( ء ه ع ح غ خdalam satu atau dua kalimah bagi Nun
Sakinah & satu kalimah bagi Tanwin).
Dikenali “IZHAR HALQI”: Sifat dengung Nun pada kadar Muzharah
Contoh Bacaan Izhar Halqi (Nun Sakin-Dua Kalimah):
يم من َعلَ ٍق إي من ُه َو إي َّل َم من أَ َم َن
َم من َخ َّف مت يم من يغ مسلي مْ َي يم من َحيم ُث
Contoh Bacaan Izhar Halqi (Nun Sakin-Satu Kalimah):
َأ من َع مم َت يمنم َها يَنم َئ مو َن
َوالم ُمنم َخني َق ُة َف َس ُينمغي ُضو َن َوا منَ مر
Contoh Bacaan Izhar Halqi (Tanwin-Dua Kalimah):
َج َّن ٍة َع ي َل ٍة َسلَ ٌم ي َه َع مْ ٍي َءاني َي ٍة
ََ مش ٍء َخلَ َق ُه َع ُف ًّوا َغ ُفو ًرا نَا ًرا َحا يم َي ًة
SAMB..
يِف يَ مر ُملُو َن يعنم َد ُه مم َق مد ثَبَ َت مت# َوالثَّا يِن إي مدَ َغ ٌم ب ي يس َّت ٍة َأتَ مت9
Kedua: Idgham padanya dengan 6 huruf, terhimpun dalam kalimah YARMALUNA menurut tetapan sisi para ulamak Qurra’
فييمهي بي ُغ َّن ٍة بي َينم ُمو ُعلي َما# لَ يك َّن َها قي مس َما ين قي مس ٌم يُ مد َغ َما10
Akan tetapi ia (idgham) dibahagi kepada 2 jenis bacaan, (Jenis Pertama) iaitu dibaca idgham beserta ghunnah (dengung)
dikenali hurufnya daلlaَ mَت himpunan k َّمaُثtaاY َيA منNُدMكUَ . تُ مد َغ مم َف َل بي يكلم َم ٍة َ َكنَا إي َذا َّ
إيل
يصنم َوا ٍن # 11
Terkecuali apabila ia berada dalam satu kalimah, maka ia tidak diidghamkan seperti bacaan pada kalimah DUNYA dan
SHINWA.
Pusat Talaqqi UNaz: Melahir Generasi Mahir Al-Quran
Penjelasan:
HUKUM NUN SAKINAH & TANWIN
1. IZHAR 2. IDGHAM 3. IQLAB 4. IKHFA’
NUN SAKINAH & TANWIN bertemu ي ر م ل و ن
2.1 Idgham Bi Ghunnah: ينمو 2.2 Idgham Bi Ghairi Ghunnah: ر ل
Dikenali “IDGHAM MA’AL GHUNNAH”: Sifat dengung Nun pada kadar Mudghamah
TERHALANG IDGHAM APABILA BERADA DALAM SATU KALIMAH
Contoh Bacaan Idgham Bi Ghunnah (Nun
Sakinah):
(Berlaku pertemuan pada keadaan dua kalimah sahaja) َمن َيم َش
يمن َو َرائي يه مم
إين َّن َف َع يت يمن َّما ٍء
Contoh Bacaan Idgham Bi Ghunnah (Tanwin):
(َخْم ٌي َو َأبم َقBerlaku pertemuan pada keadaan dua kalimah sahaja) ُو ُجو ٌه يَ مو يمئي ٍذ
يع َظا ًما َّّني َر ًة َن مف ٌس َّما
KAEDAH BACAAN KAMIL & NAQIS
Sempurna : Sebutan huruf pertama (pada makhraj dan sifatnya) dilenyapkan sepenuhnya pada huruf kedua.
Dizahirkan pada tulisan dan bacaan dengan tasydid yang sempurna.
Tidak Sempurna : Sebutan huruf pertama tidak dilenyapkan sepenuhnya (kekal sifatnya) pada huruf kedua. Tiada
dizahirkan pada tulisan melainkan pada bacaan dengan tasydid yang tidak sempurna.
ُو ُجوهٌ يَ مو يمئي ٍذ َخْم ٌي َو َأ مب َقIDGHAM NAQIS BI GHUNNAH
يع َظا ًما َّّني َر ًةIDGHAM KAMIL BI GHUNNAH َن مف ٌس َّما
FAKTOR BERLAKU KAMIL & NAQIS PADA
NUN SAKINAH DAN TANWIN
SYARAT PERTAMA : 1. TAMATHUL 2. TAQARUB 3. TAJANUS
)SYARAT KEDUA : SHAGHIR (huruf pertama sakin, huruf kedua berbaris
إدَغم َكمل بغنة تماثل ( مخرج دان صفة) ن ن
إدَغم َكمل بغنة تجانس ( صفة) م
إدَغم ناقص بغنة تجانس ( مخرج) و
إدَغم ناقص بغنة تجانس ( صفة) ي
ل
إدَغم َكمل بغْي غنة تقارب ( مخرج) ر
إدَغم َكمل بغْي غنة تقارب ( مخرج)
Idgam Bi Ghunnah (Satu Perkataan) dinamakan
IZHAR MUTLAQ
(Berlaku 4 tempat sahaja di dalam al-Quran) ُد من َيا
بُنم َيا ٌن
قينم َوا ٌن يصنم َوا ٌن
SAMB..
يِف ال َّل يم َوال َّرا ُث َّم َكري َرنَّ مه# َوالثَّا يِن إي مدَ َغ ٌم بي َغْم يي ُغ َّن مة12
Jenis Kedua: Dibaca Idgham dengan tanpa ghunnah (dengung), iaitu pada berjumpa Lam dan Ra yang bergetar padanya.
يمي ًما بي ُغ َّن ٍة َم َع ا مل يإ مخ َفا يء# َوالثَّالي ُث امل يإقم َل ُب يعنم َد اْملَاءي13
Ketiga: Iqlab yang didatangi padanya huruf Ba’, maka dibalikkan bacaan kepada mim bersama ghunnah dan disertai ikhfa’
(kesamaran).
Pusat Talaqqi UNaz: Melahir Generasi Mahir Al-Quran
Penjelasan:
HUKUM NUN SAKINAH & TANWIN
1. IZHAR 2. IDGHAM 3. IQLAB 4. IKHFA’
2.2 Idgham Bi Ghairi Ghunnah: ر ل بNUN SAKINAH & TANWIN bertemu
Dikenali “IDGHAM BILA GHUNNAH”: Dikenali juga “IKHFA’ MAJAZI”:
Sifat dengung Nun tidak beramal Sifat dengung Nun pada kadar Mukhfah
(al-Syathibi)
Contoh Bacaan Idgham Bi Ghairi Ghunnah
(Nun Sakinah & Tanwin):
(Berlaku pertemuan pada keadaan dua kalimah sahaja)
ُّْلَ ًدا َ َما َولَ مم يَ ُكن َِّ ُل
ل
َغ ُفو ٌر َّر يحي ٌم ا مس َت مغ َن َُّر َءاه َ
أن
Contoh Bacaan Iqlab (Nun Sakinah & Tanwin):
(Berlaku pertemuan pada satu dan dua kalimah) َفأَنبَتم َنا فييم َها
يمن َب مع يد َما
َن مف ٌس بي َما
SAMB..
يم َن اْ م ُل ُرو يف َوا يج ٌب ليلم َفا يض يل# َوال َّرابي ُع ا مل يإ مخ َفا ُء يعنم َد الم َفا يض يل 14
15
Keempat: Ikhfa’ menurut sisi al-Fadhil (ulamak Qurra’), daripada baki huruf-huruf hijaiyyah yang wajib (28 huruf) bagi 16
اْملَيم يت م
ulama َه’اQ ُتuنمrمrَّ a’ض.َ َق مد َه َذا ِ يك يم يِف # يِف ََخم َس ٍة يم من َب مع يد َع مْ ٍش َر مم ُز َها
Padanya terdapat 15 huruf (jumlahnya), Rumuznya dalam bentuk bait syair yang telah aku himpunkannya...
ُد مم َطيي ًبا زي مد يِف تُ ًق َض مع َظالي َما# يص مف َذا ثَناَ َك مم َجا َد َش مخ ٌص َق مد َس َما
(huruf-hurufnya pada tiap awal kalimah yg di merahkan)
Pusat Talaqqi UNaz: Melahir Generasi Mahir Al-Quran
Penjelasan:
HUKUM NUN SAKINAH & TANWIN
1. IZHAR 2. IDGHAM 3. IQLAB 4. IKHFA’
NUN SAKINAH & TANWIN bertemu َستُج َز َص َّد َك فَ ِثق َض َط ٍظ َش ٍذ
Dikenali “IKHFA’ HAQIQI”: Sifat dengung Nun pada kadar Mukhfah
Contoh Bacaan Ikhfa’ Haqiqi (Nun Sakinah-
Satu Kalimah):
)Shugra (Istifal )Kubra (Isti’lak َمنم ُثو ًرا أَ َأنم َذ مر َت ُه مم َأنم َصا ًرا
امل يإن م َسا ُن َو َينم َقلي ُب َأن م َشأَ ُك مم
ا مل يإ م يني ُل َعنم َك
َينم َطلي ُقو َن يعنم َد َربي يه مم ُمنم َت َه َها ُينم َف ُخ َأنم َزلمنَا
َفلم َينم ُظري َمنم ُضو ٍد
Contoh Bacaan Ikhfa’ Haqiqi (Nun Sakinah-
Dua Kalimah):
)Shugra (Istifal )Kubra (Isti’lak
َجا َءهُ َ َمن ََك َن َمن َث ُقلَ مت يمن َصلم َص ٍل يمن ُذنُوبي ُك مم
أن َف َمن َشآ َء يمن قُ َّو ٍة
َمن َد َّس َها
َمن َط َغ يمن يس يجي ٍل َمن َز َّك َها يمن في َّض ٍة
يمن َ يضي ٍع يمن َظ يهْ ٍي تَ َز َّك َ
أن
Contoh Bacaan Ikhfa’ Haqiqi (Tanwin):
)(Berlaku pertemuan pada keadaan dua kalimah sahaja
)Shugra (Istifal) Kubra (Isti’lak
َع مْ ٌي َجاري َي ٌة كي َرا ًما َكتيبيْ َي َما ًء َ َّثا ًجا يِ َسا ًع َذلي َك َص ًّفا َص ًّفا
ََ َشابًا َط ُهو ًرا َو َكأم ًسا يد َها َقا َعبي َد ٍت َسئي َح ٍت ُك ُت ٌب َقيي َم ٌة ََ مش ٍء َش يهي ٌد
َعآئي ًل فَأَ مغ َن َص يعي ًدا َز َل ًقا
َظليي ًل ًّ َم مس يج ًدا ي َضا ًرا ني مع َم ٍة تُجم َزى
يظل
BAB 3: HUKUM MIM & NUN BERSABDU BAIT
17
َو َس يم ّ ُل ًُّك َح مر َف ُغ َّن ٍة بَ َدا# َو ُغ َّن يميم ًما ُث َّم نُونًا ُش يد َدا 17
Dan sempurnakan Ghunnah (dengung) pada huruf Nun dan Mim yang bertanda sabdu, Dinamakan keduanya dengan
Harfu Ghunnah.
Pusat Talaqqi UNaz: Melahir Generasi Mahir Al-Quran
Penjelasan:
HARFU GHUNNAH
أَ َّن إي َّن ُه َّن أَ َّما إي َّما ُث َّم
Dikenali “WAJIBUL GHUNNAH”: Sifat dengung Nun & Mim pada kadar Musyaddadah
BAB 4: HUKUM MIM SUKUN BAIT
18-23
اْ ملي َجا ِي يلى َلي َن ٍة َ َ # َوالم يمي ُم إي من ت َ مس ُك من تَ يِج َقبم َل الم يه َجا 18
ألي ٍف ل 19
20
Bermula Mim ketika ia sukun berada sebelum huruf hijaiyyah, selain Alif Layyinah bagi orang yang hija’ (berakal)
أَ محكاَ ُم َها ثَ َلثَ ٌة لي َم من َض َب مط
إي مخ َفا ٌء ا مدَ َغ ٌم ِإَو مظ َها ٌر َف َق مط#
Padanya ada 3 hukum bagi mereka yang telah menetapkannya, iaitu Ikhfa’, Idgham dan Izhar sahaja.
َو َس يمهي ال َّش مفوي َّى ليلم ُق َّراءي# َفاملأَ َّو ُل امل يإ مخ َفا ُء يعنم َد اْملَا يء
Maka yang PERTAMA: Ikhfa’ ketika bertemu huruf Ba’, dinamakannya dengan Ikhfa’ Syafawi oleh ulamak Qurra’
Pusat Talaqqi UNaz: Melahir Generasi Mahir Al-Quran
Penjelasan:
HUKUM MIM SUKUN
1. IKHFA’ 2. IDGHAM 3. IZHAR
بMIM SUKUN bertemu
Dikenali “IKHFA’ SYAFAWI”: Sifat dengung MIM pada kadar Mukhfah
SAMB..
وسم إدَغما صغْيا يا فتى# والثاِن إدَغم بمثلها أتى21
Adapun yang KEDUA: Idgham ketika bertemu huruf yang datang serupa dengannya, dinamakan ia dengan Idgham Saghir
wahai orang muda!
من أحرف وسمها شفوية# والثالث الإظهار ِف اْلقية22
Dan yang KETIGA: Izhar bertemu baki huruf, daripada huruf-huruf hijaiyyah (28 huruf) itu dan dinamakannya dengan Izhar
Syafawi.
لقربها ولتحاد فاعرف# واحذر لدى واو وفا أن تختفى23
Berhati-hatilah engkau pada bertemu huruf Waw dan Fa dari kesamaran, kerana berhampirannya (makhraj dengan huruf
Fa’) dan bersamaannya (makhraj dengan huruf Waw) maka kenalilah ia!
Pusat Talaqqi UNaz: Melahir Generasi Mahir Al-Quran
Penjelasan:
HUKUM MIM SUKUN
1. IKHFA’ 2. IDGHAM 3. IZHAR
مMIM SUKUN bertemu
Dikenali “IDGHAM SYAFAWI”: Sifat dengung MIM pada kadar Mudghamah.
Berhati-hati apabila bertemu huruf WAW DAN FA’
BAB 5: HUKUM LAM “AL” & LAM FE’EL BAIT
24-29
أُو َل ُه َما إي مظ َها ُر َها فَلم َت معري يف# املأَ مح ُر يف َقبم َل َحا َل ين َم لي َل يم 24
أل 25
26
Bagi huruf Lam pada Al itu padanya ada 2 keadaan apabila berada sebelum huruf hijaiyyah, yang Pertama dibaca
Izhar.ه.ُ m َمaيمkaقيe َعngkفau مkَخenَوalilكaَ h !يم ين ابم يغ َح َّج # َقبم َل ا مر َب ٍع َم مع َع مْ َش ٍة ُخ مذ يعلم َم ُه
Terdapat 14 h يعuَفrufاm َهa َزkمaر مeَ nَوgkaاu ًضamيمb َأilةlٍ aشhَ mْ مaعnَ fوaَ at ilmunya, dari himpunan kata “ibgh يعiَبhمرajَأjaفkaِ يwاaَهkh ُمaغfَ َ‘a مدqيiإmاaَمhuثَانيي” يه
#
Kedua dibaca dengan Idgham pada 14 huruf juga dan telah dihimpun dalam rumuz (rangkai kata), maka manfaatkanlah!
Pusat Talaqqi UNaz: Melahir Generasi Mahir Al-Quran
Penjelasan:
HUKUM LAM “AL” (LAM TA’RIF)
1. IZHAR 2. IDGHAM
LAM SUKUN bertemu (14 Huruf) ابم يغ َح َّج َك َو َخ مف َعقييم َمه
Dikenali “IZHAR QAMARI”: Diumpama al-Qamar (bulan) kerana jelas
kelihatan an-Nujum (bintang-bintang) dilangit krtika bersama rembulan.
SAMB..
َد مع ُسو َء َظ ٍن ُز مر ََ يشي ًفا ليلم َك َر مم# يط مب ُث َّم يص مل َرْم ًحا َت ُف مز يض مف َذا ني َع مم 27
28
(lihat 14 hurufnya pada setiap awal rangkai kata diatas..) َوال َّل ُم ام ُلو ََل َس يم َها َق ممري َّي مة 29
َوال َّل ُم ا ُل مخ َرى َس يم َها َش مم يس َّي مة#
Bagi Lam yang pertama dinamakan dengan Qamariyyah, dan Lam yang kedua dinamakannya dengan Syamsiyyah
َوأَ مظ يه َر َّن َل َم في مع ٍل ُم مطلَ َقا
يِف َنموي قُ مل َن َع مم َوقُلم َنا َوالم َت َق#
Dan Jelaskan (pada semua bacaan) Lam Feel secara Mutlaq, pada contoh seperti Qul Na’am, Qulna dan Iltaqaa.
Pusat Talaqqi UNaz: Melahir Generasi Mahir Al-Quran
Penjelasan:
HUKUM LAM “AL” (LAM TA’RIF)
1. IZHAR 2. IDGHAM
َد مع ُسو َء َظ ٍن ُز مر ََ يشي ًفا ليلم َك َر مم# يط مب ُث َّم يص مل َرْم ًحا َت ُف مز يض مف َذا ني َع مم: LAM SUKUN bertemu (14 Huruf)
Dikenali “IDGHAM SYAMSI”: Diumpama al-Syams (Matahari) kerana tiada kelihatan an-
Nujum (bintang-bintang) dilangit kita bersama Matahari.
BAB 6: HUKUM PERTEMUAN DUA HURUF BAIT
30-34
َح مرفَا ين َفالم يمثم َل ين فيي يه َما أَ َح مق# إي من يِف ال يص َفا يت َوالم َم َخاري يج ا َّت َف مق
Apabila sifat dan makhrajnya bersamaan pada dua hurufnya, maka ia dinamakan dengan mithlain (mutamathilain)
َوِيف ال يص َفا يت ا مخ َت َل َفا يُلَ َّق َبا# ِإَو من يَ ُكو َن مَخم َر ًجا َت َقا َر َبا
Dan apabila berdekatan pada makhrajnya, namun berbeza pada sifatnya maka ia dinamakan…
ُم َت َقاري َب مْ يي أَ مو يَ ُكو َن ا َّت َف َقا
يِف مَخم َر ٍج ُدو َن ال يص َفا يت ُح يق َقا#
Mutaqaribain, Atau apabila bersamaan pada makhrajnya sedangkan tidak pada sifatnya maka dinamakan ia…
Pusat Talaqqi UNaz: Melahir Generasi Mahir Al-Quran
SAMB..
أَ َّو ُل ُ ٍك َفال َّص يغْ َي َس يم َْ مي# بيالم ُم َت َجان ي َس مْ يي ُث َّم إي من َس َك من
Dengan Mutajanisaini. Kemudian jika sukun pada semua awal hurufnya maka dinamakan ia dengan AL-SHAGHIR
أَ مو ُح ير َك اْ م َل مر َفا ين يِف ُ ٍك َف ُق مل
ُ ٌّك َكبيْ ٌي َوا مف َه َمنم ُه بيالم ُم ُث مل#
Atau jika berbaris pada semua kedua hurufnya maka dinamakan ia AL-KABIR dan fahamilah dengan (melihat) contoh-
contohnya.
Pusat Talaqqi UNaz: Melahir Generasi Mahir Al-Quran
Penjelasan:
PERTEMUAN DUA HURUF
HARAKAT MAKHRAJ & SIFAT
1: Sukun 1: Baris 1: Baris Makraj : Sama Makhraj : Dekat Makhraj : Sama
2: Baris 2: Baris 2: Sukun Sifat : Sama Sifat : Beza Sifat : Beza
SHAGHIR KHABIR MUTLAQ MUTAMATHILAIN MUTAQARIBAIN MUTAJANISAIN
SAMB.. MUTAMATHILAIN
Mutamathilain Shagir dibaca Idgham, adapun Kabir & Mutlaq dibaca Izhar menurut Thariq Syathibiy
SAGHIR َ KABIR MUTLAQ
أ ين
بي َع َصا َك ا م يضب فييهي ُه ًدى َش َق مق َنا
يَ مذ َه ُب بيامل َأبم َصاري
َوقَد َّد َخ ُلوا الم َم مو يت تَحمبي ُسو َن ُه َما َما نَنم َس مخ
َف ُق مل َهل لَّ َك تُْم َت ُكوا َ
أن
SAMB.. MUTAQARIBAIN
Mutaqaribain Shagir, Kabir & Mutlaq dibaca Izhar melainkan pada Hukum Nun Sakinah & Tanwin dan LAM bertemu
RA’ ( ) قل رب, QAF bertemu KAF ( ( ألم ّنلقكمdibaca Idgham menurut Thoriq Syathibi.
SAGHIR KABIR MUTLAQ
قَ مد َس يم َع اّلَِّ ُل َر َزقَ ُك ُم اّلَِّ ُل َولَن تَ مر َض
ِإَوذم َز َّي َن لَ ُه مم
َع َد َد يسنيْ َي
إيذم َجآ ُءو ُك مم بياْملَيي َنا يت ُث َّم
SAMB.. MUTAJANISAIN
Mutajanisain Shagir dibaca Idgham (7 huruf: د ت ط/ ث ذ ظ/ )م ب, adapun Kabir & Mutlaq dibaca Izhar menurut
Thoriq Syathibi.
SAGHIR KABIR MUTLAQ
َقد َّت َب َّْ َي ِإَو َذا النُّ ُفو ُس ُزوي َج مت َأتَ مد ُعو َن َب مع ًل
ا مر َكب َّم َع َنا ال َّصلي َحا يت ُطو َب
*sifat يمن َّما ٍء
BAB 7: PEMBAHAGIAN MAD BAIT
35-41
َو َس يم أَ َّو ًل َطبيي يع ًّيا َو ُهو# َوالم َم ُّد أَ مصِي ٌّل َوفَ مر يِ ٌّع َِ ُل
Dan pada MAD itu terdapat ASLI dan FAR’IE dan dinamakan pada yang awal (ASLI) itu dengan MAD THABI’IE dan ia..
َو َل بي ُدونيهي اْ م ُل ُرو ُف تُجم َت َل مب#
َس َب مب ل َََع َِ ُل تَ َو ُّق ٌف َ َما
ل
tidak bergantung dengan sebab serta tiada terdapat padanya juga huruf-huruf yang dibawa (berhubung)..
بَ مل أَ ُّى َح مر ٍف َغْم يي َه مم ٍز أَ مو ُس ُكو من
َجا َب مع يد َم ٍد فَال َّطبيي يِ ُّع يَ ُكو من#
Bahkan, setiap huruf selain HAMZAH atau SUKUN yang datang setelah mad maka itulah MAD THABI’IE.
Pusat Talaqqi UNaz: Melahir Generasi Mahir Al-Quran
SAMB..
َس َب مب َك َه مم ٍز أَ مو ُس ُكو ٍن ُم مس َج َل# َوا مْل َخ ُر الم َف مر يِ ُّع َم مو ُقو ٌف لَََع
Dan selainnya (Mad Thabi’e) itu adalah MAD FAR’IE iaitu yang bergantung dengan sebab seperti HAMZAH dan SUKUN
secara mutlak. يم من َل مف ٍظ َوا ٍى َو م َه يِف نُو يحي َها# ُح ُرو ُف ُه ثَ َلثَ ٌة فَ يعي َها
Pada hurufnya (MAD) itu ada tiga (syarat) iaitu terhimpun dari lafaz “WAY” pada contoh: “NUU-HII-HAA”
Pusat Talaqqi UNaz: Melahir Generasi Mahir Al-Quran
SAMB..
يُلم ََ َت مم َم َقبم َل َو َفتم ٌح ََ مش ٌط # َوالم َك مْ ُس َقبم َل ام َلا َو َقبم َل الم َواوي َض مم
أل ٍف
Dan (Syaratnya): KASRAH َناsليeعb مeُlأum ٍكYُ A dan DHAMMAH sebelum WAW serta FATHAH sebelum ALIF yang tidak berubah
(konsisten)
إي ين انمفي َتا ٌح َقبم َل # َوالليْ ُي يمنم َها املَا َو َوا ٌو ُس يك َنا
Dan bagi AL-LIIN iaitu pada huruf YA dan WAW berkeadaan sukun yang didahului oleh FATHAH sekeliannya.
Pusat Talaqqi UNaz: Melahir Generasi Mahir Al-Quran
Penjelasan:
PEMBAHAGIAN MUDUD
(HURUF: ALIF / WAW/ YA’)
SYARAT:
FATHAH SEBELUM ALIF / KASRAH SEBELUM YA’ / DHAMMAH SEBELUM WAU
ASLI FAR’IE SUKUN ‘ARIDH
(TIADA SEBAB & HUBUNGAN) (BERSEBAB & BERHUBUNGAN)
AL-LIIN:
SELEPAS MAD TIADA SUKUN & SELEPAS MAD BERTEMU FATHAH SEBELUM YA’
HAMZAH dikenali dengan HAMZAH & SUKUN SECARA FATHAH SEBELUM WAU
MAD THOBI’IE
MUTLAQ