ส31101

รายวชิ า สังคมศึกษา 1 (ส31101)

ครูเพ็ญศริ ิ นิตย์สพุ รรณ
กล่มุ สาระการเรยี นรสู้ ังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม

โรงเรียนสงขลาวทิ ยาคม อ.สงิ หนคร จ.สงขลา

ส2.1 เข้าใจและปฏบิ ตั ิตน วเิ คราะหค์ วามสาคัญของ
ตามหนา้ ท่ขี องการเปน็ พลเมืองดี โครงสร้างทางสังคม

มีคา่ นิยมท่ดี ีงามและ การขดั เกลาทางสังคม และ
ธารงรักษาประเพณแี ละ การเปลี่ยนแปลง
วฒั นธรรมไทย ดารงชวี ิต ทางสงั คม
อยรู่ ่วมกันในสังคมไทย
และสังคมโลกอยา่ งสันตสิ ขุ

นกั เรยี นชมภาพวถิ ีชีวิตของคน และแสดงทัศนะเกีย่ วกับภาพว่า...
ภาพดงั กล่าวเป็นสงั คมหรือไม่









ภาพที่เป็นสงั คม คอื ภาพ...

ภาพคนดานา การทาบุญตักบาตร

ภาพท่เี ปน็ สังคมเหลา่ นนั้
มีองคป์ ระกอบที่สาคญั อยา่ งไรบา้ ง

สงั คม คอื กลมุ่ คนทอี่ ยู่อาศัยอยู่รว่ มกันในบรเิ วณใดบริเวณหนงึ่ มคี วามสัมพนั ธ์
เกี่ยวขอ้ งกัน มีการวางระเบียบปฏบิ ตั ใิ นการอยู่รว่ มกนั

1. ประชากร สมาชกิ ตง้ั แต่ 2 คนขึน้ ไป

2. ความสมั พันธข์ องสมาชิก - ปฐมภูมิ ใกลช้ ิด
- ทตุ ยิ ภูมิ เปน็ ทางการ

3. อาณาเขต พ้นื ที่ หรือถิน่ ที่อย่อู าศยั

4. การจัดระเบยี บทางสงั คม สงั คมตอ้ งมีระเบยี บวินยั
กฎเกณฑ์

“เราสามารถดารงชีวิตอยคู่ นเดียวในโลกได้ม๊ยั !
โดยไมพ่ ง่ึ พาอาศยั ผู้อนื่ ”

สังคมเกิดจากการรวมตัวของมนุษย์ เพ่ือพ่ึงพากันและ
ตอบสนองความต้องการพื้นฐาน ในการดารงชีวิตซึ่งกัน
และกนั

นกั เรยี นดูภาพบา้ นและอาคารต่าง ๆ และคิดวิเคราะหแ์ ลว้ ตอบคาถาม
- เพราะเหตุใดบ้านและอาคารเหล่านค้ี งสภาพที่สมบรู ณแ์ ละมน่ั คงอย่ไู ด้
- องคป์ ระกอบของบ้านและอาคารต่าง ๆ มอี ะไรบา้ ง

เปรียบได้กับโครงสรา้ งของบา้ น
ตรงท่ีโครงสร้างทางสงั คมต้องมี
องคป์ ระกอบต่าง ๆ ท่ยี ดึ เหนย่ี ว

ให้สังคมมน่ั คงอยู่ได้

หมายถึง ระบบความสัมพนั ธร์ ะหว่างบคุ คลในสังคม

ลกั ษณะของโครงสร้างทางสังคม

มกี ารรวมกลุ่มของคนในสงั คม

มกี ฎเกณฑร์ ะเบียบแบบแผนเปน็ แนวทางใหย้ ึดถือร่วมกนั 1

โดยยดึ หลักประโยชน์สูงสุดของสงั คม 2

มจี ดุ มุ่งหมายในการปฏิบตั ิกจิ กรรมตา่ ง ๆ ทีด่ ีและเหมาะสม 3

มีการเคลื่อนไหวเปลี่ยนแปลงได้ 4

องคป์ ระกอบของโครงสร้างทางสังคม มี 2 องค์ประกอบท่ีสาคัญ
ไดแ้ ก่ กลุ่มสังคม และสถาบนั สงั คม

1. กล่มุ สงั คม 2. สถาบนั สงั คม

กลุ่มคนตั้งแต่ 2 คน รูปแบบพฤติกรรม
ขึน้ ไป มีความร้สู กึ ของสมาชิกในสงั คม
เป็นสมาชิกรว่ มกัน เพ่ือสนองความต้องการ
มีการกระทารว่ มกัน รว่ มกันในดา้ นตา่ ง ๆ
และเพอ่ื การคงอยูข่ องสงั คม
ทางสังคม
เพื่อตอบสนอง โดยสว่ นรวม
ความตอ้ งการของ แบบแผนพฤตกิ รรมตา่ ง ๆ
สมาชกิ ในกลมุ่ สังคมนั้น เปน็ ไปตามบรรทดั ฐาน

ทางสังคมทีช่ ดั เจน
แน่นอน

ภาพเหล่านี้เกย่ี วกับสถาบันใด และมีหนา้ ทอ่ี ย่างไร
หากไม่มสี ถาบนั เหล่านี้ จะมีผลกระทบตอ่ สังคมอยา่ งไร











ใหน้ กั เรียนเลอื กขอ้ ความทางขวาใหส้ มั พนั ธ์กบั ข้อความทางซ้าย

1.องค์ประกอบทสี่ าคญั ท่สี ุด  กลุม่ คน สถาบนั สถานภาพ
ของโครงสรา้ งทางสังคม
2.ขอ้ ใดจัดเป็นกลุ่มปฐมภูมิ สมาคม เพื่อนบ้าน โรงเรียน

3.การรวมกลมุ่ ท่ที าใหส้ งั คม กลุ่มชน กลุม่ ปฐมภมู ิ กลมุ่ ทุติยภมู ิ
มีระเบยี บคือข้อใด
4.ในฐานะสมาชิกของกลุม่ ปฐมภมู ิ ปฏบิ ัติตนตาม 
นักเรียนควรทาหน้าทอ่ี ย่างไร ระเบยี บของ  เช่ือฟงั ติดต่อเจ้าหน้าที่
ธนาคาร
5.การรวมกลุ่มขอ้ ใด โรงเรียน คาสั่งสอนของ
จัดเป็นกลุ่มสงั คม พอ่ แม่ เพือ่ ฝากเงนิ
ผู้เขา้ ชม
ภาพยนตร์ ผ้โู ดยสารรถ ผู้ทางานบริษัท

คนั เดยี วกนั เดียวกัน

STEP 3

STEP 2 เพอ่ื สนองผลประโยชน์
หรือความต้องการของสมาชกิ

STEP 1 ยึดถอื ปฏิบัตอิ ย่างตอ่ เนอ่ื ง
จนกลายเปน็ แบบแผน

รูปแบบความสมั พนั ธ์ของสมาชกิ ในสังคม
ทกี่ ระทาตอ่ กนั

1 สถาบันครอบครวั
2 สถาบนั การศกึ ษา
3 สถาบนั ศาสนา
4 สถาบนั การเมอื งการปกครอง
5 สถาบนั เศรษฐกิจ
6 สถาบันนนั ทนาการ
7 สถาบนั สือ่ สารมวลชน

แบบแผนความสัมพันธ์ระหว่างเพศ การสมรส
การอบรมเลี้ยงดูบตุ ร การสบื สกลุ การสบื ทอดมรดก

หน้าที่ของสถาบันครอบครัว

สรา้ งสมาชกิ ใหม่
อบรมเลยี้ งดูบตุ ร
ใหค้ วามรกั และความอบอนุ่
สร้างความมน่ั คงทางจติ ใจ
อบรมปลูกฝังระเบียบสังคมแก่สมาชิก
กาหนดสถานภาพและบทบาทของสมาชกิ

แบบแผนพฤติกรรม
ในการประพฤตติ นของสมาชิก

สญั ลกั ษณ์และค่านิยม

เชน่ ประเพณใี นการหมน้ั - ทะเบียนสมรส ภาพถ่ายในครอบครวั
การสมรส บา้ น
- คา่ นิยมเกี่ยวกบั ความเทา่ เทยี มกนั
การอบรมเล้ยี งดูบตุ ร ระหว่างสามีกับภรรยา
ในการหาเล้ยี งครอบครัว
การร่วมกันรับผดิ ชอบ
กจิ กรรมต่างๆ ในครอบครัว

แบบแผนการขดั เกลาและการถา่ ยทอดวัฒนธรรม
ความรู้ ความคิด และการฝกึ ทกั ษะอาชีพ

ถ่ายทอดความรู้ ความคิด วฒั นธรรม
หล่อหลอมและพัฒนาบคุ ลกิ ภาพทางสงั คม
กาหนดสถานภาพและเล่อื นฐานะทางสงั คม

ผลิตกาลงั แรงงานใหแ้ กส่ งั คม
สรา้ งเสริมสังคมให้อยูร่ ่วมกันอยา่ งมีระเบียบ
ดว้ ยการปลกู ฝงั สมาชกิ ใหย้ อมรบั บรรทัดฐาน

แบบแผนพฤติกรรม
ในการประพฤติตนของสมาชกิ

แบบแผน สัญลกั ษณแ์ ละค่านยิ ม
การจัดระบบการศึกษา
แบบแผนการเรียนการสอน เชน่
ตราสัญลกั ษณป์ ระจาโรงเรียน
แบบแผน
ความประพฤติของนกั เรียน สปี ระจาโรงเรยี น
ค่านยิ มของสถาบัน
(ความสาเร็จดา้ นการสอบ
เขา้ มหาวิทยาลัย
ความสามารถด้านกฬี า ดนตรี
หรอื มารยาทความประพฤต)ิ

กาหนดแบบแผนหรอื แนวทางความประพฤตปิ ฏบิ ตั ิของ
สมาชิกในสังคม เปน็ ทพ่ี ึง่ ทางจติ ใจใหส้ มาชิกยึดถอื

ถ่ายทอด ควบคมุ สมาชกิ เปน็ ทพี่ ึง่ ทางจติ ใจ
วฒั นธรรมแกส่ ังคม ใหป้ ฏิบัตติ าม แก่สมาชิก
บรรทัดฐาน นาหลักคาสอน
ของสังคม มาแกไ้ ข
ความเดอื ดรอ้ น
สร้าง หลกั ธรรม สมาชกิ ท่ีฝา่ ฝืน ได้อย่างเหมาะสม
ความสามัคคี คาสอน แนวความประพฤติ
ดาเนนิ ชีวิต พิธีกรรม จะไดร้ ับปฏกิ ิรยิ า
ตามระบบ ทางศาสนา ตอ่ ต้านจากสังคม
โบราณสถาน
ความเช่อื โบราณวตั ถุ
ในแนวทาง
เดยี วกัน

แบบแผนพฤติกรรม
ในการประพฤติตนของสมาชกิ

เปน็ ไปตามหลักศาสนา สัญลักษณแ์ ละคา่ นิยม
ท่ีตนนบั ถือ เชน่
ประเพณกี ารบวช แตกต่างกันไปตามศาสนาท่นี ับถือ
การทาบญุ ศ.พทุ ธ เชน่ พระพทุ ธรปู เสมาธรรมจกั ร
ศ.คริสต์ เชน่ ไม้กางเขน รูปปั้นพระเยซู
ในวันสาคัญทางศาสนา
ศ.อิสลาม เชน่ คมั ภีรอ์ ลั กรุอาน
อลั กะบะฮ์น

ค่านยิ ม - เน้นเรอ่ื งบุญบาป
และกฎแห่งกรรม

กาหนดแบบแผนในการควบคมุ กล่มุ คน ให้ดารงชวี ิต
อยา่ งปลอดภยั และสังคมมคี วามเป็นระเบียบเรียบร้อย

ออก ป้องกนั รกั ษา บรหิ าร
กฎหมาย ประเทศ ความสงบ ประเทศ
เรยี บรอ้ ย ในดา้ นต่างๆ

หน้าท่ขี องสถาบันการเมืองการปกครอง

แบบแผนพฤตกิ รรม
ในการประพฤตติ นของสมาชกิ

สัญลักษณแ์ ละคา่ นิยม

แบบแผนการประชุมรัฐสภา - ธงชาติ เพลงชาติ เครอ่ื งหมาย
แบบแผนการเลอื กตง้ั ตราสัญลักษณข์ องกระทรวงต่าง ๆ
แบบแผนการพิจารณา - คา่ นิยมยกย่องความซือ่ สัตย์สจุ รติ
พิพากษาคดีต่าง ๆ ของข้าราชการ
คา่ นิยมในการปกครองระบอบ
ประชาธปิ ไตยอันมพี ระมหากษัตริย์
เป็นประมขุ

แบบแผนการสนองความต้องการปัจจยั พ้นื ฐานที่จาเป็นของมนุษย์
เปน็ แบบพฤตกิ รรมทีเ่ ก่ยี วขอ้ งกบั การผลติ

การจาหนา่ ยจา่ ยแจก การแลกเปลยี่ น และการบรโิ ภค

ผลิตสินค้าและ กระจายสนิ คา้
บริการต่าง ๆ และบรกิ าร
ไปสผู่ บู้ ริโภคหรือ
สมาชกิ ในสังคม

แบบแผนพฤตกิ รรม
ในการประพฤตติ นของสมาชกิ

สญั ลักษณ์และค่านยิ ม

แบบแผนในการผลติ สินคา้ - สัญลกั ษณ์ ไดแ้ ก่ เครอื่ งหมายการค้า
การจดั ระบบการตลาด ตราของบริษัท ป้ายร้านค้า
ชื่อยีห่ ้อสนิ ค้า
แบบแผน - คา่ นยิ ม เชน่ ซือ่ สตั ยต์ อ่ ลูกค้า
ในการประกอบอาชีพตา่ ง ๆ การคืนกาไรสู่สงั คม และการดาเนนิ ธุรกิจ
ไม่ใช่การสังคมสงเคราะห์
จึงมุง่ ผลกาไรเป็นสาคญั

แบบแผนการพกั ผอ่ นหย่อนใจ

ให้ความบนั เทิง เชน่ กฬี า ดนตรี
แก่สมาชิก ภาพยนตร์ ละคร
ในสังคม
ฯลฯ

แบบแผนพฤตกิ รรม
ในการประพฤตติ นของสมาชิก

แบบแผนการร้องเพลงและ สญั ลกั ษณ์และค่านยิ ม
ท่าเตน้ ของนกั รอ้ งศิลปินต่าง ๆ
แบบแผนการแสดงและการ - สัญลักษณ์ ตราของสโมสรฟตุ บอล
เส้ือผา้ เคร่ืองแตง่ กาย
พูดบนเวทขี องโฆษก ของนกั ร้องวงโปงลางสะออน
กติกามารยาทของการเล่น - ค่านยิ ม ได้แก่ การตรงต่อเวลา
การให้เกียรติผูช้ ม
ฟุตบอล ความกตญั ญูและมีสมั มาคารวะ

แบบแผนการสอื่ สารระหวา่ งบุคคล ในรูปแบบของ
หนังสือพิมพ์ วทิ ยุ โทรทศั น์ อินเตอร์เนต

ส่งขา่ วสารใหป้ ระชาชนไดร้ บั รู้
ตรวจสอบการทางานของรฐั บาล นกั การเมอื ง ขา้ ราชการ

สะท้อนปญั หาเศรษฐกจิ และสงั คม
ถา่ ยทอดวฒั นธรรมประเพณอี ันดงี าม

ใหค้ วามร้แู ละสาระบันเทิงตา่ ง ๆ

แบบแผนพฤติกรรม
ในการประพฤติตนของสมาชกิ

แบบแผนการจดั ทา สัญลักษณ์และค่านิยม
รายการโทรทัศน์
รปู แบบการรายงานขา่ ว สัญลกั ษณ์ - ตราหรอื เครอื่ งหมาย
ของสถานีโทรทัศน์ (Logo) ของสถานีโทรทศั น์ชอ่ ง 7
ขนั้ ตอนการจัดทาขา่ ว
ของหนังสือพมิ พ์ หวั ช่อื หนงั สือพิมพ์
และสีเขยี วหน้า 1 ของไทยรัฐ
ค่านิยม - การรายงานขอ้ เท็จจริง

ถูกตอ้ ง และรวดเรว็



การแซงคิว การแตง่ ตัว การรบั ประทานอาหาร
ซอ้ื อาหาร ไมส่ ุภาพไปวดั โดยไม่ใช้ชอ้ นกลาง

นกั เรียนคิดว่าการกระทาดงั กล่าวเหมาะสมหรอื ไม่

ทาไมต้องมีการจัดระเบยี บทางสังคม

ถา้ หากสงั คมไม่มกี ฎหมาย ไม่มแี นวปฏิบตั ิ
ในการอยู่ร่วมกนั จะเกดิ ผลกระทบอะไรบา้ ง

สถานภาพสังคมโดยกาเนิด แตกต่างจากสถานภาพ
ทางสังคมโดยความสามารถของบคุ คลอย่างไร

การจดั ระเบยี บสงั คม คือ การกาหนดรปู แบบ วธิ กี าร กตกิ า กฎเกณฑ์
ใหผ้ ู้คนในสงั คมได้ยึดถือเป็นแนวทางปฏบิ ตั ิ เพอื่ ให้การอยรู่ ่วมกนั ของสมาชกิ ในสังคม
ดาเนินไปอยา่ งปกตสิ ุข

สมาชิกในสังคม การบรรลุวตั ถุประสงค์ ปอ้ งกนั ความขดั แย้ง
มคี วามแตกต่างกัน ร่วมกัน เชน่ นักเรยี น ระหวา่ งสมาชิก
เพศ อายุ นสิ ัยใจคอ ต้องการเรยี น เพื่อเปน็ ในสังคม เน่ืองจาก
กิริยามารยาท และ พื้นฐานในการศกึ ษาต่อ มนษุ ยม์ นี ิสยั
พื้นฐานความประพฤติ หรอื ประกอบอาชีพ ชอบการต่อสู้
และแขง่ ขนั
จงึ มีการกาหนด
หลกั สตู รการเรียน

1. สถานภาพและบทบาท รวู้ ่าตนเองคอื ใครในสังคม มบี ทบาทหนา้ ทอี่ ะไร

2. บรรทัดฐาน แนวทางท่ีใหส้ มาชกิ ในสังคมปฏิบัติตาม
- วถิ ปี ระชา หรือธรรมเนียมปฏบิ ตั ิ (Folkways)
3. ค่านยิ ม - จารตี หรอื กฎศีลธรรม (Mores)
4. การควบคุมทางสงั คม - กฎหมาย (Law)

5. การขัดเกลาทางสงั คม ความคดิ ของคนว่าดวี า่ นา่ ยกยอ่ ง จึงกระทา

กระบวนการทีม่ ุง่ ใหป้ ฏิบัติตามบรรทัดฐาน
การสอนให้คนทาตามบรรทัดฐาน
ร้จู กั สถานภาพและบทบาทของตนเอง

สถานภาพ ตาแหน่งของบคุ คลทางสงั คม ไดร้ บั จากการเป็นสมาชิกในสงั คม

สถานภาพทางสงั คม บทบาท หนา้ ท่ขี องบคุ คล
แบ่งเปน็ 2 ประเภท ซง่ึ ตอ้ งสอดคลอ้ งกับสถานภาพ

1. สถานภาพโดยกาเนิด

เชน่ เพศ สัญชาติ 2. สถานภาพ
เชอื้ ชาติ เป็นลกู ทีไ่ ดม้ าภายหลงั

ได้มาโดยความรู้
ความสามารถ การศกึ ษา :-นกั เรียนนักศึกษา
อาชีพ :- ทหาร ตารวจ ครู แพทย์
สถานภาพในครอบครวั :- สามี ภรรยา



แบบแผนความประพฤตทิ ี่สมาชกิ ในสงั คม
ปฏิบตั ดิ ว้ ยความเคยชิน

เป็นเร่ืองในชีวิตประจาวันท่วั ไป
เช่น มารยาทในการรบั ประทานอาหาร
มารยาทในการแตง่ กาย การไม่สวมรองเทา้ เม่ือออกจากบ้าน
ผใู้ ดไมป่ ฏิบัตติ ามวถิ ปี ระชา ไม่ถือเป็นเรอื่ งเสียหาย
มาก อาจเพียงถูกตาหนิติเตียน

เปน็ แบบแผนความประพฤติท่ีสมาชิกในสงั คม
ตอ้ งปฏิบตั ิโดยเครง่ ครัด

เป็นระเบียบกฎเกณฑ์ทเี่ กิดจากความเช่ือ ค่านิยม
ศลี ธรรม และหลกั คาสอนทางศาสนา
เช่น การไม่เลี้ยงดพู อ่ แม่
การตง้ั ครรภโ์ ดยไมส่ มรสของสตรี
การอยูก่ ินกนั ของญาติใกล้ชดิ
ผู้ใดไมป่ ฏบิ ตั ติ ามจารตี ถอื วา่ เสียหายรา้ ยแรง
และถูกสังคมลงโทษ เช่น ถกู ประณาม
ถูกรังเกียจ

เป็นระเบยี บกฎเกณฑ์
ของความประพฤติ
มีบทลงโทษผฝู้ า่ ฝนื อยา่ งชดั เจน

ค่านิยม ความเชือ่ ของคนส่วนใหญใ่ นสังคมโดยยอมรบั ในคณุ ค่า
ของสง่ิ ใดส่งิ หนง่ึ ว่าเปน็ สงิ่ ทดี่ ีงาม สมควรยกย่องและนาไปปฏิบัติ

ความกตัญญู คา่ นยิ มท่ดี ี ่คา ินยมที่ไ ่มดี การยกยอ่ งคนมีอานาจ
การยกย่องคนดี เสี่ยงโชค

ความขยัน ความฟ่มุ เฟอื ยในการจัดงาน
การแตง่ กายของวยั รุ่น
ความจงรักภกั ดตี ่อชาติ
ศาสนา พระมหากษัตรยิ ์

การสร้างคา่ นิยมใหม่ในสงั คมจากเครอื ข่ายสงั คมออนไลน์

www.facebook.com

www.twitter.com

เครือข่ายสังคมออนไลน์อย่าง Facebook และ Twitter ได้สร้างค่านิยมใหม่
ระดับโลก เช่น สร้างความรู้สึกทันสมัยแก่บุคคล สร้างค่านิยมของการแสดง
ความรู้สึก ความคิดเห็น การบอกข่าวกิจกรรม และการดาเนินชีวิตของตน
ผ่านเครือข่ายสงั คมออนไลน์

นา้ อดั แก๊สผสม รฐั บาลเกาหลีมีนโยบาย
นา้ ตาลและใสส่ ี เผยแพรว่ ัฒนธรรมเกาหลี

การบรโิ ภค ผา่ นส่อื บนั เทงิ
เครอ่ื งดื่มน้าดา
การบริโภค วัฒนธรรมเกาหลี
อาหารฟาสตฟ์ ้ดู

การสรา้ งคา่ นยิ มในสงั คม
จากสื่อโฆษณา