v The Effects of Telenursing on the Abilities of Caregivers of Patients with Stroke after Discharging from Chiang Mai Neurological Hospital ปีท่ ี29 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2566 44 จึงสรุปไดKว6า การพยาบาลทางไกล สามารถเพิ่มระดับความสามารถในการปฏิบัติการดูแลผูKปLวยโรคหลอดเลือดสมอง ของผูKดูแลไดK นอกจากนี้การพยาบาลทางไกลช6วยเพิ่มความพึงพอใจใหKแก6ผูKดูแลไดK ขKอเสนอแนะจากการวิจัยนี้ไดKแก6 การพยาบาลทางไกลเปOนอีกวิธีหนึ่งในการใหKการดูแลผูKปLวยในยามที่มีโรคระบาด และใชKในการดูแลผูKปLวยที่อยู6ในพื้นที่ ห6างไกล คำสำคัญ: ผูKปLวยโรคหลอดเลือดสมอง ผูKดูแลผูKปLวย ความสามารถในการดูแลผูKปLวย การพยาบาลทางไกล Abstract This quasi-experimental was designed using one group pretest and posttest. The purpose of this study was to examine the effects of telenursing on the abilities of caregivers of patients with stroke after discharging from Chiang Mai Neurological Hospital. The purposive sample were 33 caregivers of patients with stroke. The study tools consisted of 1) telenursing guidelines as an experimental instrument; 2) data collecting instruments included: a demographic data collecting form, questionnaires for assessing the patients, abilities to perform activities daily living, an evaluation form for assessing the abilities of caregivers in giving care for stroke patients, and questionnaires for assessing caregivers, satisfaction in telenursing. The content validity of all questionnaires was checked by three experts. The Cronbach's alpha coefficientof questionnaires for assessing the patients, abilities to perform activities daily living, an evaluation form for assessing the abilities of caregivers in giving care for stroke patients, and questionnaires for assessing caregivers, satisfaction in telenursing were .88, .87 and .90, respectively. The results showed that, after using telenursing, the abilities of caregivers of patients with stroke increased significantly ( p < .05). The level of satisfaction of caregivers in telenursing was at a high level (86.7%) The patients, abilities to perform activities daily living on the day of discharging from the hospital and six months later were found no significant differences (p=.317). Therefore, it can be concluded that telenursing helps to increase the abilities of caregivers of patients with stroke. In addition, using telenursing also helps to increase satisfaction of caregivers in remote areas. It is suggested that telenursing can be another method of giving care for patients in case of pandemic and in remote areas. Keywords: Stroke patients, Caregivers, the ability to care for patients, Telenursing
vผลของการพยาบาลทางไกลต่อความสามารถของผู้ดูแลในการดูแลผู้ป ่วย โรคหลอดเลือดสมองหลังจําหน่ายกลับบ้าน โรงพยาบาลประสาทเชียงใหม่ 45วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ ความเปYนมาและความสำคัญของป^ญหา โรคหลอดเลือดสมอง (Stroke) เปOนสาเหตุ สำคัญที่ทำใหKเสียชีวิตและเกิดภาวะทุพลภาพตามมา โดยพบอุบัติการณDผูKปLวยรายใหม6มีแนวโนKมเพิ่มขึ้นทุกปè ในปè พ.ศ.2560 พบผูKปLวยโรคหลอดเลือดสมองรายใหม6 เท6ากับ 278.49 ต6อแสนประชากรคน ในปè พ.ศ.2563 เพิ่มขึ้นเปOน 328 ต6อแสนประชากรคน โดยพบไดKมากขึ้น ในผูKที่มีอายุ 60 ปèขึ้นไป1 โรคหลอดเลือดสมอง เปOน สาเหตุสำคัญของการเสียชีวิตและทุพพลภาพ ขKอมูลทั่ว โลกในปè 2563 พบมีผูKปLวย 13.7 ลKานคน โดย 1 ใน 4 มี อายุ 25 ปèขึ้นไป เสียชีวิต 5.5 ลKานคน และมีแนวโนKมที่ จะเสียชีวิตเพิ่มขึ้นถึง 6.7 ลKานคนต6อปè ส6วนประเทศไทย ในปè 2562 มีผูKเสียชีวิตจากโรคหลอดเลือดสมอง 34,728 คน เพศชาย 20,034 คน และเพศหญิง 14,694 คน2 โรคหลอดเลือดสมองเปOนปëญหาสำคัญดKาน สุขภาพในปëจจุบัน ผูKปLวยโรคหลอดเลือดสมองหลัง จำหน6ายออกจากโรงพยาบาล ส6วนมากจะมีความพิการ หลงเหลืออยู6 และจำเปOนตKองไดKรับการฟíìนฟูสภาพ ร6างกายอย6างต6อเนื่อง 80% ของผูKปLวยโรคหลอดเลือด สมองตKองพึ่งพิงครอบครัวหรือผูKดูแล (Caregiver) ในการ ทำกิจวัตรประจำวัน3 ผูKดูแลผูKปLวยโรคหลอดเลือดสมอง จำเปOนตKองมีความรูK ความเขKาใจเรื่องโรคของผูKปLวยและ จำเปOนตKองมีทักษะในการดูแลผูKปLวยเพื่อใหKผูKปLวย สามารถฟíìนฟูร6างกายกลับมาใกลKเคียงปกติใหKมากที่สุด และเพื่อปîองกันภาวะแทรกซKอนต6างๆ เช6น ปอดบวมจาก การสูดสำลัก แผลกดทับจากการนอนนาน ขKอติดหรือ ไดKรับบาดเจ็บจากการเคลื่อนไหวหรือช6วยเหลือที่ไม6 ถูกตKอง ดังนั้นการที่มีการใหKความรูK คำแนะนำ ติดตาม ประเมินผลการปฏิบัติการดูแลผูKปLวยของผูKดูแลอย6าง ต6อเนื่องจะส6งผลใหKผูKปLวยมีคุณภาพชีวิตที่ดีตามสภาพ ของโรค4 จากสถานการณDปëจจุบันที่มีการแพร6ระบาดของ เชื้อ COVID 19 นับเปOนความทKาทายของระบบบริการ สุขภาพเนื่องจากมีความเสี่ยงและมีโอกาสติดเชื้อเพิ่ม มากขึ้น การนัดหมายผูKปLวยและญาติมาตรวจติดตามที่ โรงพยาบาลจะมีความเสี่ยงต6อการติดเชื้อทั้งตัวบุคลากร ผูKปLวยและญาติไดK รวมถึงการเคลื่อนยKายผูKปLวยมา โรงพยาบาลมีความยุ6งยากและเปOนการสูญเสียค6าใชKจ6าย มากขึ้น5 การพยาบาลเปOนหนึ่งของระบบบริการสุขภาพ เมื่อสถานการณDเปลี่ยนแปลงไป ระบบการพยาบาลก็มี การเปลี่ยนแปลงไปอย6างรวดเร็ว โดยมีผูKปLวยเปOน ศูนยDกลาง6 การติดตามดูแลผูKปLวยขณะกลับบKานผ6าน ระบบการพยาบาลทางไกล ซึ่งเปOนอีกช6องทางในการ ดูแลผูKปLวยเพื่อเพิ่มคุณภาพการดูแล7 สภาการพยาบาลมี นโยบายในการสนับสนุนระบบบริการพยาบาลทุก รูปแบบที่ใหKการพยาบาลการพยาบาลแก6ประชาชนอย6าง ต6อเนื่อง โดยไดKมีประกาศของสภาการพยาบาลเรื่อง แนวทางการพยาบาลทางไกล ณ วันที่ 27 พฤศจิกายน 2563 เพื่อเปOนการใหKคำปรึกษาและแกKปëญหาเกี่ยวกับ สุขอนามัยภายใตKกรอบความรูKแห6งวิชาชีพการพยาบาล และ การผดุงครรภD โดยนำระบบดิจิทัลมาใชKในการ ใหKบริการ ทั้งนี้ โดยความรับผิดชอบของผูKใหKการ พยาบาลทางไกล โรงพยาบาลประสาทเชียงใหม6 เปOนโรงพยาบาล เฉพาะทางระบบประสาท โรคที่พบมากที่สุดและมี แนวโนKมเพิ่มขึ้นทุกปèคือโรคหลอดเลือดสมอง ใน กระบวนการดูแลผูKปLวยตKองไดKรับการดูแลตั้งแต6ระยะ เฉียบพลัน จนถึงจำหน6ายกลับบKาน ทั้งนี้ก6อนจำหน6าย กลับบKานจะมีการใหKความรูKแก6ผูKปLวยและญาติตาม แนวทาง D-METHOD และนัดหมายการตรวจติดตาม ครั้งต6อไปตามแผนการรักษา8 การดูแลผูKปLวยโรคหลอด เลือดสมองที่บKานโดยการดูแลสุขภาพทางไกล ผ6านการ ใชKเทคโนโลยีเขKามาช6วย เช6น คอมพิวเตอรD โทรศัพทD อินเตอรDเน็ต เปOนตKน ทำใหKผูKปLวยไดKรับการดูแลอย6าง ต6อเนื่อง ผูKปLวยหรือผูKดูแลสามารถเขKาถึงบริการไดKอย6าง รวดเร็ว ลดค6าใชKจ6ายในการเดินทางมารับบริการที่ โรงพยาบาล ลดความเสี่ยงต6อการติดเชื้อโดยเฉพาะอย6าง ยิ่งเชื้อ COVID 19 ที่กำลังแพร6ระบาดในปëจจุบัน ทั้งนี้ยัง
v The Effects of Telenursing on the Abilities of Caregivers of Patients with Stroke after Discharging from Chiang Mai Neurological Hospital ปีท่ ี29 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2566 46 เปOนการใหKกำลังใจผูKดูแล ผูKปLวยและครอบครัว และเพิ่ม ศักยภาพในการดูแลผูKปLวยใหKมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น9 การติดตามดูแลผูKปLวยโรคหลอดเลือดสมองหลังจำหน6าย ออกจากโรงพยาบาลประสาทเชียงใหม6 จะมีบุคลากร ภารกิจดKานการพยาบาลจะโทรศัพทDติดตาม สอบถาม อาการ ทำใหKทราบขKอมูลของผูKปLวยบางส6วน แต6ไม6 สามารถเห็นสภาพที่แทKจริงของผูKปLวยไดK จากขKอมูลจาก เวชระเบียนโรงพยาบาลประสาทเชียงใหม6 พบว6า ผูKปLวย โรคหลอดเลือดสมองที่จำหน6ายออกจากโรงพยาบาล ประสาทเชียงใหม6ที่มีค6าความสามารถในการปฏิบัติ กิจวัตรประจำวันตามดัชนีบารDเธลเอดีแอล (Barthel Activities of Daily Living) < 10 ณ วันจำหน6าย ปè 2563 และ 2564 จำนวน 22 และ 20 รายตามลำดับ ซึ่ง ผูKปLวยกลุ6มนี้อยู6ในภาวะพึ่งพิงจำเปOนตKองไดKรับการดูแล จากญาติหรือผูKดูแลอย6างใกลKชิด ประกอบกับสถานการณD การแพร6ระบาดของเชื้อ COVID 19 ญาติจะนำผูKปLวยมา ที่โรงพยาบาลเท6าที่จำเปOนเท6านั้น การดูแลผูKปLวยที่บKาน จึงเปOนหนKาที่ความรับผิดชอบของญาติหรือผูKดูแลเปOน ส6วนใหญ6 การติดตามดูแลสุขภาพผูKปLวยผ6านระบบการ พยาบาลทางไกลโดยพยาบาลใหKความรูK ใหKคำแนะนำ ใหK กำลังใจแก6ญาติหรือผูKดูแล เปOนอีกช6องทางหนึ่งที่จะทำ ใหKสามารถติดตามดูแลผูKปLวยไดKอย6างต6อเนื่อง ดังนั้นผูKวิจัยจึงมีความสนใจศึกษาเกี่ยวกับผล ของการติดตามสุขภาพทางไกลต6อความสามารถของ ผูKดูแลในการดูแลผูKปLวยโรคหลอดเลือดสมองหลัง จำหน6ายออกจากโรงพยาบาลประสาทเชียงใหม6ของ ผูKดูแลผูKปLวย การนำเทคโนโลยีมาใชKอย6างเหมาะสมและ ทำใหKเกิดประโยชนDสูงสุดในสถานการณDการแพร6ระบาด ของเชื้อ COVID 1910 ทั้งนี้เพื่อเปOนการสรKางความมั่นใจ ใหKแก6ผูKดูแลและเพื่อใหKผูKปLวยไดKรับการดูแลอย6างถูกตKอง และต6อเนื่อง เปOนการปîองกันภาวะแทรกซKอนที่อาจจะ เกิดขึ้นและทำใหKผูKปLวยสามารถมีคุณภาพชีวิตที่ดีตาม สภาพของโรค ต6อไป วัตถุประสงค(การวิจัย 1. เพื่อเปรียบเทียบคะแนนความสามารถของ ผูKดูแลในการดูแลผูKปLวยโรคหลอดเลือดสมองที่จำหน6าย กลับบKาน โรงพยาบาลประสาทเชียงใหม6ที่ไดKรับการ พยาบาลทางไกล ก6อนจำหน6ายออกจากโรงพยาบาลและ หลังจำหน6ายกลับบKาน 6 เดือน 2. เพื่อประเมินระดับความพึงพอใจในการรับ บริการพยาบาลทางไกลของผูKดูแล สมมติฐานการวิจัย การพยาบาลทางไกลสามารถเพิ่มความสามารถ ของผูKดูแลในการดูแลผูKปLวยที่บKาน นิยามศัพท( ผูfปgวยโรคหลอดเลือดสมอง หมายถึงผูKปLวยที่มี อาการของโรคหลอดเลือดสมองตีบ หรืออุดตัน เขKารับ การรักษาและจำหน6ายออกจากโรงพยาบาลประสาท เชียงใหม6 ในช6วงเดือนมิถุนายน 2565– เมษายน 2566 โดยมีค6าดัชนีบารDเธลเอดีแอล < 10 ณ วันที่จำหน6าย ผูfดูแลผูfปgวย หมายถึง ญาติหรือผูKที่ไดKรับ มอบหมายในการดูแลผูKปLวยโรคหลอดเลือดสมองเมื่อ จำหน6ายออกจากโรงพยาบาลและตKองไดKรับการดูแล ต6อเนื่องที่บKาน ความสามารถในการดูแลผูfปgวย หมายถึงญาติ หรือผูKดูแลผูKปLวยที่มีความรูK และความสามารถในการ ปฏิบัติกิจวัตรประจำวันใหKแก6ผูKปLวยโรคหลอดเลือดสมอง ที่ไม6สามารถช6วยเหลือตัวเองไดK ทั้งนี้การปฏิบัติการดูแล ตKองเปOนไปเพื่อปîองกันภาวะแทรกซKอนที่อาจจะเกิดขึ้น แก6ผูKปLวยสามารถปîองกันไดKและเพื่อใหKผูKปLวยไดKรับ ความสุขสบายตามอัตภาพ เช6น การใหKอาหารทางสาย ยาง การเคลื่อนยKายผูKปLวย การอาบน้ำ การเช็ดตัวผูKปLวย เปOนตKน การพยาบาลทางไกล หมายถึง การพยาบาล และการผดุงครรภD เพื่อใหKคำปรึกษาและแกKปëญหา
vผลของการพยาบาลทางไกลต่อความสามารถของผู้ดูแลในการดูแลผู้ป ่วย โรคหลอดเลือดสมองหลังจําหน่ายกลับบ้าน โรงพยาบาลประสาทเชียงใหม่ 47วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ เกี่ยวกับสุขอนามัยภายใตKกรอบความรูKแห6งวิชาชีพการ พยาบาลและการผดุงครรภD โดยนำระบบเทคโนโลยีมาใชK ในการใหKบริการโดยการใชKระบบการแพทยDทางไกลของ กรมการแพทยD DMS telemedicine การเตรียมวาง แผนการจำหน6ายในขณะเขKารับการรักษาในแผนกผูKปLวย ในของโรงพยาบาลประสาทเชียงใหม6 แนะนำใหKญาติ มาร6วมฝ¢กปฏิบัติการดูแลผูKปLวยขณะรักษาตัวใน โรงพยาบาล การเตรียมบKานและอุปกรณDจำเปOนเมื่อ กลับไปอยู6บKาน ช6องทางการติดต6อเมื่อมีปëญหาเมื่อ กลับไปอยู6ที่บKานผ6าน Line : ID line 053920200 และ ช6องทางการติดตามเยี่ยมเมื่อกลับไปอยู6บKาน โดยขอใหK ผูKปLวยหรือผูKดูแลดาวนDโหลด Application : DMS telemedicine โดยใส6หมายเลขประจำตัวผูKปLวย และวัน เดือนปèเกิดของผูKปLวยผ6านหมายเลขโทรศัพทDที่ ลงทะเบียนไวKกับทางโรงพยาบาล เมื่อถึงกำหนดการนัด หมายเพื่อใหKการพยาบาลทางไกล ผูKดูแลหรือผูKปLวยจะ ไดKรับขKอความเตือนจากระบบ เมื่อทีมพยาบาลส6ง สัญญาณการเยี่ยม ผูKดูแลหรือผูKปLวยสามารถกดรับ สัญญาณ เป£ดลำโพง และกลKอง สามารถรับการเยี่ยม เพื่อใหKการพยาบาลทางไกลไดK โดยการพยาบาลทางไกล โดยใชKกระบวนการพยาบาลในการใหKคำปรึกษา เปOนการ สื่อสารสองทาง กรอบแนวคิดในการวิจัย
v The Effects of Telenursing on the Abilities of Caregivers of Patients with Stroke after Discharging from Chiang Mai Neurological Hospital ปีท่ ี29 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2566 48 วิธีดำเนินการวิจัย รูปแบบการศึกษาเปOนการวิจัยกึ่งทดลอง (Quasi-experimental Research) ดำเนินการศึกษา ในช6วงเดือนมิถุนายน 2565 ถึงเดือนมิถุนายน 2566 ประชากรและกลุpมตัวอยpาง ประชากรที่ศึกษา คือ ผูKดูแลผูKปLวยโรคหลอด เลือดสมองที่จำหน6ายออกจากโรงพยาบาลประสาท เชียงใหม6โดยผูKปLวยโรคหลอดเลือดสมองมีค6า Barthel ADL Index < 10 ณ วันที่จำหน6ายออกจากโรงพยาบาล กลุ6มตัวอย6าง คือ ผูKดูแลผูKปLวยโรคหลอดเลือด สมองที่จำหน6ายออกจากโรงพยาบาลประสาทเชียงใหม6 โดยผูKปLวยโรคหลอดเลือดสมองมีค6า Barthel ADL Index < 10 ณ วันที่จำหน6ายออกจากโรงพยาบาล จำนวน 33 คน โดยมีเกณฑDดังนี้ เกณฑDคัดเขKา (Inclusion criteria) 1. ผูKดูแลผูKปLวยโรคหลอดเลือดสมองที่จำหน6ายออก จากโรงพยาบาลประสาทเชียงใหม6 2. สามารถสื่อสารดKายภาษาไทยเขKาใจ 3. ยินดีเขKาร6วมโครงการวิจัย 4. มีเครื่องมือการสื่อสารและเครือข6าย internet ที่สามารถสื่อสารผ6านระบบการพยาบาล ทางไกลไดK เกณฑ(คัดออก (Exclusion criteria) 1. มีความบกพร6องดKานการสื่อสาร 2. มีการเปลี่ยนแปลงผูKดูแล การพิทักษ(สิทธิ์ของกลุpมตัวอยpาง เพื่อเปOนการพิทักษDสิทธิของประชากร ผูKวิจัยนำ โครงร6างการวิจัยเขKารับพิจารณาเพื่อขอความเห็นชอบจาก คณะกรรมการจริยธรรมการวิจัยโรงพยาบาลประสาท เชียงใหม6 ไดKรับอนุมัติเลขที่ EC 009-65 ลงวันที่ 8 มิถุนายน 2565 โดยผูKวิจัยดำเนินการเก็บรวบรวมขKอมูลดKวยตนเอง ก6อนการเก็บรวบรวมขKอมูลของผูKเขKาร6วมวิจัย จะมีการชี้แจง วัตถุประสงคD ประโยชนDของการวิจัย สิทธิของผูKเขKาร6วมวิจัย และความเสี่ยง ที่ไม6พึงประสงคDที่อาจจะเกิดขึ้นจากการวิจัย ครั้งนี้ ทั้งนี้ผูKเขKาร6วมวิจัยสามารถแจKงใหKผูKวิจัยทราบไดKทันที กรณีที่ผูKเขKาร6วมวิจัย ตKองการยุติการเขKาร6วมกิจกรรมสามารถ ทำไดKตลอดทุกช6วงเวลา ตลอดจนผูKวิจัยมีความยินดีที่จะตอบ ขKอสงสัยก6อนที่จะใหKผูKเขKาร6วมวิจัยลงนามในใบยินยอมเขKา ร6วมในการวิจัย ขั้นตอนการเก็บรวบรวมขfอมูล 1. เมื่อไดKรับอนุญาตจาคณะกรรมการจริยธรรมการ วิจัย โรงพยาบาลประสาทเชียงใหม6 ผูKวิจัยขออนุญาตรอง ผูKอำนวยการดKานการพยาบาล เพื่อดำเนินการเก็บขKอมูล ผูKดูแลผูKปLวยโรคหลอดเลือดสมองที่กลุ6มงานการพยาบาล ผูKปLวยใน โรงพยาบาลประสาทเชียงใหม6 ตามเกณฑDการคัด เขKา คัดออก 2. ผูKวิจัยชี้แจงและใหKขKอมูลแก6ผูKดูแลผูKปLวยโรค หลอดเลือดสมองที่ไดKรับการจำหน6ายออกจากโรงพยาบาล เพื่อใหKผูKดูแลผูKปLวยเปOนผูKตัดสินใจเขKาร6วมการศึกษาครั้งนี้ 3. ผูKวิจัยรวบรวมประชากรตามเกณฑDการคัดเขKา และติดตามเยี่ยมผ6านระบบการพยาบาลทางไกล 4 ครั้ง ดังนี้ ครั้งที่ 1 หลังจำหน6ายกลับบKาน 1 สัปดาหDครั้งที่ 2 หลัง จำหน6ายกลับบKาน 1 เดือน ครั้งที่ 3 หลังจำหน6ายกลับบKาน 3 เดือน และครั้งที่ 4 หลังจำหน6ายกลับบKาน 6 เดือน ตาม แนวทางดังนี้ 1) ขั้นเตรียมการพยาบาลทีมผูKวิจัยทำการศึกษาการ ใชKระบบการแพทยDทางไกล กรมการแพทยD DMS Telemedicine 2) การเตรียมวางแผนการจำหน6ายในขณะเขKารับ การรักษาในแผนกผูKปLวยในของโรงพยาบาลประสาทเชียงใหม6 แนะนำใหKญาติมาร6วมฝ¢กปฏิบัติการดูแลผูKปLวยขณะรักษาตัว ในโรงพยาบาล การเตรียมบKานและอุปกรณDจำเปOนเมื่อกลับไป อยู6บKาน เช6น โทรศัพทDมือถือที่สามารถใชKระบบการสื่อสาร ทางไกลไดKมีกลKอง สามารถแสดงภาพ มีลำโพงสามารถใชK เสียงไดKผ6านอินเตอรDเน็ต 3) กำหนดช6องทางการติดต6อเมื่อมีปëญหาเมื่อ กลับไปอยู6ที่บKานผ6านไลนDและช6องทางการติดตามเยี่ยม
vผลของการพยาบาลทางไกลต่อความสามารถของผู้ดูแลในการดูแลผู้ป ่วย โรคหลอดเลือดสมองหลังจําหน่ายกลับบ้าน โรงพยาบาลประสาทเชียงใหม่ 49วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ ระบบการแพทยDทางไกล กรมการแพทยD DMS Telemedicine ก6อนจำหน6ายกลับไปอยู6บKาน 4) ใหKผูKปLวยหรือผูKดูแลดาวนDโหลด Application: DMS Telemedicine โดยใส6หมายเลขประจำตัวผูKปLวย และ วันเดือนปèเกิดของผูKปLวยผ6านหมายเลขโทรศัพทDที่ลงทะเบียน ไวKกับทางโรงพยาบาล ก6อนจำหน6ายกลับไปอยู6บKาน พรKอม การทดสอบระบบ 5) เมื่อถึงกำหนดการนัดหมายหลังจำหน6ายออก จากโรงพยาบาล 1 สัปดาหD เพื่อใหKการพยาบาลทางไกล ผูKดูแลหรือผูKปLวยจะไดKรับขKอความเตือนจากระบบ เมื่อทีม พยาบาลส6งสัญญาณการเยี่ยม ผูKดูแลหรือผูKปLวยสามารถกด รับสัญญาน เป£ดลำโพง และกลKอง เพื่อสามารถรับการเยี่ยม เพื่อใหKการพยาบาลทางไกล 6) พยาบาลแนะนำตัว กล6าวทักทาย ประเมิน อาการผูKปLวยจากการซักถาม และจากการสังเกตุอาการผ6าน ระบบภาพและเสียงของระบบการแพทยDทางไกล กรมการ แพทยD DMS Tele medicine 7) พยาบาลวางแผนการใหKคำแนะนำตามปëญหา กรณีที่สามารถใหKคำแนะนำไดKและญาติเขKาใจปฏิบัติตามไดK อย6างมั่นใจ 8) กรณีที่พบปëญหาผูKปLวยตKองไดKรับการดูแลจาก ทีมบุคลากรทางการแพทยDอย6างใกลKชิดพยาบาลวางแผน ประสานเครือข6ายโรงพยาบาลหรือโรงพยาบาลส6งเสริม สุขภาพประจำตำบลใกลKบKานเพื่อการร6วมดูแลตามปëญหาที่ พบ เพื่อเพิ่มการเขKาถึงบริการที่รวดเร็วขึ้น 9) กรณีพบปëญหาฉุกเฉินเร6งด6วนแจKงผูKดูแล ประสาน 1669 ในพื้นที่ 10) เมื่อใหKคำแนะนำ ประเมินผลการใหKคำแนะนำ จนมั่นใจว6าผูKดูแลหรือผูKปLวยสามารถปฏิบัติไดK 11) ติดตามประเมินผลอาการ และปëญหาครั้ง ที่ 2 เมื่อจำหน6ายครบ 1 เดือน 3เดือนและ6เดือน ตามลำดับ ประเมินระดับความสามารถในการปฏิบัติ กิจวัตรประจำวันของผูKปLวย และความสามารถในการ ปฏิบัติการดูแลผูKปLวยโรคหลอดเลือดสมองของผูKดูแล 12) ตลอดระยะเวลาที่อยู6ในช6วง 6 เดือน หาก ผูKปLวยหรือผูKดูแลพบปëญหาก6อนถึงวันนัดหมายการเยี่ยม สามารถปรึกษาผ6านทางระบบไลนD ไดK หรือกรณีเร6งด6วน ติดต6อหKองฉุกเฉินของโรงพยาบาลประสาทเชียงใหม6ไดK ตลอด 24 ชั่วโมง 13) กรณีพบปëญหาสุขภาพของผูKปLวยทำการ ส6งต6อขKอมูลใหKแพทยDผูKทำการรักษา 4. ผูKวิจัยรวบรวมขKอมูลตามเครื่องมือการวิจัย และนำขKอมูลที่ไดKมาวิเคราะหDและสรุปผลการวิจัย เครื่องมือวิจัย เครื่องมือที่ใชKในการศึกษา ประกอบดKวย 2 ส6วน 1) เครื่องมือที่ใชKในการทดลองคือ แนวทางการ พยาบาลทางไกล มีขั้นตอนดังนี้ ขั้นตอนก6อนการใหKการพยาบาลทางไกล มีการ คัดเลือกผูKปLวยและผูKดูแลตามเกณฑD แนะนำผูKดูแลใหK Download program DMS Telemedicine และเพิ่มเปOน เพื่อนในระบบ Line OA ของโรงพยาบาลประสาทเชียงใหม6 ลงทะเบียนในระบบ DMS Telemedicine และนัดหมายวัน เวลาที่จะใหKการพยาบาลทางไกล ขั้นตอนระหว6างใหKการพยาบาลทางไกล จะมี การแจKงผูKดูแลผ6านระบบ Line OA ใหKเป£ดระบบ DMS Telemedicine ที่ Download ไวK เป£ดรับสาย เป£ดกลKอง เป£ดลำโพง โดยพยาบาลจะแนะนำใหKผูKดูแลถือกลKองที่ สามารถทำใหKพยาบาลมองเห็นผูKปLวยและสภาพแวดลKอม ของผูKปLวยไดKขณะใหKการพยาบาลทางไกล พยาบาล ประเมินสภาพผูKปLวย ใหKคำแนะนำแก6ผูKดูแล ประเมินการ ปฏิบัติของผูKดูแลหลังใหKคำแนะนำใหKกำลังใจและเป£ด โอกาสใหKซักถามปëญหา ขั้นตอนหลังใหKการพยาบาลทางไกล รวบรวม ขKอมูล ประสานความร6วมมือสถานบริการสุขภาพใกลKบKาน ในการดูแลผูKปLวยต6อเนื่อง กรณีมีปëญหารีบด6วนประสาน โรงพยาบาลส6งเสริมสุขภาพตำบลหรือโรงพยาบาลชุมชน หรือโรงพยาบาลประสาทเชียงใหม6เพื่อใหKการดูแลผูKปLวย อย6างต6อเนื่องตามสภาพปëญหาของผูKปLวย
v The Effects of Telenursing on the Abilities of Caregivers of Patients with Stroke after Discharging from Chiang Mai Neurological Hospital ปีท่ ี29 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2566 50 2) เครื่องมือในการเก็บรวบรวมขKอมูลเปOน แบบสอบถาม ประกอบดKวย 4 ส6วน ดังนี้ ส6วนที่ 1 ขKอมูลทั่วไปของผูKดูแลผูKปLวยไดKแก6 เพศ อายุสถานภาพสมรส การศึกษาและลักษณะงาน ส6วนที่ 2 ขKอมูลของผูKปLวยโรคหลอดเลือดสมอง ประกอบดKวย 2.1 ขKอมูลทั่วไปไดKแก6 เพศ อายุ 2.2 ขKอมูลสภาพผูKปLวย ณ วันที่ จำหน6ายออกจากโรงพยาบาลประสาทเชียงใหม6 ไดKแก6 ระดับความรูKสึกตัว ความสามารถในการปฏิบัติกิจวัตร ประจำวัน การวินิจฉัยโรค โรคร6วม และภาวะแทรกซKอน ส6วนที่ 3 แบบประเมิน Barthel ADL Index ผูKวิจัยใชKเครื่องมือที่สรKางขึ้นโดย Mahoney และ Barthel ในปè ค.ศ. 1965 โดยเครื่องมือดังกล6าว สามารถ นำมาใชKในการประเมินความกKาวหนKาในการฟíìนฟู สมรรถภาพของผูKปLวยโรคหลอดเลือดสมองประกอบดKวย 10 กิจกรรม ดังนี้ 1) การรับประทานอาหาร 2) การลKาง หนKา แปรงฟëน หวีผม 3) การขึ้น/ลงเตียงหรือลุกนั่งจาก ที่นอน 4) การใชKหKองน้ำ/หKองสุขา 5) การอาบน้ำ 6) การ เคลื่อนที่ภายในบKาน 7) การเดินขึ้นลงบันได 8) การสวม ใส6เสื้อผKา 9) การควบคุมการขับถ6ายปëสสาวะ และ 10) การควบคุมการขับถ6ายอุจจาระมีค6าคะแนนเต็ม 100 คะแนนการใชKแบบประเมิน Barthel Index ในกลุ6ม ผูKปLวยโรคหลอดเลือดสมอง เพื่อใหKทราบความสามารถ ในการปฏิบัติกิจวัตรประจำวัน โดยกำหนดค6าคะแนน ดังนี้ ภาวะพึ่งพาโดยสมบูรณD (0-20 คะแนน) ภาวะ พึ่งพารุนแรง (25-40 คะแนน) ภาวะพึ่งพาปานกลาง (45-55 คะแนน) และไม6เปOนการพึ่งพา (60 - 100 คะแนน) ส6วนที่ 4 แบบประเมินความสามารถในการดูแล ผูKปLวยโรคหลอดเลือดสมอง ผูKวิจัยไดKประยุกตDใชKแบบ ประเมินผูKช6วยเหลือคนไขKที่เขKาปฏิบัติงานดูแลผูKปLวยของ ภารกิจดKานการพยาบาล โรงพยาบาลประสาทเชียงใหม6 ที่ไดKรับการตรวจสอบโดยผูKเชี่ยวชาญดKานการพยาบาล 3 ท6าน เพื่อใชKในการประเมินผลการปฏิบัติการดูแลผูKปLวย ของผูKดูแลและมีการติดตามประเมินผลอย6างต6อเนื่องจน ครบตามกำหนด โดยกำหนดค6าคะแนนดังนี้4 คะแนน หมายถึง ปฏิบัติกิจกรรมนั้นไดKอย6างถูกตKอง ครบถKวน3 คะแนน หมายถึง ปฏิบัติกิจกรรมนั้นไดKอย6างถูกตKอง แต6 ไม6ครบถKวน 2 คะแนน หมายถึง ปฏิบัติกิจกรรมนั้นไม6 ถูกตKอง 1 คะแนน หมายถึง ไม6ไดKปฏิบัติกิจกรรมนั้น ส6วนที่ 5 แบบประเมินความพึงพอใจของผูKดูแล ผูKปLวยต6อการพยาบาลผูKปLวยทางไกลโดยกำหนดค6า คะแนนดังนี้ค6าคะแนนเฉลี่ยมีเกณฑDดังนี้คะแนน ค6าเฉลี่ย 1.00-1.50 หมายถึง ระดับความพึงพอใจ นKอย ที่สุด คะแนนค6าเฉลี่ย 1.51-2.50 หมายถึง ระดับความ พึงพอใจ นKอย คะแนน ค6าเฉลี่ย 2.51-3.50 หมายถึง ระดับความพึงพอใจปานกลาง คะแนนค6าเฉลี่ย 3.51-4.50 หมายถึง ระดับความพึงพอใจมาก คะแนน ค6าเฉลี่ย 4.51-5.00 หมายถึง ระดับความพึงพอใจมาก ที่สุด การตรวจสอบคุณภาพเครื่องมือ 1. การตรวจความตรงทางเนื้อหา (Content validity) ผูKวิจัยไดKนำเครื่องมือที่ใชKในการศึกษา ประกอบดKวย 2 ส6วน 1) เครื่องมือที่ใชKในการทดลองคือ แนวทางการพยาบาลทางไกล 2) เครื่องมือที่ใชKในการ รวบรวมขKอมูล ไดKแก6 แบบสอบถามขKอมูลทั่วไปของ ผูKดูแลผูKปLวย แบบสอบถามขKอมูลทั่วไปของผูKปLวยโรค หลอดเลือดสมอง แบบประเมินความสามารถในการ ปฏิบัติกิจวัตรประจำวันของผูKปLวย แบบประเมิน ความสามารถในการดูแลผูKปLวยโรคหลอดเลือดสมอง และแบบประเมินความพึงพอใจของผูKดูแลผูKปLวยต6อการ พยาบาลทางไกล ใหKผูKทรงคุณวุฒิตรวจสอบเครื่องมือ 3 ท6าน ไดKแก6 แพทยDเวชศาสตรDฟíìนฟู 1 ท6าน และพยาบาล วิชาชีพชำนาญการพิเศษที่มีประสบการณDในการดูแล ผูKปLวยโรคหลอดเลือดสมอง 2 ท6าน หลังจากไดKรับ ขKอเสนอแนะทำการแกKไขตามคำแนะนำใหKเหมาะสมกับ บริบทผูKปLวย ค6าคะแนน CVI เท6ากับ .96
vผลของการพยาบาลทางไกลต่อความสามารถของผู้ดูแลในการดูแลผู้ป ่วย โรคหลอดเลือดสมองหลังจําหน่ายกลับบ้าน โรงพยาบาลประสาทเชียงใหม่ 51วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ 2. การตรวจสอบความเที่ยงของเครื่องมือ (Reliability) ผูKวิจัยนำแบบประเมินความสามารถในการ ปฏิบัติกิจวัตรประจำวันของผูKปLวย แบบประเมิน ความสามารถในการดูแลผูKปLวยโรคหลอดเลือดสมอง และ แบบประเมินความพึงพอใจของผูKดูแลผูKปLวยต6อการ พยาบาลทางไกลไปทดสอบกับผูKปLวยโรคหลอดเลือดสมอง จำนวน 10 คน แลKวนำมาคำนวณหาค6าสัมประสิทธิ์แอลฟา ของครอนบาค (Cronbach’s alpha coefficient) ซึ่งแบบ ประเมินความสามารถในการปฏิบัติกิจวัตรประจำวันของ ผูKปLวยไดKค6าความเที่ยงเท6ากับ 0.88 แบบประเมิน ความสามารถในการดูแลผูKปLวยโรคหลอดเลือดสมอง ไดKค6า ความเที่ยงเท6ากับ 0.87 แบบประเมินความพึงพอใจของ ผูKดูแลผูKปLวยต6อการพยาบาลทางไกล ไดKค6าความเที่ยง เท6ากับ 0.90 การวิเคราะห(ขfอมูล 1. ขKอมูลทั่วไปของผูKดูแลผูKปLวยและขKอมูลของ ผูKปLวยโรคหลอดเลือดสมอง ใชKสถิติเชิงพรรณนา (Descriptive Statistics) โดยการแจกแจงความถี่ รKอย ละ ค6าเฉลี่ย และส6วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน 2. ขKอมูลแบบประเมินความสามารถในการดูแล ผูKปLวยโรคหลอดเลือดสมอง ใชKสถิติเชิงพรรณนา (Descriptive Statistics) ดKวยการการแจกแจงความถี่ รKอยละ ค6าเฉลี่ย ส6วนเบี่ยงเบนมาตรฐานและพิสัย 3. วิเคราะหDเปรียบเทียบความสามารถในการ ปฏิบัติกิจวัตรประจำวัน (ADL) ก6อนจำหน6ายออกจาก โรงพยาบาลและหลังจำหน6ายกลับบKาน 6 เดือน โดยใชK สถิติ Wilcoxon Signed Ranks Test เนื่องจากขKอมูลมี การแจกแจงแบบไม6เปOนโคKงปกติ 4. แบบประเมินความพึงพอใจของผูKดูแลผูKปLวย ต6อการพยาบาลผูKปLวยทางไกลใชKสถิติเชิงพรรณนา (Descriptive Statistics) โดยการแจกแจงความถี่ รKอย ละ ค6าเฉลี่ยและส6วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ผลการวิจัย ส6วนที่ 1 ขKอมูลทั่วไป ผูKดูแลผูKปLวยส6วนใหญ6เปOนเพศหญิงมากกว6าเพศชาย อายุอยู6ในช6วง 31–50 ปèสถานภาพคู6 การศึกษาระดับประถม ศึกษาและมัธยมศึกษา ส6วนใหญ6ไม6ไดKทำงานประจำ (ดัง ตารางที่ 1) ผูKปLวยโรคหลอดเลือดสมองส6วนใหญ6เปOนเพศ ชาย มีอายุมากกว6า 51 ปèขึ้นไป ไดKรับการวินิจฉัยเปOน Cerebral Infarction โรคร6วมที่พบไดKแก6 ความดันโลหิต สูง ไขมันในเลือดสูง และ เบาหวาน ตามลำดับ (ดัง ตารางที่ 2)
v The Effects of Telenursing on the Abilities of Caregivers of Patients with Stroke after Discharging from Chiang Mai Neurological Hospital ปีท่ ี29 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2566 52 ตารางที่ 1 แสดงจำนวนและรKอยละขKอมูลทั่วไปของผูKดูแลผูKปLวยโรคหลอดเลือดสมอง ขfอมูลทั่วไป จำนวน รfอยละ เพศ ชาย 7 21.2 หญิง 26 78.8 อายุ 20 – 30 ปè 1 3.0 31 – 40 ปè 13 39.4 41 – 50 ปè 13 39.4 51 ปèขึ้นไป 6 18.2 สถานภาพสมรส โสด 4 12.1 คู6 27 81.8 หมKาย/หย6ารKาง 2 6.1 อื่น ๆ - - การศึกษา ประถมศึกษา 15 45.45 มัธยมศึกษา 15 45.45 ปริญญาตรี 3 9.1 ลักษณะงานหลัก ไม6ไดKทำงานประจำ 29 87.9 ทำงานล6วงเวลา 4 12.1
vผลของการพยาบาลทางไกลต่อความสามารถของผู้ดูแลในการดูแลผู้ป ่วย โรคหลอดเลือดสมองหลังจําหน่ายกลับบ้าน โรงพยาบาลประสาทเชียงใหม่ 53วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ ส6วนที่ 2 การทดสอบสมมติฐาน ผลการวิจัย พบว6า คะแนน ความสามารถในการปฏิบัติกิจวัตรประจำวัน (Barthel Activities of Daily Living) ก6อนจำหน6ายกลับบKานและ หลังจำหน6ายกลับบKาน 6 เดือน ไม6แตกต6างกันอย6างมี นัยสำคัญทางสถิติ (p=0.273) (ดังตารางที่ 3) คะแนนความสามารถในการปฏิบัติการดูแลผูKปLวยโรค หลอดเลือดสมองของผูKดูแลก6อนจำหน6ายกลับบKาน 1 สัปดาหD และหลังจำหน6ายกลับบKาน 6 เดือน มีความ แตกต6างกันอย6างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<0.001) (ดัง ตารางที่ 4) ตารางที่ 2 จำนวนและรKอยละขKอมูลทั่วไปของผูKปLวยโรคหลอดเลือดสมอง ขfอมูลทั่วไป จำนวน รfอยละ เพศ ชาย 19 57.6 หญิง 14 42.4 อายุ 20 – 30 ปè 1 3.0 31 – 40 ปè 1 3.0 41 – 50 ปè 1 3.0 51 ปèขึ้นไป 30 91.0 การวินิจฉัยของแพทย( Cerebral Hemorrhage 2 21.2 Cerebral Infarction 24 72.7 Subdural Hemorrhage 2 6.1 โรครpวมของผูfปgวย ไม6มี 5 15.2 มี (ผูKปLวย 1 คน อาจมีโรคร6วมมากกว6า 1 โรค) 28 84.8 โรคไขมันในเลือดสูง 17 51.5 ความดันโลหิตสูง 25 75.8 เบาหวาน 9 27.3 หัวใจเตKนผิดจังหวะ 1 3.0
v The Effects of Telenursing on the Abilities of Caregivers of Patients with Stroke after Discharging from Chiang Mai Neurological Hospital ปีท่ ี29 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2566 54 ส6วนที่ 3 ความพึงพอใจของผูKดูแลผูKปLวยต6อการ พยาบาลทางไกล ผลการวิจัย พบว6า ระดับความพึงพอใจใน ภาพรวมของการรับบริการ การพยาบาลทางไกลของ ผูKดูแลผูKปLวยโรคหลอดเลือดสมอง หลังจำหน6ายกลับบKาน และไดKรับการติดตามดูแลอย6างต6อเนื่อง โดยมีความพึง พอใจอยู6ในระดับมาก (ดังตารางที่ 5) ตารางที่ 3เปรียบเทียบความสามารถในการปฏิบัติกิจวัตรประจำวัน (Barthel Activities of Daily Living) ก6อน จำหน6ายกลับบKานและหลังจำหน6ายกลับบKาน 6 เดือน ความสามารถในการปฏิบัติกิจวัตรประจำวัน (Barthel Activities of Daily Living) N Min-Max Mean (±S.D.) p-value ก6อนจำหน6ายกลับบKาน 1 สัปดาหD 33 0 – 10 0.61 (±2.42) .273 หลังจำหน6ายกลับบKาน 6 เดือน 33 0 – 50 2.48 (±9.42) ตารางที่ 4 เปรียบเทียบความสามารถในการปฏิบัติการดูแลผูKปLวยโรคหลอดเลือดสมองของผูKดูแล ความสามารถในการปฏิบัติการดูแลผูfปgวย โรคหลอดเลือดสมองของผูfดูแล N Min-Max Median (IQR) p-value ก6อนจำหน6ายกลับบKาน 1 สัปดาหD 33 43 – 62 49 (47 - 55) <.001 หลังจำหน6ายกลับบKาน 6 เดือน 33 47 – 80 74 (65 - 80) ตารางที่ 5 แสดงจำนวน รKอยละ ค6าเฉลี่ย และค6าเบี่ยงเบนมาตรฐานของความพึงพอใจของผูKดูแลผูKปLวยต6อการพยาบาล ทางไกล ประเด็นคำถาม ระดับความพึงพอใจ รAอยละ คะแนน เฉลี่ย (±SD) แปลผล มาก ที่สุด มาก ปานกลาง นAอย นAอย ที่สุด (รAอยละ) (รAอยละ) (รAอยละ) (รAอยละ) จำนวน (รAอยละ) ความพึงพอใจ 33.3% 66.7% - - - 86.7 4.3 (±0.5) ระดับมาก
vผลของการพยาบาลทางไกลต่อความสามารถของผู้ดูแลในการดูแลผู้ป ่วย โรคหลอดเลือดสมองหลังจําหน่ายกลับบ้าน โรงพยาบาลประสาทเชียงใหม่ 55วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ อภิปรายผลการวิจัย การศึกษาเพื่อประเมินผลของการพยาบาล ทางไกลต6อความสามารถของผูKดูแลในการดูแลผูKปLวยโรค หลอดเลือดสมองที่จำหน6ายกลับบKาน โรงพยาบาล ประสาทเชียงใหม6 กลุ6มตัวอย6างที่ใชKในการศึกษาเปOน ผูKดูแลผูKปLวยโรคหลอดเลือดสมองที่จำหน6ายออกจาก โรงพยาบาลประสาทเชียงใหม6 จำนวน 33 คน โดยผูKปLวย โรคหลอดเลือดสมองมีค6า Barthel ADL Index < 10 ณ วันที่จำหน6ายออกจากโรงพยาบาล ติดตามเยี่ยมผ6าน ระบบการพยาบาลทางไกล จำนวน 4 ครั้ง หลังจำหน6าย กลับบKาน 1 สัปดาหD 1 เดือน 3 เดือน และ 6 เดือน ตามลำดับ ผลการศึกษาพบว6า ผูKดูแลผูKปLวยเปOนเพศหญิง มากกว6าเพศชาย อายุอยู6ในช6วง 31–50 ปè สถานภาพคู6 การศึกษาระดับประถมศึกษาและมัธยมศึกษา ส6วนใหญ6 ไม6ไดKทำงานประจำ สำหรับผูKปLวยโรคหลอดเลือดสมอง ส6วนใหญ6เปOนเพศชาย มีอายุมากกว6า 51 ปèขึ้นไป ไดKรับ การวินิจฉัยเปOน Cerebral Infarction โรคร6วมที่พบ ไดKแก6 ความดันโลหิตสูง ไขมันในเลือดสูง และ เบาหวาน ตามลำดับ สอดคลKองกับ ชัยยุทธ โคตะรักษD11 ที่ไดK ทบทวนวรรณกรรมที่เกี่ยวขKองในการศึกษาปëจจัยที่มี ความสัมพันธDกับพฤติกรรมสุขภาพของผูKสูงอายุโรค หลอดเลือดสมองกลับเปOนซ้ำ พบว6าปëจจัยเสี่ยงของโรค หลอดเลือดสมองที่สำคัญคือ ความดันโลหิตสูง ไขมันใน เลือดสูงและเบาหวาน แนวทางการใหKการพยาบาลทางไกลของทีม ผูKวิจัยที่ไดKจากการทบทวนวรรณกรรมและตามแนว ทางการใชKระบบการแพทยDทางไกลของกรมการแพทยD นำมาปรับตามบริบทของผูKปLวยโรคหลอดเลือดสมองของ โรงพยาบาลประสาทเชียงใหม6 ซึ่งผูKปLวยส6วนใหญ6ตKอง อาศัยการดูแลจากญาติหรือผูKดูแลเนื่องจากกลุ6มตัวอย6าง ที่คัดเขKาร6วมการศึกษาตามเกณฑDที่กำหนดไวKคือผูKปLวย โรคหลอดเลือดสมองที่มีระดับความสามารถในการ ปฏิบัติกิจวัตรประจำวัน นKอยกว6าหรือเท6ากับ 10 คะแนน ซึ่งเปOนผูKปLวยทีมีภาวะพึ่งพาโดยสมบูรณD (0-20 คะแนน) และความยากลำบากในการเคลื่อนยKายผูKปLวย ฉะนั้นการ ใหKการพยาบาลทางไกลผ6านระบบการแพทยDทางไกลของ กรมการแพทยD DMS Tele medicine จึงนำมาสู6การ ปฏิบัติจริงและประเมินผล ทำใหKเกิดการสื่อสารสองทาง ทั้งภาพและเสียงที่สามารถสื่อสารกันชัดเจนมากกว6าการ ใชKโทรศัพทDติดตามเยี่ยม และ เปOนการใชKเทคโนโลยีที่ ช6วยใหKผูKปLวยและบุคลากรทางการแพทยDสามารถพูดคุย โตKตอบกันไดKในทันที ลดการเดินทางและลดค6าใชKจ6าย ส6งผลใหKผูKปLวยเขKาถึงบริการทางการแพทยDไดKง6ายและ สะดวกสบายมากขึ้น เพิ่มประสิทธิผลในการรักษาเฉพาะ โรค ซึ่งสอดคลKองกับการศึกษาเกี่ยวกับ Telework และ Telerehabilitation ในผูKปLวยโรคหลอดเลือดสมองของ ประเทศอิหร6าน12ซึ่งไดKทำการศึกษาในช6วงที่มีการแพร6 ระบาดของเชื้อ COVID 19 โดยพบว6าความสามารถใน การปฏิบัติกิจวัตรประจำวันของผูKปLวยเพิ่มมากขึ้น การใหKการพยาบาลทางไกลประกอบไปดKวยการ ประเมินผูKปLวยและผูKดูแล การรวบรวมปëญหา กำหนดขKอ วินิจฉัยทางการพยาบาล วางแผนการพยาบาล ใหKการ พยาบาลและประเมินผล ในการศึกษานี้ไดKกำหนดไวK 4 ครั้ง ไดKแก6 หลังจำหน6าย 1 สัปดาหD 1 เดือน 3 เดือน และ 6 เดือนตามลำดับ การพยาบาลเปOนการเนKนการใหK คำปรึกษา สาธิตและฝ¢กปฏิบัติยKอนกลับ โดยมีการ ประเมินผลระดับความสามารถในการปฏิบัติกิจวัตร ประจำวันของผูKปLวย และประเมินระดับความสามารถใน การดูแลผูKปLวยของผูKดูแล ตลอดจนปëญหาที่เกิดขึ้นพรKอม การใหKการช6วยเหลือ หากพบปëญหาเร6งด6วนหรือตKอง ไดKรับการดูแลใกลKชิดมีการประสานเครือข6ายเพื่อใหKการ ดูแลร6วมกัน ตลอดจนหากพบปëญหาเร6งด6วนมาผูKดูแล สามารถเขKาถึงบริการการแพทยDฉุกเฉินดKวยการใชKบริการ 1669 ไดKทันท6วงที
v The Effects of Telenursing on the Abilities of Caregivers of Patients with Stroke after Discharging from Chiang Mai Neurological Hospital ปีท่ ี29 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2566 56 ขfอเสนอแนะในการวิจัย 1. การพยาบาลทางไกล ผ6านระบบการแพทยD ทางไกล DMS Telemedicine เปOนระบบที่เขKาถึงง6าย เปOนการสื่อสารสองทางทั้งภาพและเสียง ทำใหKผูKปLวย และญาติเขKาใจง6าย ปฏิบัติตามไดK สามารถเสริมสรKาง ความมั่นใจใหKผูKดูแลผูKปLวยทำใหKสามารถดูผูKปLวยไดKอย6างมี ประสิทธิภาพไดK เพื่อใหKผูKปLวยมีคุณภาพชีวิตที่ดี 2. การพยาบาลทางไกลเปOนอีกช6องทางสำหรับ ดูแลผูKปLวยในสถานการณDที่มีความจำเปOน เช6นมีการ ระบาดของโรคติดเชื้อ นอกจากนี้ยังสามารถขยายผลการ พยาบาลทางไกลใหKแก6ผูKดูแลผูKปLวยอื่นตามลักษณะโรค ของผูKปLวยและความเหมาะสมไดK 3. การพยาบาลผูKปLวยทางไกล สามารถดูแล ผูKปLวยไดKครอบคลุมโดยมีการประสานการดูแลกับสถาน บริการสุขภาพใกลKบKานของผูKปLวย กรณีที่ผูKปLวยมีปëญหา สุขภาพไดKรับคำแนะนำและสามารถเขKาถึงการดูแลจาก สถานพยาบาลใกลKบKานไดKอย6างรวดเร็ว
vผลของการพยาบาลทางไกลต่อความสามารถของผู้ดูแลในการดูแลผู้ป ่วย โรคหลอดเลือดสมองหลังจําหน่ายกลับบ้าน โรงพยาบาลประสาทเชียงใหม่ 57วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ เอกสารอ6างอิง 1. สมศักดิ์ เทียมเก6า. สถานการณDโรคหลอดเลือดสมอง. วารสารประสาทวิทยาประเทศไทย 2021;37(4):54-60. 2. กระทรวงสาธารณสุข กองควบคุมโรค. รณรงคDใหKประชาชน “รูKสัญญาณเตือน โรคหลอดเลือดสมอง เสี้ยวนาที มีค6า ช6วยชีวิต” [อินเทอรDเน็ต]. 2564 [เขKาถึงเมื่อ 7 พฤศจิกายน 2564]. เขKาถึงไดKจาก https://ddc.moph.go.th/brc/news.php?news=21374 & deptcode. 3. Bakas T, Farran CJ, Austin JK, Given BA, Johnson EA, Williams LS. Stroke caregiver outcomes from the Telephone Assessment and Skill-Building Kit (TASK). Top Stroke Rehabil 2009;16(2):105-21. doi: 10.1310/tsr1602-105. PMID: 19581197. 4. สุพิมล บุตรรัตนะ. ผลของโปรแกรมเตรียมความพรKอมของผูKดูแลหลักผูKปLวยโรคหลอดเลือดสมองตีบ ตัน ก6อนจำหน6าย กลับบKาน โรงพยาบาลหนองบัวลำภู. วารสารการพยาบาลสุขภาพและการศึกษา 2563;3(1):56-64. 5. Kord Z, Fereidouni Z, Mirzaee MS, Alizadeh Z, Behnammoghadam M, Rezaei M, Abdi N, Delfani F, Zaj P. Telenursing home care and COVID-19: a qualitative study. BMJ Support Palliat Care 2021 Jun 29: bmjspcare-2021-003001. doi: 10.1136/bmjspcare-2021-003001. PMID: 34187878. 6. Afik A, Glorino Rumambo Pandin, M. Telenursing as a new nursing paradigm in the 21 Century: A literature review. Preprints [Internet]. 2021 [cited 7 Nov 2021]. Available from: https: //doi.org/10.20944/ preprints 202103. 0704.v1 7. Nejadshafiee M, Bahaadinbeigy K, Kazemi M, Nekoei-Moghadam M. Telenursing in incidents and disasters:A systematic review of the literature. J Emerg Nurs. 2020 Sep;46(5):611-622. doi: 10.1016/j.jen.2020.03.005. Epub 2020 Apr 29. PMID:32360295. 8. สุพัตรา ปวนไฝ ศรีวรรณา วงคDเจริญ นิรมัย มณีรัตนDและวราพร นนทศิลา. ประสิทธิผลการใชKโปรแกรมการดูแลตาม ระยะเปลี่ยนผ6าน ผูKปLวยสูงอายุโรคหลอดเลือดสมองในโรงพยาบาลประสาทเชียงใหม6 ต6อความสามารถในการปฏิบัติ กิจวัตรประจำวันและคุณภาพชีวิต. วารสารวิชาการสาธารณสุข 2561;27(3): 500–9. 9. Jönsson AM, Willman A. Implementation of telenursing within home healthcare. Telemed J E Health 2008 Dec;14(10):1057-62. doi: 10.1089/tmj.2008.0022. PMID: 19119827. 10. ธีรภัทร อดุลยธรรม. Cloud meeting –Telemedicine กับบุคลากรทางการแพทยD ในยุคโควิด -19. วารสารกรมการ แพทยD 2563;45(2):5–7. 11. ชัยยุทธ โคตะรักษD. ปëจจัยที่มีความสัมพันธDกับพฤติกรรมสุขภาพของผูKสูงอายุโรคหลอดเลือดสมองกลับเปOนซ้ำ. [วิทยานิพนธDพยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต]. ชลบุรี: มหาวิทยาลัยบูรพา; 2563. 12. Moradi, V., Babaee, T., Esfandiari, E., Lim, S. B., & Kordi, R. Telework and telerehabilitation programs for workers with a stroke during the COVID-19 pandemic: A commentary. Work (Reading, Mass.) 2021;68(1):77–80.
v Quality Development of Discharge Planning for Patients with End Stage of Renal Disease using Continuous Ambulatory Peritoneal Dialysis, Nakornping Hospital ปีท่ ี29 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2566 58 การพัฒนาคุณภาพการวางแผนจําหน่ายสําหรับผู้ป ่วยโรคไตวายระยะ สุดท้ายที่ ได้รับการล้างไตทางช่องท้องอย่างต่อเนื่ อง โรงพยาบาลนครพิงค์ Quality Development of Discharge Planning for Patients with End Stage of Renal Disease using Continuous Ambulatory Peritoneal Dialysis, Nakornping Hospital ศุภรดา ประเสริฐกุล พย.บ.* Supharada Prasertkul, B.N.S.* สมใจ ศิระกมล พย.ด.** Somjai Sirakamon, Ph.D.** บุญพิชชา จิตตQภักดี พย.ด.*** Bunpitcha Chitpakdee, Ph.D.*** Corresponding author: E-mail: [email protected] Received: 18 Mar 2023, Revised: 20 May 2023, Accepted: 8 Jun 2023 *พยาบาลวิชาชีพชำนาญการ โรงพยาบาลนครพิงคX *Registered nurse, Nakornping Hospital **รองศาสตราจารยX คณะพยาบาลศาสตรX มหาวิทยาลัยเชียงใหมi Email: [email protected] **Associate Professor, Faculty of Nursing, Chiang Mai University ***ผูpชiวยศาสตราจารยX คณะพยาบาลศาสตรX มหาวิทยาลัยเชียงใหมi Email: [email protected] ***Assistant Professor, Faculty of Nursing, Chiang Mai University บทคัดย'อ การวิจัยเชิงปฏิบัติการนี้มีวัตถุประสงค:เพื่อพัฒนาคุณภาพการวางแผนจำหนFาย และศึกษาปKญหาอุปสรรค เกี่ยวกับการวางแผนจำหนFายผูNปOวยโรคไตวายระยะสุดทNายที่ไดNรับการลNางไตทางชFองทNองอยFางตFอเนื่อง โรงพยาบาล นครพิงค:กลุFมตัวอยFางคือ ผูNปOวย จำนวน 25 คน ผูNดูแล จำนวน 25 คน และทีมสหสาขาวิชาชีพ จำนวน 103 คน เครื่องมือในการศึกษา ไดNแกF 1) แนวคำถามสัมภาษณ:ผูNปOวยผูNดูแล และทีมพัฒนาเกี่ยวกับการวางแผนจำหนFาย 2) รูปแบบการวางแผนจำหนFาย 3) แบบบันทึกอุบัติการณ:การนอนรักษาในโรงพยาบาล4) แบบตรวจสอบการปฏิบัติตาม แผนจำหนFาย 5) แบบประเมินความรูNความสามารถในการดูแลตนเอง 6) แนวคำถามเกี่ยวกับปKญหาและขNอเสนอแนะ ของการวางแผนจำหนFายและ 7) แบบประเมินความพึงพอใจของผูNปOวย ผูNดูแล และทีมสหสาขาวิชาชีพตFอแผนการ จำหนFาย ซึ่งผูNศึกษาและทีมพัฒนาขึ้นและไดNรับการตรวจสอบคุณภาพโดยผูNทรงคุณวุฒิ 5 ทFาน คFาความเชื่อมั่นตามสูตร คูเดอร:-ริชาร:ดสัน 20 (KR-20) ของแบบประเมินความรูNและความสามารถในการดูแลตนเอง เทFากับ 0.84 และ 0.89 ตามลำดับ และคFาสัมประสิทธิ์แอลฟาครอนบาค (Cronbach’s alpha coefficient) ของแบบประเมินความพึงพอใจ ของผูNปOวย ผูNดูแล และทีมสหสาขาวิชาชีพ เทFากับ 0.87, 0.89 และ 0.93 ตามลำดับ วิเคราะห:ขNอมูลโดยใชNสถิติเชิง พรรณนา สถิติทดสอบวิลคอกซ:สัน (Wilcoxon Sign-Rank test) และการวิเคราะห:เนื้อหา (content analysis)
vการพัฒนาคุณภาพการวางแผนจําหน่ายสําหรับผู้ป ่วยโรคไตวายระยะสุดท้าย ท่ ีได้รับการล้างไตทางช่องท้องอย่างต่อเน่ ือง โรงพยาบาลนครพิงค์ 59วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ ผลการศึกษา พบวFา 1) รNอยละ 94 ของทีมสหสาขาวิชาชีพสามารถปฏิบัติตามแผนจำหนFายอยูFในระดับดีมาก 2) ผูNปOวยและผูNดูแลมีความรูNในการดูแลตนเองความสามารถในการเปลี่ยนน้ำยาและทำแผลชFองทางออกของสายอยูFใน ระดับดีมาก และมากกวFากFอนไดNรับการวางแผนจำหนFาย (Z= 4.30, p< .001; Z= 4.05, p< .001; Z= 3.77, p< .001) 3) ระยะเวลานอนโรงพยาบาลเฉลี่ยลดลงจาก 10.39 วัน เปÜน 5.12 วัน 4) คFารักษาพยาบาลเฉลี่ยลดลงจาก 56,463 บาทตFอราย เหลือ 23,808 บาทตFอราย 5) ผูNปOวยและผูNดูแลมีความพึงพอใจตFอการวางแผนจำหนFายอยูFใน ระดับมากที่สุด (X̅= 4.76, S.D. = 0.26; X̅= 4.74, S.D. = 0.36) และ 6) ทีมสหสาขาวิชาชีพมีความพึงพอใจตFอการ วางแผนการจำหนFายอยูFในระดับมาก (X̅= 3.95, S.D. = 0.62) ผลการศึกษานี้แสดงใหNเห็นวFาการวางแผนจำหนFายชFวยใหNทีมสหสาขาวิชาชีพสามารถเตรียมความพรNอมใน การจำหนFายผูNปOวยไดNอยFางเหมาะสม ซึ่งเปÜนประโยชน:ตFอผูNบริหารการพยาบาลในการกำหนดกลยุทธ:และติดตาม ประเมินการวางแผนจำหนFายผูNปOวยโรคไตวายระยะสุดทNายที่ไดNรับการลNางไตทางชFองทNองอยFางตFอเนื่องของทีมสหสาขา วิชาชีพ คำสำคัญ: การพัฒนาคุณภาพ การวางแผนจำหนFาย การลNางไตทางชFองทNอง Abstract This action research aimed to study the quality development of discharge plan, problems, and obstacles in developing discharge plan for patients with end stage of renal disease using continuous ambulatory peritoneal dialysis at Nakornping Hospital. The samples were 25 patients with end stage renal disease using continuous ambulatory peritoneal dialysis, 25 carers and 103 multidisciplinary healthcare staff. The research instruments were 1) interview guidelines for patients, caregivers, and multidisciplinary healthcare staff regarding discharge plan; 2) discharge planning model; 3) a record about the incidence of hospitalization, 4) a checklist of discharge planning practices, 5) selfcare assessment form, 6) questionnaires for the assessment of problems and suggestions related to discharge planning; and 7) a satisfaction assessment form regarding discharge planning developed by research team and tested by five experts. The Kuder-Richardsoncoefficients of knowledge and ability assessment of patients and caregivers regarding self-care were 0.84 and 0.89, respectively. The Cronbach’s alpha coefficients of the satisfaction assessment tool for patients, caregivers and the multidisciplinary healthcare staff were 0.87, 0.89 and 0.93, respectively. Data were analyzed using descriptive statistics, Wilcoxon Sign-Rank test, and content analysis.
v Quality Development of Discharge Planning for Patients with End Stage of Renal Disease using Continuous Ambulatory Peritoneal Dialysis, Nakornping Hospital ปีท่ ี29 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2566 60 The results revealed that 1) Ninety four percent of the multidisciplinary healthcare staff were able to follow the discharge planning at a very good level; 2) The patients and caregivers' knowledge about self-care in changing peritoneal solution and exit site dressing was at a very good level and higher than those before receiving the discharge planning (Z = 4.30, p < .001; Z = 4.05, p < .001; Z = 3.77, p < .001); 3) The average length of hospital stay decreased from 10.39 to 5.12 days; 4) The average of medical expenses for each patient decreased from 56,463 to 23,808 Thai baht per case; 5) The patients and caregivers' satisfaction with the care in the discharge planning process was at a very good level ( X̅= 4.76, SD = 0.26; X̅= 4.74, SD = 0.36) and 6) the multidisciplinary healthcare staff's satisfaction with the discharge care plan was at a very good level (X̅= 3.95, SD = 0.62). The result of this study shows that discharge plan helps the multidisciplinary healthcare staff to prepare for discharging patients with end-stage renal disease patients using CAPD appropriately. These are beneficial for nursing administrators in determining discharge planning strategies and monitoring the discharge planning care process for end-stage renal disease patients with CAPD among the multidisciplinary healthcare staff in Nakornping Hospital. Key words: Quality Development, Discharge planning, Peritoneal dialysis
vการพัฒนาคุณภาพการวางแผนจําหน่ายสําหรับผู้ป ่วยโรคไตวายระยะสุดท้าย ท่ ีได้รับการล้างไตทางช่องท้องอย่างต่อเน่ ือง โรงพยาบาลนครพิงค์ 61วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ ความเป'นมาและความสำคัญของป3ญหา กระทรวงสาธารณสุขวางนโยบายมุFงการพัฒนา ระบบบริการสุขภาพ (Service plan) ใหNมีความเขNมแข็ง เพื่อใหNประชาชนเขNาถึงบริการที่ไดNมาตรฐาน และลด อัตราตาย อัตราการเกิดภาวะแทรกซNอน และอัตราการ ปOวย ซึ่งบริการสุขภาพสาขาไตเปÜนหนึ่งในระบบบริการ สุขภาพของกระทรวงสาธารณสุขที่มีเปöาหมายเพื่อชะลอ ความเสื่อมของไตในผูNปOวยโรคไตเรื้อรังทุกระยะ และ ผูNปOวยโรคไตระยะสุดทNายใหNไดNรับการรักษาบำบัด ทดแทนไตอยFางเหมาะสม มีมาตรฐาน และลดคFาใชNจFาย ของทั้งประชาชนและประเทศลง1 การลNางไตทางชFอง ทNองเปÜนการรักษาบำบัดทดแทนไตวิธีหนึ่ง เพื่อขจัดน้ำ สFวนเกินและของเสียออกจากรFางกาย รวมทั้งปรับสมดุล เกลือแรFและกรดดFางในรFางกาย ผูNปOวยสามารถทำไดNดNวย ตนเองที่บNานหรือที่ทำงาน2 โดยมีเปöาหมายสำคัญ คือ เพิ่มอัตราการรอดชีวิต และลดอัตราการติดเชื้อ โอกาส เกิดความลNมเหลวในการลNางไตทางชFองทNอง และอัตรา การเขNารักษาในโรงพยาบาล รวมถึงสFงเสริมใหNผูNปOวยมี ภาวะโภชนาการที่ดีและมีชีวิตที่ยืนยาว3-4 อยFางไรก็ตาม การลNางไตทางชFองทNองอาจเกิดภาวะแทรกซNอนตFาง ๆ เชFน การติดเชื้อที่เยื่อบุชFองทNอง ภาวะน้ำเกิน การติดเชื้อ ที่แผลชFองทางออกของสายลNางไต ภาวะอัลบูมินในเลือด ต่ำ และภาวะไมFสมดุลของน้ำและเกลือแรF เปÜนตNน2,5 การดูแลตนเองของผูNปOวยขณะอยูFบNานจึงมีความสำคัญ โดยตNองสามารถดูแลตนเองและปฏิบัติตามคำแนะนำไดN อยFางถูกตNอง เหมาะสม ดังนั้นการวางแผนจำหนFาย ผูNปOวยกFอนกลับบNานเพื่อเตรียมความพรNอมผูNปOวย ครอบครัว และผูNดูแลใหNมีความมั่นใจและสามารถจัดการ ดูแลตนเองที่บNานไดN จึงเปÜนสิ่งสำคัญอยFางมากกFอนที่จะ มีการจำหนFายผูNปOวยออกจากโรงพยาบาล3 การวางแผนจำหนFายเปÜนกระบวนการดูแล ผูNปOวยอยFางเปÜนระบบในการเตรียมความพรNอมผูNปOวยทั้ง ทางดNานรFางกาย จิตใจ อารมณ: สังคม กFอนกลับบNาน เพื่อใหNผูNปOวยไดNรับการดูแลอยFางตFอเนื่องในทุกระยะ จนกระทั่งภายหลังการจำหนFายจากโรงพยาบาลและ กลับไปสูFบNานหรือรับการดูแลตFอเนื่องในสถานบริการ ของชุมชน โดยการมีสFวนรFวมของทีมสหสาขาวิชาชีพ ผูNปOวย และผูNดูแล6 ซึ่งอาศัยกระบวนการวางแผน จำหนFาย 5 ขั้นตอน7 ประกอบดNวย 1) การประเมิน ปKญหาและความตNองการภายหลังการจำหนFาย 2) การ วินิจฉัยปKญหาความตNองการ 3) การกำหนดแผนการ จำหนFาย 4) การปฏิบัติตามแผน และ 5) การประเมินผล การวางแผนจำหนFาย นอกจากนี้ยังมีการศึกษาที่ไดNนำ รูปแบบการวางแผนจำหนFาย D-METHOD มาใชNในการ พัฒนาการวางแผนจำหนFายและรูปแบบการใหNความรูNแกF ผูNปOวย ครอบครัว และผูNดูแล โดยการใหNความรูNเรื่องโรค และการรักษา (Disease) การใชNยา (Medication) การ จัดการสิ่งแวดลNอม สิทธิคFารักษาและเศรษฐกิจ (Environment & economic) ทักษะตามแผนการ รักษาและการสังเกตอาการผิดปกติ (Treatment) การ ดูแลสุขภาพ (Health) การมาตรวจตามนัด การติดตFอ ขอความชFวยเหลือ การสFงตFอ (Outpatient & referral) และการรับประทานอาหาร (Diet) สFงผลใหNมีการเพิ่ม ความรูNและพฤติกรรมการดูแลตนเองในผูNปOวยโรคหลอด เลือดแดงสFวนปลายอุดตัน8 สอดคลNองกับการศึกษา ของณีรชา บุญมาตย:9 ที่พบวFาผูNปOวยและครอบครัวมี ความรูNเรื่องโรคและการปฏิบัติตัวถูกตNองเพิ่มมากขึ้น และเกิดการดำเนินการที่เปÜนระบบตามแนวทางการ วางแผนจำหนFายสำหรับผูNปOวยโรคไตเรื้อรังและ ครอบครัวโดยใชNรูปแบบ D-METHOD การวางแผนจำหนFายที่มีประสิทธิภาพชFวยใหN ผูNปOวย ครอบครัว และผูNดูแลเกิดความมั่นใจ มีทักษะใน การดูแลผูNปOวย และมีความพรNอมอยFางเต็มที่กFอน จำหนFายออกจากโรงพยาบาล ผูNปOวยมาตรวจรับยา สม่ำเสมอ3,6 ลดภาวะแทรกซNอนของผูNปOวย10 อัตราการ กลับมารักษาซ้ำ และระยะเวลานอนรักษาในโรง พยาบาล11 ตลอดจนชFวยลดคFาใชNจFายและคFา รักษาพยาบาลลงไดN12 รวมทั้งมีความพึงพอใจตFอการดูแล
v Quality Development of Discharge Planning for Patients with End Stage of Renal Disease using Continuous Ambulatory Peritoneal Dialysis, Nakornping Hospital ปีท่ ี29 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2566 62 ตามแผนการจำหนFายผูNปOวย10 แตFการนำไปปฏิบัติยัง พบวFา มีอุปสรรคที่ทำใหNการปฏิบัติการวางแผนจำหนFาย ไมFบรรลุผลสำเร็จ ไดNแกF ผูNปOวยมีปKญหาเรื่องความรูNเรื่อง โรคและการปฏิบัติตัวแมNวFาจะไดNรับการสอนและแนะนำ แลNว บุคลากรทีมสุขภาพมีภาระงานมาก ขาดการติดตาม ตรวจสอบและการกระตุNนใหNปฏิบัติการวางแผนจำหนFาย 7 ไมFมีแผนการจำหนFายเฉพาะโรค แนวทางการวางแผน จำหนFายไมFชัดเจน เนื้อหาที่สอนผูNปOวยเกี่ยวกับโรคและ การปฏิบัติไมFครอบคลุม นอกจากนี้ยังพบวFาทีมสหสาขา วิชาชีพไมFสามารถประชุมรFวมกันตามที่วางแผนไวNไดN6 ซึ่งการศึกษาที่ผFานมาไดNมีการนำกระบวนการพัฒนา คุณภาพอยFางตFอเนื่อง ที่เรียกวFา โฟกัส พี ดี ซี เอ (FOCUS-PDCA) มาใชNในการวางแผนแกNไขปKญหาและ พัฒนาคุณภาพการวางแผนการจำหนFาย ทั้งนี้ กระบวนการพัฒนาคุณภาพ FOCUS-PDCA มีขั้นตอนใน การพัฒนาที่ละเอียด ประกอบดNวย 9 ขั้นตอน ซึ่งไดNรับ การยอมรับในการนำมาประยุกต:ใชNในวงการสุขภาพ เนื่องจากเปÜนวิธีที่งFาย ไมFซับซNอน เหมาะสมกับบุคลากร ในสาขาบริการสุขภาพ และชFวยใหNทีมมีสFวนรFวมในการ พัฒนาคุณภาพงาน13 ทำใหNทีมสามารถปฏิบัติตามการ วางแผนจำหนFายผูNปOวยไดNถูกตNองครบถNวนตามสภาพ ปKญหาของผูNปOวย6-7 และมีความพึงพอใจตFอการดูแล ผูNปOวยตามแผนการจำหนFาย สำหรับผูNปOวยและผูNดูแลทำ ใหNมีความสามารถในการปฏิบัติกิจกรรมการพยาบาล เพื่อดูแลตนเองไดN และมีความพึงพอใจตFอการไดNรับการ ดูแลตามแผนการจำหนFาย6 โรงพยาบาลนครพิงค: เปÜนโรงพยาบาลที่ ใหNบริการแบบระบบเครือขFายสุขภาพตามแผนพัฒนา ระบบบริการสุขภาพ จากสถิติการใหNบริการผูNปOวยโรคไต วายระยะสุดทNายที่ไดNรับการลNางไตทางชFองทNองอยFาง ตFอเนื่องในหอผูNปOวยอายุรกรรมสามัญในป£ 2561-2563 มีจำนวน 109 ราย 119 ราย และ 117 ราย ตามลำดับ โดยป£ 2563 พบผูNปOวยโรคไตวายระยะสุดทNายที่ไดNรับการ ลNางไตทางชFองทNองอยFางตFอเนื่องเขNารับการรักษาในหอ ผูNปOวยอายุรกรรมสามัญดNวยสาเหตุจากภาวะแทรกซNอน อันเนื่องมาจากการลNางไตทางชFองทNองอยFางตFอเนื่อง จำนวน 107 คน ไดNแกF ภาวะติดเชื้อที่เยื่อบุชFองทNอง 50 ราย ภาวะน้ำเกิน 32 ราย ภาวะอัลบูมินในเลือดต่ำ 15 ราย ภาวะอิเล็กโทรไลต:ผิดปกติ 9 ราย และภาวะติดเชื้อ ที่แผลชFองทางออกของสายลNางไต 1 ราย และสาเหตุที่ ไมFไดNเกิดจากการรักษาดNวยการลNางไตทางชFองทNองอยFาง ตFอเนื่องจำนวน 10 ราย มีจำนวนวันนอนรักษาใน โรงพยาบาลเฉลี่ยเทFากับ 10.39 วัน และคFา รักษาพยาบาลเฉลี่ย เทFากับ 56,463.24 บาทตFอราย นอกจากนี้ยังพบผูNปOวยมีภาวะแทรกซNอนซ้ำและตNองนอน รักษาในโรงพยาบาลดNวยภาวะน้ำเกิน จำนวน 17 ราย และภาวะติดเชื้อที่เยื่อบุชFองทNอง 19 ราย14 เดิมกิจกรรมเกี่ยวกับการวางแผนจำหนFายผูNปOวย ที่ไดNรับการลNางไตทางชFองทNองจะเริ่มเมื่อแพทย:ประจำ หอผูNปOวยตรวจเยี่ยมอาการตอนเชNาและมีคำสั่งจำหนFาย ผูNปOวยกลับบNาน พยาบาลหอผูNปOวยรับคำสั่งการรักษา แจNงผูNปOวยและผูNดูแลรับทราบ พยาบาลหอผูNปOวยใหN ความรูNและเตรียมยาและอุปกรณ:การลNางไตใหNแกFผูNปOวย และผูNดูแลในวันจำหนFาย ประสานงานพยาบาลลNางไต ทางชFองทNองเพื่อเตรียมผูNปOวยกลับบNาน สFงตFอการดูแล ตFอเนื่อง (Thai COC) และบันทึกการใหNขNอมูลตาม รูปแบบ D-METHOD สำหรับผูNปOวยโรคทั่วไป ซึ่งการ ดำเนินงานที่ผFานมาพบวFา ผูNปOวยและผูNดูแลตNองกลับเขNา รักษาซ้ำในโรงพยาบาล ผูNปOวยและผูNดูแลขาดความรูN ความเขNาใจในการดูแลตนเองที่บNาน และไดNยาและ อุปกรณ:การลNางไตเพื่อรักษาตFอที่บNานไมFครบถNวน จากการวิเคราะห:การวางแผนจำหนFาย พบวFา การวางแผนจำหนFายยังไมFมีประสิทธิภาพ เนื่องจากไมFไดN มีการเตรียมความพรNอมผูNปOวยตั้งแตFแรกรับโดยทีมสห สาขาวิชาชีพ การใหNความรูNและสอนกิจกรรมตFาง ๆ ทำ ภายในวันเดียวทำใหNผูNปOวยและผูNดูแลจำขNอมูลไดNไมF ครบถNวน ไมFมีรูปแบบการประเมินและการใหNขNอมูล เฉพาะสำหรับผูNปOวยที่ไดNรับการลNางไตทางชFองทNอง ไมFมี
vการพัฒนาคุณภาพการวางแผนจําหน่ายสําหรับผู้ป ่วยโรคไตวายระยะสุดท้าย ท่ ีได้รับการล้างไตทางช่องท้องอย่างต่อเน่ ือง โรงพยาบาลนครพิงค์ 63วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ รูปแบบในการสื่อสารและประสานงานระหวFางสหสาขา วิชาชีพที่ชัดเจน และการสFงตFอการดูแลไมFครบถNวนและ ตFอเนื่อง จึงมีความจำเปÜนตNองพัฒนารูปแบบการ วางแผนจำหนFายที่มีประสิทธิภาพในผูNปOวยโรคไตวาย ระยะสุดทNายที่ไดNรับการลNางไตทางชFองทNองอยFางตFอเนื่อง โดยใชNกระบวนการพัฒนาคุณภาพ FOCUS-PDCA ใน การพัฒนารูปแบบการวางแผนจำหนFาย และใชN กระบวนการวางแผนจำหนFายและรูปแบบ D-METHOD เปÜนแนวทางกำหนดกิจกรรมการวางแผนจำหนFายผูNปOวย เพื่อใหNผูNปOวยและผูNดูแลไดNรับการเตรียมความพรNอมตั้งแตF แรกรับ ทีมสหสาขาวิชาชีพมีแนวทางในการปฏิบัติการ วางแผนจำหนFายผูNปOวยที่เหมาะสม และมีแนวการสื่อสาร ระหวFางทีมสหสาขาวิชาชีพที่ชัดเจน สFงผลใหNผูNปOวย และ ผูNดูแลมีความรูNสามารถในการดูแลตนเอง ลด ภาวะแทรกซNอน ลดการเขNารักษาซ้ำในโรงพยาบาล ลด ระยะเวลานอนโรงพยาบาล และคFารักษาพยาบาล วัตถุประสงค:การวิจัย 1. เพื่อพัฒนารูปแบบการวางแผนจำหนFายดNวย กระบวนการพัฒนาคุณภาพโฟกัส พี ดี ซี เอ สำหรับ ผูNปOวยโรคไตวายระยะสุดทNายที่ไดNรับการลNางไตทางชFอง ทNองอยFางตFอเนื่อง โรงพยาบาลนครพิงค: 2. เพื่อประเมินผลลัพธ:ของรูปแบบการวางแผน จำหนFาย และอุปสรรคของการนำแผนการจำหนFายมาใชN ในการพัฒนาคุณภาพบริการ กรอบแนวคิดในการวิจัย การศึกษานี้ใชNกรอบแนวคิดของการวิจัยเชิง ปฏิบัติการ (Action research) โดยใชNกระบวนการ FOCUS-PDCA13 ในการพัฒนารูปแบบการวางแผน จำหนFาย 9 ขั้นตอน คือ 1) คNนหากระบวนการที่ตNองการ ปรับปรุงคุณภาพ (Find a process to improve: F) 2) สรNางทีมงานที่มีความรูNความเขNาใจเกี่ยวกับกระบวนการ วางแผนจำหนFาย (Organize team that know the process: O) 3) ทำความเขNาใจเกี่ยวกับกระบวนการที่ จะปรับปรุง (Clarify current knowledge of process: C) 4) ทำความเขNาใจถึงสาเหตุของความแปรปรวนของ กระบวนการ (Understand causes of process variation: U) 5) เลือกวิธีการปรับปรุงกระบวนการ (Select the process improvement: S) 6) วางแผน ในการปรับปรุง (Plan the improvement: P) 7) นำ กระบวนการที่วางแผนไวNไปปฏิบัติ(Do the improvement to the process: D) 8) ตรวจสอบผล การปฏิบัติ (Check the result: C) และ 9) ดำเนินการ และปรับปรุงอยFางตFอเนื่อง (Act to hold the gain and continue to improvement: A) แ ล ะ ใ ชN กระบวนการวางแผนจำหนFาย7 และรูปแบบ DMETHOD8 เปÜนแนวทางกำหนดกิจกรรมการวางแผน จำหนFายผูNปOวย วิธีดำเนินการวิจัย การวิจัยนี้เปÜนการวิจัยเชิงปฏิบัติการ เพื่อพัฒนา คุณภาพการวางแผนจำหนFายผูNปOวยโรคไตวายระยะ สุดทNายที่ไดNรับการลNางไตทางชFองทNองอยFางตFอเนื่อง โรงพยาบาลนครพิงค: ในชFวงระหวFางเดือนตุลาคม 2563 ถึง เดือนกันยายน 2565 ประชากรและกลุ\มตัวอย\าง กลุFมประชากรในการศึกษาครั้งนี้ ประกอบดNวย 3 กลุFม ดังนี้ 1. ทีมสหสาขาวิชาชีพ จำนวน 103 คน ประกอบดNวย แพทย:ประจำหอผูNปOวย 5 คน เภสัชกร 5 คน พยาบาลหอผูNปOวยอายุรกรรมสามัญ 83 คน อายุร แพทย:โรคไต 3 คน พยาบาลเฉพาะทางการลNางไตทาง ชFองทNอง 4 คน และ พยาบาลศูนย:ดูแลตFอเนื่อง 3 คน ไมF รวมผูNศึกษา แบFงเปÜน 2 กลุFม คือ 1.1 ทีมพัฒนา 6 คน คัดเลือกแบบเจาะจง ตามเกณฑ: ทำหนNาที่ในการพัฒนาคุณภาพการวางแผน
v Quality Development of Discharge Planning for Patients with End Stage of Renal Disease using Continuous Ambulatory Peritoneal Dialysis, Nakornping Hospital ปีท่ ี29 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2566 64 จำหนFาย คือ พยาบาลวิชาชีพหอผูNปOวยอายุรกรรมสามัญ 5 คน และพยาบาลเฉพาะทางการลNางไตทางชFองทNอง 1 คน โดยมีผูNศึกษา 1 คน ทำหนNาที่สนับสนุนและอำนวย ความสะดวก (Facilitator) 1.2 ทีมปฏิบัติ จำนวน 97คน คือ บุคลากร ที่ทำหนNาที่ปฏิบัติตามแผนการจำหนFายที่ไมFใชFทีมพัฒนา ประกอบดNวย แพทย:ประจำหอผูNปOวย 5 คน อายุรแพทย: โรคไต 3 คน เภสัชกร 5 คน พยาบาลหอผูNปOวย 78 คน พยาบาลศูนย:ดูแลตFอเนื่อง 3 คน และพยาบาลเฉพาะ ทางการลNางไตทางชFองทNอง 3 คน 2. ผูNปOวยโรคไตวายระยะสุดทNายที่ไดNรับการลNาง ไตทางชFองทNองอยFางตFอเนื่องที่เขNารับการรักษาใน โรงพยาบาล ณ หอผูNปOวยอายุรกรรมสามัญโรงพยาบาล นครพิงค: (5 หอผูNปOวย) ในป£ 2563 จำนวน 117 คน โดย มีสาเหตุจากการลNางไตทางชFองทNองอยFางตFอเนื่อง จำนวน 107 คน ไดNแกF ภาวะติดเชื้อที่เยื่อบุชFองทNอง 50 คน ภาวะน้ำเกิน 32 คน ภาวะอัลบูมินในเลือดต่ำ 15 คน ภาวะอิเล็กโทรไลต:ผิดปกติ 9 คน และภาวะติดเชื้อ ที่แผลชFองทางออกของสายลNางไต 1 คน โดยในจำนวน ผูNปOวย 117 คน ดังกลFาวขNางตNน มีผูNปOวยเขNารับการรักษา ดNวยสาเหตุอื่นซึ่งไมFไดNเกิดจากการลNางไตทางชFองทNอง อยFางตFอเนื่อง จำนวน 10 คน 3. ผูNดูแล ซึ่งเปÜนผูNที่พักอยูFในสถานที่พักอาศัย เดียวกับผูNปOวยหรือบNานใกลNเคียง และรับผิดชอบดูแล ผูNปOวย จำนวน 117 คน กลุFมตัวอยFางในการศึกษาครั้งนี้ ประกอบดNวย 2 กลุFม ดังนี้ 1. ผูNปOวยโรคไตวายระยะสุดทNายที่ไดNรับการลNาง ไตทางชFองทNองอยFางตFอเนื่องที่เขNารับการรักษาใน โรงพยาบาล ณ หอผูNปOวยอายุรกรรมสามัญโรงพยาบาล นครพิงค:ศึกษาในกลุFมประชากร คำนวณกลุFมตัวอยFาง ผูNปOวยโดยวิธีของ Daniel 15 โดยใชNสัดสFวนของจำนวน ผูNปOวยที่เกิดภาวะแทรกซNอนจากการรักษาดNวยการลNางไต ทางชFองทNอง จำนวน 107 คน และผูNปOวยที่เขNารับการ รักษาหอผูNปOวยอายุรกรรมสามัญ โรงพยาบาลนครพิงค: ป£ 2563 จำนวน 117 คน ไดNกลุFมตัวอยFางผูNปOวยเทFากับ 25 คน โดยเลือกกลุFมตัวอยFางแบบเฉพาะเจาะจงตาม คุณลักษณะตามเกณฑ:คัดเขNา (Inclusion criteria) คือ 1) อายุตั้งแตF 18 ป£ขึ้นไป ไดNรับการวินิจฉัยจาก อายุรแพทย:โรคไตเปÜนโรคไตวายระยะสุดทNาย และตNอง รักษาบำบัดทดแทนไตดNวยวิธีการลNางไตทางชFองทNอง อยFางตFอเนื่อง 2) เขNารับการรักษาในโรงพยาบาลดNวย ภาวะแทรกซNอนอันเนื่องมาจากการลNางไตทางชFองทNอง อยFางตFอเนื่อง ดNวยสาเหตุอยFางใดอยFางหนึ่งตFอไปนี้ ไดNแกF ภาวะติดเชื้อที่เยื่อบุชFองทNอง ภาวะน้ำเกิน ภาวะอัลบูมิน ในเลือดต่ำ ภาวะอิเล็กโทรไลต:ผิดปกติ และภาวะติดเชื้อ ที่แผลชFองทางออกของสายลNางไต 3) มีสติสัมปชัญญะสมบูรณ: สามารถใหNขNอมูลไดN ดNวยตนเอง ผูNวิจัยประเมินสติสัมปชัญญะ โดยการ สอบถามชื่อบุคคล เวลา และสถานที่ หากผูNปOวยสามารถ ตอบไดNถูกตNองจะคัดเขNารFวมในการวิจัย 4) สามารถสื่อสารกับผูNวิจัยไดNเขNาใจโดยการใชN คำพูดหรือการเขียน เกณฑ:คัดผูNปOวยออก (Exclusion criteria) คือ ผูNปOวยโรคไตวายระยะสุดทNายที่ไดNรับการ ลNางไตทางชFองทNองอยFางตFอเนื่องที่เขNารับการรักษาใน โรงพยาบาลดNวยภาวะแทรกซNอนที่ไมFไดNเกิดจากการ รักษาดNวยการลNางไตทางชFองทNองอยFางตFอเนื่อง 2. ผูNดูแลผูNปOวย ซึ่งเปÜนผูNดูแลหลัก ศึกษาในกลุFม ประชากร กำหนดขนาดกลุFมตัวอยFางเทFากับกลุFมตัวอยFาง ผูNปOวย โดยเปÜนการศึกษาในกลุFมตัวอยFางผูNปOวย 1 คน ตFอ ผูNดูแล 1 คน ไดNกลุFมตัวอยFางผูNดูแล เทFากับ 25 คน เลือก กลุFมตัวอยFางโดยกำหนดคุณลักษณะตามเกณฑ:คัดเขNา คือ 1) เปÜนผูNดูแลผูNปOวยโรคไตวายระยะสุดทNายที่ ไดNรับการลNางไตทางชFองทNองอยFางตFอเนื่อง
vการพัฒนาคุณภาพการวางแผนจําหน่ายสําหรับผู้ป ่วยโรคไตวายระยะสุดท้าย ท่ ีได้รับการล้างไตทางช่องท้องอย่างต่อเน่ ือง โรงพยาบาลนครพิงค์ 65วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ 2) มีหรือไมFมีความสัมพันธ:ทางสายเลือดกับ ผูNปOวยก็ไดN 3) มีสติสัมปชัญญะสมบูรณ: สามารถใหNขNอมูลไดN ดNวยตนเอง 4) สามารถสื่อสารกับผูNวิจัยไดNเขNาใจโดยการใชN คำพูดหรือการเขียน เกณฑ:คัดผูNดูแลผูNปOวยออก คือ ผูNดูแลที่ไมF สามารถใหNการดูแลผูNปOวยโดยตลอดระยะเวลาที่ผูNปOวย เขNารับการรักษาในโรงพยาบาล เครื่องมือที่ใชcในการวิจัย ประกอบดNวย 1. เครื่องมือที่ใชNในการดำเนินการศึกษา เปÜน เครื่องมือที่ผูNศึกษาและทีมพัฒนาขึ้นจากการทบทวน ตำรา เอกสาร และวรรณกรรมตFาง ๆ เพื่อใชNในการ พัฒนาการวางแผนจำหนFาย ไดNแกF 1.1 แนวคำถามในการสัมภาษณ:ผูNปOวยและ ผูNดูแลเกี่ยวกับความตNองการในการจำหนFาย 1.2 แนวคำถามในการประชุมกลุFมทีม พัฒนาเพื่อสอบถามขNอมูลเกี่ยวกับกระบวนการและ ปKญหาในการวางแผนจำหนFาย 1.3 คูFมือการวางแผนจำหนFายสำหรับ ทีมสหสาขาวิชาชีพ 1.4 คูFมือในการดูแลตนเองสำหรับผูNปOวย และผูNดูแล 1.5 แบบบันทึกการวางแผนจำหนFาย สำหรับทีมสหสาขาวิชาชีพ โดยแยกกิจกรรมการวางแผน จำหนFายของแตFละสาขาวิชาชีพ แบFงกิจกรรมการ วางแผนจำหนFายเปÜน 3 ระยะ ไดNแกF ระยะแรกรับ (24 ชั่วโมงแรก) ระยะดูแลตFอเนื่อง และระยะจำหนFาย (1-2 วันกFอนจำหนFาย) และใชNวิธีการเช็ครายการกิจกรรมโดย การเขียนเครื่องหมายถูก (ü) หลังรายการที่ไดNปฏิบัติ 2. เครื่องมือที่ใชNในการเก็บรวบรวมขNอมูล เปÜน เครื่องมือที่ใชNในการวัดผลลัพธ:ของการพัฒนาการ วางแผนจำหนFาย ไดNแกF 2.1 แบบตรวจสอบการปฏิบัติตามแผน จำหนFายของทีมสหสาขาวิชาชีพ ผูNศึกษาและทีมพัฒนา สรNางขึ้นจากการทบทวนวรรณกรรม มีลักษณะเปÜนแบบ รายงานการตรวจสอบการบันทึกการวางแผนจำหนFาย ของทีมสหสาขาดNวยตนเอง (Self-report) มีจำนวน 81 ขNอ ใหNเลือกตอบวFามีการปฏิบัติหรือไมFมีการปฏิบัติตาม กิจกรรมการวางแผน หากบันทึกไดN 1 คะแนน และไมF บันทึกไดN 0 คะแนน มีการแปลผลคะแนน ดังนี้ คะแนน รNอยละ 90.00–100.00 การปฏิบัติการวางแผนจำหนFาย อยูFในระดับดีมาก รNอยละ 80.00–89.99 ระดับดี รNอย ละ 70.00–79.99 ระดับพอใชNและต่ำกวFารNอยละ 69.99 ควรปรับปรุง 2.2 แบบประเมินความรูNและความสามารถ ในการดูแลตนเองของผูNปOวยและผูNดูแล ที่ทีมพัฒนาสรNาง ขึ้น มีแบบประเมินทั้งหมด 3 ชุด ดังนี้ 1) แบบประเมินความรูNในการดูแลตนเอง สำหรับผูNปOวยที่ไดNรับการลNางไตทางชFองทNองอยFาง ตFอเนื่อง มีขNอคำถามเกี่ยวกับหนNาที่ของไต การลNางไต ทางชFองทNอง อาการผิดปกติที่อาจเกิดขึ้นและการแกNไข การใชNยา การออกกำลังกาย อาหารที่ควรรับประทาน และควรหลีกเลี่ยง จำนวน 15 ขNอ โดยลักษณะคำถาม เปÜนแบบชนิดเลือกคำตอบจากตัวเลือกทั้งหมด 4 คำตอบ มีคำตอบที่ถูกตNองเพียง 1 ขNอ หากตอบถูกใหN 1 คะแนน หากตอบผิดใหN 0 คะแนน 2) แบบประเมินความสามารถในการ เปลี่ยนน้ำยาลNางไตทางชFองทNองอยFางตFอเนื่อง เปÜนขNอ คำถามการปฏิบัติกิจกรรมเกี่ยวกับการเปลี่ยนน้ำยาลNาง ไตทางชFองทNอง ขNอคำถามมีทั้งหมด 15 ขNอ ลักษณะขNอ คำถามเปÜนแบบปลายปßด 3) แบบประเมินความสามารถในการทำ แผลชFองทางออกของสายลNางไต เปÜนขNอคำถามการ ปฏิบัติกิจกรรมเกี่ยวกับการทำแผลชFองทางออกของสาย ลNางไต ขNอคำถามมีทั้งหมด 15 ขNอ ลักษณะขNอคำถาม เปÜนแบบปลายปßด
v Quality Development of Discharge Planning for Patients with End Stage of Renal Disease using Continuous Ambulatory Peritoneal Dialysis, Nakornping Hospital ปีท่ ี29 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2566 66 การประเมินความสามารถในการเปลี่ยนน้ำยา ลNางไตและการทำแผลชFองทางออกของสายลNางไต โดย การสอบถามและสังเกตการปฏิบัติกิจกรรมของผูNปOวย หรือผูNดูแลในแตFละขNอ หากปฏิบัติกิจกรรมหรือบอก วิธีการปฏิบัติกิจกรรมไดNถูกตNองทั้งหมดในขNอนั้น คือ “ใชF” ใหN 1 คะแนน หากไมFสามารถปฏิบัติกิจกรรมหรือ บอกวิธีการปฏิบัติกิจกรรมไดNถูกตNองทั้งหมดในขNอนั้นไดN คือ “ไมFใชF” ใหN 0 คะแนน เกณฑ:การแปลผลคะแนนเฉลี่ยของความรูNใน การดูแลตนเอง ความสามารถในการเปลี่ยนน้ำยาลNางไต ทางชFองทNองอยFางตFอเนื่อง และทำแผลชFองทางออกของ สายลNางไต แบFงเปÜน 5 ระดับ ดังนี้ คะแนนเฉลี่ย 12.01- 15.00 มีความรูNหรือความสามารถในการปฏิบัติ อยูFใน ระดับดีมาก คะแนนเฉลี่ย 9.01-12.00 อยูFในระดับดี คะแนนเฉลี่ย 6.01-9.00 อยูFในระดับปานกลาง คะแนน เฉลี่ย 3.01-6.00 อยูFในระดับต่ำ และคะแนนเฉลี่ย 0- 3.00 อยูFในระดับต่ำมาก 2.3 แบบประเมินความพึงพอใจของผูNปOวย ผูNดูแล และทีมสหสาขาวิชาชีพตFอแผนการจำหนFายผูNปOวย มีดังนี้ 1) แบบประเมินความพึงพอใจของผูNปOวย ตFอแผนการจำหนFายผูNปOวย ที่ผูNศึกษาสรNางขึ้น เพื่อ ประเมินความพึงพอใจของผูNปOวยตFอการไดNรับการดูแล ตามแผนจำหนFาย ประกอบดNวย 2 สFวน คือ สFวนที่ 1 แบบสอบถามขNอมูลสFวนบุคคลของผูNปOวย ประกอบดNวย เพศ อายุ สถานภาพ วุฒิการศึกษา อาชีพ ลักษณะ ครอบครัว และระยะเวลาที่ไดNรับการรักษาดNวยการลNาง ไตทางชFองทNอง ลักษณะแบบสอบถามเปÜนแบบเติม ขNอความและเลือกตอบ มีจำนวนทั้งหมด 7 ขNอ และสFวน ที่ 2 แบบประเมินความพึงพอใจของผูNปOวย เปÜนขNอ คำถามเกี่ยวกับความพึงพอใจที่มีตFอการวางแผน จำหนFายตามที่ผูNศึกษาสรNางขึ้นโดยกระบวนการวางแผน จำหนFายของกองการพยาบาล7 จำนวน 5 ขNอ 2) แบบประเมินความพึงพอใจของผูNดูแล ที่ผูN ศึกษาสรNางขึ้นเพื่อประเมินความพึงพอใจของผูNดูแล ผูNปOวยตFอการไดNรับการดูแลตามแผนจำหนFาย ประกอบดNวย 2 สFวน คือ สFวนที่ 1 แบบสอบถามขNอมูล สFวนบุคคลของผูNดูแลผูNปOวย ประกอบดNวย เพศ อายุ สถานภาพ วุฒิการศึกษา อาชีพ ระยะเวลาที่ใหNการ ดูแลผูNปOวยที่ไดNรับการลNางไตทางชFองทNอง ประสบการณ: ในการไดNรับความรูNเกี่ยวกับการดูแลผูNปOวยโรคไตวาย ระยะสุดทNายที่ไดNรับการลNางไตทางชFองทNอง และ ความสัมพันธ:กับผูNปOวย ลักษณะแบบสอบถามเปÜนแบบ เติมขNอความและเลือกตอบ มีจำนวนทั้งหมด 7 ขNอ และ สFวนที่ 2 แบบประเมินความพึงพอใจของผูNดูแลผูNปOวย เปÜนขNอคำถามเกี่ยวกับความพึงพอใจที่มีตFอการวางแผน จำหนFายตามที่ผูNศึกษาสรNางขึ้นโดยกระบวนการวางแผน จำหนFายของกองการพยาบาล7 จำนวน 5 ขNอ 3) แบบประเมินความพึงพอใจของทีมสหสาขา วิชาชีพ ที่ผูNศึกษาสรNางขึ้น เพื่อประเมิน ความพึงพอใจของทีมสหสาขาวิชาชีพตFอกระบวนการ ดูแลและการเตรียมความพรNอมผูNปOวยและผูNดูแลตาม แผนการจำหนFายผูNปOวยโรคไตวายระยะสุดทNายที่ไดNรับ การลNางไตทางชFองทNองอยFางตFอเนื่อง ประกอบดNวย 2 สFวน คือ สFวนที่ 1 เปÜนแบบสอบถามขNอมูลสFวนบุคคล ของทีมสหสาขาวิชาชีพ ประกอบดNวย เพศ อายุ วุฒิ การศึกษา ตำแหนFง ระยะเวลาปฏิบัติงาน หนFวยงานที่ ปฏิบัติงาน ประสบการณ:ในการดูแลรักษาผูNปOวยโรคไต วายระยะสุดทNายที่ไดNรับการลNางไตทางชFองทNองอยFาง ตFอเนื่อง ประสบการณ:ในการไดNรับความรูNเกี่ยวกับการ วางแผนจำหนFายผูNปOวย และประสบการณ:ในการดูแล ผูNปOวยตามระบบการวางแผนจำหนFาย ลักษณะ แบบสอบถามเปÜนแบบเติมขNอความและเลือกตอบ มี จำนวน 9 ขNอ และสFวนที่ 2 เปÜนแบบประเมินความพึง พอใจของทีมสหสาขาวิชาชีพ เปÜนขNอคำถามเกี่ยวกับ ความพึงพอใจที่มีตFอการวางแผนจำหนFายตามที่ผูNศึกษา
vการพัฒนาคุณภาพการวางแผนจําหน่ายสําหรับผู้ป ่วยโรคไตวายระยะสุดท้าย ท่ ีได้รับการล้างไตทางช่องท้องอย่างต่อเน่ ือง โรงพยาบาลนครพิงค์ 67วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ สรNางขึ้นโดยกระบวนการวางแผนจำหนFายของกองการ พยาบาล7 จำนวนทั้งหมด 6 ขNอ การประเมินความพึงพอใจของผูNปOวย ผูNดูแล และทีมสหสาขาวิชาชีพ ประเมินโดยใหNเลือกตอบคำถาม เพียงคำตอบเดียว ซึ่งขNอคำถามแตFละขNอ มีคำตอบเปÜน แบบวัดมาตราลิเคิร:ท (Likert rating scales) มี 5 ระดับ คือ พึงพอใจมากที่สุด (5) พึงพอใจมาก (4) พึงพอใจปาน กลาง (3) พึงพอใจนNอย (2) และพึงพอใจนNอยที่สุด (1) และมีคำถามปลายเปßดสำหรับขNอเสนอแนะ การแปลผลคะแนนความพึงพอใจของของผูNปOวย ผูNดูแล และทีมสหสาขาวิชาชีพ ผูNศึกษาใชNคFาคะแนน เฉลี่ยในการแปลผล มีเกณฑ: ดังนี้16 คะแนนเฉลี่ย ระหวFาง 4.51–5.00 มีความพึงพอใจมากที่สุด คะแนน เฉลี่ยระหวFาง 3.51–4.50 มีความพึงพอใจมาก คะแนน เฉลี่ยระหวFาง 2.51–3.50 มีความพึงพอใจปานกลาง คะแนนเฉลี่ยระหวFาง 1.51–2.50 มีความพึงพอใจนNอย และคะแนนเฉลี่ยระหวFาง 1.00–1.50 มีความพึงพอใจ นNอยที่สุด 2.4 แบบบันทึกอุบัติการณ:การนอนรักษาใน โรงพยาบาลสำหรับผูNปOวยโรคไตวายระยะสุดทNายที่ไดNรับ การลNางไตทางชFองทNองอยFางตFอเนื่องและไดNรับการ วางแผนจำหนFายซึ่งผูNศึกษาสรNางขึ้น เพื่อบันทึก อุบัติการณ:การนอนรักษาในโรงพยาบาลของผูNปOวยที่ ไดNรับการวางแผนจำหนFายในครั้งนี้ ประกอบดNวย เลขที่ โรงพยาบาล หอผูNปOวยที่เขNารักษา วันที่เริ่มรักษาดNวยการ ลNางไตทางชFองทNอง สาเหตุที่นอนรักษาในโรงพยาบาล วันที่เขNารักษา วันที่จำหนFายออกจากโรงพยาบาล ระยะเวลานอนในโรงพยาบาล และคFาใชNจFายในการ รักษา 2.5 แนวคำถามในการรวบรวมปKญหาและ ขNอเสนอแนะเกี่ยวกับการวางแผนจำหนFายภายหลังการ ดำเนินการพัฒนาคุณภาพ ที่ผูNศึกษาสรNางขึ้น ใชNในการ สอบถามทีมปฏิบัติ เพื่อคNนหาปKญหา อุปสรรค และ ขNอเสนอแนะ ในการพัฒนาการวางแผนจำหนFายผูNปOวย โรคไตวายระยะสุดทNายที่ไดNรับการลNางไตทางชFองทNอง อยFางตFอเนื่อง ภายหลังการพัฒนา การตรวจสอบคุณภาพของเครื่องมือ ผูNศึกษานำเครื่องมือที่ใชNในการวิจัยไปตรวจสอบ คุณภาพของเครื่องมือ ดังนี้ 1) แนวคำถามในการ สัมภาษณ:ผูNปOวยและผูNดูแล 2) แนวคำถามในการประชุม กลุFมทีมพัฒนากFอนการพัฒนา และ 3) แนวคำถาม เกี่ยวกับปKญหา อุปสรรค และขNอเสนอแนะในการ วางแผนจำหนFาย ผูNศึกษาไปใหNผูNทรงคุณวุฒิ จำนวน 5 ทFาน เพื่อพิจารณาความชัดเจน ความเหมาะสม ความ ครอบคลุมของเนื้อหา และความเหมาะสมของการ จัดลำดับคำถาม หลังจากนั้นนำขNอเสนอแนะของ ผูNทรงคุณวุฒิที่ไดNมาปรับปรุงแกNไข เครื่องมือที่นำไปหา คFาดัชนีความตรงเชิงเนื้อหา (Content Validity Index: CVI) ไดNแกF 1) แบบตรวจสอบการปฏิบัติตามแผน จำหนFายของทีมสหสาขาวิชาชีพ (CVI= 0.99 ) 2) แบบ ประเมินความพึงพอใจของผูNปOวยและผูNดูแล และทีมสห สาขาวิชาชีพตFอกระบวนการดูแลตามแผนการจำหนFาย (CVI= 1.0) 3) แบบประเมินความรูNและความสามารถใน การดูแลตนเองของผูNปOวยหรือผูNดูแล (CVI= 0.95 และ 1.0) หลังจากปรับปรุงแกNไขเครื่องมือใหNมีความเหมาะสม จึงนำไปใชNตFอไป การหาคFาความเชื่อมั่น (reliability) ผูNศึกษา ทดสอบเครื่องมือกับผูNปOวยที่ไมFใชFกลุFมตัวอยFางจำนวน 5 คน ผูNดูแล 5 คน และทีมสหสาขาวิชาชีพที่ใหNการ วางแผนจำหนFาย จำนวน 5 คน หลังจากนั้นผูNวิจัยนำ แบบประเมินความรูNและความสามารถในการดูแลตนเอง ซึ่งทดสอบในผูNปOวยและผูNดูแล ไปหาคFาความเชื่อมั่นดNวย ว ิ ธีการ หาความสอดคลNองภายใน ( internal consistency) โดยใชNสูตรคูเดอร:-ริชาร:ดสัน 20 (KR-20) ไดNคFาเทFากับ 0.84 และ 0.89 ตามลำดับ สำหรับแบบ ประเมินความพึงพอใจของผูNปOวย ผูNดูแล และทีมสหสาขา วิชาชีพ นำไปหาคFาความเชื่อมั่นดNวยวิธีการหาความ สอดคลNองภายใน โดยใชNสูตรสัมประสิทธิ์แอลฟาครอน
v Quality Development of Discharge Planning for Patients with End Stage of Renal Disease using Continuous Ambulatory Peritoneal Dialysis, Nakornping Hospital ปีท่ ี29 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2566 68 บาค (Cronbach’s alpha coefficient) ไดNคFาความ เชื่อมั่นเทFากับ 0.87, 0.89 และ 0.93 ตามลำดับ สFวนแบบตรวจสอบการปฏิบัติตามแผนจำหนFาย ของทีมสหสาขาวิชาชีพ ผูNศึกษารFวมกับทีมพัฒนา จำนวน 1 คน นำไปใชNตรวจสอบการปฏิบัติตามแผน จำหนFายของทีมสหสาขาวิชาชีพจากเวชระเบียนและ แบบบันทึกการวางแผนจำหนFายผูNปOวย จำนวน 5 ราย หลังจากนั้นนำแบบตรวจสอบการปฏิบัติตามแผน จำหนFายมาคำนวณหาความเที่ยงของการประเมิน (interrater reliability) ไดNเทFากับ 0.91 การพิทักษQสิทธิ์กลุ\มตัวอย\าง ผูNศึกษาไดNรับอนุมัติใหNดำเนินการวิจัยจาก คณะกรรมการจริยธรรมการวิจัย คณะพยาบาลศาสตร: มหาวิทยาลัยเชียงใหมF (เลขที่ 089/2020) และ โรงพยาบาลนครพิงค: (เลขที่ 217/63) ผูNศึกษาทำหนังสือ ชี้แจงกลุFมตัวอยFางเพื่อชี้แจงวัตถุประสงค:ของการศึกษา ขั้นตอนดำเนินการ และประโยชน:ที่คาดวFาจะไดNรับ และ แจNงใหNทราบสิทธิในการเขNารFวมการศึกษาโดยไมFมีการ บังคับ การปฏิเสธหรือถอนตัวออกจากการศึกษาโดยไมFมี ผลกับการปฏิบัติงาน ผลการศึกษาจะนำเสนอเปÜน ภาพรวม ขNอมูลที่ไดNจากการศึกษาจะเก็บเปÜนความลับ และจะทำลายทิ้งหลังการศึกษาเสร็จสิ้นและผลงานวิจัย ไดNรับการตีพิมพ:ในวารสารแลNว 1 ป£หลังจากนั้นใหN ผูNเขNารFวมการศึกษาลงนามในใบยินยอมเขNารFวม การศึกษา ขั้นตอนการเก็บรวบรวมขcอมูล ผูNวิจัยดำเนินการพัฒนาคุณภาพการวางแผน จำหนFายตามกระบวนการ FOCUS-PDCA ดังนี้ 1. คNนหากระบวนการที่ตNองการปรับปรุง คุณภาพ (F) ผูNวิจัยคNนหาปKญหาจากสถิติการใหNบริการ ตัวชี้วัดคุณภาพ ทบทวนอุบัติการณ:ตFาง ๆ และจากการที่ ผูNวิจัยสัมภาษณ:ผูNปOวย จำนวน 4 คน และผูNดูแล จำนวน 4 คน โดยใชNแนวคำถามที่ผูNศึกษาสรNางขึ้นเพื่อสอบถาม ขNอมูลความตNองการเกี่ยวกับการเตรียมการจำหนFายและ การสFงตFอ 2. สรNางทีมงานที่มีความรูNความเขNาใจเกี่ยวกับ กระบวนการวางแผนจำหนFาย (O) ผูNวิจัยสรNางทีมในการ พัฒนาคุณภาพการวางแผนจำหนFาย แบFงเปÜน 2 ทีม ประกอบดNวยทีมพัฒนา และทีมปฏิบัติการวางแผน จำหนFาย จากนั้นชี้แจงถึงสิทธิในการตอบรับหรือปฏิเสธ การเขNารFวมในการศึกษาครั้งนี้ 3. ทำความเขNาใจเกี่ยวกับกระบวนการที่จะ ปรับปรุง (C) ผูNวิจัยประชุมกลุFมกับทีมพัฒนาและทีม ปฏิบัติ เพื่อทบทวนและทำความเขNาใจเกี่ยวกับ กระบวนการวางแผนจำหนFายเดิมโดยใชNแนวคำถามที่ ผูNวิจัยสรNางขึ้นเพื่อสอบถามขNอมูลเกี่ยวกับกระบวนการ และปKญหาในการวางแผนจำหนFาย 4. ทำความเขNาใจถึงสาเหตุของความแปรปรวน ของกระบวนการ (U) ผูNวิจัย ทีมพัฒนา และทีมปฏิบัติ คNนหาสาเหตุของปKญหาในการวางแผนจำหนFาย โดยใชN แนวคำถามที่ผูNศึกษาสรNางขึ้น หลังจากนั้นรFวมกันระดม สมองและคNนหาปKญหาโดยใชNผังกNางปลา โดยการแสดง ความสัมพันธ:ระหวFางปKญหากับสาเหตุทั้งหมดที่เปÜนไปไดN ที่อาจกFอใหNเกิดปKญหา 5. เลือกวิธีการปรับปรุงกระบวนการ (S) ผูNวิจัย นำปKญหาและสาเหตุที่สรุปและจัดหมวดหมูFใหNทีมพัฒนา และทีมปฏิบัติรFวมกันคNนหาแนวทางแกNไขปKญหาการ วางแผนจำหนFายโดยใชNแนวคำถามที่ผูNศึกษาสรNางขึ้น และรFวมกันคัดเลือกแนวทางที่เหมาะสมและมีความ เปÜนไปไดNในการปฏิบัติไดNแกF ผังกระบวนการจำหนFาย ผังรายละเอียดกิจกรรมตามขั้นตอนการวางแผนจำหนFาย คูFมือแนวทางการวางแผนจำหนFายสำหรับทีมสหสาขา วิชาชีพ แบบบันทึกการวางแผนจำหนFาย และคูFมือการ ดูแลตนเองสำหรับผูNปOวยและผูNดูแล 6. วางแผนในการปรับปรุง (P) ผูNวิจัยและทีม พัฒนาวางแผนจัดทำและปรับปรุงแนวทางในการ
vการพัฒนาคุณภาพการวางแผนจําหน่ายสําหรับผู้ป ่วยโรคไตวายระยะสุดท้าย ท่ ีได้รับการล้างไตทางช่องท้องอย่างต่อเน่ ือง โรงพยาบาลนครพิงค์ 69วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ วางแผนจำหนFายผูNปOวยโรคไตวายระยะสุดทNายที่ไดNรับ การลNางไตทางชFองทNองอยFางตFอเนื่อง 7. นำกระบวนการที่วางแผนไวNไปปฏิบัติ(D) ผูNวิจัย ทีมพัฒนา และทีมปฏิบัติดำเนินการดังนี้ 7.1 ผูNวิจัยและทีมพัฒนาประชุมทีมปฏิบัติ ระหวFางวันที่ 20 พฤษภาคม 2565 ถึง วันที่ 31 พฤษภาคม 2565 เพื่อชี้แจงขNอตกลงและวิธีการ ปฏิบัติการวางแผนจำหนFายและทบทวนความรูN เทคนิค รูปแบบการวางแผนจำหนFาย และบทบาทหนNาที่ของ ทีมสหสาขาวิชาชีพในการวางแผนจำหนFาย และเปßด โอกาสใหNซักถามขNอสงสัยจนเขNาใจ เพื่อใหNสามารถนำไป ปฏิบัติไดN 7.2 ผูNวิจัยและทีมพัฒนาคัดเลือกกลุFม ตัวอยFางผูNปOวยและผูNดูแลที่มีคุณสมบัติตามเกณฑ:ที่ กำหนดไวN สรNางความสัมพันธ: ชี้แจงวัตถุประสงค: การศึกษา ขั้นตอนการวางแผนจำหนFาย และใหNขNอมูล พิทักษ:สิทธิผูNปOวย พรNอมทั้งขอความรFวมมือในการทำวิจัย และใหNคูFมือในการดูแลตนเอง 7.3 ทีมปฏิบัติดำเนินการดูแลผูNปOวยตาม บทบาทหนNาที่ในแผนการจำหนFายที่พัฒนาขึ้นแบFงเปÜน 3 ระยะ ไดNแกF ระยะแรกรับ (24 ชั่วโมงแรก) ระยะดูแล ตFอเนื่อง และระยะจำหนFาย (1-2 วันกFอนจำหนFาย) ซึ่ง ครอบคลุมกระบวนการวางแผนจำหนFาย 5 ขั้นตอน และ การใหNความรูNตาม D-METHOD 7.4 ผูNวิจัยและทีมพัฒนาติดตามการ ปฏิบัติการวางแผนจำหนFายและหาทางแกNไขรFวมกันกับ ทีมปฏิบัติ และใหNคำแนะนำเปÜนระยะ ๆ ตลอด ระยะเวลาพัฒนา ดำเนินการเก็บรวบรวมขNอมูลและ บันทึกขNอมูลในแบบบันทึกอุบัติการณ:การนอนรักษาใน โรงพยาบาล จนไดNขNอมูลการปฏิบัติการวางแผนจำหนFาย ผูNปOวยจำนวน 25 คน และผูNดูแลจำนวน 25 คน โดย ระยะเวลาในการเก็บรวบรวมขNอมูล 4 เดือน คือ ตั้งแตF เดือนมิถุนายน-กันยายน 2565 8. ตรวจสอบผลการปฏิบัติ(C) ผูNวิจัยและทีม พัฒนาตรวจสอบและประเมินผลลัพธ:ของการพัฒนา คุณภาพการวางแผนจำหนFาย และมีการใหNขNอมูล ยNอนกลับในเรื่องผลการตรวจสอบการปฏิบัติตามแผน จำหนFายระหวFางการดำเนินการพัฒนาการวางแผน จำหนFาย 9. ดำเนินการและปรับปรุงอยFางตFอเนื่อง (A) ผูNวิจัยและทีมพัฒนาประชุมรFวมกัน เพื่อประเมินผลลัพธ: ของการปฏิบัติตามแผนจำหนFายผูNปOวย สรุปผลการ ดำเนินงานการพัฒนา และสรุปปKญหา อุปสรรค และ ขNอเสนอแนะทั้งหมดหลังการพัฒนา เพื่อจัดทำเปÜนแนว ปฏิบัติการวางแผนจำหนFาย การวิเคราะหQขcอมูล 1. ขNอมูลปKญหาและความตNองการในการพัฒนา คุณภาพการวางแผนจำหนFาย นำมาสรุป จัดหมวดหมูF และวิเคราะห:เนื้อหา (Content analysis) 2. ขNอมูลสFวนบุคคลของทีมสหสาขาวิชาชีพ ผูNปOวยและผูNดูแล วิเคราะห:โดยใชNรNอยละ คFาเฉลี่ย และ สFวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน 3. ขNอมูลการปฏิบัติตามการวางแผนจำหนFาย ความพึงพอใจของผูNปOวย ผูNดูแล และทีมสหสาขาวิชาชีพ ระยะเวลานอนรักษาในโรงพยาบาล และคFา รักษาพยาบาล วิเคราะห:โดยคำนวณ ความถี่ รNอยละ คFาเฉลี่ย และสFวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน 4. ขNอมูลคะแนนประเมินความรูNความสามารถ ในการดูแลตนเองเกี่ยวกับการรักษาดNวยการ ลNางไต ทางชFองทNอง วิเคราะห:โดยคำนวณคFาเฉลี่ย และสFวน เบี่ยงเบนมาตรฐาน และเปรียบเทียบคะแนนกFอนและ หลังการไดNรับการวางแผนจำหนFายโดยใชNสถิติทดสอบ วิลคอกซ:สัน (Wilcoxon Sign-Rank test) 5. ข N อ มู ล ปKญหา อุปสรรค และขNอเสนอแนะหลังการพัฒนา คุณภาพการวางแผนจำหนFายผูNปOวย นำมาสรุป จัด หมวดหมูFและวิเคราะห:เนื้อหา
v Quality Development of Discharge Planning for Patients with End Stage of Renal Disease using Continuous Ambulatory Peritoneal Dialysis, Nakornping Hospital ปีท่ ี29 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2566 70 ผลการวิจัย 1. ลักษณะทั่วไปของกลุFมตัวอยFาง 1.1 ทีมพัฒนา จำนวน 6 คน ประกอบดNวย พยาบาลวิชาชีพหอผูNปOวยอายุรกรรมสามัญ จำนวน 5 คน ตำแหนFงพยาบาลวิชาชีพชำนาญการ จำนวน 4 คน และพยาบาลวิชาชีพปฏิบัติการ 1 คน อายุเฉลี่ย 40.6 ป£ สำเร็จการศึกษาระดับปริญญาตรี 4 คน และระดับ ปริญญาโท 1 คน มีประสบการณ:ทำงานเฉลี่ย 19 ป£ และพยาบาลวิชาชีพชำนาญการที่ผFานการอบรมเฉพาะ ทางการลNางไตทางชFองทNอง จำนวน 1 คน อายุ 34 ป£ สำเร็จการศึกษาระดับปริญญาตรี มีประสบการณ:ทำงาน 11 ป£ 1.2 ทีมปฏิบัติ จำนวน 97 คน ประกอบดNวย แพทย:ประจำหอผูNปOวย 5 คน อายุรแพทย: โรคไต 3 คน เภสัชกร 5 คน พยาบาลหอผูNปOวย 78 คน พยาบาลศูนย:ดูแลตFอเนื่อง 3 คน และพยาบาลเฉพาะ ทางการลNางไตทางชFองทNอง 3 คน สFวนใหญFเปÜนเพศหญิง รNอยละ 93.81 มากกวFาครึ่งมีอายุระหวFาง 21-30 ป£ คิด เปÜนรNอยละ 53.61 อายุเฉลี่ย 32.64 ป£(S.D. = 9.64) สำเร็จการศึกษาระดับปริญญาตรีรNอยละ 93.81 มี ประสบการณ:ในการดูแลผูNปOวยที่ไดNรับการลNางไตทางชFอง ทNองเฉลี่ย 5.59 ป£ (S.D. = 5.13) มากกวFาครึ่งไมFเคยมี ประสบการณ:ในการดูแลผูNปOวยตามระบบการวางแผน จำหนFาย รNอยละ 52.58 และสFวนมากเคยไดNรับความรูN เกี่ยวกับการวางแผนจำหนFายจากการปฏิบัติงานประจำ รNอยละ 56.78 1.3 กลุFมตัวอยFางผูNปOวย จำนวน 25 คน มี อายุเฉลี่ย 60.60 ป£ (S.D. = 14.30) สFวนใหญFเปÜนเพศ ชายรNอยละ 60 สถานภาพคูFรNอยละ 64 การศึกษา ระดับประถมศึกษารNอยละ 68 ไมFไดNประกอบอาชีพรNอย ละ 88 อาศัยอยูFในครอบครัวเดี่ยวรNอยละ 60 และมี ระยะเวลาที่ไดNรับการรักษาดNวยการลNางไตทางชFองทNอง เฉลี่ย 2.13 ป£ (S.D. = 2.26 ) 1.4 กลุFมตัวอยFางผูNดูแล จำนวน 25 คน มี อายุเฉลี่ย 50.20 ป£ (S.D. = 16.42) สFวนใหญFเปÜนเพศ หญิงรNอยละ 80 สถานภาพคูFรNอยละ 68 และจบ การศึกษาระดับประถมศึกษารNอยละ 36 และระดับ มัธยมศึกษาถึงปริญญาตรีรNอยละ 64 เกือบทั้งหมดมี ประสบการณ:ในการไดNรับความรูNเกี่ยวกับการดูแลผูNปOวย โรคไตเรื้อรังที่ไดNรับการลNางไตทางชFองทNองรNอยละ 96 โดยสFวนใหญFไดNรับจากการอบรมใหNความรูNรNอยละ 91.67 2. รูปแบบการวางแผนการจำหนFายผูNปOวยโรคไต วายระยะสุดทNายที่ไดNรับการลNางไตทางชFองทNองอยFาง ตFอเนื่อง โรงพยาบาลนครพิงค:ที่พัฒนาขึ้น มีดังนี้ 2.1 ผังกระบวนการจำหนFาย แสดง กระบวนการจำหนFายผูNปOวยตั้งแตFการประเมินปKญหา ความตNองการการดูแลภายหลังการจำหนFาย การวินิจฉัย ปKญหา การกำหนดแผนการจำหนFาย การปฏิบัติการ วางแผนจำหนFาย และการประเมินความพรNอมกFอน จำหนFาย โดยกำหนดผูNรับผิดชอบและเอกสารที่เกี่ยวขNอง ในแตFละขั้นตอน 2.2 ผังรายละเอียดกิจกรรมตามขั้นตอน การวางแผนจำหนFาย และบทบาทหนNาที่ของทีมสหสาขา วิชาชีพในการวางแผนจำหนFาย 2.3 แบบบันทึกการวางแผนจำหนFายผูNปOวย ของทีมสหสาขาวิชาชีพ เปÜนแบบบันทึกการทำกิจกรรม การดูแลผูNปOวยและผูNดูแลของทีมสหสาขาวิชาชีพ แบFงเปÜน 3 ระยะ คือ ระยะแรกรับ (24 ชั่วโมงแรก) ระยะดูแลตFอเนื่อง และระยะจำหนFาย (1-2 วันกFอน จำหนFาย) โดยแพทย:ประจำหอผูNปOวย ทำหนNาที่ประเมิน อาการ ตรวจ และวินิจฉัยโรค กำหนดแผนการรักษา ใหN ขNอมูลเกี่ยวกับโรค พยากรณ:โรค กำหนดวันจำหนFาย รFวมกับทีมสหสาขาวิชาชีพ และสั่งจำหนFายผูNปOวย เภสัชกร ทำหนNาที่ ประเมินปKญหาความตNองการดNานการ ใชNยา ใหNคำแนะนำและคำปรึกษาเรื่องยาแกFทีมสหสาขา ผูNปOวย และผูNดูแล และประเมินความรูNความเขNาใจของ ผูNปOวยและผูNดูแลกFอนจำหนFาย พยาบาลหอผูNปOวย ทำ
vการพัฒนาคุณภาพการวางแผนจําหน่ายสําหรับผู้ป ่วยโรคไตวายระยะสุดท้าย ท่ ีได้รับการล้างไตทางช่องท้องอย่างต่อเน่ ือง โรงพยาบาลนครพิงค์ 71วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ หนNาที่ ปฐมนิเทศสถานที่ คNนหาผูNดูแลหลัก ประเมิน ปKญหาและความตNองการดNานรFางกาย จิตใจ ใหNความรูN คำแนะนำ และฝÆกทักษะเกี่ยวกับการรักษาดNวยการลNาง ไตทางชFองทNอง การดูแลสุขภาพดNานสุขภาพรFางกายและ จิตใจ การรับประทานอาหารที่เหมาะสม ภาวะฉุกเฉิน เกี่ยวกับการลNางไตทางชFองทNอง และการมาตรวจตามนัด อายุรแพทย:โรคไต ทำหนNาที่ ตรวจ วินิจฉัยโรค และสั่ง การรักษา และพยาบาลลNางไตทางชFองทNอง ทำหนNาที่ เยี่ยมอาการผูNปOวย ประเมินปKญหาความตNองการดNาน รFางกาย จิตใจ ยา และอุปกรณ:การลNางไตทางชFองทNอง ใหNคำแนะนำและความรูNในการเตรียมอุปกรณ:การลNางไต ทางชFองทNองและสถานที่ที่บNาน การเปลี่ยนน้ำยาลNางไต การทำแผลชFองทางออกของสาย อาการและสิ่งผิดปกติที่ อาจเกิดขึ้นจากการลNางไตทางชFองทNอง และประสานการ ดูแลและการเตรียมยาและอุปกรณ:การลNางไตรFวมกับ ทีมสหสาขาวิชาชีพ และพยาบาลศูนย:ดูแลตFอเนื่อง ทำ หนNาที่ ประเมินปKญหาความตNองการเมื่อจำหนFายกลับ บNานเกี่ยวกับเครื่องมือการรักษา การเตรียมสิ่งแวดลNอม และแหลFงทรัพยากร การวางแผนและประสานงานเพื่อ เยี่ยมบNานผูNปOวย 2.4 คูFมือการวางแผนจำหนFายสำหรับ ทีมสหสาขาวิชาชีพ ซึ่งมีรายละเอียดเกี่ยวกับบทบาท หนNาที่ของทีมสหสาขาวิชาชีพในการวางแผนจำหนFาย และแนวทางการใหNความรูNและฝÆกทักษะตามรูปแบบ DMETHOD โดยมีรายละเอียดเกี่ยวกับโรคไตเรื้อรังและ การรักษาดNวยการลNางไตทางชFองทNอง การใชNยา สิทธิคFา รักษาและคFาใชNจFายเกี่ยวกับการลNางไตทางชFองทNอง ขั้นตอนการเปลี่ยนน้ำยาลNางไตทางชFองทNอง การทำแผล ชFองทางออกของสายลNางไต อาการและสิ่งผิดปกติที่อาจ เกิดขึ้นจากการลNางไตทางชFองทNองและการแกNไขเบื้องตNน การดูแลสุขภาพดNานรFางกายและจิตใจ ภาวะฉุกเฉินและ การติดตFอขอความชFวยเหลือ การมาตรวจตามนัด และ อาหารที่ควรรับประทานและควรหลีกเลี่ยง เปÜนตNน 2.5 คูFมือในการดูแลตนเองสำหรับผูNปOวย และผูNดูแล เพื่อใหNผูNปOวยและผูNดูแลนำไปทบความรูNในการ ดูแลตนเองเกี่ยวกับการรักษาดNวยการลNางไตทางชFองทNอง ขณะอยูFโรงพยาบาลและจำหนFายกลับบNาน มี รายละเอียดเกี่ยวกับความรูNเรื่องโรคไตเรื้อรังและการ รักษาดNวยการลNางไตทางชFองทNอง การลNางมือ การเปลี่ยน น้ำยาลNางไต การดูแลแผลชFองทางออกของสายลNางไต การเตรียมสถานที่และอFางลNางมือ การดูแลสุขภาพ ตนเอง ภาวะฉุกเฉินที่ตNองมาตรวจกFอนนัดและการ ปฏิบัติตัว และการมาตรวจตามนัด 3. ผลลัพธ:ของการนำรูปแบบการวางแผน จำหนFายมาใชNในการพัฒนาคุณภาพบริการ ดังนี้ 3.1 ทีมสหสาขาวิชาชีพสามารถปฏิบัติตาม แผนการจำหนFายผูNปOวยไดNในระดับดีมาก โดยมีคFาเฉลี่ย รNอยละของผลรวมการปฏิบัติการวางแผนจำหนFายผูNปOวย คิดเปÜนรNอยละ 93.69 3.2 ผูNปOวยและผูNดูแล ม ี ค ว า ม รูN ความสามารถในการดูแลตนเองเกี่ยวกับการรักษาดNวย การลNางไตทางชFองทNอง ไดNผลดังนี้ 1) คFาเฉลี่ยคะแนน ความรูNในการดูแลตนเองเกี่ยวกับการรักษาดNวยการลNาง ไตทางชFองทNองของผูNปOวยและผูNดูแลหลังไดNรับการ วางแผนจำหนFายอยูFในระดับดีมาก (X̅= 14.41, S.D. = 0.80) และคFาเฉลี่ยคะแนนมากกวFากFอนไดNรับการ วางแผนจำหนFาย (Z = 4.30, p < .001) ซึ่งอยูFในระดับ ดี (X̅= 10.00, S.D. = 2.02) 2) คFาเฉลี่ยคะแนน ความสามารถในการเปลี่ยนน้ำยาลNางไตของผูNปOวยหรือ ผูNดูแลหลังไดNรับการวางแผนจำหนFายอยูFในระดับดีมาก (X̅= 14.79, S.D. = 0.51) และคFาเฉลี่ยคะแนนมากกวFา กFอนไดNรับการวางแผนจำหนFาย (Z= 4.05, p < .001) อยูFในระดับดีมาก (X̅= 12.21, S.D.= 1.67) 3) คFาเฉลี่ย คะแนนความสามารถในการทำแผลชFองทางออกของ สายลNางไตของผูNปOวยหรือผูNดูแล หลังไดNรับการวางแผน จำหนFายอยูFในระดับดีมาก (X̅= 14.91, S.D.= 0.29) และ
v Quality Development of Discharge Planning for Patients with End Stage of Renal Disease using Continuous Ambulatory Peritoneal Dialysis, Nakornping Hospital ปีท่ ี29 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2566 72 มีคFาเฉลี่ยคะแนนมากกวFากFอนไดNรับการวางแผน จำหนFาย (Z = 3.77, p < .001) อยูFในระดับดีมาก (X̅= 13.32, S.D. = 1.29) 3.3 ระยะเวลานอนโรงพยาบาลเฉลี่ยลดลง จาก 10.39 วัน เปÜน 5.12 วัน 3.4 คFารักษาพยาบาลเฉลี่ยลดลงจาก 56,463 บาทตFอราย เหลือ 23,808 บาทตFอราย 3.5 ผูNปOวยมีความพึงพอใจตFอการไดNรับการ ดูแลตามแผนการจำหนFาย อยูFในระดับมากที่สุด (X̅= 4.76, S.D. = 0.26) 3.6 ผูNดูแลมีความพึงพอใจตFอการไดNรับการ ดูแลตามแผนการจำหนFาย อยูFในระดับมากที่สุด (X̅= 4.74, S.D. = 0.36) 3.7 ทีมสหสาขาวิชาชีพมีความพึงพอใจตFอ กระบวนการดูแลตามแผนการจำหนFาย อยูFในระดับมาก (X̅= 3.95, S.D. = 0.62) 4. อุปสรรคของการนำแผนการจำหนFายมาใชNใน การพัฒนาคุณภาพบริการ และขNอเสนอแนะ มีดังนี้ ปKญหาและอุปสรรค ไดNแกF 1) ทีมสหสาขา วิชาชีพมีภาระงานประจำมาก 2) หอผูNปOวยขาด ผูNรับผิดชอบหลักในการประสานงานการดูแลผูNปOวยตาม แผนการจำหนFายแตFละหนFวยงาน 3) ผูNดูแลที่มีภาระงาน มากไมFสามารถมาเยี่ยมผูNปOวยไดNบFอยครั้งและติดตFอ ประสานงานยาก ทำใหNการปฏิบัติการวางแผนจำหนFาย ไมFเปÜนไปตามที่กำหนด 4) สื่อการสอนไมFหลากหลาย และไมFเหมาะสมกับผูNปOวยและผูNดูแลบางรายโดยเฉพาะ ผูNสูงอายุและมีปKญหาดNานการอFาน ทำใหNเขNาใจยาก สFวนขNอเสนอแนะ ประกอบดNวย 1) หัวหนNา งานควรมอบหมายงานและจัดอัตรากำลังใหNเหมาะสม กับปริมาณงาน 2) หัวหนNางานควรมอบหมายใหNมี ผูNรับผิดชอบหลักประจำหอผูNปOวยเพื่อติดตFอสื่อสารและ ประสานงานการดูแลผูNปOวยตามแผนจำหนFาย 3) ทีม วางแผนจำหนFายตNองคNนหาผูNดูแลหลักที่สามารถดูแล ผูNปOวยไดNจริงตั้งแตFแรกรับโดยการสอบถามขNอมูล อธิบาย แนวทางการรักษา เพื่อใหNผูNดูแลเกิดการยอมรับ และใหN ความรFวมมือตั้งแตFแรกรับ และสอบถามชFองทางติดตFอ ใหNหลากหลายชFองทาง รวมทั้งการนำเทคโนโลยีมาใชN และ 4) ทีมวางแผนจำหนFายควรนำสื่อการสอน เทคโนโลยีใหมF ๆ มาใชNใหNเหมาะสมกับผูNปOวยและผูNดูแล แตFละราย อภิปรายผลการวิจัย 1. การพัฒนาคุณภาพการวางแผนจำหนFายครั้ง นี้ ทำใหNไดNรูปแบบการวางแผนการจำหนFายผูNปOวยโรคไต วายระยะสุดทNายที่ไดNรับการลNางไตทางชFองทNองอยFาง ตFอเนื่อง โรงพยาบาลนครพิงค:อาจเนื่องมาจากมีการนำ กระบวนการพัฒนาคุณภาพ FOCUS-PDCA มาใชNซึ่ง กระบวนการดังกลFาว มีการสรNางทีมงานที่มีความชำนาญ และเขNาใจสภาพการทำงานในแตFละหอผูNปOวยทำความ เขNาใจในสถานการณ: และวิเคราะห:ปKญหาและสาเหตุ ของการวางแผนจำหนFายที่ไมFมีประสิทธิภาพของผูNปOวย โรคไตวายระยะสุดทNายที่ไดNรับการลNางไตทางชFองทNอง อยFางตFอเนื่องโดยใชNผังกNางปลา ซึ่งทำใหNทีมงานสามารถ วิเคราะห:ปKญหาและสาเหตุของการวางแผนจำหนFายไดN ชัดเจนขึ้น และนำไปสูFการกำหนดรูปแบบการพัฒนา คุณภาพการวางแผนจำหนFายที่เหมาะสม คือ ผัง กระบวนการจำหนFาย ผังรายละเอียดกิจกรรมตาม ขั้นตอนการวางแผนจำหนFาย แบบบันทึกการวางแผน จำหนFาย คูFมือการวางแผนจำหนFายสำหรับทีมสหสาขา วิชาชีพ และคูFมือในการดูแลตนเองสำหรับผูNปOวยและ ผูNดูแล และอาจเนื่องมาจากการนำกระบวนการวางแผน จำหนFาย 5 ขั้นตอน มากำหนดกิจกรรมการวางแผน จำหนFายของทีมสหสาขาวิชาชีพทำใหNเห็นกระบวนการ จำหนFายที่ชัดเจนขึ้น นอกจากนี้ยังนำรูปแบบ DMETHOD มาใชNเปÜนแนวทางในการใหNความรูNและฝÆก ทักษะใหNผูNปOวยและผูNดูแลทำใหNไดNรูปแบบการวางแผน จำหนFายที่มีคุณภาพยิ่งขึ้น เนื่องจากรูปแบบ D-
vการพัฒนาคุณภาพการวางแผนจําหน่ายสําหรับผู้ป ่วยโรคไตวายระยะสุดท้าย ท่ ีได้รับการล้างไตทางช่องท้องอย่างต่อเน่ ือง โรงพยาบาลนครพิงค์ 73วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ METHOD เปÜนรูปแบบการใหNขNอมูลที่มีความชัดเจน เขNาใจงFาย ไมFซับซNอน และมีรายละเอียดของขNอมูลที่ ผูNปOวยและผูNดูแลจำเปÜนตNองทราบและปฏิบัติอยFาง ครอบคลุม6 2. ผลลัพธ:ของรูปแบบการวางแผนจำหนFายของ การนำแผนการจำหนFายมาใชNในการพัฒนาคุณภาพ บริการ ดังนี้ 2.1 การปฏิบัติการวางแผนจำหนFายผูNปOวย ของทีมสหสาขาวิชาชีพ จากการศึกษาพบวFา ทีมสหสาขาวิชาชีพ สามารถปฏิบัติตามการวางแผนจำหนFายไดNในระดับดี มาก (คะแนนเฉลี่ยรNอยละ 93.69) อาจเนื่องมาจากทีม ปฏิบัติการวางแผนจำหนFายมีอายุเฉลี่ย 32.64 ป£ (SD = 9.64) สFวนใหญFสำเร็จการศึกษาระดับปริญญาตรี รNอยละ 93.81 และมีประสบการณ:ในการดูแลผูNปOวยที่ไดNรับการ ลNางไตทางชFองทNองเฉลี่ย 5.59 ป£ (SD = 5.13) และ สFวนมากเคยไดNรับความรูNเกี่ยวกับการวางแผนจำหนFาย จากการปฏิบัติงานประจำ รNอยละ 56.78 ซึ่งสามารถ เรียนรูNและปรับเปลี่ยนการปฏิบัติเพื่อพัฒนางานตFาง ๆ ใหNมีคุณภาพไดNงFาย และสามารถปฏิบัติการวางแผน จำหนFายไดNตามแผนที่กำหนด และอาจเนื่องมาจาก รูปแบบแผนการจำหนFายผูNปOวยโรคไตวายระยะสุดทNายที่ ไดNรับการลNางไตทางชFองทNองอยFางตFอเนื่อง โรงพยาบาล นครพิงค:ที่พัฒนาขึ้นอยFางเปÜนระบบและการมีสFวนรFวม ในการพัฒนาของทีมสหสาขาวิชาวิชาชีพโดยใชN กระบวนการพัฒนาคุณภาพ FOCUS-PDCA ทำใหNไดN รูปแบบการวางแผนการจำหนFายที่เหมาะสม ทีมสห สาขาวิชาชีพมีแนวทางในการวางแผนจำหนFาย ทำใหN สามารถปฏิบัติการวางแผนจำหนFายไดNในระดับดีมาก ซึ่ง ตFางจากเดิมซึ่งเปÜนแบบบันทึกการวางแผนจำหนFายใน การใหNความรูN D-METHOD กFอนจำหนFายผูNปOวยออกจาก โรงพยาบาล ไมFมีกิจกรรมการวางแผนจำหนFายตาม กระบวนการวางแผนจำหนFาย และไมFมีคูFมือหรือแนว ทางการวางแผนจำหนFาย นอกจากนี้แบบบันทึกการ วางแผนจำหนFายรูปแบบเดิมเปÜนกิจกรรมการวางแผน จำหนFายสำหรับผูNปOวยโรคทั่วไป ไมFใชFสำหรับผูNปOวยที่ ไดNรับการรักษาดNวยการลNางไตทางชFองทNองอีกดNวย สอดคลNองกับการศึกษาของ บานเย็น ไชยรินทร:7 ที่ใชN กระบวนการพัฒนาคุณภาพ FOCUS-PDCA ในการ พัฒนาคุณภาพการวางแผนจำหนFายสำหรับผูNปOวยโรค กลNามเนื้อหัวใจตายเฉียบพลันในหอผูNปOวยวิกฤตโรคหัวใจ โรงพยาบาลนครพิงค: แลNวพบวFาพยาบาลสามารถ ปฏิบัติการวางแผนจำหนFายผูNปOวยโรคกลNามเนื้อหัวใจตาย เฉียบพลันเพิ่มขึ้น และสอดคลNองกับการศึกษาของ นภ สร เฮNามาชัย16 ที่มีการนำแบบบันทึกแผนการจำหนFาย ทารกแรกเกิดน้ำหนักนNอย หอผูNปOวยทารกแรกเกิดกึ่ง วิกฤต 2ค โรงพยาบาลศรีนครินทร: โดยที่ระบุกิจกรรมที่ ทำในแตFละวันและคูFมือการวางแผนจำหนFายมาใชN ทำใหN ทีมผูNดูแลสามารถปฏิบัติการวางแผนจำหนFายไดN และ การศึกษาของ ฉวีวรรณ เกตุนNอย6 ที่นำแบบบันทึกและ คูFมือการวางแผนจำหนFายสำหรับทีมสหสาขาวิชาชีพโดย มีกิจกรรมการวางแผนจำหนFายตั้งแตFแรกรับจนกระทั่ง จำหนFายมาใชNในการวางแผนจำหนFาย ทำใหNทีมสหสาขา วิชาชีพเขNาใจในบทบาทหนNาที่ของตนเองและวิชาชีพอื่น และสามารถปฏิบัติตามไดNถูกตNองและครบถNวนตาม ขั้นตอนที่กำหนด 2.2 ความรูNและความสามารถในการดูแล ตนเองของผูNปOวยและผูNดูแล จากการทดสอบความรูNและความสามารถ ในการดูแลตนเองกFอนและหลังการไดNรับการดูแลตาม แผนจำหนFายของผูNปOวยและผูNดูแลรFวมกัน พบวFา ผูNปOวย และผูNดูแลมีความรูNในการดูแลตนเอง และมี ความสามารถในการเปลี่ยนน้ำยาลNางไตและทำแผลชFอง ทางออกของสายอยูFในระดับดีมาก และมากกวFากFอน ไดNรับการวางแผนจำหนFาย (Z = 4.30, p< .001; Z = 4.05, p < .001; Z = 3.77, p < .001) ทั้งนี้อาจเปÜน เพราะผูNปOวยสFวนใหญFการศึกษาอยูFระดับประถมศึกษา (รNอยละ 68) และผูNดูแลสFวนใหญFการศึกษาอยูFระดับ
v Quality Development of Discharge Planning for Patients with End Stage of Renal Disease using Continuous Ambulatory Peritoneal Dialysis, Nakornping Hospital ปีท่ ี29 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2566 74 มัธยมถึงปริญญาตรี (รNอยละ 64) ซึ่งสามารถเรียนรูNและ อFานออกเขียนไดN ผูNดูแลทั้งหมดมีความสัมพันธ:เปÜนบุคคล ในครอบครัว (รNอยละ 100) จึงมีสายสัมพันธ:หFวงใยและ ตั้งใจที่จะเรียนรูNมากขึ้น และผูNปOวยสFวนใหญFมี ประสบการณ:ในการรับการรักษาดNวยการลNางไตทางชFอง ทNองมากกวFา 1 ป£ (รNอยละ 92) และผูNดูแลสFวนใหญFมี ประสบการณ:ในการไดNรับความรูNและฝÆกอบรบเกี่ยวกับ การดูแลผูNปOวยที่ไดNรับการลNางไตทางชFองทNอง (รNอยละ 96) จึงสFงผลใหNผูNปOวยและผูNดูแลสามารถทบทวนความรูN และทักษะตFาง ๆ ไดNเพิ่มขึ้นอยFางรวดเร็ว สอดคลNองกับ การศึกษาของ ภวพร สีแสด และคณะ17 ที่ผูNดูแลมี การศึกษาอFานออกเขียนไดN อยูFในวัยที่มีความรับผิดชอบ ในการเรียนรูN และมีความสัมพันธ:เปÜนบุคคลในครอบครัว ทำใหNผูNดูแลมีความรูNและทักษะในการดูแลผูNปOวยมากขึ้น นอกจากนี้การพัฒนาคุณภาพการวางแผนจำหนFายโดย ใหNผูNปOวย ผูNดูแล และทีมสหสาขาวิชาชีพมีการวาง แผนการดูแลรFวมกันโดยยึดความตNองการของผูNปOวยเปÜน ศูนย:กลาง มีการนำรูปแบบ D-METHOD6 มาใชNในการใหN ขNอมูลและฝÆกปฏิบัติในการดูแลตนเองเกี่ยวกับการรักษา ดNวยการลNางไตทางชFองทNอง และไดNจัดทำเปÜนคูFมือในการ ดูแลตนเอง มีภาพประกอบที่สวยงาม ทำใหNผูNปOวยและ ผูNดูแลสนใจที่จะศึกษาหาความรูN สอดคลNองกับหลาย การศึกษา เชFน ณีรชา บุญมาตย:9 นภสร เฮNามาชัย16 บานเย็น ไชยรินทร:7 และฉวีวรรณ เกตุนNอย6 ที่ชี้ใหNเห็น วFาการมีสื่อการสอนที่ดี ภาพประกอบชัดเจน ทำใหNดึงดูด ความสนใจ สFงผลใหNเขNาใจเนื้อหาไดNงFาย และการใหNคูFมือ นำไปทบทวนความรูNขณะอยูFโรงพยาบาลและเมื่อกลับไป อยูFบNาน จะชFวยใหNผูNปOวยมีความรูNและปฏิบัติตนถูกตNอง เพิ่มขึ้น 2.3 ผูNปOวยและผูNดูแลมีความพึงพอใจตFอ การไดNรับการดูแลตามแผนการจำหนFายอยูFในระดับมาก ที่สุด (X̅= 4.66, S.D. = 0.40; X̅= 4.73, S.D. = 0.37) อาจเนื่องจากรูปแบบแผนการจำหนFายที่พัฒนาขึ้นเปÜน กิจกรรมการดูแลของผูNปOวยและผูNดูแลของทีมสหสาขา วิชาชีพตั้งแตFในระยะแรกรับจนกระทั่งระยะจำหนFาย โดยมีการนำกระบวนการวางแผนจำหนFาย มาใชNในการ ประเมินปKญหาความตNองการ การวินิจฉัยปKญหาความ ตNองการของผูNปOวยรFวมกับทีมสหสาขาวิชาชีพ รวมทั้งมี การกำหนดแผนการดูแลเปÜนขั้นตอน และปฏิบัติ กิจกรรมการดูแลตามแผน ตลอดจนมีการประเมินผล การใหNการดูแลผูNปOวยและผูNดูแล สFงผลใหNผูNปOวยและ ผูNดูแลไดNรับการดูแลเปÜนขั้นตอนและครอบคลุมกับความ ตNองการ และนำการใหNความรูNแบบ D-METHOD ทำใหN ผูNปOวยและผูNดูแลไดNรับขNอมูลครบถNวนตามปKญหาและ ความตNองการ มีความมั่นใจในการดูแลผูNปOวย และเกิด ความพึงพอใจตFอการวางแผนจำหนFาย สอดคลNองกับ การศึกษาของ ณีรชา บุญมาตย:9 ที่นำกระบวนการ วางแผนจำหนFายและรูปแบบการใหNความรูND-METHOD มาใชNในการวางแผนจำหนFายผูNปOวยโรคไตเรื้อรังและ ครอบครัว สFงผลใหNผูNปOวยและครอบครัวมีความพรNอม และความมั่นใจกFอนกลับบNาน และมีความพึงพอใจตFอ การวางแผนจำหนFายในระดับมาก เชFนเดียวกับ การศึกษาของ ฉวีวรรณ เกตุนNอย6 ที่ใหNความรูNตาม รูปแบบ D-METHOD แลNวทำใหNผูNปOวยมะเร็งศีรษะและ คอและผูNดูแลมีความพึงพอใจตFอการวางแผนจำหนFายใน ระดับมากถึงมากที่สุดรNอยละ 100 และ นภสร เฮNามาชัย 16 ที่ใชNรูปแบบ D-METHOD ในการใหNความรูNและการ ปฏิบัติตัวของมารดา/ผูNดูแลทารกแรกเกิดน้ำหนักนNอย พบวFา มารดาหรือผูNดูแลมีความพึงพอใจอยูFในระดับมาก 2.4 ทีมสหสาขาวิชาชีพมีความพึงพอใจตFอ การไดNรับการดูแลตามแผนการจำหนFายผูNปOวยอยูFใน ระดับมาก (X̅= 3.95, S.D. = 0.62) อาจเนื่องมาจาก การนำกระบวนการพัฒนาคุณภาพ FOCUS-PDCA มา ใชNในการพัฒนาคุณภาพการวางแผนจำหนFาย ทำใหN ทีมสหสาขาวิชาชีพไดNมีสFวนรFวมในการวิเคราะห:ปKญหา หาแนวทางแกNไขปKญหา และกำหนดกิจกรรมในแผน จำหนFายรFวมกัน แลกเปลี่ยนเรียนรูNระหวFางทีม และไดN แสดงความคิดเห็นและตัดสินใจรFวมกัน ทำใหNไดNรูปแบบ
vการพัฒนาคุณภาพการวางแผนจําหน่ายสําหรับผู้ป ่วยโรคไตวายระยะสุดท้าย ท่ ีได้รับการล้างไตทางช่องท้องอย่างต่อเน่ ือง โรงพยาบาลนครพิงค์ 75วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ การวางแผนจำหนFายผูNปOวยโรคไตวายระยะสุดทNายที่ ไดNรับการลNางไตทางชFองทNองอยFางตFอเนื่องและผูNดูแลที่ พัฒนาขึ้นมีแนวทางปฏิบัติที่ชัดเจน สามารถปฏิบัติไดN อยFางจริง และอาจเนื่องมาจากผูNปOวยและผูNดูแลไดN รFวมกันวางแผนจำหนFายตามปKญหาและความตNองการ จึงใหNความรFวมมือในการดูแลตนเองตามแผนการ จำหนFาย ทำใหNลดระยะเวลานอนรักษาในโรงพยาบาล จาก 10.39 วัน เปÜน 5.12 วัน และลดคFารักษาพยาบาล จาก 56,463 บาทตFอราย เหลือ 23,808 บาทตFอราย ทีม จึงมีความภาคภูมิใจและพึงพอใจตFอความสำเร็จในการ ดูแลผูNปOวยและผูNดูแลตามแผนการจำหนFาย สอดคลNอง กับการศึกษาของ บุญนำ กลิ่นนิรันดร: และ วัชรี จินดา วัฒนวงศ:10 ที่พบวFา หลังการปฏิบัติตามแนวทางการ วางแผนจำหนFายผูNสูงอายุโรคหลอดเลือดสมองโดยการมี สFวนรFวมของทีมสหสาขาวิชาชีพ ทีมมีความพึงพอใจตFอ การปฏิบัติโปรแกรมการวางแผนจำหนFายผูNสูงอายุโรค หลอดเลือดสมองในระดับมากที่สุด 3. ปKญหา อุปสรรค และขNอเสนอแนะเกี่ยวกับการ วางแผนจำหนFาย จากการดำเนินการวางแผนจำหนFายพบปKญหา และอุปสรรค คือ 1) ทีมสหสาขาวิชาชีพมีภาระงานมากทำใหNไมFมี เวลาในการปฏิบัติการวางแผนจำหนFายไดNครบถNวน สอดคลNองกับการศึกษาของ ณีรชา บุญมาตย:9 ที่พบวFา ทีมปฏิบัติมีภาระงานมาก จนทำใหNการปฏิบัติกิจกรรม การวางแผนจำหนFายไมFครอบคลุมหรือสมบูรณ:จึงมี ขNอเสนอแนะวFา หัวหนNางานควรจัดอัตรากำลังใหN เหมาะสม ติดตาม ตรวจสอบและกระตุNนเตือนวางแผน จำหนFายอยFางจริงจัง 2) หอผูNปOวยขาดผูNรับผิดชอบหลักในการ ประสานงานการดูแลผูNปOวยตามแผนการจำหนFาย ซึ่งการ ขาดการสื่อสารขNอมูลผูNปOวยระหวFางทีมสหสาขาวิชาชีพ จะเปÜนอุปสรรคตFอการวางแผนจำหนFายที่มีประสิทธิภาพ 6 จึงมีขNอเสนอแนะวFา หัวหนNางานควรมอบหมายใหNมี ผูNรับผิดชอบหลักประจำหอผูNปOวยในการประสานงานการ วางแผนจำหนFายกับผูNเกี่ยวขNองทั้งในและภายนอก โรงพยาบาล 3) ผูNดูแลมีภาระงานมากและติดตFอประสานงาน ยาก ทำใหNผูNดูแลไมFสามารถมารับการใหNความรูNและ คำแนะนำไดNตามระยะเวลาที่กำหนดตามแผนการ จำหนFาย จึงมีขNอเสนอแนะใหNคNนหาผูNดูแลหลักตั้งแตF แรกรับ และสอบถามชFองทางติดตFอใหNหลากหลาย ชFองทาง ไดNแกF การแพทย:ทางไกล (Tele-medicine) การพยาบาลทางไกล (Tele-nursing) กลุFมไลน: (Line group) เปÜนตNน 4) สื่อการสอนไมFหลากหลายและไมFเหมาะสมกับ ผูNสูงอายุและผูNที่มีปKญหาดNานการอFาน จึงมีขNอเสนอแนะ ใหNทีมวางแผนจำหนFายจัดทำสื่อการสอนที่มีความ หลากหลาย และนำเทคโนโลยีใหมF ๆ มาใชN เชFน วีดีโอ ภาพพลิก แผFนพับ หรือลดจำนวนเอกสารการสอนตFาง ๆ ลงโดยใชN QR code เปÜนตNน ขFอเสนอแนะ ในการนำผลการวิจัยไปใชN 1. ดNานการปฏิบัติ 1.1 ทีมสหสาขาวิชาชีพควรมีการประชุม และติดตามผลการวางแผนจำหนFายอยFางตFอเนื่อง เพื่อใหNแผนการจำหนFายมีความถูกตNองและครอบคลุมทั้ง องค:รวม 1.2 ทีมการวางแผนจำหนFายควรใหNมีระบบ การติดตามอาการหรือเยี่ยมบNานผูNปOวยหลังจำหนFายออก จากโรงพยาบาล และการรายงานผลติดตามอาการที่ รวดเร็วและตFอเนื่อง 1.3 ทีมการวางแผนจำหนFายควรเพิ่ม ชFองทางในการประสานงานระหวFางผูNปOวย ผูNดูแล และ ทีมสหสาขาวิชาชีพ เพื่อใหNสามารถใหNการดูแลตาม แผนการจำหนFายที่มีประสิทธิภาพมากขึ้น
v Quality Development of Discharge Planning for Patients with End Stage of Renal Disease using Continuous Ambulatory Peritoneal Dialysis, Nakornping Hospital ปีท่ ี29 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2566 76 2. ดNานการบริหาร 2.1 ผูNบริหารควรมีนโยบายที่ชัดเจน รวมทั้ง สนับสนุนในการนำรูปแบบการวางแผนจำหนFายที่ พัฒนาขึ้นไปใชNในหนFวยงาน กระตุNน และติดตามการ ปฏิบัติการวางแผนจำหนFายรFวมกันอยFางจริงจัง 2.2 ผูNบริหารควรกำหนดนโยบายเกี่ยวกับ อัตรากำลังที่ชัดเจนและเหมาะสม เพื่อใหNการดำเนินการ ตามแผนจำหนFายมีคุณภาพ ซึ่งจะชFวยใหNลดจำนวนวัน นอนโรงพยาบาลและงบประมาณที่ใชNไดN 2.3 ผูNบริหารควรพัฒนาระบบสารสนเทศ และเทคโนโลยีใหมF ๆ มาใชNในกระบวนการวางแผน จำหนFาย ทำใหNการวางแผนจำหนFายมีคุณภาพมากขึ้น และชFวยลดภาระงานของบุคลากรไดN 3. ดNานการศึกษา 3.1 อาจารย:ในสถาบันการศึกษาควรนำแนว ทางการวางแผนจำหนFายผูNปOวยโรคไตวายระยะสุดทNายที่ ไดNรับการลNางไตทางชFองทNองอยFางตFอเนื่องไปใชN ประกอบการสอน ขNอเสนอแนะการวิจัยครั้งตFอไป 1. ศึกษาผลลัพธ:อื่นของการวางแผนจำหนFาย เชFน การกลับเขNารับการรักษาซ้ำในโรงพยาบาล และ คุณภาพชีวิตหลังจำหนFายออกจากโรงพยาบาล เปÜนตNน 2. ศึกษาพัฒนาการวางแผนจำหนFายผูNปOวยโรค ไตวายระยะสุดทNายที่ไดNรับการฟอกเลือดดNวยเครื่องไต เทียม 3. ศึกษาเพื่อพัฒนาคุณภาพสื่อการสอนในการ ดูแลตนเองสำหรับผูNปOวยไตวายระยะสุดทNายที่ไดNรับการ ลNางไตทางชFองทNองอยFางตFอเนื่องและผูNดูแล
vการพัฒนาคุณภาพการวางแผนจําหน่ายสําหรับผู้ป ่วยโรคไตวายระยะสุดท้าย ท่ ีได้รับการล้างไตทางช่องท้องอย่างต่อเน่ ือง โรงพยาบาลนครพิงค์ 77วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ เอกสารอ6างอิง 1. กองบริหารการสาธารณสุข สำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข. การขับเคลื่อนแผนพัฒนาระบบบริการสุขภาพ (service plan) พ.ศ. 2560-2564. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ:ชุมนุมสหกรณ:การเกษตรแหFงประเทศไทย จำกัด; 2560. 2. บัญชา สถิระพจน: อำนาจ ชัยประเสริฐ เนาวนิตย: นาทา และอุปถัมภ:ศุภสินธุ:(บรรณาธิการ). Manual of Dialysis. กรุงเทพฯ: นำอักษรการพิมพ:; 2561. 3. จิราพร โพธิชัย. การพัฒนาแนวปฏิบัติการวางแผนจำหนFายผูNปOวยสูงอายุที่ลNางไตทางชFองทNอง โรงพยาบาลรNอยเอ็ด จังหวัดรNอยเอ็ด. วิทยานิพนธ:พยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการพยาบาลผูNสูงอาย, ชลบุรี: มหาวิทยาลัยบูรพา; 2557. 4. กิติมา เศรษฐ:บุญสรNาง และ ประเสริฐ ประสมรักษ:. การพัฒนารูปแบบการดูแลของผูNปOวยโรคไตวายเรื้อรังระยะสุดทNาย ที่ไดNรับการบำบัดทดแทนไตตFอพฤติกรรมการดูแลตนเองและคุณภาพชีวิตผูNปOวย โรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราชเลิงนก ทา จังหวัดยโสธร. อำนาจเจริญ: มหาวิทยาลัยมหิดล วิทยาเขตอำนาจเจริญ; 2559. 5. เถลิงศักดิ์ กาญจนบุษย:, บรรณาธิการ. แนวปฏิบัติการลNางไตทางชFองทNอง. กรุงเทพฯ: ศิริวัฒนาอินเตอร:พริ้นท: จำกัด (มหาชน); 2556. 6. ฉวีวรรณ เกตุนNอย. การพัฒนาคุณภาพการวางแผนจำหนFาย หอผูNปOวยจักษุ โสต ศอ นาสิก โรงพยาบาลพุทธชินราช พิษณุโลก. การคNนควNาแบบอิสระพยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการบริหารการพยาบาล. เชียงใหมF: มหาวิทยาลัยเชียงใหมF; 2556. 7. บานเย็น ไชยรินทร:. การพัฒนาคุณภาพการวางแผนจำหนFายสำหรับผูNปOวยโรคกลNามเนื้อหัวใจตายเฉียบพลันในหอผูNปOวย วิกฤตโรคหัวใจ โรงพยาบาลนครพิงค: จังหวัดเชียงใหมF. รายงานการศึกษาอิสระพยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชา การบริหารการพยาบาล. เชียงใหมF: มหาวิทยาลัยเชียงใหมF; 2560. 8. รัตนาภรณ: แซFลิ้ม, นงลักษณ: วFองวิษณุพงศ:, และ สุดจิต ไตรประคอง. ประสิทธิผลของโปรแกรมการวางแผนจำหนFาย ตFอความรูNและพฤติกรรมการดูแลตนเองในผูNปOวยโรคหลอดเลือดแดงสFวนปลายอุดตันในโรงพยาบาลสงขลานครินทร:. วารสารสภาการพยาบาล 2557;29(2):101-13. 9. ณีรชา บุญมาตย:. การพัฒนาคุณภาพการวางแผนจำหนFายสำหรับผูNปOวยโรคไตเรื้อรังและครอบครัว. [วิทยานิพนธ: ปริญญาพยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการพยาบาลครอบครัว]. ขอนแกFน: มหาวิทยาลัยขอนแกFน; 2556. 10. บุญนำ กลิ่นนิรันดร: และวัชรี จินดาวัฒนวงศ:. ผลของโปรแกรมการวางแผนจำหนFายผูNสูงอายุโรคหลอดเลือดสมองโดย การมีสFวนรFวมของทีมสหสาขาวิชาชีพ โรงพยาบาลประจวบคีรีขันธ:. วารสารสมาคมพยาบาลแหFงประเทศไทย สาขา ภาคเหนือ 2559;22(2):63-75. 11. วราภรณ: ผาทอง, รัตนาภรณ: ภุมรินทร:, ศิริขวัญ สุธรรมกิตติคุณ และชื่นจิตต: สมจิตต:. ประสิทธิผลของการวางแผน จำหนFายผูNปOวยเด็กโรคปอดอักเสบ โรงพยาบาลแพรF. วารสารโรงพยาบาลแพรF2563;28(2):36-49. 12. สดากาญจน: เอี่ยมจันทร:ประทีป, เสาวณี ธนอารักษ:และธวัชชัย ทีปะปาล. การวางแผนจำหนFายผูNปOวยที่มีปKญหา กระดูกและขNอ. วารสารพยาบาลกระทรวงสาธารณสุข 2565;32(1):9-18. 13. ภัทรพร นาคะไพฑูรย:. การพัฒนารูปแบบการใหNขNอมูลสำหรับญาติของผูNปOวยมะเร็ง หอผูNปOวยอายุรกรรมชาย โรงพยาบาลพุทธชินราช พิษณุโลก. [รายงานการศึกษาอิสระ พยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการบริหารการ พยาบาล]. เชียงใหมF: มหาวิทยาลัยเชียงใหมF; 2561.
v Quality Development of Discharge Planning for Patients with End Stage of Renal Disease using Continuous Ambulatory Peritoneal Dialysis, Nakornping Hospital ปีท่ ี29 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2566 78 14. หนFวยไตเทียม โรงพยาบาลนครพิงค:. สถิติหนFวยไตเทียม โรงพยาบาลนครพิงค:. ป£ 2561-2563. เชียงใหมF: รพ.นคร พิงค:; 2563. 15. สุวิมล ติรกานันท:. ระเบียบวิธีการวิจัยทางสังคมศาสตร: : แนวทางสูFการปฏิบัติ. พิมพ:ครั้งที่ 12. กรุงเทพมหานคร : สำนักพิมพ:แหFงจุฬาลงกรณ:มหาวิทยาลัย; 2557. 16. นภสร เฮNามาชัย. การพัฒนารูปแบบการวางแผนจำหนFายทารกแรกเกิดน้ำหนักนNอย หอผูNปOวยทารกแรกเกิดกึ่งวิกฤต 2ค โรงพยาบาลศรีนครินทร:. [รายงานการศึกษาอิสระ พยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการบริหารการ พยาบาล]. ขอนแกFน: มหาวิทยาลัยขอนแกFน; 2557. 17. ภวพร สีแสด นภัสนันท: ปßยะศิริภัณฑ: และธิดา ศิริ. ผลของโปรแกรมการวางแผนจำหนFายผูNปOวยโรคหลอดเลือดสมอง ตีบหรืออุดตัน หอผูNปOวยอายุรกรรมชาย โรงพยาบาลสมเด็จพระเจNาตากสินมหาราช. วารสารวิชาการสาธารณสุข จังหวัดตาก 2564;1(2):1-17.
vผลของการจัดการเรียนการสอนแบบพ่ ีสอนน้องต่อความรู้และความพึงพอใจ ของนักศึกษารายวิชากายวิภาคและสรีรวิทยาระบบประสาท วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนีเชียงใหม่ 79 วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ ผลของการจัดการเรียนการสอนแบบพ่ ีสอนน้องต่อความรู้ และความพึงพอใจของนักศึกษารายวิชากายวิภาคและสรีรวิทยา ระบบประสาท วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนีเชียงใหม่ The Effects of Peer Tutoring on Knowledge and Satisfaction of Nursing Students in The Anatomy and Physiology of Nervous System Course, Boromarajonani College of Nursing Chiang Mai วริศา วรวงศ( พย.ม.* Varisa Voravong, M.N.S.* พูลทรัพย( ลาภเจียม พย.ม.* Poonsab Lapchiem, M.N.S.* วราภรณ( บุญยงค( พย.ม.* Waraporn Boonyong, M.N.S.* วรรณภา กาวิละ พย.ม.* Wanapa Gavila, M.N.S.* Corresponding author: E-mail: [email protected] Received: 20 Mar 2023, Revised: 9 May 2023, Accepted: 9 Jun 2023 *พยาบาลวิชาชีพ วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนีเชียงใหมW คณะพยาบาลศาสตร^ สถาบันพระบรมราชชนก E-mail: [email protected], [email protected], [email protected], [email protected] *Registered Nurse, Boromarajonani College of Nursing Chiang Mai, Faculty of Nursing, Praboromarajchanok Institute บทคัดย'อ การวิจัยแบบกึ่งทดลองนี้เป7นการศึกษาผลของการจัดการเรียนการสอนแบบพี่สอนน>องต@อความรู>รายวิชากายวิภาค และสรีรวิทยาระบบประสาท และความพึงพอใจของนักศึกษาหลังเข>าร@วมกิจกรรม ประชากรที่ใช>ในการวิจัยครั้งนี้ จำนวน 308 คน ประกอบด>วย นักศึกษาพยาบาลศาสตรบัณฑิต วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนีเชียงใหม@ ปPการศึกษา 2561 ผู>เรียนคือนักศึกษาชั้นปPที่ 1 จำนวน 150 คน ที่เรียนวิชากายวิภาคและสรีระวิทยา 1 และผู>สอนคือนักศึกษาชั้น ปPที่ 3 ที่ร@วมกิจกรรมพี่สอนน>อง จำนวน 158 คน เครื่องมือที่ใช>ประกอบด>วย 1) คู@มือการจัดการเรียนการสอนแบบพี่ สอนน>อง 2) แบบวัดความรู>ท>ายบทเรียนเรื่องกายวิภาคและสรีรวิทยาระบบประสาท 3) แบบวัดความรู>ปลายภาควิชา กายวิภาคและสรีรวิทยา 4) แบบประเมินผลความพึงพอใจในการจัดการเรียนการสอนของนักศึกษาหลังเข>าร@วม กิจกรรมพี่สอนน>อง โดยแบบวัดความรู>ท>ายบทและแบบประเมินผลความพึงพอใจของนักศึกษาหลังการเข>าร@วม กิจกรรมการเรียนการสอนแบบพี่สอนน>อง มีค@าดัชนีความตรงตามเนื้อหาเท@ากับ 0.6 และ 0.8 ตามลำดับ ค@าความ เชื่อมั่นเท@ากับ 0.87 และ 0.89 ตามลำดับ ดำเนินกิจกรรมโดยการเตรียมกลุ@มผู>สอนและกลุ@มผู>เรียนโดยอธิบายหลัก วิธีการสอนแบบพี่สอนน>องและหลักการประเมินผลความต>องการของผู>เรียนตามหลัก GROW Model กลุ@มผู>สอน ประเมินผลความต>องการของกลุ@มผู>เรียน วางแผน และดำเนินการตามวิธีการสอนครั้งละ 1-2 ชั่วโมง สัปดาหhละ 1-2 ครั้ง ตามแต@ละกลุ@มกำหนด ในช@วงระยะเวลา 1 เดือน และวิเคราะหhข>อมูลด>วยค@าเฉลี่ย ส@วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และ สถิติทดสอบ Independent sample t-test
v The Effects of Peer Tutoring on Knowledge and Satisfaction of Nursing Students in The Anatomy and Physiology of Nervous System Course, Boromarajonani College of Nursing Chiang Mai ปีท่ ี29 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2566 80 ผลการศึกษา พบว@า ระดับคะแนนแบบวัดความรู>ท>ายบทเรียนเรื่องกายวิภาคและสรีรวิทยาระบบประสาทของ นักศึกษาชั้นปPที่ปP 3 และชั้นปPที่ 1 หลังเข>าร@วมกิจกรรม (X̅=25.55, S.D.=2.63; X̅=23.53, S.D.=5.34) สูงกว@าก@อนเข>า ร@วมกิจกรรม (X̅=14.65, S.D.=3.92; X̅=12.90, S.D.=4.63) อย@างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p < .01) สำหรับค@าเฉลี่ย คะแนนระดับความพึงพอใจของนักศึกษาพยาบาลหลังได>รับการเรียนการสอนแบบพี่สอนน>อง ส@วนใหญ@อยู@ในระดับ มาก (X̅=4.00, S.D.=0.50) สรุปผลการวิจัยได>ว@า ควรนำรูปแบบการเรียนการสอนแบบพี่สอนน>องไปทดลองใช>ในการจัดการเรียนการสอน รายวิชาอื่น เพื่อให>การเรียนการสอนมีประสิทธิภาพมากขึ้น และแนะนำให>อาจารยhผู>สอนประเมินผลความต>องการส@วน บุคคลของผู>เรียน เพิ่มเทคนิคการเรียนการสอนที่หลากหลายและยืดหยุ@น และเพิ่มระยะเวลาการเรียนการสอนที่มี ความสอดคล>องกับความต>องการของผู>เรียน คำสำคัญ: การเรียนการสอนแบบพี่สอนน>อง ความรู> ความพึงพอใจ นักศึกษาพยาบาล Abstract This quasi-experimental research aimed to study the effects of peer tutoring on knowledge and satisfaction of nursing students in the Nervous System of the Anatomy and Physiology I course. The population in this study included 308 participants. One hundred and fifty of them were the first year nursing students who studied Anatomy and Physiology I, and 158 of them were the third year nursing students who were tutors. The research utilized four tool including: 1) a manual for peer tutoring activity; 2)an end lesson test on the nervous system in the Anatomy and Physiology I; 3) an end semester test on knowledge of Anatomy and Physiology I; and 4) a satisfaction survey regarding participation in the peer tutoring activity. The content validity index of an end lesson test and the student satisfaction survey were 0.6 and 0.8, respectively. The reliability scores were 0.87 and 0.89, respectively. The activities were carried out by preparing groups of tutors and students by explaining the principles of peer tutoring method. Then the students’ needs were assessed. and implemented tutoring methods for 1-2 hours, 1 and 2 times per week, over a duration of 1 month, based on each group's schedules. The GROW Model was used for evaluation. Data analyses were conducted using descriptive statistics and Independent sample T-test. The result revealed that at the post-study stage in both the third year and the first-year students (#X=25.55, S.D.=2.63; X̅=23.53, S.D.=5.34) were found significantly higher than at the prestudy stage (X̅=14.65, S.D.=3.92; X̅=12.90, S.D.=4.63) with p < .01. Additionally, the average student satisfaction scores after attending the peer tutoring activity were found at a high level (X̅=4.00, S.D.=0.50).
vผลของการจัดการเรียนการสอนแบบพ่ ีสอนน้องต่อความรู้และความพึงพอใจ ของนักศึกษารายวิชากายวิภาคและสรีรวิทยาระบบประสาท วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนีเชียงใหม่ 81 วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ In summary, tutoring methods should be used in other subjects to improve the effectiveness of teaching and learning. It is suggested that teachers should evaluate students' needs, use various and flexible teaching techniques, and increase time of tutoring according to students' schedules. Keywords: Peer Tutoring Teaching, Knowledge, Satisfaction, Nursing Student
v The Effects of Peer Tutoring on Knowledge and Satisfaction of Nursing Students in The Anatomy and Physiology of Nervous System Course, Boromarajonani College of Nursing Chiang Mai ปีท่ ี29 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2566 82 ความเป'นมาและความสำคัญของป3ญหา การจัดการเรียนการสอนวิชากายวิภาคและ สรีรวิทยา 1 สำหรับนักศึกษาพยาบาลศาสตรบัณฑิตชั้น ปPที่ 1 เป7นรายวิชาที่มุ@งเน>นให>นักศึกษามีความรู>ความ เข>าใจเกี่ยวกับชีววิทยา โครงสร>างหน>าที่และกลไกการ ทำงาน รวมทั้งความสัมพันธhของเซลลh เนื้อเยื่อและ อวัยวะในร@างกายระบบโครงร@างของร@างกาย ระบบ กล>ามเนื้อ ระบบประสาท ระบบย@อยอาหาร และระบบ ขับถ@ายปñสสาวะ และฝòกปฏิบัติการกายวิภาคศาสตรhและ สรีรวิทยา การจัดการเรียนการสอนตามปกติในภาคเรียน ที่ 1 ปPการศึกษา 2560 มีการประเมินผลการจัดการเรียน การสอนรายวิชา พบว@า นักศึกษาส@วนใหญ@มีผลการเรียน อยู@ในระดับพอใช> (เกรด C) คิดเป7นร>อยละ 31.84 จาก การวิเคราะหhเนื้อหารายวิชารายบท พบว@า เนื้อหาใน เรื่องกายวิภาคและสรีรวิทยาระบบประสาท (Nervous system) มีเนื้อหาปริมาณมาก ลักษณะการสอน ตามปกติส@วนใหญ@ใช>วิธีการบรรยาย พบผลลัพธhการ เรียนรู>จากการสอบนักศึกษาได>คะแนนอยู@ในระดับต่ำ และจากการสะท>อนคิดของนักศึกษาพบประเด็นในเรื่อง ของเนื้อหาการเรียนที่มากและค@อนข>างใหม@ต@างจากการ เรียนในชั้นมัธยมศึกษาตอนปลาย มีปñญหาการปรับตัวใน การเรียนในระดับอุดมศึกษาปPที่ 1 ซึ่งปñจจัยทั้งหมดนี้มี ผลกระทบต@อผลการเรียนของนักศึกษาเป7นอย@างมาก ดังนั้นการพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนการสอนของ รายวิชา จึงมีความจำเป7นที่ควรนำมาแก>ไขสภาพปñญหา นี้ การจัดรูปแบบการสอนสำหรับรายวิชาที่มี เนื้อหาเชิงทฤษฎีใหม@ ปริมาณเนื้อหามากและเน>นเทคนิค การจดจำนั้น พบปñญหาประเด็นสำคัญมาจากระยะเวลา ที่ไม@เพียงพอ ประกอบกับการที่มีการจัดการเรียนการ สอนเป7นกลุ@มใหญ@ จึงทำให>เป7นการยากในการสอน เพื่อให>ตอบสนองตามความแตกต@างของผู>เรียน รูปแบบ การเรียนการสอนสำหรับผู>เรียนในศตวรรษที่ 21 จะเน>น ผู>เรียนเป7นสำคัญเป7นรูปแบบการจัดการเรียนการสอน ต>องจัดให>สอดคล>องกับความสนใจ ความสามารถ และ ความถนัด โดยการใช>กระบวนการทางปñญญา และ กระบวนการทางสังคมในการสร>างองคhความรู> ผู>สอนจะ มีบทบาทเป7นผู>อำนวยความสะดวก1 ซึ่งรูปแบบที่ สามารถบริหารจัดการแก>ไขปñญหานี้ได>คือการทบทวน เนื้อหาเป7นกลุ@มการเรียนรู>เพิ่มเติมนอกเวลา ซึ่งพบว@า การใช>เทคนิคการสอนแบบพี่สอนน>อง (Cross-Age Peer Tutoring) ซึ่งเป7นวิธีการจับคู@ที่ให>ผู>สอนที่อยู@ระดับชั้น เรียนสูงกว@ามาช@วยเหลือและถ@ายทอดความรู>ให>กับ ผู>เรียนที่มีความสามารถในการเรียนที่น>อยกว@า เข>ามาใช> ในการพัฒนาการเรียนการสอน มีผลการศึกษาที่ หลากหลายที่พบว@ากลวิธีการจัดการเรียนการสอนแบบพี่ สอนน>องช@วยเพิ่มระดับคะแนนความรู>ความเข>าใจใน เนื้อหา หรือมีระดับความพึงพอใจต@อการเรียนที่เพิ่มมาก ขึ้น2 นอกจากนี้การจัดการเรียนการสอนตามความ ต>องการของผู>เรียนเป7นสิ่งสำคัญในการเรียนรู>ของผู>เรียน ในยุคปñจจุบัน โดยวิธีการกระตุ>นให>ผู>เรียนเกิดการ เปลี่ยนแปลงเสริมสร>างพัฒนาผู>เรียนให>มีความรู> ความสามารถในการคิดขั้นสูง มีวิธีการเรียนรู> ตรวจสอบ ประเมินตนเอง และกำหนดทิศทางการพัฒนาตนเองได> ซึ่งมีกระบวนการที่ใช>จัดการเรียนการสอนตามหลัก GROW model3 ประกอบด>วย การสำรวจเปüาหมายของ ผู>เรียน (Goal) การประเมินข>อเท็จจริงลักษณะและ สภาพปñญหาของผู>เรียน (Reality) การพิจารณาวิธีการ สอนต@าง ๆ ที่เป7นไปได> (Options) และการสรุปผลการ ตัดสินใจวิธีการสอน (Will) ซึ่งวิธีการจัดการเรียนการ สอนแบบพี่สอนน>อง ร@วมกับการจัดการเรียนการสอน ตามความต>องการข>องผู>เรียนตามหลัก GROW model ถือว@ามีความสอดคล>องและเหมาะสมกับนักศึกษา วิทยาลัยพยาบาล เนื่องจากมีประเด็นเนื้อหาการสอน ตามหลักสูตรเดียวกัน และทั้งผู>เรียนและผู>สอนพักอาศัย อยู@ในหอพักของวิทยาลัยจึงมักไม@พบปñญหาเกี่ยวกับ
vผลของการจัดการเรียนการสอนแบบพ่ ีสอนน้องต่อความรู้และความพึงพอใจ ของนักศึกษารายวิชากายวิภาคและสรีรวิทยาระบบประสาท วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนีเชียงใหม่ 83วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ ระยะเวลาในการเรียนระหว@างผู>เรียนและผู>สอนไม@ ตรงกัน หรือสถานที่ในการเรียนไม@เหมาะสม ดังนั้นผู>วิจัยจึงเห็นความสำคัญของการเพิ่ม ผลลัพธhทางการเรียนรู>ของนักศึกษาในรายวิชากายวิภาค และสรีรวิทยา 1 โดยการเพิ่มรูปแบบการเรียนรู>เป7นแบบ การสอนแบบพี่สอนน>อง (Peer tutoring) ซึ่งเป7นการ สอนที่ส@งเสริมให>นักเรียนสอนกันเอง วิธีการสอนดังกล@าว มีรากฐานมาจากแนวคิดและทัศนคติเกี่ยวกับเรื่อง กระบวนการกลุ@มสัมพันธh โดยพี่เลี้ยงที่มีประสบการณh เป7นผู>ช@วยเหลือสอนบุคคลหรือกลุ@มบุคคลตามทฤษฎีการ เรียนรู>อย@างมีส@วนร@วมเพื่อช@วยเหลือผู>เรียนที่มี ความสามารถในการเรียนรู>แตกต@างกัน ให>สามารถเรียนรู> ได>อย@างมีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น โดยมีขั้นตอนในการ ทดลองทั้งหมด 5 ขั้นตอนคือ ขั้นเตรียมนักเรียนผู>สอน ผู>สอน ขั้นจัดนักเรียนเข>ากลุ@มการเรียนการสอน ขั้นการ อธิบายหลักและวิธีการสอนโดยเพื่อนช@วยสอน ขั้น ดําเนินการสอนตามแผนการสอน ขั้นการประเมินผล4 โดยทำการดำเนินการสอนในหัวข>อกายวิภาคและ สรีรวิทยาระบบประสาท (Nervous system) ซึ่งได> กำหนดผู>สอนคือนักศึกษาพยาบาลศาสตรบัณฑิตชั้นปPที่ 3 ที่เรียนในรายวิชาการพยาบาลบุคคลผู>มีปñญหาสุขภาพ 3 หัวข>อผู>มีปñญหาระบบประสาทและสมอง และผู>เรียน คือนักศึกษาพยาบาลศาสตรบัณฑิตชั้นปPที่ 1 เพื่อ ทบทวนความรู>พื้นฐานเรื่องกายวิภาคและสรีรวิทยา ระบบประสาท พร>อมกับการเรียนวิชากายวิภาคและ สรีรวิทยา 1 ในหัวข>อสรีรวิทยาระบบประสาท (Nervous system) โดยใช>การจัดการเรียนการสอนแบบพี่สอนน>อง อาจทำให>เกิดประสิทธิภาพสูงสุดตามแผนการศึกษา นักศึกษามีความพึงพอใจต@อรูปแบบการเรียนการสอน รวมทั้งอาจประยุกตhใช>ในรายวิชาอื่นในสาขาวิชาต@อไป วัตถุประสงค(การวิจัย 1. เพื่อเปรียบเทียบระดับคะแนนความรู>เรื่อง กายวิภาคและสรีรวิทยาระบบประสาทก@อนและหลังการ เข>าร@วมกิจกรรมการสอนแบบพี่สอนน>อง 2. เพื่อศึกษาระดับความพึงพอใจของผู>เรียน หลังการเข>าร@วมกิจกรรมการเรียนการสอนแบบพี่สอน น>องรายวิชากายวิภาคและสรีรวิทยาระบบประสาท สมมุติฐานการวิจัย นักศึกษาที่เข>าร@วมกิจกรรมหลังจากรับกิจกรรม ที่ได>เรียนการสอนแบบพี่สอนน>องมีระดับคะแนนความรู> เรื่องกายวิภาคและสรีระวิทยาระบบประสาทเพิ่มมากขึ้น กว@าก@อนเรียน กรอบแนวคิดการวิจัย การศึกษาครั้งนี้ผู>วิจัยใช>แนวคิดการจัดการเรียนการสอน แบบพี่สอนน>อง คือการเรียนการสอนที่ส@งเสริมให> นักเรียนสอนกันเอง โดยอาศัยพี่เลี้ยงที่มีประสบการณh เป7นผู>ช@วยเหลือสอนบุคคลหรือกลุ@มบุคคลตามทฤษฎีการ เรียนรู>อย@างมีส@วนร@วมเพื่อช@วยเหลือผู>เรียนที่มี ความสามารถในการเรียนรู>แตกต@างกัน ให>สามารถเรียนรู> ได>อย@างมีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น โดยดำเนินการตามขั้นตอน การจัดการเรียนการสอนแบบพี่สอนน>องประกอบด>วย ขั้นเตรียมกลุ@มผู>สอนและกลุ@มผู>เรียนเข>ากลุ@มการเรียน การสอน ขั้นการอธิบายหลักวิธีการสอน ขั้นดําเนินการ สอนตามแผนการสอนการสอน และขั้นการประเมินผล4 ร@วมกับการประเมินและให>ความรู>ความต>องการของ ผู>เรียนโดยยึดหลัก GROW Model ประกอบด>วย การ ดำเนินการ 4 ประเด็น คือ 1) Goal เปüาหมายรูปธรรมที่ ต>องการบรรลุ 2) Reality ข>อเท็จจริงที่เป7นอยู@ในปñจจุบัน 3) Options ทางเลือกการสอนที่เป7นไปได> และ 4) Will สรุปผลการตัดสินใจ3 ดังอธิบายในแผนภาพที่ 1
v The Effects of Peer Tutoring on Knowledge and Satisfaction of Nursing Students in The Anatomy and Physiology of Nervous System Course, Boromarajonani College of Nursing Chiang Mai ปีท่ ี29 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2566 84 วิธีดำเนินการวิจัย การวิจัยครั้งนี้เป7นการวิจัยแบบกึ่งทดลอง (Quasi–experimental research) เพื่อศึกษาผลของ ระดับคะแนนความรู>รายวิชากายวิภาคและสรีรวิทยา 1 ทำการศึกษาแบบกลุ@มเดียววัดสองครั้ง (The Onegroup pretest-posttest design) ประชากรและกลุfมตัวอยfาง ประชากรที่ใช>ในการวิจัยครั้งนี้ทั้งหมด 308 คน คือ นักศึกษาพยาบาลศาสตรhบัณฑิตชั้นปPที่ 1 วิทยาลัย พยาบาลบรมราชชนนีเชียงใหม@ที่เรียนวิชากายวิภาคและ สรีระวิทยา 1 ปPการศึกษา 2561 ห>อง 1 (78 คน) และ ห>อง 2 (72 คน) รวม 150 คน และผู>สอนคือนักศึกษา พยาบาลศาสตรhบัณฑิตชั้นปPที่ 3 วิทยาลัยพยาบาลบรม ราชชนนีเชียงใหม@ที่ร@วมกิจกรรมพี่สอนน>อง ปPการศึกษา 2561 ห>อง 1 (80 คน) และห>อง 2 (78 คน) รวม 158 คน เครื่องมือที่ใชjในการวิจัย ประกอบด>วย 1. เครื่องมือที่ใช>ในการทดลอง ได>แก@ คู@มือการ จัดการสอนแบบพี่สอนน>อง ซึ่งผู>วิจัยพัฒนาขึ้นเองเพื่อให> ผู>สอนสามารถกำหนดโครงสร>างขั้นตอนของ กระบวนการสอนจากการประเมินผลความต>องการของ ผู>เรียนตามหลัก GROW Model ประกอบด>วย การ ดำเนินการ 4 ประเด็น คือ 1) สำรวจเปüาหมายของ ผู>เรียน (Goal) 2) ประเมินข>อเท็จจริงลักษณะและสภาพ ปñญหาของผู>เรียน (Reality) 3) พิจารณาวิธีการสอน ขั้นการประเมินผล ความรู' - แบบวัดความรู-ท-ายบทเรียนเรื่องกายวิภาคและ สรีรวิทยาระบบประสาท - แบบวัดความรู-ปลายภาคกายวิภาคและ สรีรวิทยา ขั้นเตรียมกลุ4มผู'สอนและกลุ4มผู'เรียนเข'ากลุ4มการเรียนการสอน - กลุ?มผู-สอน: นักศึกษาชั้นปGที่ 3 - กลุ?มผู-เรียน: นักศึกษาชั้นปGที่ 1 ที่เรียนวิชากายวิภาคและสรีรวิทยาระบบประสาท การจัดการเรียนการสอนแบบพี่สอนนBอง ขั้นการอธิบายหลักวิธีการสอน อธิบายหลักการการสอน - วิธีการสอนตามคู?มือการจัดการเรียนการสอนแบบพี่สอนน-อง - การประเมินผลความต-องการของผู-เรียนตามหลัก GROW Model ขั้นดําเนินการสอนตามแผนการสอน - ประเมินผลความต-องการของผู-เรียนตามหลัก GROW Model โดย 1) การสำรวจเป\าหมายของผู-เรียน (Goal) 2) การประเมินข-อเท็จจริงลักษณะและสภาพปbญหาของผู-เรียน (Reality) 3) การพิจารณาวิธีการสอนต?างๆที่เปhนไปได- (Options) 4) การสรุปผลการตัดสินใจวิธีการสอน (Will) - กลุ?มผู-สอนวางแผนการสอน : กำหนดผู-สอน โดยมีอัตราส?วนผู-สอน 2-3 คนต?อผู-เรียน 10 คนเนื้อหาการสอน สื่อการสอน วิธีการสอน และระยะเวลาการสอน - ดําเนินการสอนตามแผนการสอนการสอน ความพึงพอใจ - แบบประเมินผลความพึงพอใจในการจัดการ เรียนการสอนของนักศึกษาหลังการเข-าร?วม กิจกรรมการเรียนการสอนแบบพี่สอนน-อง แผนภาพที่ 1 กรอบแนวคิดการวิจัย
vผลของการจัดการเรียนการสอนแบบพ่ ีสอนน้องต่อความรู้และความพึงพอใจ ของนักศึกษารายวิชากายวิภาคและสรีรวิทยาระบบประสาท วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนีเชียงใหม่ 85วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ ต@างๆที่เป7นไปได> (Options) และ 4) สรุปผลการตัดสินใจ วิธีการสอน (Will)2 มีการตรวจสอบความสอดคล>องกับ เนื้อหาการสอนและได>ผ@านการทดสอบความเที่ยงตรง ของเนื้อหา (Validity) และรูปแบบการนำเสนอจาก ผู>ทรงคุณวุฒิ จำนวน 3 ท@าน มีการปรับแก>ตาม ข>อเสนอแนะก@อนนำไปใช>จริง 2. เครื่องมือที่ใช>ในการเก็บรวบรวมข>อมูล ได>แก@ 2.1 แบบวัดความรู>ท>ายบทเรียนเรื่องกายวิภาค และสรีรวิทยาระบบประสาท (Pre-posttest) คือ ข>อสอบที่ได>คัดเลือกและพัฒนามาจากคลังข>อสอบวิชา กายวิภาคและสรีรวิทยา 1 เป7นแบบเลือกตอบ จำนวน 20 ข>อ ใช>เวลาในการทำแบบวัดความรู> 30 นาที 2.2 แบบวัดความรู>ปลายภาคเรื่องกายวิภาค และสรีรวิทยา ที่ทำการเปรียบเทียบระหว@างกลุ@มที่ได>รับ กิจกรรมที่ได>เรียนการสอนแบบพี่สอนน>องปPการศึกษา 2561 และกลุ@มที่ได>รับการเรียนการสอนตามปกติปP การศึกษา 2560 โดยเกณฑhการให>คะแนนผ@านการ วิพากษh มคอ.4 ผ@านคณะกรรมการวิทยาลัยพยาบาล บรมราชชนนี เชียงใหม@จำนวน 60 ข>อ 2.3 แบบประเมินผลความพึงพอใจในการ จัดการเรียนการสอนของนักศึกษาหลังการเข>าร@วม กิจกรรมการเรียนการสอนแบบพี่สอนน>อง ที่ผู>วิจัยสร>าง ขึ้น จำนวน 25 ข>อ แบ@งประเด็นเนื้อหาการประเมินเป7น 3 ด>าน คือ 1) ความพึงพอใจต@อกิจกรรมการเตรียมตัว ก@อนการเรียน 2) ความสามารถในทักษะการสอนโดยใช> หลักการโค>ชเพื่อการรู>คิด และ3) ความพึงพอใจต@อ กิจกรรมหลังการเรียน ใช>เวลาในการทำแบบทดสอบ 10 นาทีแบบประเมินมีลักษณะเป7นมาตรวัดอันตรภาคชั้น 5 ระดับ การตรวจสอบคุณภาพเครื่องมือ 1. แบบวัดความรู> ได>ผ@านการทดสอบความ เที่ยงตรงของเนื้อหา (Validity) โดยการตรวจสอบค@า ดัชนีความสอดคล>องระหว@างข>อคำถามกับจุดประสงคh จากผู>ทรงคุณวุฒิ จำนวน 3 ท@าน ได>ค@า 0.6 หลังจากนั้น ปรับแก>ตามข>อเสนอแนะ และได>หาค@าความเชื่อมั่น (Reliability) ของแบบทดสอบความรู> โดยนำ แบบทดสอบไปทดลองใช>กับกลุ@มตัวอย@างที่มีความ ใกล>เคียงกับกลุ@มทดลอง คือ นักศึกษาพยาบาลศาสตรh ชั้นปPที่ 2 จำนวน 10 ราย และวัดค@าความเชื่อมั่นแบบ ความสอดคล>องภายในโดยใช>สูตรของคูเดอรhและริชารhด สัน (KR – 20) ได>ระดับค@าความเชื่อมั่นเท@ากับ 0.87 2. แบบประเมินความพึงพอใจ ทดสอบความ เที่ยงตรงของเนื้อหา (Validity) จากผู>ทรงคุณวุฒิ จำนวน 3 ท@าน ได>เท@ากับ 0.8 และปรับแก>ตามข>อเสนอแนะ หลังจากนั้นไปทดลองใช> เพื่อหาค@าความเชื่อมั่น (Reliability) แบบความสอดคล>องภายใน โดยใช>สูตร สัมประสิทธิ์แอลฟาของครอนบาค (Alpha coefficient) กับกลุ@มตัวอย@างนักศึกษาจำนวน 10 ราย ได>ระดับค@า ความเชื่อมั่นเท@ากับ 0.89 ขั้นตอนการเก็บรวบรวมขjอมูล การศึกษาครั้งนี้ใช>แนวคิดการจัดการเรียนการ สอนแบบพี่สอนน>องตามหลัก GROW Model ซึ่งมี กระบวนการเรียนการสอนแบบพี่สอนน>อง ในช@วง ระยะเวลา เดือน กันยายน - ตุลาคม 2561 ดังนี้ 1. ขั้นเตรียมกลุ@มผู>สอนและกลุ@มผู>เรียนเข>ากลุ@ม การเรียนการสอน โดยดำเนินการจัดกลุ@มผู>เรียนและ ผู>สอนมีการเฉลี่ยตามเพศและระดับของเกรดเฉลี่ยเท@า ๆ กัน และเริ่มดำเนินการ 1) ผู>วิจัยชี้แจงวัตถุประสงคhการ วิจัยต@อกลุ@มทดลอง ให>กับนักศึกษาพยาบาลศาสตรhชั้นปP ที่ 3 และชั้นปPที่ 1 และ 2) ทำแบบทดสอบความรู>เรื่อง กายวิภาคและสรีรวิทยาระบบประสาท (Pre-test) ใช> ระยะเวลา 30 นาที 2. ขั้นการอธิบายหลักวิธีการสอน วัตถุประสงคh เพื่อทำให>ผู>สอนและผู>เรียนมีความเข>าใจเกี่ยวกับวิธีการ สอนตามคู@มือการจัดการเรียนการสอนแบบพี่สอนน>อง และหลักการประเมินผลความต>องการของผู>เรียนตาม หลัก GROW Model ใช>ระยะเวลา 1 ชั่วโมง
v The Effects of Peer Tutoring on Knowledge and Satisfaction of Nursing Students in The Anatomy and Physiology of Nervous System Course, Boromarajonani College of Nursing Chiang Mai ปีท่ ี29 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2566 86 3. ขั้นดําเนินการสอนตามแผนการสอนการ สอน 3.1 กลุ@มผู>สอนประเมินผลความต>องการของ กลุ@มผู>เรียนตามหลัก GROW Model ดำเนินกิจกรรม กลุ@มแสดงความคิดเห็นระหว@างผู>สอนและผู>เรียนโดย 1) ผู>สอนสำรวจเปüาหมายของผู>เรียน (Goal) พบว@าส@วน ใหญ@ต>องการมีระดับคะแนนการสอบ และเกรดรายวิชา ในระดับที่ดีขึ้น 2) ผู>สอนการประเมินข>อเท็จจริงและ สภาพปñญหาของผู>เรียน (Reality) พบว@าเนื้อหามีมาก ยากแก@การจดจำ และทำความเข>าใจเนื่องจากผู>เรียน มาก ระยะเวลาไม@เพยงพอ ไม@กล>าที่จะสอบถามอาจารยh ผู>สอน และทคนิคการจำการอ@านหนังสือมีน>อย 3) ผู>สอน และผู>เรียนพิจารณาวิธีการสอนต@างๆที่เป7นไปได> (Options) พบว@ามีวิธีการหลากหลาย เช@น การสรุปแผน ที่ความคิด การวิเคราะหhข>อสอบ การทำแบบทดสอบ การใช>เทคนิคการจดจำด>วยภาพ การใช>เทคนิคการจำ ปากกาสีเน>นคำและการอ@านหนังสือ 4) สรุปผลการ ตัดสินใจวิธีการสอน (Will) โดยแต@ละกลุ@มเลือกใช>วิธีการ ที่แตกต@างกันตามความต>องการของผู>เรียน โดยใช> ระยะเวลาในการดำเนินกิจกรรม 1 ชั่วโมง 3.2 กลุ@มผู>สอนวางแผนการสอน โดยการ กำหนดผู>สอน โดยมีอัตราส@วนผู>สอน 2-3 คนต@อผู>เรียน 10 คน เนื้อหาการสอน สื่อการสอน วิธีการสอน และ ระยะเวลาการสอน ใช>ระยะเวลาการเตรียมการสอน 1 สัปดาหh 3.3 กลุ@มผู>สอนและผู>เรียนดำเนินการจัดการ เรียนการสอนแบบพี่สอนน>องเรื่องกายวิภาคและ สรีรวิทยาระบบประสาทตามแผนการสอนตามแผนการ สอนที่แต@ละกลุ@มกำหนด สอนครั้งละ 1-2 ชั่วโมง สัปดาหh ละ 1-2 ครั้ง ในช@วงระยะเวลาประมาณ 1 เดือน 4. ขั้นการประเมินผล 1) การประเมินผลความรู> ของกลุ@มผู>สอนนักศึกษาชั้นปPที่ 3 โดยการทำ แบบทดสอบความรู>เรื่องกายวิภาคและสรีรวิทยาระบบ ประสาทหลังทำกิจกรรม (Post test) 2) การประเมินผล ความรู>ของกลุ@มผู>เรียนนักศึกษาชั้นปPที่ 1 โดยการทำ แบบทดสอบความรู>เรื่องกายวิภาคและสรีรวิทยาระบบ ประสาทหลังทำกิจกรรม (Post test) และแบบวัด ความรู>ปลายภาคกายวิภาคและสรีรวิทยา 3) ประเมินผล ความพึงพอใจในการจัดการเรียนการสอนของกลุ@ม ผู>เรียนหลังการเข>าร@วมกิจกรรมการเรียนการสอนแบบพี่ สอนน>อง โดยใช>เวลาประเมินหลังเสร็จสิ้นกิจกรรม ทั้งหมดประมาณ 1 สัปดาหh การวิเคราะห(ขjอมูล ผู>วิจัยนำข>อมูลที่ได>ไปวิเคราะหhโดยใช>โปรแกรม สำเร็จรูปคอมพิวเตอรhดังนี้ 1. ระดับคะแนนความรู>ท>ายบทเรียนเรื่องกาย วิภาคและสรีรวิทยาระบบประสาท (Pre-posttest) ทดสอบการแจกแจงของข>อมูลด>วยสถิติKolmogorovSmirnov test พบว@ามีการแจกแจงแบบโค>งปกติและ ทำการวิเคราะหhข>อมูลทางสถิติประกอบด>วย ค@าเฉลี่ย ส@วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และเปรียบเทียบความแตกต@าง ของค@าเฉลี่ยคะแนนความรู>เรื่องกายวิภาคและสรีรวิทยา ระบบประสาท ก@อนและหลังการเช>าร@วมกิจกรรมพี่สอน น>องด>วยสถิติทดสอบ Independent sample t-test 2. ระดับความพึงพอใจในหลังการจัดการเรียน การสอนแบบพี่สอนน>องมาวิเคราะหhข>อมูลทางสถิติ ค@าเฉลี่ย ส@วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน การพิทักษ(สิทธิกลุfมตัวอยfาง ผู>วิจัยนำโครงร@างวิจัยเสนอเพื่อขอการรับรอง จริยธรรมวิจัยในมนุษยh จากคณะกรรมการพิจารณา จริยธรรมการวิจัยในมนุษยh วิทยาลัยพยาบาลบรมราช ชนนี เชียงใหม@ รหัสจริยธรรมการวิจัย BCNCT 01/2561 และ BCNCT 02/2561 ดำเนินการพิทักษhสิทธิ์กลุ@ม ประชากร โดยการชี้แจงวัตถุประสงคhวิธีและขั้นตอนการ ทำวิจัยกับกลุ@มประชากร โดยกิจกรรมสำหรับการวิจัย เป7นกิจกรรมนอกเวลาจากตารางเรียน ระบุว@าข>อมูลที่ได> จะเก็บเป7นความลับไม@สามารถระบุถึงตัวบุคคลได> จะ นำเสนอข>อมูลเป7นภาพรวมเท@านั้น นอกจากนี้การเข>า
vผลของการจัดการเรียนการสอนแบบพ่ ีสอนน้องต่อความรู้และความพึงพอใจ ของนักศึกษารายวิชากายวิภาคและสรีรวิทยาระบบประสาท วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนีเชียงใหม่ 87วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ ร@วมวิจัยขึ้นอยู@กับความสมัครใจ สามารถถอนตัวได> ตลอดเวลาโดยไม@มีผลกระทบใดๆ กับการเรียนการสอน และการประเมินผลของวิชาแต@อย@างใด ภายหลังชี้แจงให> นักศึกษาถามข>อสงสัย และถามความสมัครใจในการเข>า ร@วมวิจัย นักศึกษาที่ยินยอมเข>าร@วมการวิจับให>นักศึกษา เซ็นยินยอมเข>าร@วมวิจัย (Informed consent) ผลการวิจัย ส@วนที่ 1 เปรียบเทียบระดับคะแนนความรู> ส@วนที่ 2 ระดับความพึงพอใจของนักศึกษา พยาบาลที่ได>รับการเรียนการสอนแบบพี่สอนน>อง ผลการวิจัย พบว@า ค@าเฉลี่ยคะแนนระดับความ และศึกษาระดับความพึงพอใจของผู>เรียนที่เข>าร@วม กิจกรรมการเรียนการสอนแบบพี่สอนน>องรายวิชากาย วิภาคและสรีรวิทยาระบบประสาท ดังนี้ 1. ระดับคะแนนแบบวัดความรู>ท>ายบทเรียน เรื่องกายวิภาคและสรีรวิทยาระบบประสาท (Preposttest) ของนักศึกษา พบว@า นักศึกษาชั้นปPที่ปP 3 และ ชั้นปPที่ 1 มีคะแนนความรู>เรื่องกายวิภาคและสรีรวิทยา สูงกว@าก@อนเข>าร@วมกิจกรรมอย@างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p < .01) (ดังตารางที่ 1) พึงพอใจของนักศึกษาพยาบาลที่ได>รับการเรียนการสอน แบบพี่สอนน>อง ส@วนใหญ@อยู@ในระดับมาก (Mean=4.00, S.D.=0.50) (ดังตารางที่ 3) ตารางที่ 2 แสดงการเปรียบเทียบระดับคะแนนแบบวัดความรู>ปลายภาคกายวิภาคและสรีรวิทยา 1 ของนักศึกษา พยาบาลชั้นปPที่ 1 กลุ@มที่ได>รับการเรียนการสอนแบบพี่สอนน>องของ ปPการศึกษา 2561 และกลุ@มที่ได>รับการเรียนการ สอนตามปกติ ปPการศึกษา 2560 นักศึกษา พยาบาลชั้นป/ที่ 1 กลุ6มกิจกรรมการสอนแบบพี่สอนน>อง (ป/การศึกษา 2561) กลุ6มการเรียนการสอนตามปกติ (ป/การศึกษา 2560) pจำนวน (ร>อยละ) value ผู>ผ6านเกณฑV คะแนน เฉลี่ย ส6วน เบี่ยงเบน มาตรฐาน จำนวน (ร>อยละ) ผู>ผ6านเกณฑV คะแนน เฉลี่ย ส6วน เบี่ยงเบน มาตรฐาน แบบวัดความรู> ปลายภาค 46 (30.40%) 30.29 9.15 41 (25.65%) 25.67 7.03 0.001 **p < .01
v The Effects of Peer Tutoring on Knowledge and Satisfaction of Nursing Students in The Anatomy and Physiology of Nervous System Course, Boromarajonani College of Nursing Chiang Mai ปีท่ ี29 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2566 88 อภิปรายผลการวิจัย การศึกษาวิจัยเพื่อศึกษาผลของการจัดการเรียน การสอนแบบพี่สอนน>องต@อความรู>และความพึงพอใจ ของนักศึกษารายวิชากายวิภาคและสรีรวิทยา 1 วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี เชียงใหม@ โดยการ อภิปรายผลการวิจัยตามวัตถุประสงคhการวิจัยดังนี้ การศึกษาเปรียบเทียบระดับคะแนนความรู>เรื่อง กายวิภาคและสรีรวิทยาระบบประสาทหลังการเข>าร@วม กิจกรรมการสอนแบบพี่สอนน>อง พบว@าระดับคะแนน แบบวัดความรู>ท>ายบทเรียนเรื่องกายวิภาคและสรีรวิทยา ระบบประสาท (Pre-posttest) ของนักศึกษา พยาบาลศาสตรบัณฑิตชั้นปPที่ 3 และปPที่ 1 มีคะแนน ความรู>เรื่องกายวิภาคและสรีรวิทยาสูงกว@าก@อนเข>าร@วม กิจกรรมอย@างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p < .01) นอกจากนี้ พบว@าระดับคะแนนแบบวัดความรู>ปลายภาคกายวิภาค และสรีรวิทยา 1 ของนักศึกษาพยาบาลชั้นปPที่ 1 กลุ@มที่ ได>รับการเรียนการสอนแบบพี่สอนน>องของ ปPการศึกษา 2561 สูงกว@านักศึกษากลุ@มที่ได>รับการเรียนการสอน ตามปกติ ปPการศึกษา 2560 อย@างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p < .01) แสดงให>เห็นว@า คะแนนการสอบความรู>เรื่อง กายวิภาคและสรีรวิทยาของนักศึกษาพยาบาลศาสตร บัณฑิต ชั้นปPที่ 1 ที่ได>รับการจัดการเรียนแบบพี่สอนน>อง สูงกว@านักศึกษาที่ได>รับ การเรียนการสอนแบบปกติ อธิบายได>ว@า รูปแบบการ เรียนรู>ของนักศึกษาพยาบาลส@วนใหญ@ควรมีทักษะการ เรียนรู>แบบผสมผสาน นั่นคือเรียนรู>ได>จากการ มองเห็น ได>ยิน และลงมือปฏิบัติการจัดรูปแบบการเรียนรู>ที่มี ความหลากหลาย จะช@วยในการพัฒนาทักษะการเรียนรู> ที่แตกต@างกัน รูปแบบที่สามารถบริหารจัดการแก>ไข ปñญหานี้ได>คือ การทบทวนเนื้อหาเพิ่มเติมนอกเวลา โดย ผู>มีประสบการณhหรือมีความรู>ในเนื้อหานั้นๆ มาเป7นผู>ให> คำแนะนำเทคนิคการจดจำ หรือทบทวนเนื้อหา ซึ่งพบว@า การใช>เทคนิคการสอนแบบพี่สอนน>อง (Peer tutoring) เข>ามาใช>ในการพัฒนาการเรียนการสอน มีผลการศึกษา ที่หลากหลายที่พบว@ากลวิธีการจัดการเรียนการสอนแบบ เพื่อนสอนเพื่อนหรือพี่สอนน>องช@วยเพิ่มระดับคะแนน ความรู>ความเข>าใจในเนื้อหา หรือมีระดับความพึงพอใจ ต@อการเรียนที่เพิ่มมากขึ้น5,6 นอกจากนี้การประเมินและ จัดการเรียนการสอนตามความต>องการของผู>เรียน เป7น การจัดกิจกรรมที่สอดคล>องเหมาะสมกับความสามารถ และความสนใจของผู>เรียน โดยพบว@าการจัดการเรียน การสอนตามหลักการจัดการเรียนการสอนที่สอดคล>อง กับความต>องการของผู>เรียนตามหลัก GROW Model ส@งผลต@อระดับคะแนนความรู> และทักษะปฏิบัติที่เพิ่ม มากขึ้น7 ซึ่งวิธีการทั้งหมดนี้มีความสอดคล>องและ ตารางที่ 3 แสดงความพึงพอใจของนักศึกษาพยาบาลที่ได>รับการเรียนการสอนแบบพี่สอนน>องของ นักศึกษา พยาบาลศาสตรบัณฑิตชั้นปPที่ 1 หลังเข>าร@วมกิจกรรม รายละเอียด Mean S.D. แปลผล ความพึงพอใจต@อกิจกรรมการเตรียมตัวก@อนการเรียน 4.01 0.55 มาก ความพึงพอใจต@อสามารถในทักษะการสอน 4.02 0.53 มาก ความพึงพอใจต@อกิจกรรมหลังการเรียน 3.95 0.56 มาก รวมระดับความพึงพอใจ 4.00 0.50 มาก
vผลของการจัดการเรียนการสอนแบบพ่ ีสอนน้องต่อความรู้และความพึงพอใจ ของนักศึกษารายวิชากายวิภาคและสรีรวิทยาระบบประสาท วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนีเชียงใหม่ 89วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ เหมาะสมกับนักศึกษาวิทยาลัยพยาบาล เนื่องจากมี ประเด็นเนื้อหาการสอนตามหลักสูตรเดียวกัน และทั้ง ผู>เรียนและผู>สอนพักอาศัยอยู@ในหอพักของวิทยาลัยจึง มักไม@พบปñญหาเกี่ยวกับระยะเวลาในการเรียนระหว@าง ผู>เรียนและผู>สอนไม@ตรงกัน หรือสถานที่ในการเรียนไม@ เหมาะสม เมื่อศึกษาระดับความพึงพอใจของผู>เข>าร@วม กิจกรรมการเรียนการสอนแบบพี่สอนน>องรายวิชากาย วิภาคและสรีรวิทยาระบบประสาท พบว@าระดับคะแนน ความพึงพอใจโดยเฉลี่ยรวมในการสอนอยู@ในระดับมาก โดยหัวข>อระดับความพึงพอใจที่มีคะแนนอยู@ในระดับ มากประกอบด>วย กิจกรรมการเตรียมตัวก@อนการเรียน ความสามารถในทักษะการสอน และกิจกรรมหลังการ เรียน ดังตารางที่ 3 โดยหากพิจารณาความพึงพอใจตาม ประเด็นมีรายละเอียด ดังนี้ ความพึงพอใจต@อกิจกรรมการเตรียมตัวก@อนการ เรียนในกลุ@มที่ได>ระดับคะแนนมากที่สุด พบว@ามีรูปแบบ การเตรียมโดยการเป™ดโอกาสให>ผู>เรียนเลือกเนื้อหาส@วน ที่ยังขาดความเข>าใจมาสอนและทำแบบฝòกหัดเพิ่มเติม มี การแลกเปลี่ยนความคิดเห็นในการพิจารณาทักษะการ จดจำระหว@างผู>เรียนและผู>สอน และหากพิจารณาระดับ คะแนนความพึงพอใจที่น>อยที่สุดคือ กลุ@มที่มีการให> ทางเลือกผู>เรียนแบบกำหนดรายละเอียดโดยผู>สอนเพียง ฝ´ายเดียว ไม@มีการให>ทางเลือกหรือแลกเปลี่ยน ประสบการณhการเรียนรู>ระหว@างผู>เรียนและผู>สอน สอดคล>องกับผลการศึกษาในขั้นตอนการเตรียมตัวก@อน การเรียนว@าพบผู>เรียนมีระดับความพึงพอใจในระดับดี มากในการที่ผู>สอนให>ผู>เรียนมีส@วนร@วมในการออก รูปแบบกิจกรรม8ดังนั้นจึงวิเคราะหhได>ว@าการเตรียมตัว ก@อนการจัดการเรียนการสอนควรให>ผู>เรียนมีส@วนร@วมใน การตัดสินใจ สามารถเลือกวิธีการเรียนที่เหมาะสมกับ ความต>องการของตน และสอดคล>องกับการเตรียม รูปแบบการสอนของผู>สอน ตรงกับแนวคิดพื้นฐานของ การสอนแบบเพื่อนช@วยสอนที่กล@าวถึงปñจจัยสำคัญคือ การมีส@วนร@วมในกิจกรรม (Participation) โดยการสอน ที่มีประสิทธิภาพ ต>องให>ผู>เรียนได>มีส@วนร@วมในกิจกรรม ตลอดจนตอบสนองต@อกิจกรรม โดยผู>สอนก็จะได>ข>อมูล ย>อนกลับจากผู>เรียนเพื่อตรวจสอบ วางแผนเพื่อปüองกัน ข>อผิดพลาดควบคู@ไปกับการเรียนการสอน9 ความพึงพอใจในความสามารถในทักษะการ สอน ในกลุ@มที่ได>ระดับคะแนนมากที่สุด คือ กลุ@มที่ ประเมินว@าผู>สอนมีเทคนิคการเรียนการสอนที่ หลากหลาย เช@น การพัฒนาเทคนิคการจำโดยท@องกลอน ตามสื่อวิดิโอ การใช>เทคนิคการจดจำจากภาพ สี และ สัญลักษณh การทำแผนที่ความคิด (Mind mapping) มี การสรุปเนื้อหาภายหลังการสอนทีละประเด็น และหาก พิจารณาระดับคะแนนความพึงพอใจที่น>อยที่สุดคือกลุ@ม ที่ประเมินว@าผู>สอนมีเทคนิคการสอนที่ไม@หลากหลาย สอดคล>องกับการศึกษาว@าผู>เรียนต>องการผู>สอนที่มีทักษะ ในการสอนที่ทำให>ผู>เรียนได>เกิด กระบวนการเรียนรู> อย@างหลากหลาย ด>วยทักษะเทคนิควิธีการสอนที่มีความ เชี่ยวชาญ จัดการเรียนการสอนที่ทำให>ผู>เรียน ได>เข>าใจ เนื้อหารายละเอียดของวิชาได>อย@างชัดเจน10 ขjอเสนอแนะในการนำผลการวิจัยไปใชj 1. ข>อเสนอแนะในการนำผลการวิจัยไปใช> สามารถนำไปพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนแบบพี่ สอนน>อง ในการเรียนการสอนรายวิชาอื่นได>ทั้ง ภาคทฤษฎี ภาคทดลอง และภาคปฏิบัติโดยการเพิ่ม เทคนิคการเรียนการสอนที่หลากหลาย เช@น การพัฒนา เทคนิคการท@องจำ การใช>เทคนิคการจดจำจากภาพสี และสัญลักษณh การทำแผนที่ความคิด และการยืดหยุ@น ในระยะเวลาการเรียนการสอนที่สอดคล>องกับความ ต>องการของผู>เรียน ข>อเสนอแนะในการศึกษาวิจัยครั้งต@อไป สามารถนำเป7น ข>อมูลพื้นฐานในการทำวิจัยการศึกษาแบบพี่สอนน>องที่มี ต@อตัวแปรอื่นๆ เช@น มาตรฐานการเรียนรู> เจตคติ การ
v The Effects of Peer Tutoring on Knowledge and Satisfaction of Nursing Students in The Anatomy and Physiology of Nervous System Course, Boromarajonani College of Nursing Chiang Mai ปีท่ ี29 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2566 90 รับรู>ความสามารถของตนเอง ความภาคภูมิใจในตนเอง ความสามารถในการแก>ปñญหา ทักษะทางสังคม เป7นต>น
vผลของการจัดการเรียนการสอนแบบพ่ ีสอนน้องต่อความรู้และความพึงพอใจ ของนักศึกษารายวิชากายวิภาคและสรีรวิทยาระบบประสาท วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนีเชียงใหม่ 91วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ เอกสารอ6างอิง 1. ฐิตินันทhดาวศรีพรนภา ทิพยhกองลาด พีรพล เข็มผง สมเชาวh ดับโศรก สุทธิดา เพ@งพิศ วรวัฒนh วิศรุตไพศาล และ จันทรัศมh ภูติอริยวัฒนh. แนวทางการจัดการเรียนรู>ของสถานศึกษาในศตวรรษที่ 21. วารสารวิชาการมนุษยศาสตรh และสังคมศาสตรhมหาวิทยาลัยราชภัฏนครปฐม 2564;11(1):59-74. 2. พวงรัตนh ไพเราะ สุดารัตนh น>อยมะโน อาทิตยh คูณศรีสุข และสุนทรียา สาเนียม. รายงานผลการดำเนินงานการ พัฒนาการเรียนการสอนที่มุ@งผลลัพธhการเรียนรู>โดยใช>ระบบพี่เลี้ยง ในรายวิชา 105001 ฟ™สิกสhเบื้องต>น. นครราชสีมา: สาขาวิชาฟ™สิกสh สำนักวิชาวิทยาศาสตรhมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนารี; 2559. 3. Whitmore, J. Coaching for Performance - Growing Human Potential and Purpose. NHRD Network J 2010;3(2):83–4. 4. สายสุดา ปñÆนตระกูล. การจัดการเรียนรู>แบบเพื่อนช@วยเพื่อนของผู>เรียนที่มีความบกพร@องทางการได>ยินและผู>เรียน ปกติ. วารสารร@มพฤกษh มหาวิทยาลัยเกริก 2563;38(2):36-48. 5. จิตณรงคh เอี่ยมสำอางคh. การพัฒนารูปแบบการโค>ชทางปñญญาแบบเพื่อนช@วยเพื่อนเพื่อพัฒนาสมรรถภาพการโค>ช และการจัดการเรียนรู>ที่ส@งเสริมการคิดวิเคราะหhของครูพณิชยกรรม. วารสารศิลปากรศึกษาศาสตรhวิจัย 2556;5(2):134-50. 6. กนกอร ศรีสมพันธุh, บังอร ศิริสกุลไพศาล และศุภาพิชญh โฟน โบรhแมนนh. การเรียนรู>แบบเพื่อนช@วยเพื่อนในกิจกรรม การสอบสาธิตย>อนกลับกลไกการคลอด. วารสารวิจัยทางวิทยาศาสตรhสุขภาพ 2560;11(2):138-46. 7. ณภัค ฐิติมนัส. การพัฒนาทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตรhเพื่อการทำโครงงานของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปPที่ 6 โดยการใช>เทคนิคการชี้แนะ (Coaching) แบบ GROW Model CKK. ลำพูน: โรงเรียนจักรคำคณาทร สำนักงานเขต พื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเขต 35; 2560. 8. บุษบา ปานดำรงคh. การพัฒนาการเรียนการสอนวิชาภาษาอังกฤษเพื่อการสื่อสารในงานอาชีพโดยใช>วิธีการเรียนรู> แบบเพื่อนช@วยเพื่อน วิทยาลัยเทคนิคลำปาง. วิทยานิพนธhศึกษาศาสตรมหาบัณฑิต (อาชีวศึกษา). เชียงใหม@: มหาวิทยาลัยเชียงใหม@; 2555. 9. ภิลักษณhชญา วัยวุฒิ, ขันทอง วัฒนะประดิษฐh, พระมหาวีระศักดิ์ อภินนฺทเวที, และพระเมธาวินัยรส. การวิเคราะหh หลักพุทธสันติวิธีเพื่อสร>างแรงจูงใจในการปฏิบัติหน>าที่ของนักศึกษาพยาบาล. วารสารสันติศึกษาปริทรรศนh 2563;8(sup):73-82. 10. พัชสุดา กัลยาณวุฒิ. ปñจจัยที่ส@งผลกระทบต@อผลสัมฤทธิ์ทางการศึกษาของนักศึกษาระดับ ปวช. และ ระดับปวส. ของ วิทยาลัยเทคโนโลยีพายัพและบริหารธุรกิจ. เชียงใหม@: วิทยาลัยเทคโนโลยีพายัพและบริหารธุรกิจ; 2558.
v Active Aging of the Elderly in Urban Area, Chiang Mai Province ปีท่ ี29 ฉบับท่ ี1 ประจําเดือน มกราคม - มิถุนายน 2566 92 ภาวะพฤฒพลังของผู้สูงอายุในเขตชุมชนเมือง จังหวัดเชียงใหม่ Active Aging of the Elderly in Urban Area, Chiang Mai Province พิชชาวีร) โอบอ-อม พย.บ.* Pitchawee Oborm, N.S.B.* อภิชาติ ไตรแสง ค.ด.** Apichart Traisaeng, Ph.D.** เสาวลักษณ) ชายทวีป ปร.ด.** Saowalak Chaytaweep, Ph.D.** เมธี วงศ)วีระพันธุ) ปร.ด.*** Metree Vongverapant, Ph.D.*** ปfยะพันธุ) นันตา ปร.ด.*** Piyaphun Nunta, Ph.D.*** Corresponding author: E-mail: [email protected] Received: 20 Apr 2023, Revised: 14 Jun2023, Accepted: 20 Jun 202 *นักศึกษาปริญญาโท สาขาวิชาการพัฒนาสุขภาพชุมชน คณะศิลปศาสตร_ มหาวิทยาลัยแมcโจe Email: [email protected] *Master of Art in Community Health Development, Faculty of Liberal Arts, Maejo university **ผูeชcวยศาสตราจารย_ ดร. คณะศิลปศาสตร_ มหาวิทยาลัยแมcโจe Email: [email protected], [email protected] **Asst. Prof., Faculty of Liberal Arts, Maejo university ***อาจารย_ ดร. คณะศิลปศาสตร_ มหาวิทยาลัยแมcโจe Email: [email protected], [email protected] ***Ph. D., Faculty of Liberal Arts, Maejo university บทคัดย'อ การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค5เพื่อศึกษาภาวะพฤฒพลังของผูEสูงอายุ และศึกษาปHจจัยที่มีผลตJอภาวะพฤฒพลังของ ผูEสูงอายุในเขตชุมชนเมือง จังหวัดเชียงใหมJ กลุJมตัวอยJางที่ใชEในการศึกษาเปOนผูEสูงอายุที่อยูJในเขตชุมชนเมือง จังหวัด เชียงใหมJ จำนวน 395 คน ที่มีคะแนนจากการประเมินความสามารถในการประกอบกิจวัตรประจำวันตามแบบวัดของ Barthel Activities of Daily Living ไดEไมJนEอยกวJา 12 คะแนน เครื่องมือที่ใชEคือ แบบสอบถามภาวะพฤฒพลังของ ผูEสูงอายุและปHจจัยที่มีผลตJอภาวะพฤฒพลังของผูEสูงอายุ ไดEแกJ ปHจจัยดEานชีวสังคม ดEานสังคมและวัฒนธรรม ดEาน จิตวิทยา ดEานพฤติกรรมสุขภาพ และดEานความรอบรูEเรื่องสุขภาพ วิเคราะห5ขEอมูลใชEสถิติ ความถี่ รEอยละ คJาเฉลี่ย สJวน เบี่ยงเบนมาตรฐาน และการวิเคราะห5การถดถอยพหุคูณแบบขั้นตอน ผลการวิจัยพบวJา ภาวะพฤฒพลังของกลุJมตัวอยJางในภาพรวมอยูJในระดับมาก สJวนปHจจัยที่มีผลตJอภาวะพฤฒ พลังของกลุJมตัวอยJาง ไดEแกJ ปHจจัยดEานความรอบรูEเรื่องสุขภาพ (b = 0.89, p < .05) ปHจจัยดEานพฤติกรรมสุขภาพ (b = 1.58, p < .01) ปHจจัยดEานสังคมและวัฒนธรรม (b = 1.62, p < .01) และปHจจัยดEานจิตวิทยา (b = 1.17, p < .01) ตามลำดับ โดยปHจจัยดังกลJาวสามารถรJวมกันอธิบายความผันแปรของภาวะพฤฒพลังของกลุJมตัวอยJาง ไดEรEอยละ 76 อยJางมีนัยสำคัญทางสถิติ
vภาวะพฤฒพลังของผู้สูงอายุในเขตชุมชนเมือง จังหวัดเชียงใหม่ 93 วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ Abstract The objectives of this research were to determine the level of active aging and to study the factors associated with active aging among elderly in urban area, Chiang Mai province. The sample consisted of 395 elderly who live in urban area, Chiang Mai province with ADL score above 12. The research instruments consisted of active aging questionnaires and factors associated with active aging questionnaires, which consisted of social and culture, psychology, health behaviors, and health literacy. The data were analyzed using descriptive statistics and Stepwise Multiple Regression Analysis. The result of this study reveals that active aging of the elderly in urban area, Chiang Mai province were at a good level. The results of factor analysis reveal that active aging in urban area, Chiang Mai province were health literacy ( b = 0.89, p < .05) , health behaviors (b = 1.58, p < .01), social and culture (b = 1.62, p < .01),and psychology (b = 1.17, p < .01) respectively. This can significantly explain the variation of active aging in the elderly by 76 percent. This research reports the factors associated with active aging in urban area, Chiang Mai province. The results can be useful for elderly to be aware of and prepare for the good and quality active aging in the future. Keywords: Active aging, Elderly, Urban จากผลการวิจัยนี้แสดงใหEเห็นถึงปHจจัยที่สJงผลตJอภาวะพฤฒพลังของผูEสูงอายุในเขตชุมชนเมือง จังหวัด เชียงใหมJ สามารถใชEผลการวิจัยเพื่อประโยชน5ตJอผูEสูงอายุใหEตระหนักและมีการเตรียมพรEอมการเขEาสูJภาวะพฤฒพลังที่ ดีและมีคุณภาพตJอไป คำสำคัญ : ภาวะพฤฒพลัง ผูEสูงอายุชุมชนเมือง