ศัพท์สถิติศาสตร์ ฉบับราชบัณฑิตยสภา

M

MAD (mean absolute deviation) เอ็มเอดี (ส่วนเบี่ยงเบนสัมบูรณ์เฉล่ีย,
ค่าเบ่ียงเบนสัมบูรณเ์ ฉลย่ี )
ดู mean absolute deviation (MAD)

main effect อิทธิพลหลัก
อทิ ธพิ ลของตวั แปรอสิ ระหรอื ปจั จยั หนงึ่ ทมี่ ตี อ่ ตวั แปรตามโดยการเฉลยี่ อทิ ธพิ ล
ของตัวแปรอิสระหรือปัจจัยน้ันในทุกระดับของตัวแปรอิสระหรือปัจจัยอ่ืน
มักใช้ในการทดลองทม่ี ีปจั จัยหลายปัจจัยหรอื การวเิ คราะห์การถดถอย

Mann-Whitney test การทดสอบแมนน-์ วิตนีย์
การทดสอบไม่อิงพารามิเตอร์โดยใช้ล�ำดับท่ี (rank) เพื่อเปรียบเทียบตัวอย่าง
2 ชุด ว่ามาจากประชากรท่ีมีค่ากลางเท่ากนั หรอื ไม่

MANOVA (multivariate analysis of variance) แมโนวา (การวเิ คราะหค์ วาม
แปรปรวนหลายตวั แปร)
ดู multivariate analysis of variance (MANOVA)
Mantel-Haenszel test การทดสอบแมนเทล-เฮนสเ์ ซล
1.การทดสอบสมมุติฐานความเป็นอิสระต่อกันของตัวแปรจ�ำแนกประเภท
2 ประเภท 2 ตัว ในทุกระดับของตัวแปรตัวท่ีสามส�ำหรับตารางการจร
2 X 2 X L เมอื่ L คือจำ� นวนระดบั ของตัวแปรตวั ที่สาม
2.การทดสอบ การเทา่ กันของอตั ราส่วนออดส์ (odds) ที่ไดจ้ ากตารางการ
จร 2 X 2 จำ� นวน L ตาราง
marginal distribution การแจกแจงตามขอบ
การแจกแจงแบบไม่มีเงือ่ นไขของตัวแปรตัวหน่งึ หรอื หลายตวั ซง่ึ ไมใ่ ชต่ ัวแปร

96 พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบณั ฑิตยสถาน

ทุกตัวของการแจกแจงหลายตวั แปร
marginal probability ความน่าจะเปน็ ตามขอบ
กรณีที่มีตัวแปรสุ่ม n ตัว (n > 1) ความน่าจะเป็นของตัวแปรสุ่มตัวหนึ่ง
หรอื ความน่าจะเป็นของตวั แปรสมุ่ k ตัว (k < n) โดยไม่มเี งื่อนไขเก่ียวกบั
ตัวแปรส่มุ อืน่ ๆ เรยี กว่า ความนา่ จะเป็นตามขอบของตวั แปรตวั น้ันหรอื ชดุ นนั้
marginal probability density function ฟังก์ชันความหนาแน่นความน่า
จะเปน็ ตามขอบ
ฟังก์ชันความหนาแน่นความน่าจะเป็นแบบไม่มีเงื่อนไขของตัวแปรสุ่มแบบ
ตอ่ เนอ่ื งตวั หนง่ึ หรอื หลายตวั ซงึ่ ไมใ่ ชต่ วั แปรทกุ ตวั ของการแจกแจงหลายตวั แปร
ดู probability density function ประกอบ
marginal probability mass function ฟังก์ชันมวลความน่าจะเป็นตามขอบ
ฟังก์ชันมวลความน่าจะเป็นแบบไม่มีเง่ือนไขของตัวแปรสุ่มแบบไม่ต่อเนื่อง
ตัวหนึ่งหรือหลายตัว ซึ่งไม่ใช่ตัวแปรทุกตัวของการแจกแจงหลายตัวแปร
ดู probability mass function ประกอบ
Markov chain โซม่ ารค์ อฟ
กระบวนการสโตแคสติกท่ีเป็นกระบวนการมาร์คอฟเม่ือสถานะของระบบเป็น
แบบไมต่ อ่ เน่ือง ดู Markov process ประกอบ
Markov inequality อสมการมาร์คอฟ
อสมการที่ให้ขอบเขตบนของความน่าจะเป็นที่ตัวแปรสุ่ม X มีค่ามากกว่า
หรือเท่ากับค่าคงตัว t เม่ือ X มีค่าไม่เป็นลบ และมีค่าคาดหมาย
E(X) = a ถ้า t > 0 เป็นค่าคงตัวใด ๆ แล้ว อสมการมาร์คอฟ คือ
P(X ≥ t) < a

พจนานุกรมศพั ท์สถติ ิศาสตร์ 97
ราชบณั ฑิตยสถาน

Markov process กระบวนการมารค์ อฟ
กระบวนการสโตแคสติกท่ีเม่ือทราบสถานะปัจจุบัน ความน่าจะเป็นมีเงื่อนไข
ของสถานะ ณ ขณะใด ๆ ในอนาคตจะไมเ่ ปลย่ี น ถ้าทราบข้อมูลในอดีตเพ่ิม
master sample ตวั อย่างหลกั
ตัวอย่างขนาดใหญ่ท่ีเลือกจากประชากรโดยมีวัตถุประสงค์ท่ีจะใช้เป็นกรอบ
ตัวอยา่ งส�ำหรับการเลือกตวั อยา่ งชุดยอ่ ยต่อไป
matched sample ตวั อยา่ งจบั คู่
ตัวอย่าง 2 ตัวอย่าง ท่ีหน่วยแต่ละหน่วยในตัวอย่างหนึ่งมีสมบัติหรือลักษณะ
ตา่ ง ๆ ในตัวแปรอ่ืนคล้ายคลงึ กบั หนว่ ยหน่ึงในอีกตัวอยา่ งหนึง่ ทำ� ใหส้ ามารถ
เปรียบเทียบความแตกต่างในตัวแปรที่ศึกษาโดยไม่มีอิทธิพลของปัจจัยอื่นเข้า
มาเก่ียวข้อง เช่น ต้องการเปรียบเทียบวิธีสอนคณิตศาสตร์ 2 วิธี โดยวัด
ด้วยคะแนนสอบของนักเรียน เพ่ือมิให้ปัจจัยอ่ืน เช่น ระดับเชาวน์ปัญญา
(IQ) เพศ อายุ สถานะของครอบครัว มีอิทธิพลต่อผลคะแนนสอบ อาจเลือก
นกั เรยี นทลี ะคทู่ ีม่ ีลักษณะของปจั จยั เหล่านคี้ ล้ายคลงึ กนั แล้วสมุ่ 1 คนไปเรียน
ด้วยวิธที ี่ 1 และอีกคนเรยี นด้วยวิธที ี่ 2 จะได้ตัวอย่างจบั คู่
maximum F ratio อตั ราส่วนเอฟสูงสดุ
สถติ ทิ ดสอบสำ� หรบั การทดสอบความเทา่ กนั ของความแปรปรวนประชากรหลาย
ประชากร โดยใช้อัตราส่วนระหว่างค่าสูงสุดกับค่าต�่ำสุดของความแปรปรวน
ตัวอยา่ ง ดู Bartlett’s test; Bartlett test และ Hartley’s test; Hartley
test ประกอบ
maximum likelihood estimator ตัวประมาณภาวะนา่ จะเป็นสงู สดุ
ตัวประมาณของพารามิเตอร์ตัวหน่ึงหรือหลายตัวของประชากรที่หาได้ด้วยวิธี
ภาวะนา่ จะเปน็ สงู สุด ดู maximum likelihood method ประกอบ

98 พจนานกุ รมศัพทส์ ถิตศิ าสตร์
ราชบณั ฑติ ยสถาน

maximum likelihood method วิธีภาวะน่าจะเป็นสงู สุด
วิธีการประมาณค่าพารามิเตอร์ตัวหน่ึงหรือหลายตัวของประชากรที่ท�ำให้
ฟังก์ชนั ภาวะน่าจะเปน็ ของตวั อยา่ งสมุ่ มคี ่าสูงสดุ ในกรณีท่ีสามารถหาอนุพันธ ์
ของฟังก์ชันภาวะน่าจะเป็นได้ ตัวประมาณภาวะน่าจะเป็นสูงสุดคือผลเฉลย
ของสมการภาวะนา่ จะเปน็ ต่อไปนี้

∂ lnL(q; x1, ..., xn) = 0
∂q

โดยท่ีอนุพันธ์อันดับท่ีสองของลอการิทึมของฟังก์ชันภาวะน่าจะเป็นมีค่าน้อย
กว่าศูนย์เมื่อแทนค่าด้วยผลเฉลย และ L(q; x1, ..., xn ) คือ ฟังก์ชัน
ภาวะน่าเปน็ ของตวั อย่างสุ่ม

McNemar test การทดสอบแมก็ นมี าร์
การทดสอบเพ่ือเปรียบเทียบความแตกต่างระหว่างปัจจัย 2 ปัจจัยที่สนใจ
เมอ่ื ขอ้ มลู เปน็ ขอ้ มลู แบบจบั คู่ และตวั แปรตอบสนองเปน็ ตวั แปรจำ� แนกประเภท
ท่ีมี 2 ระดบั โดยปรกตจิ ะจดั ข้อมลู ให้อยู่ในรปู ตารางการจร 2 x 2 และตวั สถติ ิ
ทดสอบมีการแจกแจงโดยประมาณแบบไคก�ำลังสองด้วยองศาเสรีเท่ากับ 1
ถา้ เปน็ การเปรยี บเทยี บปจั จยั มากกวา่ 2 ปจั จยั โดยปจั จยั ตง้ั แตป่ จั จยั ท่ี 3 เปน็ ตน้
ไป มมี ากกวา่ 2 ระดบั จะเรยี กวา่ การทดสอบคอ็ กแครนควิ (Cochran Q test)
เช่น ในกรณีท่ีมี 3 ปัจจัย และปัจจัยท่ี 3 มี k ระดับ จะจัดข้อมูลได้
ในรปู ตารางการจร 2 x 2 x k

mean คา่ เฉล่ยี , มชั ฌมิ
ค่ากลางของข้อมูลชุดหน่ึง ในระดับประชากร เรียกว่า ค่าเฉล่ียประชากร
(population mean) ซงึ่ ในทฤษฎสี ถติ หิ มายถงึ คา่ คาดหมายของตวั แปรสมุ่
ในระดบั ตัวอยา่ ง เรียกวา่ คา่ เฉลี่ยตวั อยา่ ง (sample mean) ซ่ึงหมายถึงค่า
เฉล่ียเลขคณิตของตัวอย่าง ในกรณีท่ีมีค�ำขยายอาจเรียกว่า มัชฌิม เช่น
มชั ฌมิ เรขาคณติ (geometric mean)

พจนานุกรมศพั ท์สถิตศิ าสตร์ 99
ราชบัณฑิตยสถาน

mean absolute deviation (MAD) ส่วนเบย่ี งเบนสัมบรู ณ์เฉลยี่ , คา่ เบยี่ งเบน
สัมบูรณเ์ ฉลีย่ (เอม็ เอด)ี
ค่าวัดการกระจายของข้อมูลท่ีได้จากการเฉล่ียค่าสัมบูรณ์ของผลต่างระหว่าง
ค่าของข้อมูลกับค่ากลางของข้อมูลชุดน้ัน ซ่ึงค่ากลางอาจเป็นค่าเฉล่ียเลข
คณติ หรอื มธั ยฐานก็ได้ มีความหมายเหมือนกบั mean deviation

mean deviation สว่ นเบย่ี งเบนเฉล่ยี , คา่ เบยี่ งเบนเฉลยี่
ดู mean absolute deviation (MAD)

mean square (MS) ก�ำลงั สองเฉลี่ย (เอม็ เอส)
ผลบวกก�ำลังสอง หารด้วยจ�ำนวนค่าสังเกตในกรณีท่ีใช้ก�ำลังสองเฉล่ียเพื่อ
เป็นตัวประมาณส่วนประกอบความแปรปรวน (variance components)
ในการวเิ คราะหค์ วามแปรปรวน กำ� ลงั สองเฉลยี่ คำ� นวณไดจ้ ากผลบวกกำ� ลงั สอง
หารดว้ ยองศาเสรที ี่สอดคล้องกนั ดู sum of squares ประกอบ

mean square block บลอ็ กก�ำลงั สองเฉล่ยี
ผลบวกก�ำลังสองของบล็อก หารด้วยองศาเสรีที่สอดคล้องกันในแผนแบบ
บลอ็ กสมบรู ณเ์ ชงิ สมุ่

mean square deviation สว่ นเบย่ี งเบนกำ� ลงั สองเฉลย่ี , คา่ เบย่ี งเบนกำ� ลงั สองเฉลยี่
ค่าเฉลี่ยของก�ำลังสองของผลต่างระหว่างค่าสังเกตแต่ละค่ากับค่าคงตัว โดย
คา่ คงตัวอาจเป็นคา่ เฉลย่ี หรือมัธยฐานของคา่ สังเกตหรอื ค่าอน่ื ๆ ที่กำ� หนดขน้ึ

mean square error (MSE) คา่ คลาดเคลื่อนกำ� ลงั สองเฉลี่ย (เอ็มเอสอี)
(คqา่ ค)าดหหาไมดา้จยาขกองMกำ� SลEงั ส(อqง)ขอ=งผEลต(qา่ งร_ะหqว)า่ 2งตใชวั ้วปัดรคะมวาามณแ(มq่น)ขกอบังตพัวาปรารมะเิมตาอณร์

ดู accuracy ประกอบ

100 พจนานกุ รมศัพท์สถิตศิ าสตร์
ราชบณั ฑิตยสถาน

mean square treatment ทรตี เมนตก์ ำ� ลงั สองเฉล่ยี
ผลบวกกำ� ลงั สองของทรตี เมนตห์ ารดว้ ยองศาเสรที สี่ อดคลอ้ งกนั ในการวเิ คราะห์
ความแปรปรวน
measure of location คา่ วดั ตำ� แหนง่ ทตี่ ้ัง
คา่ แสดงตำ� แหนง่ ทตี่ ง้ั หรอื ศนู ยก์ ลางของการแจกแจงหรอื ขอ้ มลู ชดุ หนงึ่ โดยการ
ใชค้ า่ กลาง เชน่ คา่ คาดหมาย คา่ เฉลย่ี เลขคณติ มธั ยฐาน ฐานนยิ ม คา่ กงึ่ กลางพสิ ยั
median มธั ยฐาน
ค่าทแ่ี บ่งชุดข้อมลู ที่จัดลำ� ดับแลว้ ออกเปน็ 2 สว่ นเท่า ๆ กนั โดยครง่ึ หนึง่ มคี ่า
นอ้ ยกวา่ หรอื เทา่ กบั คา่ น้ี อกี ครงึ่ หนงึ่ มคี า่ มากกวา่ หรอื เทา่ กบั คา่ น้ี มธั ยฐานมคี า่
เท่ากับควอร์ไทล์ท่ี 2 เดไซล์ท่ี 5 หรือเปอร์เซ็นไทล์ท่ี 50 ของชุดข้อมูล
มธั ยฐานเปน็ ค่ากลางท่ไี มไ่ วต่อคา่ นอกเกณฑ์ (outlier)
median absolute deviation มัธยฐานส่วนเบี่ยงเบนสัมบูรณ์, มัธยฐานค่า
เบย่ี งเบนสมั บรู ณ์
มธั ยฐานของคา่ สมั บรู ณข์ องผลตา่ งระหวา่ งขอ้ มลู แตล่ ะคา่ กบั มธั ยฐานของขอ้ มลู
ชุดนั้น มัธยฐานส่วนเบี่ยงเบนสัมบูรณ์เป็นสถิติแกร่ง (robust statistic) ที่ใช้
วัดการกระจายของข้อมูล
median test การทดสอบโดยมัธยฐาน
การทดสอบไมอ่ งิ พารามเิ ตอรโ์ ดยใชจ้ ำ� นวนคา่ สงั เกตทม่ี คี า่ มากกวา่ หรอื นอ้ ยกวา่
ค่ามธั ยฐานของตัวอยา่ งเป็นสถติ ิทดสอบ
mesokurtic มีโซเคอร์ตกิ
ดคู ำ� อธบิ ายใน kurtosis

พจนานุกรมศพั ท์สถติ ิศาสตร์ 101
ราชบัณฑติ ยสถาน

mesokurtosis ความโด่งปรกติ
ดูค�ำอธิบายใน kurtosis

mid-range ค่ากึ่งกลางพิสัย
ค่าเฉลยี่ ของคา่ ต่ำ� สดุ และค่าสูงสุดของชดุ ขอ้ มูล ถา้ มชี ุดขอ้ มูลขนาด n ท่เี รียง
ลำ� ดบั จากค่าต�ำ่ สุดไปหาคา่ สงู สดุ เปน็ x1, x2 ,..., xn
ค่าก่งึ กลางพิสยั คือ 1
2 ( x1 + xn )

minimax principle หลักคา่ ตำ่� สุดของคา่ สงู สุด
หลักประการหน่ึงในทฤษฎีการตัดสินใจซึ่งก�ำหนดให้เลือกทางเลือกที่ให้
ความสญู เสียสงู สดุ จากการตดั สินใจผดิ มีคา่ นอ้ ยท่ีสดุ

minimum variance ความแปรปรวนต่ำ� สุด
สมบัติของตัวประมาณของพารามิเตอร์ท่ีมีความแปรปรวนต�่ำสุดในบรรดาตัว
ประมาณทัง้ หลายในเง่ือนไขที่พจิ ารณา

minimum variance linear unbiased estimator (MVLUE) ตวั ประมาณ
เชงิ เสน้ ไม่เอนเอยี งแปรปรวนต�่ำสุด (เอ็มวแี อลยอู ี)
ตัวประมาณเชิงเส้นไม่เอนเอยี งท่มี คี วามแปรปรวนตำ�่ สดุ ในบรรดาตวั ประมาณ
เชิงเส้นไม่เอนเอียงทั้งหลายของพารามิเตอร์ที่สนใจ มีความหมายเหมือนกับ
best linear unbiased estimator (BLUE)
mixed effects model ตวั แบบอิทธิพลผสม
ตัวแบบทีพ่ จนบ์ างตัวท่ีใชอ้ ธิบายตัวแปรตอบสนองเปน็ อทิ ธิพลตรงึ และบางตวั
เป็นอทิ ธิพลส่มุ มคี วามหมายเหมือนกับ mixed model

mixed model ตวั แบบผสม
ดู mixed effects model

102 พจนานุกรมศัพทส์ ถติ ศิ าสตร์
ราชบณั ฑิตยสถาน

mode ฐานนยิ ม
ค่าข้อมูลท่ีเกิดขึ้นบ่อยที่สุดในชุดข้อมูลนั้น หรือค่าท่ีมีจ�ำนวนคร้ังของการเกิด
ซำ�้ กันมากท่ีสุด ชดุ ข้อมลู อาจไม่มฐี านนยิ มหรือมีฐานนยิ มมากกว่า 1 คา่ กไ็ ด้

moment โมเมนต์
ถ้า X เป็นตัวแปรสุ่ม โมเมนต์ที่ r ของ X คือ ค่าคาดหมายของ X
ยกก�ำลัง r เรียกว่า โมเมนต์ที่ r รอบจุดก�ำเนิดซ่ึงอยู่ในรูป E(X)r = mr
ส�ำหรับโมเมนตท์ ี่ r รอบคา่ คงตัว a = E(X _ a)r ถ้าค่าคงตวั a = E(X)
จะเรยี ก E(X _ E(X))r = mr วา่ โมเมนตศ์ นู ยก์ ลาง (central moment) ท่ี r
หรอื โมเมนตร์ อบคา่ เฉลยี่ (moment about the mean) ที่ r ทงั้ นี้ โมเมนต์
ศนู ยก์ ลางทส่ี อง คอื ความแปรปรวนของ X

moment generating function ฟงั ก์ชนั ก่อก�ำเนดิ โมเมนต์
ฟงั ก์ชนั คา่ จริงของตัวแปร t ดงั สมการ

MX (t) = E(etx), t ∈R tr
r!
เม่ือเขยี นในรปู อนกุ รมกำ� ลงั MX (t) = 8 mr
โดยที่ mr คอื โมเมนตท์ ี่ r รอบจดุ กำ� เนิด
∑

r=0

Monte Carlo simulation การจำ� ลองมอนติคารโ์ ล
ดู simulation

most powerful critical region เขตวกิ ฤตกิ �ำลงั สงู สดุ , เขตวกิ ฤติอ�ำนาจสงู สุด
เขตวกิ ฤตขิ องการทดสอบสมมตุ ฐิ านทม่ี กี ำ� ลงั หรอื อำ� นาจของการทดสอบสงู สดุ
ดู power of a test ประกอบ

most powerful test การทดสอบกำ� ลังสงู สุด, การทดสอบอำ� นาจสูงสุด
การทดสอบสมมุติฐานที่มีความน่าจะเป็นของความผิดพลาดแบบท่ี 2 ต�่ำสุด
ในบรรดาการทดสอบท้ังหลายของสมมุติฐานนั้นท่ีระดับนัยส�ำคัญเท่ากัน

พจนานุกรมศัพท์สถติ ิศาสตร์ 103
ราชบัณฑติ ยสถาน

ดู type II error ประกอบ

moving average คา่ เฉลยี่ เคลือ่ นท่ี
จากอนุกรมเวลา x1, x2 , ..., xn คา่ เฉล่ียเคล่อื นที่ของอนกุ รมเวลา คือ

∑ mt = ∑k w j xt _ j+ 1 , t = 1, 2,..., n _ kเมื่อ k
j=1
w1, w2 , ..., wk ; wj = 1

j=1

คอื เซตของนำ้� หนกั และ k คอื จำ� นวนขอ้ มลู อนกุ รมเวลาทนี่ ำ� มาหาคา่ เฉลยี่
คา่ เฉลย่ี เคลอ่ื นทมี่ กั ใชใ้ นการปรบั อนกุ รมเวลาใหเ้ รยี บ โดยการกำ� หนดนำ้� หนกั ท่ี
เหมาะสมกบั ลกั ษณะของอนกุ รมเวลาชดุ นนั้ ๆ กรณที ใ่ี หน้ ำ�้ หนกั ทกุ ตวั เทา่ กบั 1
เรยี กคา่ เฉลยี่ นว้ี า่ คา่ เฉลยี่ เคลอื่ นทอ่ี ยา่ งงา่ ย (simple moving average) k

MS (mean square) เอ็มเอส (กำ� ลงั สองเฉลย่ี )
ดู mean square (MS)
MSE (mean square error) เอ็มเอสอี (คา่ คลาดเคลือ่ นกำ� ลงั สองเฉล่ยี )
ดู mean square error (MSE)

multicollinearity ความสัมพันธเ์ ชิงเสน้ แบบพหุ
สถานการณท์ ่ีตวั แปรอิสระในสมการถดถอยมคี วามสัมพันธเ์ ชิงเสน้ สงู ซ่ึงหาก

ตวั แปรอสิ ระมคี วามสมั พนั ธเ์ ชงิ เสน้ กนั สงู มาก ทำ� ใหด้ เี ทอรม์ แิ นนตข์ อง X′ X
มีค่าเข้าใกล้ศูนย์ ค่าประมาณสัมประสิทธ์ิการถดถอยอาจถูกกระทบได้ง่าย
หรือมีเคร่ืองหมายผิดจากที่ควรจะเป็น และค่าคลาดเคล่ือนของสัมประสิทธ์ิ
การถดถอยมีค่ามากกว่าความเปน็ จรงิ

multi-modal distribution การแจกแจงหลายฐานนยิ ม
การแจกแจงทมี่ ฐี านนิยมมากกวา่ 1 คา่ ดู distribution ประกอบ

104 พจนานุกรมศัพทส์ ถติ ศิ าสตร์
ราชบณั ฑิตยสถาน

multinomial distribution การแจกแจงอเนกนาม
การแจกแจงท่ไี ดจ้ ากการทดลองเดยี วกันจ�ำนวน n คร้งั ทเี่ ป็นอิสระกัน โดยท่ี
การทดลองแต่ละคร้ังมีผลลัพธ์ท่ีเป็นไปได้มากกว่า 2 ผลลัพธ์การเเจกเเจงน้ี
เป็นการแจกแจงทขี่ ยายความจากการแจกแจงทวินาม
ถ้าการทดลองมีผลลัพธท์ เี่ ปน็ ไปได้ k ผลลัพธ์
ในการทดลอง n คร้ัง ให้ Xi เป็นจ�ำนวนผลลัพธ์ท่ี i โดยความน่าจะเป็น
ของผลลัพธท์ ี่ i คอื pi ฟงั กช์ นั มวลความน่าจะเปน็ คอื

k

xi = n เเละ

i=1
∏ ∑ ∑ ff((xx11, , xx22,, ....,,xxkk )) n ! i=k1 pxiix!i , k

pi = 1

i=1

multiple correlation coefficient; coefficient of multiple correlation
สมั ประสทิ ธ์สิ หสัมพันธ์พหุคณู
ดู coefficient of multiple correlation; multiple correlation coefficient

multiple regression การถดถอยพหุคณู
การถดถอยท่ีมตี วั แปรอิสระมากกวา่ 1 ตวั ดู regression ประกอบ

multi-stage cluster sampling การเลอื กตัวอยา่ งแบบกลุม่ หลายข้นั
ดู multi-stage sampling

multi-stage sample ตัวอยา่ งหลายขน้ั
ตวั อยา่ งทไ่ี ดจ้ ากการเลอื กตวั อยา่ งหลายขน้ั ดู multi-stage sampling ประกอบ

multi-stage sampling การเลอื กตัวอย่างหลายข้นั
การเลือกตวั อยา่ งเป็นขน้ั ๆ โดยหน่วยตัวอย่างในขั้นแรก ประกอบด้วยหนว่ ย
ตวั อยา่ งในขน้ั ท่ี 2 ซง่ึ ประกอบด้วยหน่วยตวั อยา่ งในขัน้ ตอ่ ๆ ไป จนถึงหนว่ ย
ท่ีให้ข้อมูลการเลือกตัวอย่าง ในขั้นต่อไปจะเลือกจากตัวอย่างที่เลือกได้ในขั้น
ก่อนหน้า เช่น การเลือกตัวอย่างครัวเรือนในประเทศไทย อาจใช้การเลือก
ตวั อย่างหลายขนั้ โดยกำ� หนดให้หนว่ ยตัวอย่างขนั้ แรกเปน็ จังหวัด ขัน้ ท่ี 2 เป็น

พจนานกุ รมศพั ทส์ ถติ ิศาสตร์ 105
ราชบณั ฑติ ยสถาน

อ�ำเภอ ข้ันที่ 3 เปน็ หมู่บ้าน และขั้นสดุ ทา้ ยคอื ครัวเรอื น การเลอื กตวั อย่างใน
ท่ีนี้เป็นการเลือกตัวอย่าง 4 ขั้น โดยจะเลือกจังหวัดออกมาจ�ำนวนหน่ึง
แล้วเลือกอ�ำเภอตัวอย่างจากจังหวัดตัวอย่างที่เลือกได้ในขั้นแรก หลังจากนั้น
จะเลอื กหม่บู ้านตัวอยา่ งจากอำ� เภอตัวอย่างทเ่ี ลือกได้ในขัน้ ท่ี 2 และเลอื กครวั
เรือนตัวอย่างในหมู่บ้านตัวอย่างท่ีเลือกได้ในข้ันท่ี 3 การเลือกตัวอย่างในแต่
ละขั้นอาจก�ำหนดให้มีความน่าจะเป็นเท่ากันหรือแตกต่างกันก็ได้ เช่น เลือก
จังหวัดด้วยความน่าจะเป็นเป็นสัดส่วนกับจ�ำนวนครัวเรือนในจังหวัด และ
เลือกครัวเรือนในหมู่บ้านด้วยความน่าจะเป็นเท่ากัน สังเกตด้วยว่าจังหวัด
ประกอบดว้ ยอำ� เภอ อำ� เภอประกอบดว้ ยหมบู่ า้ น หมบู่ า้ นประกอบดว้ ยครวั เรอื น
ลดหลัน่ กันลงไป มคี วามหมายเหมือนกับ multi-stage cluster sampling

multivariate analysis การวเิ คราะหห์ ลายตัวแปร
การวเิ คราะหท์ มี่ ตี วั แปรตามหรอื ตวั แปรตอบสนองมากกวา่ 1 ตวั เชน่ การวเิ คราะห์
ปจั จยั การวเิ คราะหจ์ ำ� แนกกลมุ่
multivariate analysis of variance (MANOVA) การวเิ คราะหค์ วามแปรปรวน
หลายตัวแปร (แมโนวา)
การวิเคราะห์ความแปรปรวนท่ีมีตัวแปรตอบสนองมากกว่า 1 ตัว ใช้เพ่ือ
ทดสอบความเท่ากันของเวกเตอร์ค่าเฉล่ียส�ำหรับประชากรมากกว่า 2 กลุ่ม
ภายใตข้ ้อสมมตุ ิวา่ เวกเตอรข์ องตัวแปรสุ่มทีศ่ ึกษา มกี ารแจกแจงปรกติหลาย
ตวั แปร (multivariate normal distribution)
multivariate distribution การแจกแจงหลายตัวแปร
การแจกแจงของตวั แปรมากกวา่ 1 ตวั แปร เชน่ การแจกแจงปรกตหิ ลายตวั แปร
การแจกแจงทวนิ ามหลายตวั แปร

multivariate normal distribution การแจกแจงปรกติหลายตวั แปร
การแจกแจงของตวั แปรสมุ่ มากกวา่ 1 ตวั โดยทตี่ วั แปรสมุ่ แตล่ ะตวั มกี ารแจกแจง
ปรกติ ในกรณีที่มีตัวแปรสุ่ม p ตัว (p ≥ 2) ฟังก์ชันความหนาแน่นความ
น่าจะเป็นรว่ ม คือ

106 พจนานกุ รมศพั ทส์ ถติ ิศาสตร์
ราชบัณฑติ ยสถาน

exp 1 (x _ m) ∑_1(x _ m)
2
f(x) =
(2p)p ∑

เมอื่ x เป็นเวกเตอรข์ นาด p x 1
n1n|1∑Si∑=nSim=n1|1XXเเเปปปii็นน็็นเดเวมีเกททเอรตกิรอม์ซริแค์ค์ นวา่ าเนฉมตลแ์ขยี่ ปอปรn1งรปะS∑iร=nชว1านXกรรว่iขมนขาอดงปpรxะช1ากรขนาด p x p

multivariate quality control การควบคุมคณุ ภาพหลายตัวแปร
การควบคมุ คุณภาพที่มตี วั แปรท่ีพิจารณาพร้อม ๆ กนั มากกว่า 1 ตวั

multi-way contingency table ตารางการจรหลายทาง
ดูคำ� อธิบายใน contingency table

multi-way cross classification table ตารางไขว้จ�ำแนกหลายทาง
ดคู �ำอธิบายใน contingency table
mutually exclusive events เหตุการณ์ไม่เกดิ รว่ ม
เหตุการณ์อย่างน้อย 2 เหตุการณ์ท่ีไม่มีผลลพั ธร์ ว่ มกนั ทำ� ให้เซตร่วมหรือ
เหตกุ ารณร์ ว่ ม (intersection) ของเหตกุ ารณด์ งั กล่าวเท่ากบั เซตวา่ ง

MVLUE (minimum variance linear unbiased estimator) เอม็ วีเเอลยอู ี
(ตวั ประมาณเชิงเส้นไม่เอนเอยี งเเปรปรวนตำ่� สุด)
ดู minimum variance linear unbiased estimator (MVLUE)

พจนานกุ รมศพั ทส์ ถิตศิ าสตร์ 107
ราชบัณฑิตยสถาน

ค�ำเทียบไทย - องั กฤษ

ก

กฎการตัดสนิ ใจ decision rule
กฎจำ� นวนมาก law of large numbers; LLN
กฎจ�ำนวนมากอย่างเข้ม strong law of large numbers; SLLN
กฎจำ� นวนมากอย่างเข้มของโบเรล Borel’s strong law of large numbers;

กฎจ�ำนวนมากอยา่ งออ่ น Borel’s SLLN
กฎจำ� นวนมากอย่างออ่ นของแบรน์ ูลล ี weak law of large numbers; WLLN
Bernoulli’s weak law of large numbers;
กรอบตวั อย่าง
กระดาษกราฟความน่าจะเป็นปรกต ิ Bernoulli’s WLLN
กระบวนการของยูล sampling frame
กระบวนการคงท่ ี normal probability paper
กระบวนการเคล่ือนไหวแบบบราวน ์ Yule’s process
กระบวนการเชิงก�ำหนด stationary process
กระบวนการเชงิ วิวัฒน์ Brownian motion process
กระบวนการตอ่ เนอื่ ง deterministic process
กระบวนการแตกก่งิ evolutionary process
กระบวนการถดถอยในตวั continuous process
กระบวนการท�ำใหม ่ branching process
กระบวนการท�ำใหมท่ ่วั ไป autoregressive process
กระบวนการปัวซง renewal process
กระบวนการภายใต้การควบคมุ general renewal process
กระบวนการมารค์ อฟ Poisson process
กระบวนการมารค์ อฟแตกก่ิง controlled process
กระบวนการวนซ�้ำ Markov process
กระบวนการสโตแคสตกิ branching Markov process
กระบวนการสโตแคสตกิ ต่อเนอ่ื ง iterative process
กระบวนการสโตแคสตกิ ไม่ต่อเนอื่ ง stochastic process
กล่มุ continuous time stochastic process
การกระจาย discrete time stochastic process
การกระจายทวนิ าม cluster
การเกบ็ รวบรวมข้อมูล dispersion
พจนานุกรมศพั ท์สถติ ิศาสตร์ binomial expansion
ราชบณั ฑิตยสภา data collection

197

การขึน้ ลง fluctuation
การควบคมุ คณุ ภาพ (คิวซี) quality control (QC)
การควบคมุ คุณภาพเชงิ สถิติ (เอสคิวซ)ี statistical quality control (SQC)
การควบคุมคณุ ภาพหลายตวั แปร multivariate quality control
การจดทะเบียน, การทะเบยี น registration
การจัดสรรขนาดตัวอยา่ ง allocation of sample size
การจดั สรรเชิงสดั สว่ น proportional allocation
การจัดสรรแบบเนยแ์ มน Neyman allocation
การจดั สรรเหมาะทีส่ ดุ optimum allocation
การจ�ำแนก classification
การจ�ำแนกสองทาง two-way classification
การจ�ำลอง simulation
การจ�ำลองมอนตคิ ารโ์ ล Monte Carlo simulation
การแจกแจง distribution
การแจกแจงแกมมา gamma distribution
การแจกแจงความถ ี่ frequency distribution
การแจกแจงความน่าจะเปน็ probability distribution
การแจกแจงความน่าจะเป็นภายหลัง posterior probability distribution
การแจกแจงความนา่ จะเป็นมเี งื่อนไข conditional probability distribution
การแจกแจงคา่ ตัวอย่าง sampling distribution
การแจกแจงคา่ สดุ ขีด extreme-value distribution
การแจกแจงโคชี Cauchy distribution
การแจกแจงไคก�ำลังสอง chi-squared distribution
การแจกแจงไคกำ� ลงั สองไม่ศนู ยก์ ลาง non-central chi-squared distribution
การแจกแจงเชงิ เสน้ กำ� กับ asymptotic distribution
การแจกแจง z z-distribution
การแจกแจงฐานนิยมเดยี่ ว unimodal distribution
การแจกแจงตวั แปรเดียว univariate distribution
การแจกแจงตามขอบ marginal distribution
การแจกแจงทวฐิ านนิยม bimodal distribution
การแจกแจงทวนิ าม binomial distribution
การแจกแจงทวนิ ามเชงิ ลบ negative binomial distribution
การแจกแจงทวนิ ามสองตัวแปร bivariate binomial distribution
การแจกแจงท ี t-distribution
การแจกแจงทีของสติวเดนต์ Student’s t-distribution
การแจกแจงทีไมศ่ ูนย์กลาง non-central t-distribution

198 พจนานุกรมศัพทส์ ถติ ศิ าสตร์
ราชบัณฑติ ยสภา

การแจกแจงบีตา beta distribution
การแจกแจงเบ ้ skew distribution
การแจกแจงแบบเลขช้กี ำ� ลงั exponential distribution
การแจกแจงแบบเลขชีก้ �ำลงั เชงิ ลบ negative exponential distribution
การแจกแจงแบรน์ ูลลี Bernoulli distribution
การแจกแจงปรกติ normal distribution
การแจกแจงปรกติมาตรฐาน standard normal distribution
การแจกแจงปรกตสิ องตวั แปร bivariate normal distribution
การแจกแจงปรกตหิ ลายตัวแปร multivariate normal distribution
การแจกแจงปวั ซง Poisson distribution
การแจกแจงภายหลัง posterior distribution
การแจกแจงรปู ตัวยู U-shaped distribution
การแจกแจงรปู สามเหลีย่ ม triangular distribution
การแจกแจงเรขาคณิตไฮเพอร ์ hypergeometric distribution
การแจกแจงวชิ ารต์ Wishart distribution
การแจกแจงไวบูล Weibull distribution
การแจกแจงสมมาตร symmetrical distribution
การแจกแจงสองตวั แปร bivariate distribution
การแจกแจงสี่เหลีย่ มมมุ ฉาก rectangular distribution
การแจกแจงหลายฐานนยิ ม multi-modal distribution
การแจกแจงหลายตัวแปร multivariate distribution
การแจกแจงอเนกนาม multinomial distribution
การแจกแจงเอกรปู uniform distribution
การแจกแจงเอกรปู ตอ่ เนอื่ ง continuous uniform distribution
การแจกแจงเอกรปู ไมต่ อ่ เน่ือง discrete uniform distribution
การแจกแจงเอฟ F-distribution
การแจกแจงเอฟไม่ศนู ย์กลาง non-central F-distribution
การแจงนับ enumeration
การชักตวั อยา่ ง, การเลือกตัวอยา่ ง sampling
การตรวจสอบความสมเหตสุ มผล validation; validity checks
การตรวจสอบคัดกรอง screening inspection
การตรวจสอบตัวอย่าง sampling inspection
การตรวจสอบทัง้ หมด total inspection
การถดถอย regression
การถดถอยเชิงเดียว, การถดถอยอยา่ งง่าย simpl regession
การถดถอยเชิงเสน้ linear regression
พจนานกุ รมศพั ทส์ ถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสภา 199

การถดถอยพหุคณู multiple regression
การถดถอยมีเงือ่ นไข conditional regression
การถดถอยไมเ่ ชงิ เสน้ non-linear regression
การถดถอยอย่างง่าย, การถดถอยเชิงเดยี ว simple regression
การทดลอง experiment
การทดลองแฟกทอเรยี ล factorial experiment
การทดลองแฟกทอเรยี ลปนกันสมบูรณ,์ complete confounding factorial experiment
การทดลองแฟกทอเรยี ลพัวพันสมบูรณ์
การทดลองแฟกทอเรียลพวั พนั factorial confounding experiment
การทดลองแฟกทอเรยี ลพวั พันบางสว่ น partially confounding factorial experiment
การทดลองแฟกทอเรียลพัวพันสมบูรณ์, complete confounding factorial experiment
การทดลองแฟกทอเรียลปนกนั สมบรู ณ ์
การทดลองสุม่ random experiment
การทดสอบก�ำลงั สงู สุด, most powerful test
การทดสอบอ�ำนาจสูงสุด
การทดสอบของบอ็ กซ ์ Box’s test; Box test
การทดสอบของพติ แมน Pitman’s test
การทดสอบของเลวีน Levene’s test
การทดสอบของฮาร์ตเลย์ Hartley’s test; Hartley test
การทดสอบความเป็นอิสระ test for independence; test of independence
การทดสอบคอ็ กแครน Cochran’s test; Cochran test
การทดสอบคอ็ กแครนควิ Cochran Q test
การทดสอบคอลโมโกรอฟ-สมีร์นอฟ Kolmogorov-Smirnov test
การทดสอบไคกำ� ลงั สอง chi-squared test
การทดสอบไคก�ำลังสองของเพียร์สนั Pearson chi-squared test
การทดสอบเชงิ ล�ำดบั sequential test
การทดสอบ z z-test
การทดสอบด้วยเคร่อื งหมาย sign test
การทดสอบดว้ ยล�ำดบั ที ่ rank test
การทดสอบดา้ นเดยี ว one-sided test; one- tailed test
การทดสอบโดยมัธยฐาน median test
การทดสอบที t-test
การทดสอบทขี องสตวิ เดนต์ Student’s t-test
การทดสอบบาร์ตเลตต์ Bartlett’s test; Bartlett test
การทดสอบเบห์เรนส-์ ฟชิ เชอร์ Behrens-Fisher test
การทดสอบแบบทำ� ลาย destructive test

200 พจนานกุ รมศัพทส์ ถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสภา

การทดสอบผลบวกลำ� ดบั ทข่ี องวลิ ค็อกซัน Wilcoxon rank sum test
การทดสอบภาวะปรกต ิ test for normality; test of normality
การทดสอบภาวะสารปู ดี goodness-of-fit test
การทดสอบภาวะเอกพันธุ์ test of homogeneity
การทดสอบแมก็ นมี าร ์ McNemar test
การทดสอบแมน่ ตรง exact test
การทดสอบแมนเทล-เฮนส์เซล Mantel-Haenszel test
การทดสอบแมนน์-วติ นยี ์ Mann-Whitney test
การทดสอบไมอ่ งิ พารามเิ ตอร,์ distribution-free test ; non-parametric test
การทดสอบเสมอื นไม่ใช้พารามิเตอร์
การทดสอบรนั ส์ของวลั ด์-วอลโฟวติ ซ ์ Wald-Wolfowitz runs test
การทดสอบลำ� ดับทโ่ี ดยเครื่องหมายของ Wilcoxon signed rank test
วลิ คอ็ กซนั
การทดสอบลลิ ลีโฟรส์ Lilliefors test
การทดสอบสมีรน์ อฟ Smirnov test
การทดสอบสองด้าน two-sided test; two-tailed test
การทดสอบเสมอื นไมใ่ ชพ้ ารามเิ ตอร,์ distribution-free test ; non-parametric test
การทดสอบไม่อิงพารามิเตอร ์
การทดสอบอัตราส่วนความนา่ จะเปน็ เชิงล�ำดบั sequential probability ratio test
การทดสอบอัตราส่วนภาวะนา่ จะเปน็ likelihood ratio test
การทดสอบอ�ำนาจสงู สดุ , most powerful test
การทดสอบก�ำลังสงู สดุ
การทดสอบเอนเอียง biased test
การทะเบียน, การจดทะเบยี น registration
การท�ำซำ�้ replication
การท�ำซ้�ำบางส่วน fractional replication
การทำ� นาย prediction
การท�ำใหเ้ ปน็ มาตรฐาน standardization
การทำ� ให้เรยี บ smoothing
การแบ่งชน้ั ภูม ิ stratification
การปนกนั , การพัวพัน confounding
การปนกันบางสว่ น, การพวั พันบางส่วน partial confounding
การปนกันบางสว่ นไม่สมดลุ , unbalanced partial confounding
การพวั พนั บางสว่ นไม่สมดุล

การปนกนั บางสว่ นสมดุล balanced partial confounding
พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑิตยสภา 201

การพัวพนั บางส่วนสมดุล balanced confounding
การปนกนั สมดุล, การพวั พนั สมดลุ complete confounding
การปนกนั สมบูรณ์, การพัวพันสมบรู ณ์ Bayes’ estimation
การประมาณของเบส์ point estimation
การประมาณค่าแบบจุด simultaneous estimation
การประมาณคา่ พร้อมกนั adjustment of seasonal variation
การปรับการแปรผันตามฤดกู าล correction for continuity
การปรบั ใหต้ อ่ เน่อื ง Yates continuity correction
การปรับใหต้ ่อเนื่องของเยตส์ paired comparison
การเปรียบเทยี บรายค,ู่ variation
seasonal variation
การเปรยี บเทยี บเป็นคู ่ cyclical variation
การแปรผนั ; ความแปรผนั autoregressive transformation
การแปรผันตามฤดกู าล Fisher’s transformation
การแปรผันตามวัฏจกั ร z-transformation
การแปลงการถดถอยในตัว Fisher’s z-transformation
การแปลงของฟิชเชอร ์ arc sine transformation
การแปลง z linear programming
การแปลง z ของฟชิ เชอร์ forecasting
การแปลงอาร์กไซน ์ confounding
การโปรแกรมเชงิ เส้น, กำ� หนดการเชงิ เสน้ partial confounding
การพยากรณ์ unbalanced partial confounding
การพวั พนั , การปนกัน balanced partial confounding
การพัวพันบางสว่ น, การปนกนั บางส่วน balanced confounding
การพัวพนั บางสว่ นไม่สมดลุ , complete confounding
non-response
การปนกนั บางส่วนไมส่ มดุล collapsibility
การพัวพันบางสว่ นสมดลุ , decomposition
aggregation
การปนกันบางสว่ นสมดุล trial
การพวั พันสมดลุ , การปนกันสมดุล Bernoulli trial
การพัวพันสมบูรณ,์ การปนกนั สมบรู ณ์ cross-over trial
การไมต่ อบสนอง
การยุบรวม พจนานุกรมศัพทส์ ถติ ิศาสตร์
การแยก ราชบัณฑิตยสภา
การรวมยอด
การลอง
การลองแบรน์ ูลล ี
การลองสลบั ไขว้

202

การลองสลับเปลี่ยน change-over trial
การลู่เขา้ convergence
การลเู่ ขา้ เชิงกฎ convergence in law
การลเู่ ขา้ เชิงการแจกแจง convergence in distribution
การลเู่ ข้าเชิงความน่าจะเป็น convergence in probability
การลูเ่ ขา้ ด้วยความน่าจะเปน็ หนงึ่ convergence with probability one
การเลือกตัวอยา่ ง, การชักตวั อยา่ ง sampling
การเลือกตัวอย่างเชงิ ลำ� ดับ sequential sampling
การเลือกตวั อยา่ งเชงิ สดั ส่วน proportional sampling
การเลือกตวั อย่างซ้อนใน nested sampling
การเลือกตวั อย่างโดยพน้ื ที่ area sampling
การเลือกตัวอยา่ งแบบกริด, grid sampling
cluster sampling
การเลือกตวั อย่างแบบตาตาราง one stage cluster sampling
การเลอื กตวั อย่างแบบกลมุ่ multi-stage cluster sampling
การเลือกตวั อยา่ งแบบกลมุ่ ข้ันเดียว sampling with replacement
การเลอื กตวั อย่างแบบกลมุ่ หลายข้ัน quota sampling
การเลอื กตัวอยา่ งแบบคืนที่, point sampling
purposive sampling
การเลอื กตัวอยา่ งแบบใสค่ นื probability sampling
การเลือกตวั อย่างแบบโควตา grid sampling
การเลือกตวั อยา่ งแบบจดุ systematic sampling
การเลือกตัวอย่างแบบเจาะจง sampling without replacement
การเลอื กตวั อย่างแบบใชค้ วามน่าจะเป็น non-probability sampling
การเลือกตัวอย่างแบบตาตาราง, sampling without replacement
random sampling
การเลอื กตวั อย่างแบบกรดิ line sampling
การเลือกตวั อย่างแบบมรี ะบบ sampling with replacement
การเลือกตัวอย่างแบบไมค่ ืนท,ี่ subsampling
double sampling; two-phase sampling
การเลอื กตวั อยา่ งแบบไมใ่ ส่คนื
การเลอื กตัวอย่างแบบไม่ใชค้ วามน่าจะเป็น 203
การเลอื กตัวอยา่ งแบบไม่ใส่คืน,

การเลือกตวั อย่างแบบไม่คืนที่
การเลอื กตัวอย่างแบบส่มุ
การเลือกตัวอย่างแบบเสน้
การเลอื กตวั อย่างแบบใส่คืน,

การเลือกตัวอย่างแบบคืนท ี่
การเลือกตวั อย่างย่อย
การเลือกตวั อย่างสองเฟส
พจนานกุ รมศัพทส์ ถติ ิศาสตร์
ราชบัณฑติ ยสภา

การเลอื กตวั อย่างสุ่มแบบง่าย simple random sampling
การเลอื กตัวอย่างเสมอื นสมุ่ quasi-random sampling
การเลือกตัวอย่างหลายขั้น multi-stage sampling
การวนซ้�ำ iteration
การวัดความเบข้ องเพยี ร์สัน Pearson measure of skewness
การวเิ คราะหข์ ้อมูลจำ� แนกประเภท categorical data analysis
การวเิ คราะหข์ ้อมลู เชงิ คน้ หา exploratory data analysis
การวเิ คราะหค์ วามใกลช้ ิด proximity analysis
การวิเคราะห์ความแปรปรวน (อะโนวา) analysis of variance (ANOVA)
การวเิ คราะหค์ วามแปรปรวนร่วม analysis of covariance; covariance analysis
การวิเคราะห์ความแปรปรวนหลายตัวแปร multivariate analysis of variance (MANOVA)
sensitivity analysis
(แมโนวา) discriminant analysis
การวเิ คราะหค์ วามไว sequential analysis
การวิเคราะหจ์ �ำแนกกล่มุ statistical analysis
การวเิ คราะหเ์ ชงิ ล�ำดบั cluster analysis
การวเิ คราะหเ์ ชิงสถติ ิ factor analysis
การวเิ คราะหแ์ บง่ กลมุ่ probit analysis
การวเิ คราะห์ปจั จยั principal component analysis
การวิเคราะห์โพรบติ path analysis
การวิเคราะหส์ ่วนประกอบหลัก multivariate analysis
การวเิ คราะหเ์ ส้นทาง experimental study
การวเิ คราะหห์ ลายตวั แปร observational study
การศกึ ษาเชิงทดลอง case-control study
การศึกษาเชิงสังเกต trend fitting
การศกึ ษาเทียบกลมุ่ ควบคมุ survey
การสร้างแนวโน้ม opinion survey
การสำ� รวจ sample survey
การสำ� รวจความคิดเหน็ pilot survey
การสำ� รวจตวั อยา่ ง randomization
การส�ำรวจนำ� รอ่ ง statistical inference
การส่มุ Bayesian inference
การอนมุ านเชงิ สถิติ design of experiments
การอนุมานแบบเบส์ power of a test; power
การออกแบบการทดลอง mean square (MS)
กำ� ลังการทดสอบ
กำ� ลงั สองเฉล่ีย (เอ็มเอส) พจนานุกรมศัพทส์ ถิตศิ าสตร์
ราชบัณฑติ ยสภา
204

กำ� ลังสองเฉลี่ยทรตี เมนต์ treatment mean-square
กำ� หนดการเชิงเส้น, การโปรแกรมเชงิ เสน้ linear programming
ก่งึ พิสัยระหวา่ งควอร์ไทล์ semi-interquartile range
เกณฑ์ของวิลกส ์ Wilks’ criterion
เกณฑส์ ารสนเทศของเบส์ (บไี อซี) Bayesian Information Criterion (BIC)
เกณฑ์สารสนเทศของอะกะอิเกะ (เอไอซ)ี Akaike’s Information Criterion (AIC)
เกมผลบวกศูนย์ zero-sum game
เกือบทุกแหง่ (เออี) almost everywhere (a.e.)
เกอื บแนน่ อน (เอซี) almost certainly (a.c.)
เกอื บแนน่ อน (เอเอส) almost surely (a.s.)

ขนาดตัวอยา่ ง ข
ขนาดประชากร
ขอบชน้ั sample size
ขอบบนของช้ัน population size
ขอบยอมรบั class boundary
ขอบล่างของชั้น upper class boundary
ขอ้ มลู acceptance boundary
ข้อมูลจัดกลมุ่ , ข้อมลู เชงิ กลุ่ม lower class boundary
ข้อมลู จำ� แนกประเภท data
ขอ้ มูลชว่ ง grouped data
ขอ้ มลู เชงิ กล่มุ , ขอ้ มลู จดั กลุ่ม categorical data
ข้อมูลเชิงคุณภาพ interval data
ขอ้ มลู เชิงปริมาณ grouped data
ขอ้ มูลเชงิ สถติ ิ qualitative data
ข้อมลู ดบิ quantitative data
ขอ้ มูลทวภิ าค statistical data
ข้อมูลทตุ ิยภูมิ raw data
ข้อมลู นามบญั ญัติ binary data
ข้อมลู ปฐมภมู ิ secondary data
ข้อมลู อัตราส่วน nominal data
ขอ้ มูลอนั ดบั primary data
ขั้นตอนวธิ ีของเยตส ์ ratio data
ขดี จ�ำกดั ควบคมุ ordinal data
พจนานุกรมศพั ทส์ ถติ ิศาสตร์ Yates’ algorithm
ราชบณั ฑติ ยสภา control limit

205

ขดี จำ� กัดความเชอ่ื มน่ั confidence limits
ขดี จำ� กัดช้ัน class limit
เขตความเชอ่ื มน่ั confidence region
เขตปฏเิ สธ rejection region
เขตยอมรับ acceptance region
เขตวกิ ฤต critical region
เขตวิกฤตกิ ำ� ลงั สูงสดุ , เขตวิกฤตอิ ำ� นาจสงู สดุ most powerful critical region
เขตวกิ ฤตดิ ีทส่ี ุด best critical region
เขตวกิ ฤติอำ� นาจสงู สดุ , เขตวกิ ฤตกิ �ำลงั สูงสุด most powerful critical region

ค

คณติ ศาสตร์ประกันภยั actuarial mathemetics
ควอนไทล ์ quantile
ควอรไ์ ทล ์ quartile
ความกวา้ งชน้ั class width
ความเกีย่ วพัน association
ความคงเส้นคงวา, ความแนบนยั consistency
ความคลาดเคลอ่ื นจากการทดลอง experimental error
ความคลาดเคล่ือนจากการเลือกตัวอย่าง sampling error
ความคลาดเคลอื่ นจากการเลอื กตวั อยา่ งแบบสมุ่ random sampling error
ความคลาดเคล่อื นเชงิ ระบบ systematic error
ความคลาดเคล่ือนเชิงส่มุ random error
ความคลาดเคลื่อนตอบสนอง response error
ความคลาดเคลือ่ นไม่เกดิ จากการเลอื กตวั อย่าง non-sampling error
ความคลาดเคลือ่ นมาตรฐาน standard error
ความคลาดเคลื่อนมาตรฐานเชงิ เส้นก�ำกบั asymptotic standard error
ความคลาดเคลื่อนสัมบูรณ ์ absolute error
ความคลาดเคลอ่ื นสัมพทั ธ์ relative error
ความจ�ำเพาะ specificity
ความเชือ่ ถือได้ reliability
ความโดง่ , เคอรโ์ ทซิส kurtosis
ความโดง่ ปรกต ิ mesokurtosis
-ความตา่ ง, -วิวิธพนั ธ์ุ heterogeneous
ความถี่ frequency
ความถคี่ าดหมาย expected frequency

206 พจนานกุ รมศัพทส์ ถติ ิศาสตร์
ราชบณั ฑิตยสภา

ความถชี่ ั้น class frequency
ความถีส่ ัมพัทธ์ relative frequency
-ความเท่ากนั , -เอกพันธุ ์ homogeneous
ความเท่ยี ง precision
ความนา่ จะเปน็ probability
ความนา่ จะเป็นก่อน prior probability
ความนา่ จะเปน็ คุ้มรวม coverage probability
ความนา่ จะเป็นตามขอบ marginal probability
ความน่าจะเป็นภายหลัง posterior probability
ความนา่ จะเป็นมีเงื่อนไข conditional probability
ความน่าจะเป็นรว่ ม joint probability
ความแนบนยั , ความคงเส้นคงวา consistency
ความเบ้ skewness
ความเบ้เชิงบวก positive skewness
ความเบ้เชิงลบ negative skewness
ความเปน็ อิสระ independence
ความเปรยี บต่าง, คอนทราสต์ contrast
ความเปรียบต่างเชงิ ตง้ั ฉาก, orthogonal contrasts
variability
คอนทราสต์เชิงต้ังฉาก variance
ความเปลีย่ นแปร variance of random variable
ความแปรปรวน sample variance
ความแปรปรวนของตัวแปรสมุ่ minimum variance
ความแปรปรวนตวั อย่าง common factor variance
ความแปรปรวนต่�ำสุด covariance
ความแปรปรวนปจั จัยรว่ ม covariance of random variables
ความแปรปรวนร่วม sample covariance
ความแปรปรวนรว่ มของตัวแปรสมุ่ autocovariance
ความแปรปรวนรว่ มตวั อย่าง residual variance
ความแปรปรวนรว่ มในตวั variation
ความแปรปรวนสว่ นเหลือ sampling variation
ความแปรผัน; การแปรผนั quartile variation
ความแปรผันการเลือกตวั อยา่ ง type I error
ความแปรผันควอรไ์ ทล์ type II error
ความผดิ พลาดแบบที่ 1 sufficiency
ความผดิ พลาดแบบท่ี 2
ความพอเพยี ง 207
พจนานุกรมศพั ทส์ ถติ ศิ าสตร์
ราชบณั ฑิตยสภา

ความพง่ึ พิง, ความไม่อิสระ dependence
ความแม่น accuracy
ความไม่อสิ ระ, ความพง่ึ พิง dependence
ความไว sensitivity
ความสมเหตสุ มผล validity
ความสัมพันธเ์ ชิงเสน้ แบบพห ุ multicollinearity
ความสัมพนั ธไ์ มเ่ ชิงเสน้ non-linear relationship
ความสมุ่ randomness
ความเสยี่ งของผ้บู รโิ ภค consumer’s risk
ความเสีย่ งของผู้ผลติ producer’s risk
ความเสย่ี งสัมพทั ธ์ relative risk
ความเอนเอยี ง bias
คอนทราสต์, ความเปรียบต่าง contrast
คอนทราสตเ์ ชงิ ต้งั ฉาก, orthogonal contrasts
ความเปรียบต่างเชงิ ต้งั ฉาก
คอมมูแนลิตคี วามแปรปรวนปจั จัยร่วม common factor variance communality
คะแนน z z-score
คะแนนมาตรฐาน standard score
คา่ ก�ำลังสองของความคลาดเคลื่อนเฉลีย่ error mean square
ค่ากำ� ลังสองของส่วนเหลอื เฉล่ยี residual mean square
คา่ กึ่งกลางพิสยั mid-range
คา่ กง่ึ พสิ ัย semi-range
คา่ คลาดเคล่อื นก�ำลังสองเฉลี่ย (เอม็ เอสอ)ี mean square error (MSE)
ค่าคาดหมาย expected value
ค่าจากสมการประมาณ, คา่ สารปู fitted value
คา่ เฉลี่ย average
คา่ เฉลย่ี , มชั ฌมิ mean
คา่ เฉลี่ยเคลอ่ื นท ่ี moving average
คา่ เฉลย่ี เคล่ือนทีอ่ ย่างงา่ ย simple moving average
ค่าเฉลย่ี ตัวอยา่ ง sample mean
ค่าเฉลีย่ ถว่ งน้ำ� หนัก weighted average
คา่ เฉล่ียประชากร population mean
คา่ เฉล่ยี เรขาคณติ , มัชฌิมเรขาคณิต geometric mean
ค่าเฉลีย่ เลขคณิต, มชั ฌมิ เลขคณติ arithmetic mean
ค่าเฉลย่ี ฮารม์ อนิก, มัชฌิมฮารม์ อนิก harmonic mean
ค่าถ่วงปจั จยั factor loading

208 พจนานกุ รมศัพท์สถิตศิ าสตร์
ราชบณั ฑติ ยสภา

ค่านอกเกณฑ์ outlier
ค่าเบ่ียงเบน, ส่วนเบ่ียงเบน deviation
ค่าเบ่ียงเบนกำ� ลงั สองเฉล่ยี , mean square deviation
ส่วนเบย่ี งเบนก�ำลังสองเฉล่ีย
คา่ เบย่ี งเบนเฉลีย่ , สว่ นเบยี่ งเบนเฉล่ยี mean deviation
ค่าเบีย่ งเบนมาตรฐาน, ส่วนเบยี่ งเบนมาตรฐาน standard deviation
ค่าเบย่ี งเบนสมมูลปรกติ (เอ็นอีดี) normal equivalent deviate (NED)
ค่าเบย่ี งเบนสมั บรู ณ์เฉลี่ย, mean absolute deviation (MAD)
สว่ นเบ่ยี งเบนสัมบรู ณเ์ ฉลยี่ (เอม็ เอด)ี
ค่าประมาณการถดถอย regression estimate
คา่ ปรบั แก้ประชากรอันตะ finite population correction
คา่ พ ี p-value
คา่ วัดความเบ้ควอร์ไทล์ quartile measure of skewness
คา่ วัดตำ� แหน่งท่ีต้ัง measure of location
คา่ สถิติ; ตวั สถติ ิ statistic
ค่าสังเกต observation
คา่ สารูป, คา่ จากสมการประมาณ fitted value
คา่ สดุ ขดี extreme value
ค�ำถามปลายปดิ closed-ended question
ค�ำถามปลายเปดิ open-ended question
คิวซี (การควบคุมคณุ ภาพ) QC (quality control)
คิวมแู ลนต ์ cumulant
ค้มุ รวม coverage
เคอรโ์ ทซสิ , ความโด่ง kurtosis

ง

เงนิ รายปี annuity

จตั ุรัสเกรโก-ละตนิ จ
จัตุรสั ยูเดน็
จตั ุรสั ละติน Graeco-Latin square
จัตรุ ัสละตินไม่สมบูรณ์ Youden square
พจนานุกรมศพั ทส์ ถิติศาสตร์ Latin square
ราชบณั ฑิตยสภา incomplete Latin square

209

จตั ุรสั ละตินสงั ยคุ conjugate latin square
จัตุรัสแลตทิซ lattice square
จตั ุรัสแลตทซิ สมดลุ balanced lattice square
จัตรุ ัสไฮเพอร-์ เกรโก-ละติน hyper-Graeco-Latin square
จ�ำนวนยอมรับ acceptance number
จุดกลางชั้น class midpoint
จุดตวั อยา่ ง sample point
ชว่ งการทำ� นาย
ช่วงการเลือกตวั อย่าง ช
ชว่ งความเช่ือม่ัน
ชว่ งเวลาท่ีชา้ กวา่ กัน prediction interval
ชั้นภูมิ sampling interval
ชน้ั ภูมิ confidence interval
ชีวสถิติ lag
ซ้�ำ; ทำ� ซำ�้ strata
ซดี เี อฟ (ฟงั กช์ ันการแจกแจงสะสม) stratum
ซีแอลที (ทฤษฎบี ทขดี จ�ำกัดส่วนกลาง) biostatistics
แซส
โซม่ าร์คอฟ ซ
ฐานนยิ ม
ดชั นคี วามคลา้ ยคลงึ replicate
ดัชนีความไมค่ ลา้ ยคลึง cdf (cumulative distribution function)
ดัชนพี าเชอ CLT (central limit theorem)
SAS
210 Markov chain

ฐ

mode

ด

similarity index
dissimilarity index
Paasche index

พจนานกุ รมศัพทส์ ถติ ิศาสตร์
ราชบณั ฑติ ยสภา

ดัชนรี าคา price index
ดัชนีราคาผบู้ ริโภค consumer price index
ดชั นีลัสแปร์ Laspeyres index
ดัชนีลกู โซ่ chain index
ดีเวียนซ์ deviance
เดไซล ์ decile

ต

ตรีวัฏฏะ circular triad
ตัวกน้ั ดดู กลืน absorbing barrier
ตัวแบบการถดถอยในตัว autoregressive model
ตัวแบบการถดถอยลอจสิ ติก logistic regression model
ตวั แบบคอมพลเี มนทารลี อ็ ก-ลอ็ ก, complementary log-log model
ตวั แบบล็อก-ล็อกเติมเต็ม
ตวั แบบเชงิ กราฟ graphical model
ตวั แบบเชงิ กำ� หนด deterministic model
ตวั แบบเชงิ ล�ำดบั ช้นั hierarchical models
ตวั แบบเชงิ เสน้ linear model
ตวั แบบเชงิ เส้นท่ัวไป general linear model
ตวั แบบเชงิ เสน้ นยั ทัว่ ไป generalized linear model
ตวั แบบผสม mixed model
ตวั แบบผสมเชิงเสน้ นัยทวั่ ไป Generalized Linear Mixed Models
ตวั แบบลอ็ กเชิงเสน้ loglinear model
ตวั แบบลอ็ กเชิงเสน้ แบบกราฟ graphical log-linear model
ตวั แบบลอ็ ก-ล็อกเติมเต็ม, complementary log-log model
ตัวแบบคอมพลเี มนทารีล็อก-ล็อก
ตวั แบบลอจิต logit model
ตัวแบบสมการพรอ้ มกนั , ตัวแบบสมการ simultaneous equations model
หลายชัน้
ตัวแบบอิทธิพลตรึง fixed effects model
ตัวแบบอทิ ธพิ ลผสม mixed effects model
ตัวแบบอทิ ธพิ ลส่มุ random effects model
ตวั แบบอิ่มตัว saturated model
ตวั ประมาณเชงิ เสน้ ไมเ่ อนเอยี งดีทีส่ ุด (บลู) best linear unbiased estimator (BLUE)

พจนานุกรมศัพท์สถิตศิ าสตร์ 211
ราชบัณฑิตยสภา

ตัวประมาณเชงิ เส้นไม่เอนเอียงแปรปรวนต่�ำสุด minimum variance linear unbiased
(เอม็ วแี อลยอู )ี estimator (MVLUE)
ตวั ประมาณดีทีส่ ดุ best estimator
ตัวประมาณแบบอตั ราส่วน ratio estimator
ตัวประมาณปรกตเิ ชงิ เส้นก�ำกับดที ่สี ดุ best asymptotic normal estimator;
BAN estimator
ตวั ประมาณประสทิ ธิภาพ efficient estimator
ตวั ประมาณประสทิ ธภิ าพเชิงเส้นก�ำกับ asymptotically efficient estimator
ตัวประมาณภาวะน่าจะเป็นสูงสุด maximum likelihood estimator
ตัวประมาณไมเ่ อนเอยี ง unbiased estimator
ตวั ประมาณไมเ่ อนเอยี งเชงิ เส้นก�ำกบั asymptotically unbiased estimator
ตัวประมาณรบั ได้ admissible estimator
ตัวประมาณรบั ไมไ่ ด ้ inadmissible estimator
ตวั ประมาณเอนเอยี ง biased estimator
ตวั แปรกำ� หนดค่าก่อน predetermined variable
ตวั แปรเกนิ จ�ำเปน็ superfluous variable
ตวั แปรคานอนคิ ัล canonical variable; canonical variate
ตวั แปรจำ� แนกประเภท categorical variable
ตัวแปรเชิงเคร่ืองมือ instrumental variable
ตัวแปรตอบสนอง response variable
ตวั แปรตาม, ตวั แปรพ่ึงพงิ dependent variable
ตัวแปรถดถอย regressor
ตัวแปรทวิภาค binary variable
ตวั แปรทววิ ภิ าค dichotomous variable
ตัวแปรทำ� นาย predictor; predictor variable
ตัวแปรนอกระบบ exogenous variable; exogenous variate
ตัวแปรในระบบ endogenous variable; endogenous variate
ตัวแปรเปล่ียนอิทธิพล effect modifier
ตัวแปรแฝง latent variable
ตัวแปรพ่งึ พิง, ตวั แปรตาม dependent variable
ตัวแปรรว่ ม covariate
ตวั แปรสมุ่ random variable
ตวั แปรเสรมิ สัมพันธ ์ concomitant variable
ตวั แปรห่นุ dummy variable
ตวั แปรอธบิ าย explanatory variable
ตัวแปรอสิ ระ independent variable

212 พจนานุกรมศัพทส์ ถติ ิศาสตร์
ราชบณั ฑิตยสภา

ตัวสถิติ; ค่าสถิต ิ statistic
ตัวสถติ แิ กมมา gamma statistic
ตวั สถิตแิ กมมาของกูดแมน-ครัสคัล Goodman Kruskal gamma statistic
ตัวสถิติควิ ของยูล Yule’s Q; Yule’s Q statistic
ตัวสถติ ิทดสอบ test statistic
ตวั สถติ ทิ ดสอบอัตราสว่ นภาวะน่าจะเป็น likelihood ratio test statistic
ตวั สถิตพิ อเพียง sufficient statistic
ตวั สถติ วิ ลั ด์ Wald statistic
ตัวสถิติสกอร์ score statistic
ตัวสถติ ิสารปู ดีอัตราสว่ นภาวะน่าจะเปน็ likelihood ratio goodness-of-fit statistic
ตัวสถติ ิอนุเคราะห์ ancillary statistic
ตัวสถิตอิ ัตราส่วนภาวะน่าจะเป็น likelihood ratio statistic
ตัวสถติ อิ นั ดบั order statistics
ตัวอย่าง sample
ตัวอยา่ งจบั คู่ matched sample
ตัวอยา่ งตามพนิ จิ judgment sample
ตัวอย่างถว่ งน้ำ� หนักในตวั self-weighting sample
ตัวอย่างแทรกใน interpenetrating sample
ตวั อย่างแบบแบ่งช้ันภูม ิ stratified sample
ตวั อยา่ งแบบมีระบบ systematic sample
ตวั อยา่ งไม่เอนเอียง unbiased sample
ตวั อย่างยอ่ ย subsample
ตวั อย่างย่อยแทรกใน interpenetrating subsample
ตัวอย่างสุ่ม random sample
ตัวอยา่ งหลกั master sample
ตัวอยา่ งหลายข้ัน multi-stage sample
ตัวอย่างเอนเอียง biased sample
ตารางการจร contingency table
ตารางการจรหลายทาง multi-way contingency table
ตารางการจ�ำแนก classification table
ตารางไขว้จำ� แนกสองทาง two-way cross classification table
ตารางไขวจ้ �ำแนกหลายทาง multi-way cross classification table
ตารางความถ่ี frequency table
ตารางความสับสน table of confusion
ตารางอะโนวา ANOVA table

พจนานกุ รมศพั ทส์ ถติ ศิ าสตร์ 213
ราชบัณฑิตยสภา

ถ

แถบความเช่ือมั่น confidence band

ท

ทรีตเมนต ์ treatment
ทรตี เมนตก์ �ำลงั สองเฉล่ยี mean square treatment
ทฤษฎีการท�ำใหม ่ renewal theory
ทฤษฎเี กม game theory
ทฤษฎีแถวคอย queueing theory
ทฤษฎีบทการแยกตัวประกอบของเนยแ์ มน Neyman’s factorization theorem
ทฤษฎบี ทเกาส์-มารค์ อฟ Gauss-Markov theorem
ทฤษฎีบทของเบส ์ Bayes’ theorem
ทฤษฎบี ทขดี จ�ำกัดสว่ นกลาง (ซแี อลท)ี central limit theorem (CLT)
ทฤษฎีบททวินาม binomial theorem
ทฤษฎีบทแบรน์ ลู ลี Bernoulli’s theorem
ทฤษฎีสลัตสก ี Slutzky’s theorem
ทำ� ซำ้� ; ซำ�้ replicate

น

นักวิทยาการประกนั ภยั , actuary
นักคณิตศาสตรป์ ระกันภยั
trend
แนวโนม้ linear trend
แนวโนม้ เชิงเสน้
บ

บทตั้งเนยแ์ มน-เพยี รส์ ัน Neyman-Pearson lemma
บล็อก block
บลอ็ กกำ� ลงั สองเฉลยี่ mean square block
บลอ็ กเชงิ สมุ่ randomized block
บลอ็ กไมส่ มบรู ณ ์ incomplete block
บลอ็ กไมส่ มบูรณ์สมดุล (บไี อบี) balanced incomplete block (BIB)

214 พจนานุกรมศพั ทส์ ถติ ิศาสตร์
ราชบัณฑติ ยสภา

บลู (ตัวประมาณเชงิ เสน้ ไม่เอนเอียงดีทสี่ ุด) BLUE (best linear unbiased estimator)
บวกจรงิ true positive
บวกเท็จ false positive
บีไอซี (เกณฑส์ ารสนเทศของเบส)์ BIC (Bayesian information criterion)
บีไอบี (บลอ็ กไม่สมบูรณส์ มดุล) BIB (balanced incomplete block)
แบบสอบถาม questionnaire

ป

ปฏทิ รรศนข์ องซิมปส์ ัน Simpson’s paradox
ประชากร population; universe
ประชากรอันตะ finite population
ประสิทธิภาพ efficiency
ประสิทธิภาพเชงิ เส้นกำ� กับ asymptotic efficiency
ประสทิ ธิภาพสมั พัทธ ์ relative efficiency
ประสทิ ธิภาพสมั พทั ธข์ องการทดสอบ relative efficiency of a test
ประสิทธภิ าพสัมพทั ธข์ องตวั ประมาณ relative efficiency of an estimator
ประสทิ ธิภาพสัมพัทธ์ของแผนแบบการทดลอง relative efficiency of an experimental design
ประสิทธภิ าพสัมพัทธข์ องแผนแบบการเลือก relative efficiency of a sample design
ตัวอยา่ ง
ปรภิ มู ติ วั อยา่ ง sample space
ปรภิ มู พิ ารามเิ ตอร์ parameter space
ปัจจยั factor
ปัจจัยเฉพาะ specific factor
ปจั จัยรว่ ม common factor
ปญั หาแถวคอย queueing problem
เปอร์เซน็ ไทล ์ percentile
-แปรปรวนตา่ ง, -แปรปรวนวิวิธพนั ธ ุ์ heteroscedastic
-แปรปรวนเท่ากัน, -แปรปรวนเอกพนั ธุ ์ homoscedastic
-แปรปรวนววิ ธิ พันธ,ุ์ -แปรปรวนต่าง heteroscedastic
-แปรปรวนเอกพันธุ,์ -แปรปรวนเทา่ กนั homoscedastic
โปรแกรมอาร์ R

ผ

ผลเฉลยของเบส์ Bayes’ solution
พจนานุกรมศัพท์สถติ ิศาสตร์
ราชบณั ฑติ ยสภา 215

ผลบวกกำ� ลังสอง (เอสเอส) sum of squares (SS)
ผลบวกก�ำลงั สองของความคลาดเคล่ือน error sum of squares
ผลบวกกำ� ลงั สองของส่วนเหลือ residual sum of squares
ผลรวมทัง้ หมด grand total
ผิวตอบสนอง response surface
ผวิ ตอบสนองก�ำลงั สอง quadratic response surface
แผนแบบการทดลอง experimental design
แผนแบบการทดลองสุ่มสมบรู ณ์ completely randomized design
แผนแบบการเลือกตัวอยา่ ง sample design; sampling design
แผนแบบการส�ำรวจ survey design
แผนแบบก่ึงจตั รุ สั ละติน quasi-latin square design
แผนแบบไขว้ crossed design
แผนแบบครึ่งซำ้� half-replicate design
แผนแบบคนื สภาพได้ resolvable design
แผนแบบซอ้ นใน nested design
แผนแบบบล็อกเชิงสมุ่ (อาร์บีด)ี randomized block design (RBD)
แผนแบบบลอ็ กไม่สมบรู ณ์ incomplete block design
แผนแบบบลอ็ กไม่สมบูรณส์ มดุล balanced incomplete block design

(แผนแบบบไี อบ)ี (BIB design)
แผนแบบบล็อกไม่สมบูรณ์สมดุลบางส่วน partially balanced incomplete block

(พีบีไอบ)ี design (PBIB)
แผนแบบบลอ็ กสมบรู ณ์เชงิ สุ่ม (อาร์ซีบีด)ี randomized complete block design (RCBD)
แผนแบบบีไอบี BIB design (balanced incomplete block

(แผนแบบบล็อกไมส่ มบูรณส์ มดุล) design)
แผนแบบแบ่งพล็อต, แผนแบบสปลิตพลอ็ ต split-plot design
แผนแบบผิวตอบสนอง response surface design
แผนแบบแลตทิซ lattice design
แผนแบบแลตทิซสมดลุ balanced lattice design
แผนแบบแลตทซิ สมดลุ บางสว่ น partially balanced lattices design
แผนแบบสปลติ พลอ็ ต, แผนแบบแบง่ พลอ็ ต split-plot design
แผนแบบสลบั กลับ switchback design
แผนแบบสลบั ไขว ้ cross-over design
แผนแบบแอลฟาแลตทชิ alpha lattice design
แผนภาพกล่อง box plot
แผนภาพการกระจาย scatter diagram; scatter plot
แผนภาพเชิงสาเหตุ causal diagram

216 พจนานุกรมศพั ท์สถติ ศิ าสตร์
ราชบณั ฑติ ยสภา

แผนภาพรูปวงกลม pie diagram
แผนภาพสหสมั พนั ธ์ correlogram
แผนภมู กิ ่ึงลอการทิ ึม semi-logarithmic chart
แผนภูมิของแกนต์ Gantt chart
แผนภูมิควบคุม control chart
แผนภมู ิควบคมุ คุณภาพ quality control chart
แผนภูมิแทง่ bar chart
แผนภมู ริ ปู ภาพ pictogram
แผนภูมิรปู วงกลม circular chart; pie chart
แผนภมู ลิ อการทิ มึ logarithmic chart
แผนภูมิลอการทิ ึมคู่ double logarithmic chart
แผนภมู เิ ส้น line chart

พ

พลาตเิ คอร์ติก platykurtic
พารามิเตอร์ parameter
พารามิเตอรร์ บกวน nuisance parameter
พสิ ยั range
พสิ ัยระหว่างควอรไ์ ทล ์ interquartile range
พีดีเอฟ (ฟังก์ชนั ความหนาแน่นความน่าจะเปน็ ) p.d.f.; pdf (probability density function)
พีบไี อบี (แผนแบบบล็อกไมส่ มบรู ณส์ มดุล PBIB (partially balanced incomplete block
บางสว่ น) design)
พีเอ็มเอฟ (ฟงั กช์ ันมวลความน่าจะเป็น) p.m.f.; pmf (probability mass function)
โพรบิต probit

ฟ

ฟงั กช์ นั ก่อกำ� เนดิ คิวมแู ลนต ์ cumulant generating function
ฟังกช์ ันกอ่ กำ� เนดิ โมเมนต์ moment generating function
ฟงั ก์ชนั การจ�ำแนกกลุม่ เชิงเส้น linear discriminant function
ฟังกช์ นั การแจกแจงสะสม (ซีดเี อฟ) cumulative distribution function (cdf)
ฟังกช์ ันการตดั สินใจ decision function
ฟังกช์ ันการตัดสนิ ใจรบั ได้ admissible decision function
ฟงั กช์ ันการสูญเสยี loss function
ฟังก์ชนั ก�ำลงั power function
พจนานุกรมศัพทส์ ถิติศาสตร์
ราชบณั ฑติ ยสภา 217

ฟังก์ชนั แกมมา gamma function
ฟงั กช์ นั ความเสย่ี ง risk function
ฟังก์ชนั ความหนาแน่นความนา่ จะเปน็ probability density function (p.d.f.; pdf)
(พีดเี อฟ)
ฟงั ก์ชนั ความหนาแนน่ ความน่าจะเป็น marginal probability density function
ตามขอบ
ฟังกช์ ันความหนาแนน่ ความนา่ จะเปน็ ร่วม joint probability density function
ฟังกช์ นั จำ� นวนหน่วยตัวอย่างเฉล่ีย average sample number function;
ASN function
ฟงั กช์ ันเชอื่ มโยง link function
ฟังก์ชันเชือ่ มโยงโพรบิต probit link function
ฟังก์ชนั ภาวะนา่ จะเป็น likelihood function
ฟงั กช์ นั มวลความนา่ จะเปน็ (พีเอ็มเอฟ) probability mass function (p.m.f.; pmf)
ฟงั ก์ชนั มวลความนา่ จะเป็นตามขอบ marginal probability mass function
ฟงั ก์ชันมวลความน่าจะเป็นร่วม joint probability mass function
ฟังก์ชันลอ็ กภาวะนา่ จะเปน็ loglikelihood function
ฟังกช์ ันลักษณะเฉพาะ characteristic function
ฟังกช์ นั สหสัมพันธ์ในตัว (เอซีเอฟ) autocorrelation function (ACF)

ภ

ภาวะความตา่ ง, ภาวะววิ ิธพนั ธ ์ุ heterogeneity
ภาวะความเท่ากนั , ภาวะเอกพนั ธุ์ homogeneity
ภาวะความแปรปรวนต่าง, heteroscedasticity
homoscedasticity
ภาวะความแปรปรวนววิ ธิ พนั ธุ์ heteroscedasticity
ภาวะความแปรปรวนเท่ากนั , homoscedasticity
heterogeneity
ภาวะความแปรปรวนเอกพนั ธุ์ homogeneity
ภาวะความแปรปรวนวิวิธพันธุ์,
ม
ภาวะความแปรปรวนตา่ ง
ภาวะความแปรปรวนเอกพนั ธุ์,

ภาวะความแปรปรวนเทา่ กนั
ภาวะวิวิธพนั ธ,ุ์ ภาวะความต่าง
ภาวะเอกพันธ์ุ, ภาวะความเท่ากัน

218 พจนานกุ รมศพั ท์สถิติศาสตร์
ราชบัณฑติ ยสภา

มชั ฌิม, ค่าเฉล่ยี mean
มัชฌมิ เรขาคณิต, คา่ เฉลยี่ เรขาคณติ geometric mean
มัชฌมิ เลขคณิต, ค่าเฉลย่ี เลขคณติ arithmetic mean
มัชฌิมฮารม์ อนิก, ค่าเฉล่ียฮารม์ อนิก harmonic mean
มัธยฐาน median
มัธยฐานค่าเบี่ยงเบนสมั บรู ณ,์ median absolute deviation
มัธยฐานสว่ นเบ่ยี งเบนสมั บูรณ์
มีโซเคอรต์ กิ mesokurtic
เมทริกซก์ ารกระจาย dispesion matrix
เมทรกิ ซก์ ารจำ� แนก classification matrix
เมทริกซค์ วามแปรปรวน variance matrix
เมทริกซ์ความแปรปรวน - ความแปรปรวนร่วม variance - covariance matrix
เมทริกซค์ วามแปรปรวนรว่ ม covariance matrix
เมทริกซค์ วามสบั สน confusion matrix
เมทริกซจ์ �ำแนก classification matrix
เมทรกิ ซป์ ัจจยั factor matrix
เมทริกซส์ หสัมพันธ ์ correlation matrix
เมทรกิ ซ์สารสนเทศของฟิชเชอร์ Fisher’s information matrix
แมโนวา (การวิเคราะห์ความแปรปรวนหลาย MANOVA (multivariate analysis of variance)
ตวั แปร)
โมเมนต ์ moment
โมเมนต์ตัวอยา่ ง sample moment
โมเมนต์ประชากร population moment
-ไมเ่ อนเอยี ง unbiased

ร

ร้อยละความบกพร่องทย่ี อมไดใ้ นลอ็ ต lot tolerance percent defective (LTPD)
(แอลทพี ดี ี)
ระดบั ความเช่อื ม่นั confidence level
ระดับคุณภาพยอมรบั ได้ (เอควิ แอล) acceptable quality level (AQL)
ระดับนัยส�ำคัญ level of significance; significance level
ระเบยี น record
รันส ์ runs
รากของค่าคลาดเคลอื่ นก�ำลงั สองเฉล่ีย root mean square error (RMSE)
(อารเ์ อม็ เอสอ)ี

พจนานุกรมศัพท์สถิติศาสตร์ 219
ราชบณั ฑิตยสภา

รูปแบบปจั จยั factor pattern
รปู หลายเหล่ยี มความถี่ frequency polygon

ลบจริง ล
ลบเท็จ
ลอจติ true negative
ลอจติ เทียบกลุม่ ฐาน false negative
ลำ� ดับท ่ี logit
ลำ� ดบั ทเี่ สมอกนั baseline-category logits
ลิสเรล rank
เลขคล้ายสุม่ tied rank
เลขดชั นี LISREL
เลขดชั นปี ระกอบ pseudo-random number
เลขสุม่ index number
เลปโทเคอรต์ กิ composite index number
แลตทซิ ก�ำลงั สอง random number
แลตทิซกำ� ลังสาม leptokurtic
แลตทซิ ก�ำลังส่ี square lattice
แลตทิซเชิงเดียว triple lattice
quadruple lattice
วงศก์ ารแจกแจง simple lattice
วงศ์เลขชกี้ ำ� ลงั
วัฏจกั ร ว
วิทยาการประกันภยั
วธิ กี ารปฏเิ สธ family of distributions
วธิ กี ารแปลงผกผนั exponential family
วธิ ีการเลอื กตวั อยา่ ง cycle
วธิ เี ชงิ สถติ ิ actuarial science
วธิ ีซิมเพลก็ ซ์ rejection method
วิธีเซนทรอยด์ inverse transformation method
วิธนี ิวตัน-ราฟสัน sampling method
วิธีภาวะน่าจะเป็นสงู สุด statistical methods
simplex method
220 centroid method
Newton-Raphson method
maximum likelihood method

พจนานุกรมศัพทส์ ถิตศิ าสตร์
ราชบัณฑิตยสภา

-ววิ ธิ พนั ธ,ุ์ -ความต่าง heterogeneous
เวลาเอกพันธ ์ุ time homogeneous

ศ

เศษส่วนการเลอื กตวั อย่าง sampling fraction

ส

สถานะกับดัก trapping state
สถานะดูดกลืน absorbing state
สถติ เิ ชงิ พรรณนา descriptive statistics
สถิตเิ ชงิ อนมุ าน interential statistics
สถติ ิศาสตร ์ Statistics
สถติ ิศาสตรป์ ระกนั ภัย actuarial statistics
สภาพปรกตเิ ชิงเส้นกำ� กับ asymptotic normality
สมการของยลู Yule’s equation
สมการเเชปแมน-คอลโมโกรอฟ Chapman-Kolmogorov equation
สมการปรกติ normal equations
สมการยลู -วอลก์ เกอร ์ Yule-Walker equation
สมมตุ ฐิ านเชงิ สถิติ statistical hypothesis
สมมตุ ฐิ านทางเลอื ก alternative hypothesis
สมมุติฐานวา่ ง null hypothesis
สมมุติฐานอยา่ งง่าย simple hypothesis
ส่วนเบี่ยงเบน, คา่ เบ่ยี งเบน deviation
ส่วนเบยี่ งเบนกำ� ลงั สองเฉล่ีย, mean square deviation
คา่ เบีย่ งเบนก�ำลังสองเฉลย่ี
ส่วนเบี่ยงเบนควอร์ไทล ์ quartile deviation
ส่วนเบี่ยงเบนเฉลยี่ , คา่ เบี่ยงเบนเฉล่ยี mean deviation
ส่วนเบ่ียงเบนมาตรฐาน, คา่ เบีย่ งเบนมาตรฐาน standard deviation
ส่วนเบยี่ งเบนสมั บูรณเ์ ฉล่ยี , mean absolute deviation (MAD)
คา่ เบยี่ งเบนสัมบูรณเ์ ฉลย่ี (เอ็มเอดี)
ส่วนประกอบความแปรปรวน component of variance; variance component

พจนานกุ รมศัพท์สถติ ศิ าสตร์ 221
ราชบัณฑิตยสภา

ส่วนประกอบเชงิ ระบบ systematic component
ส่วนประกอบเชิงสุ่ม random component
สว่ นประกอบไม่ปรกติ irregular component
ส่วนประกอบหลกั principal component
สว่ นเหลือ residual
สหสัมพันธ์ correlation
สหสัมพันธค์ านอนิคัล canonical correlation
สหสัมพันธเ์ ชิงอนกุ รม serial correlation
สหสมั พันธท์ วิยานุกรมแบบจุด point biserial correlation
สหสมั พันธใ์ นตวั autocorrelation
สหสมั พันธ์บางสว่ น partial correlation
สหสัมพนั ธภ์ ายใน intercorrelation
สหสมั พนั ธไ์ มแ่ ท้ spurious correlation
สหสมั พนั ธ์ล�ำดับท ี่ rank correlation
สหสัมพันธอ์ ย่างงา่ ย simple correlation
สจั พจนข์ องเบส์ Bayes’ postulate
สมั ประสทิ ธิ์การกระจาย coefficient of dispersion
สมั ประสิทธิก์ ารกำ� หนด coefficient of determination
สัมประสิทธก์ิ ารถดถอย coefficient of regression;

สมั ประสิทธิ์การแปรผัน regression coefficient
สัมประสทิ ธิ์แกมมา coefficient of variation
สมั ประสิทธค์ วามเกยี่ วพนั gamma coefficient
สัมประสทิ ธิ์ความคงเสน้ คงวา, coefficient of association
coefficient of consistence
สัมประสิทธคิ์ วามแนบนยั reliability coefficient
สัมประสิทธค์ิ วามเชอ่ื ถือได้ confidence coefficient
สมั ประสทิ ธิ์ความเชือ่ มน่ั coefficient of kurtosis
สมั ประสทิ ธิ์ความโด่ง coefficient of consistence
สมั ประสทิ ธ์ิความแนบนยั , coefficient of skewness
uncertainty coefficient
สัมประสิทธคิ์ วามคงเสน้ คงวา coefficient of concordance
สัมประสทิ ธิ์ความเบ้ binomial coefficient
สมั ประสทิ ธิ์ความไม่แนน่ อน correlation coefficient
สัมประสิทธิ์ความสอดคล้อง autocorrelation coefficient
สมั ประสิทธ์ทวนิ าม
สมั ประสทิ ธิ์สหสัมพนั ธ์ พจนานกุ รมศัพท์สถิตศิ าสตร์
สัมประสทิ ธิ์สหสมั พันธ์ในตัว ราชบัณฑติ ยสภา

222

สมั ประสทิ ธิ์สหสมั พันธผ์ ลคูณโมเมนต์ product-moment correlation coefficient
สมั ประสิทธิ์สหสัมพันธพ์ หุคูณ coefficient of multiple correlation;

สมั ประสทิ ธิ์สหสมั พันธพ์ หคุ ณู บางสว่ น multiple correlation coefficient
partial multiple correlation coefficient

สัมประสทิ ธิส์ หสมั พันธ์เพียรส์ ัน Pearson correlation coefficient;
Pearson coefficient of correlation
สมั ประสิทธิส์ หสมั พันธโ์ มเมนต์ผลคณู Pearson’s product moment
ของเพยี รส์ นั correlation coefficient

สัมประสิทธส์ิ หสัมพนั ธ์ล�ำดับที ่ rank correlation coefficient
สัมประสทิ ธส์ิ หสัมพันธ์ลำ� ดบั ที่ของสเปียร์แมน Spearman rank correlation coefficient;
Spearman’s rho
สมั ประสิทธิ์แอลฟาของครอนบาก Cronbach’s alpha coefficient
สารสนเทศของฟชิ เชอร์ Fisher’s information
สำ� มะโน census
-สุม่ ; ส่มุ random
เสน้ การถดถอย regression line
เส้นโคง้ การเติบโต growth curve
เส้นโค้งการเติบโตลอจิสตกิ logistic growth curve
เสน้ โค้งการถดถอย regression curve
เส้นโคง้ ความถี่ frequency curve
เสน้ โค้งความถ่ีสะสม ogive
เส้นโค้งความนา่ จะเป็นปรกต ิ normal probability curve
เสน้ โคง้ ปรกต ิ normal curve
เสน้ โคง้ พาเรโต Pareto curve
เสน้ โค้งรปู ระฆัง bell-shaped curve
เส้นโคง้ ลอจิสติก logistic curve
เส้นโค้งลกั ษณะเฉพาะด�ำเนนิ การ (เสน้ โคง้ โอซ)ี operating characteristic curve (OC curve)
เส้นโค้งเลขชี้กำ� ลัง exponential curve
เส้นโค้งเอส S-curve
เสน้ โคง้ โอซี (เสน้ โคง้ ลกั ษณะเฉพาะด�ำเนนิ การ) OC curve (operating characteristic curve)
เสน้ จวบกนั concurrent lines
เส้นยอมรบั acceptance line

พจนานุกรมศัพทส์ ถติ ิศาสตร์ 223
ราชบัณฑิตยสภา

ห

หนว่ ยตัวอยา่ ง sampling unit
หนว่ ยตวั อย่างขัน้ แรก first-stage sampling unit
หนว่ ยตัวอย่างปฐมภูม ิ primary sampling unit
หนว่ ยในตัวอย่าง sample unit
หลักเกณฑ์ของเบส์ Bayes’ rule
หลกั คา่ ตำ�่ สุดของค่าสูงสดุ minimax principle
เหตุการณไ์ ม่เกดิ ร่วม mutually exclusive events
เหตุการณส์ ุ่ม random event

อ

องศาเสร ี degrees of freedom
อนุกรมเวลา time series
อนุกรมเวลาแบบคงท ี่ stationary time series
อสมการเชบีเชฟ Chebychev inequality; Tchebychev inequality
อสมการมารค์ อฟ Markov inequality
ออดส์ Odds
อะโนวา (การวเิ คราะห์ความแปรปรวน) ANOVA (analysis of variance)
อตั ราการเรียกคนื recall rate
อตั ราบวกจรงิ true positive rate
อัตราบวกเท็จ false positive rate
อัตราลบจริง true negative rate
อัตราลบเท็จ false negative rate
อตั ราส่วน ratio
อตั ราส่วนการเลอื กตัวอยา่ ง sampling ratio
อัตราสว่ นภาวะน่าจะเป็น (แอลอาร)์ likelihood ratio (LR)
อัตราสว่ นออดส์ Odds ratio
อัตราสว่ นเอฟสงู สุด maximum F ratio
อนั ตรภาคชนั้ class interval
อารซ์ บี ดี ี (แผนแบบบลอ็ กสมบรู ณ์เชิงส่มุ ) RCBD (randomized complete block design)
อารบ์ ีดี (แผนแบบบล็อกเชิงสุ่ม) RBD (randomized block design)
อาร์เอ็มเอสอี (รากของคา่ คลาดเคลอ่ื นกำ� ลงั RMSE (root mean square error)

สองเฉลยี่ ) พจนานุกรมศัพท์สถติ ิศาสตร์
ราชบัณฑติ ยสภา
224

อทิ ธิพล effect
อทิ ธพิ ลตรึง fixed effect
อทิ ธพิ ลทรีตเมนต ์ treatment effect
อทิ ธพิ ลรว่ ม interaction effect
อิทธพิ ลสุ่ม random effect
อทิ ธิพลหลกั main effect
เอควิ แอล (ระดบั คุณภาพยอมรบั ได้) AQL (acceptable quality level)
เอซี (เกอื บแน่นอน) a.c. (almost certainly)
เอซีเอฟ (ฟังกช์ นั สหสัมพันธใ์ นตวั ) ACF (autocorrelation function)
-เอกพนั ธุ,์ -ความเท่ากัน homogeneous
เอน็ อีดี (ค่าเบ่ียงเบนสมมูลปรกต)ิ NED (normal equivalent deviate)
เอม็ วีแอลยอู ี (ตวั ประมาณเชงิ เส้นไมเ่ อนเอยี ง MVLUE (minimum variance linear
แปรปรวนต�ำ่ สุด) unbiased estimator)
เอ็มเอดี (สว่ นเบี่ยงเบนสมั บรู ณเ์ ฉล่ยี , MAD (mean absolute deviation)
คา่ เบยี่ งเบนสัมบูรณเ์ ฉลีย่ )
เอม็ เอส (ก�ำลังสองเฉลีย่ ) MS (mean square)
เอ็มเอสอี (ค่าคลาดเคล่ือนกำ� ลงั สองเฉล่ีย) MSE (mean square error)
เอสคิวซี (การควบคมุ คุณภาพเชิงสถติ )ิ SQC (statistical quality control)
เอสบีซ ี SBC
เอสพีเอสเอส SPSS
เอสเอส (ผลบวกกำ� ลังสอง) SS (sum of squares)
เออี (เกือบทุกแหง่ ) a.e. (almost everywhere)
เอเอส (เกอื บแน่นอน) a.s. (almost surely)
เอไอซี (เกณฑ์สารสนเทศของอะกะอเิ กะ) AIC (Akaike’s Information Criterion)
แอนโควา ANCOVA
แอลทีพีดี (ร้อยละความบกพรอ่ งทย่ี อมใน LTPD (lot tolerance percent defective)
ล็อตได)้
แอลอาร์ (อตั ราสว่ นภาวะน่าจะเป็น) LR (likelihood ratio)
ไอไอด ี i.i.d.

ฮ

ฮสิ โทแกรม histogram

พจนานุกรมศพั ทส์ ถิตศิ าสตร์ 225
ราชบัณฑิตยสภา

112 พจนานกุ รม

ศัพทส ถิตศิ าสตร ฉบบั ราชบัณฑติ ยสภา
ราคา ๒๙๐ บาท

พจนานุกรมศัพทส์ ถิติศาสตร์
ราชบณั ฑติ ยสถาน