คู่มือการส่งกำลังและซ่อมบำรุงสิ่งอุปกรณ์สายแพทย์ (ตามปกติ)

คู่มือ
การสง่ กำ� ลงั และซอ่ มบำ� รงุ สงิ่ อปุ กรณส์ ายแพทย์

(ยามปกต)ิ

สำ� หรับหน่วยทหาร หน่วยสายแพทย์
และโรงพยาบาลกองทัพบก
พ.ศ. ๒๕๖๑



คำ� นิยมของ จก.พบ.


ตามท่ีกองส่งก�ำลังบ�ำรุง กรมแพทย์ทหารบก ได้ด�ำเนินการจัดท�ำคู่มือ
การส่งก�ำลังและซ่อมบ�ำรุงสิ่งอุปกรณ์สายแพทย์ (ยามปกติ) พ.ศ. ๒๕๖๑ ขึ้น
เพอื่ รวบรวมองคค์ วามรู้ และอนมุ ตั หิ ลกั การตา่ ง ๆ ใหก้ บั หนว่ ยทหาร หนว่ ยสายแพทย์
และโรงพยาบาลกองทพั บก ใชป้ ระกอบหรอื อา้ งองิ ในการปฏบิ ตั งิ านดา้ น การสง่ กำ� ลงั
บ�ำรุงสง่ิ อปุ กรณส์ ายแพทย์ เป็นไปโดยบรรลวุ ัตถุประสงค์
จึงขอหน่วยทหาร หน่วยสายแพทย์ และโรงพยาบาลกองทัพบก ที่ได้รับ
แจกจ่ายคู่มือฉบับนี้ ศกึ ษาและท�ำความเข้าใจเรอ่ื งราวต่าง ๆ เพอื่ ให้หน่วยฯ สามารถ
ปฏิบัติงานด้านการส่งก�ำลังและซ่อมบ�ำรุงส่ิงอุปกรณ์สายแพทย์ ระหว่างหน่วย
กบั หนว่ ยสนบั สนุนโดยตรง หรือหน่วยกับกรมแพทยท์ หารบก ไดอ้ ย่างถกู ต้องต่อไป
สุดท้ายน้ี กระผมขอขอบคุณข้าราชการกองส่งก�ำลังบ�ำรุง กรมแพทย์
ทหารบก ท่ไี ดจ้ ัดทำ� คู่มอื การส่งก�ำลังและซ่อมบำ� รุงสง่ิ อปุ กรณส์ ายแพทย์ (ยามปกต)ิ
พ.ศ. ๒๕๖๑ ฉบับนี้ให้เป็นไปด้วยความเรียบร้อย และสามารถแจกจ่ายให้กับ
หน่วยทหาร หน่วยสายแพทย์ และโรงพยาบาลกองทัพบก ได้ตั้งแต่ปีงบประมาณ
๒๕๖๑ เปน็ ตน้ ไป

พลโท สาโรช เขียวขจี
(สาโรช เขียวขจี)
เจ้ากรมแพทย์ทหารบก
๑๖ มีนาคม ๒๕๖๑



คำ� นำ�

ในปงี บประมาณ ๒๕๖๑ กองส่งกำ� ลังบ�ำรุง กรมแพทยท์ หารบก ไดด้ ำ� เนนิ
การจัดท�ำคู่มือการส่งก�ำลังและซ่อมบ�ำรุงส่ิงอุปกรณ์สายแพทย์ (ยามปกติ)
พ.ศ. ๒๕๖๑ ขึ้น โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อรวบรวมค�ำส่ังกองทัพบก อนุมัติหลักการ
ต่าง ๆ ท่เี ก่ียวขอ้ งกับงานดา้ นการสง่ ก�ำลังและซอ่ มบ�ำรงุ สิ่งอุปกรณส์ ายแพทย์ ใหม้ ี
ความทันสมัย ทดแทนคู่มอื การส่งกำ� ลงั และซอ่ มบ�ำรุงสง่ิ อุปกรณ์สายแพทย์ ๓ ฉบับ
ท่กี องสง่ กำ� ลงั บำ� รงุ กรมแพทยท์ หารบก ได้เคยจดั ทำ� มาระหว่างปี ๒๕๔๓ - ๒๕๔๕
ประกอบกับในปี ๒๕๖๐ มีการประกาศใช้พระราชบัญญัติ การจัดซ้ือจัดจ้างและ
การบริหารพัสดุภาครัฐ และกองทัพบกมีการออกค�ำส่ังกองทัพบก และอนุมัติ
หลักการที่เกี่ยวข้องหลายฉบับ จึงเป็นโอกาสดีท่ีกองส่งก�ำลังบ�ำรุง กรมแพทย์
ทหารบก จะได้จัดท�ำและรวบรวมองค์ความรู้ใหม่ ๆ ให้กับหน่วยทหาร หน่วย
สายแพทย์ และโรงพยาบาลกองทัพบก ใช้ประกอบ หรืออ้างอิงในการปฏิบัติงาน
ดา้ นการส่งกำ� ลังบ�ำรงุ สงิ่ อปุ กรณ์สายแพทย์
อย่างไรก็ตาม เพ่ือให้เกิดความสมบูรณ์และถูกต้อง กองส่งก�ำลังบ�ำรุง
กรมแพทยท์ หารบก จะจดั ให้มกี ารสมั มนายอ่ ย เก่ียวกับองคค์ วามรู้ดา้ นการสง่ ก�ำลัง
และซ่อมบ�ำรุงส่ิงอุปกรณ์สายแพทย์ ขึ้นทุกปี ตามแผนยุทธศาสตร์กรมแพทย์
ทหารบก ปี ๒๕๖๐ - ๒๕๖๔ โดยยดึ ถือคมู่ ือการสง่ กำ� ลังและซ่อมบ�ำรงุ สิ่งอปุ กรณ์
สายแพทย์ (ยามปกติ) พ.ศ. ๒๕๖๑ เป็นหลัก รวมถึงสัมมนาย่อย เก่ียวกับปัญหา
และข้อขัดข้องในการส่งก�ำลังและซ่อมบ�ำรุงส่ิงอุปกรณ์สายแพทย์ เพ่ือที่จะน�ำมาใช้
ปรับปรุง แก้ไขความสมบูรณ์คู่มือการส่งก�ำลังและซ่อมบ�ำรุงสิ่งอุปกรณ์สายแพทย์
(ยามปกต)ิ ใหถ้ กู ตอ้ งต่อไป
หากหน่วยทหาร หน่วยสายแพทย์ และโรงพยาบาลกองทัพบก ได้ศึกษา
คู่มือการส่งก�ำลังและซ่อมบ�ำรุงสิ่งอุปกรณ์สายแพทย์ (ยามปกติ) พ.ศ. ๒๕๖๑
พบว่ายังมขี ้อบกพร่อง คลาดเคลอ่ื น หรือยงั ไมส่ มบูรณ์ กองสง่ กำ� ลังบำ� รงุ กรมแพทย์
ทหารบก ขอน้อมรับความผิดพลาดท้ังหมด และขอให้หน่วยกรุณาแจ้งข้อมูลน้ัน ๆ
โดยตรงกับ พ.อ.อภิศักดิ์ นุ่มนาม ต�ำแหน่ง ประจ�ำ พบ. โทร ๐๒-๓๕๔-๔๔๑๕
หรือโทร ทบ. ๙๔๔๔๒ เพอ่ื รวบรวม บนั ทึก และแกไ้ ขในต้นฉบบั ให้เกดิ ความสมบรู ณ์
และจดั พิมพ์ฯ ให้ถกู ต้องในโอกาสต่อไป

กองส่งก�ำลังบำ� รุง กรมแพทยท์ หารบก



สารบญั

หน้า

บทที่ ๑ กล่าวทั่วไป ๑
 ค�ำจำ� กัดความของศัพท์ท่คี วรทราบ ๑
 แนวความคดิ ในการสง่ กำ� ลงั บำ� รงุ ของกองทัพบก ๔
 แผนพัฒนากองทพั บก ปี ๒๕๖๐ - ๒๕๖๔ ๗
 ยุทธศาสตร์กรมแพทยท์ หารบก ปี ๒๕๖๐ - ๒๕๖๔ ๙
 การจดั หนว่ ยของกองทัพบก ทเี่ กี่ยวขอ้ งกบั การสง่ ก�ำลัง ๑๒
ส่ิงอปุ กรณส์ ายแพทย์ ๒๙
 วงรอบการสง่ กำ� ลงั และวงรอบของสิ่งอปุ กรณ์ ๓๒
 ความรบั ผดิ ชอบในสง่ิ อปุ กรณ์ ๓๓
 ระเบียบกองทัพบกว่าดว้ ยการส่งกำ� ลังสงิ่ อปุ กรณ์
ประเภท ๒ และ ๔

บทท่ี ๒ การสง่ ก�ำลังสิง่ อปุ กรณส์ ายแพทย์ ๓๗
 การส่งก�ำลงั ส่ิงอปุ กรณ์สายแพทย์ในระบบการสนับสนนุ เป็นพื้นท่ี ๓๗
 หนว่ ยรักษาพยาบาลระดบั ต่�ำกวา่ โรงพยาบาล ๔๑
 หนว่ ยเฉพาะกจิ ทีป่ ฏบิ ัตริ าชการสนามตามแผน
ปอ้ งกันชายแดนฯ ๔๑
 การสนับสนนุ การฝกึ ตามวงรอบประจ�ำปี ๔๓
 การสนับสนนุ ยาและเวชภัณฑใ์ ห้กับหนว่ ยบนิ กองทพั บก ๔๕
 การจา่ ยยาและเวชภัณฑ์สนับสนุนภารกจิ พิเศษอื่น ๆ ๔๖
 การจา่ ยยาและเวชภณั ฑส์ นบั สนุนการฝึกพเิ ศษ ๔๗
 การจ่ายยาและเวชภณั ฑ์สนบั สนุนหน่วย ตามแผนแจกจ่ายของ พบ. ๔๘
 การปอ้ งกนั ยาและสิง่ อุปกรณ์ส้นิ เปลืองหมดอายุหรอื เสอื่ มสภาพ ๔๙
 การเบกิ ทดแทนการรองจ่ายของโรงพยาบาล ทบ. ๕๐

 การส่งสิง่ อุปกรณ์ให้โรงพยาบาล ทบ. หน้า
 การค้างจ่ายและสิ่งอุปกรณ์ขาดแคลน ๕๑
 การส่งกำ� ลงั ยาเวชกรรมปอ้ งกัน และการวางระดบั ๕๑
ยาเวชกรรมปอ้ งกัน ๕๒
 การสนับสนุนยาเวชกรรมป้องกนั ใหก้ ับหนว่ ยเฉพาะกจิ ๕๒
ท่ปี ฏบิ ตั ิราชการสนาม ๕๕
 วธิ ีการรบั ประทานยาพกพา ๕๖
 การสนับสนุนยาเวชกรรมปอ้ งกันใหก้ ับหนว่ ยฝึก ๕๗
ตามวงรอบประจำ� ป ี ๕๘
 การวางระดบั ยาเวชกรรมปอ้ งกัน ๕๙
 การเบิกทดแทนยาเวชกรรมป้องกนั ๖๐
 บัญชรี ายการยาเวชกรรมป้องกนั ๖๔
 อัตราสง่ิ อปุ กรณส์ ายแพทยท์ างเวชกรรมป้องกัน ๗๐
และการสนบั สนนุ ๗๑
 บญั ชีรายการยาและเวชภณั ฑพ์ น้ื ฐาน ๗๖
 การใช้สง่ิ อุปกรณส์ ายแพทย์ในอัตราการจัดยทุ โธปกรณ์ (อจย.) ๘๑
เพอ่ื การฝกึ ๘๑
 การส่งก�ำลังสิ่งอุปกรณส์ ายแพทย์ในห้วงสถานการณ์ฉกุ เฉิน ๘๓
 การส่งกำ� ลังสง่ิ อปุ กรณ์สายแพทยใ์ นหว้ งสถานการณ์ภยั พบิ ตั ิ ๘๖
บทที่ ๓ แผนจดั หาและการจัดซ้ือจัดจา้ ง ๙๐
 แผนจดั หา ๙๑
 ความตอ้ งการส่งิ อุปกรณ์
 คุณลักษณะเฉพาะสง่ิ อปุ กรณ์
 รายละเอียดประกอบการจา้ ง
 ราคากลางและท่ีมาราคากลาง

หน้า

 ความเหน็ ชอบในการจัดหา ๙๕
 ระยะเวลาส่งมอบ ๙๖
 การอนมุ ัติแผนจัดหา ๙๖
 การจดั ทำ� แผนการจัดซื้อจดั จา้ ง ๑๐๐
 การด�ำเนินกรรมวธิ ีจดั หา ๑๐๐
 อำ� นาจในการสั่งซื้อหรอื จ้าง หรือการอนมุ ัตซิ ือ้ หรืออนมุ ัตจิ า้ ง ๑๐๖
 แนวทางการตรวจรบั สง่ิ อุปกรณ์ให้มีความถูกต้อง ๑๐๘
 การแตง่ ตง้ั คณะกรรมการการจัดซื้อจัดจ้างและการบรหิ ารพสั ดุ ๑๐๙
 ระบบการจดั ซอ้ื จดั จา้ งภาครัฐด้วยระบบอเิ ล็กทรอนิกส์ (e-GP) ๑๑๐
 ระบบบรหิ ารการเงินการคลังภาครฐั แบบอิเลก็ ทรอนกิ ส์ (GFMIS) ๑๑๑
 พัสดทุ ่ีรัฐตอ้ งการส่งเสริมหรือสนบั สนุน ๑๑๔
 การก�ำหนดเจา้ หน้าทแ่ี ละหวั หนา้ เจ้าหน้าท่ขี องโรงพยาบาล ทบ. ๑๑๗

บทท่ี ๔ การซอ่ มบำ� รงุ การจ�ำหนา่ ย และการขึ้นบญั ชคี ุมสิ่งอปุ กรณ์
สายแพทย ์ ๑๑๙
 การซอ่ มบำ� รุงสิง่ อุปกรณ์ ๑๑๙
 แนวทางการซอ่ มบ�ำรุงส่งิ อปุ กรณส์ ายแพทย์ ๑๒๑
 ประเภทของสิ่งอปุ กรณ์สายแพทยท์ ่ตี อ้ งส่งซอ่ ม ๑๒๒
 สายการซ่อมบ�ำรงุ สง่ิ อปุ กรณ์สายแพทย์ ๑๒๒
 การดำ� เนนิ การของหนว่ ยในการสง่ ซอ่ มสง่ิ อปุ กรณ์สายแพทย ์ ๑๒๓
 การบนั ทึกประวัติการซอ่ มบ�ำรุง ๑๒๖
 การตรวจสภาพส่ิงอปุ กรณส์ ายแพทย์ ๑๒๖
 การขอช่างซ่อมจากกรมแพทยท์ หารบกฯ ๑๒๙
 การจ้างซอ่ มสิ่งอุปกรณ์สายแพทย์ในทอ้ งถิ่น ๑๓๐
 การสง่ คนื ซากสงิ่ อปุ กรณส์ ายแพทย ์ ๑๓๑
 การรายงานสิง่ อปุ กรณ์หลกั และส่งิ อุปกรณ์สำ� คญั ฯ งดใช้งาน ๑๓๓

หนา้

 การจำ� หน่ายส่งิ อปุ กรณส์ ายแพทย์ ๑๓๕
 การดำ� เนินกรรมวิธีขออนมุ ตั จิ ำ� หน่ายสิ่งอปุ กรณ์ ๑๓๙
 การปฏิบตั ิของหน่วยทไ่ี ดร้ ับรายงาน ๑๔๒
 อำ� นาจอนมุ ัตจิ ำ� หน่ายสิ่งอปุ กรณ์ ๑๔๓
 การชดใชส้ ิ่งอุปกรณ ์ ๑๔๕
 การปฏิบัตติ ่อสงิ่ อุปกรณห์ รอื ซากส่ิงอปุ กรณ์ ๑๔๕
ท่ไี ด้รบั อนุมตั ใิ หจ้ �ำหน่าย ๑๔๗
 ตำ� บลรวบรวมส่งิ อปุ กรณ์จ�ำหน่าย ๑๔๘
 การข้นึ บญั ชีคุมสิ่งอปุ กรณ์สายแพทย์ ๑๔๘
 การขออนมุ ตั แิ ละการบนั ทกึ ขนึ้ บัญชคี มุ ๑๕๑
 หลกั ฐานประกอบการขออนมุ ตั ิขนึ้ บัญชคี ุม

บทที่ ๕ การเบกิ -รบั สิ่งอปุ กรณ์สายแพทย ์ ๑๕๓
 การเบิก - รบั สง่ิ อปุ กรณ์ ๑๕๓
 การสง่ ลายมอื ชื่อผู้มสี ทิ ธิเบิก - รบั สิง่ อุปกรณ์ ๑๕๔
 ใบเบกิ /เอกสารที่ใช้ในการเบกิ ๑๕๗
 การเบกิ สง่ิ อปุ กรณผ์ ่านระบบสารสนเทศกองทัพบก (e - Army) ๑๕๘
 การติดตามใบเบิก ๑๖๔
 การจัดส่งสิง่ อุปกรณ์ท่กี รมแพทยท์ หารบกสง่ โดยตรงใหก้ ับหนว่ ย ๑๖๔
 ขั้นตอนการตรวจรบั สง่ิ อปุ กรณท์ ก่ี รมแพทย์ทหารบก
สง่ โดยตรงให้กบั หน่วย ๑๖๕
 ขนั้ ตอนในการเบกิ ส่งิ อปุ กรณท์ ่กี รมแพทย์ทหารบก
สง่ โดยตรงใหก้ ับหน่วย ๑๖๘
 การรบั สงิ่ อปุ กรณ ์ ๑๗๐

หน้า

บทที่ ๖ เรอื่ งอื่น ๆ ท่เี กยี่ วข้องกบั งานการสง่ กำ� ลังส่ิงอุปกรณส์ ายแพทย์ ๑๗๑
 งบลงทนุ เงินรายรบั ของสถานพยาบาล ๑๗๑
 หลกั การส�ำหรับงานซอ่ มแซมสง่ิ กอ่ สรา้ งของโรงพยาบาล ทบ.
(งานซอ่ มคืนสภาพ) ๑๗๙
 การมอบอ�ำนาจใหด้ �ำเนนิ การยน่ื ขอรบั ใบอนุญาต
หรอื ขอตอ่ ใบอนญุ าตตามพระราชบญั ญัตพิ ลังงานนิวเคลยี ร์
เพื่อสันติ พ.ศ. ๒๕๕๙ ๑๘๑
 การเช่าเคร่ืองมอื แพทย์ ๑๘๒
 อัตราสง่ิ อุปกรณ์สายแพทย์ (อสอ.สาย พ.) ๑๘๔
 รายงานยอดยาและเวชภณั ฑค์ งเหลอื ของโรงพยาบาล ทบ. ๑๘๖
 การสนบั สนุนถุงยางอนามยั ๑๘๗
 การแจกจา่ ยวัสดเุ จาะเลอื ดทหารใหม่ ๑๘๘
 การสนบั สนนุ น้ำ� ยาตรวจสารเสพติดของกองทัพบก ๑๘๙
 การแจกจ่ายวัคซนี ป้องกนั บาดทะยกั ๑๙๐

สารบัญผนวก

หนา้

ผนวก ก ขดี ความสามารถในการซ่อมบ�ำรุงส่งิ อปุ กรณส์ ายแพทย์ของ ๑๙๒
กองบญั ชาการช่วยรบ (๒๐ รายการ)
ผนวก ข ประวัติการซ่อมบำ� รงุ ส่ิงอุปกรณส์ ายแพทย์ ๑๙๔
ผนวก ค เครดติ ยาและเวชภัณฑส์ นิ้ เปลอื ง เพ่อื ใช้ในการฝึกตามวงรอบของ
หนว่ ยแพทยใ์ นสว่ นกำ� ลังรบ ๑๙๕
ผนวก ง สรุปสถานภาพยาและเวชภัณฑ์และอื่น ๆ
ประจ�ำปงี บประมาณ ๒๕๖๐ (๖ หนา้ ) ๑๙๖
ผนวก จ ปฏิทินการปฏบิ ตั งิ านเงินรายรบั ของสถานพยาบาล ๒๐๒
ผนวก ฉ แบบวิเคราะหภ์ ารกิจและขีดความสามารถ
และรายการ สป. (๓ หนา้ ) ๒๐๓
ผนวก ช แบบรายงานสิ่งอุปกรณห์ ลกั และสงิ่ อุปกรณส์ �ำคญั งดใชง้ าน ๒๐๖
ผนวก ซ แบบรายงานขออนุมตั ิขน้ึ บญั ชคี มุ ส่งิ อุปกรณ์สายแพทย ์ ๒๐๗
ผนวก ฌ แบบรายงานการซอ่ มคืนสภาพ (ปร.๔ ) (๒ หนา้ ) ๒๐๘
ผนวก ฎ บัญชรี ายละเอียดแผนจัดหา ๒๑๐
ผนวก ฏ แก้ไขแผนจัดหา ๒๑๑
ผนวก ฑ บัญชรี ายละเอียดความตอ้ งการ ๒๑๒
ผนวก ฒ ตัวอยา่ งใบสง่ั ซือ้ (GFMIS) ๒๑๓
ผนวก ณ ตัวอยา่ งสญั ญา (GFMIS) ๒๑๔
ผนวก ด ตวั อย่างรายละเอียดประกอบการจา้ ง ๒๑๕
ผนวก ต ตวั อยา่ งร่างขอบเขตของงาน ๒๑๖
ผนวก ถ ตัวอยา่ งค�ำส่งั แตง่ ตงั้ คณะกรรมการสบื ราคากลาง ๒๑๗
ผนวก ท ตวั อยา่ งเอกสารอนมุ ัตฯิ ให้ใช้เป็นราคากลาง (๒ หน้า) ๒๑๘
ผนวก ธ ตัวอยา่ งบัญชีเปรยี บเทียบราคา ๒๒๐
ผนวก น ตัวอยา่ งแบบฟอรม์ การรายงานจัดทำ� คุณลกั ษณะเฉพาะสงิ่ อปุ กรณ์
(๖ หน้า) ๒๒๑

บทที่ ๑

กลา่ วท่ัวไป

คำ� จำ� กัดความของศพั ท์ทีค่ วรทราบ

ก่อนที่จะกล่าวถึงรายละเอียดของการส่งก�ำลังและซ่อมบ�ำรุงส่ิงอุปกรณ์
สายแพทย์ (สป.สาย พ.) ขอกล่าวถึงความหมายของศัพท์ท่ีใช้บ่อย ๆ ในเรื่องของ
การส่งก�ำลังและซอ่ มบ�ำรงุ เสียกอ่ น เพอื่ ให้เกดิ ความเขา้ ใจมากขน้ึ และเข้าใจตรงกัน
ส่ิงอุปกรณ์ (สป.)๑ หมายถึง ส่ิงของท่ีจ�ำเป็นท้ังมวลส�ำหรับหน่วยทหาร
รวมทั้งสิ่งของท่ีมีไว้เพื่อด�ำรงอยู่ และการปฏิบัติการของหน่วยทหาร เช่น อาหาร
เครอื่ งแต่งกาย เชอื้ เพลงิ สัตว์ ยานพาหนะ อาวุธ กระสนุ วัตถุระเบิด เคร่อื งจักรกล
ตลอดจนเคร่ืองมอื เคร่อื งใช้ต่าง ๆ เป็นต้น
ส่ิงอุปกรณ์สายแพทย์ (สป.สาย พ.)๒ หมายถึง ส่ิงอุปกรณ์ประเภท
ยา เวชภัณฑ์ และเคร่ืองมือ เคร่ืองใช้ ที่ใช้ในการบริการทางการแพทย์ การศึกษา
และการวิจัยทางการแพทย์
นอกจากน้ี สิ่งอุปกรณ์สายแพทย์ยังหมายความรวมถึง ชิ้นส่วนซ่อม ยาง
และแบตเตอรี่ เคร่ืองมือเคร่ืองใช้ในการผลิต สร้าง ทดสอบ ฝึกอบรม ซ่อมบ�ำรุง
คมู่ อื การซ่อมบำ� รงุ คมู่ ือการใช้งาน และเครือ่ งช่วยฝกึ สำ� หรบั สิง่ อุปกรณท์ ก่ี ำ� หนดให้
กรมแพทยท์ หารบกรบั ผิดชอบตามหนา้ ที่ อีกดว้ ย
การส่งก�ำลัง๑ หมายถึง การปฏิบัติหรือการด�ำเนินการในเร่ืองของความ
ต้องการ การจัดหา การเก็บรักษาและการแจกจ่าย การจ�ำหน่ายสิ่งอุปกรณ์ ทั้งนี้
หมายความรวมไปจนถึงการควบคุมการปฏิบัติหรือการด�ำเนินการต่าง ๆ ตามที่ได้
กลา่ วไปแลว้

๑ ระเบยี บ ทบ. ว่าด้วยการสง่ ก�ำลงั สง่ิ อปุ กรณป์ ระเภท ๒ และ ๔ พ.ศ. ๒๕๓๔, หน้า ๑ - ๒
๒ ระเบียบ ทบ. วา่ ดว้ ยความรับผิดชอบในสงิ่ อุปกรณ์ พ.ศ. ๒๕๕๕, หน้า ๒

2 ค่มู ือการสง่ ก�ำ ลงั และซอ่ มบ�ำ รงุ สิ่งอุปกรณส์ ายแพทย์ (ยามปกต)ิ พ.ศ. ๒๕๖๑
การซอ่ มบำ� รงุ ๓ หมายถงึ การดำ� เนนิ การใด ๆ ทมี่ งุ่ หมายจะรกั ษายทุ โธปกรณ์
(หรอื สง่ิ อปุ กรณ)์ ตา่ ง ๆ ใหอ้ ยใู่ นสภาพทใ่ี ชก้ ารได้ หรอื มงุ่ หมายทจี่ ะทำ� ใหย้ ทุ โธปกรณ์
ที่ช�ำรุดกลับคืนมาอยู่ในสภาพที่ใช้การได้ และให้หมายความรวมถึงการตรวจสภาพ
การทดสอบ การบริการ การซ่อมแก้ การซ่อมใหญ่ การซ่อมสร้าง การดัดแปลง
และการซ่อมคนื สภาพ
หน่วย หมายถึง หน่วยงานของกองทัพบก ที่มีการจัด และมีภารกิจตามที่
กองทัพบกไดก้ �ำหนด
หน่วยสนับสนุนทางการส่งก�ำลัง หมายถึง หน่วยงานของกองทัพบก ที่มี
ภารกจิ สนบั สนนุ หรือให้บรกิ ารในการส่งก�ำลังและซ่อมบ�ำรุงสิง่ อุปกรณ์ ให้กับหนว่ ย
ในสายการสง่ ก�ำลัง
หนว่ ยรบั การสนบั สนนุ หมายถงึ หนว่ ยงานของกองทพั บก ทรี่ บั การสนบั สนนุ
ทางการส่งกำ� ลังจากหนว่ ยสนบั สนนุ ทางการสง่ กำ� ลัง
คลัง หมายถึง หน่วยงานของกองทัพบก ท่ีปฏิบัติภารกิจหรือด�ำเนินการ
ในเรือ่ ง การจดั ทำ� ความต้องการ การเกบ็ รักษาและแยกประเภทส่งิ อปุ กรณใ์ หเ้ ป็นไป
ตามมาตรฐานการปฏบิ ตั งิ าน การรบั - จา่ ยสงิ่ อปุ กรณ์ การซอ่ มบำ� รงุ และการจำ� หนา่ ย
สงิ่ อปุ กรณ์
หน่วยสนับสนุนโดยตรง หมายถึง หน่วยงานของกองทัพบก ท่ีมีภารกิจ
สนับสนุนหรอื ให้บริการในการส่งกำ� ลังและซ่อมบ�ำรุงส่ิงอุปกรณ์ โดยตรงต่อหน่วยใช้
หน่วยสนับสนุนทั่วไป หมายถึง หน่วยงานของกองทัพบก ที่มีภารกิจ
สนับสนุนหรือให้บริการในการส่งก�ำลังและซ่อมบ�ำรุงสิ่งอุปกรณ์ ต่อหน่วยสนับสนุน
โดยตรง
หน่วยใช้ หมายถึง หน่วยงานของกองทัพบก ที่ได้รับสิ่งอุปกรณ์ตามอัตรา
การจัดและยุทโธปกรณ์ อัตราสิ่งอุปกรณ์ หรืออนุมัติอื่นใดซึ่งได้รับประโยชน์จาก
การใช้สง่ิ อุปกรณ์นน้ั ๆ

๓ ระเบยี บ ทบ. ว่าดว้ ยการซอ่ มบาํ รุงยทุ โธปกรณ์ พ.ศ. ๒๕๒๔

คมู่ อื การสง่ ก�ำ ลังและซ่อมบ�ำ รงุ สิง่ อุปกรณ์สายแพทย์ (ยามปกติ) พ.ศ. ๒๕๖๑ 3
หนว่ ยเบกิ หมายถงึ หนว่ ยใชต้ ง้ั แตร่ ะดบั กองพนั หรอื เทยี บเทา่ หรอื กองรอ้ ย
อสิ ระขนึ้ ไป หรอื หนว่ ยอสิ ระทก่ี องทพั บกอนมุ ตั ิ หรอื หนว่ ยสนบั สนนุ ทางการสง่ กำ� ลงั
ทุกระดบั ท่เี บกิ ส่ิงอปุ กรณไ์ ปยงั หนว่ ยจา่ ย
หน่วยจ่าย หมายถึง หน่วยสนับสนุนทางการส่งก�ำลัง ซ่ึงท�ำหน้าท่ีจ่าย
ส่งิ อปุ กรณใ์ ห้แกห่ นว่ ยเบิก หน่วยบัญชีคุม หมายถึง หน่วยซ่ึงด�ำเนินการควบคุม
ทางบัญชตี ่อส่งิ อุปกรณ์
สายการบังคับบัญชา (Chain of command) หมายถึง ความสัมพันธ์
ตามล�ำดับชั้นระหว่างผู้บังคับบัญชากับผู้ใต้บังคับบัญชาในแต่ละองค์การ เพื่อแสดง
ใหท้ ราบวา่ สมั พนั ธภาพและการตดิ ตอ่ สอ่ื ขอ้ ความ (Communication) จากผบู้ งั คบั
บัญชา หรือหัวหน้างานในแต่ละองค์การ แต่ละหน่วยงานมีลักษณะและทางเดิน
เป็นอย่างไร มีการควบคุมและการรับผิดชอบอย่างไร เพราะสายการบังคับบัญชา
จะเป็นเคร่ืองช่วยช้ีให้ทราบถึงต�ำแหน่งหน้าที่ความรับผิดชอบลดหล่ันกันมาเป็น
อยา่ งไร ขอ้ ควรสงั เกต ทสี่ ำ� คญั ประการหนง่ึ กค็ อื การจดั สายการบงั คบั บญั ชาของงาน
จะท�ำให้สามารถทราบหรือพยากรณ์บทบาทการท�ำงานของหน่วยงาน และความ
มีประสิทธิภาพในการท�ำงานขององค์การได้อย่างดี สายการบังคับบัญชาบางทีเรียก
วา่ Line of authority หรือ Hierarchy
สายการส่งก�ำลัง หมายถึง ความสัมพันธ์ในทางการส่งก�ำลังระหว่างหน่วย
สนับสนุนทางการส่งก�ำลัง ที่ประกอบด้วย คลังสายงาน หรือคลังของกรมฝ่ายยุทธ
บรกิ าร หนว่ ยสนับสนนุ โดยตรง หนว่ ยสนบั สนุนท่วั ไป และหน่วยใช้
คุณลักษณะเฉพาะสิ่งอุปกรณ์ (คฉ.) หมายถึง ข้อก�ำหนด คุณสมบัติ
เฉพาะของสงิ่ อปุ กรณ์ โดยไดร้ บั อนมุ ตั จิ ากกองทพั บกแลว้ เพอ่ื ใชเ้ ปน็ หลกั ในการจดั หา
มีรายละเอียดประกอบด้วย ล�ำดับและประเภทของคุณลักษณะเฉพาะท่ีได้จัดท�ำ
หมายเลขคุณลักษณะเฉพาะ ช่อื สิ่งอปุ กรณ์ วตั ถปุ ระสงคใ์ นการใชง้ าน คุณลักษณะ
ในเทคนคิ และการออกแบบ ข้อก�ำหนดอนื่ ๆ และวิธกี ารตรวจสอบ
การรองจา่ ย หมายถงึ การทหี่ นว่ ยสนบั สนนุ ทางการสง่ กำ� ลงั จา่ ยสง่ิ อปุ กรณ์
ในคลังของตน ให้กับหน่วยรับการสนับสนุนไปก่อน เม่ือด�ำเนินการเรียบร้อยแล้ว
จงึ ด�ำเนนิ การสรปุ ขอ้ มลู การจ่าย ท้งั รายการ จ�ำนวน และวงเงนิ เพ่ือรอเบิกทดแทน

4 คมู่ ือการสง่ ก�ำ ลงั และซ่อมบ�ำ รุงสิ่งอปุ กรณส์ ายแพทย์ (ยามปกติ) พ.ศ. ๒๕๖๑
ในโอกาสต่อไป (ส�ำหรับสายแพทย์มักใช้การรองจ่ายเฉพาะกับสิ่งอุปกรณ์ส้ินเปลือง
เชน่ ยา เวชภัณฑ์ และยาเวชกรรมป้องกนั เทา่ น้ัน)
การเบกิ ทดแทนการรองจา่ ย หมายถงึ การทหี่ นว่ ยสนบั สนนุ ทางการสง่ กำ� ลงั
ซงึ่ ไดจ้ า่ ยสง่ิ อปุ กรณใ์ นคลงั ของตน ใหก้ บั หนว่ ยรบั การสนบั สนนุ ไปกอ่ น เบกิ สง่ิ อปุ กรณ์
กับหน่วยสนับสนุนทางการส่งก�ำลัง ท่ีเหนือกว่าตามสายการส่งก�ำลัง ตามรายการ
จ�ำนวน และวงเงนิ ท่ไี ดใ้ ห้การสนบั สนนุ ไปแล้ว หรือตามวงเงินทไ่ี ดใ้ ห้การสนับสนุน
ไปแล้ว (ส�ำหรบั สายแพทย์มกั ใช้การเบิกทดแทนการรองจา่ ย เฉพาะยาและเวชภณั ฑ์
เท่าน้นั )

แนวความคิดในการสง่ กำ� ลังบำ� รุงของกองทพั บก

ภารกจิ ในการสง่ กำ� ลงั บำ� รงุ ของกองทพั บก* ตามพระราชบญั ญตั จิ ดั ระเบยี บ
ราชการกระทรวงกลาโหม พ.ศ. ๒๕๕๑ มาตรา ๑๙ ก�ำหนดให้กองทัพบกมีหน้าท่ี
เตรยี มกำ� ลงั กองทพั บก การปอ้ งกนั ราชอาณาจกั ร และดำ� เนนิ การเกย่ี วกบั การใชก้ ำ� ลงั
กองทพั บก ตามอำ� นาจหนา้ ทขี่ องกระทรวงกลาโหม มผี บู้ ญั ชาการทหารบกเปน็ ผบู้ งั คบั
บัญชารับผิดชอบ ดังน้ัน เพ่ือให้สอดคล้องกับหน้าที่ที่ได้รับ จึงก�ำหนดภารกิจ
ในการส่งก�ำลังบ�ำรงุ ของกองทพั บก ดังนี้
๑. สนบั สนนุ ทางการสง่ กำ� ลงั บำ� รงุ แกห่ นว่ ยตา่ ง ๆ ในกองทพั บก ใหส้ ามารถ
ทรงชีพอยู่ได้และสามารถปฏิบัติภารกิจได้ส�ำเร็จตามความมุ่งหมายและเป็นผลดี
ตอ่ กองทพั บก
๒. สนับสนุนทางการส่งก�ำลังบ�ำรุงแก่เหล่าทัพอ่ืน ๆ หน่วยราชการและ
องคก์ ารอ่ืนใดเม่อื ไดร้ บั การรอ้ งขอ รวมทง้ั กำ� ลังชาตพิ นั ธมติ รท่ไี ด้ตกลงกนั ไว้แล้ว
นโยบายในการสง่ กำ� ลงั บำ� รงุ ของกองทพั บก* กองทพั บกดำ� เนนิ การสง่ กำ� ลงั
บ�ำรุงให้กับหน่วยต่าง ๆ ตามภารกิจท่ีก�ำหนด ได้อย่างมีประสิทธิภาพ ต่อเนื่อง
และออ่ นตัว โดยดำ� เนนิ การตามหลักส่งกำ� ลงั บ�ำรงุ ดงั นี้

* ร่างหลักนิยมการสง่ กำ� ลังบ�ำรงุ ของกองทัพบกในยามปกติ พ.ศ. ๒๕๕๔

คมู่ อื การสง่ ก�ำ ลงั และซอ่ มบำ�รุงสิ่งอปุ กรณ์สายแพทย์ (ยามปกติ) พ.ศ. ๒๕๖๑ 5
๑. การรวมการสนับสนุน หมายความถึง การรวมขีดความสามารถใน
สนับสนุนทางการ ส่งก�ำลังบ�ำรุงของหน่วยสนับสนุนทั้งปวง ไปสนับสนุนหน่วยทาง
ยุทธวธิ ใี หส้ ามารถปฏิบัตภิ ารกจิ ตามทไ่ี ด้รบั มอบ
๒. การสนับสนุนจากข้างหลังไปข้างหน้า หมายความถึง หน่วยสนับสนุน
ทางการส่งก�ำลังที่อยู่ในเขตหลังหรือใกล้กับฐานการส่งก�ำลังบ�ำรุงจะต้องให้การ
สนับสนุนแก่หน่วยที่อยู่ใกล้พื้นท่ีการรบตามล�ำดับ รวมทั้งหมายถึงการสนับสนุน
จะกระท�ำจากหนว่ ยเหนอื ไปยังหน่วยรองด้วย เพ่อื เปน็ การปลดเปล้ืองภาระงานดา้ น
การสง่ ก�ำลงั บ�ำรุงของหน่วยรองให้มากทีส่ ดุ
๓. ความเช่ือถือได้ หมายความถึง หน่วยสนับสนุนทางการส่งก�ำลังบ�ำรุง
จะตอ้ งมี ขีดความสามารถ ซง่ึ ทำ� ให้หน่วยรับการสนับสนุนมคี วามมนั่ ใจได้ว่าจะได้รับ
การสนับสนุนได้ตามเวลาและสถานท่ีที่ได้วางแผนไว้ ในการนี้จ�ำเป็นต้องมีแหล่ง
สนับสนุนส�ำรองและแผนส�ำรองไว้ ผู้บังคับบัญชาทุกระดับช้ันจะต้องป้องกันแหล่ง
สนบั สนนุ ของตนจากการเสยี หายจากสาเหตตุ า่ ง ๆ ตลอดจนการใช้ อยา่ งไมป่ ระหยดั
๔. ความงา่ ย หมายความถงึ ความยุง่ ยากสลบั ซับซอ้ นเก่ยี วกับระบบการส่ง
ก�ำลังบ�ำรุง จะต้องมีน้อยท่ีสุด ระบบการส่งก�ำลังบ�ำรุงที่ดีควรหลีกเล่ียงแบบพิมพ์
ทต่ี อ้ งกรอกขอ้ ความตา่ ง ๆ โดยทม่ี ไิ ดน้ ำ� ขา่ วสารทกี่ รอกนนั้ มาใชป้ ระโยชน์ ตอ้ งไมผ่ า่ น
สายงานและเจ้าหน้าที่มาก ตลอดจนต้องไม่มีการขออนุมัติกันหลายล�ำดับขั้น
ความง่ายน้ียังหมายความรวมถึงการใช้ส่ิงอุปกรณ์ท่ีใช้ร่วมกันได้หลาย ๆ รายการ
สามารถใช้งานถอดประกอบ และซอ่ มบำ� รงุ ได้โดยง่ายอกี ดว้ ย
๕. การทนั เวลา หมายความถงึ การสง่ กำ� ลงั บำ� รงุ จะตอ้ งมแี ละใชไ้ ดใ้ นปรมิ าณ
ที่ต้องการ ณ เวลาและสถานท่ีที่ก�ำหนด เฉพาะเรื่องเวลานั้นต้องให้มีความพอดี
โดยไม่ล่าชา้ แตไ่ มค่ วรก่อนเวลามากนัก
๖. การได้ส่วนสัมพันธ์ หมายความถึง การจัดหน่วยส่งก�ำลังบ�ำรุงต้องให้
เหมาะสมกบั ความตอ้ งการในการสนบั สนนุ ไมน่ อ้ ยเกนิ ไป จนทำ� ใหส้ ว่ นดำ� เนนิ กลยทุ ธ์
ตอ้ งเสยี ภารกจิ ทางยทุ ธการเพราะขาดการสนบั สนนุ ทเี่ พยี งพอ การจดั งานของหนว่ ย
สง่ กำ� ลงั บำ� รงุ เองตอ้ งไดส้ ว่ นสมั พนั ธก์ นั ดว้ ย เชน่ ตอ้ งมเี จา้ หนา้ ทซ่ี อ่ มบำ� รงุ ใหส้ มั พนั ธ์
กบั เจา้ หนา้ ทสี่ ง่ กำ� ลงั หรอื ตอ้ งมหี นว่ ยสง่ กลบั ทางการแพทยใ์ หส้ มั พนั ธก์ บั หนว่ ยรกั ษา
พยาบาล เปน็ ตน้

6 คูม่ อื การสง่ ก�ำ ลงั และซ่อมบำ�รุงสงิ่ อุปกรณ์สายแพทย์ (ยามปกต)ิ พ.ศ. ๒๕๖๑
๗. อ�ำนาจหน้าท่ี หมายความถึง ความรับผิดชอบทางการส่งก�ำลังบ�ำรุง
แมจ้ ะเปน็ ความรบั ผดิ ชอบของผบู้ งั คบั บญั ชาแตเ่ พยี งผเู้ ดยี วกต็ าม แตค่ วรมอบอำ� นาจ
หนา้ ทใี่ หก้ บั ผบู้ งั คบั หนว่ ยสนบั สนนุ ทางการสง่ กำ� ลงั บำ� รงุ ใหเ้ พยี งพอทจี่ ะปฏบิ ตั หิ นา้ ที่
ใหเ้ ป็นผลสำ� เรจ็ และมีความออ่ นตวั พอสมควร โดยไมถ่ ูกแทรกแซงจากบคุ คลอนื่ ๆ
ด้วย
๘. ความปลอดภัย หมายความถึง การสนับสนุนทางการส่งก�ำลังบ�ำรุง
ตอ้ งไมถ่ กู ขดั ขวางอยา่ งรนุ แรงดว้ ยการกระทำ� ของขา้ ศกึ และดว้ ยขอ้ หา้ มจากมาตรการ
รักษาความปลอดภัยของ ฝ่ายเดียวกัน
๙. การประหยัด หมายความถึง การใช้ก�ำลังพล สิ่งอุปกรณ์ การบริการ
ส่ิงอ�ำนวยความสะดวกในการส่งก�ำลังบ�ำรุงเท่าท่ีจ�ำเป็นให้คุ้มค่ามากท่ีสุด โดยค�ำนึง
ถงึ ฐานะทางเศรษฐกจิ ของประเทศเปน็ สำ� คญั จะตอ้ งเพง่ เลง็ ในเรอื่ งการปรนนบิ ตั บิ ำ� รงุ
และซอ่ มบำ� รุงสงิ่ อุปกรณ์ต่าง ๆ ใหส้ ามารถใช้ ส่งิ อุปกรณ์นัน้ ๆ ให้คงสภาพได้นาน
ทส่ี ดุ
การด�ำเนินการส่งก�ำลังบ�ำรุง โดยการใช้ทรัพยากรท่ีมีของกองทัพบก ทั้ง
สง่ิ อปุ กรณ์ กำ� ลงั พลเท่าที่มอี ย่แู ละทกี่ องทัพบกสามารถจดั หามาไดเ้ ป็นหลัก ส�ำหรบั
งบประมาณใหบ้ ริหารอยู่ ในวงเงินท่ไี ด้รบั จัดสรรจากกองทัพบก
แนวความคดิ ในการส่งกำ� ลังบ�ำรุงของกองทัพบก* เพอื่ ใหห้ น่วยตา่ ง ๆ ใน
กองทัพบกสามารถด�ำเนินการส่งก�ำลังบ�ำรุงให้เป็นไปด้วยความเรียบร้อย และบรรลุ
ภารกจิ จงึ กำ� หนดแนวความคดิ ในการสง่ กำ� ลังบำ� รุง ดังน้ี
๑. ใช้ระบบการส่งก�ำลังบ�ำรุงระบบเดียวกัน ทั้งในยามปกติและในยาม
สงครามให้มากท่ีสุดเท่าทจ่ี ะท�ำได้
๒. ต้องเป็นไปตามมาตรฐานเดียวกันแต่อาจจะมีข้อแตกต่างกันบ้าง ท้ังน้ี
เนื่องจากความแตกต่างของที่ตั้ง สภาพภูมิประเทศ ลมฟ้าอากาศ และเหตุการณ์ท่ี
เผชญิ หน้าหนว่ ยนัน้ ๆ

* คำ� สั่ง ทบ.ที่ ๔๘๗/๒๕๔๓ ลง ๓ ต.ค. ๔๓

คมู่ ือการสง่ กำ�ลงั และซอ่ มบ�ำ รงุ สิง่ อปุ กรณส์ ายแพทย์ (ยามปกติ) พ.ศ. ๒๕๖๑ 7
๓. มอบความรับผิดชอบในการส่งก�ำลังบ�ำรุงให้แก่กองทัพภาค เป็นหน่วย
ด�ำเนินการสนับสนุนหน่วยใช้ท่ีอยู่ในเขตพ้ืนท่ีให้มากท่ีสุด โดยการกระจาย
สิ่งอุปกรณ์ การบริการ และสิ่งอ�ำนวยความสะดวกต่าง ๆ ออกไปยังสถานที่ตั้ง
การสง่ ก�ำลังบำ� รงุ ในส่วนภมู ิภาค
๔. จัดและเตรียมให้มีส่ิงอุปกรณ์อยู่ในสภาพพร้อมใช้งานตลอดเวลา ด้วย
การจัดหาตามปกติ และจดั หาจากกจิ การอตุ สาหกรรมปอ้ งกันประเทศของกระทรวง
กลาโหม ตลอดจนการให้ความส�ำคัญกบั อตุ สาหกรรมภายในประเทศ
๕. จัดเตรียมให้มีการสะสมสิ่งอุปกรณ์ส�ำรองสงครามที่จ�ำเป็นไว้ รวมท้ัง
เตรยี มการระดมสรรพก�ำลงั ด้านการสง่ ก�ำลงั บ�ำรงุ ไว้ให้พร้อม
๖. จดั และเตรียมให้มกี ารบรกิ าร สง่ิ กอ่ สร้าง การทดี่ นิ และสาธารณูปโภค
รวมทั้ง สิ่งอ�ำนวยความสะดวกทั้งปวงให้สามารถสนองกับความต้องการแก่หน่วย
ตา่ ง ๆ ได้อย่างครบถ้วน
๗. จัดให้มีหน่วยส่งก�ำลังบ�ำรุงอย่างเพียงพอ และให้ได้ส่วนสัมพันธ์กับ
หน่วยก�ำลังรบ โดยการปรับปรุงเพิ่มขีดความสามารถของหน่วยส่งก�ำลังบ�ำรุงที่มี
อยู่แลว้ และจัดตัง้ หนว่ ยส่งก�ำลงั บ�ำรงุ ขึ้นใหมต่ ามความจ�ำเปน็
๘. พฒั นาระบบการส่งกำ� ลังบ�ำรงุ ให้เหมาะสมและทันสมยั อยู่เสมอ

แผนพฒั นากองทพั บก ปี ๒๕๖๐ - ๒๕๖๔*

ตามทผี่ บู้ ญั ชาการทหารบก ไดก้ รณุ าอนมุ ตั แิ ผนพฒั นากองทพั บก ปี ๒๕๖๐-
๒๕๖๔ เพ่อื ให้สอดคลอ้ งกบั การจดั ทำ� รา่ งยุทธศาสตรก์ ารปอ้ งกันประเทศ กระทรวง
กลาโหม พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๗๙ และร่างยทุ ธศาสตรก์ องทพั บก พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๗๙
แบบคูข่ นาน และเพ่ือใหห้ น่วยขนึ้ ตรงของกองทัพบก, หน่วยและเหลา่ สายวทิ ยาการ
และหน่วยท่ีเกี่ยวข้อง น�ำไปใช้เป็นกรอบในการด�ำเนินการตามความรับผิดชอบ
สรุปไดด้ ังน้ี

* แผนพัฒนากองทัพบก ปี ๒๕๖๐ - ๒๕๖๔

8 ค่มู อื การส่งกำ�ลงั และซอ่ มบำ�รุงส่งิ อุปกรณส์ ายแพทย์ (ยามปกต)ิ พ.ศ. ๒๕๖๑
ดา้ นโครงสร้างและการจัดหน่วย : กองทัพบกมีการจดั หน่วยทกี่ ะทดั รดั และ
เหมาะสมในการป้องกันประเทศ และเพ่ือรองรับการปฏิบัติภารกิจท่ีไม่ใช่สงคราม
ท่ีเป็นภัยคุกคามในรูปแบบอื่น ๆ โดยในห้วง ๕ ปีแรก หน่วยในส่วนส่งกำ� ลังบ�ำรุง
ให้ปรับปรุงอัตราการจัดหน่วยในส่วนส่งก�ำลังบ�ำรุง (กรมฝ่ายยุทธบริการ) และ
หน่วยปฏิบัติงานด้านการส่งก�ำลังบ�ำรุงในกองทัพบก อาทิ กองบัญชาการช่วยรบ
(บชร.), กรมสนบั สนนุ กองพลทหารราบ และกองพลทหารม้า (กรม สน.พล.ร./ม.)
และหน่วยสนับสนุนการช่วยรบในส่วนฐานกองพล รวมท้ังมณฑลทหารบก (มทบ.)
ให้มีความเหมาะสมสอดคล้องกับปริมาณงานและสภาพแวดล้อมท่ีเปล่ียนแปลงไป
โดยด�ำเนินการควบคู่กับการพัฒนาระบบงาน การให้บริการทางการส่งก�ำลังบ�ำรุง
ของกองทัพบก และการน�ำเทคโนโลยีสารสนเทศเพื่อการบริหาร เข้ามาสนับสนุน
งานการสง่ กำ� ลังบ�ำรงุ ของกองทพั บก (Army Logistic Management Information
System) เพ่ือให้การบริหารงาน, การควบคุมทางบัญชี, การเบิกจ่ายส่ิงอุปกรณ์
ประเภทตา่ ง ๆ และการใหบ้ รกิ ารทางการส่งกำ� ลงั ด้านอน่ื ๆ เป็นไปดว้ ยความถกู ตอ้ ง
โดยมีแผนการปรับปรุงโครงสร้างหน่วย ในส่วนโรงพยาบาลกองทัพบกบางแห่ง
ท่ีมีจ�ำนวนแพทย์เฉพาะทาง รวมท้ังบุคลากรและสิ่งอุปกรณ์ทางการแพทย์ท่ีจ�ำกัด
ตามโครงสร้างการจัดหน่วยท่ีกองทัพบกอนุมัติ ซึ่งส่งผลต่อระดับขีดความสามารถ
ด้านการรักษาพยาบาลของโรงพยาบาลแตกต่างกันไป ดังน้ันให้ยังคงแนวความคิด
ในการบริการแพทย์แบบเป็นพื้นท่ี (Area Medical Service) ที่ด�ำเนินการได้
ในห้วงท่ีผ่านมา เพื่อกระจายแพทย์เฉพาะทาง และยกระดับมาตรฐานในการให้
ความช่วยเหลือโรงพยาบาลกองทัพบกขนาดเล็ก ของโรงพยาบาลกองทัพบก
ขนาดใหญก่ วา่ จากพืน้ ที่ใกล้เคยี ง
แนวทางการพัฒนา และปรับปรุงระบบงานของกองทัพบก ประกอบ
แผนพัฒนากองทัพบก พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๖๔ ระบบงานส่งก�ำลังบ�ำรุง โดย
กรมสง่ กำ� ลังบำ� รงุ ทหารบก (กบ.ทบ.) เปน็ ผรู้ ับผิดชอบ มีเป้าหมายในการด�ำเนนิ การ
ดงั นี้
๑. เพอ่ื ใหก้ องทพั บกมรี ะบบสง่ กำ� ลงั บำ� รงุ ทม่ี ปี ระสทิ ธภิ าพ เกดิ ความรวดเรว็
และมีความเหมาะสมกับสภาพแวดล้อมและโครงสร้างด้านการส่งก�ำลังบ�ำรุงท่ี
เปลีย่ นแปลงไปในอนาคต

คูม่ อื การส่งก�ำ ลังและซ่อมบำ�รงุ สงิ่ อุปกรณ์สายแพทย์ (ยามปกต)ิ พ.ศ. ๒๕๖๑ 9
๒. หน่วยได้รับการสนองตอบความต้องการด้านการส่งก�ำลังบ�ำรุงอย่าง
ถูกตอ้ ง ทันเวลา และตรงตามความต้องการ
๓. เพ่ือให้กองทัพบก มีระบบบริหารงานด้านการส่งก�ำลังบ�ำรุงท่ีทันสมัย
โดยการนำ� ระบบเทคโนโลยสี ารสนเทศ เข้ามาชว่ ยในการจดั ทำ� ฐานขอ้ มลู ด้านการสง่
กำ� ลงั บำ� รงุ เพ่อื เป็นพ้ืนฐานในการพฒั นา ปรับปรุง ประกอบการตดั สินใจ ดา้ นการส่ง
ก�ำลังบ�ำรุงของผู้บังคับบัญชา เช่น ระบบการบริหารงานคลัง การจัดท�ำฐานข้อมูล
ด้านการสง่ ก�ำลังบ�ำรุง เป็นตน้
๔. พัฒนาก�ำลังพลของกองทัพบกท่ีปฏิบัติงานด้านการส่งก�ำลังบ�ำรุงให้มี
ความรู้ ความเชยี่ วชาญ ในหนา้ ทเ่ี ฉพาะของตน เพอื่ ใหก้ ารปฏบิ ตั งิ านดา้ นการสง่ กำ� ลงั
บำ� รุงของกองทัพบกเป็นไป ดว้ ยความราบรืน่
๕. พัฒนาและประสานความร่วมมือด้านการส่งก�ำลังบ�ำรุงของกองทัพบก
กบั ประเทศในภูมิภาคอาเซยี นใหส้ อดคล้องและเปน็ ไปในทิศทางเดยี วกัน

ยุทธศาสตรก์ รมแพทย์ทหารบก* ปี ๒๕๖๐ - ๒๕๖๔

กรมแพทยท์ หารบก ไดก้ ำ� หนดประเดน็ ยทุ ธศาสตร์ (Strategic Issue) จำ� นวน
๔ ประเด็น ได้แก่
๑. เป็นองคก์ รสมรรถนะสูง
๒. เป็นเลิศดา้ นการบริการแพทยใ์ นที่ต้งั
๓. เป็นเลิศดา้ นการบรกิ ารแพทยใ์ นสนาม และ
๔. มบี ทบาทนำ� ด้านการแพทย์ทหารในภูมิภาค
ซ่ึงมีที่มาจากผลการวิเคราะห์เชิงกลยุทธ์ (SWOT analysis) ประเด็น
ยุทธศาสตร์จะเป็น กลยุทธ์หลักในการขับเคล่ือนกรมแพทย์ทหารบก และหน่วย
สายแพทยข์ องกองทัพบก ให้บรรลุวิสัยทศั น์ ตามระยะเวลาท่กี ำ� หนด (วสิ ยั ทศั นข์ อง
กรมแพทย์ทหารบก : เป็นองค์กรด้านการแพทย์ทหาร ท่ีเป็นที่เชื่อม่ันของกองทัพ
ประชาชน และภมู ิภาค)

* ข้อมูลจากเว็บไซต์ http://www.amedstrat.com/

10 คมู่ อื การส่งกำ�ลังและซ่อมบ�ำ รุงส่ิงอุปกรณ์สายแพทย์ (ยามปกต)ิ พ.ศ. ๒๕๖๑
ประเด็นยทุ ธศาสตร์ เป็นเลศิ ด้านบริการแพทย์ในทีต่ ัง้ และ เปน็ เลศิ ด้าน
บรกิ ารแพทยใ์ นสนาม ถอื เปน็ สว่ นขยาย หรอื ใหค้ วามสำ� คญั กบั ผลลพั ธก์ ารดำ� เนนิ การ
ซึ่งเป็นมิติที่น�้ำหนักสูงสุด ตามเกณฑ์คุณภาพการบริหารจัดการภาครัฐ เน่ืองจาก
ท้ังบริการแพทย์ในท่ีตั้ง และบริการแพทย์ในสนาม ถือเป็นภารกิจ (mission) หรือ
เปน็ กระบวนการหลกั (core process) ของกรมแพทยท์ หารบก และหนว่ ยสายแพทย์
ของกองทัพบก และมีผู้รับบริการครอบคลุม ท้ังก�ำลังพลและครอบครัวของกองทัพ
ตลอดจนประชาชนทง้ั ในประเทศและตา่ งประเทศ โดยการใชค้ ำ� วา่ เปน็ เลศิ (excellence)
เพอ่ื เนน้ ยำ�้ ถงึ การมงุ่ พฒั นาบรกิ ารแพทยใ์ นทต่ี ง้ั และบรกิ ารแพทยใ์ นสนาม ใหส้ งู กวา่
มาตรฐานทัว่ ไป หรอื ความคาดหวงั ของผ้รู บั บริการ
ประเด็นยุทธศาสตร์ มีบทบาทน�ำด้านการแพทย์ทหารในภูมิภาค เป็นผล
จาก SWOT analysis เฉพาะดา้ นความรว่ มมอื ระหว่างประเทศดา้ นการแพทย์ทหาร
ซึ่งแม้ภารกิจที่เก่ียวข้องจะเป็นส่วนหน่ึงของการบริการแพทย์ในสนาม และ
มีการก�ำหนดเป็นประเด็นยุทธศาสตร์ เป็นเลิศด้านบริการแพทย์ในสนาม ตาม
ผล SWOT analysis ในภาพรวม แต่การก�ำหนดประเด็นยุทธศาสตร์นี้ เพ่ือให้เกิด
ความชัดเจนของภารกิจด้านการแพทย์ทหารในระดับภูมิภาคหรือนานาชาติ ที่เป็น
เครอ่ื งมอื ของกองทพั ในการสรา้ งความรว่ มมอื ระหวา่ งประเทศ และถอื เปน็ กลไกหลกั
ด้านความม่ันคงของประเทศในปัจจุบัน ดังท่ีปรากฏท้ังในยุทธศาสตร์ชาติ และ
ยุทธศาสตร์กองทัพบก ดังน้ัน จึงมีผลลัพธ์ (outcome) ที่แตกต่างออกไปจาก
outcome ของบรกิ ารแพทย์ในสนามในภารกิจปกติ โดยการมบี ทบาทน�ำ (leading
role) ซึง่ หมายถงึ การแสดงศกั ยภาพดา้ นการแพทย์ทหารของไทยในมติ ติ า่ ง ๆ อาทิ
การให้ความช่วยเหลือ สนับสนุนแก่ประเทศอื่น ๆ การเป็นผู้น�ำในการขับเคลื่อน
ประสานงานและบูรณาการ เพื่อให้ความร่วมมือด้านการแพทย์ทหารในภูมิภาคมี
ความก้าวหน้าอย่างเป็นรูปธรรม ซ่ึงบทบาทดังกล่าวจะส่งผลต่อภาพลักษณ์ของ
หน่วยแพทย์ทหารไทย ตลอดจนความเชือ่ มั่นของประเทศตา่ ง ๆ ในภมู ภิ าค

คู่มือการส่งก�ำ ลงั และซ่อมบำ�รุงสงิ่ อุปกรณ์สายแพทย์ (ยามปกต)ิ พ.ศ. ๒๕๖๑ 11

12 ค่มู ือการสง่ ก�ำ ลังและซอ่ มบ�ำ รุงสงิ่ อปุ กรณ์สายแพทย์ (ยามปกต)ิ พ.ศ. ๒๕๖๑

การจดั หนว่ ยของกองทพั บก ทเี่ กยี่ วขอ้ งกบั การสง่ กำ� ลงั สง่ิ อปุ กรณ์
สายแพทย์

การท�ำความเข้าใจเกี่ยวกับระบบการส่งก�ำลังบ�ำรุง นอกจากมีความจ�ำเป็น
ต้องทราบเกี่ยวกับระเบียบกองทัพบก และค�ำสั่งกองทัพบก ที่เก่ียวข้องกับงาน
ดา้ นการสง่ กำ� ลงั แล้ว ยังมีความจ�ำเป็นตอ้ งท�ำความรู้จกั กับหนว่ ยงานของกองทพั บก
ท่ีเกี่ยวข้องในระบบการส่งก�ำลังบ�ำรุงด้วย และเช่นเดียวกัน การศึกษาและท�ำ
ความเข้าใจเกี่ยวกับระบบการส่งก�ำลังสิ่งอุปกรณ์สายแพทย์ ต้องมีความจ�ำเป็น
ต้องรู้จักหน่วยงานท่ีเก่ียวข้องกับการส่งก�ำลังส่ิงอุปกรณ์สายแพทย์ก่อน โดยขอแบ่ง
เป็น ๔ ระดับ คอื (๑) ระดับกองทพั บก (๒) ระดบั กองทัพภาค (๓) ระดบั กองพล
และ (๔) โรงพยาบาลกองทพั บก โดยมรี ายละเอียดดังน้ี .-
๑. ระดบั กองทพั บก
ประกอบด้วยหนว่ ยงานของกองทัพบก จ�ำนวน ๒ หนว่ ย ได้แก่ กรมสง่ ก�ำลัง
บ�ำรุงทหารบก (กบ.ทบ.) และกรมแพทย์ทหารบก (พบ.)
๑.๑ กรมส่งก�ำลังบ�ำรุงทหารบก (กบ.ทบ.) เป็นกรมฝ่ายเสนาธิการของ
กองทัพบก ท�ำหน้าที่ในการอ�ำนวยการในด้านการส่งก�ำลังบ�ำรุง และการซ่อมบ�ำรุง
ตอ่ กรมแพทยท์ หารบก และกรมฝา่ ยยทุ ธบรกิ ารอน่ื ๆ ใหเ้ ปน็ ไปตามคำ� สงั่ กองทพั บก
ท่ี ๔๘๗/๒๕๔๓ และงานอ่ืนท่ีมีความเกี่ยวข้องกับงานส่งกำ� ลังบ�ำรุงของกองทัพบก
โดยมีโครงสรา้ งการจัดดงั น้ี .-

คมู่ ือการส่งก�ำ ลงั และซอ่ มบำ�รงุ สง่ิ อปุ กรณ์สายแพทย์ (ยามปกต)ิ พ.ศ. ๒๕๖๑ 13

กรมสง่ ก�ำลงั บำ� รุงทหารบก (กบ.ทบ.)

กองธรุ การ กองโครองการและงบประมาณ โรงเรียนส่งก�ำลังบำ� รุงทหารบก
(กธก.กบ.ทบ.) (กคง.กบ.ทบ.) (รร.กบ.ทบ.)
ส�ำนักบรหิ ารและพัฒนาระบบ
(สบพ.กบ.ทบ.) สำ� นักสนบั สนุน ส�ำนักส่งก�ำลงั บำ� รุง
กองสารสนเทศ (กสท.) (สสน.กบ.ทบ.) (สกบ.กบ.ทบ.)
กองนโยบายและแผน (กนผ.) กองอุตสาหกรรมป้องกนั กองส่งก�ำลงั (กสล.)
กองการจัด (กกจ.) ประเทศและสรรพกำ� ลัง (กอส.)
กองการจดั หา (กจห.)
กองวจิ ัยและพฒั นาการ (กวพ.) กองบริการ (กบร.) กองประสานการช่วยเหลือ
กองกอ่ สร้างและสาธารณปู โภค
ทางทหาร (กปชท.)
(กกส.) กองซ่อมบ�ำรุง (กซบ.)
กองอสงั หาริมทรัพย์ (กอร.)

* ข้อมลู จากเวบ็ ไซตก์ รมส่งกำ� ลังบ�ำรงุ ทหารบก http://dlogs.rta.mi.th/ เมื่อ ๑ ธ.ค. ๖๐

กองโครงการและงบประมาณ (กคง.กบ.ทบ.) มหี นา้ ทใ่ี นการวางแผน
อำ� นวยการ กำ� กบั ดแู ล และดำ� เนนิ การเกย่ี วกบั โครงการและงบประมาณ การควบคมุ
ภายใน การตรวจสอบและวเิ คราะห์ในการสง่ ก�ำลังบ�ำรงุ ของกองทพั บก
กองอสังหาริมทรัพย์ (กอร.สสน.กบ.ทบ.) มีหน้าที่ในการก�ำหนด
นโยบาย วางแผน ประสานงาน ก�ำกับดูแล และด�ำเนินการทั้งปวงในกิจการ
อสังหาริมทรพั ยข์ องกองทพั บก และดำ� เนนิ การเกีย่ วกับแผนทแ่ี ละแบบแผน
กองสารสนเทศ (กสท.สบพ.กบ.ทบ.) มีหน้าที่ในการวางแผน
อ�ำนวยการ ประสานงาน และก�ำหนดแนวทางในการน�ำเทคโนโลยีสารสนเทศมาใช้
ในงานด้านการส่งก�ำลังบ�ำรุงของ กองทัพบก รวมทั้งการเชื่อมโยงข้อมูลกับหน่วย
ทีเ่ ก่ยี วข้อง, ออกแบบ พฒั นา จัดการ และวิเคราะหฐ์ านขอ้ มลู ทางดา้ นการสง่ ก�ำลัง
บ�ำรุง เพื่อน�ำเสนอผู้บังคับบัญชาในการก�ำหนดแนวทาง นโยบาย และวางแผนงาน
ทางดา้ นการสง่ ก�ำลงั บ�ำรุง
กองนโยบายและแผน (กนผ.สบพ.กบ.ทบ.) มีหน้าที่ในการจัดท�ำ
นโยบาย วางแผน ประสานงาน และก�ำกับดแู ลเพ่อื เตรียมการด้านการสง่ กำ� ลงั บำ� รงุ

14 คมู่ ือการส่งก�ำ ลงั และซ่อมบำ�รุงส่ิงอปุ กรณ์สายแพทย์ (ยามปกติ) พ.ศ. ๒๕๖๑
ส�ำหรับการสนับสนุนหน่วยในกองทัพบก รวมทั้งแผนระดมสรรพก�ำลังในด้าน
การส่งก�ำลังบ�ำรุง เพ่ือก�ำหนดเป็นนโยบายของกองทัพบก ทั้งในยามปกติและ
ยามสงคราม, อ�ำนวยการ ประสานงาน และก�ำกับดูแลการสนับสนุนทรัพยากร
ดา้ นการสง่ ก�ำลงั บำ� รงุ ให้กบั หนว่ ยในกองทพั บก รวมท้ังเหล่าทัพอืน่ , ส่วนราชการอ่นื
ท่ีก�ำหนด และมิตรประเทศเม่ือได้รับการร้องขอ, ก�ำหนดก�ำลังและที่ต้ังสถานที่การ
สง่ กำ� ลงั บำ� รงุ ของกองทพั บก, อำ� นวยการ ประสานงาน กำ� กบั ดแู ล และดำ� เนนิ การฝกึ
ทางดา้ นสง่ กำ� ลงั บำ� รงุ ภายในกองทพั บก, ฝกึ ทางดา้ นสง่ กำ� ลงั บำ� รงุ รว่ มกบั เหลา่ ทพั อน่ื
ส่วนราชการอื่นที่ก�ำหนด รวมทั้งด�ำเนินการฝึกร่วมกับมิตรประเทศ, วิเคราะห์ผล
การปฏบิ ตั เิ พือ่ ปรับปรงุ แผนการดา้ นการส่งก�ำลังบ�ำรุง และก�ำหนดนโยบายทางด้าน
การสง่ กำ� ลงั ใหท้ นั สมยั และสอดคลอ้ งกบั สภาพของหนว่ ยรบั การสนบั สนนุ , เสนอแนะ
นโยบาย วางแผน อำ� นวยการ ประสานงาน และกำ� กบั การเกย่ี วกบั การจดั ทำ� แผนการ
ปฏิบัติ และการฝกึ ของ กรมสง่ กำ� ลังบ�ำรุง
กองการจดั (กกจ.สบพ.กบ.ทบ.) มหี นา้ ที่ในการวางแผน อ�ำนวยการ
ประสานงาน และก�ำกบั ดูแลเก่ยี วกบั การกำ� หนดอตั ราส่ิงอุปกรณ์ อตั ราอาคาร และ
อตั ราที่ดิน ของหนว่ ยต่าง ๆ ในกองทพั บก, ให้ข้อพิจารณา กำ� หนดนโยบาย ในการ
จดั ของกองทัพบก และก�ำลงั พลในสายงานส่งก�ำลงั บำ� รุงทรี่ ับผิดชอบ รวมถงึ ก�ำหนด
คุณสมบัติเฉพาะต�ำแหน่งของต�ำแหน่งในสายงานส่งก�ำลังบ�ำรุงที่ไม่ได้อยู่ในความ
รับผดิ ชอบของเหลา่ ใด
กองวจิ ัยและพฒั นาการ (กวพ.สบพ.กบ.ทบ.) มีหนา้ ทใี่ นการจัดท�ำ
นโยบายเกยี่ วกบั การวจิ ยั และคน้ ควา้ เพอ่ื พฒั นาทางเทคนคิ เกยี่ วกบั การสง่ กำ� ลงั บำ� รงุ
ของสายงานฝ่ายยุทธบริการ พิจารณาใช้ผลการวิจัยเพ่ือความเหมาะสมกับ
สถานภาพของกองทัพบก ร่วมในการพิจารณาประสานและปรับปรุงการศึกษาเพื่อ
พัฒนาดา้ นวิธีการส่งกำ� ลังบ�ำรงุ , กำ� หนดหลักนยิ ม กฎ ข้อบงั คบั ระเบียบและคำ� สงั่
เก่ยี วกับการสง่ ก�ำลังบ�ำรงุ ภายในกองทพั บก
กองส่งก�ำลัง (กสล.สกบ.กบ.ทบ.) มีหน้าที่ในการก�ำหนดนโยบาย
วางแผน ประสานงาน และก�ำกับดูแลการจัดหา การเก็บรักษา แจกจ่าย จ�ำหน่าย
ซอ่ มบำ� รุง สิง่ อปุ กรณ์ในครอบครองของกองทัพบก

คมู่ ือการสง่ กำ�ลังและซอ่ มบ�ำ รงุ ส่งิ อปุ กรณ์สายแพทย์ (ยามปกติ) พ.ศ. ๒๕๖๑ 15
กองประสานการช่วยเหลอื ทางทหาร (กปชท.สกบ.กบ.ทบ.) มีหน้าที่
ในการประสาน และก�ำกับดูแล การช่วยเหลือทางทหารระหว่างประเทศ และ
การจัดหายุทธภัณฑ์จากต่างประเทศ ในระดับรัฐต่อรัฐ กับองค์การ หรือหน่วยงาน
ระหวา่ งประเทศ
กองการก่อสร้างและสาธารณูปโภค (กกส.สสน.กบ.ทบ.) มีหน้าท่ี
ในการก�ำหนดนโยบาย วางแผน ประสาน และก�ำกับดูแลการก่อสร้าง ซ่อมแซม
สิ่งปลูกสร้างและสาธารณูปโภคให้เป็นไปตามนโยบายของกองทัพบก, ประสานงาน
ดำ� เนินการ และกำ� กับดแู ลงานด้านการบริการทางการส่งกำ� ลงั บ�ำรงุ ของกองทัพบก
กองซ่อมบ�ำรุง (กซบ.สกบ.กบ.ทบ.) มีหน้าที่ในการวางแผน
อ�ำนวยการ ประสานงาน ก�ำกับดูแลเก่ียวกับการบริหารจัดการงานซ่อมบ�ำรุง
ส่ิงอุปกรณ์ของกองทัพบก ความต้องการและงบประมาณ ในการซ่อมบ�ำรุง รวมทั้ง
บูรณาการงานซ่อมบ�ำรุงทง้ั ภายในกองทัพบก ส่วนราชการอ่นื และภาคเอกชน
กองบริการ (กบร.สสน.กบ.ทบ.) มีหน้าที่ในการก�ำหนดนโยบาย
วางแผน ประสานงาน ด�ำเนินการ ก�ำกับดูแลงานการบริการทางการแพทย์
การขนส่งและการจัดการเคลื่อนย้าย และงานบริการอื่น ๆ ให้เป็นไปตามนโยบาย
ของกองทพั บก
กองอุตสาหกรรมป้องกันประเทศและสรรพก�ำลัง (กอส.สสน.
กบ.ทบ.) มีหน้าที่ในการวางแผน อ�ำนวยการ ประสานงาน ก�ำกับดูแลงานด้าน
การอตุ สาหกรรมปอ้ งกนั ประเทศของกองทพั บก การระดมสรรพกำ� ลงั ดา้ นสงิ่ อปุ กรณ์
จากหน่วยงานอ่ืน ๆ และมิตรประเทศ ตลอดจนงานด้านพลังงานตามยุทธศาสตร์
และแผนแม่บทอุตสาหกรรมป้องกันประเทศ ตลอดจนยุทธศาสตร์และนโยบาย
ท่ีเก่ียวขอ้ ง เพอื่ ให้กองทัพบกมคี วามพรอ้ มในดา้ นสง่ิ อุปกรณ์ และมีความม่ันคงทาง
ด้านการพลังงานเพ่ือการปฏิบัติภารกิจ สามารถพึ่งพาตนเองได้ทั้งในยามสงบและ
ยามสงคราม
๑.๒ กรมแพทยท์ หารบก (พบ.) เป็นกรมฝ่ายยทุ ธบรกิ าร ๑ ใน ๙ ของ
กองทัพบก มีหน้าที่ในการวางแผน อ�ำนวยการ ประสาน แนะน�ำ ก�ำกับการ
ด�ำเนินการ วิจัยและพัฒนาเก่ียวกับ การผลิต จัดหา ส่งก�ำลัง ซ่อมบ�ำรุง บริการ
พยาธวิ ทิ ยา เวชกรรมป้องกนั ทนั ตกรรม และการรักษาพยาบาล รวมทัง้ การกำ� หนด

16 คู่มอื การส่งก�ำ ลังและซอ่ มบ�ำ รงุ สิ่งอุปกรณส์ ายแพทย์ (ยามปกต)ิ พ.ศ. ๒๕๖๑

และจดั ทำ� ตำ� รา ทงั้ การฝกึ ศกึ ษา เกย่ี วกบั กจิ การและสง่ิ อปุ กรณข์ องทหารเหลา่ แพทย์
โดยมโี ครงสรา้ งการจัดดงั น้ี .-

กรมแพทย์ทหารบก (พบ.) กองวิทยาการ (กวก.พบ.)

ส�ำนกั งานการเงนิ (สกง.พบ.) กองก�ำลังพล (กกพ.พบ.) กองทนั ตแพทย์ (กทพ.พบ.)
ฝ่ายพระธรรมนูญ (ฝธน.พบ.) กองยุทธการและการข่าว กองส่งเสริมสุขภาพและ
ฝา่ ยประชาสัมพันธ์ (ปชส.พบ.)
(กยช.พบ.) เวชกรรมปอ้ งกัน (กสวป.พบ.)
แผนกจดั หา (ผจห.พบ.) กองสง่ กำ� ลังบำ� รงุ (กกบ.พบ.) ศนู ย์อ�ำนวยการแพทย์
พระมงกุฎเกลา้ (ศพม.)
แผนกธรุ การ (ผธก.พบ.) กองโครงการและงบประมาณ
กองคลงั แพทย์ (กคพ.พบ.) (กคง.พบ.) โรงพยาบาลอานันทมหิดล
(รพ.อ.ป.ร.)
กองบริการ (กบร.พบ.)
โรงเรียนเสนารักษ์ (รร.สร.พบ.) กองร้อยรถยนต์พยาบาลกองทัพบก**
(รอ้ ย.รถยนตพ์ ยาบาล ทบ.)
หนว่ ยเวชกรรมปอ้ งกนั
กองทัพบก** (นวป.พบ.)

โรงพยาบาลค่ายสรุ นารี***
(รพ.ค่ายสุรนารี)

* ขอ้ มลู จากเวบ็ ไซตก์ รมแพทยท์ หารบก http://www.amed.go.th. เม่ือ ๗ ม.ี ค. ๖๐

** หน่วยของ ทบ. ฝากการบังคบั บญั ชาไว้กับ พบ.
*** หนว่ ยของ พบ. ฝากการบงั คับบญั ชาไว้กับ ทภ.๒

กรมแพทย์ทหารบก (พบ.)

ศูนย์อ�ำนวยการแพทย์
พระมงกุฎเกลา้ (ศพม.)

โรงพยาบาลพระมงกุฎเกลา้ วิทยาลยั แพทยศาสตร์ วทิ ยาลัยพยาบาลกองทพั บก
(รพ.รร.๖.) พระมงกุฎเกล้า (วพม.) (วพบ.)

สถาบันพยาธวิ ทิ ยา (สพธ.) สถาบันวจิ ยั วทิ ยาศาสตร์
การแพทยท์ หาร (สวพท.)

* ข้อมลู จากเว็บไซต์กรมแพทยท์ หารบก http://www.amed.go.th. เม่ือ ๗ มี.ค. ๖๐

ค่มู อื การส่งกำ�ลงั และซอ่ มบำ�รงุ สิ่งอุปกรณ์สายแพทย์ (ยามปกต)ิ พ.ศ. ๒๕๖๑ 17

สำ� หรบั หนว่ ยงานของกรมแพทยท์ หารบก ทร่ี บั ผดิ ชอบดา้ นการสง่ กำ� ลงั
ส่ิงอุปกรณส์ ายแพทย์ ประกอบด้วย
กองสง่ กำ� ลังบำ� รงุ (กกบ.พบ.) รบั ผิดชอบทางฝา่ ยอำ� นวยการ และ
เปน็ หน่วยงานทีอ่ ำ� นวยการกจิ การสง่ กำ� ลงั สายแพทย์ในกองทพั บก ใหด้ �ำเนินไปด้วย
ความเรียบร้อยและมีประสิทธิภาพ มีหน้าที่วางแผนอ�ำนวยการ ประสานงาน
ก�ำกับการ และด�ำเนินงานเกี่ยวกับการส่งก�ำลังบ�ำรุง และซ่อมบ�ำรุงสิ่งอุปกรณ์
สายแพทย์ให้หน่วยต่าง ๆ ในกองทัพบก และประสานงานในกิจการส่งก�ำลังบ�ำรุง
อื่น ๆ ท่ีเก่ียวข้องกับงานสายแพทย์ และอ�ำนวยการ ก�ำกับดูแลการปฏิบัติงาน
เกี่ยวกับกิจการการส่งก�ำลังบ�ำรุง การท�ำโครงการ และงบประมาณในกรมแพทย์
ทหารบก โดยมีโครงสร้างการจดั ดงั น้ี .-

กองสง่ กำ� ลังบำ� รุง (กกบ.พบ.)

กองบังคับการ แผนกความตอ้ งการ แผนกควบคมุ
(ผคต.กกบ.พบ.) (ผคค.กกบ.พบ.)

แผนกซ่อมบ�ำรุง แผนกส่งก�ำลงั
(ผซบ.กกบ.พบ.) (ผสก.กกบ.พบ.)

แผนกความต้องการ (ผคต.กกบ.พบ.) มีหน้าท่ีวางแผน ประสานงาน
ด�ำเนินการเกี่ยวกับการจัดท�ำและการเสนอความต้องการส่ิงอุปกรณ์สายแพทย์,
ก�ำหนดความต้องการสิ่งอุปกรณ์สายแพทย์ ท้ังความต้องการข้ันต้น ความต้องการ
ทดแทน รวมทงั้ ความตอ้ งการตามโครงการและงบประมาณ, กำ� หนดจำ� นวนสง่ิ อปุ กรณ์
วงเงิน หรือเครดิตเกี่ยวกับความต้องการสิ่งอุปกรณ์สายแพทย์ประเภทสิ้นเปลือง
เพอ่ื สนบั สนนุ การทรงชพี ของหนว่ ย, พฒั นาปรบั ปรงุ และแกไ้ ขอตั ราสง่ อปุ กรณ์ (อสอ.)
และอัตราการจัดยุทโธปกรณ์ (อจย.) สายแพทย์ตลอดจนอัตราอื่น ๆ และรวบรวม
ความตอ้ งการเกย่ี วกบั นำ�้ มนั ทใี่ ชใ้ นกจิ การสายแพทย์ ตลอดจนดา้ นการตง้ั อตั รานำ�้ มนั
ที่ใช้กับส่งิ อปุ กรณ์สายแพทย์

18 คมู่ ือการสง่ กำ�ลงั และซ่อมบำ�รงุ ส่ิงอปุ กรณส์ ายแพทย์ (ยามปกติ) พ.ศ. ๒๕๖๑
แผนกควบคุม (ผคค.กกบ.พบ.) มีหน้าท่ีวางแผน ประสานงาน และ
ควบคุมก�ำกับดูแลการส่งก�ำลังสิ่งอุปกรณ์สายแพทย์, ให้ข้อเสนอแนะในการก�ำหนด
วิธีปฏิบัติ และค�ำแนะน�ำเก่ียวกับการส่งก�ำลังสิ่งอุปกรณ์สายแพทย์, จัดท�ำโครงการ
ระยะส้ันเกี่ยวกับการสะสมส่ิงอุปกรณ์สายแพทย์, จัดท�ำบัญชีสิ่งอุปกรณ์สายแพทย์
ของหนว่ ยต่าง ๆ ใน กองทพั บก, รวบรวมรายงานสถานภาพ ส่งิ อุปกรณข์ องหนว่ ย
ตา่ ง ๆ ไปยงั กองทพั บกตามกำ� หนด, กำ� หนดราคาสงิ่ อปุ กรณส์ ายแพทยเ์ พอ่ื วตั ถปุ ระสงค์
ในการขออนุมัติจ�ำหน่าย, ตรวจสอบการเบิกและควบคุมการแจกจ่ายยุทโธปกรณ์
สายแพทย์ของหน่วยให้เป็นไปโดยถูกต้องเหมาะสม และพิจารณาด�ำเนินการโอน
ส่ิงอุปกรณส์ ายแพทยท์ ่ี ใกลจ้ ะหมดอายหุ รือ เส่อื มสภาพ
ปัจจุบัน แผนกควบคุม ยังท�ำหน้าท่ีเกี่ยวกับการควบคุมบัญชีสินทรัพย์
สง่ิ อปุ กรณส์ ายแพทย์ และงานทเี่ กยี่ วขอ้ งกบั ระบบสารสนเทศของกองทพั บกอกี ดว้ ย
แผนกส่งก�ำลัง (ผสก.กกบ.พบ.) มีหน้าท่ีวางแผน ประสานงาน และ
ก�ำกบั ดูแล การจดั หา เก็บรักษา แจกจา่ ย และจ�ำหน่ายส่ิงอุปกรณ์สายแพทย์, ดำ� เนนิ
การและก�ำกับดูแล การเบิก การโอนและการส่งคืนส่ิงอุปกรณ์สายแพทย์ของหน่วย
ต่าง ๆ ให้เป็นไปโดยถูกต้องและเหมาะสม, ให้ค�ำแนะน�ำหน่วยต่าง ๆ ในเรื่อง
การเสนอความต้องการ การควบคุม การจัดหา การแจกจ่าย และการจ�ำหน่วย
ส่ิงอุปกรณ์สายแพทย์ และพัฒนาปรับปรุง แก้ไข ระบบการส่งก�ำลัง สิ่งอุปกรณ์
สายแพทย์ใหม้ ีประสทิ ธิภาพและทนั สมัย
แผนกซอ่ มบำ� รุง (ผซบ.กกบ.พบ.) มีหนา้ ท่วี างแผน ประสานงาน และ
ก�ำกับดูแลการซ่อมบ�ำรุงสิ่งอุปกรณ์สายแพทย์, ประสานงาน และตรวจสอบแผน
การซอ่ มบำ� รงุ สงิ่ อปุ กรณส์ ายแพทยข์ องหนว่ ยตา่ ง ๆ ในกองทพั บก, รว่ มเปน็ เจา้ หนา้ ท่ี
ชุดตรวจการซ่อมบ�ำรุงส่ิงอุปกรณ์สายแพทย์ของกองทัพบก, จัดท�ำบัญชีอัตราพิกัด
ชน้ิ ส่วนสิ่งอปุ กรณส์ ายแพทย์ และพิจารณาและเสนอแนะวธิ ีการจำ� หนา่ ยส่งิ อุปกรณ์
สายแพทย์ ให้เปน็ ไปตามระเบยี บ หรอื คำ� สงั่ ของทางราชการ

คมู่ ือการส่งก�ำ ลังและซอ่ มบำ�รุงสง่ิ อปุ กรณ์สายแพทย์ (ยามปกต)ิ พ.ศ. ๒๕๖๑ 19

กองคลงั แพทย์ (กคพ.พบ.)

กองบังคับการ แผนกควบคุมสง่ิ อปุ กรณ์ แผนกคลังยา
(ผคค.กกบ.พบ.) (ผคย.กกบ.พบ.)

แผนกซ่อมบ�ำรุง หมวดรบั - สง่ สิ่งอุปกรณ์ แผนกคลังเวชภัณฑ์
(ผซบ.กกบ.พบ.) (มว.รับ - สง่ กคพ.พบ.) (ผคว.กกบ.พบ.)

• ธุรการและหมวดตรวจสภาพ หมวดผลติ **
• หมวดชน้ิ ส่วนซอ่ ม (มว.ผลิต กคพ.พบ.)
• หมวดซอ่ มบำ� รงุ เวชภณั ฑ์
• ตอนช่างท่วั ไป
• ตอนช่างพเิ ศษ
• ชุดซอ่ มบำ� รุงเคลอ่ื นที่

** หมวดผลติ ปัจจบุ ันปิดการบรรจแุ ล้ว

กองคลังแพทย์ (กคพ.พบ.) รบั ผดิ ชอบ ด�ำเนนิ การเบิก - รับ เก็บรักษา
แจกจ่าย ซ่อมบ�ำรุง และจ�ำหน่ายสิ่งอุปกรณ์สายแพทย์ เว้นส่ิงอุปกรณ์ทางพยาธิ
วิทยา ใหก้ ับหน่วยต่าง ๆ ในกองทัพบก โดยมีโครงสรา้ งการจัดดงั น้ี .-
แผนกควบคมุ สง่ิ อปุ กรณ์ (ผคค.กคพ.พบ.) มหี นา้ ท่ีควบคมุ และจดั ท�ำ
บญั ชีรับ - จ่าย ประจ�ำคลงั , จัดทำ� สถิติและรวบรวมข้อมลู ความสน้ิ เปลอื งสงิ่ อุปกรณ์
สายแพทย,์ เสนอความต้องการในการจัดหาสิง่ อุปกรณ์สายแพทย์
แผนกคลงั ยา (ผคย.กคพ.พบ.) มีหน้าท่ีเบกิ - รับ เกบ็ รักษา และตรวจ
สภาพยา ดูแลปรนนิบัติบ�ำรุงยา, ท�ำบัตรแสดงที่เก็บยาตามวิธีการของคลัง เพ่ือให้
สามารถค้นหาได้ง่าย และจ่ายได้สะดวก, จ่ายยาให้กับหน่วย ตรวจสอบหลักฐาน
การเบิกจา่ ย, เบิก - รับ เกบ็ รกั ษา และจ่ายยาเสพติดให้โทษ โดยปฏบิ ัติตามพระราช
บัญญัติยาเสพติดให้โทษ, เบิก - รับ เก็บรักษา และจ่ายยาเวชกรรมป้องกัน,
ตรวจปริมาณให้ตรงกับบัญชีคุม และตรวจสอบสภาพของยา ตามห้วงระยะเวลา
เพอ่ื ให้อย่ใู นสภาพที่ใชง้ านได้ รวมถงึ บนั ทึก และรายงานสถติ ิผลงานตามหน้าท่ี
แผนกคลังเวชภัณฑ์ (ผคว.กคพ.พบ.) มหี นา้ ท่เี บิก - รบั เก็บรกั ษา และ
ตรวจสอบเวชภัณฑ์ส้ินเปลอื ง และดแู ลปรนนิบัติบ�ำรุงเวชภัณฑถ์ าวร ใหอ้ ยู่ในสภาพ

20 ค่มู อื การส่งก�ำ ลังและซ่อมบ�ำ รุงสิ่งอุปกรณส์ ายแพทย์ (ยามปกติ) พ.ศ. ๒๕๖๑
พร้อมจะจ่ายให้หน่วยไปใช้งานได้, ท�ำบัตรแสดงท่ีเก็บเวชภัณฑ์ และท�ำป้ายประจ�ำ
สิ่งอุปกรณ์ส�ำหรับเวชภัณฑ์ เพื่อให้สามารถค้นหาได้ง่าย และจ่ายได้สะดวก, จ่าย
เวชภัณฑ์ให้กับหน่วย ตรวจสอบหลักฐานการเบิกจ่ายของเวชภัณฑ์สิ้นเปลืองและ
เวชภัณฑ์ถาวรตามห้วงระยะเวลา เพื่อให้เวชภัณฑ์อยู่ในสภาพท่ีใช้งานได้ รวมถึง
บนั ทกึ และรายงานสถติ ผิ ลงานตามหนา้ ที่
แผนกซอ่ มบำ� รงุ เวชภณั ฑ์ (ผซบ.กคพ.พบ.) มหี นา้ ที่ ซอ่ มบำ� รงุ เวชภณั ฑ์
ที่ช�ำรุดและหน่วยส่งคืนคลัง, ปรนนิบัติบ�ำรุงและตบแต่งส่ิงอุปกรณ์สายแพทย์ที่เก็บ
ไว้ในคลังให้มีสภาพดี, จัดชุดซ่อมบ�ำรุงไปปฏิบัติการตามหน่วยเมื่อได้รับค�ำสั่ง และ
ทำ� การตรวจสภาพสง่ิ อุปกรณส์ ายแพทย์ตามระยะเวลา
หมวดรับ - สง่ สงิ่ อปุ กรณ์ (มว.รบั - สง่ กคพ.พบ.) มีหน้าท่รี บั - สง่
สิ่งอุปกรณ์ที่ได้รับอนุมัติให้จ่ายได้แล้วจากคลังยา และคลังเวชภัณฑ์ เพ่ือบรรจุ
เข้าหีบห่อ, ด�ำเนินกรรมวิธีจัดส่งให้หน่วยเบิก, รับส่งสิ่งอุปกรณ์ท่ีหน่วยส่งคืน
ตลอดจนรบั สิง่ อปุ กรณ,์ ทเ่ี จา้ หน้าท่ีจดั หาโดยงบประมาณ หรอื ท่ีไดร้ ับการช่วยเหลอื
จากต่างประเทศ เพ่ือสง่ เขา้ เกบ็ ในคลัง
หมวดผลติ (มว.ผลติ กคพ.พบ.) มหี นา้ ทที่ ำ� การแบง่ บรรจยุ าจากหบี หอ่
ขนาดใหญ่ ใหเ้ ปน็ หบี หอ่ ขนาดทเ่ี หมาะสมในการแจกจา่ ยสนบั สนนุ หนว่ ย, ทำ� การผลติ
เวชภณั ฑส์ น้ิ เปลอื งทใี่ ชใ้ นการแตง่ แผลบางอยา่ งเพอ่ื แจกจา่ ยสนบั สนนุ หนว่ ย ปจั จบุ นั
กรมแพทยท์ หารบกปดิ การบรรจุหมวดผลิตแล้ว
นอกจากนั้น กองคลังแพทย์ ยังควบคุมและก�ำกับดูแลงานของ ต�ำบล
รวบรวมส่ิงอุปกรณ์จ�ำหน่าย ท่ีกรมแพทย์ทหารบก ได้จัดตั้งขึ้นตามระเบียบ
กองทัพบกว่าด้วยการจ�ำหน่ายสิ่งอุปกรณ์ โดยส�ำนักงานต�ำบลรวบรวมสิ่งอุปกรณ์
จ�ำหน่าย ใชส้ ถานทเี่ ดียวกับแผนกซ่อมบำ� รุง
แผนกจัดหา (ผจห.พบ.) มีหน้าท่ี ด�ำเนินกรรมวิธีจัดหาสิ่งอุปกรณ์
สายแพทย์ตามแผนการจัดหา และเป็นเจ้าหน้าท่ีจัดหาสิ่งอุปกรณ์สายแพทย์ ของ
กรมแพทยท์ หารบก รวมถึงบันทกึ และรายงานสถิตผิ ลงานตามหน้าท่ี
สถาบนั พยาธวิ ทิ ยา (สพธ.) เปน็ หนว่ ยขนึ้ ตรงของศนู ยอ์ ำ� นวยการแพทย์
พระมงกฎุ เกล้า มหี น้าทคี่ ้นควา้ วจิ ัย วินิจฉัย และชันสูตร เพอ่ื หาสมมตุ ิฐานของโรค

คูม่ ือการสง่ ก�ำ ลังและซอ่ มบ�ำ รุงสงิ่ อุปกรณส์ ายแพทย์ (ยามปกติ) พ.ศ. ๒๕๖๑ 21
จากความผิดปกติของอวัยวะ ช้ินส่วนของอวัยวะ เลือด ของเหลว และสิ่งขับถ่าย
ทง้ั ปวงของรา่ งกาย, ทำ� การผลติ จดั หา เก็บรกั ษา แจกจา่ ยและจำ� หนา่ ย เคมีภัณฑ์
อปุ กรณว์ ทิ ยาศาสตร์การแพทย์ วคั ซนี เซรุ่ม เลอื ด พลาสม่า และน�ำ้ ยาพาเรนเทอรลั ,
ดำ� เนนิ การวเิ คราะห์ยา น�ำ้ อาหาร และส่งิ มีพษิ อื่น ๆ รวมถึงให้การศกึ ษาทางพยาธิ
วทิ ยาแกแ่ พทยแ์ ละเจา้ หน้าทท่ี เ่ี กยี่ วข้อง
สถาบันพยาธิวิทยา เป็นคลังสิ่งอุปกรณ์สายแพทย์จ�ำพวก วัคซีน เซรุ่ม
ท๊อกซอยด์ แอนติเซรุ่ม เลือด พลาสม่า น�้ำยาพาเรนเทอรัลบางชนิด และน�้ำยา
ทางพยาธิวิทยาบางชนดิ ของกรมแพทย์ทหารบก
นอกจากนั้น ปัจจุบันยังมีหน่วยงานของกรมแพทย์ทหารบก ท่ีมีส่วน
เก่ยี วข้องกับงานส่งก�ำลังส่ิงอุปกรณส์ ายแพทย์ ขอยกตัวอย่างบางหน่วยงาน ดังนี้
แผนกวิเคราะห์วจิ ัย กองวทิ ยาการ (ผคจ.กวก.พบ.) มหี น้าที่วางแผน
เสนอแนะ และด�ำเนนิ การเก่ียวกับโครงการวิจยั และพฒั นาทางการแพทย์ รายงาน
ผลการวจิ ยั คน้ ควา้ ปรบั ปรงุ สง่ิ อปุ กรณส์ ายแพทย์ จากสว่ นปฏบิ ตั งิ านทางการแพทย์
และพยาบาลในกองทัพบก หรือจากสายงานแพทย์อ่ืน ๆ แล้วน�ำมาพัฒนาให้
เหมาะสมเพื่อใช้ในกองทพั บกต่อไป
แผนกวเิ คราะหว์ จิ ยั เปน็ หนว่ ยงานประสานระหวา่ งหนว่ ยใชก้ บั กองทพั บก
ในการจัดท�ำคุณลกั ษณะเฉพาะสง่ิ อุปกรณ์สายแพทย์ (คฉ.)
กองส่งเสริมสุขภาพและเวชกรรมป้องกัน (กสวป.พบ.) มีหน้าที่ให้
ค�ำปรกึ ษา แนะนำ� เสนอแนะ และให้แนวทางในการปฏิบัตกิ ารแก้ปญั หาต่าง ๆ ทาง
ดา้ นสุขภาพและเวชกรรมปอ้ งกนั รวมท้งั กำ� กับดูแล และด�ำเนนิ การดา้ นการสง่ เสริม
สุขภาพร่างกายและจิตใจของทหารและครอบครัว และด้านเวชกรรมป้องกัน เพ่ือ
ป้องกนั โรคตดิ ต่อ ตลอดจนสนบั สนนุ หนว่ ยงานอ่ืนท่ไี ด้รับมอบ
กองส่งเสรมิ สุขภาพและเวชกรรมปอ้ งกนั เป็นหนว่ ยงานให้ข้อเสนอแนะ
หรือให้ข้อพิจารณาทางวิชาการเกี่ยวกับการแจกจ่ายยาเวชกรรมป้องกันให้กับกอง
ส่งก�ำลังบำ� รงุ ฯ
กองทันตแพทย์ (กทพ.พบ.) มีหนา้ ทีใ่ ห้คำ� ปรึกษา แนะนำ� เสนอแนะ
กำ� กบั ดแู ล คน้ ควา้ วจิ ยั การปฏบิ ตั ิ ทางวทิ ยาการทนั ตแพทย์ และรบั ผดิ ชอบเกย่ี วกบั
การปอ้ งกนั บำ� บัดโรคฟนั และโรคอนื่ ๆ ในชอ่ งปากตามท่ีไดร้ ับมอบ

22 คู่มอื การสง่ ก�ำ ลังและซ่อมบ�ำ รงุ ส่ิงอุปกรณ์สายแพทย์ (ยามปกติ) พ.ศ. ๒๕๖๑
กองทนั ตแพทย์ เปน็ หนว่ ยงานให้ขอ้ เสนอแนะ หรือให้ข้อพจิ ารณาทาง
วิชาการเก่ียวกับการแจกจ่ายสิ่งอปุ กรณ์สายแพทยส์ าขาทนั ตกรรม จัดท�ำราคากลาง
ส่ิงอุปกรณ์สายแพทย์สาขาทนั ตกรรมให้กับกองสง่ ก�ำลังบำ� รงุ ฯ
หนว่ ยงานทเี่ กย่ี วขอ้ งกบั การสง่ กำ� ลงั สงิ่ อปุ กรณส์ ายแพทยร์ ะดบั กองทพั บก
นอกเหนือจากกรมส่งก�ำลังบ�ำรุงทหารบก และกรมแพทย์ทหารบกแล้ว ยังมี
หน่วยงานระดับกองทัพบก อีกหน่วยงานหนึ่งท่ีมีความส�ำคัญ ได้แก่ ฝ่ายส่งก�ำลัง
บ�ำรุง ศูนย์ปฏิบัติการกองทัพบก (ฝกบ.ศปก.ทบ.) ซ่ึงมีหน้าที่ในการวางแผน
อ�ำนวยการ ประสานงาน ก�ำกับการ และด�ำเนนิ การเก่ยี วกับการสง่ ก�ำลงั บ�ำรุงให้กบั
หนว่ ยรองหลกั หรอื ก�ำลงั รบหลกั ของกองทพั บก และหน่วยอน่ื ๆ ท่ีขึ้นสมทบ และ/
หรือท่ีขึ้นควบคุมทางยุทธการ ตามแผนยุทธการของศูนย์ปฏิบัติการกองทัพบก
(ศปก.ทบ.)
ฝา่ ยสง่ กำ� ลงั บำ� รงุ ศนู ยป์ ฏบิ ตั กิ ารกองทพั บก เปน็ หนว่ ยระดบั กองทพั บก
ทท่ี ำ� หนา้ ทใี่ หก้ ารสนบั สนนุ ทางดา้ นการสง่ กำ� ลงั บำ� รงุ ใหก้ บั กองกำ� ลงั ปอ้ งกนั ชายแดน
จ�ำนวน ๗ กองกำ� ลงั ปจั จบุ นั งานสนับสนุนการสง่ ก�ำลังบำ� รงุ ของ ฝา่ ยสง่ กำ� ลังบำ� รุง
ศูนย์ปฏิบัติการกองทัพบก ได้ขยายความรับผิดชอบมากขึ้น ทั้งในการสนับสนุน
การส่งก�ำลังบ�ำรุงให้กับหน่วยท่ีปฏิบัติการนอกประเทศ ตามภารกิจรักษาสันติภาพ
ภารกิจสนับสนุนกองก�ำลังที่ปฏิบัติหน้าที่ในพื้นท่ีจังหวัดชายแดนภาคใต้ ภารกิจ
การรักษาความมั่นคงภายใน การบรรเทาสาธารณภัย โดยมี นายทหารการแพทย์
แผนกสนบั สนนุ หนว่ ย* ฝา่ ยสง่ กำ� ลงั บำ� รงุ ศนู ยป์ ฏบิ ตั กิ ารกองทพั บก เปน็ ผรู้ บั ผดิ ชอบ
และประสานงานเกี่ยวกบั กิจการสายแพทย์
๒. ระดับกองทพั ภาค
ในแตล่ ะกองทพั ภาคประกอบดว้ ยหนว่ ยงานของกองทพั บก จำ� นวน ๒ หนว่ ย
ได้แก่ ศูนย์ควบคุมการส่งก�ำลังบ�ำรุง กองบัญชาการช่วยรบ (ศคบ.บชร.) และ
กองพนั ทหารเสนารักษ์ กองบญั ชาการช่วยรบ (พัน.สร.บชร.)
* ข้อมูลจาก http://www.logistics-rta.com/content/๔๑๓

คู่มือการส่งก�ำ ลงั และซอ่ มบ�ำ รุงสิ่งอปุ กรณ์สายแพทย์ (ยามปกต)ิ พ.ศ. ๒๕๖๑ 23

๒.๑ ศนู ยค์ วบคมุ การสง่ ก�ำลังบ�ำรงุ กองบญั ชาการช่วยรบ (ศคบ.บชร.)
เป็นหน่วยข้ึนตรงของกองบัญชาการช่วยรบ มีหน้าท่ีอ�ำนวยการควบคุมและปฏิบัติ
ตลอดจนก�ำกับดูแลการด�ำเนินงานส่งก�ำลังบ�ำรุง ให้เป็นไปตามนโยบายและ
แบบธรรมเนยี มของทางราชการ, จดั งานการสง่ กำ� ลงั บำ� รงุ เพอื่ สนบั สนนุ หนว่ ยตา่ ง ๆ
ในพน้ื ทรี่ บั ผดิ ชอบของกองบญั ชาการชว่ ยรบ ใหเ้ ปน็ ไปดว้ ยความเรยี บรอ้ ย เหมาะสม
ถกู ตอ้ ง ทนั ต่อเหตกุ ารณ์และเวลา และควบคุมสิ่งอุปกรณท์ างบัญชขี องหน่วยตา่ ง ๆ
ในกองทัพภาค โดยมี หมวดส่งก�ำลังสิ่งอุปกรณ์ประเภท ๒ และ ๔ สายแพทย์
(มว.ส่งก�ำลัง สป.๒, ๔ สาย พ.) รับผิดชอบเก่ียวกับงานการส่งก�ำลังส่ิงอุปกรณ์
สายแพทย์ โครงสร้างการจดั ดังน้ี .-

ศนู ยค์ วบคมุ การสง่ ก�ำลังบ�ำรุง
(ศคบ.บชร.)

แผนกธุรการฯ แผนกควบคุม แผนกควบคมุ แผนกจำ� หน่าย แผนกควบคุม
การสง่ ก�ำลัง การซอ่ ม การเคลื่อนยา้ ย

มว.สง่ ก�ำลัง มว.ส่งก�ำลงั มว.ส่งกำ� ลงั มว.ส่งกำ� ลงั มว.สง่ กำ� ลัง
สป.๑ สป.๒, ๔ (เวน้ พ.) สป.๒, ๔ สาย พ. สป.๕ สป.๓

ตอนสง่ กำ� ลงั ตอนส่งกำ� ลงั ตอนสง่ กำ� ลงั ตอนส่งกำ� ลงั
สป.๒, ๔ ช. สป.๒, ๔ พธ. สป.๒, ๔ สพ. สป.๓
ตอนส่งก�ำลัง ตอนสง่ กำ� ลงั ตอนสง่ กำ� ลงั
สป.๒, ๔ ส. สป.๒, ๔ วศ. สป.๒, ๔ ขส. (สนับสนนุ มทบ., จทบ.)
ตอนสง่ กำ� ลัง ตอนส่งกำ� ลงั ตอนส่งก�ำลัง สป.๒, ๔ สบ.
สป.๒, ๔ กส. สป.๒, ๔ ยย.
และเครอ่ื งช่วยฝึก

๒.๒ กองพนั ทหารเสนารกั ษ์ กองบญั ชาการชว่ ยรบ (พนั .สร.บชร.) เปน็
หนว่ ยขน้ึ ตรงของกองบญั ชาการช่วยรบ มีหน้าทจ่ี ดั บรกิ ารเสนารักษ์ในระดบั กองทพั
ภาค ให้แกห่ นว่ ยในพื้นทรี่ บั ผดิ ชอบ, เพ่ิมเติมขดี ความสามารถหน่วยเสนารักษต์ า่ ง ๆ
ในระดับกองพล, จัดชุดศัลยกรรมสนาม สนับสนุนหน่วยในแนวหน้า, จัดบริการ

24 คมู่ ือการสง่ ก�ำ ลงั และซ่อมบำ�รุงสงิ่ อุปกรณส์ ายแพทย์ (ยามปกต)ิ พ.ศ. ๒๕๖๑
เวชกรรมปอ้ งกนั ในพื้นท่รี ับผดิ ชอบ และสง่ ก�ำลังและซอ่ มบ�ำรุงสิ่งอุปกรณส์ ายแพทย์
ในพื้นทีก่ องทพั ภาค โครงสร้างการจดั หน่วยดังน้ี .-

กองพันทหารเสนารักษ์
กองบัญชาการชว่ ยรบ (พัน.สร.บซร.)

กองบงั คบั การและ ชดุ เวชกรรมป้องกัน กองรอ้ ยเสนารักษ์สนับสนนุ
กองรอ้ ยกองบังคับการ หน่วยศลั ยกรรมสนาม (รอ้ ย.สร.สน.)
(บก. และ รอ้ ย.บก.)
กองบังคับการ มว.รถยนต์พยาบาล มว.ส่งกลับ
คลงั เวชภณั ฑ์
(ควภ.พนั .สร.บซร.)

กองบังคับการ มว.ส่งกำ� ลัง มว.คลัง มว.ซ่อมเวชภณั ฑ์

ส�ำหรับงานการส่งก�ำลังและซ่อมบ�ำรุงส่ิงอุปกรณ์สายแพทย์ในพื้นที่
กองทัพภาค เป็นความรับผิดชอบของ คลังเวชภัณฑ์ (ควภ.พัน.สร.บชร.) มีหน้าที่
รับ เก็บรักษา แจกจ่าย และซ่อมบ�ำรุงส่ิงอุปกรณ์สายแพทย์ทุกชนิด เพื่อสนับสนุน
การสง่ ก�ำลังและซอ่ มบ�ำรงุ ใหแ้ ก่หน่วยสายแพทย์ต่าง ๆ ในพ้นื ที่ของกองทัพภาค
ปัจจุบัน กองทัพบกมีการจัดตั้งกองพันทหารเสนารักษ์ ให้กับ
กองบัญชาการช่วยรบ ในพ้ืนท่ีกองทัพภาคที่ ๒ และกองทัพภาคที่ ๓ เว้นกองทัพ
ภาคที่ ๔ กองทัพบกจัดตั้งเพียงคลังเวชภัณฑ์ ให้กับกองบัญชาการช่วยรบ
เพื่อสนับสนุนการส่งก�ำลังและซ่อมบ�ำรุงสิ่งอุปกรณ์สายแพทย์ในพ้ืนท่ีกองทัพ
ภาคที่ ๔ เทา่ น้ัน
๓. ระดับกองพล
ในระดับกองพล หน่วยท่ีท�ำหน้าที่สนับสนุนการส่งก�ำลังและซ่อมบ�ำรุง
สายแพทย์ ให้กับหนว่ ยในระดบั กองพล มีเพียงหน่วยเดยี ว ไดแ้ ก่ กองพนั เสนารักษ์
กรมสนบั สนนุ กองพลทหารราบ หรอื กองพลทหารมา้ มหี นา้ ท่ี ใหก้ ารบรกิ ารเสนารกั ษ์

คมู่ ือการส่งกำ�ลังและซ่อมบ�ำ รงุ สงิ่ อปุ กรณส์ ายแพทย์ (ยามปกต)ิ พ.ศ. ๒๕๖๑ 25
ระดับกองพล โดยการส่งกลบั ผู้ป่วยเจบ็ การรกั ษาพยาบาล การซ่อมบ�ำรุงเวชภัณฑ์
ขน้ั หนว่ ยและการสง่ กำ� ลงั สง่ิ อปุ กรณส์ ายแพทย์ ใหแ้ กห่ นว่ ย เสนารกั ษต์ า่ ง ๆ ในกองพล
ทหารราบ หรอื กองพลทหารมา้ โดยปัจจุบันมีโครงสร้างการจดั ดงั น้ี

กองพันเสนารักษ์
(พัน.สร.พล.กรม สน.พล.ร.)

กองบังคบั การและ กองรอ้ ยเสนารักษส์ นับสนนุ กองรอ้ ยเสนารักษ์
กองรอ้ ยกองบงั คบั การ (ร้อย.สร.สน.) (รอ้ ย.สร.)
(บก. และ รอ้ ย.บก.) กองบงั คับการ
บก.ร้อย กองบังคบั การ
กองบังคบั การ หมวดพยาบาล บก.รอ้ ย
ตอน บก.พนั (มว.พยาบาล)
ตอนส่ือสาร หมวดสง่ กลับ หมวดพยาบาล
ตอนสง่ กำ� ลงั มว.สง่ กลับ (มว.พยาบาล)
ตอนซ่อมบ�ำรุง กองบังคับการ หมวดสง่ กลับ
มว.ส่งกลับ
ตอนรถยนตพ์ ยาบาล
กองบงั คับการ
ตอนเปล ตอนรถยนต์พยาบาล

ตอนเปล

หมายเหตุ : พัน.สร.กรม สน.พล.ม./ร.(ก.) ไม่มี ตอนเปล ใน รอ้ ย.สร.

อย่างไรก็ตาม ในกองพลที่มีการจัดกรมสนับสนุน (กองพันเสนารักษ์
เปน็ หนว่ ยขน้ึ ตรงของกรมสนบั สนนุ ) หรอื ไมม่ กี ารจดั กรมสนบั สนนุ (กองพนั เสนารกั ษ์
เป็นหน่วยข้ึนตรง กองพล) กองพันเสนารักษ์ทั้ง ๒ แบบ ในปัจจุบันมีการจัดแบบ
เดยี วกนั (อจย.๘-๓๕) แตส่ นบั สนนุ การสง่ กำ� ลงั และซอ่ มบำ� รงุ สายแพทยไ์ มเ่ หมอื นกนั
กล่าวคือ กองพันเสนารักษ์ กรมสนับสนุน จะมีหน้าที่สนับสนุนการส่งก�ำลังและ
ซอ่ มบำ� รงุ สง่ิ อปุ กรณส์ ายแพทยใ์ หก้ บั ทกุ หนว่ ยในกองพล (เวน้ พนั .สร.กรม สน.พล.ร.
๑๕ มี พัน.ซบร.กรม สน.พล.ร.๑๕ มีหน้าที่สนับสนุนการส่งก�ำลังและซ่อมบ�ำรุง
สิง่ อุปกรณ์สายแพทย์ ให้กบั ทุกหน่วยใน พล.ร.๑๕) แต่กองพันเสนารักษท์ ีเ่ ป็นหน่วย

26 คมู่ ือการส่งกำ�ลังและซ่อมบำ�รงุ สิ่งอปุ กรณ์สายแพทย์ (ยามปกติ) พ.ศ. ๒๕๖๑
ขนึ้ ตรงกองพล จะสง่ กำ� ลงั และซอ่ มบำ� รงุ สง่ิ อปุ กรณส์ ายแพทยใ์ หก้ บั กองพนั เสนารกั ษ์
หน่วยของตนเองเท่าน้ัน ส่วนหน่วยอื่นในกองพลจะรับการสนับสนุนการส่งก�ำลัง
และซ่อมบ�ำรุงส่ิงอุปกรณ์สายแพทย์ จากกองพันทหารเสนารักษ์ กองบัญชาการ
ช่วยรบ แทน
๔. โรงพยาบาลกองทัพบก (รพ.ทบ.)
นอกเหนือจากภารกิจของโรงพยาบาลกองทัพบก คือ การให้บริการทาง
การแพทย์แก่ก�ำลังพลและครอบครัวของหน่วยทหารในพ้ืนที่รับผิดชอบและ
หน่วยแพทย์ของกองทัพบกในพ้ืนที่อ่ืน ท่ีมาขอรับการสนับสนุนตลอดจนบุคคล
พลเรือนท่ัวไปตามความจ�ำเป็นแล้ว โรงพยาบาลกองทัพบก ยังมีขีดความสามารถ
ในการส่งก�ำลังส่งิ อุปกรณ์สายแพทย์ กล่าวคือ
(๑) สามารถสนับสนุนสิ่งอุปกรณ์สายแพทย์หรือจัดต้ังคลังส่ิงอุปกรณ์
สายแพทย์ สนบั สนนุ หน่วยปฏบิ ัตกิ ารในพื้นทต่ี ามทไ่ี ด้รับมอบเมอื่ จำ� เป็น และ
(๒) ซ่อมบำ� รงุ ยทุ โธปกรณ์ในอัตราขน้ั หนว่ ยได้อีกด้วย
ปัจจบุ ันโรงพยาบาลกองทัพบก มีทั้งสนิ้ ๓๗ แห่ง มที ต่ี ้ังอยู่ในภูมภิ าคตา่ ง ๆ
ทั่วประเทศ สามารถแบ่งประเภทของโรงพยาบาลกองทัพบก ตามขีดความสามารถ
ในการรักษาพยาบาล หรือเรยี กแบบหน่งึ คอื จำ� นวนเตยี ง เป็น ๔ แบบ คอื
๔.๑ โรงพยาบาลกองทัพบก ขนาด ๓๐ เตียง และหน่วยบังคับบัญชา
ประกอบดว้ ย
๔.๑.๑ โรงพยาบาลค่ายรามราชนเิ วศน์ จงั หวดั เพชรบรุ /ี มทบ.๑๕
๔.๑.๒ โรงพยาบาลคา่ ยศรีพชั รินทร จังหวดั ขอนแกน่ /มทบ.๒๒
๔.๑.๓ โรงพยาบาลค่ายสมเด็จเจ้าพระยามหากษัตริย์ศึก จังหวัด
บุรีรัมย/์ มทบ.๒๖
๔.๑.๔ โรงพยาบาลค่ายศรสี องรัก จังหวัดเลย/มทบ.๒๘
๔.๑.๕ โรงพยาบาลค่ายพระยอดเมืองขวาง จังหวัดนครพนม/
มทบ.๒๑๐
๔.๑.๖ โรงพยาบาลค่ายขนุ เจืองธรรมิกราช จังหวัดพะเยา/มทบ.๓๔
๔.๑.๗ โรงพยาบาลคา่ ยสรุ ิยพงษ์ จงั หวัดน่าน/มทบ.๓๘

คมู่ อื การสง่ ก�ำ ลังและซอ่ มบำ�รงุ ส่ิงอุปกรณส์ ายแพทย์ (ยามปกต)ิ พ.ศ. ๒๕๖๑ 27
๔.๒.๘ โรงพยาบาลคา่ ยเขตอดุ มศักดิ์ จังหวดั ชมุ พร/มทบ.๔๔
๔.๒ โรงพยาบาลกองทพั บก ขนาด ๖๐ - ๙๐ เตยี ง และหนว่ ยบังคบั บัญชา
ประกอบด้วย
๔.๒.๑ โรงพยาบาลคา่ ยกาวลิ ะ จงั หวดั เชยี งใหม่ (๙๐ เตยี ง)/มทบ.๓๓
๔.๒.๒ โรงพยาบาลคา่ ยอดศิ ร จงั หวดั สระบรุ ี (๖๐ เตียง)/มทบ.๑๖
๔.๒.๓ โรงพยาบาลค่ายเสนาณรงค์ จังหวัดสงขลา (๖๐ เตียง)/
มทบ.๔๒
๔.๒.๔ โรงพยาบาลคา่ ยเมง็ รายมหาราช จงั หวดั เชยี งราย (๖๐ เตยี ง)/
มทบ.๓๗
๔.๒.๕ โรงพยาบาลค่ายพิชัยดาบหัก จังหวัดอุตรดิตถ์ (๖๐ เตียง)/
มทบ.๓๕
๔.๒.๖ โรงพยาบาลค่ายภาณุรังษี จังหวัดราชบุรี (๖๐ เตียง)/
มทบ.๑๖
๔.๒.๗ โรงพยาบาลค่ายวีรวัฒน์โยธิน จังหวัดสุรินทร์ (๖๐ เตียง)/
มทบ.๒๓
๔.๑.๘ โรงพยาบาลค่ายองิ คยทุ ธบริหาร จังหวัดปัตตานี (๖๐ เตยี ง)/
มทบ.๔๖
๔.๒.๙ โรงพยาบาลค่ายนวมินทราชินี จังหวัดชลบุรี (๖๐ เตียง)/
มทบ.๑๕
๔.๒.๑๐ โรงพยาบาลค่ายสุรสิงหนาท จังหวัดสระแก้ว (๖๐ เตียง)/
มทบ.๑๙
๔.๒.๑๑ โรงพยาบาลคา่ ยพอ่ ขนุ ผาเมอื ง จงั หวดั เพชรบรู ณ์ (๖๐ เตยี ง)/
มทบ.๓๖
๔.๒.๑๒ โรงพยาบาลค่ายวชิรปราการ จังหวัดตาก (๖๐ เตียง)/
มทบ.๓๑๐
๔.๒.๑๓ โรงพยาบาลคา่ ยกฤษณส์ วี ะรา จงั หวดั สกลนคร (๖๐ เตยี ง)/
มทบ.๒๙

28 คมู่ อื การสง่ ก�ำ ลังและซอ่ มบ�ำ รุงสง่ิ อุปกรณ์สายแพทย์ (ยามปกต)ิ พ.ศ. ๒๕๖๑
๔.๒.๑๔ โรงพยาบาลค่ายวิภาวดีรังสิต จังหวัดสุราษฎร์ธานี (๖๐
เตยี ง)/มทบ.๔๕
๔.๒.๑๕ โรงพยาบาลค่ายสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช
จังหวดั ร้อยเอ็ด (๖๐ เตียง)/มทบ.๒๗
๔.๒.๑๖ โรงพยาบาลค่ายเทพสตรีศรีสุนทร อ�ำเภอทุ่งสง จังหวัด
นครศรีธรรมราช (๖๐ เตียง)/มทบ.๔๓
๔.๓ โรงพยาบาลกองทัพบก ขนาด ๑๕๐ - ๒๐๐ เตียง และหนว่ ยบังคบั
บัญชา ประกอบดว้ ย
๔.๓.๑ โรงพยาบาลคา่ ยสมเดจ็ พระนเรศวรมหาราช จงั หวดั พษิ ณโุ ลก
(๒๐๐ เตียง)/ทภ.๓
๔.๓.๒ โรงพยาบาลคา่ ยวชริ าวธุ จงั หวดั นครศรธี รรมราช (๒๐๐ เตยี ง)/
ทภ.๔
๔.๓.๓ โรงพยาบาลโรงเรียนนายร้อยพระจุลจอมเกล้า จังหวัด
นครนายก (๒๐๐ เตียง)/รร.จปร.
๔.๓.๔ โรงพยาบาลคา่ ยธนะรชั ต์ จงั หวดั ประจวบครี ขี นั ธ์ (๒๐๐ เตยี ง)
/ศร.
๔.๓.๑ โรงพยาบาลค่ายสรรพสิทธิประสงค์ จังหวัดอุบลราชธานี
(๒๐๐ เตียง)/มทบ.๒๒
๔.๓.๒ โรงพยาบาลค่ายประจักษ์ศิลปาคม จังหวัดอุดรธานี (๒๐๐
เตียง)/มทบ.๒๔
๔.๓.๓ โรงพยาบาลค่ายจักรพงษ์ จังหวัดปราจีนบุรี (๑๘๐ เตียง)/
มทบ.๑๒
๔.๓.๔ โรงพยาบาลค่ายจิรประวัติ จงั หวัดนครสวรรค์ (๑๕๐ เตยี ง)/
มทบ.๓๑
๔.๓.๕ โรงพยาบาลค่ายสุรศักดิ์มนตรี จังหวัดล�ำปาง (๑๕๐ เตียง)/
มทบ.๓๒
๔.๓.๖ โรงพยาบาลค่ายสุรสีห์ จังหวัดกาญจนบุรี (๑๕๐ เตียง) /
มทบ.๑๗

ค่มู ือการสง่ กำ�ลังและซอ่ มบำ�รงุ สงิ่ อปุ กรณ์สายแพทย์ (ยามปกติ) พ.ศ. ๒๕๖๑ 29

๔.๔ โรงพยาบาลกองทพั บก ขนาด ๕๐๐ เตยี งขนึ้ ไป และหนว่ ยบงั คบั บญั ชา
ประกอบด้วย
๔.๔.๑ โรงพยาบาลพระมงกฎุ เกลา้ (๑,๖๐๐ เตยี ง)/พบ. (ศพม.)
๔.๔.๒ โรงพยาบาลอานนั ทมหิดล จงั หวัดลพบรุ ี (๕๐๐ เตยี ง)/พบ.
๔.๔.๓ โรงพยาบาลค่ายสุรนารี จังหวัดนครราชสีมา (๕๐๐ เตียง)
/พบ.ฝากการบังคบั บัญชาไว้กบั ทภ.๒
หมายเหตุ : - โรงพยาบาลกองทพั บก ขนาด ๓๐ เตยี ง ไมม่ ขี ดี ความสามารถ
ในการซ่อมบำ� รุงสิ่งอปุ กรณ์ หรอื ยุทโธปกรณส์ ายแพทย์ในอัตราขนั้ หนว่ ย
- รพ.อานันทมหิดล มีขีดความสามารถในการซ่อมบ�ำรุง
สงิ่ อปุ กรณส์ ายแพทยส์ นับสนนุ โดยตรง ให้กับหนว่ ยในพืน้ ท่ีจงั หวัดลพบรุ ี * อกี ดว้ ย

วงรอบการส่งก�ำลัง และวงรอบของสงิ่ อปุ กรณ์

วงรอบการส่งก�ำลัง (Logistic Cycle) หมายถึง การปฏิบัติต่อส่ิงอุปกรณ์
ตามลำ� ดบั ขนั้ ตอน หรอื ลำ� ดบั งาน ในทางทหารก�ำหนดให้ ประกอบดว้ ย ๕ ขนั้ ตอน/
งาน ประกอบดว้ ย ความตอ้ งการ การจดั หา การแจกจา่ ย การจำ� หนา่ ย และการควบคมุ
อย่างไรก็ตามในทางปฏิบัติ เมื่อพิจารณาถึง สิ่งอุปกรณ์ในระบบการส่งก�ำลังแล้ว
จะเหน็ วา่ นอกจากส่ิงอปุ กรณจ์ ะถกู ปฏิบตั ติ ามวงรอบการสง่ กำ� ลังแล้ว ภายหลงั จาก
การจัดหา สิ่งอุปกรณ์ท่ีได้จากการจัดหายังต้องผ่านขั้นตอนการเก็บรักษา และ
ขั้นตอนการซ่อมบ�ำรุงด้วย เราเรียกวงรอบนี้ว่า วงรอบของสิ่งอุปกรณ์ (Supplies
Cycle)
และเน่ืองจากเป็นเรื่องที่มีความเก่ียวข้องกัน ในการศึกษางานตามวงรอบ
การส่งก�ำลัง จะไม่ถือว่างานหนึ่งงานใดมีความส�ำคัญมากกว่ากัน แต่จะถือว่างาน
แต่ละงานน้ันต่างก็สนับสนุนเกื้อกูลซึ่งกันและกัน ตามแผนภาพ (โดยจะเร่ิมจากข้ัน
ความต้องการ) และความหมายดังต่อไปนี้

* ประกาศกรมแพทย์ทหารบก เรอ่ื งแนวทางการซอ่ มบ�ำรุงสงิ่ อุปกรณ์สายแพทย์ พ.ศ. ๒๕๔๔

30 คมู่ อื การส่งกำ�ลังและซ่อมบำ�รงุ ส่ิงอุปกรณ์สายแพทย์ (ยามปกติ) พ.ศ. ๒๕๖๑

วงรอบการสง่ ก�ำลงั วงรอบของส่งิ อุปกรณ์

ความตอ้ งการ หมายถงึ การดำ� เนนิ การตรวจสอบและพจิ ารณาความจำ� เปน็
ตอ้ งใชส้ งิ่ อปุ กรณใ์ นการปฏบิ ตั งิ าน เพอ่ื ใหไ้ ดม้ าซงึ่ รายการและจำ� นวนของสงิ่ อปุ กรณ์
ที่ต้องการใช้ส�ำหรับให้การปฏิบัติงานของหน่วยลุล่วงได้ในห้วงระยะเวลาหน่ึง ท้ังน้ี
ในกรณีของครุภัณฑ์ต้องเป็นไปตามอัตราของหน่วยท่ีกองทัพบกได้ก�ำหนดไว้ และ
หมายความรวมถงึ การเสนอความตอ้ งการใหห้ นว่ ยทเี่ กย่ี วขอ้ งพจิ ารณาดำ� เนนิ การดว้ ย
การจดั หา๑ หมายถงึ การดำ� เนนิ การเพอื่ ใหไ้ ดม้ าซงึ่ สง่ิ อปุ กรณ์ โดยกองทพั บก
ก�ำหนดใหม้ ีหลายวิธี ประกอบดว้ ย การจัดซ้ือจัดจา้ ง, การเบกิ , การโอน, การบรจิ าค
ฯลฯ เปน็ ตน้
การแจกจ่าย๑ หมายถึง การด�ำเนินการท่ีเก่ียวข้องกับคลัง ประกอบด้วย
การรับ - จ่าย ส่ิงอุปกรณ์ การเก็บรักษาส่ิงอุปกรณ์ การประสานงานเพื่อขนส่ง
สงิ่ อปุ กรณ์ระหวา่ งคลงั ไปยงั หนว่ ยตา่ ง ๆ ของกองทัพบก
การจ�ำหนา่ ย๒ หมายถึง การด�ำเนินกรรมวธิ ีเพื่อตดั ยอดสง่ิ อปุ กรณ์ออกจาก
ความรับผิดชอบของกองทัพบกเนื่องจากสูญไป, สูญหาย, ช�ำรุดเสียจนไม่สามารถ
ซ่อมคืนสภาพได้อย่างคุ้มค่า, เสื่อมสภาพจนใช้การไม่ได้, ตาย, ล้าสมัย หรือหมด
ความจำ� เป็น หรือหากใชใ้ นราชการต่อไปจะส้นิ เปลอื งคา่ ใช้จ่ายมาก

๑ ระเบยี บ ทบ. ว่าดว้ ยการสง่ ก�ำลังส่งิ อุปกรณ์ประเภท ๒ และ ๔ พ.ศ. ๒๕๓๔, หน้า ๑ - ๒
๒ ระเบียบ ทบ. วา่ ด้วยการจําหน่ายส่ิงอปุ กรณ์ พ.ศ. ๒๕๕๗ หนา้ ๑

คู่มอื การสง่ กำ�ลงั และซ่อมบ�ำ รุงส่ิงอุปกรณส์ ายแพทย์ (ยามปกต)ิ พ.ศ. ๒๕๖๑ 31
การซอ่ มบำ� รงุ ๓ หมายถงึ การดำ� เนนิ การใด ๆ ทม่ี งุ่ หมายจะรกั ษายทุ โธปกรณ์
(หรอื สิ่งอปุ กรณ์) ตา่ ง ๆ ใหอ้ ยใู่ นสภาพทีใ่ ชก้ ารได้ หรอื มงุ่ หมายทจ่ี ะท�ำให้สงิ่ อุปกรณ์
หรือยุทโธปกรณ์ที่ช�ำรุดกลับคืนมาอยู่ในสภาพที่ใช้การได้ และให้หมายความรวมถึง
การตรวจสภาพ การทดสอบ การบริการ การซ่อมแก้ การซ่อมใหญ่ การซ่อมสร้าง
การดดั แปลง และการซ่อมคืนสภาพ
การควบคุม หรือการควบคุมสิ่งอุปกรณ์ เป็นกรรมวิธีในการจัดทําบัญชี
การส่งกําลัง การแจกจ่าย การซ่อมคืนสภาพ และ/หรือ การจําหน่ายส่ิงอุปกรณ์
ซึ่งการดําเนินงานนี้ดําเนินการโดยผ่านทางระบบการรายงาน การคิดคํานวณ และ
การประเมินค่า ทําให้การปฏิบัติงานส่งกําลังมีความแน่นอนขึ้น ในรูปของการคิด
งบประมาณ และการจัดหา การจําหน่าย หรือการจัดสรร ปัจจัยพ้ืนฐานของระบบ
การควบคมุ สิง่ อุปกรณ์
คลัง หมายถึง หน่วยงานของกองทัพบกที่ปฏิบัติภารกิจหรือด�ำเนินการ
ในเร่ืองการจัดท�ำความต้องการ การเก็บรักษาและแยกประเภทสิ่งอุปกรณ์ให้เป็น
ไปตามมาตรฐานการปฏิบัติงาน การรับ - จ่าย ส่ิงอุปกรณ์ การซ่อมบ�ำรุง และ
การจ�ำหนา่ ยสิ่งอุปกรณ์
ต�ำบลรวบรวมสิ่งอุปกรณ์จ�ำหน่าย หมายถึง ที่ตั้งทางการส่งก�ำลังบ�ำรุง
ท่ีมหี นา้ ที่รับ คัดแยก เก็บรักษาและปฏบิ ัติต่อสิง่ อุปกรณ์ หรือซากสง่ิ อุปกรณ์ทอี่ นมุ ัติ
ใหจ้ ำ� หนา่ ยออกจากบัญชีคมุ แล้ว๒
อย่างไรก็ตาม ให้เกิดความเข้าใจมากข้ึน ผู้สนใจสามารถศึกษาได้จากวิชา
การสง่ กำ� ลงั สง่ิ อปุ กรณส์ ายแพทย์ ในหลกั สตู รตา่ ง ๆ ของโรงเรยี นเสนารกั ษ์ ในโอกาส
ตอ่ ไป

๒ ระเบียบ ทบ. วา่ ด้วยการจําหน่ายส่ิงอปุ กรณ์ พ.ศ. ๒๕๕๗ หน้า ๑
๓ ระเบยี บ ทบ. วา่ ด้วยการซ่อมบาํ รงุ ยุทโธปกรณ์ พ.ศ. ๒๕๒๔

32 คู่มือการส่งกำ�ลังและซ่อมบ�ำ รงุ สงิ่ อุปกรณส์ ายแพทย์ (ยามปกต)ิ พ.ศ. ๒๕๖๑

ความรบั ผดิ ชอบในส่ิงอปุ กรณ์*

ตามระเบียบกองทัพบก ว่าด้วยความรับผิดชอบในส่ิงอุปกรณ์ ก�ำหนดให้
กรมแพทย์ทหารบกรับผิดชอบในส่ิงอุปกรณ์สายแพทย์ โดยบทบาทหน้าที่ความ
รับผิดชอบในสิ่งอุปกรณ์ที่กองทัพบกก�ำหนด ให้กรมแพทย์ทหารบกด�ำเนินการ
ประกอบด้วย การก�ำหนดความต้องการ การควบคุม การจัดหา การเก็บรักษา
การแจกจ่าย การจ�ำหน่าย และการซ่อมบ�ำรุงสิ่งอุปกรณ์สายแพทย์ รวมไปจนถึง
การกำ� หนดคุณลกั ษณะเฉพาะของส่ิงอุปกรณ์สายแพทยด์ ้วย
อยา่ งไรกต็ าม ในปจั จบุ นั มสี งิ่ อปุ กรณบ์ างรายการ ทปี่ ระกอบดว้ ยสงิ่ อปุ กรณ์
ย่อย ๆ และส่ิงอุปกรณ์ย่อย ๆ ท่ีมาประกอบกัน เป็นส่ิงอุปกรณ์คนละสายงาน
ที่รบั ผิดชอบ ซ่งึ ยงั ไมม่ คี วามชดั เจนว่าสิง่ อุปกรณน์ ้ัน เป็นความรับผิดชอบของหน่วย
งานใด ดังน้ัน เพื่อให้เกิดความชัดเจน ระเบียบกองทัพบก ว่าด้วยความรับผิดชอบ
ในส่ิงอปุ กรณ์ ไดก้ ำ� หนดนิยามศพั ท์และแนวทางการในการปฏบิ ัติ ในการดำ� เนินการ
ต่อบทบาทหน้าทคี่ วามรับผดิ ชอบในสงิ่ อปุ กรณ์ ดงั น้ี
ส่ิงอุปกรณ์ส�ำเร็จรูป หมายถึง สิ่งอุปกรณ์ท่ีเกิดจากการรวมเข้าด้วยกัน
ของผลิตภัณฑ์ส�ำเรจ็ รปู องค์ประกอบ สว่ นประกอบ ชน้ิ สว่ น และหรือวัสดุซึ่งพร้อม
ที่จะใชไ้ ดต้ ามความมงุ่ หมาย เชน่ รถถงั เคร่ืองบนิ และโรงงานเครอื่ งจกั รกลเคล่อื นที่
ผลิตภณั ฑส์ �ำเร็จรูป หมายถงึ สงิ่ อปุ กรณ์ทีน่ ำ� มาประกอบเป็นส่วนหนึง่ ของ
ส่ิงอุปกรณ์ส�ำเร็จรูป โดยผลิตภัณฑ์ส�ำเร็จรูป สามารถปฏิบัติงานได้ในตัวเอง ทั้งน้ี
เม่ือพิจารณาเฉพาะผลิตภัณฑ์ส�ำเร็จรูปหนึ่งแล้ว ผลิตภัณฑ์ส�ำเร็จรูปน้ันย่อมถือ
เป็นสิ่งอุปกรณ์ส�ำเร็จรูปได้เช่นกัน เช่น เคร่ืองดับเพลิงเป็นส่ิงอุปกรณ์ส�ำเร็จรูป
ซงึ่ เปน็ ผลติ ภัณฑ์สำ� เรจ็ รูปท่ีใชป้ ระกอบเปน็ สว่ นหน่ึงของรถยนตพ์ ยาบาล
องค์ประกอบ หมายถึง ส่ิงอุปกรณ์ท่ีเกิดจากการรวมเข้าด้วยกันของส่วน
ประกอบและชนิ้ สว่ นตา่ ง ๆ ซงึ่ สามารถปฏบิ ตั งิ านไดใ้ นตวั เอง แตต่ อ้ งอาศยั การควบคมุ
จากภายนอก หรืออาศัยการขับเคลื่อนจากแหล่งอื่นประกอบด้วย เช่น เคร่ืองยนต์
หรือเคร่อื งก�ำเนดิ ไฟฟ้าส�ำหรบั รถยนต์
* ระเบียบ ทบ. วา่ ด้วยความรบั ผิดชอบในสง่ิ อปุ กรณ์ พ.ศ. ๒๕๕๕

คู่มือการสง่ ก�ำ ลงั และซ่อมบ�ำ รุงสงิ่ อปุ กรณส์ ายแพทย์ (ยามปกต)ิ พ.ศ. ๒๕๖๑ 33
สว่ นประกอบ หมายถึง ส่งิ อปุ กรณซ์ ่งึ ประกอบดว้ ยชิ้นสว่ นตา่ ง ๆ ท่ีเช่อื มตอ่
หรอื สัมพนั ธ์กนั ตงั้ แต่ ๒ ชนิ้ ขึ้นไป และสามารถถอดแยกออกจากกนั ได้ เช่น เครอื่ ง
เปล่ียนความเร็ว และคาบเู รเตอร์
ช้ินส่วน หมายถึง ส่ิงอุปกรณ์ท่ีไม่สามารถถอดแยกออกจากกันได้ หรือ
เป็นสิ่งอุปกรณ์ท่ีได้ออกแบบไว้ให้ถอดออกจากกันไม่ได้ เช่น หลอด วิทยุ ยางนอก
รถยนต์ และลำ� กล้องปืน
ส่ิงอุปกรณ์ส�ำเร็จรูปรายการใด มีผลิตภัณฑ์ส�ำเร็จรูปอยู่ในความรับผิดชอบ
หลายสายงาน ให้กรมฝ่ายยุทธบริการท่ีรับผิดชอบต่อส่ิงอุปกรณ์ส�ำเร็จรูปน้ัน
รับผิดชอบในส่ิงอุปกรณ์โดยตลอด ตามบทบาทความรับผิดชอบในสิ่งอุปกรณ์ท่ี
กองทัพบกก�ำหนดไว้ โดยกรมฝ่ายยุทธบริการที่รับผิดชอบต่อผลิตภัณฑ์ส�ำเร็จรูป
มีบทบาทเพียงการแจกจ่าย ผลิตภัณฑ์ส�ำเร็จรูปนั้น ๆ ให้กับกรมฝ่ายยุทธบริการที่
รับผิดชอบต่อสิ่งอุปกรณ์ส�ำเร็จรูปน�ำไปประกอบ หรือเพียงการแจกจ่ายผลิตภัณฑ์
สำ� เรจ็ รปู ใหก้ ับหน่วยที่ได้รบั การสนบั สนนุ สิง่ อปุ กรณส์ �ำเรจ็ รูป (การควบคมุ ) เท่าน้ัน
ส�ำหรับการก�ำหนดคุณลักษณะเฉพาะสิ่งอุปกรณ์ส�ำเร็จรูป ท่ีมีผลิตภัณฑ์
ส�ำเร็จรูปอยู่ในความรับผิดชอบหลายสายงาน ให้กรมฝ่ายยุทธบริการท่ีรับผิดชอบ
ต่อสิ่งอุปกรณ์ส�ำเร็จรูป เป็นผู้รับผิดชอบ โดยกรมฝ่ายยุทธบริการท่ีรับผิดชอบ
ต่อผลิตภัณฑ์ส�ำเร็จรูป ก�ำหนดคุณลักษณะเฉพาะสิ่งอุปกรณ์ แล้วเสนอให้กรมฝ่าย
ยุทธบริการที่รับผิดชอบต่อส่ิงอุปกรณ์ส�ำเร็จรูปรวบรวม เพ่ือเสนอขออนุมัติต่อ
กองทัพบกตอ่ ไป

ระเบยี บกองทพั บกวา่ ดว้ ยการสง่ กำ� ลงั สง่ิ อปุ กรณป์ ระเภท ๒ และ ๔*

เพ่อื ก�ำหนดความรบั ผิดชอบในสิ่งอปุ กรณ์ ของกรมฝา่ ยยทุ ธบรกิ ารหรือกรม
ฝ่ายกิจการพิเศษ ให้มีความแน่ชัด และเพื่อก�ำหนดหน้าท่ีความรับผิดชอบ วิธีการ
ปฏบิ ตั ใิ นเรอ่ื งความตอ้ งการ, การจดั หา, การเก็บรักษา, การแจกจ่าย, การจ�ำหนา่ ย
และสง่ คนื , การรายงาน และการควบคมุ สงิ่ อปุ กรณป์ ระเภท ๒ และ ๔ ใหเ้ ปน็ มาตรฐาน

* ระเบียบ ทบ. ว่าด้วยการสง่ ก�ำลงั สงิ่ อปุ กรณป์ ระเภท ๒ และ ๔ พ.ศ. ๒๕๓๔

34 คมู่ ือการสง่ ก�ำ ลังและซ่อมบ�ำ รงุ สิง่ อุปกรณ์สายแพทย์ (ยามปกติ) พ.ศ. ๒๕๖๑
เดียวกันท้ังกองทัพบก กองทัพบกจึงได้ก�ำหนดให้มีระเบียบฯ น้ีข้ึนเพื่อให้หน่วย
ท่ีเกี่ยวข้องยึดถือปฏิบัติต่อไป ปัจจุบันใช้ระเบียบกองทัพบกว่าด้วยการส่งก�ำลัง
สิ่งอปุ กรณ์ประเภท ๒ และ ๔ พ.ศ. ๒๕๓๔
ตามระเบียบกองทัพบกฯ แบ่งประเภทส่ิงอุปกรณ์ (Class of Supplies)
ออกเป็น ๕ ประเภท ดังตอ่ ไปนี้
๑. สง่ิ อปุ กรณป์ ระเภท ๑ (สป.๑) หมายถงึ เสบยี งคน เสบยี งสตั ว์ โดยเสบยี ง
คน มีกรมพลาธิการทหารบก (พธ.ทบ.) เป็นกรมฝ่ายยุทธบริการท่ีรับผิดชอบ
ส่วนเสบียงสัตว์ มีกรมการสัตว์ทหารบก (กส.ทบ.) เป็นกรมฝ่ายยุทธบริการที่
รบั ผดิ ชอบ
๒. ส่งิ อุปกรณ์ประเภท ๒ (สป.๒) หมายถงึ สง่ิ อปุ กรณ์ซึ่งกองทัพบกอนมุ ตั ิ
หรอื กำ� หนดให้หนว่ ยมีไวใ้ นครอบครอง โดยระบุเป็นอัตราของหน่วยหรอื บุคคล เชน่
เครอื่ งแตง่ กาย อาวธุ เครือ่ งมือ และชิ้นสว่ นซอ่ ม เปน็ ตน้ สง่ิ อปุ กรณป์ ระเภท ๒ อยู่
ในความรับผดิ ชอบของ กรมฝา่ ยยุทธบริการ ทรี่ ับผิดชอบส่งิ อปุ กรณน์ ้นั ๆ
๓. สง่ิ อุปกรณ์ประเภท ๓ (สป.๓)* หมายถงึ นำ้� มนั เชอื้ เพลิง กา๊ ซเชื้อเพลิง
และนำ้� มนั อุปกรณ์ ซ่งึ ใช้กบั ยานยนต์ เครอ่ื งจักรกล เครอื่ งใหแ้ สงสวา่ ง และเครื่องให้
ความร้อน สงิ่ อุปกรณป์ ระเภท ๓ อยใู่ นความรบั ผดิ ชอบของ กรมพลาธกิ ารทหารบก
(พธ.ทบ.)
๔. สิง่ อุปกรณ์ประเภท ๔ (สป.๔) หมายถึง ส่ิงอุปกรณซ์ ่งึ กองทพั บกไมไ่ ด้
ระบุไว้ในอัตราของหน่วย แต่กองทัพบกอาจอนุมัติหรือก�ำหนด ให้หน่วยมีไว้
ครอบครองตามความจ�ำเป็น เช่น วัสดใุ นการก่อสรา้ ง และ เครื่องปรับอากาศ เปน็ ต้น
สิ่งอุปกรณ์ประเภท ๔ อยู่ในความรับผิดชอบของ กรมฝ่ายยุทธบริการท่ีรับผิดชอบ
สิ่งอปุ กรณ์นนั้ ๆ
๕. ส่ิงอุปกรณ์ประเภท ๕ (สป.๕) หมายถึง กระสุน และวัตถุระเบิด
ทุกชนิด ส่ิงอุปกรณ์ประเภท ๕ มี กรมสรรพาวุธทหารบก (สพ.ทบ.) รับผิดชอบ
เวน้ พลสุ ญั ญาณ กระสนุ ควนั กระสนุ เคมี ระเบดิ ควนั รบั ผดิ ชอบโดย กรมวทิ ยาศาสตร์
ทหารบก (วศ.ทบ.)
* ระเบียบ ทบ. ว่าดว้ ยการส่งก�ำลงั สง่ิ อุปกรณ์ประเภท ๓ พ.ศ. ๒๕๕๑, หนา้ ๑

คู่มือการสง่ ก�ำ ลังและซ่อมบำ�รงุ สิง่ อปุ กรณส์ ายแพทย์ (ยามปกติ) พ.ศ. ๒๕๖๑ 35
จากท่ีกล่าวมาแล้วข้างต้นจะเห็นว่า สิ่งอุปกรณ์ประเภท ๒ และ ๔ มี
ความเกยี่ วขอ้ งกบั อตั ราของหน่วยและบุคคล ว่าเป็นสงิ่ อปุ กรณน์ น้ั ๆ หากสงิ่ อุปกรณ์
ในอตั รา จะเรียกวา่ ส่งิ อุปกรณ์ประเภท ๒ หรือไมไ่ ดร้ ะบใุ นอัตรา จะเรยี กสงิ่ อุปกรณ์
นั้นเป็นส่ิงอุปกรณ์ประเภท ๔ แล้วอัตราท่ีกล่าวถึงนั้นคืออะไร กองทัพบกมีการ
ก�ำหนดอัตราของกองทพั บกไว้ ท่ีจะน�ำเสนอมีดงั น้ี
๑. อัตราการจัดและยุทโธปกรณ์ (อจย.) คือ อัตราของกองทัพบก ที่ได้
ก�ำหนดภารกิจ และขีดความสามารถของหน่วยไว้แน่นอน ตามยอดก�ำลังพล
รายการและจ�ำนวนของยุทโธปกรณ์ โดยมีรายละเอียดประกอบด้วย รูปโครงสร้าง
การจัดหน่วย อตั ราก�ำลังพลและอาวธุ ประจำ� กาย และอัตรายทุ โธปกรณ์ ซง่ึ กองทพั บก
ไดอ้ นมุ ตั ิส�ำหรับหนว่ ยทหารแบบใดแบบหน่ึงใชท้ ำ� การจัดหนว่ ย มี ๔ ตอน โดยอัตรา
ยุทโธปกรณ์ จะถูกกำ� หนดไว้ในตอนที่ ๔ ของอัตราการจัดและยทุ โธปกรณ์
หนว่ ยทหารทจ่ี ะทำ� การจดั หนว่ ยตามอตั ราการจดั และยทุ โธปกรณ์ ไดแ้ ก่
หน่วยแบบมาตรฐาน ส่วนใหญ่ใช้ในการจัดหน่วยในส่วนก�ำลังรบ โดยหน่วยทหาร
ท่ีจัดหน่วยตามอัตราการจัดและยุทโธปกรณ์ ยอดก�ำลังพล รายการและจ�ำนวน
ของยุทโธปกรณ์ท่ีมี จะมีขีดความสามารถตามที่ได้ก�ำหนดไว้ในอัตราการจัด
และยุทโธปกรณ์
การระบอุ ตั ราการจดั และยทุ โธปกรณ์ ใหร้ ะบชุ อ่ื หนว่ ย ตามดว้ ยหมายเลข
ของอัตราการจัดและยุทโธปกรณ์ และวนั ทีอ่ นุมตั ใิ ช้ เช่น กองสรรพาวธุ เบา (กองพล)
อจย.๙ - ๒๕ (๑๕ ม.ค. ๑๘) เป็นต้น
๒. อตั ราเฉพาะกจิ (อฉก.) คอื อตั ราของกองทพั บก ซง่ึ กำ� หนดรปู โครงสรา้ ง
การจัดหน่วย อัตราก�ำลงั พลของหนว่ ยทหารหน่วยใดหนว่ ยหนงึ่ เป็นการเฉพาะ เพอ่ื
ปฏบิ ัตภิ ารกิจ (หนา้ ท)ี่ ตามท่ีได้มีการระบุไว้ โดยอตั ราเฉพาะกจิ จะไมม่ กี ารก�ำหนด
อัตรายุทโธปกรณ์ไว้เหมือนอัตราการจัดและยุทโธปกรณ์ เพ่ือให้หน่วยสามารถ
พิจารณาก�ำหนดขีดความสามารถ และรายงานกองทัพบกเพ่ือขอก�ำหนดอัตรา
สิ่งอปุ กรณ์ (อสอ.) เพือ่ ตอบสนองตอ่ ปรมิ าณงานที่มใี นแตล่ ะชว่ งเวลาได้
หน่วยทหารท่ีจะท�ำการจัดหน่วยตามอัตราเฉพาะกิจ ได้แก่ หน่วยส่วน
บัญชาการ, ส่วนการศึกษา และหน่วยปฏิบัติภารกิจพิเศษอย่างหน่ึงอย่างใดเป็น
การเฉพาะ และมไิ ด้เป็นหน่วยปฏบิ ัติการทางยทุ ธวธิ ี

36 คมู่ ือการส่งก�ำ ลังและซ่อมบำ�รุงสงิ่ อปุ กรณ์สายแพทย์ (ยามปกต)ิ พ.ศ. ๒๕๖๑
การระบุอัตราเฉพาะกิจ ให้ระบุช่ือหน่วย ตามด้วยหมายเลขของอัตรา
เฉพาะกิจ และวันทอ่ี นมุ ัตใิ ช้ เช่น รพ.ค่ายสรุ นารี อฉก.หมายเลข ๖๑๒๐ (๑๕ ก.ค.
๓๔) เปน็ ตน้
๓. อัตราสิ่งอุปกรณ์ (อสอ.) คือ อัตราของกองทัพบก ซึ่งก�ำหนดอัตรา
ส่ิงอุปกรณ์ถาวร ส�ำหรับหน่วยต่าง ๆ ในกองทัพบก ทั้งหน่วยท่ีจัดโดยใช้อัตรา
การจัดและยุทโธปกรณ์ หรือหนว่ ยทจ่ี ดั โดยใช้อตั ราเฉพาะกจิ เพอื่ การใชง้ าน ณ ท่ตี งั้
ปกติ หรือก�ำหนดอัตราส่ิงอุปกรณ์ส�ำหรับบุคคล หรือก�ำหนดอัตราส่ิงอุปกรณ์
เฉพาะเรื่อง สำ� หรบั หนว่ ยทหาร เป็นต้น
การระบอุ ัตราสง่ิ อปุ กรณ์ ใหร้ ะบุชอื่ อัตราสิ่งอปุ กรณ์ ตามดว้ ยหมายเลข
ของอัตราสิ่งอุปกรณ์ (ซ่ึงเป็นหมายเลขเดียวกับอัตราการจัดและยุทโธปกรณ์ หรือ
อตั ราเฉพาะกิจ) ตามด้วย ชอ่ื หน่วย และวนั ทีอ่ นุมัติใช้ เช่น อสอ.สาย พ. หมายเลข
๔๑๗๐ ศฝยว.ทบ. (๒๙ เม.ย. ๕๘) เป็นต้น
อย่างไรก็ตาม เพื่อให้เกิดความเข้าใจเร่ืองอัตรากองทัพบกมากข้ึน เช่น
อัตราอาคาร อตั ราทดี่ นิ อัตราน้�ำมนั อตั ราสนิ้ เปลือง เป็นตน้ ผสู้ นใจสามารถศึกษา
ได้จากวิชาการส่งก�ำลัง ในหลักสูตรต่าง ๆ ของโรงเรียนส่งก�ำลังบ�ำรุง หรือเอกสาร
อ่ืน ๆ ในโอกาสต่อไป เน่ืองจากอัตรากองทัพบกดังกล่าว จะไม่เก่ียวข้องกับงาน
สง่ ก�ำลงั ส่ิงอปุ กรณ์สายแพทย์
ระเบยี บกองทพั บกวา่ ด้วยการส่งกำ� ลังส่ิงอปุ กรณป์ ระเภท ๒ และ ๔ ได้
กำ� หนดวิธีปฏิบัตใิ นการสง่ ก�ำลังสง่ิ อุปกรณป์ ระเภท ๒ และ ๔ สายแพทย์ ที่จะใช้เป็น
หลักในการดำ� เนนิ การ โดยมรี ายละเอียดที่จะกล่าวในบทตอ่ ๆ ไป ซงึ่ ผู้สนใจสามารถ
ศกึ ษาเพมิ่ เตมิ หรอื ดาวนโ์ หลดเอกสารระเบยี บกองทพั บกวา่ ดว้ ยการสง่ กำ� ลงั สง่ิ อปุ กรณ์
ประเภท ๒ และ ๔ พ.ศ. ๒๕๓๔ จากอนิ เทอร์เน็ตมาศกึ ษาได้
อยา่ งไรกต็ าม กรมแพทยท์ หารบก โดย กองส่งก�ำลังบ�ำรุงฯ ได้ก�ำหนด
วธิ กี าร หรอื แนวทางปฏิบัติเพิม่ เตมิ เพอ่ื ใหก้ ารส่งก�ำลังสิ่งอุปกรณ์สายแพทย์ ให้กับ
หนว่ ยในสายการสง่ กำ� ลงั ประกอบดว้ ย คลงั สายงาน หรอื คลงั ของกรมฝา่ ยยทุ ธบรกิ าร
หน่วยสนับสนุนโดยตรง หน่วยสนับสนุนทั่วไป และหน่วยใช้ หรือหน่วยที่เก่ียวข้อง
เปน็ ไปดว้ ยความเรียบรอ้ ย โดยมีรายละเอยี ดท่จี ะกลา่ วในบทต่อ ๆ ไป

บทท่ี ๒

การส่งก�ำลังสิ่งอุปกรณส์ ายแพทย์

การสง่ กำ� ลังสิ่งอปุ กรณ์สายแพทย์ในระบบการสนบั สนุนเปน็ พ้ืนที่

ตามค�ำส่ังกองทัพบก ที่ ๔๘๗/๒๕๔๓ ได้ก�ำหนดหลักนิยม ระบบ และ
การด�ำเนินการ เก่ียวกับการส่งก�ำลังบ�ำรุงของกองทัพบก (ปัจจุบันอยู่ในระหว่าง
ปรับปรุงแก้ไข) โดยมีรายละเอียดประกอบด้วย ภารกิจ หลักการส่งก�ำลังบ�ำรุง
แนวความคิดในการส่งก�ำลังบ�ำรุงของกองทัพบก และการก�ำหนดความรับผิดชอบ
และการด�ำเนนิ งานในการสง่ ก�ำลงั บ�ำรุง ของหนว่ ยต่าง ๆ ประกอบด้วย กรมฝา่ ยยุทธ
บริการ หรือกรมฝ่ายกิจการพิเศษที่รับผิดชอบในสิ่งอุปกรณ์ กองบัญชาการช่วยรบ
(บชร.) มณฑลทหารบก (มทบ.) และจังหวัดทหารบก (จทบ.) ให้มีความชัดเจน
ในสว่ นทเี่ กยี่ วขอ้ งกบั หนว่ ยสายแพทย์ ประกอบดว้ ย การสง่ กำ� ลงั สง่ิ อปุ กรณ์
ประเภท ๒ และ ๔ สายแพทย์ การส่งก�ำลังยาและเวชภัณฑ์ส้ินเปลืองสายแพทย์
และการบริการทางการแพทย์ ได้ถูกก�ำหนดไว้เป็นผนวกให้มีความชัดเจน ส�ำหรับ
กองบัญชาการช่วยรบ และหน่วยข้ึนตรงของกองทัพบก อย่างไรก็ตาม กรมแพทย์
ทหารบก ได้ปรับแนวทางการสนับสนุนฯ ในส่วนท่ีเก่ียวข้องกับการส่งก�ำลัง
ส่งิ อปุ กรณ์ประเภท ๒ และ ๔ สายแพทย์ และการส่งก�ำลงั ยาและเวชภณั ฑ์ส้ินเปลอื ง
สายแพทย์ ใหส้ ามารถใชไ้ ด้กบั หนว่ ยทหารทุกหน่วย และหน่วยในส่วนภมู ภิ าค โดย
อา้ งองิ จากแนวทางการสนบั สนนุ ตามคำ� สง่ั กองทพั บก ท่ี ๔๘๗/๒๕๔๓ โดยกรมแพทย์
ทหารบก เรยี กแนวทางการสนบั สนนุ ฯ ในแบบนว้ี า่ การสง่ กำ� ลงั สง่ิ อปุ กรณส์ ายแพทย์
ในระบบการสนับสนุนเป็นพน้ื ท่ี (Area Support) โดย กองส่งก�ำลังบ�ำรุงฯ ไดส้ รุป
แนวทางการด�ำเนินการฯ โดยให้ครอบคลุมระเบียบ ค�ำส่ัง และอนุมัติหลักการ
ท่ีเก่ียวข้องเพิ่มเติม เพ่ือให้หน่วยต่าง ๆ ได้ใช้เป็นแนวทางในการด�ำเนินการ ด้าน
การส่งก�ำลงั บ�ำรงุ ของหนว่ ย ดงั นี้

38 คูม่ ือการสง่ ก�ำ ลงั และซอ่ มบำ�รงุ สงิ่ อุปกรณ์สายแพทย์ (ยามปกต)ิ พ.ศ. ๒๕๖๑

ระบบการส่งก�ำลังบ�ำรุงสิ่งอุปกรณ์สายแพทย์ (Medical Supplies
Logistic Support System) หมายถึง วิธีการบริหารจัดการ การส่งก�ำลังและ
การซอ่ มบำ� รงุ สง่ิ อปุ กรณส์ ายแพทย์ ใหก้ บั หนว่ ยทหารทอ่ี ยหู่ า่ งไกล เพอื่ ใหส้ ง่ิ อปุ กรณ์
สายแพทย์เกดิ ความพร้อมใช้งาน ประกอบด้วย ๒ ระบบ คือ
๑. การสง่ ก�ำลังสงิ่ อปุ กรณป์ ระเภท ๒ และ ๔ สายแพทย์
๒. การสง่ กำ� ลังยาและเวชภัณฑส์ น้ิ เปลอื งสายแพทย์
และ การซ่อมบ�ำรงุ สิ่งอุปกรณ์ประเภท ๒ และ ๔ สายแพทย์ (บทท่ี ๔)
การส่งกำ� ลงั สิ่งอุปกรณ์ประเภท ๒ และ ๔ สายแพทย์
กรมแพทย์ทหารบก ก�ำหนดให้หน่วยทหาร ได้แก่ โรงพยาบาลกองทัพบก
หน่วยเสนารักษ์ หรือหนว่ ยใช้ ในพื้นที่ของกองทพั ภาคที่ ๒, ๓ และ ๔ ดำ� เนนิ การ
ในดา้ นการสง่ กำ� ลงั บำ� รงุ ฯ ผา่ นกองบญั ชาการชว่ ยรบท่ี ๒, ๓ และ ๔ สว่ นหนว่ ยทหาร
ในพ้ืนท่ี ทภ.๑ ใหด้ ำ� เนนิ การฯ โดยตรงกบั กองคลังแพทย์ กรมแพทยท์ หารบก เว้น
หน่วยขึ้นตรงกองทพั บก และหนว่ ยของกองทัพบก (หน่วยนอกกองทพั ภาค) ทม่ี ที ี่ตั้ง
ปกติถาวรในพื้นที่ของกองทัพภาคที่ ๑ ให้ด�ำเนินการตามผนวก ค. ประกอบค�ำส่ัง
กองทพั บก ที่ ๔๘๗/๒๕๔๓
เฉพาะในกรณีท่ีกรมแพทย์ทหารบก ส่งส่ิงอุปกรณ์ประเภท ๒ และ ๔
สายแพทย์ ให้กับโรงพยาบาลกองทัพบก หน่วยเสนารักษ์ หรือหน่วยใช้โดยตรง
ในกรณีนี้จะเป็นสิ่งอุปกรณ์ ที่กรมแพทย์ทหารบกเป็นผู้จัดหา และเป็นสิ่งอุปกรณ์
ท่มี ีเทคโนโลยีสงู หากขนส่งฯ โดยผ่านระบบการจัดการเคลือ่ นยา้ ยปกติ อาจสง่ ผลให้
ส่ิงอุปกรณ์นั้นเกิดความช�ำรุด กรมแพทย์ทหารบก จึงขอให้ตัวแทนจ�ำหน่าย จัดส่ง
สง่ิ อปุ กรณด์ งั กลา่ วใหก้ บั หนว่ ยใชโ้ ดยตรง ดงั นน้ั โรงพยาบาลกองทพั บก หนว่ ยเสนารกั ษ์
หรือหน่วยใช้ จะต้องด�ำเนินการในเรื่องการตรวจรับพัสดุ (บทที่ ๕ หัวข้อขั้นตอน
การตรวจรับสิ่งอุปกรณ์ท่ีกรมแพทย์ทหารบก ส่งโดยตรงให้กับหน่วย) และหน่วยใช้
จะตอ้ งดำ� เนนิ การดา้ นใบเบกิ ผา่ นกองบญั ชาการชว่ ยรบ  ผา่ นมายงั กรมแพทยท์ หารบก
หรือด�ำเนินการโดยตรง กองคลังแพทย์ฯ แล้วแต่กรณี อย่างไรก็ตาม กรมแพทย์
ทหารบก จะก�ำหนดแนวทางในการด�ำเนินการให้กับหน่วย และกองบัญชาการ
ชว่ ยรบ ทราบ เพื่อให้มคี วามเข้าใจทต่ี รงกนั เป็นคร้ังคราวไป