Οι Άγιοι του 20ού αιώνα

Σύγχρονες Άγιες μορφές της Εκκλησίας μας

1

Περιεχόμενα

Κατηγορίες Αγίων της Εκκλησίας μας......................................................................................................... 2
Διαδικασία και προϋποθέσεις αγιοκατάταξης στην Ορθόδοξη Εκκλησία.................................................. 7
Η διαδικασία αγιοποίησης στους Ρωμαιοκαθολικούς ............................................................................. 11

Οι πιο πρόσφατες «αγιοποιήσεις» των Ρωμαιοκαθολικών.................................................................. 11
Άγιοι του 20ού αιώνα ............................................................................................................................... 13

Έλληνες Άγιοι του 20ού αιώνα ............................................................................................................. 13
Ξένοι Άγιοι του 20ού αιώνα.................................................................................................................. 20

Οι πιο γνωστοί Ρώσοι Άγιοι του 20ου αιώνα.................................................................................... 21
Το Ολοκαύτωμα της Σερβίας (1941-1945)........................................................................................ 22
Η στάση της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας στο διωγμό των Ορθόδοξων Σέρβων ............................ 23
Οι πιο γνωστοί Σέρβοι Άγιοι του 20ου αιώνα................................................................................... 24
Ο πιο πρόσφατος Άγιος της Ορθόδοξης Εκκλησίας – Όσιος Ιωάννης ο νέος Χοζεβίτης....................... 26

2

Κατηγορίες Αγίων της Εκκλησίας μας

Προφήτες
Λέγονται όλοι οι άνδρες και γυναίκες που κατά την προ Χριστού περίοδο μέχρι

και τον Ιωάννη τον βαπτιστή κήρυξαν στον Ιουδαϊκό λαό τον λόγο του Θεού και
προφήτευσαν την έλευση του Μεσσία όπως ο Μωυσής, ο Ηλίας, ο Ησαΐας.

Προπάτορες
Λέγονται κυρίως οι πρόγονοι του Χριστού από του

Αδάμ μέχρι και των αμέσων κατά σάρκα προγόνων Του και
ευρύτερα όλοι οι άνδρες της Παλαιάς Διαθήκης που έζησαν
πριν από το Χριστό, οι «Δίκαιοι» όπως ο Ενώχ, ο Νώε, ο
Έσδρας κ.λπ.

Απόστολοι και Ισαπόστολοι
Οι Απόστολοι είναι ο στενός κύκλος των δώδεκα και ο ευρύτερος των

εβδομήκοντα μαθητών του Χριστού, τους οποίους ο Ίδιος επέλεξε. Δραστηριοποιούνταν
στο έργο του Κυρίου, Ο Οποίος τους απέστειλε να κηρύξουν το ευαγγέλιό Του ενώ
συγχρόνως τους είχε δώσει την χάρη της θαυματουργίας.

Οι Απόστολοι είναι οι γνήσιοι συνεχιστές του έργου του Χριστού μας και της
διδασκαλίας Του. Οι Ισαπόστολοι έλαβαν αυτόν τον τόσο τιμητικό τίτλο επειδή η
προσφορά τους στην διάδοση του λόγου του Θεού ήταν καίρια.

Ευαγγελιστές
Εννοούμε τους συγγραφείς των τεσσάρων ευαγγελίων, δηλαδή τους Μαθητές και

Αποστόλους του Χριστού Ματθαίο και Ιωάννη, τον Μαθητές και συνεργάτη των Απ.
Πέτρου και Παύλου Μάρκο και τον Μαθητή και συνεργάτη του Απ. Παύλου Λουκά.

Όσιοι και Ησυχαστές
Στην αρχαία Ελληνική, το επίθετο «όσιος» σημαίνει αυτός που είναι

αφιερωμένος στον Θεό. Πιο συγκεκριμένα πρόκειται για τους μοναχούς και τις μοναχές

3

οι οποίοι ηθελημένα αρνήθηκαν κάθε κοσμική απόλαυση και αφοσιώθηκαν «ψυχή τε
και σώματι» στον Θεό. Αγωνιζόμενοι στον στίβο της άσκησης μπορεί να μην πέρασαν
από το μαρτύριο του αίματος αλλά πέρασαν το μαρτύριο της συνειδήσεως και έτσι
αγίασαν. Το Ορθόδοξο Αγιολόγιο της Εκκλησίας με τον όρο «Όσιοι» δεν κάνει κάποια
διάκριση μεταξύ της αξίας (δεν μπορεί κάποιος να είναι περισσότερο ή λιγότερο Άγιος)
των Αγίων αλλά δείχνει ότι οι συγκεκριμένοι Άγιοι ήταν μοναχοί ή ασκητές.

Μάρτυρες (Μεγαλομάρτυρες, Ιερομάρτυρες, Οσιομάρτυρες, Παρθενομάρτυρες,
Νεομάρτυρες)

Οι Άγιοι Μάρτυρες είναι αυτοί που υπέγραψαν την μαρτυρία της πίστεως και της
αγάπης τους προς τον Χριστό με το ίδιο τους το αίμα. Αποτελούν το πιο επίλεκτο σώμα
της Εκκλησίας, αφού αυτή θεμελιώθηκε επί του Αίματος του Κυρίου μας αλλά κατ’
επέκτασιν και στο αίμα των Μαρτύρων. Χαρακτηριστικό είναι ότι κατά τα εγκαίνια των
Ιερών Ναών τοποθετούνται εντός των Αγίων Τραπεζών ιερά λείψανα μαρτύρων.

Η εθελούσια προσφορά της ζωής στον Χριστό μέσω του μαρτυρίου ξεπλένει κάθε
αμάρτημα ενώ, ακόμη και εάν ο μαρτυρήσας δεν είχε βαπτιστεί, θεωρείται αυτομάτως
βαπτισμένος και Άγιος.

4

Χρησιμοποιούνται σύνθετες λέξεις με την λέξη μάρτυς για να υποδηλώσουν την
ιδιότητα του κάθε αγίου μάρτυρος (π.χ. Ιερομάρτυρας: μάρτυρας που ήταν ιερωμένος,
Οσιομάρτυρας: μάρτυρας που ήταν μοναχός, Παρθενομάρτυρας: γυναίκα παρθένος η
οποία μαρτύρησε, Μεγαλομάρτυρας: όσοι μάρτυρες υπέμειναν τα πιο φρικτά
βασανιστήρια για να γυρίσουν στην ειδωλολατρεία).

Με τον όρο «Νεομάρτυρας» δεν γίνεται κάποιος αξιολογικός διαχωρισμός των
Αγίων. Οι Νεομάρτυρες δεν υστερούν σε τιμή και δόξα από τους αρχαίους μάρτυρες της
Εκκλησίας, απλώς τους προσδίδεται αυτός ο χαρακτηρισμός ώστε να
συγκεκριμενοποιηθεί η χρονική περίοδος του μαρτυρίου τους. Ως διαχωριστική γραμμή
τίθεται κυρίως η άλωση της Βασιλεύουσας. Από τότε και μέχρι σήμερα όσοι υπογράφουν
με το αίμα τους την μαρτυρία της πίστεως και της αγάπης τους προς τον Χριστό
ονομάζονται Νεομάρτυρες.

Ομολογητές

Μια ιδιαίτερη κατηγορία στις τάξεις των Αγίων είναι οι ομολογητές. Το
παράδειγμά τους είναι ίσως το πιο προσηνές στην ζωή του κάθε Χριστιανού, αφού όλοι
οφείλουμε καθημερινώς να ομολογούμε – με λόγια και έργα – την πίστη και την
αφοσίωση στον Κύριό μας Ιησού Χριστό. Οι Ομολογητές διετράνωσαν την Ορθόδοξη
πίστη τους μπροστά σε τυράννους άφοβα. Βασανίστηκαν και διώχθηκαν, όμως τελικά
δεν πέθαναν εξ αιτίας των μαρτυρίων.

Ιεράρχες και Διδάσκαλοι

Λέγονται οι μεγάλοι εκείνοι Επίσκοποι, που με αγιότητα και φρόνηση ποίμαιναν
τον λαό του Θεού και δίδαξαν γραπτά ή προφορικά τον Λόγο της αληθείας, όπως οι τρεις
Ιεράρχες, ο Μέγας Αθανάσιος και πολλοί άλλοι.

Οι Άγιοι οι οποίοι κατείχαν την υψηλή χάρη της Αρχιεροσύνης αποτελούν ειδική
κατηγορία στο σώμα της Εκκλησίας μας. Έχοντες λάβει οι πρώτοι Επίσκοποι την χάρη του
Αγίου Πνεύματος από τους Αποστόλους, την μετέδωσαν με την χειροτονία στους
επόμενους σε μια αδιάκοπη αλυσίδα μέχρι σήμερα, την ονομαζόμενη αποστολική
διαδοχή (που δεν είναι απλώς μια ιστορική συνέχεια αλλά οπωσδήποτε παράδοση και
αποδοχή της Ιεράς Παραδόσεως). Οι Ιεράρχες είναι οι θεματοφύλακες των ιερών
δογμάτων και οι πατέρες του ποιμνίου που φέρουν την ευθύνη για την πνευματική του
διαπαιδαγώγηση.

5

Πατέρες

Ονομάζονται οι κληρικοί εκείνοι που διακρίθηκαν για την αγιότητα του βίου τους
και την ορθή τους διδασκαλία, την οποία διατύπωσαν στα σοφά τους συγγράμματα,
αλλά και γενικά όλοι οι Άγιοι κληρικοί και μοναχοί.

Θαυματουργοί

Ονομάζονται όσοι Άγιοι αξιώθηκαν από το Θεό να θαυματουργούν με τη Χάρη
Του. Να σημειωθεί εδώ πως αναφερόμαστε σε διαπιστωμένα θαύματα, βιωμένα στην
πραγματικότητα. Κάθε γεγονός που φαίνεται ως θαύμα δεν είναι όντως θαύμα. Επίσης,
η θαυματουργία δεν αποτελεί απαραίτητα τεκμήριο αγιότητας.

Ανάργυροι

Ονομάζονται οι Άγιοι άνδρες ή γυναίκες, που δεν δεχόντουσαν πληρωμή για τις
αγαθές πράξεις τους. Επρόκειτο συνήθως για χριστιανούς ιατρούς, οι οποίοι
προσέφεραν χωρίς αμοιβή τις υπηρεσίες τους.

Δια Χριστόν σαλοί

Στην διά Χριστόν σαλότητα, τη σπάνια αυτή
μορφή άσκησης, ανήκουν οι μοναχοί και σπανιότερα
οι λαϊκοί που από θείο έρωτα αποφάσισαν να
ακολουθήσουν τη δύσκολη οδό της παραίτησης από
το κύρος που δίνει η λογική στον άνθρωπο.
Παρατηρώντας προσεκτικά τη ζωή και τα σημεία των
διά Χριστόν σαλών μέσα από τους βίους τους,
βλέπουμε πως παίζουν ένα ιερό παιχνίδι. Δεν
διστάζουν να εμπαίξουν τον κόσμο και τα του κόσμου
τούτου, την υποκρισία, την επίδειξη και τον
φαρισαϊσμό. Κατά τον Ιωάννη της Κλίμακος δείχνουν
ότι «καθεύδουν διά την χρείαν τῆς φύσεως», όμως η
καρδιά τους «ἀγρυπνεῖ διά το πλῆθος τοῦ ἒρωτος»
προς τον Θεό.

Η διά Χριστόν σαλότητα αποτελεί ίσως την πιο παράξενη και συγκλονιστική
μορφή ορθόδοξης άσκησης. Σαλός σημαίνει τρελός. Ο τρόπος της ζωής του, τα

6

φερσίματά του και γενικά ή όλη εικόνα του, φαίνεται να ταιριάζει με την εικόνα κάποιου
ανθρώπου που έχει σε μικρό ή μεγάλο βαθμό σαλεμένα τα μυαλά του. Όμως οι δια
Χριστόν σαλοί μόνο τρελοί δεν ήταν. Ήταν οι πλέον γνωστικοί που κατέχτησαν την
απάθεια και με την Χάρη του Θεού δίωκαν τους δαίμονες και τις πλάνες τους. Οι δια
Χριστόν σαλότητα είναι μία χαρισματική κατάσταση.

7

Διαδικασία και προϋποθέσεις αγιοκατάταξης στην Ορθόδοξη Εκκλησία

λέξη Άγιος προέρχεται από το στερητικό «α» και τη λέξη «άγος». Άγιος λοιπόν
είναι αυτός που δεν φέρει άγος, κρίμα, ντροπή. Η Ορθόδοξη Εκκλησία
αγιοκατατάσσει και όχι αγιοποιεί, δηλαδή «αναγνωρίζει την υπάρχουσα και
μαρτυρούμενη από το σύνολο της Εκκλησίας αγιότητα ενός προσώπου». Η αγιοκατάταξη ενός
προσώπου αποτελεί μέγα πνευματικό γεγονός για την Εκκλησία. Στην πραγματικότητα, η
διοικούσα Εκκλησία αντί να «αναδεικνύει» ή «ανακηρύσσει» ή – πολύ περισσότερο –
«αγιοποιεί» έναν άνθρωπο, μετουσιώνει ένα βίωμα πιστών, μια φωνή τοπικής Εκκλησίας,
κλήρου και λαού σε επίσημη εκκλησιαστική πράξη. Μετά την αναγνώριση αυτή, που έχει κάπως
τοπικό χαρακτήρα, η φήμη του νέου αγίου απλώνει τον κύκλο της αναγνωρίσεως σε γειτονικές
τοπικές Εκκλησίες, ώσπου να φθάσει στις οικουμενικές διαστάσεις, προκειμένου να εορτάζεται
και να τιμάται κατά επισημότερο τρόπο απ’ όλη την Εκκλησία «από περάτων έως περάτων».

«Η Ορθόδοξη κατ’ Ανατολάς Εκκλησία του Χριστού ως «Ταμειούχος της Θείας Χάριτος»
μετά πολλής προσοχής, συνέσεως και διεξοδικής εμπεριστατωμένης μελέτης των κατά
περίσταση δεδομένων προβαίνει στην «αγιοκατάταξη» και «συγκαταρίθμηση» στις «αψευδείς
δέλτους» αυτής όλων των θεοκίνητων ανδρών και γυναικών, που κατά καιρούς και χρόνους
ευαρέστησαν τον όλο αγάπη και αυτοπηγή της όντως αγάπης Ιησού Χριστό είτε διά του
«μαρτυρίου του αίματος» είτε διά του «μαρτυρίου της συνειδήσεως». Τα στοιχεία που γενικά
θεωρούναι ως τεκμήρια αγιότητας είναι η ορθή πίστη, η ενάρετη ζωή, το μαρτύριο, τα θαύματα
και τα αναλλοίωτα σκηνώματα ή αυτά τα οποία ευωδίαζαν: «Ορθοδοξία άμωμος, αρετών
κατόρθωσις απασών, εν αίς έπεται η περί την πίστιν μέχρις αίματος αντικατάστασις, και τέλος η
παρά Θεού επίδειξις σημείων υπερφυών τε και θαυμάτων» (Πατριάρχης Ιεροσολύμων
Νεκτάριος). Ο αγιοκατατασσόμενος οφείλει να είναι βαπτισμένος Ορθόδοξος Χριστιανός, να
έχει γνήσιο ορθόδοξο φρόνημα και η πνευματικότητά του να ακτινοβολεί. Σε ορισμένες
περιπτώσεις αγιοκατατάσσεται κάποιος έχοντας προσφέρει εξέχουσες υπηρεσίες προς το
Χριστιανισμό (Αμίλκας Αλεβιζάτος1, Ακαδημαϊκός).

Η παρουσία θαυματουργικών φαινομένων (π.χ. διενέργεια «πιστοποιούμενων κατ’
αληθεία» θαυμάτων, άφθαρτο σκήνωμα) δε θεωρήθηκε ποτέ απαραίτητη από την Εκκλησία για
να καταταχθεί κάποιος στα Δίπτυχά της. Πρέπει επίσης να σημειωθεί πως στην πρώτη Εκκλησία
πολλοί πιστοί, οι οποίοι ακόμα δεν είχαν προλάβει να βαπτιστούν, είχαν μαρτυρήσει
αναγνωριζόμενοι από το σώμα της Εκκλησίας ως Άγιοι. Σε αυτή την περίπτωση θεωρείτο ως
βάπτισμα του Αίματος, το οποίο αντικαθιστούσε το κανονικό βάπτισμα. Άλλοι δεν είχαν
προλάβει να διάγουν ευσεβή βίο, αλλά και σε αυτή την περίπτωση το μαρτύριο υπέρ της

1 Ο Αμίλκας Αλιβιζάτος (1887 – 12 Αυγούστου 1969) ήταν Έλληνας Καθηγητής Θεολογίας του Πανεπιστημίου
Αθηνών.

8

πίστεως, ως νέο βάπτισμα
καθαιρούσε τις αμαρτίες τους. Το
μαρτύριο είναι βάπτισμα «ὅπερ
δευτέροις ῥύποις οὐ μολύνεται»
(Άγιος Γρηγόριος Θεολόγος).

Ο χρόνος που απαιτείται για
την αναγνώριση κάποιου αγίου δεν
είναι συγκεκριμένος (παραδείγματα
αποτελούν οι αγιοκατατάξεις των
Ιωάννη Καλυβίτη, Μέγα Φώτιου,
Γρηγόριου Παλαμά). Είναι
χαρακτηριστική η περίπτωση του
αγίου Γρηγορίου Παλαμά, ο οποίος
αναγνωρίστηκε άμεσα μετά την
κοίμησή του ως Άγιος από τους
Θεσσαλονικείς. Έτσι παρατηρείται το
φαινόμενο το ίδιο το σώμα της
Εκκλησίας να ανακηρύσσει ένα Άγιο
και να τον τιμούν με δική τους
πρωτοβουλία. Εν συνεχεία όμως
επέρχεται συνοδική απόφαση, ώστε
να εορτάζεται από όλη την Εκκλησία.
Τότε ζητούνται αποδείξεις από τον
κάθε τοπικό λαό σχετικά με την
αγιότητα του εκάστοτε αγίου, ώστε
να συνταχθεί σχετικός κατάλογος και
να επέλθει σχετικός έλεγχος της
αξιοπιστίας του, για να καταταχθεί
τελικά ως Άγιος.

Στην Ορθόδοξη Εκκλησία
μέχρι τον 15ο αιώνα δεν υπήρχε
επίσημη διαδικασία αγιοκατάταξης.
Αρχικά η αγιοκατάταξη είχε τοπικό
χαρακτήρα. Γράφονταν απλώς τα
ονόματα των αγίων στα
Μαρτυρολόγια – Αγιολόγια,
Συναξάρια, Μηνολόγια ή Δίπτυχα. Το
μόνο κριτήριο για την κατάταξη ενός

9

αγίου στα δίπτυχα της Εκκλησίας, ήταν η αναγνώρισή του από το λαό της Εκκλησίας, με
αποτέλεσμα να μην απαιτείται κάποια επίσημη εκκλησιαστική διαδικασία για την καθολική του
αποδοχή. Την τιμή των αγίων την υιοθετούσε σιγά – σιγά ολόκληρη η Εκκλησία. Μετά την
αναγνώριση ενός αγίου, η διοικούσα Εκκλησία τους αναγράφει στα Δίπτυχα και προτρέπει
στους ζώντες τη μίμηση του βίου τους. Μετά την αναγνώριση, η Εκκλησία μνημονεύει τον Άγιο
στη Θεία Λειτουργία, καθορίζει την ετήσια εορτή του, ενώ εκθέτει εικόνες του αγίου και
λείψανα προς προσκύνηση, συντάσσοντας και ασματική ακολουθία.

Ο Μητροπολίτης Ναυπάκτου Ιερόθεος αναφέρει σχετικά: «Σε θεολογικό επίπεδο γίνεται
λόγος για το πώς πρέπει να λέγεται το γεγονός όταν η Εκκλησία καθιερώνει κάποιον Χριστιανό
ως Άγιο. Άλλοι το ονομάζουν κατάταξη στο αγιολόγιο της Εκκλησίας, άλλοι το χαρακτηρίζουν
αναγνώριση, άλλοι ομιλούν για αγιοποίηση κ.λπ. Πιστεύω ότι το καλύτερο είναι το πρώτο,
δηλαδή κατάταξη ή καταχώριση ενός Χριστιανού στο αγιολόγιο της Εκκλησίας, διότι δεν είναι η
Διοίκηση της Εκκλησίας που αναγνωρίζει ή αγιοποιεί κάποιον άνθρωπο, αλλά ο Θεός δια της
Εκκλησίας το κάνει. Μπορεί κανείς να υποστηρίξει ότι ο όρος “αγιοποίηση” δείχνει την
νοοτροπία να κάνουμε εμείς αγίους, χωρίς να υπάρχουν εκκλησιολογικά κριτήρια για την
αγιότητα. Το να καταχωρισθή κάποιος Χριστιανός στο αγιολόγιο της Εκκλησίας είναι πάρα πολύ
σημαντικό γεγονός για πολλούς λόγους, αλλά εδώ θα ήθελα να σημειώσω μόνον δύο:

1. Ο πρώτος, επειδή η Εκκλησία είναι ζωντανή και μέσα σε αυτήν την ζωντανή τοπική
Εκκλησία, στην οποία έζησε ο συγκεκριμένος Άγιος, ενεργεί το Άγιον Πνεύμα,
διασώζεται ο παραδοσιακός τρόπος ζωής, δια του οποίου αγιάζεται κάποιος.
Πράγματι, όπως για κάθε επιστήμη υπάρχει σαφής μεθοδολογία για την απόκτηση
της γνώσης, έτσι και για την αγιότητα υπάρχει μια μέθοδος. Το έργο της Εκκλησίας
είναι να αγιάζει τον άνθρωπο.

2. Ο δεύτερος λόγος, που δείχνει το σημαντικό της καταχωρίσεως ενός ανθρώπου στο
αγιολόγιο της Εκκλησίας, είναι ότι μια Εκκλησία η οποία μπορεί να διακρίνει από
μερικά σημεία ότι κάποιος είναι Άγιος σημαίνει ότι είναι αληθινή. Αντίθετα, αν μια
Εκκλησία “αναγνωρίζει” κάποιον ως Άγιο με ηθικολογικά κριτήρια, τότε αυτή η
Εκκλησία είναι εκκοσμικευμένη.

Νομίζω ότι η Διοίκηση μιας Τοπικής Εκκλησίας πρέπει να προσέχει αυτό το σημαντικό και
κρίσιμο σημείο στην εκκλησιαστική ζωή. Να προσέχει ποιους καταχωρεί στο αγιολόγιό της, αν
δηλαδή υπάρχουν τα κριτήρια, που είναι η Ορθόδοξη διδασκαλία, τα θαύματα και τα
χαριτόβρυτα λείψανα. Και η αγάπη του λαού έχει σχέση με τα προηγούμενα στοιχεία,
διαφορετικά δεν είναι αληθινή.

Πρέπει να προσέχει η Εκκλησία στο σημείο αυτό για τον εξής απλούστατο λόγο.
Καταχωρούμε κάποιον στο αγιολόγιο της Εκκλησίας, ακριβώς για να μπορούμε να
προσευχόμαστε σε αυτόν, δηλαδή να ζητούμε τις πρεσβείες του προς τον Θεό. Και το κάνουμε
αυτό, επειδή γνωρίζουμε ότι έχει βρει παρρησία στον Θεό και, επομένως, ο Θεός εισακούει τις

10

προσευχές του. Δηλαδή, αναγνωρίζουμε ότι μέσα σε αυτόν τον άνθρωπο κατοικεί η Χάρη του
Χριστού, οπότε είναι θεούμενος, δεν είναι απλώς άνθρωπος, αλλά κατοικητήριο του Θεού. Αν,
όμως, δεν είναι Άγιος, δεν έχει δηλαδή την αγιαστική ενέργεια του Θεού και, το χειρότερο, αν
είναι κατοικητήριο των διαμόνων, τότε με τις προσευχές μας προς αυτόν και την προσκύνηση
των λειψάνων του, λατρεύουμε την κτίση και προσκυνούμε τον διάβολο. Γι’ αυτό τον λόγο
χρειάζεται πολύ μεγάλη προσοχή».

11

Η διαδικασία αγιοποίησης στους Ρωμαιοκαθολικούς

τη Ρωμαιοκαθολική «Εκκλησία» πραγματοποιείται «αγιοποίηση» και όχι
«αγιοκατάταξη». Οι «κανόνες αγιοποίησης» που έχουν θεσπίσει οι
Ρωμαιοκαθολικοί είναι τυποποιημένοι και οριοθετούνται σε δύο στάδια:
προηγείται η οσιοποίηση και έπεται η αγιοποίηση του προσώπου. Οι ρίζες αυτής της
διαδικασίας ξεκινούν το 1588 με την εγκαθίδρυση του αρμόδιου τμήματος για τις αγιοποιήσεις
στο Βατικανό. Η διαδικασία αγιοποίησης συνήθως δεν ξεκινά μέχρι να περάσουν τουλάχιστον
πέντε χρόνια από τον θάνατο της προσωπικότητας που εξετάζεται για αγιοποιήση, χωρίς αυτό
να έχει τηρηθεί πάντα.

Το πρώτο στάδιο αναγνώρισης, που δίνει η αρμόδια συνέλευση του Βατικανού
εγκρίνοντας την «υποψηφιότητα», είναι ο «υπηρέτης του Θεού». Εάν η αρχική έρευνα στον βίο
του υπό εξέταση προσώπου δείξει ζωή σε «ηρωικές αρετές», αναγνωρίζεται ως «σεβάσμιος»
στο δεύτερο στάδιο της διαδικασίας. Η έρευνα συνοδεύεται από μια μορφή δίκης, κατά την
οποία ένας διορισμένος ανώτερος υπάλληλος της παπικής «Εκκλησίας», έχοντας προηγουμένως
ελέγξει εξονυχιστικά τη ζωή του υποψήφιου αγίου, παραθέτει τους λόγους για τους οποίους
δεν θα πρέπει να ανακηρυχθεί Άγιος (ονομάζεται «Συνήγορος του διαβόλου», “avvocato del
diavolo”).

Ακολουθεί καίρια διαχωριστική γραμμή: για τα επόμενα δύο στάδια χρειάζεται η
πιστοποίηση θαύματος (εκτός εάν πρόκειται για μάρτυρα) – συνήθως κάποιας ιατρικά
ανεξήγητης ίασης ασθενούς. Για την οσιοποίηση ενός προσώπου απαιτείται να αποδεχθεί ο
Πάπας2 ότι με την επίκλησή του πραγματοποιήθηκε ένα θαύμα, ενώ για την αγιοποίησή του
πρέπει να αποδεχθεί ότι έγινε και δεύτερο. Η ύπαρξη αυτών των θαυμάτων αποδεικνύουν ότι ο
εν λόγω άνθρωπος φέρει τη Χάρη του Θεού. Ο ίδιος ο Πάπας «εγκρίνει» και «πιστοποιεί» την
αυθεντικότητα των θαυμάτων και τελικά «αγιοποιεί» τον άνθρωπο.

Οι πιο πρόσφατες «αγιοποιήσεις» των Ρωμαιοκαθολικών
Το 2014 αγιοποιήθηκαν οι Πάπες Ιωάννης Παύλος Β΄ και Ιωάννης 13ος, ενώ το

Σεπτέμβριο του 2015 δίχασε η αγιοποίηση του Ισπανού ιεραπόστολου Χουνίπερο Σέρα. Το
Σεπτέμβριο του 2016 αγιοποιείται η Μητέρα Τερέζα.

Στον Πάπα Ιωάννη Παύλο Β’ αποδίδονται δύο θαύματα, αρχικά μίας Γαλλίδας μοναχής
που έπασχε από Parkinson και έπειτα μία γυναίκας από την Κόστα Ρίκα που είχε ανεύρυσμα (η
δεύτερη είχε και θέση στην τελετή αγιοποίησης, φέροντας λείψανο του πρώην Πάπα). Για τον

2 Λατινική λέξη papa, που σημαίνει «πατέρας».

12

Ιωάννη 13ο έχει πιστοποιηθεί
μόνο ένα θαύμα, με την
αγιοποίησή του να
ολοκληρώνεται με απόφαση του
Πάπα Φραγκίσκου.

Σύμφωνα με το Βατικανό, ο
δρόμος της αγιοποίησης της
Μητέρας Τερέζα άνοιξε όταν ο
Πάπας Φραγκίσκος υπέγραψε
διάταγμα που πιστοποίησε ότι η
ίαση ενός άνδρα από τη Βραζιλία
που είχε πολλαπλούς όγκους στον
εγκέφαλο, αναγνωρίζεται από την
Καθολική «Εκκλησία» ως θαύμα
το οποίο αποδίδεται στη Μητέρα
Τερέζα.

13

Άγιοι του 20ού αιώνα

Έλληνες Άγιοι του 20ού αιώνα
1. Άγιος Νεκτάριος, επίσκοπος Πενταπόλεως († 1920)
2. Άγιος Χρυσόστομος Σμύρνης και οι συν αυτώ Άγιοι αρχιερείς († 1922)
3. Όσιος Αρσένιος Καππαδόκης († 1924)
4. Άγιος Νικόλαος Πλανάς († 1932)
5. Όσιος Σάββας ο νέος ο εν Καλύμνω († 1948)
6. Όσιος Γεώργιος Καρσλίδης († 1959)
7. Όσιος Άνθιμος ο εν Χίω († 1960)
8. Όσιος Νικηφόρος ο λεπρός († 1964)
9. Οσιομάρτυρας Φιλούμενος ο νέος († 1979)
10. Οσία Σοφία η εν Κλεισούρα ασκήσασα († 1979)
11. Ιερομάρτυρας Ιωάννης της Σάντα Κρουζ († 1985)
12. Όσιος Πορφύριος Καυσοκαλυβίτης († 1991)
13. Όσιος Παΐσιος ο Αγιορείτης († 1994)

Άγιος Νεκτάριος, επίσκοπος Πενταπόλεως

«Εσείς να ζητάτε από το Θεό και να μη χάνετε το
θάρρος σας. Μη νομίζετε ότι, επειδή ο πόθος σας είναι
Άγιος, έχετε δικαίωμα να παραπονιέστε, όταν οι
προσευχές σας δεν εισακούονται. Ο Θεός εκπληρώνει
τους πόθους σας με τρόπο που εσείς δε γνωρίζετε. Να
ειρηνεύετε λοιπόν και να επικαλείστε το Θεό».

Γεννήθηκε στις 1 Οκτωβρίου του 1846 μ.Χ. στη
Σηλυβρία της Θράκης από τον Δήμο και τη Βασιλική
Κεφάλα και ήταν το πέμπτο από τα έξι παιδιά τους. Το
κοσμικό του όνομα ήταν Αναστάσιος.

Το 1876 εκάρη μοναχός στη Νέα Μονή Χίου με
το όνομα Λάζαρος και στις 15 Ιανουαρίου 1877
χειροτονήθηκε διάκονος, ονομασθείς Νεκτάριος, από
τον Μητροπολίτη Χίου Γρηγόριο. Στις 15 Ιανουαρίου
1889 χειροτονήθηκε Μητροπολίτης Πενταπόλεως. Διετέλεσε Ιεροκήρυκας (Ευβοίας)
(1891 – 1893), Φθιώτιδος και Φωκίδας (1893 – 1894) και διευθυντής της Ριζαρείου
Εκκλησιαστικής Σχολής στην Αθήνα (1894 – 1904).

14

Στις 20 Απριλίου του 1961 έγινε η πράξη αγιοκατάταξής του από το Οικουμενικό
Πατριαρχείο.

Άγιος Χρυσόστομος Σμύρνης και οι συν αυτώ Άγιοι αρχιερείς

«Εν όλη τη καρδία και εν όλη τη διανοία θα
υπηρετήσω την Εκκλησίαν και το Γένος, και η μίτρα, την
οποίαν αι άγιαι χείρες σου εναπέθεσαν επί της κεφαλής
μου, εάν πέπρωται να απολέση ποτέ την λαμπηδόνα των
λίθων της, θα μεταβληθή εις ακάνθινον στέφανον
μάρτυρος ιεράρχου». (Από τον ενθρονιστήριο λόγο του
αγίου Χρυσοστόμου ως Μητροπολίτου Δράμας στις 23
Μαΐου 1902).

Γεννήθηκε το 1867 στην Προποντίδα. Το 1902
εκλέχθηκε Μητροπολίτης Δράμας. Το 1910 μετατέθηκε στη
Σμύρνη.

Βρήκε μαρτυρικό θάνατο από τους Τούρκους κατά
τη διάρκεια της Μικρασιατικής Καταστροφής (27
Αυγούστου 1922). Την ίδια περίοδο (1921 – 1923) μαρτυρικό θάνατο βρήκαν και οι
Γρηγόριος Κυδωνιών, Αμβρόσιος Μοσχονησίων, Προκόπιος Ικονίου, Ευθύμιος Ζήλων.

Αγιοκατατάχθηκαν το 1993. Γιορτάζουν την Κυριακή προ της Υψώσεως.

Όσιος Αρσένιος Καππαδόκης

«Εμείς», όπως έλεγαν οι Φαρασιώτες, «στην
πατρίδα μας τί θα πει γιατρός δεν ξέραμε. Στον Χατζεφεντή
τρέχαμε για ό,τι αρρώστια είχαμε και εμείς και τα ζώα μας.
Στην Ελλάδα μάθαμε από γιατρούς, αλλ’ αν τα πούμε
στους εντόπιους, τους φαίνονται παράξενα».

Γεννήθηκε γύρω στα 1840 στα Φάρασα της
Καππαδοκίας. Εστάλη στο χωριό του για να μαθαίνει στα
παιδιά γράμματα κρυφά από τους Τούρκους. Κάθε
Τετάρτη και Παρασκευή έμενε έγκλειστος στο κελλί του
και προσευχόταν.

15

Ακολούθησε τους συγχωριανούς του κατά την ανταλλαγή των πληθυσμών το
1924 στην Ελλάδα, αλλά κοιμήθηκε λίγες μέρες αφού έφτασε στην Κέρκυρα. Το λείψανό
του μεταφέρθηκε από το γέροντα Παΐσιο στην Κόνιτσα και ύστερα στη Σουρωτή
Θεσσαλονίκης.

Αγιοκατατάχθηκε το 1986 και γιορτάζει στις 10 Νοεμβρίου.

Άγιος Νικόλαος Πλανάς

«Γνωρίζω ένα ιερέα εις τας Αθήνας.
Είναι ο ταπεινότερος των ιερέων και ο
απλοϊκότερος των ανθρώπων. Είναι
αξιαγάπητος. Είναι απλοϊκός και ενάρετος.
Είναι άξιος του πρώτου των μακαρισμών του
Σωτήρος».

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης

Γεννήθηκε στη Νάξο το 1851.
Νυμφεύθηκε, αλλά χήρευσε. Διακόνησε στον
Άγιο Παντελεήμονα Ιλισσού, στον Άγιο Ιωάννη Κυνηγό (οδός Βουλιαγμένης), ενώ έκανε
αγρυπνίες στον Άγιο Ελισσαίο με ψάλτες τους Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη και Αλέξανδρο
Μωραϊτίδη.

Κοιμήθηκε το 1932, αγιοκατατάχθηκε το 1992 και γιορτάζει στις 2 Μαρτίου. Τα
λείψανά του βρίσκονται στον Άγιο Ιωάννη Κυνηγό.

Όσιος Σάββας ο νέος ο εν Καλύμνω

«Την ώρα που ξάπλωσε. Επιθανάτιος ρόγχος ήτανε.
Λίγη ώρα. Για μια στιγμή τον βλέπαμε να κτυπά τα χέρια του.
Χειροκροτούσε, χειροκροτούσε και έβλεπε επάνω γελαστός. "Ο
Κύριος, ο Κύριος, ο Κύριος, ο Κύριος, ο Κύριος, ο Κύριος" και
χειροκροτούσε. "Ο Κύριος, ο Κύριος, ο Κύριος, ο Κύριος. Θέκλα,
ο Κύριος, ο Κύριος". Κτυπούσε τα χεράκια του. Πού τη βρήκε τη
δύναμη και χειροκροτούσε; Και την άλλη στιγμή αμέσως
έκλεισε τα μάτια του».

Γεννήθηκε το 1862 στην Ανατολική Θράκη. Έμαθε
αγιογραφία στο Άγιο Όρος και εκάρη μοναχός στους Αγίους

16

Τόπους. Ο Άγιος Νεκτάριος τον κάλεσε στην Αίγινα όπου έζησε κοντά του από το 1918
ως την κοίμηση του αγίου Νεκταρίου (1920).

Έζησε το πρώτο θαύμα του αγίου Νεκταρίου μετά την κοίμησή του, συνομιλούσε
μαζί του για τρεις ημέρες πάνω από τον τάφο του και αγιογράφησε την πρώτη εικόνα
του.

Μετέβη στην Κάλυμνο. Κοιμήθηκε το 1948, αγιοκατατάχθηκε το 1992 και
γιορτάζει 14 ημέρες πριν το Πάσχα.

Όσιος Γεώργιος Καρσλίδης

«Όταν λειτουργούσε γινόταν άλλος άνθρωπος. Οι
εκκλησιαζόμενοι άκουγαν διάφορους ήχους στο ιερό
βήμα από ουράνιους επισκέπτες του. Γονάτιζαν κι
έψαλλαν το "Κύριε ἐλέησον". Μια φορά είπε ο όσιος
στον ψάλτη του: "Είχα τόσους αγίους σήμερα που δεν
είχα μέρος να τους βάλω. Τον Άγιο Παντελεήμονα τον
βάλαμε σε μία γωνία, γιατί δεν υπήρχε χώρος"».

Γεννήθηκε το 1901 στην Αργυρούπολη του
Πόντου. Ορφάνεψε σε ηλικία τριών ετών και
καταδιώχθηκε από τον αδελφό του στα έξι.

Συνελήφθη ως εχθρός του λαού στη Γεωργία από το καθεστώς, βασανίστηκε,
τουφεκίστηκε, αλλά διασώθηκε με θαυματουργικό τρόπο. Το 1929 έφτασε μετά από
πολλές περιπέτειες στη Δράμα. Καταδικάστηκε σε θάνατο από τους Βούλγαρους το
1941, αλλά και πάλι σώθηκε με θαυματουργικό τρόπο.

Κοιμήθηκε το 1959, αγιοκατατάχθηκε το 2008 και γιορτάζει στις 4 Νοεμβρίου.

Όσιος Άνθιμος ο εν Χίω

«Θέλω να πεινάτε και να διψάτε τη σωτηρία σας. Θέλω να διψάτε τη δικαιοσύνη,
να ευχαριστείστε με τις θλίψεις, να χαίρεστε με τις τιμωρίες και τα βάσανα. Πότε εμείς,
αδελφές, βασανισθήκαμε; Πού είναι τα μυτερά καρφιά που μας κάρφωσαν; Πού είναι η
λόγχη; Πού είναι ο ακάνθινος στέφανος; Πότε μας μαστίγωσαν ή μας έπτυσαν ή μας
έκαναν τίποτε άλλο από όσα έκαναν στο Χριστό;».

17

Γεννήθηκε το 1869 στη Χίο. Ήταν
ολιγογράμματος. Τοποθετήθηκε ως ιερέας
στο Λεπροκομείο του νησιού. Ίδρυσε την
Ιερά Μονή Παναγίας Βοήθειας Χίου για να
στεγάσει πρόσφυγες μοναχές από τη Μ.
Ασία.

Κοιμήθηκε το 1960, αγιοκατάχθηκε
το 1992 και γιορτάζει στις 15 Φεβρουαρίου.

Όσιος Νικηφόρος ο λεπρός

«Είχε το χάρισμα της παρηγοριάς
των θλιβομένων. Τα μάτια του ήταν μονίμως
ερεθισμένα, η όρασή του ελάχιστη, είχε
αγκυλώσεις στα χέρια και παράλυση στα
κάτω άκρα. Παρ’ όλα αυτά ήταν γλυκύτατος,
μειλίχιος, χαμογελαστός, διηγείτο
χαριτωμένα περιστατικά, ήταν ευχάριστος,
αξιαγάπητος».

Γεννήθηκε σε ένα χωριό των Χανίων
το 1890. Έμεινε ορφανός σε ηλικία 13 ετών. Σ’ αυτή την ηλικία περίπου εμφάνισε τα
πρώτα σημάδια της λέπρας. Για να μην κλειστεί στη Σπιναλόγκα, κατέφυγε στην
Αλεξάνδρεια και έπειτα στη Χίο. Εκεί γνώρισε τον Άγιο Άνθιμο της Χίου.

Έχασε το φως του εξαιτίας της ασθένειας και όταν έκλεισε το Λεπροκομείο Χίου
(1957) μεταφέρθηκε στον Αντιλεπρικό Σταθμό Αγίας Βαρβάρας στο Αιγάλεω.

Κοιμήθηκε το 1964. Στην εκταφή τα λείψανά του ευωδίαζαν. Αγιοκατατάχθηκε το
2012. Γιορτάζει στις 4 Ιανουαρίου.

Οσιομάρτυρας Φιλούμενος ο νέος

«Τῇ αὐτῇ ἡμέρα, ὁ Ἅγιος ἔνδοξος Νέος Ἱερομάρτυς Φιλούμενος ὁ Κύπριος,
τοὐπίκλην Χασάπης, τὸ Ἱερὸν Προσκύνημα τοῦ Φρέατος Ἰακώβ διαφυλάσσων εὐλαβῶς
καὶ πιστῶς ἐν Ἁγίοις Τόποις, καὶ ἑβδομήκοντα ψυχῶν ἐξ Ἑβραίων τὴν Βάπτισιν τελέσας,
ἑβδομηκοντάκις διὰ πελέκεως τὴν κεφαλήν πλήττεται ὑπὸ φανατικοῦ Ἑβραίου καὶ
μαρτυρικῶς τελειοῦται, ἐν ἔτει χιλιοστῷ ἐννεακοσιοστῷ ἑβδομηκοστῷ και ἐννάτῳ

18

(1979). Τὸ δὲ ἱερὸν αὐτοῦ σκῆνος ἀνακομισθὲν εὑρέθη ἄφθορον καὶ
εὐωδιάζον, διατηρούμενον ἄχρι τοῦ νῦν ἀδιαλώβητον ἐν τῇ Ἁγίᾳ Πόλει».

Από το Συναξάρι
Γεννήθηκε το 1913 στην Κύπρο. Ως Αγιοταφίτης μοναχός φρόντιζε το
φρέαρ του Ιακώβ. Το 1979 φανατικοί Εβραίοι του επιτέθηκαν με τσεκούρι την
ώρα που τελούσε τον Εσπερινό, του έκοψαν τα δάχτυλα και τέλος τον
σκότωσαν, επειδή δεν εγκατέλειπε το προσκύνημα παρά τις απειλές τους.
Φεύγοντας βεβήλωσαν τον ιερό χώρο και έριξαν χειροβομβίδα.
Αγιοκατατάχθηκε το 2009 και γιορτάζει στις 29 Νοεμβρίου.

Οσία Σοφία η εν Κλεισούρα ασκήσασα
«Αχ, να ξέρατε τι έπαθε ο Κύριος την Τετάρτη και την Παρασκευή, τίποτα

δε θα βάζατε στο στόμα σας. Ούτε ψωμί, όχι λάδι. Μη μαντζιρίζετε (= τρώτε
αρτύσιμα) Τετάρτη και Παρασκευή».
Γεννήθηκε το 1883 σε ένα χωριό της Τραπεζούντας του Πόντου. Παντρεύτηκε το
1910. Το 1912 έχασε το παιδί της με τραγικό τρόπο, ενώ το
1914 οι Τούρκοι πήραν τον άντρα της στα τάγματα εργασίας
(δεν ξαναγύρισε ποτέ).
Κατέφυγε στα βουνά όπου ζούσε ασκητικά.
Προειδοποίησε τους συγχωριανούς της για επίθεση των
Τούρκων και τους έσωσε από βέβαιο πνιγμό στο ταξίδι για
την Ελλάδα. Από το 1927 έζησε ασκητικά στο μοναστήρι της
Παναγίας στην Κλεισούρα της Καστοριάς.
Κοιμήθηκε το 1974, αγιοκατατάχθηκε το 2012 και
γιορτάζει στις 6 Μαΐου.

Ιερομάρτυρας Ιωάννης της Σάντα Κρουζ
«Όσο τα μάτια μου έχουν νερό εγώ θα κηρύττω το Χριστό και την Ορθοδοξία».

19

Γεννήθηκε το 1937 στο χωριό Αποίκια της
Άνδρου. Σε ηλικία 20 ετών πήγε στην Αμερική,
χειροτονήθηκε ιερέας και δημιούργησε οικογένεια.

Εργάστηκε για 10 χρόνια ιεραποστολικά στην
Αλάσκα και, αφού διακόνησε σε πολλούς ναούς,
κατέληξε στον Προφήτη Ηλία της περιοχής Σάντα
Κρουζ (Καλιφόρνια). Δέχτηκε απειλητικά
τηλεφωνήματα και γράμματα για να σταματήσει να
κηρύττει, αλλά δεν πτοήθηκε. Δολοφονήθηκε το
βράδυ της 18 Μαΐου 1985 μέσα στο ναό. Οι δολοφόνοι
(ήταν σατανιστές) τον χτύπησαν με σφυρί στο κεφάλι,
τον έπνιξαν με την αλυσίδα του σταυρού του και τον
κατακρεούργησαν. Έγραψαν με το αίμα του
συνθήματα και το 666 στους τοίχους του ναού.

Η μνήμη του τιμάται στις 19 Μαΐου.

Όσιος Πορφύριος Καυσοκαλυβίτης

«Λοιπόν, ζωή χωρίς Χριστό δεν είναι ζωή. Πάει, τελείωσε. Αν δε βλέπεις το Χριστό
σε όλα σου τα έργα και τις σκέψεις, είσαι χωρίς Χριστό. Θυμάμαι κι ένα τραγούδι: "Συν
Χριστώ πανταχού, φόβος ουδαμού". Το ‘χετε ακούσει; Ε; Το λένε τα παιδιά, δεν το
θυμάμαι. Λοιπόν, έτσι πράγματι πρέπει να βλέπουμε το
Χριστό. Είναι φίλος μας, είναι αδελφός μας, είναι ό,τι καλό
και ωραίο. Είναι το παν. Αλλά είναι φίλος και το φωνάζει:
"Σας έχω φίλους, βρε, δεν το καταλαβαίνετε; Είμαστε
αδέλφια. Βρε, εγώ δεν είμαι… δε βαστάω την κόλαση στο
χέρι, δε σας φοβερίζω, σας αγαπάω. Σας θέλω να χαίρεσθε
μαζί μου τη ζωή". Κατάλαβες;»

Γεννήθηκε το 1906 στο χωριό Άγιος Ιωάννης της
Καρυστίας. Ο πατέρας του ήταν ψάλτης του Αγίου
Νεκταρίου. Έβοσκε πρόβατα και παρακολούθησε μόνο την
Α’ Δημοτικού. Σε ηλικία 7 ετών πήγε στη Χαλκίδα και από
εκεί στον Πειραιά για να δουλέψει.

Σε ηλικία 12 ετών έφυγε για το Άγιο Όρος που
γηροκόμησε με απόλυτη υπακοή δύο γέροντες. Λόγω

20

σοβαρής ασθένειας γύρισε στην Εύβοια, ενώ το 1940 έφυγε για την Αθήνα. Έγινε
εφημέριος στην Πολυκλινική Αθηνών για 33 χρόνια. Το 1979 εγκαταστάθηκε στο Μήλεσι,
ενώ τον Ιούνιο του 1991, προαισθανόμενος το τέλος του, επέστρεψε στο Άγιο Όρος.

Κοιμήθηκε το 1991, αγιοκατατάχθηκε το 2013 και γιορτάζει στις 2 Δεκεμβρίου.

Όσιος Παΐσιος ο Αγιορείτης

«Όταν θυσιάζεται κανείς ταπεινά, τότε έχει
αγάπη και τότε συγκινεί το Θεό».

Γεννήθηκε το 1924 στα Φάρασα της
Καππαδοκίας και βαπτίστηκε από τον Άγιο Αρσένιο
τον Καππαδόκη. Μια εβδομάδα μετά οι Φαρασιώτες
εγκατέλειψαν το χωριό τους και ήρθαν πρόσφυγες
στην Ελλάδα. Η οικογένειά του εγκαταστάθηκε
αρχικά στην Κέρκυρα και κατέληξε στην Κόνιτσα.
Εργάστηκε ως ξυλουργός και υπηρέτησε από το 1945
ως το 1949 ως ασυρματιστής κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου.

Το 1950 έφυγε για το Άγιο Όρος, αλλά το 1958 εγκαταστάθηκε στη Μονή Στομίου
(Κόνιτσα). Το 1962 εγκαταστάθηκε στο Σινά και το 1964 επέστρεψε στο Άγιο Όρος.

Υπέφερε από πλήθος ασθενειών. Το 1966 υπέστη μερική αφαίρεση πνευμόνων,
την ίδια χρονιά ψευδομεμβρανώδη κολίτιδα, αργότερα βουβωνοκήλη και το 1993
διαγνώστηκε όγκος στο παχύ έντερο. Ωστόσο, συνέχισε κανονικά την ασκητική του ζωή.

Κοιμήθηκε το 1994, αγιοκατατάχθηκε το 2015 και γιορτάζει στις 12 Ιουλίου.

Ξένοι Άγιοι του 20ού αιώνα
ι περισσότεροι ξένοι Άγιοι του 20ου αιώνα προέρχονται από την Ανατολική
Ευρώπη και συγκεκριμένα από τις χώρες εκείνες που γνώρισαν για δεκαετίες το
κομμουνιστικό καθεστώς. Αρκετούς αγίους ανέδειξε η πρώην Ε.Σ.Σ.Δ. στα 70

χρόνια που παρέμεινε το καθεστώς (1917 – 1987). Οι εχθροί της Εκκλησίας διεξήγαγαν έναν
απάνθρωπο και αχαλίνωτο διωγμό εναντίον της, ο οποίος αργότερα πήρε μία συστηματική
μορφή βασισμένη στο σχέδιο «πέντε χρόνων αθεΐας», υιοθετημένο από την κυβέρνηση του
Στάλιν τον Μάιο του 1932. Σχεδιάστηκε με αυτό πλήρης διάλυση της Εκκλησίας έως την 1η
Μαΐου 1937, ημερομηνία, κατά την οποία το όνομα του Θεού θα έπρεπε, σύμφωνα με το σχέδιο
αυτό, να ξεχαστεί παντού σε ολόκληρη τη Ρωσία. Τελικά, το σχέδιο «πέντε χρόνων αθεΐας»
απέτυχε! Μία γενική δημοσκόπηση το 1937, με ερωτηματολόγιο πάνω στη στάση των

21

ανθρώπων απέναντι στη θρησκεία, έδειξε ότι ένα ποσοστό περίπου 70% πίστευε στον Θεό και
δε φοβήθηκε να το ομολογήσει στην κυβέρνηση! Αυτό εξαγρίωσε τους δικτάτορες και τους
ώθησε σε μεγαλύτερους αντιχριστιανικούς διωγμούς και εξοντώσεις. Το βάθος και το μέγεθος
αυτού του διωγμού του Ρωσικού Λαού αποκαλύπτει το βιβλίο του Σολτζενίτσιν3 με τίτλο «Μαζί
διακόσια χρόνια», καταγγέλλοντας ότι στα 70 χρόνια του κομουνισμού φονεύθηκαν από τους
κομουνιστές περίπου 66.000.000 Ρώσων, εκ των οποίων οι περισσότεροι ήσαν πιστοί
Ορθόδοξοι! Γράφει χαρακτηριστικά μια Ρωσίδα (Τατιάνα Γκορίτσεβα): «Η ώρα του μαρτυρίου
ήταν για την Ρωσική Εκκλησία η καλύτερη ώρα. Ήταν η ώρα της άνθησης. Η Εκκλησία, που
εξωτερικά δεν είχε σχεδόν καμία δύναμη, έγινε εσωτερικά τόσο δυνατή, τόσο καθαρή, ώστε
τώρα να είναι πραγματική Εκκλησία. Δεν είναι οργανισμός, δεν είναι ίδρυμα. Είναι το Σώμα του
Χριστού, το όποιο υποφέρει, το οποίον σταυρώθηκε και αναστήθηκε»!

Ο σπόρος του μαρτυρίου καρποφόρησε. Εάν οι Ρώσοι σήμερα είναι Ορθόδοξοι
Χριστιανοί, αυτό οφείλεται κυρίως στους Αγίους Μάρτυρες και Ομολογητές, οι όποιοι πότισαν
με το αίμα τους την ρωσική γη και στήριξαν με την θυσία τους και το παράδειγμα τους
εκατομμύρια ψυχών. Ακολουθούν μερικά στοιχεία που δείχνουν το μέγεθος του διωγμού:

Το 1967 το καθεστώς άφησε στο Κίεβο ανοιχτό ένα ναό για 1.000.000 πιστούς, ενώ στην
Πετρούπολη 19 ναούς για 3.600.000 πιστούς!
Μετά την κατάρρευση του καθεστώτος η Κοινοπολιτεία Ανεξαρτήτων Κρατών ανέβασε
τον αριθμό των φονευθέντων από το καθεστώς σε 80.000.000!
Απολογισμός: 400 επίσκοποι εκδιώχτηκαν, άλλοι 250 εκτελέστηκαν, 500.000 κληρικοί
φυλακίστηκαν (από αυτούς οι 250.000 εκτελέστηκαν). Το 1930 απογράφτηκαν 1.000
ναοί (μόνο οι 100 μπορούσαν να λειτουργήσουν). Πριν το 1917 υπήρχαν 55.000 ναοί στη
Ρωσία.

Οι πιο γνωστοί Ρώσοι Άγιοι του 20ου αιώνα
1. Άγιος Ιωάννης της Κροστάνδης († 1908).
2. Άγιος Ιερομάρτυρας Φιλόσοφος († 1918). Μαρτύρησε μαζί με τους γιους του.
3. Άγιος Ιερομάρτυρας Γεώργιος Στέπανιουκ († 1918). Ιερέας και δάσκαλος.
4. Άγιος Βενιαμίν, Μητροπολίτης Πετρούπολης († 1922).
5. Άγιος Τύχων, Πατριάρχης Μόσχας († 1925).
Πατριάρχης Μόσχας. Αναθεμάτισε τους Μπολσεβίκους (1918) για εγκλήματά
τους κατά του ρωσικού λαού. Φυλακίστηκε γιατί δεν αναγνώρισε τη «Ζωντανή
Εκκλησία» και τη δήμευση των ιερών σκευών της Εκκλησίας. Δηλητηριάστηκε από

3 Ο Αλεξάντρ Ισάγεβιτς Σολζενίτσιν (Алексан́ др Исае́ вич Солжени́цын, 11 Δεκεμβρίου 1918 – 3 Αυγούστου 2008)
ήταν Ρώσος λογοτέχνης. Είναι γνωστός κυρίως για τα ημιαυτοβιογραφικά έργα του «Μια μέρα του Ιβάν
Ντενίσοβιτς» και «Αρχιπέλαγος Γκούλαγκ», όπου περιέγραφε τη ζωή στα σταλινικά ειδικά στρατόπεδα εργασίας.
Τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1970.

22

πράκτορες της Μυστικής Αστυνομίας. Λίγο πριν αφήσει την τελευταία του πνοή,
ψιθύρισε : «Η νύχτα θα είναι πολύ μακριά και πολύ σκοτεινή».
6. Άγιος Οσιομάρτυρας Γεδεών ο Αθωνίτης († 1930). Από την Ι.Μ. Αγ. Παντελεήμονος
Αγ. Όρους.
7. Άγιος Ιερομάρτυρας Γεώργιος († 1937). Μάρτυρας του Μπούτοβο.
8. Άγιος Θαδδαίος, αρχιεπίσκοπος Τβερ († 1937).
9. Αγία Οσιομάρτυς Ευδοκία († 1938). Μάρτυρας του Μπούτοβο.
10. Άγιος Ιερομάρτυρας Ονούφριος, επίσκοπος Κουρσκ († 1938). Ασχολήθηκε με τη
νεότητα.
11. Όσιος Σιλουανός Αθωνίτης († 1938).
12. Άγιος Οσιομάρτυρας Ιωνάς ο Αθωνίτης († 1938). Από την Ι.Μ. Αγ. Παντελεήμονος Αγ.
Όρους.
13. Άγιος Νικόδημος, αρχιεπίσκοπος Κοστρομά († 1938).
14. Άγιος νεομάρτυρας Ιωάννης Ντεμίντωφ († 1944). Εργάτης σε μύλο.
15. Άγιος Λουκάς ο ιατρός, επίσκοπος Συμφερουπόλεως († 1961).
16. Άγιος Ιωάννης Μαξίμοβιτς († 1966).
17. Άγιος Ευγένιος Ροντιόνωφ († 1996).

Το Ολοκαύτωμα της Σερβίας (1941-1945)
ι Γερμανοί και οι Ιταλοί δημιουργούν το Ανεξάρτητο Κράτος της Κροατίας (NDH),
το οποίο περιλαμβάνει και τη Βοσνία (1941-1944). Κυβερνήθηκε από το
δικτάτορα Άντε Πάβελιτς και τη φασιστική οργάνωση Ουστάσι4. Είχε

πρόγραμμα να «εξαγνίσει» την Κροατία από τους Σέρβους, «σκοτώνοντας το ένα τρίτο,
αποβάλλοντας το ένα τρίτο και αφομοιώνοντας το υπόλοιπο ένα τρίτο». Ενδεικτικά
αναφέρονται τα εξής:

Μίροσλαβ Φιλίποβιτς – Μαστόροβιτς (διοικητής του στρατοπέδου Γιασένοβατς):
«Ομολογώ ότι κατά τη διάρκεια της παραμονής μου στο Γιασένοβατς, έγιναν μαζικές
σφαγές στη γειτονική Γκράντινα. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς μου, 20.000 – 30.000
Σέρβοι αιχμάλωτοι σφαγιάστηκαν, όσο ήμουν διοικητής στο στρατόπεδο....». (Σημείωση:
ήταν διοικητής για 4 μήνες μόνο).
Από επιστολή του Γερμανού υποστρατήγου των «SS» Ernest Fick (16/3/1944) προς τον
Χάινριχ Χίμλερ: «Οι κομματικές ομάδες – Ουστάσι – συμπαθούν τον Καθολικισμό, είναι
απείθαρχοι, με κακή εκπαίδευση ως προς τη μαχητικότητα, μερικώς αναξιόπιστοι. Είναι

4 Οι Ουστάσι ή Ουστάσε, επίσης Ουστάσας (ûstaʃe), ήταν μέλη του Κροατικού Επαναστατικού Κινήματος - Ουστάσα
(Ustaša – Hrvatski revolucionarni pokret), κροατικής φασιστικής, υπερεθνικιστικής και τρομοκρατικής οργάνωσης,
ενεργή στην πρωταχική μορφή της μεταξύ του 1929 και 1945. Τα μέλη της δολοφόνησαν εκατοντάδες χιλιάδες
Σέρβους, Εβραίους και Ρομά κατά τον β' παγκόσμιο πόλεμο στη Γιουγκοσλαβία.

23

γνωστό ότι οδήγησαν περίπου 600.000 – 700.000 πολιτικά αντίθετους, σε στρατόπεδα
συγκεντρώσεως και τους έσφαξαν σύμφωνα με το βαλκανικό τρόπο. Αγωνίζονται
εναντίον των Τσέτνικ και των Παρτιζάνων. Θεωρούν τους εαυτούς τους SS».

Η στάση της Ρωμαιοκαθολικής «Εκκλησίας» στο διωγμό των Ορθόδοξων Σέρβων
τις 8 Φεβρουαρίου 1942 ο Κροάτης πολιτικός Πρβόσλαβ Γκρίζογκονο, φανατικός
καθολικός, πρώην υπουργός σε διάφορες κυβερνήσεις της Γιουγκοσλαβίας πριν
από τον πόλεμο, στέλνει στον αρχιεπίσκοπο του Ζάγκρεμπ Αλόιζιγιε Στέπινατς την

εξής επιστολή:

«Εγώ σας γράφω σαν άνδρας προς άνδρα, σαν χριστιανός σε χριστιανό. Ήταν από μήνες
στις προθέσεις μου να το κάνω, ελπίζοντας πάντα ότι οι φοβερές ειδήσεις από όλη την Κροατία
θα σταματούσαν να φθάνουν, ώστε να μπορέσω να συγκεντρωθώ και να σας γράψω ήρεμα. Στη
διάρκεια των τελευταίων 10 μηνών, οι Σέρβοι δολοφονήθηκαν και εξοντώθηκαν στην Κροατία
με τις πιο βίαιες μεθόδους. Οι ιδιοκτησίες τους, που εκτιμούνται σε πολλά δισεκατομμύρια
δηνάρια, εκλάπησαν. Το κόκκινο χρώμα της ντροπής και της οργής καλύπτει το πρόσωπο όλων
των έντιμων Κροατών...

»Ο τρόμος δεν συνίσταται μόνο στη δολοφονία. Η σφαγή συμπεριλαμβάνει τα πάντα και
τους πάντες: γέρους, γυναίκες και παιδιά, και συνοδεύεται από βάρβαρους βασανισμούς. Τα
ποτάμια Σάβα και Ντράβα, ο Δούναβης με τους παραποτάμους, έχουν μεταφέρει χιλιάδες
πτώματα Σέρβων. Βρέθηκαν πτώματα με κρεμασμένη την επιγραφή: “Κατεύθυνση Βελιγράδι.
Παραλήπτης ο βασιλιάς Πέτρος”. Σε μια βάρκα στις όχθες του Σάβα βρέθηκε ένας σωρός από
κεφάλια παιδιών μαζί με το κεφάλι μιας γυναίκας (πιθανότατα, η μητέρα κάποιου παιδιού από
αυτά) με την επιγραφή: “Κρέας για την αγορά του Γιοβάνοβο στο Βελιγράδι”...

»Η περίπτωση της Μίλεβα Μπόζινιτς, από τη Στάμπαντζα, είναι ιδιαίτερα φρικτή: το
παιδί της ξεριζώθηκε από τα σπλάχνα της. Έχουν καταγραφεί επίσης: η περίπτωση των ψητών
κεφαλιών στη Βοσνία, των γεμάτων με σερβικό αίμα δοχείων, η περίπτωση των Σέρβων που
υποχρεώθηκαν να πιουν το ζεστό αίμα των συγγενών τους που είχαν δολοφονηθεί. Αμέτρητες
γυναίκες, κορίτσια και κοριτσάκια – οι μητέρες μπροστά στις κόρες τους και οι κόρες μπροστά
στις μητέρες τους – βιάζονταν ή στέλνονταν στα στρατόπεδα για να τις χρησιμοποιήσουν εκεί οι
Ουστάσι. Έγιναν βιασμοί ακόμη και μέσα στα ιερά των ορθοδόξων εκκλησιών. Στην πόλη
Πέτρινια, ένα παιδί υποχρεώθηκε να βιάσει τη μάνα του. Η σφαγή των Σέρβων στην ορθόδοξη
Εκκλησία της Γκλίνα δεν έχει κανένα προηγούμενο στην ιστορία...

»Υπάρχουν λεπτομερείς αναφορές για όλα αυτά τα εγκλήματα. Οι Γερμανοί και οι Ιταλοί
έμειναν έκπληκτοι από αυτά. Αυτοί τράβηξαν φωτογραφίες αμέτρητων περιπτώσεων
εγκλημάτων αυτού του είδους...

24

»Γιατί γράφω σε Εσάς που δεν είστε πολιτικό πρόσωπο και δεν μπορείτε να έχετε την
ευθύνη όλων αυτών; Ο λόγος είναι ότι η δική μας καθολική Εκκλησία συμμετείχε με δύο τρόπους
σε όλα αυτά τα βάρβαρα εγκλήματα χωρίς προηγούμενο και που ξεπερνούν την ιεροσυλία…

»Πρώτα, ένας μεγάλος αριθμός στελεχών του κλήρου, ιερείς και μοναχοί, στελέχη των
οργανώσεων της κροατικής νεολαίας, συμμετείχαν ενεργά σε όλα αυτά. Υπάρχουν περιπτώσεις
όπου οι καθολικοί ιερείς έγιναν δεσμοφύλακες των στρατοπέδων και συνένοχοι των Ουστάσι,
επιβραβεύοντας έτσι τους βασανισμούς και τις σφαγές χριστιανών. Ένας καθολικός ιερέας
σκότωσε με τα ίδια του τα χέρια έναν ορθόδοξο. Αυτοί δεν θα μπορούσαν να κάνουν τίποτα από
όλα αυτά χωρίς την άδεια των επισκόπων τους. Αν έχουν κάνει όλα αυτά χωρίς την άδεια των
επισκόπων τους, θα έπρεπε να χάσουν τη θέση τους και να οδηγηθούν στη δικαιοσύνη. Αφού
αυτό δεν συνέβη, σημαίνει ότι οι επίσκοποι τους είχαν δώσει την άδεια.

»Δεύτερο, η καθολική Εκκλησία χρησιμοποίησε όλα τα μέσα για να προσηλυτίσει όσους
Σέρβους είχαν επιβιώσει. Και τότε, λοιπόν, ενώ η γη άχνιζε από το αίμα των αθώων θυμάτων,
ενώ οι αναστεναγμοί έβγαιναν από τα στήθη όσων επιβίωναν, οι ιερείς, οι μοναχοί και οι
θρησκευόμενοι (καθολικοί) κρατούσαν στο ένα χέρι το μαχαίρι Ουστάσι και στο άλλο χέρι το
Ευαγγέλιο και τα κομποσκοίνια.

»Όλη η περιοχή της Σρέμ είναι γεμάτη φυλλάδια – συνταγμένα από τον καθολικό
επίσκοπο Ακσάμοβιτς και τυπωμένες, με δική του διαταγή, στο Ντγιάκοβο – όπου καλούνται οι
Σέρβοι να σώσουν τις ζωές τους και τις περιουσίες τους ασπαζόμενοι τον καθολικισμό. Η δική
μας Εκκλησία είναι σαν να ήθελε να δείξει πως μπορούσε να καταστρέψει τις ψυχές, όπως οι
Ουστάσι καταστρέφουν τα σώματα.

»Υπάρχει ακόμη μια μεγάλη κηλίδα ντροπής στην καθολική Εκκλησία, γιατί, την ίδια
περίοδο, πολυάριθμες ορθόδοξες εκκλησίες και όλα τα ορθόδοξα μοναστήρια δημεύθηκαν, οι
περιουσίες τους και πολλοί ιστορικοί θησαυροί λεηλατήθηκαν. Ακόμη και η Εκκλησία του
πατριάρχη Σρέμσκι Κάρλοβτσι δεν γλίτωσε.

Αυτή η επιστολή στον παναγιότατο Στέπινατς δεν είναι η πρώτη προσπάθεια του Κροάτη
Γκρίζογκονο προς την καθολική Εκκλησία για να αντιμετωπιστεί η γενοκτονία των Ουστάσι. Ήδη
νωρίτερα, στις 24 Ιουνίου 1941, ο Γκρίζογκονο είχε γράψει μια επιστολή στον καθολικό
αρχιεπίσκοπο του Βελιγραδίου Γιόσιπ Ούιτσιτς, παρακαλώντας τον να ενδιαφερθεί προς το
Βατικανό ώστε να σταματήσει την επιχείρηση εξόντωσης των Ουστάσι στην Κροατία. Αλλά η
Εκκλησία της Ρώμης είχε σιωπήσει, όπως επίσης σωπαίνει και ο αρχιεπίσκοπος του Ζάγκρεμπ.

Οι πιο γνωστοί Σέρβοι Άγιοι του 20ου αιώνα
1. Άγιος Σάββας, Μητροπολίτης Γορνιοκαρλοβάτσκι († 1941).
Τον έγδαραν ζωντανό, έριξαν αλάτι στις πληγές και τον έθαψαν ζωντανό με το
κεφάλι έξω από το χώμα.

25

2. Άγιος Πέτρος, Μητροπολίτης Σεράγιεβο († 1941)
3. Άγιος Πλάτων, Επίσκοπος Μπανιαλούκα († 1941)
4. Άγιος Δοσίθεος, Μητροπολίτης Ζάγκρεμπ († 1945)
5. Άγιος Βουκαλίν (ή Βουκασίν) από την Ερζεγοβίνη († 1941)

Ήταν αιχμάλωτος στο στρατόπεδο Γιασένοβατς. Όταν ένας στρατιώτης των
Ουστάσι τον πήρε για να τον εκτελέσει του είπε: «Εάν φωνάξεις "ζήτω ο Άντε
Πάβελιτς", θα ζήσεις». Αυτός απάντησε ήρεμα: «Κάνε τη δουλειά σου, παιδί μου».
Του έκοψε τα αυτιά, τη μύτη, του έβγαλε τα μάτια και του ξερίζωσε την καρδιά,
επαναλαμβάνοντας κάθε φορά την ίδια πρόταση. Ο δήμιος δεν μπόρεσε να
ξανασκοτώσει άνθρωπο!
6. Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς, επίσκοπος Αχρίδος († 1956)
7. Όσιος Ιουστίνος Πόποβιτς († 1978)

26

Ο πιο πρόσφατος Άγιος της Ορθόδοξης Εκκλησίας – Όσιος Ιωάννης ο νέος Χοζεβίτης

εννήθηκε το 1913 στη Ρουμανία. Από μικρός
έμεινε ορφανός. Το φθινόπωρο του 1936
επισκέφτηκε τους Αγίους Τόπους και, αφού
προσκύνησε τον Πανάγιο Τάφο, εισήλθε στην
αδελφότητα του Αγ. Σάββα. Τα τελευταία επτά
χρόνια της ζωής του ασκήτεψε στο σπήλαιο της Αγίας Άννης
κοντά στη μονή του Αγ. Γεωργίου του Χοζεβίτου. Εκεί ασκήτεψε
επτά χρόνια και κοιμήθηκε στις 5 Αυγούστου 1960.

Μετά από 20 χρόνια (1980), ανοίγοντας τον τάφο του,
βρέθηκαν άφθαρτα και ακέραια τα λείψανα του μαζί με τα
ρούχα του αναδίδοντας μια εξαίσια ευωδία. Τα λείψανά του
μεταφέρθηκαν στη μονή Αγ. Γεωργίου Χοζεβίτου, όπου
βρίσκονται μέχρι σήμερα.