sdp plant

What’s 53 Least Concern Species (LC)

Inside
02 Foreword by EDCMD

03 Introduction 72 Near Threatened Species (NT)

05 75Critically Endangered Species (CR) Vulnerable Species (VU)

38 Endangered Species (EN)

02 FOREWORD BY EDCMD

Foreword by

EDCMD

In our effort to deliver a sustainable future for the younger generation who will one day inherit this beloved nation, Sime
Darby Plantation, as a responsible company, has gone above and beyond to invest in the future. Under that premise, in
2013, we embarked on a Plant-A-Tree project in Jentar Estate, Pahang. This pocket guide book showcases the milestones
achieved under this project over the past five years. It is an easy-to-understand pictorial guide to all the endangered, rare
and threatened (ERT) species planted on 136 hectares of land in Jentar Estate. With this guide book, one will be able to
find the featured trees in their planted locations, identify their species through the photos and learn their local as well as
their scientific names. I would like to take this opportunity to extend my heartfelt congratulations and gratitude to every
individual directly involved in the successful completion of this project - Yayasan Sime Darby (YSD) for providing the
funding; Sime Darby Plantation's Group Sustainability & Quality Management, Group Research & Development, Plantation
Upstream Malaysia and all individuals as well as organisations involved in making this ambitious project a reality. This book
will not become a reality without the kind assistance of experts from the Forest Research Institute Malaysia (FRIM) who
played an important role in identifying and verifying the species of the featured trees. I am confident that visitors will find
this book useful when visiting the planting sites. I hope this publication will become part of an important record and will go
down the company's history as one of our dedicated efforts at conserving the rainforest heritage for the future generations.

03 INTRODUCTIONS

Introductions

The Sime Darby Plant-A-Tree Programme is an initiative driven by Sime Darby Plantation (SDP) since 2008, in support of
Sime Darby Group's commitment to conserving endangered, rare and threatened (ERT) species of rainforest trees. With
an aspiration to plant 1 million indigenous forest trees within designated and suitable areas in SDP's estates, the
Plant-A-Tree Programme was expanded to Jentar Estate in 2013. This project received a financial sponsorship amounting
to RM4.1 million ffomYayasan Sime Darby (YSD) for five years and 10 months from March 2013 until December 2018. The
project is spearheaded by SDP S Group Sustainability & Quality Management with strong suport from Plantation Upstream
Malaysia and Group Research and Development. More than just a tree planting project, the Jentar Plant-A-Tree project
was mooted with the aim of enhancing the natural habitats within the estate and increasing its value in the long run. The
project is also designed in such a way to increase the biodiversity value in our plantation through the utilisation of areas
that are not suitable for oil palm planting. Located in the state of Pahang, Jentar Estate has close to 160 ha of land area
that is not suitable for oil palm planting. The unplanted areas include slopes with more than 25° gradient (> 25°), ravine,
river buffer zone and area bordering the Krau Wildlife Sanctuary. The whole area is made up of three hills namely Bukit
Angin (72 ha), Bukit Kiab (65 ha) and Bukit Pasir (23 ha). These three hills were chosen because of their high rehabilitation
value and the presence of endemic tree species due to their close proximity to the Krau Wildlife Forest Reserves and the
availability of water sources which contribute to the creation of new forest corridors and wildlife habitats. The newly planted
forests will create diverse and interconnected habitats for wildlife which will eventually increase the biodiversity value of the
land. The initial target was to plant 160,000 trees on the 160 ha. However, the planting team subsequently found that 24
ha of the land were already populated with original forest trees, leaving them around 136 ha to work on. Currently, a total
of 136,036 trees made up of 126 species, 60 of which are threatened, have successfully been planted and maintained on
the 136 ha area in the last five years. Out of the total number of threatened species, 35 are classified as Critically
Endangered (CR), 17 categorised as Endangered (EN), and eight (8) are listed as Vulnerable (VU). We also planted two
(2) Near Threatened (NT), one Rare and 18 species categorised as Least Concern (LC). IUCN Red List of Threatened
Species was used to assess the conservation status of the species. IUCN is one of the most well-known objective
assessment systems to classify the status of plants, animals, and other organisms threatened with extinction. Assessing
the conservation status of species is important in order to highlight the species that are threatened with extinction, thereby
promoting their conservation.

04 INTRODUCTIONS

The information uo the species' conservation status and distribution provides the foundation for making informed decisions
uo biodiversity conservation at local and global levels.Besides addressing the indirect causes of species loss and genetic
erosion, we must also actively focus on conserving and managing species and genetic diversity. Where a particular species
and a variety of plants and animals are threatened with extinction, a targeted conservation measure must be put in place
to reduce this threat and subsequently reverse the status of these species. We hope, the Jentar Plant-A-Tree project will
be able to contribute significantly towards conserving our valuable biodiversity and ecosystems.

CRITICALLY
ENDANGERED SPECIES

(CR)

06 CRITICALLY ENDANGERED SPECIES

Nama Tempatan : Balau Laut Merah
Nama Latin : Shorea Kunstleri

Famili : Dipterocarpaceae

Habitat/Jenis Hutan/Tempat : Tanah rendah hingga kawasan berbukit.

Saiz/Status Rupa : Pokok besar dan berbanir rendah.

Silara Pokok : Besar dan terbuka

Ciri-ciri Pokok

• Batang (Bole) : Batang lurus.

• Kulit (Bark) : Tebal dan berwarna coklat atau coklat karat. Kulit luar berwarna putih

kelabu terdedah, rapat, sangat retak; sisik yang panjang dan

bertompok-tompok tidak teratur. Mengeluarkan damar berkerak

berwarna kuning gelap.

• Isi Kulit (Slash inner bark) : Berwarna oren-merah dan kuning di lapisan kambium. Berserabut kasar.

• Gubal (Sap wood) : Berwarna merah keunguan.

• Bunga (Flower) : Berwarna kuning pucat.

• Buah (Fruit) : 3 sayap luar panjang dan 2 sayap pendek.

• Daun (Leaves) : 3 sayap luar panjang dan 2 sayap pendek.

07 CRITICALLY ENDANGERED SPECIES

Nama Tempatan : Balau Pasir
Nama Latin : Shorea Materialis

Famili : Dipterocarpaceae

Habitat/Jenis Hutan/Tempat : Direkodkan di Pahang, Terengganu dan Johor, tumbuh kawasan tanah

pamah rendah berpasir, kadangkala berpaya, berhampiran pantai atau

di mana air pasang surut.

Saiz/Status Rupa : Pokok sederhana besar hingga besar. Rupa batang sedikit berpulas,

berbanir besar serta tajam tinggi dan sedikit menyebar dan agak tebal.

Silara Pokok : Silara sederhana besar atau besar melebar, berwarna hijau atau hijau

kekuningan.

Ciri-ciri Pokok

• Batang (Bole) : Berwarna kelabu dan coklat-keunguan atau kemerahan hingga coklat

kekuningan, meretak memanjang batang tidak seragam bersisik,

permatang retakan biasanya rata.

• Kulit (Bark : Coklat-kemerahan

• Isi Kulit (Slash inner bark) : ±1.25 cm tebal berwarna coklat-kuning pudar

• Gubal (Sap wood) : Gubal kuning pucat. Isi kayu coklat gelap sederhana keras hingga keras.

• Bunga (Flower) : Kudup ovat oblong, patel halus dan panjang berwarna kuning pucat.

• Buah (Fruit) : 3 sayap luar panjang dan 2 sayap pendek.

• Daun (Leaves) : 3 sayap luar panjang dan 2 sayap pendek.

08 CRITICALLY ENDANGERED SPECIES

Nama Tempatan : Balau Sengkawang Ayer
Nama Latin : Shorea Sumatrana

Famili : Dipterocarpaceae

Habitat/Jenis Hutan/Tempat : Pokok sederhana besar hingga besar.

Saiz/Status Rupa : Kawasan tebing sungai terutama di pendalaman yang aliran air tidak

laju.

Silara Pokok : Sederhana besar hingga besar padat berdaun. Berbentuk separa

bulat/bunga kubis dan tidak banyak.

Ciri-ciri Pokok

• Batang (Bole) : Bulat selinder sedikit berpulas, banir rendah dan kuncup.

• Kulit (Bark : Berwarna gelap bertompok cerah sedikit berbintil serta licin, kasar serta

bersisik warna coklat cerah.

• Isi Kulit (Slash inner bark) : Mempunyai kulit luar yang nipis, isi kulit berwarna coklat pudar

• Gubal (Sap wood) : Kepucatan dan jelas membezakan antara isi kayu yang berwarna coklat

gelap.

• Bunga (Flower) : Mempunyai kudup bunga berbentuk lonjong, petal panjang halus berwarna kuning serta

terdapat bintik merah di pangkal sebelah dalam.

• Buah (Fruit) : Sepal berkembang menjadi kelopak keras berkayu dan kembang mengelilingi pangkal biji.

3 kelopak luar lebih besar dari 2 kelopak dalam.

• Daun (Leaves) : Berbentuk elipitik-oblong, lanseolat hingga ovat. Tekstur berkulit, kadangkala lepidot kehijauan kelabu

di bawah daun, permukaan atas berwarna kemerahan-coklat atau coklat kemerahan pada daun yang kering

serta terdapat bulu halus pendek. Tulang belakang daun berwarna coklat kelabu.

• Lain-lain Maklumat : Pengenalan utama adalah pada buahnya yang mana tidak bersayap (pelucliar). Hanya kaliksnya berkembang

menjadi sayap.

09 CRITICALLY ENDANGERED SPECIES

Nama Tempatan : Balau Tembaga
Nama Latin : Shorea Exeliptica W. Meijer

Famili : Dipterocarpaceae

Habitat/Jenis Hutan/Tempat : Kawasan landai bersaliran baik, rata hingga sedikit berbukit.

Saiz/Status Rupa : Pokok besar; berbanir besar hingga sangat besar dan kadangkala

mencapai 5.0 m tinggi.

Silara Pokok : Silara berwana kekuningan seakan meranti tembaga.

Ciri-ciri Pokok

• Batang (Bole) : Kulit merekah mengeliling batang bersisik bujur panjang kadangkala licin

pada bahagian batang.

• Kulit (Bark : Kulit luar berwarna coklat gelap

• Isi Kulit (Slash inner bark) : Isi kulit warna merah muda atau coklat ungu beransur bertukar kepada

kuning apabila menghampiri kambium.

• Gubal (Sap wood) : Gubal warna kuning pucat dan beransur kepada cerah berkilat dengan

isi kayu yang kecoklatan.

• Bunga (Flower) : Kudup berukuran hingga 10x3 mm, lanceolat runcing.

• Buah (Fruit) : Bersayap 5. 3 sayap luar yang besar dan 2 sayap dalam yang kecil.

• Daun (Leaves) : Eliptik berkepuh serta berbulu kesat berkeruping pada urat kedua di permukaan bawah daun.

• Lain-lain Maklumat : Berbeza dengan Meranti Tembaga adalah rupa kulit yang bersisik.

10 CRITICALLY ENDANGERED SPECIES

Nama Tempatan : Chengal Pasir Daun Besar
Nama Latin : Shorea Hemsleyana

Famili : Dipterocarpaceae

Habitat/Jenis Hutan/Tempat : Kawasan rendah, kawasan berpaya.

Saiz/Status Rupa : Ketinggian pokok antara 6 – 9 kaki. Banir sederhana besar.

Silara Pokok : Silara padat.

Ciri-ciri Pokok

• Batang (Bole) : Bentuk lurus. Berwarna kelabu.

• Kulit (Bark : Kulit merekah.

• Isi Kulit (Slash inner bark) : Lapisan kulit luar berwarna coklat gelap. Lapisan kulit dalam 0.5 inci

tebal. Terdapat lapisan berwarna kuning-coklat.

• Gubal (Sap wood) : Berwarna kuning pucat.

• Bunga (Flower) : Besar. Corolla 1.7 cm. Warna merah.

• Buah (Fruit) : Bersayap.

• Daun (Leaves) : Eliptik oblong kepada obovat oblong.

11 CRITICALLY ENDANGERED SPECIES

Nama Tempatan : Damar Hitam Bulu
Nama Latin : Shorea Longisperma

Famili : Dipterocarpaceae

Habitat/Jenis Hutan/Tempat : Kawasan tanah pamah beralun.

Saiz/Status Rupa : Pokok besar mencapai 290cm dbh dengan ketinggian hingga 70m.

Silara Pokok : Besar separuh bulat hingga cauliflori (seakan bunga kobis)

Ciri-ciri Pokok

• Batang (Bole) : Bulat selinder, berbanir kadangkala 4m tinggi, menyebar hingga kuncup,

tebal, besar, jelas serta lurus.

• Kulit (Bark : Kulit coklat kelabu gelap serta berbintik kekuningan, dan bertompok

kelabu merekah bersegi, bersisik tidak seragam, dan berlentisel boleh

dilihat pada permukaan kulit batang yang mana sisiknya terkopak atau

gugur, tanggal.

• Isi Kulit (Slash inner bark) : Tebal ±8.0 mm, berwarna coklat tua cerah hingga kuning pudar dan

mengeluarkan titisan damar berwarna gelap.

• Gubal (Sap wood) : Kekuningan tebal ±3.0mm, agak keras. Isi kayu berwarna gelap (coffee).

• Bunga (Flower) : Kecil, petal kuning; stamen 15

• Buah (Fruit) : Bersayap dengan 3 sayap luar panjang dan 2 sayap kecil. Biji bujur panjang dengan hujung

tajam berparuh.

• Daun (Leaves) : Bentuk eliptik atau ovat hingga oblong-lanseolat. Hujung daun runcing dengan acumen panjang;

pangkal daun bulat, sama lebar. Urat kedua 10-13 pasang. Urat ketiga kurang jelas kelihatan, bertangga.

12 CRITICALLY ENDANGERED SPECIES

Nama Tempatan : Damar Hitam Telepok
Nama Latin : Shorea Peltata

Famili : Dipterocarpaceae

Habitat/Jenis Hutan/Tempat : Tanah rendah.

Saiz/Status Rupa : Pokok kecil tidak berbanir

Silara Pokok : Tiada maklumat

Ciri-ciri Pokok

• Batang (Bole) : Berwarna coklat dan terdapat tompokan putih.

• Kulit (Bark : Kulit licin dan ketulan damar berwarna kekuningan.

• Isi Kulit (Slash inner bark) : Kulit luar nipis berwarna coklat. Kulit dalam 0.9 cm.

• Gubal (Sap wood) : Warna pucat. Berbau resin

• Bunga (Flower) : Kecil.

• Buah (Fruit) : Bersayap berbentuk eliptik atau obovid.

• Daun (Leaves) : Ovat eliptik.

• Lain-lain maklumat : Pokok Endermik di Johor (Mersing)

13 CRITICALLY ENDANGERED SPECIES

Nama Tempatan : Gerutu-Gerutu
Nama Latin : Parashorea Stellata

Famili : Dipterocarpaceae

Habitat/Jenis Hutan/Tempat : Kawasan lembah atau lereng bukit

Saiz/Status Rupa : Pokok besar. Rupa batang sedikit berpulas, berbanir besar dan kuncup.

Silara Pokok : Besar dan padat

Ciri-ciri Pokok

• Batang (Bole) : Lantisel pada batang pokok

• Kulit (Bark : Kulit luar tebal dengan warna gelap.

• Isi Kulit (Slash inner bark) : Terdapat jalur (peridermis) berwarna hitam yang nipis. Isi kulit nipis

berwarna coklat kemerahan pudar dengan lapisan kehijauan pada

kambium

• Gubal (Sap wood) : Gubal kuning pudar serta berbintik merah jambu. Riak kelihatan pada

takikan gubal.

• Bunga (Flower) : Kecil berbentuk bulat, petal berbentuk bujur lebar warna putih.

• Buah (Fruit) : Berbentuk bujur bulat, berkeruping dan mengerutu kekuningan cerah serta terdapat

benangsari di atasnya. Sayap 5 hampir sama panjang berbentuk obovat dengan pangkal

tirus halus, hujung bulat dempak yang tidak membaluti biji yang bebas dari kelopak sayap.

• Daun (Leaves) : Berbentuk ovat atau eliptik hingga oblong lanseolate. Hujung daun runcing dan pangkal daun

bulat berbaji atau sedikit rata kadangkala kelihatan tidak sama lebar. Urat kedua lurus dan

melengkung pada tepi daun. Urat ketiga tidak jelas atau jelas kelihatan.

14 CRITICALLY ENDANGERED SPECIES

Nama Tempatan : Giam Rambai
Nama Latin : Hopea Polyalthioides

Famili : Dipterocarpaceae

Habitat/Jenis Hutan/Tempat : Endemik. Direkodkan dalam kelompok kecil di Taman Negeri Endau

: Rompin Pahang.

Saiz/Status Rupa : Pokok kecil dan direkodkan tidak melebihi 0.3 m ukurlilit.

Silara Pokok Dahan monopodial dengan daun tersusun seakan sesetengah spesies

Penarahan.

Ciri-ciri Pokok

• Batang (Bole) : Berbatang tinggi lembut licin berbintik coklat gelap dan bertompok cerah.

Dahan monopodial dengan daun tersusun seakan sesetengah spesies

Penarahan.

• Kulit (Bark : Kulit luar nipis dan memecah kepada kepingan nipis bersisik yang

berwarna hitam pada permukaan dalam dan meninggalkan permukaan

batang yang berwarna coklat-merah pudar.

• Isi Kulit (Slash inner bark) : Isi kulit berwarna coklat-merah dan beransur kepada putih apabila menghampiri lapisan

kambium.

• Gubal (Sap wood) : Gubal berwarna kuning pucat, keras, damar jernih cepat keluar menutupi muka takikan,

melekit.

• Bunga (Flower) : Tiada rekod

• Buah (Fruit) : Tiada rekod berkemungkinan sama dengan Giam Melukut

• Daun (Leaves) : Oblong-eliptik runcing, tekstur berkulit, pangkal subkordat, hujung dengan acumen pendek berbulu.

Urat kedua pinat skalariform. Urat ketiga skalariform-retikulat.

15 CRITICALLY ENDANGERED SPECIES

Nama Tempatan : Keruing Belimbing
Nama Latin : Dipterocarpus Grandiflorus

Famili : Dipterocarpaceae

Habitat/Jenis Hutan/Tempat : Tanah pamah-landai terutama kawasan bersaliran baik dan bukit

rendah.

Saiz/Status Rupa : Berbentuk bulat, lurus atau lekuk serta agak tebal. Boleh mencapai

hingga 150cm dbh, berbanir dan jika ada boleh mencapai hingga 1.6 m

tinggi dan menyebar hingga 1.0m.

Silara Pokok : Kecil atau sederhana besar, biasanya padat berdaun.

Ciri-ciri Pokok

• Batang (Bole) : Sedikit bersisik dengan sebahagian besar batang agak glabrus. Lentisel

berkelompok pada sesetengan bahagian batang.

• Kulit (Bark : Kulit berwarna kekuningan cerah hingga kelabu pucat.

• Isi Kulit (Slash inner bark) : Isi kulit coklat gelap kekuningan. Isi kayu lembut. Damar jernih atau

pekat putih susu

• Gubal (Sap wood) : Warna perang kelabu.

• Bunga (Flower) : Besar; bilangan stamen ±30.

• Buah (Fruit) : Buah keruing terbesar dalam kumpulannya; Bentuk kelopak biji seakan belimbing. Bersayap 5

(2 sayap panjang dan 3 sayap kecil).

• Daun (Leaves) : Berbentuk ovat atau eliptik-ovat, glabrus tidak berbulu, tidak jelas terdapat jaluran lipatan antara urat

kedua hujung daun dengan acumen panjang atau pendek; pangkal daun trunkat atau subkkordat. Pada daun

kering permukaan atas dan bawah daun berwarna coklat atau coklata kemerahan. Tepi daun rata tidak

berombak.

16 CRITICALLY ENDANGERED SPECIES

Nama Tempatan : Keruing Bulu
Nama Latin : Dipterocarpus Baudii

Famili : Dipterocarpaceae

Habitat/Jenis Hutan/Tempat : Tanah pamah-landai terutama kawasan bersaliran baik dan bukit

rendah.

Saiz/Status Rupa : Berbentuk bulat berbanir, lurus atau lekuk serta agak tebal. Pokok jaras

kadangkala berwarna cerah, dan bila matang sedikit bersisik.

Silara Pokok : Besar

Ciri-ciri Pokok

• Batang (Bole) : Kesat kasar dan terdapat lantisel halus atau kecil pada batang.

• Kulit (Bark : Berwarna gelap kelabu, atau coklat kuning pucat.

• Isi Kulit (Slash inner bark) : Isi kulit berwarna coklat-gelap merah samar pucat; Damar selalunya

jernih atau putih pekat susu

• Gubal (Sap wood) : Agak keras; isi kayu coklat-merah gelap atau cerah.

• Bunga (Flower) : Besar; bilangan stamen ±30.

• Buah (Fruit) : Dengan tiub kaliks berbentuk globos, tiada tunas atau permatang, kadangkala diseliputi bulu

• Daun (Leaves) halus coklat keperangan fugasius. Sayap 3 panjang dan 2 sayap kecil.
: Daun berbentuk eliptik lebar atau ovat-lanseolat kadangkala lekuk (concave) (terutama pada

spesies di Utara Semenanjung) terdapat acumen akumiant. Urat kedua sangat jelas kelihatan;
urat ketiga jelas skalariform. Permukaan bawah daun berbulu halus padat berwarna coklat-keemasan.

Tepi daun berombak dan berbulu. Hujung daun pendek dengan akuman panjang; pangkal daun bulat.

• Lain-lain maklumat : Merupakan spesies yang cepat berbunga pda umur pokok masih muda (6 tahun) dan boleh menyamai pada

kebanyakan spesies Meranti.

17 CRITICALLY ENDANGERED SPECIES

Nama Tempatan : Keruing Gondol
Nama Latin : Dipterocarpus Kerrii

Famili : Dipterocarpaceae

Habitat/Jenis Hutan/Tempat : Tanah pamah landai terutama kawasan yang bersaliran baik.

Saiz/Status Rupa : Berbentuk bulat berbanir, lurus atau lekuk serta agak tebal.

Silara Pokok : Besar

Ciri-ciri Pokok

• Batang (Bole) : Kesat kasar dan terdapat lantisel halus atau kecil pada batang.

• Kulit (Bark : Berwarna gelap kelabu, atau coklat kuning pucat.

• Isi Kulit (Slash inner bark) : Isi kulit berwarna coklat-gelap merah samar pucat; damar selalunya

jernih atau putih pekat susu.

• Gubal (Sap wood) : Agak keras; isi kayu coklat-merah gelap atau cerah.

• Bunga (Flower) : Besar; stamen ±28-32.

• Buah (Fruit) : Dengan tiub kaliks berbentuk bulat, glabrus, berpatiol pendek. Dua

sayap panjang dan 3 sayap kecil.

• Daun (Leaves) : Daun berbentuk eliptik lebar hingga ovat eliptik berhujung runcing dempak atau terdapat

akumen pendek dan agak tirus berbaji pada pangkal. Tepi daun berombak dan berlekuk.

• Lain-lain maklumat : Spesies yang cepat berbunga pada umur pokok masih muda.

18 CRITICALLY ENDANGERED SPECIES

Nama Tempatan : Keruing Kipas
Nama Latin : Dipterocarpus Costulatus

Famili : Dipterocarpaceae

Habitat/Jenis Hutan/Tempat : Kawasan rendah pamah hingga Hutan Bukit.

Saiz/Status Rupa : Berbentuk bulat berbanir hingga 1.5 m dan 1.0 m lebar, lurus atau lekuk

serta agak tebal.

Silara Pokok : Kecil, padat serta berbentuk separuh bulat.

Ciri-ciri Pokok

• Batang (Bole) : Bentuk selinder. Berwarna kelabu.

• Kulit (Bark : Berwarna gelap kelabu, atau coklat kuning pucat.

• Isi Kulit (Slash inner bark) : Warna kuning kecoklatan.

• Gubal (Sap wood) : Gubal berwarna lebih muda daripada kayu teras , biasanya berwarna

merah coklat dan berwarna lebih gelap apabila terdedah.

• Bunga (Flower) : Besar; stamen 22-26.

• Buah (Fruit) : Buah mempunyai 2 sayap panjang dan 3 sayap kecil.

• Daun (Leaves) : Berbentuk ovat-eliptik, hujung daun selalunya obtus atau sedikit dengan akumen pendek

dan pangkal daun dempak runcing berbaji, berukuran hingga 12-20 x 7-14cm serta bertekstur

sangat berkulit. Permukaan daun hijau glabrus tidak berbulu. Daun kering, permukaan daun

atas dan bawah berwarna coklat gelap kemerahan, glabrus, tepi daun berombak dan terdapat

±10-14 pasang urat kedua.

• Lain-lain maklumat : Sesuai digunakan untuk kerja binaan. Sesuai digunakan untuk kerja binaan.

19 CRITICALLY ENDANGERED SPECIES

Nama Tempatan : Keruing Layang
Nama Latin : Dipterocapus Sarawakensis

Famili : Dipterocarpaceae

Habitat/Jenis Hutan/Tempat : Kawasan Tanah Pamah ke Kawasan berbukit.

Saiz/Status Rupa : Pokok boleh mencapai 30 cm ppd. Berbanir mencapai 1 meter tinggi

dengan ketebalan ±40 cm.

Silara Pokok : Silara kecil atau sederhana padat atau hemisperikal, cabang dahan

menarik.

Ciri-ciri Pokok

• Batang (Bole) : Berbentuk selinder. Warna oren karat dan lama kelamaan bertukar

kepada perang kelabu.

• Kulit (Bark : Lentisel berbentuk bulat atau elliptical, sedikit pudar daripada warna kulit

luar. Takikan kulit mengeluarkan damar jernih atau keputihan.

• Isi Kulit (Slash inner bark) : Warna kuning kecoklatan.

• Gubal (Sap wood) : Tiada maklumat.

• Bunga (Flower) : Besar.

• Buah (Fruit) : Mempunyai 2 sayap panjang dan 3 sayap pendek, tiub kaliksnya licin dan glabrous.

• Daun (Leaves) : Daun kecil, bentuk obovat, apek obtuse atau emarginat, tepi daun berombak

sekurang-kurangnya sehingga ke apek, berbulu lebat warna perang-kuning di permukaan bawah

daun.

20 CRITICALLY ENDANGERED SPECIES

Nama Tempatan : Meranti Rambai Daun
Nama Latin : Shorea Acuminata

Famili : Dipterocarpaceae

Habitat/Jenis Hutan/Tempat : Hutan Tanah Pamah

Saiz/Status Rupa : Pokok besar yang boleh mencapai 180 cm dbh, berbanir tinggi atau

rendah, tidak menyebar.

Silara Pokok : Menyebar luas dengan dahan panjang serta melentur ke bawah.

Ciri-ciri Pokok

• Batang (Bole) : Sempurna bulat, warna kelabu gelap atau coklat-kemerahan

• Kulit (Bark : Kasar kesat meretak-retak cetek tidak seragam bersisik tebal halus

bersegi dan gugur kecil-kecil (pada pokok matang tidak lagi kelihatan

merekah bersisi halus), biasanya terdapat damar pada batang berwarna

kuning kotor rapuh. Takikan kulit luar berwarna coklat tua gelap.

• Isi Kulit (Slash inner bark) : ± 1.25cm tebal berwarna merah pudar, fiber halus bertali (stringy).

• Gubal (Sap wood) : Warna pucat, biasanya nipis dan berwarna merah gelap pada isi kayu.

• Bunga (Flower) : Petal lebar ovat berwarna merah hati kecuali pada pangkal. Stamen 15 tersusun dalam 3

vertisil tidak sebentuk, apendaj lebih pendek dari anter dan melengkung pada vertisil

bahagian dalam, ovari ovoid.

• Buah (Fruit) : Dengan pendisel ± 2.0mm, panjang , bersayap 5 di mana 3 sayap panjang dan 2 sayap pendek.

• Daun (Leaves) : Bentuk ovat atau eliptik, atau ovat-lanseolat. Hujung daun akumen, pangkal daun tidak sama lebar

(tidak semetri), tepi daun berklim. Urat kedua 6(8)-11 pasang. Urat ketiga tidak jelas adakala kelihatan.

21 CRITICALLY ENDANGERED SPECIES

Nama Tempatan : Meranti Bumbung
Nama Latin : Shorea Dealbata

Famili : Dipterocarpaceae

Habitat/Jenis Hutan/Tempat : Kawasan tanah pamah

Saiz/Status Rupa : Pokok kecil atau sederhana besar berbentuk bulat, tidak berbanir atau

sedikit berbanir rendah atau pangkal kembang.

Silara Pokok : Berbentuk konikal hingga separuh bulat padat berdaun; biasanya

berwarna hijau gelap dilihat dari bawah pokok.

Ciri-ciri Pokok

• Batang (Bole) : Licin dan bertompok gelap serta warna cerah seakan pokok sepetir atau

kadangkala warna coklat kehijauan gelap dan berbintik kelabu sedikit

kesat, kadangkala terdapat gelangan pada batang yang kemudian

bertukar kepada coklat kelabu pucat berbintik ‘ochre’ dan juga

kadangkala terdapat bahagian yang merekah persegi .

• Kulit (Bark : Kulit luar nipis hingga 8.0mm tebal, berwarna coklat keunguan.

• Isi Kulit (Slash inner bark) : Tebal ±7.0mm, warna coklat pasir atau coklat unggu, berlapis dengan dengan lapisan

kekuningan cerah, lapisan semakin jelas apabila hamper dengan cambium.

• Gubal (Sap wood) : Kuning pucat hingga putih, isi kayu coklat-pucat dan sederhana keras.

• Bunga (Flower) : Ranggi berwarna kuning pucat atau putih serta berbintik merah muda pada pangkal. Stamen 17

tidak sebentuk.

• Buah (Fruit) : 5 sayap. 3 sayap panjang dan 2 sayap kecil.

• Daun (Leaves) : Daun oblong-eliptik, kadangkala ovat atau eliptik. Hujung daun acumen panjang; pangkal daun bulat.

Urat kedua ±11-24 pasang. Urat ketiga padat, jelas atau sangat jelas, skalariform.

• Lain-lain maklumat : Di Pahang direkodkan di Kuantan sahaja.

22 CRITICALLY ENDANGERED SPECIES

Nama Tempatan : Meranti Kepong Hantu
Nama Latin : Shorea Macrantha

Famili : Dipterocarpaceae

Habitat/Jenis Hutan/Tempat : Kawasan sedikit berpaya atau tepi sungai dan lembah.

Saiz/Status Rupa : Berbatang kecil hingga sederhana besar mencapai 60cm dbh, jarang

berukuran lebih besar.

Silara Pokok : Silara padat berdaun, dahan melentur ke bawah.

Ciri-ciri Pokok

• Batang (Bole) : Lurus bulat selinder, berbanir rendah atau pangkal kembang bulat dan

tebal.

• Kulit (Bark : Kulit berwarna coklat-keunguan. Merekah dalam tajam ‘v’, pokok muda

berlentisel besar, timbul puru pada batang.

• Isi Kulit (Slash inner bark) : ± 1 cm tebal, pudar, coklat merah cerah dan berubah kepada kuning

pada lapisan kambium.

• Gubal (Sap wood) : Kuning pucat dan mengeluarkan lelehan berdamar jernih selepas takikan.

• Bunga (Flower) : Peringkat kudup berukuran ±14x4 mm; dengan petal berwarna merah gelap pada bahagian

dalam, lebih pucat di luar. Stamen 15

• Buah (Fruit) : Tidak berkembang menjadi sayap, dengan cuping kaliks berbentuk ovari, akut dan saccate ke

pangkal berukuran. Buah subsesil seakan sama buah chengal.

• Daun (Leaves) : Berbentuk oblong, eliptik atau ovat. Hujung daun runcing dengan akumen panjang, hingga bulat;

pangkal lekuk, tidak sama lebar. Daun kering permukaan atas berwarna coklat-kemerahan pudar dan kesat

berpasir; Urat kedua 13-17 pasang. Urat ketiga bertangga, kelenjar tiada.

• Lain-lain maklumat : Bentuk dan tekstur daun hampir sama dengan Meranti Kepong.

23 CRITICALLY ENDANGERED SPECIES

Nama Tempatan : Meranti Langgong
Nama Latin : Shorea Lepidota

Famili : Dipterocarpaceae

Habitat/Jenis Hutan/Tempat : Kawasan Tanah Pamah, juga kawasan lembah serta kawasan tinggi

hingga 350m a.m.l.

Saiz/Status Rupa : Saiz besar hingga 120cm, batang bentuk bulat sempurna. Berbanir

besar.

Silara Pokok : Menyebar.

Ciri-ciri Pokok

• Batang (Bole) : Berbatang licin di peringkat jaras. Pokok matang bertukar menjadi

merekah dalam kasar/kesat. Terdapat damar berwarna kuning kotor

pada batang.

• Kulit (Bark : Rupa kulit merekah dalam.

• Isi Kulit (Slash inner bark) : Kulit luar berwarna coklat ungu pada pokok jaras nipis dan mudah

tanggal. Pokok matang tebal 2.0cm. Berwarna coklat pudar kekuningan

• Gubal (Sap wood) : Kuning pucat dengan bintik-bintik merah muda. Isi kayu merah cerah.

• Bunga (Flower) : Petal warna krim.

• Buah (Fruit) : Tidak berkembang menjadi sayap, dengan cuping kaliks berbentuk ovari, akut dan saccate ke

pangkal berukuran. Buah subsesil seakan sama buah chengal.

• Daun (Leaves) : Berbentuk oblong, eliptik atau ovat. Hujung daun runcing dengan akumen panjang, hingga bulat;

pangkal lekuk, tidak sama lebar. Daun kering permukaan atas berwarna coklat-kemerahan pudar dan kesat

berpasir; Urat kedua 13-17 pasang. Urat ketiga bertangga, kelenjar tiada.

• Lain-lain maklumat : Bentuk dan tekstur daun hampir sama dengan Meranti Kepong.

24 CRITICALLY ENDANGERED SPECIES

Nama Tempatan : Meranti Melantai
Nama Latin : Shorea Macroptera

Famili : Dipterocarpaceae

Habitat/Jenis Hutan/Tempat : Kawasan bersaliran baik terutama kawasan bukit hingga 900 m tinggi.

Saiz/Status Rupa : Pokok sederhana besar hingga besar mencapai 135 cm dpd.

Silara Pokok : Silara berwarna hijau gelap berdaun tegak keras.

Ciri-ciri Pokok

• Batang (Bole) : Batang tinggi bulat sempurna; berbanir hingga 205m tinggi (kadangkala

lebih rendah).

• Kulit (Bark : Kulit kelabu kuning jerami, licin pada pokok muda sedikit bergelang serta

berjalur oren pudar dan berlentisel; matang mula bersisik sedikit dan

bersisik panjang yang tinggal. Damar berwarna putih susu melekit atau

coklat ungu kebiruan, bertukar kepada kuning apabila terdedah kepada

udara.

• Isi Kulit (Slash inner bark) : Warna perang merah tua.

• Gubal (Sap wood) : Isi kayu coklat merah muda, lembut.

• Bunga (Flower) : Bunga kecil petal putih berbintik merah muda pada pangkal, halus panjang, akut, berpintal,

pubesen kuning pada bahagian terdedah semasa kudup; stamen 15 dengan 3 ukuran berbeza.

• Buah (Fruit) : 3 sayap panjang dan 2 sayap pendek. Dengan pangkal kembang berkedut.

• Daun (Leaves) : Berbentuk oblong atau eliptik agar tebal. Hujung daun runcing dengan akumen, pangkal berbaji lebar
atau bulat. Urat kedua ±10(-12)-15(-18) pasang. Urat ketiga kurang jelas hingga jelas, bertangga. Tepi daun

berklim.

25 CRITICALLY ENDANGERED SPECIES

Nama Tempatan : Meranti Pepijat
Nama Latin : Shorea Johorensis

Famili : Dipterocarpaceae

Habitat/Jenis Hutan/Tempat : Tumbuh di lereng bukit dan kawasan tanah alluvial bersaliran baik serta

kawasan beralun pada ketinggian kurang 600m aml.

Saiz/Status Rupa : Boleh mencapai kebesaran hingga 160 cm dbh. Berbanir menyebar

tinggi 3 m nipis membulat serta sedikit melengkung.

Silara Pokok : Padat berdaun, berbentuk separuh bulat simetrical dan menyebar.

Ciri-ciri Pokok

• Batang (Bole) : Berbatang sempurna bulat selinder dengan sedikit tirus.

• Kulit (Bark : Warna kelabu, bersisik nipis

• Isi Kulit (Slash inner bark) : Berwarna merah muda (tidak berwarna merah gelap).

• Gubal (Sap wood) : Berwarna merah muda (pink) hingga merah-cerah (tidak merah gelap)

• Bunga (Flower) : Berukuran kecil, petal berwarna kuning; stamen 15 dengan 5 yang

berada di tengahnya sedikit panjang dari yang lain.

• Buah (Fruit) : Bersayap 5 dengan tiga sayap panjang dan dua sayap pendek. Biji berukuran 6-16 x 7-15

mm dan hamper menyamai buah Meranti Nemesu.

• Daun (Leaves) : Berbentuk eliptik hingga ovat. Permukaan daun glabrus; hujung daun runcing (acut), pangkal

daun berbaji atau bulat. Urat kedua 9-16 pasang. Urat ketiga bertangga. Kelenjar selalunya tiada.

• Lain-lain Maklumat : Ciri lapangannya hampir menyerupai Meranti Nemesu.

26 CRITICALLY ENDANGERED SPECIES

Nama Tempatan : Meranti Pipit
Nama Latin : Shorea Assamica

Famili : Dipterocarpaceae

Habitat/Jenis Hutan/Tempat : Tanah Pamah landai terutama berhampiran sungai.

Saiz/Status Rupa : Berbanir besar dan agak kuncup tajam.

Silara Pokok : Silara berdaun kecil dan berwarna gelap.

Ciri-ciri Pokok

• Batang (Bole) : Berwarna coklat kelabu, merekah cetek tidak seragam (kadangkala

kelihat sedikit bersisik).

• Kulit (Bark : Kulit luar nipis

• Isi Kulit (Slash inner bark) : Tebal ±1.25cm berlapis, berwarna merah muda salmon pucat. Lembut

dan berserabut.

• Gubal (Sap wood) : Warna kepucatan

• Bunga (Flower) : Berukuran ±1.75 cm bila mekar,ranggi berwarna putih berbintik merah

muda pada bahagian dalam tiub melekat dengan longgar dan selalau gugur berasingan.;

stamen 15.

• Buah (Fruit) : Berbentuk ovat globose,sedikit mengerutu dengan bahagian atas biji terdapat beanang sari;

• Daun (Leaves) pangkal tiub kaliks pada sayap licin; 3 sayap luar panjang dan 2 sayap kecil.
: Bentuk Oval-eliptik atau obovar. Hujung daun dengan acumen panjang. Daun kering berwarna

coklat kekuningan, licin di permukaan atas serta berbulu stelat halus dan kadangkala glukus pada

permukaan bawah daun.

27 CRITICALLY ENDANGERED SPECIES

Nama Tempatan : Merawan Batu
Nama Latin : Hopea Beccariana

Famili : Dipterocarpaceae

Habitat/Jenis Hutan/Tempat : Hutan Bukit, Tanah Pamah dan selalaunya merupakan pokok

co-dominan di Hutan Bukit Dipterokarpa, tumbuh bersama spesies lain

terutama balau kumus dan seraya

Saiz/Status Rupa : Berkulit merekah, kadangkala mencapai hingga 110 cm dbh. Berbanir

kuncup tajam sehingga mencapai 2.0 m tinggi serta kadangkala tidak

nyata bertingkat/berbahu; kadangkala terdapat akar jangkang kecil pada

banir.

Silara Pokok : Tiada maklumat.

Ciri-ciri Pokok

• Batang (Bole) : Bentuk batang bulat columnar, lurus dan mencapai ketinggian

sempurna. Warna coklat-tua serta bertompok cerah dengan rekahan

kasar, dalam serta rapat dan seragam hingga 1.0m panjang dan 2.5cm lebar dan 2.0 cm

dalam. Permatang antara rekahan kesat serta bersisik. Kadangkala terdapat damar kuning

kotor pada batang.

• Kulit (Bark : Merekah dalam, berselumbar dan besar serta keras. Kulit luar tebal keras berwarna coklat tua

dengan lapisan kehijauan kuning.

• Isi Kulit (Slash inner bark) : Isi kulit ± 10.cm berwarna coklat cerah pudar berbintik merah muda.

• Gubal (Sap wood) : Warna pucat dan keras. Takikan mengeluarkan sedikit damar jernih.

• Bunga (Flower) : Kecil, korola berwarna putih berkrim dengan ovary berbentuk oblong dan ramping pada bahagian tengah

seperti bekas jam pasir.

• Buah (Fruit) : 2 sayap sepanjang ± 4.0 x 1.25cm.Biji berbentuk ovat serta runcing.

• Daun (Leaves) : Daun bentuk ovat akuminit, meruncing pada pangkal berukuran ±6.25 x 3.75 cm dan selalunya

berbeza-beza.; glabrus dengan aturan urat daun dryobalanoid; terdapat 8 pasang urat kedua utama yang

boleh kelihatan.

• Lain-lain Maklumat : Rupa batang dari Kumpulan III

28 CRITICALLY ENDANGERED SPECIES

Nama Tempatan : Merawan Bunga
Nama Latin : Hopea Pubescens

Famili : Dipterocarpaceae

Habitat/Jenis Hutan/Tempat : Kawasan bertanah rata dengan saliran baik

Saiz/Status Rupa : Sederhana besar, berbanir rendah dan kuncup tajam serta sedikit

berjangkang hingga jangkang gantung.

Silara Pokok : Tiada maklumat.

Ciri-ciri Pokok

• Batang (Bole) : Warna gelap dengan tompok cerah. Rekahan dalam dan rapat serta

seragam. Pokok jaras biasanya berbatang licin kadangkala ciri ini juga

terdapat pada pokok jaras besar.

• Kulit (Bark : Kulit luar tebal, keras berwarna coklat-tua gelap dengan lapisan hijau

kekuningan.

• Isi Kulit (Slash inner bark) : Isi kulit ±1.2 cm tebal berwarna coklat-cerah pudar berbintik merah

jambu.

• Gubal (Sap wood) : Gubal kepucatan serta agak keras dan mengeluarkan sedikit damar jernih.

• Bunga (Flower) : Kecil, petal berwarna putih- krim; stamen 15; ovary berbentuk conical; dengan stil filiform.

• Buah (Fruit) : Bersayap 5 ( 2 sayap panjang dan 3 sayap kecil).

• Daun (Leaves) : Bentuk ovat-eliptik , kaudat-akuminat serta berukuran kecil. Hujung daun runcing dengan acumen

panjang, pangkal berbaji dan sama lebar, sedikit berbulu pada tulang belakang yang tenggelam pada

permukaan atas daun. Permukaan atas daun kering berwarna coklat kehijauan atau coklat, pudar, lembut

disentuh, padat berbulu halus pendek berwarna coklat atau coklat kuning. Aturan daun dryobalanoid.

• Lain-lain Maklumat : Spesies Endemik taburan direkodkandi Kelantan dan Pahang.

29 CRITICALLY ENDANGERED SPECIES

Nama Tempatan : Merawan Kanching
Nama Latin : Hopea Subalata

Famili : Dipterocarpaceae

Habitat/Jenis Hutan/Tempat : Di kawasan Tanah Rendah serta sedikit berbukit

Saiz/Status Rupa : Pokok kecil berbanir

Silara Pokok : Tiada maklumat.

Ciri-ciri Pokok

• Batang (Bole) : Batang lurus

• Kulit (Bark : Kulit licin berwarna gelap tompok putih.

• Isi Kulit (Slash inner bark) : Warna kuning pucat dan warna putih di lapisan kambium.

• Gubal (Sap wood) : Kuning muda.

• Bunga (Flower) : Petal berwarna ungu gelap.

• Buah (Fruit) : Kecil dan 2 sayap.

• Daun (Leaves) : Bentuk oval-obovat. Hujung daun kaudat-akuminat (3.5 inci panjang).

Urat daun subdryobalanoid. Urat kedua 12 pasang.

• Lain-lain Maklumat : Dikenali sebagai Merawan Kanching kerana tumbuh di Hutan Simpan Kanching.

30 CRITICALLY ENDANGERED SPECIES

Nama Tempatan : Merawan Kelabu
Nama Latin : Hopea Glaucescens

Famili : Dipterocarpaceae

Habitat/Jenis Hutan/Tempat : Tanah Pamah dan kawasan berbukit.

Saiz/Status Rupa : Saiz diameter pokok sehingga 64 cm diameter.

Silara Pokok : Tiada maklumat.

Ciri-ciri Pokok

• Batang (Bole) : Warna kelabu coklat dan bertompok-tompok dengan warna lebih terang.

• Kulit (Bark : Kulit licin. Damar jelas kelihatan

• Isi Kulit (Slash inner bark) : Warna merah muda dan kuning pada kambium.

• Gubal (Sap wood) : Warna kuning muda.

• Bunga (Flower) : Saiz ±0.2 inci.

• Buah (Fruit) : 2 sayap dan 3 sayap pendek.

• Daun (Leaves) : Daun bentuk Eliptik. Urat subdryobalanoid. Urat daun 15 pasang.

31 CRITICALLY ENDANGERED SPECIES

Nama Tempatan : Merawan Mata Kucing Merah
Nama Latin : Hopea Ferruginea

Famili : Dipterocarpaceae

Habitat/Jenis Hutan/Tempat : Kawasan Tanah Pamah atau beralun dan juga berbukit rendah.

Saiz/Status Rupa : Banir kuncup tajam kadangkala berjangkang, kadangkala terdapat akar

jangkang gantung, batang biasanya tinggi lurus, berwarna kelabu pudar

dengan tompokan cerah serta gelap.

Silara Pokok : Tiada maklumat.

Ciri-ciri Pokok

• Batang (Bole) : Licin, meretak tidak seragam, cetek dan tidak merekah dalam selalunya

terdapat ketulan damar jernih pada batang.

• Kulit (Bark : Nipis, berwarna kelabu coklat cerah.

• Isi Kulit (Slash inner bark) : Isi kulit ±1.2cm tebal, berwarna merah muda pudar, beransur cerah

kepada kuning pucat apabila menghampiri lapisan kambium;

• Gubal (Sap wood) : Gubal warna pucat.

• Bunga (Flower) : Kecil, petal berwarna kuning pucat.

• Buah (Fruit) : Bersayap 2 berukuran ±4.5 x 0.75 cm, biji ovat-oblong.

• Daun (Leaves) : Bentuk eliptik-lanceolate, pangkal daun sedikit lekuk atau bulat, kadangkala sedikit serong atau

tidak sama lebar atau runcing, hujung daun dengan acumen pendek berukuran ±6.25 x 2.5

cm.daun kering berwarna hijau kelabu pudar pada permukaan atas daun. Dan coklat-kekuningan atau

coklat-kemerahan pada permukaan bawah daun; tulang belakang timbul pada kedua permukaan daun; urat

dryobalanoid denang urat kedua utama sebnyak 14 pasang. Kadangkala terdapat domatia sedikit berbulu

pada pangkal urat kedua

32 CRITICALLY ENDANGERED SPECIES

Nama Tempatan : Merawan Penak
Nama Latin : Hopea Mengarawan

Famili : Dipterocarpaceae

Habitat/Jenis Hutan/Tempat : Kawasan pamah beralun kadangkala sediki berpaya juga di kawasan

bukit.

Saiz/Status Rupa : Kebiasan saiz pokok sederhana besar hingga 1.0 m atau kurang.

Silara Pokok : Tiada maklumat.

Ciri-ciri Pokok

• Batang (Bole) : Berbanir kuncup tinggi, berjangkang dan kadangkala berjangkang

gantung serta terdapat akar gantung. Merekah halus dalam.

• Kulit (Bark : Kulit luar agak tebal serta keras. Berwarna coklat gelap/tua serta

terdapat lapisan kuning kehijauan di tengah-tengah ada jalur hitam.

• Isi Kulit (Slash inner bark) : Tebal lebih kurang 1.25 cm. Berwarna coklat-kekuningan serta

sederhana keras. Kadangkala berbintik merah jambu.

• Gubal (Sap wood) : Pucat ke coklat kuning. Sederhana keras.

• Bunga (Flower) : Petal berwarna kuning pucat, berbulu rerambut pada pangkal stil yang agak panjang.

Saiz kecil, mempunyai 5 sayap (3 sayap kecil dan 2 sayap panjang).

• Buah (Fruit) : Kebiasaanya terdapat damar pada buah. Bersayap 5 (2 sayap panjang dan 3 sayap pendek).

• Daun (Leaves) : Berbentuk ovat-ovat eliptik. Pangkal daun bulat berbaji. Tekstur berkulit. Apabila daun kering

permukaan atas daun berwarna kuning ataupun coklat kekuningan. Tulang belakang daun tebal serta

timbul pada permukaan daun.

• Lain-lain maklumat : Mudah dikenali terutama dari daunnya yang agak besar, pangkal bulat sama lebar urat Dryobalanoid.

33 CRITICALLY ENDANGERED SPECIES

Nama Tempatan : Merawan
Nama Latin : Hopea Auriculata

Famili : Dipterocarpaceae

Habitat/Jenis Hutan/Tempat : Kawasan berbukit

Saiz/Status Rupa : Pokok kecil dari kumpulan 1. Merawan berkulit licin, banir sangat kuncup

serta agak berbahu. Batang tinggi tetapi tidak terbentuk dengan

sempurna berwarna kelabu dan bertompok coklat tua dan gelap.

Silara Pokok : Tiada maklumat.

Ciri-ciri Pokok

• Batang (Bole) : Terdapat sisik tidak seragam pd bahagian batang; nipis dan bahagian

licin terdapat bintil (lentisel) halus. Damar melekit berwarna putih terbit

dari takikan pada batang.

• Kulit (Bark : Kulit luar nipis

• Isi Kulit (Slash inner bark) : Isi kulit ±1.0cm, berwarna kuning pudar berbintik merah muda dengan

garis putih hamper pada garisan kambium.

• Gubal (Sap wood) : Gubal pucat serta terdapat sedikit riak.

• Bunga (Flower) : Berkemungkinan berwarna merah atau merah muda berdasarkan kepada spesies ini dari

kumpulan subgenus bracteata.

• Buah (Fruit) : Bersayap dua dengan cuping kaliks kecil bertelinga berkembang seakan sayap ketiga.

• Daun (Leaves) : Berbentuk lanceolat, berhujung runcing serta uratan daun subdryobalanoid

• Lain-lain maklumat : Spesies Endemik.

34 CRITICALLY ENDANGERED SPECIES

Nama Tempatan : Mersawa Gajah
Nama Latin : Anisoptera Schapula

Famili : Dipterocarpaceae

Habitat/Jenis Hutan/Tempat : Di kawasan tanah rendah serta sedikit berbukit.

Saiz/Status Rupa : Pokok besar. Boleh mencapai 285 cm diameter.

Silara Pokok : Kecil.

Ciri-ciri Pokok

• Batang (Bole) : Tidak jauh beza dengan Mersawa lain, mempunyai banir tinggi.

• Kulit (Bark : Merekah dalam serta bersisik-sisik.

• Isi Kulit (Slash inner bark) : Tebal, berlapis serta berwarna kuning pucat dan jaluran gelap.

• Gubal (Sap wood) : Krim kekuningan, gubal warna cerah serta keluar lelehan resin jernih

yang melekit.

• Bunga (Flower) : Mempunyai warna putih, berbentuk subglobos-ovoid lebar semasa

kudup. Mengeluarkan bau yang agak kuat.

• Buah (Fruit) : Bersayap 5 (2 sayap panjang dan 3 sayap pendek) berbentuk subglobos sedikit mengerutu,

stilopodium pada bahagian atas biji leper serta terdapat baki stil tengek.

• Daun (Leaves) : Berbentuk elipitik (oblong) atau obovat-oblong hingga oblonseolate. Hujung daun akuminat

dengan akumen yang panjang dan meruncing. Pangkal daun berbaji lebar, bulat, rata atau

subkordat. Bagi daun kering akan berwarna kuning di bahagian atas, bahagian bawah daun

berwarna kekelabuan. Urat kedua melengkung hingga ke tepi daun. Urat ketiga tenggelam pada

permukaan atas daun.

• Lain-lain maklumat : Ciri pengenalan di lapangan adalah pada ukuran daunnya yang besar.

35 CRITICALLY ENDANGERED SPECIES

Nama Tempatan : Resak Daun Panjang
Nama Latin : Vatica Nitens

Famili : Dipterocarpaceae

Habitat/Jenis Hutan/Tempat : Di kawasan berbukit rendah.

Saiz/Status Rupa : Tidak jauh beza dengan Resak lain, berukuran lebih besar, boleh

mencapai 300 cm diameter dan mungkin lebih. Berbanir kecil.

Silara Pokok : Tiada maklumat.

Ciri-ciri Pokok

• Batang (Bole) : Batang bentuk selinder. Tidak jauh beza dengan Resak lain, berukuran

lebih besar.

• Kulit (Bark : Kulit luar licin, berbopeng, bersisik dan bergelang, pada pokok matang

kulit akan mengelupas; berwarna kekelabuan.

• Isi Kulit (Slash inner bark) : Tidak berlapis berwarna kekuningan atau perang merah jambu.

• Gubal (Sap wood) : Berwarna pucat dan keras. Mengeluarkan resin jernih melekit yang

banyak.

• Bunga (Flower) : Kudup berukuran ±7 x 3 mm dengan patel berwarna putih. Apendaj pendek, gemuk;

stil sangat pendek tidak melebihi panjang anter.

• Buah (Fruit) : 5 sayap. 2 sayap panjang dan 3 sayap kecil berbentuk segi tiga sedikit berlipat keluar berhujung

tajam.

• Daun (Leaves) : Berbentuk oblong hujung runcing dengan acumen pendek pada obtus. Pangkal daun bulat atau sedikit

berbaji hingga obtus. Urat kedua timbul pada permukaan bawah terdapat urat pendek pada urat kedua.

• Lain-lain maklumat : Urat ketiga skalarifom.

36 CRITICALLY ENDANGERED SPECIES

Nama Tempatan : Resak Padi
Nama Latin : Vatica Flavida

Famili : Dipterocarpaceae

Habitat/Jenis Hutan/Tempat : Kawasan rendah dan kawasan paya.

Saiz/Status Rupa : Pokok sederhana tinggi pokok hingga 20 m dan diameter 40.9.

Silara Pokok : Silara bujur songsang.

Ciri-ciri Pokok

• Batang (Bole) : Batang lurus bergelang.

• Kulit (Bark : Kulit licin.

• Isi Kulit (Slash inner bark) : Warna kuning.

• Gubal (Sap wood) : Putih kekuningan.

• Bunga (Flower) : Petal warna kuning pucat.

• Buah (Fruit) : ‘nut ovoid’ 12mm panjang.

• Daun (Leaves) : Eliptik-obovat. Bahagian bawah daun bentuk bulat. Apek bentuk

kuspidat. Urat daun bentuk skalariform.

• Lain-lain maklumat : Spesies Endermik di Perak.

37 CRITICALLY ENDANGERED SPECIES

Nama Tempatan : Resak Paya
Nama Latin : Vatica Lobata

Famili : Dipterocarpaceae

Habitat/Jenis Hutan/Tempat : Kebiasaan tumbuh di kawasan lembab berair sedikit berpaya dan di

kawasan lembah tepi sungai.

Saiz/Status Rupa : Tiada maklumat

Silara Pokok : Tidak maklumat.

Ciri-ciri Pokok

• Batang (Bole) : Tidak maklumat.

• Kulit (Bark : Kebiasaannya berkulit licin, kadangkala mengelupas sedikit serta

kebanyakannya seakan berlumut.

• Isi Kulit (Slash inner bark) : Berwarna putih kekuningan damar yang pekat.

• Gubal (Sap wood) : Kasar serta agak berpasir . Berwarna putih kuning.

• Bunga (Flower) : Pokok ini menghasilkan bunga berwarna putih ke krim yang bergantung

kepada aksil dan terminal panikel perbungaan sehingga 5cm panjang. Dengan kudup lebih

kurang 6x2mm. Apendaj sangat pendek.

• Buah (Fruit) : Buah berwarna perang dan berbentuk ovoid seperti kacang. Jenis pachynocarpus. Bahagian

atas sedikit tajam berparuh. Kaliks tidak kembang menjadi sayap , keras tebal, lebar berhujung

tajam.

• Daun (Leaves) : Berbentuk elipitik-lanseolat atau obovat nipis. Hujung daun runcing dengan acumen agak panjang.

Urat ketiga jarang, tidak begitu kelihatan timbul pada kedua-dua permukaan daun.

ENDANGERED
SPECIES
(EN)

39 ENDANGERED SPECIES

Nama Tempatan : Balau Gunung
Nama Latin : Shorea Ciliata

Famili : Dipterocarpaceae

Habitat/Jenis Hutan/Tempat : Tanah tinggi-Hutan Dipteropkarpa Atas terutama kawasan permatang

banjaran utama ketinggian 800-1200 m.

Saiz/Status Rupa : Pokok sederhana besar.

Silara Pokok : Tiada maklumat.

Ciri-ciri Pokok

• Batang (Bole) : Bulat silinder, tidak berbelimbing; berbanir lurus, biasanya kecil.

• Kulit (Bark : Kulit bersisik.

• Isi Kulit (Slash inner bark) : Warna coklat kekuningan.

• Gubal (Sap wood) : Kuning pucat dengan isi kayu berwarna coklat , kelihatan riak pada muka

takikan. Damar jernih kemerahan lut sinar atau kehijauan berubah

kepada putih atau kuning melekit apabila terdedah lama.

• Bunga (Flower) : Kecil, petal berwarna putih atau kuning pucat; stamen 26-28.

• Buah (Fruit) : Pendisel pendek, cuping kaliks berkembang menjadi sayap 5 (3 sayap luar lebih panjang

dan 2 sayap pendek)

• Daun (Leaves) : Ovat. Hujung daun runcing dengan akumen pendek. Pada daun kering, permukaan atas

berwarna coklat, glabrus; permukaan bawah daun berbaji sama lebar; pada daun kering

berwarna coklat keputihan, pudar, licin dan lembut apabila disentuh, kadangkala putih pada daun

hijau. Urat ke 2 melengkung hingga ketepi daun. Urat ke 3 tidak jelas kelihatan, skalarifom-retikulat.

Kelenjar pada daun tiada.

• Lain-lain Maklumat : Anak benih; dengan daun tidak glabros, petiol panjang dan halus bersiku pada hujung petiol atau pangkal

daun.

40 ENDANGERED SPECIES

Nama Tempatan : Damar Hitam Katup
Nama Latin : Shorea Balanorcarpoides

Famili : Dipterocarpaceae

Habitat/Jenis Hutan/Tempat : Tanah Pamah atau bukit rendah.

Saiz/Status Rupa : Pokok sederhana besar, tidak berbanir atau berbanir rendah atau

pangkal kembang.

Silara Pokok : Padat dan berat dengan daun yang lebat.

Ciri-ciri Pokok

• Batang (Bole) : Bulat sempurna dan tidak berapa tinggi.

• Kulit (Bark : Bersisik atau meretak tidak seragam. Berwarna coklat gelap, biasanya

nipis. Damar akan keluar dari gubal.

• Isi Kulit (Slash inner bark) : Isi kulit tebal ±1.25 cm berwarna coklat pudar pucat beransur bertukar

kepada kuning lemon apabila menghampiri kambium, jelas berfiber.

• Gubal (Sap wood) : Warna kuning-kehijauan pudar.

• Bunga (Flower) : Kudup bunga halus berbentuk lanceolat berukuran ±1.0 cm panjang.

• Buah (Fruit) : Tidak bersayap.

• Daun (Leaves) : Bentuk ovat, obovat-eliptik atau oval.

41 ENDANGERED SPECIES

Nama Tempatan : Keladan
Nama Latin : Dryobalanops Oblongifolia

Famili : Dipterocarpaceae

Habitat/Jenis Hutan/Tempat : Tanah pamah dan kawasan sedikit berair.

Saiz/Status Rupa : Sederhana besar hingga sangat besar. Berbanir besar kadangkala banir

melengkung.

Silara Pokok : Besar menyebar, berbentuk separuh bulat kadangkala berbentuk bunga

kobis (cauliflower) berwarna hijau.

Ciri-ciri Pokok

• Batang (Bole) : Berbentuk bulat sempurna.

• Kulit (Bark : Warna coklat keunguan, agak licin hingga bersisik, kadangkala

mengelupas dalam kepingan yang besar panjang dan nipis bergantung

kepada pokok. Batang berlintisel yang rapat dan padat berukuran kecil

timbul pada permukaan kulit pokok terutama lapisan kulit baru apabila

kepingan sisik ditinggalkan. Permukaan kulit kadangkala terdapat sedikit damar lembut

berwarna jernih atau kehijauan.

• Isi Kulit (Slash inner bark) : Kulit tengah berwarna hijau . Isi kulit coklat kemerahan kadangkala berlapis.

• Gubal (Sap wood) : Sederhana keras; berwarna cerah atau coklat kemerahan gelap.

• Bunga (Flower) : Hampir sama dengan kapur, lebih kecil dengan petal berwarna putih; stamen ± 27 – 40.

• Buah (Fruit) : Berbentuk sub-spheroid hingga ovoid tidak berkembang menjadi sayap seperti kapur dan berukuran

pendek dari buah dan biji; pangkal cuping kaliks membentuk corong bermangkuk dan cuping lobus berombak

pada tepi memegang biji.

• Daun (Leaves) : Bentuk oblong hingga eliptik-lanceolat kadangkala oblong-lanceolat, hujung daun akuminat dan pangkal daun

berbaji. Urat ke 2 halus selari hingga ke tepi daun. Urat ke 3 tidak kelihatan dengan mata kasar.

• Lain-lain Maklumat : Bau kapur barus tidak terlalu kuat seperti kapur.

42 ENDANGERED SPECIES

Nama Tempatan : Keruing Beludu
Nama Latin : Dipterocarpus Obtusifolius Var Subnudus

Famili : Dipterocarpaceae

Habitat/Jenis Hutan/Tempat : Tanah rendah.

Saiz/Status Rupa : Sederhana besar hingga besar, mencapai 150 cm ppd.

Silara Pokok : Agak kecil sekata atau tidak seragam, berbentuk kubah agak rata pada

bahagian atas.

Ciri-ciri Pokok

• Batang (Bole) : Batang lurus bersilinder.

• Kulit (Bark : Kulit kelabu atau kelabu gelap hingga coklat oren. Kelihatan besisik

bertompok atau rapat hingga kelihatan merekah serta terdapat lantisel.

• Isi Kulit (Slash inner bark) : Kulit tengah berwarna hijau. Isi kulit coklat kemerahan kadangkala

berlapis.

• Gubal (Sap wood) : Coklat-kuning pudar lebih keras dari spesies Meranti.

• Bunga (Flower) : Besar berukuran antara 2.5 hingga 7 cm lebar bila berkembang.

• Buah (Fruit) : Besar bersayap 2 panjang dan 3 sayap pendek. Tiub kaliksnya licin dan glabrous, globose.

• Daun (Leaves) : Ovat. Hujung daun akumen pendek . Pangkal daun bulat. Tepi daun berombak.

43 ENDANGERED SPECIES

Nama Tempatan : Keruing Mempelas
Nama Latin : Dipterocarpus Crinitus

Famili : Dipterocarpaceae

Habitat/Jenis Hutan/Tempat : Tanah pamah rata yang bersaliran baik hingga kawasan berbukit.

Saiz/Status Rupa : Boleh mencapai hingga 2.0 m dbh. Berbanir selalu kuncup dan nipis

atau tebal sedikit melengkung.

Silara Pokok : Terbuka dan jarang berbentuk separuh bulat berwarna hijau

kekuningan.

Ciri-ciri Pokok

• Batang (Bole) : Bulat kadangkala berbelimbing. Berwarna kelabu pucat serta bertompok

coklat oren pada permukaan kulit baru.

• Kulit (Bark : Kulit berpuru kecil rapat berwarna krim.

• Isi Kulit (Slash inner bark) : Isi kulit agak tebal , berwarna krim; damar jernih atau pekat susu.

• Gubal (Sap wood) : Secara umum warna gubal coklat kuning pudar dan lebih keras daripada

spesies Meranti.

• Bunga (Flower) : Bunga besar.

• Buah (Fruit) : Berbentuk bujur telur panjang dengan hujung tampuk runcing. Sayap berbentuk lanceolat

akut jelas dengan urat tunggal berwarna merah coklat apabila matang.

Berbentuk eliptik-ovat atau oval. Hujung daun dempak, pangkal daun bulat. Tepi daun tidak

berombak, sedikit berklim ke bawah. Urat kedua selari ke tepi daun dan urat ketiga jelas kelihatan

skalarifom.

• Daun (Leaves) : Berbulu keras meliputi permukaan daun terutama pada urat daun.

44 ENDANGERED SPECIES

Nama Tempatan : Meranti Sarang Punai Bukit
Nama Latin : Shorea Ovata

Famili : Dipterocarpaceae

Habitat/Jenis Hutan/Tempat : Kawasan bukit

Saiz/Status Rupa : Sederhana besar hingga 50 m tinggi.

Silara Pokok : Terbuka berbentuk separuh bulat atau seakan bunga kobis berwarna

coklat kekuningan gelap.Berdaun kecil berwarna hijau.

Ciri-ciri Pokok

• Batang (Bole) : Berbatang selinder sedikit menirus, berbanir rendah hingga 2.5 m leper.

• Kulit (Bark : Merekah cetek, bersisik bersegi nipis.

• Isi Kulit (Slash inner bark) : Berwarna merah muda hingga merah berdaging gelap.

• Gubal (Sap wood) : Kuning pudar; isi merah coklat gelap,damar warna kuning dan selalu

terdapat di pada batang.

• Bunga (Flower) : Patel warna merah muda pucat dan tepi. Warna krim, lanseolat, obtus,

pubesen pada bahagian terdedah semasa kudup.

• Buah (Fruit) : Hampir sama dengan Meranti Sarang Punai . 5 sayap iaitu 3 sayap panjang dan 2 sayap

pendek.

• Daun (Leaves) : Ovat lebar. Hujung dengan akumen yang panjang; pangkal bulat, kadangkala tidak sama lebar,

tekstur berkulit, tepi sedikit berklim. Urat kedua lurus dan melengkung ke tepi daun. Urat ketiga

jelas kelihatan, bertangga berjaring. Daun seperti Meranti Sarang Punai kecuali tepi daun sedikit

berklim dan kesat berbulu dibahagian bawah daun.

45 ENDANGERED SPECIES

Nama Tempatan : Meranti Nemesu
Nama Latin : Shorea Pauciflora

Famili : Dipterocarpaceae

Habitat/Jenis Hutan/Tempat : Kawasan lereng bukit rendah.

Saiz/Status Rupa : Pokok mencapai 220 cm dbh.

Silara Pokok : Besar, seragam, berbentuk separuh bulat, padat daun berkelompok

seakan kobis dengan beberapa dahan besar mengeliling batang.

Ciri-ciri Pokok

• Batang (Bole) : Batang lurus tinggi dan sempurna bulat berselinder serta tirus. Berbanir

hingga 4 m tinggi dan menyebar 3.0 m serta tebal 20 cm.

• Kulit (Bark : Bersisik warna keunguan coklat atau coklat kelabu, pokok muda bersisik

persegi seragam, kulit tanggal dan gugur dalam kepingan nipis rata dan

apabila matang atau pokok tua bersisik sekata persegi panjang, nipis

rata atau sedikit bergulung, kelihatan sedikit tanggal terkopak dari

batang, gugur meninggalkan permukaan batang berlentisel.

• Isi Kulit (Slash inner bark) : Kulit luar tebal hingga 30 cm, lembut berwarna coklat tua gelap. Isi kulit tebal sehingga ± 3.5

cm berwarna daging, berfiber kasar.

• Gubal (Sap wood) : Kuning jerami; isi kayu keras berwarna merah-karat gelap; damar melekit bersusu atau coklat

tua kelabu.

• Bunga (Flower) : Warna kekuningan

• Buah (Fruit) : Bersayap 5 iaitu 3 sayap panjang dan 2 sayap kecil.

• Daun (Leaves) : Oblong, ovat hingga eliptik. Hujung daun runcing, pangkal berbaji atau bulat. Urat kedua timbul di bahagian

belakang daun. Urat ketiga kurang jelas hingga jelas skalarifom.

46 ENDANGERED SPECIES

Nama Tempatan : Meranti Paang
Nama Latin : Shorea Bracteolata

Famili : Dipterocarpaceae

Habitat/Jenis Hutan/Tempat : Hutan pamah.

Saiz/Status Rupa : Bersaiz sederhana besar mempunyai banir kecil atau tidak berbanir.

Silara Pokok : Terbuka dan menyebar.

Ciri-ciri Pokok

• Batang (Bole) : Bentuk bulat warna cerah hingga coklat kelabu gelap.

• Kulit (Bark : Merekah tidak seragam dan berbalong serta mengeluarkan damar jernih

terutama pada tempat takikan.

• Isi Kulit (Slash inner bark) : Kulit luar agak tebal berwarna coklat gelap manakala kulit dalam
berketebalan ± 1-2 cm dengan tekster yang berfiber serta berlapis-lapis

antara kuning cerah dan kuning gelap.

• Gubal (Sap wood) : Warna kepucatan.

• Bunga (Flower) : Anther berbentuk oblong, 4 sel dengan apendaj berbentuk filiform, agak panjang dan tidak

begitu jelas berbaldu atau berbulu.

• Buah (Fruit) : Mempunyai 5 sayap. 3 sayap panjang dan 2 sayap kecil.

• Daun (Leaves) : Berbentuk eliptik oblong.

• Lain-lain maklumat : Rupa kulit batang yang matang beretak besar serta berbalong yang boleh ditanggalkan dengan

mudah berbentuk kepingan tebal panjang.

47 ENDANGERED SPECIES

Nama Tempatan : Meranti Kepong
Nama Latin : Shorea Ovalis

Famili : Dipterocarpaceae

Habitat/Jenis Hutan/Tempat : Kawasan paya hingga berbukit.

Saiz/Status Rupa : Pokok besar hingga 130 cm dbh; berbanir kecil hingga 1.5 tinggi dan

menyebar 1 m nipis hingga 6 cm tebal.

Silara Pokok : Terbuka dan agak kecil berbentuk separuh bulatan dan seimbang

dengan dahan mengelilingi hujung batang; warna hijau atau kelabu

kehijauan.

Ciri-ciri Pokok

• Batang (Bole) : Batang lurus bersilinder sedikit tirus.

• Kulit (Bark : Licin dan merekah cetek sedikit bersisik; rekahan bentuk ‘v’ hingga

1.0 m panjang dengan permatang rata, licin atau bersisik nipis. Damar

warna opaque, coklat kelabu atau coklat tua kehijuan dan juga kuning

hancur.

• Isi Kulit (Slash inner bark) : Kulit luar tebal 1.5 cm dan keras.

• Gubal (Sap wood) : Warna putih lembut mengeluarkan lelehan melekit berdamar coklat. Isi merah muda.
• Bunga (Flower) : Kecil; petal putih, berbintik merah muda pada pangkal. Stamen 50-70.

• Buah (Fruit) : Bersayap 5. 3 sayap panjang dan 2 sayap pendek.

• Daun (Leaves) : Oblong, eliptik-oblong atau obovat. Hujung daun akumen panjang. Pangkal daun bulat atau bulat rata.

Permukaan bawah berbulu kesat serta kering melengkung sampan, ranting berbulu, stipul agak kekal

berbentuk segi tiga dan gugur meninggalkan parut bergelang atau separa bergelang.

48 ENDANGERED SPECIES

Nama Tempatan : Meranti Sarang Punai
Nama Latin : Shorea Parvifolia

Famili : Dipterocarpaceae

Habitat/Jenis Hutan/Tempat : Kawan hutan pamah

Saiz/Status Rupa : Pokok besar dan berbanir tinggi tetapi tidak kembang.

Silara Pokok : Besar bulat hingga bentuk berkubah.

Ciri-ciri Pokok

• Batang (Bole) : Bentuk batang bulat selinder dan tinggi.
• Kulit (Bark : Warna kelabu atau coklat-kemerahan, kasar dengan rekahan cetek yang

tidak seragam serta kulit mati yang mudah gugur atau tanggal berkeping

tebal serta tidak seragam. Rupa batang serta kulit bergantung kepada

usia pokok. Damar banyak pada celah rekahan kulit berwarna kuning

yang mudah hancur.

• Isi Kulit (Slash inner bark) : Kulit dalam berwarna merah pudar serta berfiber panjang.

• Gubal (Sap wood) : Warna kepucatan dan tidak begitu tebal serta semakin bertukar menjadi lebih gelap apabila

menghampiri isi kayu yang berwarna merah tua.

• Bunga (Flower) : Kelopak yang lebar warna merah keunguan.

• Buah (Fruit) : Berkepak 5 dengan 3 kepak luar yang panjang dan 2 kepak pendek.

• Daun (Leaves) : Ovat lebar hingga kadangkala ovat-lanseolat. Hujung daun akumen.Kadangkala terdapat

kelenjar atau domatia di permukaan bawah daun. Tepi daun sedikit berkelim.Urat kedua melengkung

ke tepi daun. Urat ketiga halus skalarifom rapat.

• Lain-lain maklumat : Bentuk dahan yang panjang dan melentur ke bawah dan stipul yang besar serta pangkal daun yang tidak

sama lebar.