การเปรียบเทียบความแตกต่างฯ

ชั่วโมงท่ี 7

การเปรียบเทยี บความแตกต่าง
ของบทเพลง

85

ดนตรี ม. 3

หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 สร้างสรรค์องค์ประกอบดนตรี

แผนการจดั การเรียนรู้ที่ 4
การเปรียบเทยี บความแตกต่าง

ของบทเพลง
เวลา 3 ชั่วโมง

86

นาเข้าสู่บทเรียน

นกั เรียนสามารถใช้องค์ประกอบใดบ้าง
ในการเปรียบเทยี บความแตกต่างของบทเพลง

แนวคาตอบ: องค์ประกอบด้าน
เคร่ืองดนตรี อัตราจังหวะ รูปแบบของ
บทเพลง การประสานเสียง เป็ นต้น

87

3. การเปรียบเทียบความแตกต่างของบทเพลง

3. การเปรียบเทียบความแตกต่างของบทเพลง

เคร่ืองดนตรี

เคร่ืองดนตรี เครื่องดนตรีไทย
เคร่ืองดนตรีสากล

88

3. การเปรียบเทียบความแตกต่างของบทเพลง

3.1 เครื่องดนตรี

เครื่องดนตรีไทย เคร่ืองดนตรีไทยแบ่งออกเป็ น 4 ประเภท คือ
เคร่ืองดดี เครื่องดดี เคร่ืองสี เคร่ืองตี และเคร่ืองเป่ า

เครื่องดีด เป็ นเครื่องดนตรีที่มีสาย มีกะโหลกเสียง ใช้นิ้ว
หรือไม้ดดี ให้สายสั่นสะเทือนเกดิ เป็ นเสียง เช่น

จะเข้

89

3. การเปรียบเทยี บความแตกต่างของบทเพลง

3.1 เครื่องดนตรี

กระจบั ป่ี พณิ

ซึง

90

3. การเปรียบเทยี บความแตกต่างของบทเพลง

3.1 เครื่องดนตรี

เคร่ืองสี เคร่ืองสี เป็ นเคร่ืองดนตรีท่ีใช้สายและคันชัก
โดยคนั ชักจะขงึ ด้วยหางม้าหลาย ๆ เส้นรวมกนั ใช้สีไป
บนสายทที่ าด้วยไหมหรือเอน็ เพ่ือทาให้เกดิ เสียง เช่น

ซออู้ ซอด้วง

91

3. การเปรียบเทยี บความแตกต่างของบทเพลง

3.1 เคร่ืองดนตรี

ซอสามสาย สะล้อ

92

3. การเปรียบเทียบความแตกต่างของบทเพลง

3.1 เคร่ืองดนตรี

เครื่องตี

เครื่องตี เป็ นเคร่ืองดนตรีท่ีทาให้เกิดเสียงโดยการใช้ ของ 2 ส่ิง
กระทบกันทาให้สั่นสะเทือนเกิดเป็ นเสียง ซ่ึงอาจใช้มือหรือไม้ตีก็ได้ ในวง
ดนตรีไทยแบ่งออกเป็ น 3 ประเภท คือ

เคร่ืองตีทที่ าด้วยไม้

ระนาดเอก ระนาดทุ้ม 93

3. การเปรียบเทียบความแตกต่างของบทเพลง กรับพวง

3.1 เครื่องดนตรี

กรับ

โกร่ง

94

บูรณาการอาเซียน

ประเทศเมียนมามีเครื่องดนตรีท่ีเรียกว่า “วาพาทตะละ” เป็ น
เครื่องดนตรีทม่ี ีลกั ษณะคล้ายกบั ระนาดของประเทศไทย

95

3. การเปรียบเทียบความแตกต่างของบทเพลง โหม่ง

3.1 เคร่ืองดนตรี

เคร่ืองตที ท่ี าด้วยโลหะ

ฉ่ิง ฉาบ

ฆ้องวงใหญ่ ฆ้องมอญ 96

3. การเปรียบเทียบความแตกต่างของบทเพลง

3.1 เครื่องดนตรี

เคร่ืองตีทขี่ ึงด้วยหนัง

กลองทดั ตะโพน โทน
รามะนา
97

3. การเปรียบเทยี บความแตกต่างของบทเพลง

3.1 เครื่องดนตรี

เครื่องเป่ า

เคร่ืองเป่ า เป็ นเครื่องดนตรีท่ีทาให้เกดิ เสียงโดยการใช้ลมเป่ า
เช่น

ขลุ่ยเพยี งออ ขลุ่ยหลบี ขล่ยุ อู้

98

3. การเปรียบเทยี บความแตกต่างของบทเพลง

3.1 เคร่ืองดนตรี

ปี่ ใน ป่ี มอญ ป่ี ชวา

99

3. การเปรียบเทยี บความแตกต่างของบทเพลง

3.1 เครื่องดนตรี

สังข์ แตรงอน แคน

100

บูรณาการอาเซียน

ให้นักเรียนปฏิบัติกิจกรรมบูรณาการอาเซียน โดยการจัดป้าย
นิเทศเปรียบเทียบระหว่างบทเพลงไทยกับบทเพลงของประเทศ
สมาชิกอาเซียนว่าเหมือนหรือแตกต่างกันอย่างไร เพื่อเป็ นความรู้
ให้กบั ผู้ทสี่ นใจได้ศึกษาเพมิ่ เตมิ

101

ช่ัวโมงที่ 8

การเปรียบเทียบความแตกต่าง
ของบทเพลง (ต่อ)

103

นาเข้าสู่บทเรียน

นักเรียนช่ืนชอบเสียงของเคร่ืองดนตรีสากลชิ้นใด
เพราะอะไร

แนวคาตอบ: ชอบเสียงของแซ็กโซโฟน
เพราะเป็ นเครื่องดนตรีที่สามารถบรรเลงให้อารมณ์
ได้หลากหลาย เช่น ลักษณะเสียงนุ่มนวล เศร้าสร้อย
สนุกสนาน เป็ นต้น

104

3. การเปรียบเทยี บความแตกต่างของบทเพลง

3.1 เครื่องดนตรี

เคร่ืองดนตรีสากล เครื่องดนตรีสากลแบ่งออกได้ 5 ประเภท ดังนี้
เคร่ืองสาย
เคร่ืองสาย เคร่ืองลมไม้ เครื่องลมทองเหลือง เครื่องตหี รือเคร่ือง
กระทบ และเคร่ืองลมิ่ นิว้ หรือคยี ์บอร์ด

เครื่องสาย เป็ นเครื่องดนตรี แมนโดลนิ
ทม่ี ีสาย ทาให้สายส่ันสะเทือนด้วยการ
ดีดหรือการสี สายท่ีใช้อาจเป็ นโลหะ กตี าร์
หรือเอ็น และมีกล่องเสียงซึ่งใช้ขยาย
เสียงทาให้เสียงดงั เช่น 105

3. การเปรียบเทยี บความแตกต่างของบทเพลง

3.1 เคร่ืองดนตรี

กตี าร์เบส แบนโจ ฮาร์ป

106

3. การเปรียบเทียบความแตกต่างของบทเพลง

3.1 เคร่ืองดนตรี

ไวโอลนิ วโิ อลา วโิ อลอนเชลโล ดบั เบลิ เบส

107

3. การเปรียบเทยี บความแตกต่างของบทเพลง

3.1 เครื่องดนตรี

เครื่องลมไม้

เคร่ืองลมไม้ เป็ นเคร่ืองดนตรีที่แต่เดิมทาด้วยไม้ แต่ใน
ปัจจุบันอาจทาด้วยวสั ดุอื่น ๆ ใช้การเป่ าลมทาให้เกดิ เสียง เช่น

ฟลูต ปิ กโกโล โอโบ 108

3. การเปรียบเทยี บความแตกต่างของบทเพลง

3.1 เคร่ืองดนตรี

คลาริเน็ต บาสซูน องิ ลชิ ฮอร์น แซ็กโซโฟน

109

3. การเปรียบเทยี บความแตกต่างของบทเพลง

3.1 เคร่ืองดนตรี

เครื่องลมทองเหลือง

เคร่ืองลมทองเหลือง เป็ นเคร่ืองดนตรีที่ทาด้วยทองเหลือง
ใช้การเป่ าลมทาให้เกดิ เสียง เช่น

ทรัมเป็ ต คอร์เน็ต
ทรอมโบน
110

3. การเปรียบเทยี บความแตกต่างของบทเพลง

3.1 เครื่องดนตรี

เฟรนช์ฮอร์น ทูบา ซูซาโฟน

111

3. การเปรียบเทยี บความแตกต่างของบทเพลง

3.1 เครื่องดนตรี

เครื่องตีหรือเครื่องกระทบ

เคร่ืองตีหรือเครื่องกระทบ เป็ น
เครื่องดนตรีทีใ่ ช้การตีทาให้เกดิ เสียง เช่น

กลองใหญ่

ทมิ พะนี กลองสแนร์

112

3. การเปรียบเทียบความแตกต่างของบทเพลง

3.1 เครื่องดนตรี

ไวบราโฟน ทูบูลาร์เบล
ไซโลโฟน

113

3. การเปรียบเทียบความแตกต่างของบทเพลง

3.1 เคร่ืองดนตรี

แทมบูรีน ฉาบ

114

3. การเปรียบเทยี บความแตกต่างของบทเพลง เมโลเดียน

3.1 เครื่องดนตรี

เครื่องลม่ิ นิว้ หรือคยี ์บอร์ด

เครื่ องล่ิมนิ้วหรื อคีย์บอร์ ด เป็ น
เคร่ื องดนตรีท่ีมีลิ่มนิ้วเรียงกันเป็ นแถว
สาหรับกดด้วยนิว้ มือเพ่ือทาให้เกดิ เสียง เช่น

แอกคอร์เดยี น คยี ์บอร์ด
115

3. การเปรียบเทียบความแตกต่างของบทเพลง

3.1 เครื่องดนตรี

เปี ยโน
อเิ ลก็ โทน

116

ช่ัวโมงที่ 9

การเปรียบเทียบความแตกต่าง
ของบทเพลง (ต่อ)

118

นาเข้าสู่บทเรียน

นักเรียนคดิ ว่าอตั ราจงั หวะท่นี ักเรียนช่ืนชอบ
คืออตั ราจงั หวะใด เพราะอะไร

แนวคาตอบ: อตั ราจังหวะเร็ว
เพราะทาให้เกดิ ความรู้สึกสนุกสนาน

119

3. การเปรียบเทียบความแตกต่างของบทเพลง

3.2 อตั ราจังหวะ

อตั ราจงั หวะ

อตั ราจังหวะ คือ ความช้า–เร็วของบทเพลง ซ่ึงบทเพลง
จะมอี ตั ราจังหวะอย่างไรน้ันขึน้ อยู่กบั ผู้ประพนั ธ์เพลง

120

3. การเปรียบเทียบความแตกต่างของบทเพลง

3.3 รูปแบบของบทเพลง

รูปแบบของบทเพลง

รูปแบบของบทเพลง คือ บทเพลงแต่ละบทเพลง
มรี ูปแบบแตกต่างกนั ออกไป เช่น ABA, AABA, ABAB

121

3. การเปรียบเทยี บความแตกต่างของบทเพลง

3.3 รูปแบบของบทเพลง

ตวั อย่างรูปแบบของบทเพลง

A
B

122

3. การเปรียบเทียบความแตกต่างของบทเพลง

3.4 การประสานเสียง

การประสานเสียง

การประสานเสียง เป็ นองค์ประกอบดนตรีท่ีเกิดขึน้ มาจาก
การผสมผสานของเสียงมากกว่า 1 เสียง ท้ังการประสานเสียงของ
เคร่ืองดนตรีด้วยกัน และการประสานเสียงของเคร่ืองดนตรีกับการ
ขบั ร้อง ซึ่งแต่ละบทเพลงกจ็ ะมกี ารประสานเสียงแตกต่างกันออกไป

123

3. การเปรียบเทียบความแตกต่างของบทเพลง

3.4 การประสานเสียง

ตวั อย่างการประสานเสียงในบทเพลง (เพลงพระราชนิพนธ์พรปี ใหม่)

ปรีด์ิ
ปรีด์ิ

124

3. การเปรียบเทียบความแตกต่างของบทเพลง

3.4 การประสานเสียง

เร่ืองน่ารู้ อาคปั เปลลา (a cappella)

วิธีการร้องเด่ียวหรือประสานเสียง (ซ่ึงโดยมาก
นิยมร้องประสานเสียงมากกว่า) โดยเป็ นการร้องท่ี
ไม่อาศัยเครื่องดนตรี อาคัปเปลลาเป็ นการร้องที่ไม่
กาหนดแนวเพลง สามารถพบการร้ องแบบอาคัป
เปลลาได้อย่างหลากหลาย

ทม่ี า: musicuptome.blogspot.com ตวั อย่างเพลงอาคปั เปลลา

เพลง: ตุ่ม

ศิลปิ น: วง อะ แคบ็ เป-ล่า เซเว่น

เป็ นเพลงทใ่ี ช้วธิ ีการร้องแบบอาคปั เปลลา คือการร้องแบบ

ไม่มดี นตรีประกอบ 125

3. การเปรียบเทยี บความแตกต่างของบทเพลง

ตารางตวั อย่างการเปรียบเทยี บความแตกต่างของบทเพลงแต่ละประเภท

ประเภทของ องค์ประกอบของดนตรี

บทเพลง/ช่ือบทเพลง เครื่องดนตรี จังหวะ การประสานเสียง

เพลงไทยเดมิ เช่น ระนาดเอก ระนาดทุ้ม จงั หวะ 3 ช้ัน มกี ารประสานเสียงระหว่าง
เพลงราตรีประดบั ดาว ฆ้องวงใหญ่ ฆ้องวงเลก็ 2 ช้ัน และ เคร่ืองดนตรีหลายชนิด
ซออู้ ซอด้วง ซอสามสาย ช้ันเดยี วบรรเลง
เพลงลกู กรุง ตามลาดบั มกี ารประสานเสียงระหว่าง
เพลงรักข้ามขอบฟ้า จะเข้ ฉิ่ง ฉาบ กรับ เครื่องดนตรีกบั เสียงร้องและ
ช้า การล้อกนั ของเคร่ืองดนตรี
คยี ์บอร์ด กตี าร์ กตี าร์เบส
กลอง ฟลูต แซ็กโซโฟน แต่ละชนิด

ทรัมเป็ ต

126

3. การเปรียบเทยี บความแตกต่างของบทเพลง

ประเภทของ องค์ประกอบของดนตรี
บทเพลง/ช่ือบทเพลง เครื่องดนตรี จังหวะ การประสานเสียง

เพลงลูกทุ่ง กตี าร์ กตี าร์เบส เน้นการล้อกนั ของเครื่องดนตรี
เพลงขอใจเธอ คยี ์บอร์ด กลอง
แลกเบอร์โทร เร็ว และมกี ารประสานเสียงของนักร้อง

เพลงไทยสากล ช่วงกลางของเพลง
เพลงคายนิ ดี
กตี าร์ กตี าร์เบส ช้า มกี ารประสานเสียงระหว่าง
เพลงสากล คยี ์บอร์ด กลอง ปานกลาง นักร้องหลกั และนักร้อง
เพลง I’m yours
กตี าร์โปร่ง กลอง ประสานเสียงตลอดท้งั เพลง
คยี ์บอร์ด
มกี ารประสานเสียงระหว่างนักร้อง
หลกั และนักร้องประสานเสียงใน
บางช่วงของบทเพลง และการล้อกนั
ของเคร่ืองดนตรีกบั เสียงนักร้อง

127

บูรณาการอาเซียน

ให้นักเรียนแบ่งกลุ่มออกเป็ น 9 กลุ่ม แล้วจับสลากเลือก
ประเทศสมาชิกอาเซียนกลุ่มละ 1 ประเทศ เพื่อศึกษาค้นคว้า
ข้อมูลและรูปภาพเกยี่ วกับเครื่องดนตรีในประเทศทจ่ี ับสลากได้
โดยให้จาแนกออกเป็ น 4 ประเภท คือ เคร่ืองดีด เครื่องสี เคร่ืองตี
และเคร่ืองเป่ า แล้วออกมานาเสนอหน้าช้ันเรียน

128

กจิ กรรมเสนอแนะ

1. สร้างสรรค์บทเพลงโดยใช้อตั ราจังหวะต่าง ๆ ตามจนิ ตนาการ
2. เปรียบเทยี บความแตกต่างระหว่างเพลงท่ชี ื่นชอบ 2 เพลง
3. ฟังเพลงไทยสากลและเพลงสากลแล้วเปรียบเทียบอตั ราจังหวะ
บอกรูปแบบของบทเพลง ลกั ษณะการประสานเสียง และบอกเครื่องดนตรี
ที่ใช้บรรเลงในบทเพลง

129

โครงงาน

นักเรียนเลือกปฏบิ ัติโครงงานต่อไปนีต้ ามความสนใจ หรือคดิ
โครงงานขนึ้ เองโดยขอคาแนะนาจากครู แล้วปฏิบตั ติ ามข้นั ตอนการทา
โครงงาน

1. โครงงานสร้างสรรค์เครื่องดนตรีขนึ้ เองโดยใช้วสั ดุทม่ี ใี น
ท้องถิน่

2. โครงงานแต่งเพลงง่าย ๆ โดยใช้องค์ประกอบดนตรี

130

การประยกุ ต์ใช้ในชีวติ ประจาวนั

• นักเรียนสร้างสรรค์หรือประดิษฐ์เครื่องดนตรีจากวัสดุเหลือใช้เป็ น
เครื่องดนตรีตามจินตนาการหรือตกแต่งเครื่องดนตรีท่ีมีอยู่ให้เกิด
ความสวยงาม

• เรียบเรียงทานองเพลงขึ้นมาใหม่อย่างง่าย ๆ เพื่อนาไปประกอบ
การละเล่นต่าง ๆ หรือประกอบการทากจิ กรรมเพื่อความสนุกสนาน

131

คาถามทบทวน

1. องค์ประกอบด้านเสียงของดนตรี เปรียบเทยี บได้กบั องค์ประกอบ
ทศั นศแนิลวปค์ ขา้ตออใดบ: เปรียบได้กบั สี

แนวคาตอบ: อตั ราจงั หวะทใี่ ช้ในการสร้างสรรค์บทเพลง มี 2 จงั หวะ คือ

จ2งั. หจวงั ะหว ะทแใี่ ชล้ะใน ก ารสร้างสรรค์บทเพลงมกี จี่ งั หวะ แต่ละจงั หวะสามารถ
ในกพาบรเไดดนิ อ้ใแนตั ถรเวพาหจลรงั ืงอหแเวพบะลบง ทใ ดใี่ ชบพ้ใ้าบนงไพดธิ ้ใีกนาเพร ลเชง่นปลเพุกใลจงมเชห่นาฤเพกษลง์ เชปา็ นตติ แ้นละเพลงมาร์ชทใ่ี ช้

ส่วนอตั ราจังหวะ พบได้ในเพลงทว่ั ๆ ไป เช่น เพลงป็ อบปูลาร์ เป็ นต้น

132

คาถามทบทวน

แนวคาตอบ: การประสานเสียงในปัจจุบันนิยมใช้ 3 แบบ คือ

3. การป12ร))ะแแสบบาบบนรแเาคสวนีนยนงดอท์ (นRนี่ (oิยcuaมnnใdoช)n้ก)นั ในปัจจุบันมีกแี่ บบ อะไรบ้าง

3) แบบประสานเสียง 4 แนว (S.A.T.B.)

แนวคาตอบ: เพลงตุ๊กตาหน้ารถ ของ ลุลา เพราะว่าเพลงนีม้ อี ตั ราจังหวะ

ป4า.นถก้าลนาักง เปรรียะนกตอ้บอกงบัร้ อกางรเพนาลเนงื้อนหักาเขรอียงนเพจละงเทลมี่ือีลกกั รษ้ อณงเะพสลดงใสอระ่ าไเรริงเมพาเรราียะบเเหรียตงุใด

ทาให้บทเพลงมชี ีวติ ชีวา เพลดิ เพลนิ และผ่อนคลายไปกบั เพลงได้

133

คาถามทบทวน

ผได้อู 5้แื่น.กหก่จะาลรตกั ้เอแปกงนาเรปวรียครอบียาะตบเทไอเทรยบี บยี บ:บ้ากรจงาะารกหเปควรว่าียางมบงแเทาตนยีกบตดค่านงวใตานมรดแีข้าตนอกตงต่าต่างงนรๆะเตอหางวมก่าลงบั กังผาษนู้อณด่ืนะนขตนอรงักีขบเอรทงียเตพนนลใเงชอนง้ ้ันกบั ๆ

1) สาเนียงเพลง
2) อตั ราจงั หวะ
3) รูปแบบของบทเพลง
4) การประสานเสียง
5) เครื่องดนตรีทใ่ี ช้ในบทเพลง

134

สรุป • เครื่องดนตรีไทย แบ่งออกเป็ น 4 ประเภท

การเปรียบเทียบ เครื่องดนตรี เช่น คือ เครื่องดดี เครื่องสี เครื่องตี เคร่ืองเป่ า
ความแตกต่าง ไดแ้ ก่
ของบทเพลง • เคร่ืองดนตรีสากล แบ่งออกเป็ น 5 ประเภท
คือ เคร่ืองสาย เคร่ืองลมไม้ เครื่องลมทองเหลือง
เคร่ืองตีหรือเครื่องกระทบ เครื่องลมิ่ นิว้
หรือคยี ์บอร์ด

อตั ราจังหวะ คือ ความช้า–เร็วของบทเพลง ซ่ึงบทเพลง
จะมอี ตั ราจังหวะอย่างไรน้ันขนึ้ อยู่กบั
ผู้ประพนั ธ์เพลง

รูปแบบของบทเพลง คือ บทเพลงแต่ละบทเพลงมรี ูปแบบแตกต่างกนั

ออกไป เช่น ABA, AABA, ABAB

การประสานเสียง คือ การผสมผสานของเสียงมากกว่า 1 เสียง
ท้งั การประสานเสียงของเคร่ืองดนตรีด้วยกนั
และการประสานเสียงของเคร่ืองดนตรีกบั
การขบั ร้อง

135

แบบทดสอบหลงั เรียน

หน่วยการเรียนรู้ที่ 1
สร้างสรรค์องค์ประกอบดนตรี

136