ร่างหลักสูตรพระธรรมทูตสายต่างประเทศเชิงปฏิบัติการ

๕๑ ใบกิจกรรมที่ ๒.๑ เรียนรูคิด ชีวิตพระธรรมทูต *วัตถุประสงค เพื่อใหผูเขารับการฝกอบรมมีความเขาใจการจัดการขอมูล เพื่อสรางระบบการบริหารและพัฒนา เปนองคความรูในการจัดการปญหาดานกฎหมายและวิถีชีวิต นําไปสูแนวทางการแกไขปญหา *คําชี้แจง ๑. ใหผูเขาอบรมแบงเปนกลุมยอย ๒. ผูเขาอบรมวิเคราะหปญหา และแนวทางการแกไข ๓. ผูเขาอบรมประมวลความคิด ถอดบทเรียน ๔. พระวิทยากรสรุปประเด็นสําคัญ *ตารางการวิเคราะห วิเคราะหปญหา กลุม ปญหาเรื่อง... ๑. ระดับเหตุการณ/ปรากฏการณ (event) ...มีอะไรบางที่เห็นไดชัด การแกไขปญหาดวย......ปฏิกิริยาตอบสนองทันที (reaction) อยางไร

๕๒ ๒. ระดับรูปแบบของพฤติกรรม (pattern of behavior) ...มีอะไรบางที่นําไปสูการซ้ําบอยๆ จน กลายเปนพฤติกรรม การแกไขปญหาดวย......ออกแบบใหม (redesign) สรางพฤติกรรมใหมอยางไร ๓. ระดับโครงสราง (systemic structure)... มีอะไรบางเกี่ยวของและมีโครงสรางอยางไร การแกไขปญหาดวย......ปรับโครงสรางใหม (restructure) สรางโครงสรางหรือระบบใหมอยางไร ๔. ระดับโลกทัศน/กระบวนทัศน (mental model/mind set) ...มีความคิดหรืออะไรเปนแรงพลักดัน การแกไขปญหาดวย......ปรับโลกทัศนใหม (rethink mind shift) เปลี่ยนทาทีหรือแรงจูงใจใหคิดใหม ไดอยางไร

๕๓ ถอดบทเรียน ๑. ไดความรูอะไรใหม ๒. มีทัศนคติอยางไร ๓. สามารถนําไปประยุกตใชไดอยางไร

๕๔ หนวยที่ ๓ ยุทธวิธีเสริมสรางเครือขาย *แนวคิด การขับเคลื่อนงานทางดานพระธรรมทูตสายตางประเทศใหยั่งยืนจําเปนตองอาศัยการมีสวนรวม ของคนทุกคนที่ประสานเขากันอยางเปนระบบและเปนรูปธรรม เชน การสรางวัดไทยในตางประเทศ เปนตน รวมถึงการจัดการบริหารอยางมีประสิทธิภาพโดยมีการเขาใจชุมชนเพื่อใหเกิดการใชทรัพยากรและสราง ประสิทธิผลตอชุมชนอยางยั่งยืน *จุดประสงคการเรียนรู เมื่อสิ้นสุดการอบรมผูเขาอบรมสามารถแสดงใหเห็นบทบาทของพระธรรมทูตสายตางประเทศ เปลี่ยนแปลงเกี่ยวกับ ๑. สามารถอธิบายแนวคิดของการเรียนรูชุมชน และสรางชุมชนใหยั่งยืน เชน การสรางวัดในพื้นที่ ๒. สามารถวิเคราะหแนวทางการเปนผูนําและการบริหารจัดการชุมชน ๓. สรางทักษะการเปนผูนําและการพัฒนาชุมชนที่รับผิดชอบอยางยั่งยืน *สาระสําคัญ ประกอบดวย ๑ สาระสําคัญ ๑. การเรียนรูและพัฒนาชุมชนอยางเปนระบบ เวลา ๙ ชั่วโมง ๑.๑ แนวคิดของการศึกษาชุมชนในพื้นที่รับผิดชอบและขั้นตอนการสรางวัด ๑.๒ กลยุทธการพัฒนาชุมชนอยางมีประสิทธิภาพ *กิจกรรมการเรียนรู องคประกอบ /กลุม/เวลา กิจกรรม เนื้อหา ๒ ชั่วโมง กิจกรรม “ชุมชนศึกษา” ประสบการ ณ กลุมใหญ ๑๕ นาที ๑. พระวิทยากรแนะนําผูเขารับการฝกอบรมวากิจกรรมนี้ชื่อวา “กิจกรรมชุมชนศึกษา” ๒. ผูเขาอบรมแบงหนาที่ในการหาขอมูลแตละดาน โดยอาจเลือก วา ชุมชนนั้นอาจเปนชุมชนในพื้นที่ๆ ทําการอบรม หรือในกรณีที่ มีผูนํามาอบรมตางที่กันก็ใหตั้งเปนชุมชนตนแบบที่มีรวมกัน ทั้งหมดในแตละดาน ๓. ศึกษาวิธีการสรางวัดในชุมชนโดยอาศัยขอมูลเหลานี้ ประสบการณของชุมชน และวิถีชีวิต ใบความรูที่ ๒.๒ ชุมชน ศึกษา ภาคผนวก ๒ ภาคผนวก ๒ การสรางวัดไทยใน ตางประเทศ ความคิดรวบ ยอด กลุมยอย ๑ ชั่วโมง ๑. ผูเขาอบรมในกลุมแลกเปลี่ยนขอมูลเกี่ยวกับชุมชนตามหัวขอ ที่ไดรับ ๒. วิเคราะหและสรุปประเด็นตามหัวขอ ๓. ผูเขาอบรมเขียนขอมูลทั้งหมดลงในแผนกระดาษบรูฟและกระ ดาษที่เตรียมไว ใบกิจกรรม ๓.๑ กลยุทธการการสรางแผน ที่ชุมชนเพื่อการเผยแผ ส ะ ท อ น ความคิด ใหผูเขาอบรมในแตละกลุมสะทอนแนวคิดเหลานี้ ๑. วิเคราะหโครงสรางชุมชนในแตละดาน ใบกิจกรรม ๓.๑

๕๕ กลุมใหญ ๓๐ นาที ๒. สังเคราะแนวคิดดังกลาวกับการพัฒนาชุมชนที่รับผิดชอบ กลยุทธการการสรางแผน ที่ชุมชนเพื่อการเผยแผ ความคิดรวบ ยอด กลุมใหญ ๑๐ นาที พระวิทยากรสรุปประเด็นสําคัญ ๑. การวิเคราะหกระบวนการเปนผูนําชุมชน ๒. สังเคราะหแนวคิดโครงสรางชุมชนสูการพัฒนาแบบยั่งยืน ใบความรูที่ ๒.๒ ชุมชน ศึกษา ใบกิจกรรม ๓.๑ กลยุทธการการสรางแผน ที่ชุมชนเพื่อการเผยแผ ๕ ชั่วโมง กิจกรรม “ชุมชนสัมพันธ” ประสบการ ณ กลุมใหญ ๑๕ นาที ๑. พระวิทยากรแนะนําผูเขารับการฝกอบรมแยกกลุม โดยแบง ตามภูมิประเทศ มีพระธรรมทูตแตละประเทศ เพื่อทํา workshop ศึกษาปญหาและแนวทางการแกไขปญหาแตละพื้นที่ ประสบการณของพระ ธรรมทูตสายตางประเทศ ที่มีประสบการณในการ อยูรวมกับชุมชน ใบความรู ๓.๒ ชุมชนสัมพันธ ความคิดรวบ ยอด กลุมยอย ๑ ชั่วโมง ๑. key speaker เลาประสบการณการอยูในแตละประเทศใน ประเด็น การเขาถึงชุมชน (คนไทยและตางชาติ), การอยูรวมกับ ชุมชน (ตัวอยางกิจกรรม) ๒. ผูเขาอบรมในกลุมแลกเปลี่ยนขอมูลวิเคราะหและสรุปประเด็น ๓. ผูเขาอบรมเขียนขอมูลทั้งหมดลงในแผนกระดาษบรูฟและกระ ดาษที่เตรียมไว ใบกิจกรรม ๓.๒ ก ล ยุ ท ธ ก า ร ก า ร พัฒนาการโครงการการ เผยแผ ส ะ ท อ น ความคิด กลุมใหญ ๓๐ นาที ใหผูเขาอบรมในแตละกลุมสะทอนแนวคิดเหลานี้ ๑. วิเคราะหโครงสรางชุมชน การเขาถึงและการอยูรวม ๒. สังเคราะแนวคิดดังกลาวกับการพัฒนากิจกรรมเพื่อวางแผน ใบกิจกรรม ๓.๒ ก ล ยุ ท ธ ก า ร ก า ร พัฒนาการโครงการการ เผยแผ ความคิดรวบ ยอด กลุมใหญ ๑๐ นาที พระวิทยากรสรุปประเด็นสําคัญ ๑. การวิเคราะหกระบวนการเปนพระธรรมทูตสายตางประเทศ กับชุมชน ๒. สังเคราะหแนวคิดการเขาถึงชุมชนและการอยูรวมกับชุมชน ใบความรู ๓.๒ ชุมชนสัมพันธ ใบกิจกรรม ๓.๒ ก ล ยุ ท ธ ก า ร ก า ร พัฒนาการโครงการการ เผยแผ *สื่อการเรียนการสอน ๑. กระดาษบรูฟ, กระดาษ A4, ปากกา ๒. ใบความรูที่ ๓.๑ และ ๓.๒ ๓. ใบกิจกรรมที่ ๓.๑ และ ๓.๒

๕๖ *การประเมินผล ๑. สังเกตการแสดงออกถึงความสนใจ ความตั้งใจ ในกิจกรรมอบรม ๒. สังเกตจากการตั้งคําถามและการตอบคําถามของผูเขาอบรม ๓. ผลงานกลุมที่ไดรับมอบหมาย

๕๗ ใบความรู ๓.๑ ชุมชนศึกษา สาระสําคัญ เนื้อหา ๑. ขั้นตอนการสรางวัด ภาคผนวก ๒ การสรางวัดไทยในตางประเทศ ๒. กลยุทธการสรางชุมชน ศึกษา ขอมูลชุมชน ๑. เศรษฐกิจชุมชน มีอะไรเปนแหลงรายได ๒. ปฏิทินชุมชน ในแตละป แตละเดือนมีกิจกรรมอะไรบางทั้งดานบานเมือง ดานศาสนา หรือกิจกรรมตางๆ ๓. ปราชญชุมชน มีใครเปนครู หรือผูนําดานการแกปญหาภายในชุมชน ๔. แผนที่ในชุมชน มีการวางแบบหมูบาน ชุมชน รวมถึงดานภูมิศาสตร ๕. ความเสี่ยงในชุมชน มีอะไรเปนปญหาหลักในชุมชน ๖. สุขภาพชุมชน หากมีการเจ็บปวยมีวิธีการรักษาอยางไร ๗. แหลงเรียนรูชุมชน มีการเก็บความรูดานตางๆ อยางไร ๘. ความเชื่อชุมชน มีรากฐานทางวัฒนธรรม ประเพณี วิถีชีวิตตามความ เชื่อแบบใดบาง เมื่อวิเคราะหดวยระบบ SWAT analysis วาชุมชนนั้นมีองคประกอบภายใน คือ จุดแข็ง (Strength) จุดออน (Weakness) ในแงของการพัฒนานั้นเราจะ เนนที่จุดแข็งเปนหลัก เพราะเมื่อพัฒนาจุดแข็งได จะทําใหจุดออนนอยลง เชน ถาเรามีความเสี่ยงจากภัยยาเสพติดสูง เปนจุดออน เราอาจจะพัฒนา ดานเศรษฐกิจชุมชนใหแข็งแรงขึ้น ทั้งนี้ตองขึ้นอยูกับวา เรามีจุดแข็งที่ ตรงไหน เชนเดียวกับองคประกอบภายนอกคือ โอกาส (Opportunities) อุปสรรค (Threat) ที่เราจะมุงเนนไปที่โอกาสกอนจะมาพิจารณาในแงของ อุปสรรค ฉะนั้น เมื่อวางลําดับความสําคัญของโครงสรางชุมชนแลวอาจ ออกมาไดมากกวา ๑ แบบ แบบเนนคุณธรรม เชน ความเชื่อชุมชน, แหลง เรียนรูชุมชน, ปราชญชุมชน, ความเสี่ยงในชุมชน, สุขภาพชุมชน, เศรษฐกิจชุมชน,ปฏิทินชุมชน, แผนที่ในชุมชน เปนตน หรือแบบเนนการ กินดีอยูดี เชน เศรษฐกิจชุมชน, ปฏิทินชุมชน,สุขภาพชุมชน, ความเสี่ยง ในชุมชน, แผนที่ในชุมชน, ปราชญชุมชน, แหลงเรียนรูชุมชน เปนตน

๕๘ ใบความรู ๓.๒ ชุมชนสัมพันธ สาระสําคัญ เนื้อหา ๑. กลยุทธการพัฒนาชุมชน สัมพันธ ความเปนมาของโครงการเยี่ยมพระ พบปะโยม หลังจากการตั้งเครือขายพระธรรมทูตอาสา ๕ จังหวัดชายแดนใตจึง ไดทํางานอบรมประชาชนและเยาวชนอยางตอเนื่องจนกระทั่งป พ.ศ.๒๕๕๖ ไดเกิดปญหาการอบรมพุทธศาสนิกสัมพันธ เนื่องจากประชาชนที่จะเขา มารวมสวนใหญมีปญหา ๒ เรื่อง คือ ๑. มาเชาไมไดเนื่องจากตองตัดยาง ๒. บายๆ ตองรีบกลับ ไมกลาคางคืน เพราะหวงบาน จึงทําใหพระวิทยากรคิด แกปญหาดังกลาว เพื่อใหเกิดประโยชนแกประชาชนในพื้นที่มากขึ้น จึง กลายเปนที่มาของโครงการ "เยี่ยมพระ พบปะโยม" และอีกเหตุผลหนึ่งคือ เพื่อใหพระธรรมทูตอาสาฯ ไดเขาไปเยี่ยมโยมคนแกหรือคนพิการที่มาวัดไม ไหว โครงการนี้ถือวาเริ่มตนจากความคิดการนําเสนอของหลวงพี่กลวย หรือพระวิไชยเลิศ ธมฺมวโร (ปจจุบันลาสิกขาแลว) วัดประชุมชลธารา นราธิวาส เมื่อตอนอบรม "การอบรมพระธรรมทูตในพื้นที่ ๕ จังหวัดชายแดน ภาคใต" เมื่อป พ.ศ.๒๕๕๓ โดยในโครงการไดมีการใหพระธรรมทูตอาสา เขียนโครงการขึ้นเพื่อเสนอของบประมาณ ตอนนั้นทานบวชพรรษาแรก ได เขียนโครงการหนึ่งขึ้น คือทานเสนอโครงการเยี่ยมโยม ใชงบประมาณ ประมาณ ๔๘๐ บาท เพื่อจะนําไปซื้อของและเปนคารถไปเยี่ยมโยม หลายคนยิ้มกับงบประมาณนี้ เพราะคนอื่นตางเขียนของบที่ มากกวานี้ แตกลายเปนวาเปนโครงการที่นาสนใจ เพราะสามารถดําเนินการ ไดทันที จนตอมาพระมหานภันต สนฺตภทฺโท (ประธานกลุมเพื่อชีวิตดีงาม ขณะนั้น) จึงไดตั้งชื่อโครงการวา "เยี่ยมพระ พบปะโยม" หลังจากนั้นก็เริ่ม ดําเนินการมาอยางตอเนื่อง โดยมีแตคนในพื้นที่เทานั้นที่รูวามีโครงการนี้อยู แตกระแสของโครงการเยี่ยมพระ พบปะโยม เริ่มมีคนรูจักมากขึ้นเมื่อป พ.ศ. ๒๕๕๙ หลังจากพระครูโสภณปญญาสาร วัดนิคมพัฒนาราม จ.สตูล ไดพา สื่อมวลชนลงเก็บภาพการเยี่ยมเยียน มอบสิ่งของและสวดมนตใหกับ ประชาชนในพื้นที่ เปนภาพสะทอนของพระที่คนทั่วไปอาจจะไมคอยเคยเห็น จนกระทั่งถูกเผยแพรออกไป หลังจากนั้นก็มีคนเริ่มรูจักมากขึ้น จนกระทั่งเมื่อมีคนนําภาพพระรูปหนึ่งกําลังทําแผลใหโยมมา นําเสนอผานสื่อออนไลน Facebook โดยเรื่องนี้พระปลัดนรุตมชัย อภินนฺโท เลาไววาเมื่อวันที่ ๒๒ สิงหาคม ๒๕๕๙ เวลา ๑๘.๐๐ น. คณะพระธรรมทูต อาสาจังหวัดสงขลา ไดกลับจากการเดินทางไปเยี่ยมพระ พบปะโยม สราง ขวัญกําลังใจในพื้นที่อําเภอเทพา สะบายอย นาทวี จะนะ ของจังหวัดสงขลา ระหวางไดแวะปมน้ํามันน้ํานอย เพื่อเติมน้ํามัน พระหลายรูปถือโอกาสเขาไป ในรานขายของเผื่อจะไดซื้อของและนําไปเยี่ยมโยมตอได ขณะนั้นก็ไดเห็น คุณตาทานหนึ่งเดินเขามาในราน และที่ใบหนา ที่แขน ที่ขา ของตามีรอย

๕๙ แผล พระจึงไดถามวา "เกิดอะไรขึ้น" ตาตอบวา "เมื่อกี้มีรถวิ่งมาชน แลวขับ หนีไป" ตาจึงหันไปพูดกับพนักงานวา "ที่นี้มีที่ทําแผล ยาทําแผลไหม" พนักงานรานสะดวกซื้อบอก "มี" แลวหยิบมาให แตเธอกลาววา "หนูกลัว เลือด ไมกลาทําแผลคะ" ขณะนั้นก็มีเสียงดังขึ้นมาวา "ไมเปนไรครับ เดี่ยวผม ทําใหเอง" ทุกคนก็หันหนามาและเห็นวาเปนเสียงพระจักรพรรดิ์ ปฺญาวโร พระธรรมทูตอาสาจังหวัดสงขลา ไดลางแผลและทําแผลใหบริเวณใบหนา แขน และขา ของคุณตา "ทนหนอยนะโยม ลางแผลจะแสบนิดนึง" พระ จักรพรรดิ์พูดขึ้น คุณตาก็ไดหันหนามายิ้มและพูดวา "ขอบพระคุณมากนะ ครับ ทานพระคุณเจา" ลองคิดถึงคุณตาที่กําลังบาดเจ็บ ตองการใครสักคนชวยเหลือ แลว มีใครสักคนหยิบยื่นความชวยเหลือดวยการทําแผลใหโดยไมรังเกียจ อีกทั้งผู ชวยเหลือเปนพระที่เคยใหคนกราบไหว แตคราวนี้ถึงขนาดกมลงแลวทาแผล ใหที่เทาคุณตา งดงามในความเมตตา งามสงาในความเสียสละ กําลังใจยังเปนสิ่งที่ผูประสบภัยตองการ และการทําดีเพื่อการสราง สันติสุขยังคงดําเนินไปโดยเครือขายพระธรรมทูตอาสา ๕ ชายแดนใต ผาน โครงการเยี่ยมพระ พบปะโยม เพื่อเยียวยาใจเมื่อยามทุกข แตสิ่งเหลานี้คง เปนเรื่องเฉพาะของคนที่พื้นที่จะรูกัน หากไมมีสื่อชวยกันสื่อสารและนําเสนอ ไมใชอะไรหรอก แตเพื่อใหคนไทยภาคอื่นๆ ไดรับรูและรวมกันใหกําลังใจแก ผูประสบภัย อีกทั้งพระและเจาหนาที่ที่กําลังทําหนาที่ของตนอยางมั่นใจวา คนไทยจะไมทิ้งกันอยางแนนอน

๖๐ ใบกิจกรรม ๓.๑ กลยุทธการการสรางแผนที่ชุมชนเพื่อการเผยแผ *วัตถุประสงค เพื่อใหผูเขารับการฝกอบรมฝกการวิเคราะหปญหาในชุมชน และเชื่อมโยงกัน แนวทางการพัฒนา จุดแข็งและสรางโอกาสในการพัฒนาการเผยแผของพระธรรมทูตสายตางประเทศใหเขมแข็งและยั่งยืน *คําชี้แจง ๑. ใหผูเขาอบรมแบงเปนกลุมยอย ๒. ใหแลกเปลี่ยนและประมวลแนวคิดในประเด็นที่กลุมรับผิดชอบ ๓. สงตัวแทนกลุมมานําเสนอ ๔. พระวิทยากรสรุปประเด็นสําคัญ *ตารางการวิเคราะห ความเชื่อชุมชน ๑. ๒. ๓. ๔. ๕. แหลงเรียนรูชุมชน ๑. ๒. ๓. ๔. ๕. ปราชญชุมชน ๑.

๖๑ ๒. ๓. ๔. ๕. ความเสี่ยงในชุมชน ๑. ๒. ๓. ๔. ๕. สุขภาพชุมชน ๑. ๒. ๓. ๔. ๕. เศรษฐกิจชุมชน ๑. ๒. ๓. ๔. ๕. ปฏิทินชุมชน

๖๒ ๑. ๒. ๓. ๔. ๕. แผนที่ในชุมชน

๖๓ ใบกิจกรรม ๓.๒ กลยุทธการการพัฒนาการโครงการการเผยแผ *วัตถุประสงค เพื่อใหผูเขารับการฝกอบรมฝกการวิเคราะหปญหาในชุมชน และเชื่อมโยงกัน แนวทางการพัฒนา จุดแข็งและสรางโอกาสในการพัฒนาชุมชนที่รับผิดชอบใหเขมแข็งและยั่งยืน *คําชี้แจง ๑. ใหผูเขาอบรมแบงเปนกลุมยอย ๒. ใหแลกเปลี่ยนและประมวลแนวคิดในประเด็นปญหาแตละพื้นที่ และสรางโครงการเพื่อแกไข ปญหา ๓. สงตัวแทนกลุมมานําเสนอ ๔. พระวิทยากรสรุปประเด็นสําคัญ *ตารางการวิเคราะห ชื่อโครงการ ความเปนมาและความสําคัญของปญหา

๖๔ วัตถุประสงคของโครงการ ๑. ๒. ๓. ๔. ๕. วิธีการดําเนินโครงการ ๑. ๒. ๓. ๔. ๕. สถานที่ ๑. ๒. ๓. ๔. ๕. กลุมเปาหมาย ๑. ๒. ๓. ๔. ๕. ระยะเวลา ๑. ๒. ๓. ๔. ๕.

๖๕ งบประมาณการดําเนินการ ผูรับผิดชอบโครงการ

๖๖ หนวยที่ ๔,๕,๖ กลยุทธการขับเคลื่อนงานดานการเยียวยาคลายทุกข, ดานการเขียน, ดานการ ออกแบบสื่อ *แนวคิด แผนกลยุทธของการแผยแผพระพุทธศาสนาในตางประเทศ เปนเสมือนแนวทางในการขับเคลื่อน งาน เพื่อใหบรรลุเปาหมายคือพระพุทธศาสนามั่นคงและยั่งยืน การบริหารจัดการแผนนี้จะสําเร็จได ก็ดวยมี การจัดการงานดานตางๆ โดยอาศัยทักษะในดานตางๆ กลาวคือ ดานการเยียวยาคลายทุกข ดานการเขียน ดานการออกแบบสื่อ โดยทักษะเหลานี้เกี่ยวของกับงานดานการสื่อสาร เปนการสื่อสารที่เชื่อมโยงกับบุคคลอื่น เพื่อใหการดําเนินงานเปนไปไดอยางมีประสิทธิภาพและประสิทธิผล รวมถึงเปนการสรางแผนการปฏิบัติการ และกระบวนการเพื่อนําไปสูการทํางานไดอยางชัดเจนและจริงจัง *จุดประสงคการเรียนรู เมื่อสิ้นสุดการอบรมผูเขาอบรมสามารถแสดงบทบาทผูนําการเปลี่ยนแปลงเกี่ยวกับ ๑. แนวคิด หลักการปฏิบัติเกี่ยวกับการเยียวยาคลายทุกข ดานการเขียน ดานการออกแบบสื่อ ๒. วิเคราะหการเผยแผพระพุทธศาสนาในตางประเทศบนรากฐานของการเชื่อมโยงกับผูอื่น ๓. จัดทําแผนปฎิบัติการดานการการเผยแผผานการสื่อสารในรูปแบบตางๆ *สาระสําคัญ ประกอบดวย ๓ สาระ ๑. การวางแผนกลยุทธดานการเยียวยาคลายทุกขจํานวน ๗ ชั่วโมง ๑.๑ การวิเคราะหผูคนตามสภาพปญหา ๑.๒ การกําหนดวิธีการในการบําบัดเยียวยา ๒. การวางแผนกลยุทธดานการเขียน จํานวน ๗ ชั่วโมง ๒.๑ การวิเคราะหสถานการณ และปจจัยที่เกี่ยวของกับรูปแบบการสื่อสารดวยการเขียน ๒.๒ การกําหนดวิธีการเขียนในการแกไขปญหาเรื่องการเผยแผ ๓. การวางแผนกลยุทธดานการออกแบบสื่อ จํานวน ๗ ชั่วโมง ๓.๑ การวิเคราะหสถานการณและปจจัยที่เกี่ยวของกับรูปแบบการออกแบบสื่อ ๓.๒ การกําหนดวิธีการในการบําบัดเยียวยา *กิจกรรมการเรียนรู องคประกอบ/ กลุม/เวลา กิจกรรม เนื้อหา ๗ ชั่วโมง กิจกรรม “จิตวิทยาการใหคําปรึกษาเชิงพุทธ” ประสบการณ กลุมใหญ ๒ ชั่วโมง ๑. พระวิทยากรอธิบายที่มาของการใหคําวา “จิตวิทยาการให คําปรึกษาเชิงพุทธ” ๒. พระวิทยากรแบงกลุมทํากิจกรรม ๓. ใหผูเขาอบรมมาสะทอนความรูสึกในการทํากิจกรรม ประสบการณจากชีวิต และก าร เส ริม สร า ง คุ ณ ภ า พ ชี วิ ต ด ว ย จิ ต วิ ท ย า ก า ร ใ ห คําปรึกษาเชิงพุทธ ใบความรูที่ ๔.๑

๖๗ การวิเคราะหตนเอง และเสริมสรางคุณภาพ ชีวิต ค ว า ม คิ ด ร ว บ ยอด กลุมยอย ๓ ชั่วโมง ๑. พระวิทยากรแนะนํากิจกรรม “กิจกรรมจําลอง” เปน กิจกรรมจิตวิทยาการใหคําปรึกษาเชิงพุทธ ใหตัวแทนผูเขา อบรม ๒ รูป มาทดสอบดวยการจับฉลากแลวสมมติบทบาท (role play) เปนบุคคลในตัวละครนั้น โดยใหฝายหนึ่งเปนผู ใหบริการ อีกฝายเปนฝายรับบริการ และใหคนอื่นเปนผู สังเกตการณ (observer) วามีอะไรเกิดขึ้นบาง เสร็จแลวพระ วิทยากรสะทอนมุมมองในการทํากิจกรรม ๒. พระวิทยากรแบงกลุมยอยทํากิจกรรมเชนเดียวกันนี้ ในแต ละกลุม ๓. ผูเขาอบรมแตละคนจับปญหาและสมมติบทบาท (role play) เปนบุคคลในตัวละครนั้น โดยใหฝายหนึ่งเปนผูใหบริการ อีกฝายเปนฝายรับบริการ และใหคนอื่นเปนผูสังเกตการณ (observer) วามีอะไรเกิดขึ้นบาง ๔. ผูเขาอบรมประมวลความคิด ความรูสึกผานกิจกรรม ๔. พระวิทยากรสรุปประเด็นสําคัญ ใบกิจกรรมที่ ๔.๑ กิจกรรมจําลองจิตวิทยา การใหคําปรึกษาเชิง พุทธ สะทอนความคิด กลุมใหญ ๑ ชั่วโมง ใหผูเขาอบรมลอมเปนวงกลมแลวชวยกันสะทอนความคิด เหลานี้ ๑. ผูเขาอบรมสะทอนความรูสึกของตนเอง และความรูสึกที่ได ฟงจากผูอื่น ๒. ผูเขาอบรมสะทอนความคิดรวบยอดที่ไดจากกิจกรรมนี้ ๓. ผูเขาอบรมสะทอนการนําไปประยุกตใช ใบกิจกรรมที่ ๔.๑ กิจกรรมจําลองจิตวิทยา การใหคําปรึกษาเชิง พุทธ ค ว า ม คิ ด ร ว บ ยอด กลุมใหญ ๑ ชั่วโมง พระวิทยากรสรุปประเด็นสําคัญ ๑. การวิเคราะหกระบวนการเขาใจตนเองและผูอื่นผานการฟง ๒. สังเคราะหแนวคิดสูการนําไปปฎิบัติจริง ใบความรูที่ ๔.๑ การวิเคราะหตนเอง และเสริมสรางคุณภาพ ชีวิต ใบกิจกรรมที่ ๔.๑ กิจกรรมจําลองจิตวิทยา การใหคําปรึกษาเชิง พุทธ ๗ ชั่วโมง กิจกรรม “เขียนสื่อธรรม” ประสบการณ กลุมใหญ ๑ ชั่วโมง ๑. พระวิทยากรบรรยายเรื่อง “การเขียนเบื้องตน” ผูเขารับ การฝกอบรมถึงรูปแบบและวิธีการเขียนแบบตางๆ เชน การ เขียนจดหมายราชการ, การเขียนบทความ, การเขียนสกูปขาว, ประสบการณจากชีวิต และก าร เส ริม สร า ง คุณภาพชีวิตและการ ทํางาน

๖๘ การเขียนความเรียงหรือเรื่องเลา, การเขียนยอหนา (Paragraph) หรือบันทึกเหตุการณ เปนตน ใบความรูที่ ๔.๒ การเขียนสื่อธรรม ปฏิบัติการ กลุมใหญ ๔ ชั่วโมง ๑. ใหผูเขาอบรมลองหาขอมูล, อานขอมูล ถอดเปนบทเรียน การเขียนใหเห็นรูปแบบของการจับประเด็นจากหนังสือ (book review), หาแนวคิด (concept) วาอะไรคือความคิดของ ผูเขียน , เหตุการณ (event) ผูเขียนใชเหตุการหรือเรื่องเลา อะไรประกอบ, คุณคา (value) นั้นเหมาะแกใครอาน ๒. ทําการลอกแบบ หรือเขียนรางแบบ เปนการอานแลวเขียน ใหมในแบบบทความ, การเขียนความเรียงหรือเรื่องเลา, การ เขียนยอหนาหรือบันทึกเหตุการณ, การเขียนสกูปขาว (๒ ชั่วโมง) ๓. ฝกการเขียนจดหมายราชการ (๒ ชั่วโมง) สะทอนความคิด กลุมใหญ ๓๐ นาที ใหผูเขาอบรมสอบถามถึงประเด็นปญหาการเขียน ๑. ผูเขาอบรมแตละกลุมสรุปความรูที่ไดจากการเขียน ๒. ผูเขาอบรมสะทอนความคิดรวบยอดที่ไดจากกิจกรรมนี้ ค ว า ม คิ ด ร ว บ ยอด กลุมใหญ ๑ ชั่ ว โ ม ง ๓ ๐ นาที พระวิทยากรวิจารณงานแตละประเด็น ๑. การวิเคราะหกระบวนการเขียนและการสื่อสารผานการ เขียน ๒. สังเคราะหแนวคิดสูการนําไปปฎิบัติที่ชวยในงานเผยแผ ใบความรูที่ ๔.๒ การเขียนสื่อธรรม ๗ ชั่วโมง กิจกรรม “สื่อธรรมใหถึงโลก” ประสบการณ กลุมใหญ ๑ ชั่วโมง ๑. พระวิทยากรแนะนําผูเขารับการฝกอบรมถึงกิจกรรม “สื่อ ธรรมใหถึงโลก” คือ การธรรมะมาสื่อสารผานการใชโปรแกรม คอมพิวเตอร ประสบการณและการ เ ผ ย แ ผ ด ว ย ก า ร ออกแบบสื่อ ปฏิบัติการ กลุมใหญ ๕ ชั่วโมง ๑. ผูเขาอบรมฝกหัดปฏิบัติการจริง โปรแกรม photoshop, Illustrator สะทอนความคิด กลุมใหญ ๓๐ นาที ใหผูเขาอบรมสอบถามถึงประเด็นปญหาการออกแบบสื่อ ๑. ผูเขาอบรมแตละกลุมสรุปความรูที่ไดจากการออกแบบสื่อ ๒. ผูเขาอบรมสะทอนความคิดรวบยอดที่ไดจากกิจกรรมนี้ ค ว า ม คิ ด ร ว บ ยอด กลุมใหญ ๑๐ นาที พระวิทยากรวิจารณงานแตละประเด็น ๑. การวิเคราะหกระบวนการออกแบบสื่อและการสื่อสารผาน โซเชียลมีเดีย ๒. สังเคราะหแนวคิดสูการนําไปปฎิบัติที่ชวยในงานเผยแผ *สื่อการเรียนการสอน

๖๙ ๑. กระดาษบรูฟ, กระดาษ A4, ปากกา ๒. ใบความรูที่ ๔.๑ และ ๔.๒ ๓. ใบกิจกรรมที่ ๓.๑ ๔. โปรแกรม photoshop, Illustrator *การประเมินผล ๑. สังเกตการแสดงออกถึงความสนใจ ความตั้งใจ ในกิจกรรมอบรม ๒. สังเกตจากการตั้งคําถามและการตอบคําถามของผูเขาอบรม ๓. ผลงานที่ไดรับมอบหมาย

๗๐ ใบความรูที่ ๔.๑ การวิเคราะหตนเองและเสริมสรางคุณภาพชีวิต สาระสําคัญ เนื้อหา ๑. การ วิเคราะหตนเอง จากจิตวิทยา ก า ร ใ ห คําปรึกษาเชิง พุทธ นักจิตวิทยาการใหคําปรึกษาเชิงพุทธ (Buddhist Counselor) คือผูนําหลักธรรม ทางพระพุทธศาสนามาใชเปนฐานในการพาคนออกจากทุกข โดยเปนการทําใหเขานั้นได ตระหนักถึงตัวเองเทานั้นที่จะนําตัวเองออกจากทุกขได โดยความเขาใจตนเองตาม หลักธรรม คนหาตัวเอง และเขาใจธรรมะที่เกิดขึ้นในตนเอง (โสรีย โพธิแกว, ๒๕๕๗) โดย หลักธรรมสําคัญที่เกิดขึ้น คือ ๑.๑ ความเปนเหตุและผล (cause and effect) เปนการเรียนรูเรื่องทุกสิ่งอยาง ลวนสัมพันธกัน ในพระพุทธศาสนาเรียกวา หลักธรรมอิทัปปจจยตา คือความเปนเปนปจจัย ของกันและกัน โดยมีคําขยายวา เมื่อสิ่งนี้มี สิ่งนี้จึงมี เมื่อสิ่งนี้เกิด สิ่งนี้จึงเกิด เมื่อสิ่งนี้ไมมี สิ่งนี้จึงไมมี เมื่อสิ่งนี้ดับ สิ่งนี้จึงดับ โดยการมองภาพนี้ทําใหเกิดความที่สายน้ํานั้นไหล ตอเนื่องกันทุกอยางลวนสงตอกันและกัน โดยเราอาจเห็นไดในชีวิตมนุษยที่เริ่มตนจาก สายใยอันเกี่ยวเนื่องกับทุกอยางทั้งดวงอาทิตย แสงแดด ความอบอุน น้ํา อากาศ ตนไม ลม หายใจ ปลา วัว ควาย เปนขายโยงใยหลากหลายชั่วอายุคน รวมถึงวัฒนธรรมประเพณี ทั้งหลายทั้งปวงอันเปนรากฐานของการกอเกิดชีวิตของมนุษย โดยการโยงความหมายนั้นเรา จะพบถึงผลรวมของเหตุเหลานี้วามีผลตอกันและกัน เชน รถชนกัน ลวนเกิดจากปจจัย หลากหลายมารวมกัน ถนน คนขับ สภาพรถ ความเลินเลอ คนขับคันอื่น ไมมีสิ่งไหนที่ไมมี สวนในการชน แตเรามักแยกสวนเหตุการณเหลานี้ออกจากกันเพื่อพิจารณาความถูกผิดของ กฎหมาย ตามกรอบสังคมทําใหไมสามารถมองเห็นความเปนเหตุปจจัยกันได ฉะนั้น การ มองชีวิตผานสายน้ําจึงทําใหเราไดยอนกลับมามองตนเองอีกครั้งในแงของความเปนอัน เดียวกันของสรรพสิ่ง การเปนปจจัยของกันและกัน ใหเห็นวาเราไมไดโดดเดี่ยวเพียงลําพัง และใหเห็นวาทุกการกระทําลวนสรางผลกระทบทั้งแกตนเองและผูอื่นเสมอ กิจกรรมประกอบการบรรยาย - แบงผูอบรมเปนกลุมๆ ๓ คน โดยเปนคนที่ไมคอยคุนกัน เปน ก ข ค นั่งเปน สามเหลี่ยม - ใหโจทยวาถาตกอยูในสภาวะที่ตองเลือกระหวางสภาวะทางหลายแพรง ซาย หรือขวา จะเลือกอยางไร โดยเรื่องที่นํามาพูดคุย ควรเปนเรื่องจริง เชน การเลือกเรียน, เลือกงาน, เลือกความรัก, เลือกวิถีชีวิต, เลือกรองเทา, เลือกเสื้อผา เปนตน - ก เปนคนเลาวาตนเองตกอยูระหวางทางเลือก โดยให ข และค ฟง ประมาณ ๕ นาที เปนการฝกเลาเรื่องของ ก เลาไมเขาใจก็สามารถซักถามไดวา ทําไมจึงตัดสินใจไมได สักที จน ข และ ค เขาใจปญหาที่แทจริง - ข และ ค จะใหขอโตแยงกัน โดย ข เลือกทางหนึ่ง ค เลือกทางหนึ่ง โดยใหแต ละฝายใหเหตุผล โดยสลับกันพูด โดยหัวใจของเรื่องนี้อยูที่การฟงอยางลึกซึ้ง (deep listening) คือฟงอยางมีสติและความใสใจในความละเอียดออน มีการเลาเรื่อง (story telling) เปนรอง - ประเด็นสรุป คือ ๑) เราจะรูสึกสบายใจที่พูดแลวมีคนฟง เพาะรูสึกวาเราไมโดด เดี่ยว ความเชื่อมโยงระหวางมนุษยกับมนุษย ทําใหเรามีเพื่อน พี่นอง คนใกลชิด เปนการฟง

๗๑ ดวยความใสใจเขามาใสใจเรา เราจะรูสึกดีขึ้น และสบายใจขึ้น เพราะจุดเริ่มตนของการฟง คือความมีกรุณา ๒) เมื่อเราตองการเชื่อมโยงกันอยางเปนระบบ ตองการการฟงที่รอบดาน ตั้งใจ ฟงไมใชแคขอมูล เพราะเวลามนุษยพูดจะมีความรูสึกอยูดวย เราสามารถจับไดไหม นี่เปน เรื่องสําคัญที่เชื่อมมนุษยเขาดวยกัน สิ่งที่นาสนใจของการเลาเรื่อง เมื่อจบแลวเหมือนไมใช เรื่องของเรา เรื่องโตแยงกลายเปนเรื่องเล็ก บางครั้งเราอาจหมกหมุนกับเรื่องนั้นโดยไมรูตัว เรามักจะมองเปนเรื่องใหญ แตเมื่อเราแยกตัวออกไป จะเห็นวาเปนเรื่องเล็ก เรื่องที่สําคัญ กวาคือเราตองการเพื่อน มากกวาตองการเอาชนะกัน การฟงคืนอื่นจะชวยเขาได ๓) เรื่องนี้สําคัญคือการฟงโดยไมตัดสิน ซึ่งเปนทักษะสําคัญมากในกระบวนการ การที่เราจะชวยคนอื่นโดยไมตัดสินวา นั่นดี-ไมดี ใช-ไมใช การฟงแลวตัดสินทันทีดวยความ เชื่อเดิม ทําใหเราปดโอกาสที่จะไดขอมูลใหม และขอมูลนั้นจะชวยเปดสายตา เปดหู และ เขาใจอะไรไดกวางขึ้น (นภา ธรรมทรงศนะ, ๒๕๕๗) ----------------------------------------------------------------------------------------------------------- ๑.๒ การรูจักตนเอง (Self-knowledge) การสรางคุณภาพชีวิตในฐานะผูนําการ เปลี่ยนแปลงนั้นจําเปนตองทําความรูจักตนเอง (Self-knowledge) มีความสามารถในการ ครอบคลุมตัวเอง รูตัวตลอดเวลา (Self-awareness) โดยรูวาความเปนจริงของตนคืออะไร เชน ถาเปนนักรบ ก็ตองพิสูจนกันในสงครามเมื่อพบเจออุปสรรคมาก ๆ ตัวเราจะสูหรือหนี การมีความสามารถในการสื่อสาร เปนพลังสรางสรรคที่ชวยใหผูอื่นมีกําลังใจ หรือ มีความสามารถมากขึ้น คือมีความสามารถในการสรางคุณคาใหมๆ วาตามจริงแลวการที่จะพัฒนาและการนําความรูจักตัวเองไปประยุกตใชไดนั้น จําเปนตองมีเห็นเปาหมายใหชัดเจนและสรางสรรคสิ่งที่ตนเองคิดวาสําคัญที่สุด นั่นคือการ สราง การเปนนายเหนือตัวเอง (personal mastery) โดยคํานี้เปนการทําใหเราเปนนาย เหนือตนเองหรือทําใหตนเองยิ่งใหญ เปนมนุษยที่แท ลักษณะการพัฒนาตนเองสูความเปนผูนําจึงเริ่มจากการที่ตั้งคําถามตอชีวิต โดย คําถามที่หนึ่ง อาจเริ่มดวย อยากใหเราลองยอนความทรงจําของตัวเองวาประสบการณชีวิต ที่ผานมาจนถึงทุกวันนี้ อะไรคือสิ่งสําคัญที่สุดในชีวิตของตนเอง และสิ่งที่สําคัญนี้ ทําไมจึงสําคัญ มีคุณคาตรงไหน อธิบายใหละเอียด คําถามตอไป คือ เมื่อมันมีคากับเรามาก เราพรอมจะสรางใหดีไหม พรอมจะกลา เสี่ยงที่จะทําใหเปนจริงไหม คําถามสุดทาย สิ่งนั้นสําคัญเพราะอะไร เพราะทายที่สุดแลว เราลวนเกี่ยวของ กับคุณคาหลัก (core value) ที่เรายึดถือ เชนตัวอยางวา คุณคาหลักของเขาคือการทําใหเกิดประชาธิปไตยอยางแทจริง เพราะเขามีประสบการณชีวิต คือเมื่อตอนอายุ ๓ ขวบ เขาไดไปบานญาติที่มีเงินทอง เปน ญาติใกลชิดกัน แตบานผมไมมีเงินทอง พอไปถึง เขาใหเรานั่งที่คนใช ภาพนั้นทําใหเขา เจ็บปวดกับความไมเทาเทียม รูสึกวาความเปนมนุษยของเราต่ําลง มนุษยเกิดมาตองเทา เทียมกัน ตองมีศักดิ์ศรีจึงนําไปสูความคิดวาการเมืองเปนเรื่องสําคัญที่จะทําใหเรื่องนี้เปนไป ได (นภา ธรรมทรงศนะ, ๒๕๕๗) กิจกรรมประกอบการบรรยาย - แบงผูอบรมเปนกลุมๆ ๒ คน

๗๒ - ถามคําถามเหลานี้ และคุยกันวา อะไรคือสิ่งสําคัญที่สุดในชีวิตของตนเอง และ สิ่งที่สําคัญนี้ ทําไมจึงสําคัญ มีคุณคาตรงไหน อธิบายใหละเอียด - เมื่อสนทนาเสร็จแลว ใหทุกคนจดบันทึกสิ่งที่เราไดพูดไปวา สิ่งที่เราเลาคือ อะไร เรารูสึกอยางไร เราไดเสื่ออะไรไปเพื่อสิ่งนั้นบาง สิ่งสําคัญนี้สัมพันธกับเราอยางไร - ประเด็นสรุป คือ ๑) เรามีความสามารถในการทําเปาหมายใหชัดเจน และ สรางสรรคสิ่งที่ตนคิดวาสําคัญสําหรับตนเองและโลก ๒) เราควรตระหนักถึงสิ่งที่เราอยูรวมดวยทั้งโลก จักรวาล กันและกัน ถาไมมี ความรูสึกลึกๆ ของความสํานึกบุญคุณ เราอาจนึกไมออกถึงความรูสึกของการพึ่งพากันถึง ธรรมชาติที่ใหชีวิตเรามาได แนวคิดเรื่องการลงชุมชน (เยี่ยมคนชราและผูปวยติดเตียง) ๑) รูจักความตองการของชุมชน วาชุมชนนั้นมีปญหาดานทํามาหากินอะไร มี ความเชื่อดานความเปนอยูอยางไร โดยเฉพาะดานการเกิด การแก การเจ็บ และตายเปน อยางไร การเขาถึงพระและคําสอนในพระพุทธศาสนาชวยชีวิตเขาไดมากนอยแคไหน โดย เรียนรูผานการรับฟง โดยรับฟงดวยความเห็นใจ และหวงใย เมื่อเขารับรูวาเราเห็นใจและ หวงใยก็จะสรางความรวมมือได ๒) บุคลิกพระวิทยากร เนนดานเมตตากายกรรม คือ คลองผาเรียบรอย เดินนั่ง สํารวม มีบุคลิกเปนมิตร ยิ้มแยมแจมใส ทักทายกอน และเนนทาทีแบบ tuning in คือการ เดินเขาหาดวยทาทีเมตตา, เมตตาวจีกรรม มีคําพูดที่เปนไปทางบวก โดยตนทุนของพระมี คําใหพร พูดใหกําลังใจ และมีเมตตามโนกรรม คือมีจิตใจของการเปนผูให เสียสละ ไมคิดจะ รับหรือคิดจะเอาวัตถุสิ่งของใดๆ เปนเครื่องตอบแทน ๓) ยกคุณคาความรูสึก สิ่งที่เปนกําลังใจคือวัตถุอันเปนเหมือนหนึ่งกําลังใจคือ "สายสิญจน" โดยยกใหเห็นวาเปนดังความดีที่เราไดอบรมสั่งสมมาลวนสะอาดและบริสุทธิ์ จะรักษาโรคก็ตองอาศัยผาที่บริสุทธิ์ และอากาศบริสุทธิ์ อาหารที่บริสุทธิ์ จึงจะเยียวยา รางกายได จิตใจก็เชนกันตองการความดี บุญ กุศลอันกอเกิดจากความตั้งใจดีของผูที่ปฏิบัติ กันมาดวยดีมามอบใหเปนกําลังใจแกญาติโยม ๔) รักษาใจ ไมใชรางกาย ในโรคสูตร อังคุตตรนิกาย จตุกกนิบาตวา มีโรคอยู ๒ ชนิด คือ ๑.โรคทางกาย ๒.โรคทางใจ โดยคนเราอาจอางไดวา ตนเองไมมีโรคทางกาย ตลอดระยะเวลา ๑ ปบาง ๒ ปบาง ๓ ปบาง ๑๐ ปบาง ๒๐ ปบาง ๕๐ ปบาง แมยิ่งกวา ๑๐๐ ปบาง ยังพอมีอยู แตสัตวผูจะกลาวอางวา ตนเองไมมีโรคทางใจตลอดระยะเวลาแมครู เดียว หาไดโดยยาก ยกเวนทานผูหมดกิเลสแลว ดังนั้น เราจึงไมไดไปรักษากายใหเขาสุข สบายขึ้น หรือมีเงินทองมากขึ้น แตเรามีหนาที่เยียวยาใจใหเขามีที่พึ่ง ไดใหเขายอนกลับมา เห็นความสุขที่มีอยูในใจ อันเกิดจากสุขในการที่ไดเห็นความดี และไดฟงสิ่งดีๆ และไดสัมผัส วาความดีนั้นดวย การลงพื้นที่จึงเปนเหมือนเครื่องรักษาจิตใจใหเขาไดพึ่งพิง พระวิทยากรจึงตองมี จิตใจที่อยูในฐานะของความเปนผูให โดยเริ่มจากทาทีกิริยาดูสงบ และมีจิตใจที่ ออนโยน ขณะเดียวกันก็ไมใหจิตใจตนเองโนมไปตามความทุกขที่โยมมี ไมทุกขไปกับเรื่องที่โยมเลา แตมีจิตเมตตาใหโยมสบายใจเมื่อไดเห็นไดระบายในสิ่งที่มีอยูในใจ และมีกรุณาที่นอมนําให โยมเกิดสติเขาใจความทุกขที่ตนเองมี เพราะมีบางคนไมไดทุกขจากการเจ็บปวยอยางเดียว แตบางคนเขาทุกขจากเหตุอื่น เชนมีคนปวยคนหนึ่งบอกวา "เขาเปนคนลาว เขาไมมีเงินจะ

๗๓ รักษา" พระวิทยากรกระบวนธรรมพอไดยิน จึงนิ่งไปสักพักกอนจะขออภัยเขาและจับมือ และใหเขาพูดตอ เขาเงียบสักพัก หันหลังใหพระ พระเองก็นิ่งสงบไมรูจะทําอยางไร การนิ่งสงบเปนอีกหนึ่งบทเรียนที่ทําใหเรารับรูวา ความเงียบทําใหเราไดเห็นใจ ตัวเองชัดขึ้น พระวิทยากรถายทอดบทเรียนใหกลุมฟง หลังจากกลับจากโรงพยาบาลวาตอน นั้นอยากชวยโยม แตปจจัยไมไดเอามา จิตใจเลยหวั่นไหวไปตามทุกขของโยมจนเริ่มดูทุรนทุ ราย เพราะไมรูจะทําอยางไร จนโยมพูดขึ้น "ขอบคุณทานมาก ไมเปนไรครับ" คํานี้ทําใหทานตื่นขึ้นจากความวิตกกังวล เพราะการที่เราคิดจะชวยเหลือทางกาย จึงลืมดูจิตใจตนเองไปชั่วขณะ โยมเห็นเราทุกขไปกับเขา เขาจึงขอบคุณพระวิทยากรที่เห็น ใจ แตนั่นไมไดชวยปญหาจิตใจใหเขาไดรูจักตัวเองมากขึ้น ถาจะใหดียิ่งขึ้น พระวิทยากรตองไมหวั่นไหวจึงจะสามารถเปนที่พึ่งใหเขาได วัน นั้นถือเปนอีกหนึ่งบทเรียนสําหรับพระวิทยากรรูปอื่นไดเรียนรูคือ "ดูใจตนเอง" เพราะหมอ ไมควรทุกขกับคนไข แตควรจะหาวิธีการรักษา เชนเดียวกับพระไมควรจะทุกขกับคนปวย แตควรจะเปนที่พึ่งของคนปวย ถอดบทเรียนโดยพระมหาขวัญชัย กิตฺติเมธี

๗๔ ใบความรูที่ ๔.๒ การเขียนสื่อธรรม สาระสําคัญ เนื้อหา ๑. กลยุทธการ พัฒนาการเผย แ ผ ด ว ย ก า ร เขียน การเขียนบทความ/ความเรียง/เรื่องเลา ๑) เกริ่นนํา : ขอเท็จจริง เปนขอมูลเบื้องตน, เหตุการณ (เขียนโดยไมพาดพิงใคร) หรือ เปนประวัติศาสตรที่เปนขอเท็จจริง ๒) เนื้อหา : เนนความรูสึก : มีใครทําอะไรที่ไหน อยางไรตอเหตุการณ เขียนเลา ความรูสึกของผูอยูในเหตุการณ หรือสิ่งที่เกิดขึ้นนั้น มีการทําอะไร อยางไร ๓) บทสรุป : ผลที่ตามมา : แลวเกิดอะไรตามมา) เปนขอสรุปวา แลวเหตุการณนั้น+ กับความรูสึกทําใหมีผลอะไรตามมา ตัวอยางการเขียนบทความ (คอลัมน)ผาเหลืองเปอนยิ้ม (วันพระ คมชัดลึก ๗ ธันวาคม ๒๕๕๙) โดย พระมหาขวัญชัย กิตฺติเมธี (ชื่อตอน) กําลังใจเพื่อชาวพุทธ เพราะเราตางเปนมนุษย เชนกัน... (เกริ่นนํา : ขอเท็จจริง) เมื่อถึงยามเริ่มตนของสายลมหนาวชวงเดือนพฤศจิกายน หลายพื้นที่ในประเทศ ไทยคงเตรียมตัวตอนรับไอหนาวและลมเย็นตามฤดูกาล แตพอมองไปอีกพื้นที่ ณ ชายแดน ใตกลับเปนชวงฤดูฝนมีมรสุมตลอดจนถึงเดือนกุมภาพันธ ซ้ํารายยังตองพบเจอภัยกอการ รายไมเวนแตละวัน และที่สะเทือนใจอยางที่สุดเกิดขึ้นเมื่อไมกี่วันมานี้เอง เปนภาพหญิง ทองแก ๙ เดือนโดนยิงเสียชีวิตทั้งแมและลูกในทองเมื่อวันที่ ๒๖ พฤศจิกายน ๒๕๕๙ ที่ผาน มาหนังสือพิมพประเทศไทยและตางประเทศพาดหัวขาวไมตางกันวา “หญิงทอง๙ เดือนถูก ยิง” ที่นาหวาดวิตกคือเหตุการณนี้เกิดในตลาด ถือเปนการกระทําที่อุกอาจอยางยิ่ง (เนื้อหา : เนนความรูสึก : มีใครทําอะไรที่ไหน- อยางไรตอเหตุการณ) สถานการณดังกลาว พระครูโฆสิตสุตาภรณ (เจรียง โฆสธมฺโม) เจาอาวาสวัด บูรพาราม จ.ปตตานี ไดเลาใหผูเขียนฟง หลังจากเดินทางไปใหกําลังใจญาติผูเสียชีวิตวัน ตอมา ในนามเครือขายพระธรรมทูตอาสา ๕ จังหวัดชายแดนใตรวมกับเครือขายพุทธธรรม นําสันติสุข ณ สถานที่บําเพ็ญกุศลศพ ณ วัดควนนอก ต.ควน อ.ปะนาเระ จ.ปตตานี ทานเลาวา ผมเดินทางไปถึงวัดควนนอก ใชเวลาไมนานประมาณ ๑๐ นาที เพราะ อําเภอยะหริ่งที่ผมอยูกับปะนาเระอยูติดกัน และจากการที่ไดคุยกับโยมแมของผูเสียชีวิต เธออยูคนเดียว เนื่องจากแยกทางกับสามีมานานแลว มีลูก ๒ คน คนแรกก็คือโยมที่เสียชีวิต กับอีกคนซึ่งเปนผูชายอายุ ๑๖ หรือ ๑๗ ป ไมไดเรียนตอ "โยมอยูในอาการเศราสลด และก็ ไมพูดอะไรมากน้ําตาไหลตลอดเวลาไดแตปลอบใจในฐานะที่เปนชาวพุทธดวยกัน“ ในวันฌาปนกิจ ทานพระครูฯ เลาใหฟงวา ”มีคนมารวมงานศพจํานวนมาก จน ญาติผูเสียชีวิตดูมีกําลังใจขึ้น แมฝนจะตกลงมาตลอดก็ตาม” ทุกครั้งที่เกิดการสูญเสียในพื้นที่ ๕ จังหวัดชายแดนใต จะมีสมาชิกเครือขายพระ ธรรมทูตอาสา ๕ จังหวัดกับเครือขายพุทธธรรมนําสันติสุข และชาวพุทธซึ่งอยูในพื้นที่

๗๕ เดินทางไปรวมงาน เพื่อเปนขวัญและกําลังใจใหกับผูที่เปนญาติของผูเสียชีวิต อีกทั้งยังได รวมพบปะพูดคุยใหกําลังใจกันระหวางคนที่มารวมงานดวยกัน.... (ชื่อตอน) เครือขายการทํางานเพื่อสรางสันติสุข (บทสรุป : ผลที่ตามมา : แลวเกิดอะไร ตามมา) จากเหตุการณความไมสงบ ณ ชายแดนใตนี้เองไดกอใหเกิดความรุนแรงอยาง ตอเนื่องและยาวนาน เปนที่มาของหนวยงานและโครงการตางๆ ที่เกิดขึ้นตามมาเพื่อทําให สถานการณกลับเขาสูภาวะปกติอีกครั้ง หนึ่งในนั้นคือ “เครือขายพระธรรมทูตอาสา ๕ จังหวัดชายแดนใต” ซึ่งเกิดจากการ รวมตัวกันของพระธรรมทูตในพื้นที่หลังจากผาน “การอบรมพระธรรมทูตในพื้นที่ ๕ จังหวัด ชายแดนภาคใต” ในโครงการสงเสริมความมั่นคงของสถาบันพระพุทธศาสนาในจังหวัด ชายแดนภาคใต ของสํานักงานพระพุทธศาสนาแหงชาติ รวมกับกลุมเพื่อชีวิตดีงาม สํานักงานสงเสริมคุณธรรม จริยธรรม และความมั่นคงแหงสถาบันชาติ พระศาสนา พระมหากษัตริย วัดสระเกศ ราชวรมหาวิหาร ระหวางป ๒๕๕๓-๒๕๕๔ โดยมีโครงการ อบรมพระธรรมทูตทั้งหมด ๔ รุน หลังจากนั้น จึงเกิดการรวมตัวกันทํางานคายพุทธบุตรและคายพุทธศาสนิกสัมพันธ ระหวางป พ.ศ.๒๕๕๓-๒๕๕๖ จํานวนทั้งสิ้น ๘๐ คาย ซึ่งมุงเนนกิจกรรมการเรียนรู พระพุทธศาสนา และผานกระบวนการใหคําปรึกษาเชิงจิตวิทยาในรูปแบบการสนทนาธรรม โดยมีกัลยาณมิตรผูทําใหรูเกิดการรูคิด ที่มีทั้งพระวิทยากรจากสวนกลาง พระธรรมทูตใน พื้นที่ และเพื่อนพุทธศาสนิกชน ผูไดรับผลกระทบจากเหตุการณ สวดมนต นั่งสมาธิ เจริญ จิตภาวนาบําเพ็ญไตรสิกขา และสรางเครือขายพุทธศาสนิกสัมพันธรวมกันกับเครือขายพระ ธรรมทูต ....... การเขียนสารคดี สารคดีมีองคประกอบเชนเดียวกับความเรียงทั่วไป คือ ๑) ความนํา / การเปดเรื่อง เปนการเปดเรื่องบอกกลาวใหผูอานรูกอนวาจะเขียน อะไร เพื่อชักจูงใหผูอานสนใจ การขึ้นความนําอาจทําไดหลายประการ เชน - แบบสรุปเนื้อหาใหผูอานรูวา ใคร ทําอะไร ที่ไหน เมื่อไร ทําไม - ขึ้นตนจากชื่อเรื่องซึ่งเปนเนื้อหาหลัก - เรื่องในสังคมที่คนกําลังสนใจ - คําพูดของบุคคลสําคัญ - เลาเรื่องลักษณะคลายนิทานแลวโยงเขาหาเนื้อเรื่อง - เหตูการณสําคัญในเรื่อง - ยกสุภาษิต คําพังเพย กวี นิพนธ คําคม - ใชประโยคสําคัญ ที่ปรากฏในเนื้อเรื่องมากลาว - ใชคําถาม - ยกเหตุการณเปรียบเทียบ - พรรณนา - ยอนอดีต โยงเขาสูเหตุการณปจจุบัน ๒) เนื้อเรื่อง / การดําเนินเรื่อง กลวิธีการดําเนินเรื่องของสารคดีอาจเปนการเลา เรื่องผานมุมมองของผูเขียน หรือมีการแทรกบทสนทนา หรือบทสัมภาษณบุคคลที่

๗๖ เกี่ยวของ ผูเขียนตองสอดแทรกความคิดเห็นของตนในเนื้อเรื่องดวย เนื้อเรื่องตองมีสวนที่ เปนใจความหลัก และสวนขยายความใหเนื้อหาชัดเจนขึ้น เชน การเสนอขอมูลแสดง สถิติแสดงการเปรียบเทียบ ตัวอยางประกอบ แตอยาใหมากเกินไป ๓) ความลงทาย / การปดเรื่อง เปนสวนทําใหผูอานประทับใจ ควรเขียนให กะทัดรัดจับใจผูอาน โดยการสรุปขอมูล ขอคิด แสดงขอคิดเห็น คําแนะนํา วิธีแกปญหา ของผูเขียน อยางสรางสรรค โนมนาวใหเกิดความรวมมือ สรุปใหเกิดความตระหนัก ๔) การใชภาษา ควรใชภาษาที่ชัดเจน ถูกตองตามหลักไวยากรณ เพราะจะทํา ใหผูอานเขาใจงาย หากเปนการใชศัพทเฉพาะหรือภาถิ่นควรอธิบายความหมายไว ดวย นอกจากนี้ควรใชโวหาร สํานวน ภาพพจน ตลอดจนระดับภาษาใหเหมาะสมกับเนื้อ เรื่อง จะเขียนแบบพรรณนา บรรยาย อธิบาย หรือ โนมนาว ก็ได ๕) ความยาวของสารคดี ไมควรมีความยาวมากเกินไป เพราะสารคดีมีลักษณะ เปนบทเปนตอน ไมใชตําราหรือหนังสืออางอิง จึงควรมีความยาวในการอาน ประมาณ ๑๕ นาที ๖) การสรางลีลาการเขียนเฉพาะตัว แตละคนมีลักษณะและลีลาการเขียนที่ แตกตางกัน จะเลือกแบบใดก็ได แตอยาลืมวาผูเขียนไดดีตองเปนนักอานที่ดีมากอน แลว จึงเลือกหาแนวถนัดของตนเองโดยไมเลียนแบบผูอื่น ๗) ทบทวนและปรับปรุง เมื่อจบเรื่องควรทบทวนดูสาระของเรื่องวาตรงกับชื่อ เรื่องที่ตั้งไวหรือไม จากนั้นอานตรวจทานอีกครั้ง หรือถาไดเก็บเรื่องที่เขียนไวสัก ๒ – ๓ วัน แลวนํากลับมา ตัวอยางการเขียนสารคดี "เมืองแหงศรัทธานามบาหลี" โดย พระมหาขวัญชัย กิตฺติเมธี "ทุกสิ่งมีเวลาของมัน ทุกเปาหมายมีชวงเวลาใหเราเสาะแสวงหา และมีชวงเวลาที่ เราไมอาจแสวงหาได มีแตตองปลอยใหหลุดมือไปอยางนาเสียดาย" ปรัชญาชีวิตนี้เกิดขึ้น หลังจากเดินทางกลับจากบาหลีและบูโรพุทโธเมื่อหลายเดือนกอน ทําไมผูเขียนจึงรูสึกแบบ นั้น? การเลาถึงการเดินทางครั้งนี้คงชวยใหเขาใจความหมายประโยคขางบนได แตกอน อื่นขอเลาเกี่ยวกับบาหลีใหฟงสักนิด "บาหลี" เปนเกาะหนึ่งของอินโดนีเซีย ที่เต็มไปดวยเสนหทางวัฒนธรรมที่โดดเดน ดวยสถาปตยกรรม แหลงทองเที่ยวทางธรรมชาติ ปาไมอุดมสมบูรณ หาดทรายที่สวยงาม กลายเปนแหลงทองเที่ยวที่ทั่วโลกรูจักผานความงดงามตามธรรมชาติและศิลปะแบบบาหลี นาแปลกวาแมบาหลีจะอยูภายใตการปกครองของเนเธอรแลนดมาอยางยาวนาน รวม ๓๐๐ ป แตการเปลี่ยนแปลงกลับเปนไปอยางเชื่องชา ดวยวิถีความเชื่อทางศาสนาที่ฝง รากลึกลงในวิถีชีวิต จนกลายเปนวิธีคิดที่มีเอกลักษณสไตสบาหลี ทั้งงานดานศิลปะ งาน แกะสลักหินเปนรูปตางๆ ตามสไตสบาหลี งานวาดโดยเฉพาะเสื้อผาแบบบาติก (Batik) เปน ศิลปะบนผืนผาที่วาดขึ้นดวยเทคนิคขี้ผึ้งเหลว แลวนําไปยอมสี และศิลปะการแสดงที่โดน เดนดวยสีสันของการแตงกายและการแสดงออกทางสีหนา ...ถาจะเรียนรูศึกษาวัฒนธรรม และวิถีชีวิตทางศาสนา "บาหลี" ดูจะเปนคําตอบที่นาสนใจแหงหนึ่ง

๗๗ ผูเขียนพยายามจินตนาการวาบาหลีคงไมตางจากเมืองที่มีภูมิประเทศเปนเกาะ อยางศรีลังกาหรือญี่ปุนซึ่งเต็มไปดวยภัยธรรมชาติ ความเชื่อทางศาสนาดูจะเขากับวิถีชีวิต ไดมากกวาเหตุผลอื่นใด อยางความเชื่อเรื่องสัตวชนิดหนึ่งมีปกที่เราเรียกกันวา "ครุฑ" บาหลีเรียกวา "Garuda" (การูดา) เปนพาหนะของพระวิษณุตามความเชื่อแบบศาสนาฮินดู และมีเรื่อง เลาไวในคัมภีรทางพระพุทธศาสนาเชนกันวา "ครุฑจะไมอาศัยอยูตามชายปาใกลเมือง แต จะบินขามทะเลเพื่อไปหาอาหาร อาศัยอยูที่ปาสิมพลีหรือไมงิ้ว" ถาเปนประเทศที่มีเกาะมากๆ อยางบาหลี ผูคนอาจเคยเห็นนกใหญรูปรางผิด แปลกจากนกทั่วไป (ถาไมตัวใหญจริงคงบินขามน้ําขามทะเลมาหากินไดยาก) ตอนแรกอาจ เรียกวา "นกยักษ" แตพอมาไดเรียนรูศาสนาวาพูดถึงเรื่องนกที่มีปกตัวใหญเรียกวา "ครุฑ" ไว ตรงเขากับประสบการณที่เคยไดเห็นนกยักษตัวนี้ จึงเกิดศรัทธาในสิ่งที่ศาสนาพูดไว เกี่ยวกับสัตวชนิดนี้วาตรงกับสิ่งที่ตนเองไดสัมผัส แตความเชื่อนี้อาจเปนแคหนึ่งในอีกหลากหลายความเชื่อทางศาสนาที่มองวา "มนุษยอาจเปนแคสิ่งเล็กๆ ที่ยังตองการที่พึ่งที่ยิ่งใหญกวา" นั่นจึงไมแปลกที่ศาสนาที่ชาว บาหลีนับถือจึงเปนศาสนาฮินดูที่เชื่อในพระพรหมและเทพเจาอีกหลากหลาย และพุทธ ศาสนามหายานที่นับถือในพระโพธิสัตวซึ่งประดิษฐานในดินแดนพุทธเกษตรเมื่อประชาชนมี ความเดือดรอนก็พรอมจะลงมาชวย สําหรับสมัยนี้ความเชื่อเหลานี้ยังคงมีคุณคาอยู ทั้งยังชวยยกระดับชีวิตให เปลี่ยนไปจากเดิม อยางเรื่อง "ครุฑ" อาจไมใชแคความเชื่อเทานั้น เพราะถาใครไป บาหลีแลวตองการบินตอไปยังบุโรพุทโธอาจตองใชบริการนั่ง "ครุฑ" ไป ผานสายการ บิน "Garuda Airline" หรือสายการบินครุฑ ...ครุฑกลายเปนตํานานที่มีคุณคา ดวย ยกทั้งระดับจิตใจและสรางรายไดใหคนบาหลีและอินโดนีเซียไปแลวตอนนี้... การเดินทางของเราเริ่มตนประมาณตีหาเศษ นักเดินทางทั้ง ๑๑ คนมารวมกันที่ สนามบิน เรารับประทานอาหารเชากันที่สนามบินกอนจะฝากทองตอนเพลบนเครื่อง ใช เวลาเดินทางจากกรุงเทพไปเดนปาซาร (Denpasar) สนามบินบนเกาะบาหลีกินเวลารวม ๕ ชั่วโมง กวาจะออกจากสนามบินเดนปาซารไดก็รวม ๑๖.๐๐ น. เขาไปแลว ไกดของเรา แตงกายดวยเครื่องหมายประจําชาติคือนุงโสรงมีผาคาดศีรษะตามแบบบาหลีที่ไมคุนตา หลังจากทักทายกันพอใหรูวาใครเปนใคร พอทุกคนขึ้นนั่งประจําที รถก็เริ่มเคลื่อนออกตัว ไกดของเราแนะนําตัวเองวาชื่อ "ลุกมัน" เขากางแผนที่บอกถึงจุดหมายในวันนี้ที่เรา จะไป ใครสักคนในคณะยิงคําถาม "แผนที่บาลหลีเหมือนอะไร อยางประเทศไทยจะเหมือน ขวาน" "บาหลีเหมือนไก และที่สําคัญเปนแมไก" เขาพูดพรอมชี้ชวนใหดูเกาะเล็กๆ ที่อยู ดานลางของแผนที่ "นี่ไงไข" ทุกคนมองและจินตนาการตาม เราเดินทางดวยรถยาวนานพอควร บรรยากาศรอบขางทางทั้งรูปปนมหาภารต ยุทธอันวิจิตรกลางสี่แยก มีวัดที่เรียกวา Pula เปนวัดประจําตระกูล ประจําหมูบาน สีสัน ทึบๆ มีรูปแบบคลายเทวาลัย มีสัตวคลายครุฑอยูขางหนา และมีบานคนลอมรอบ วัดที่นี่ ไมคอยใหญโตนักแทบจะกลืนกับบานคนหากไมสังเกต พูดถึงผูคนบาหลีแลวก็อดนึกถึงที่ศาสตราจารยพิเศษจํานงค ทองประเสริฐเมื่อครั้ง เปนพระกวีวรญาณไดเดินทางมาอินโดนีเซียประมาณป พ.ศ.๒๕๐๒ อาจารยไดเขียนไวใน หนังสือ "ไปสืบศาสนาในลังกาและอินโดนีเซีย" ตอนหนึ่งเลาถึงสาเหตุที่คนไทย ชวา สุ มาตรา ฟลิปปนส ฯลฯ แตกอนผืนแผนดินคงติดตอเปนผืนเดียวกัน แตมีความเปลี่ยนแปลง

๗๘ ทางภูมิศาสตร เชนแผนดินไหวบาง ภูเขาไฟระเบิดบาง ทําใหเกิดการแผงแยกเปนผืน แผนดินใหญ เปนเกาะเล็ก เกาะนอย และจมอยูในทะเล มหาสมุทร ทําใหรูปรางและ อุปนิสัยใจคอของพวกชวา บาหลีทั้งหลายไมผิดกับคนไทย หรือพมาเลย อาจารยไดอางถึงหนังสือหลักฐานทางประวัติศาสตรจากหนังสือ Geologische Geschiedenis Van Indonesie ที่พูดถึงดินแดนบริเวณอาวไทยนั้นเปนผืนแผนดินติดตอ ไปจนถึงบอรเนียวตอนใต ประชาชนที่อยูทางบริเวณอาวไทยปจจุบันนี้ เดิมเปนพวกสุนดะ (Sunda) ซึ่งเปนเผามงโกล เชนเดียวกับไทย จีนเหมือนกัน พวกนี้อพยพจากแผนดินใหญ มาอยูตอนใต กระจัดกระจายอยูตามเกาะตางๆ มีมากสุดคือสุมาตรา ชวาและบาหลี "เมื่อ ขาพเจาไดเหยียบผืนดินชวาจึงคิดวาคลายอยูในเมืองไทย ประชาชนมีหนาตายิ้มแจมใส และรูปรางคลายคนไทยมาก" (พระกวีวรญาณ, ไปสืบศาสนาในลังกาและอินโดนีเซีย, กรุงเทพมหานคร : ที่ระลึกในการฌาปนกิจศพนายสวัสดิ์ พงษตน, ๒๕๐๗, หนา ๒๑๐- ๒๑๑) เมื่อมองในชวงเวลาปจจุบันนี้ (พ.ศ.๒๕๕๗) คนบาหลีก็ยังคงยิ้มแยมแจมใสมี สัมพันธไมตรีเหมือนเดิม เพราะไมวาจะเดินไปทางไหนโดยเฉพาะตามวัดที่เต็มไปดวย นักเรียนและนักทองเที่ยวชาวอินโดนีเชียจะยิ้มแยมและขอถายรูปตลอด ซ้ํายังคอยแนะนํา สถานที่ถายรูปสวยๆ ให อยางเมื่อเราเดินเขาไปในวัดอูลูวาตู (Uluwatu Temple) เปนวัดฮินดูแหงแรก ทุกคนจะไดรับผาสีเหลืองคนละหนึ่งผืน ทั้งหญิงและชายนุงทับเหมือนโสรง กอนจะ เดินทางขึ้นไปดูวัดที่เรียงรายบนสันเขาติดกับพื้นทะเลสุดสายตา ภาพพระอาทิตยตกดิน ผสมกับการแสดงบางอยาง ผูชมจะอยูบนอัฒจันทรโดยเวทีหันหนาออกสูทองทะเลเปนวิวที่ ธรรมชาติจัดสรร กลายเปนสีสันและฟงดูมีมนตขลังอยางประหลาด บาหลีเหมือนแหลงทองเที่ยวที่มีชื่อแหลงอื่นที่ตองระวังตัวเวลาอยูกับคนหมูมาก นั่นคือระวังสมบัติในกระเปา แตที่วัดนี้ตองระวังลิงแทน โดยเฉพาะกระเปากับกลอง แวนตาที่ผูหญิงทานหนึ่งในคณะใสไปก็ถูกเจามือไวฉกไปได ขณะเธอกําลังตกใจอยู คน บาหลีก็ดูดีมีน้ําใจยิ่งเมื่อเห็นเหตุการณ เขาตะโกนสักพักกอนเจาลิงนั้นก็โยนแวนคืน สรางความประทับใจแกคณะของเราตั้งแตวันแรกเลยทั้งคนบาหลี, ลิง และที่จะลืมไมได คือบรรยากาศยามอาทิตยลาลับหายไปในเกลียวคลื่น การเขียนสกูปขาว - ประเด็นตองชัด คือ ตองการนําเสนออะไรที่เปนขอเท็จจริงหรือเปนเหตุการณที่ ปรากฎ - รูปแบบการเขียนเพื่อบอกเลา มากกวาเขียนเพื่อสอนหรือเพื่อแกปญหาในเรื่อง นั้น เปนแคนําเสนอประเด็นและความคิดเห็นของบุคคลที่มีการสัมภาษณไว - การวางเนื้อหาตองเริ่มจากตองสรางความนาสนใจแตตอนตน, เชนประเด็น คําถาม, คําพูดที่สําคัญของบุคคลในขาว - มีบทสัมภาษณหรือการนําเสนอความคิดเห็นเกี่ยวกับประเด็นนั้นมาประกอบ ตัวอยางการเขียนสกูปขาว สกูปขาว "รวมพลัง สรางเครือขาย ตานภัยคอรัปชั่น" ลงนสพ.คมชัดลึก,ขาวสด,ไทยรัฐ โดยพระมหา ดร.ขวัญชัย กิตฺติเมธีป.ธ.๙

๗๙ จากรายงานองคกรความโปรงใสสากล (Transparency International–TI) ได ประกาศผลการจัดอันดับภาพลักษณการคอรรัปชั่นของนานาประเทศ ในป ๒๕๕๖ ที่ผาน มาวาประเทศไทยถูกจัดอันดับอยูที่ ๑๐๒ จากทั้งหมด ๑๗๗ ประเทศถือวาอันดับตกลงไป กวาปกอน (๒๕๕๕) เปนมุมมองการคอรรัปชั่นที่ตางประเทศมองประเทศไทย และใน สายตาของคนไทยเองละเห็นอยางนั้นหรือเปลา เอแบคโพลลไดทําการวิจัยเชิงสํารวจ เรื่อง “สถานการณทัศนคติอันตรายของ สาธารณชนคนไทย วาดวยการยอมรับรัฐบาลทุจริตคอรรัปชั่น ถาตนเองไดประโยชนดวย” เมื่อป ๒๕๕๖ โดยผลวิจัยพบวาประชาชนเกิน ๖๐% ยอมรับไดหากรัฐบาลทุจริตแตตนเอง ไดผลประโยชนดวย โดยเฉพาะกลุมรับจางและเกษตรกรที่ยอมรับไดถึง ๗๘.๙% รองลงมา คือนักเรียนนักศึกษา ๗๓.๓% ทัศนคติของคนไทยในปจจุบันที่เริ่มยอมรับวามีการทุจริต และการทุจริตนั้น สามารถยอมรับไดเมื่อเอื้อประโยชนใหกับตนเอง จากทัศนคติแบบนี้ทําใหการทุจริตถูกมอง เปนเรื่องผลประโยชนหรือผลตอบแทนที่คนสวนใหญอยากมีสวนรวม นี่เปนภาพสะทอนอีกมุมจากเรื่องทุจริตที่หลายคนมองวาไมเปนปญหา จึงทําให ปญหาการทุจริตรับมือไดยากและซับซอนขึ้น อีกหนึ่งปญหาสําคัญของประเทศที่ทุกภาค สวนควรรวมมือกัน เปนที่มาของการจัดงาน "สัมมนารวมพลังผูนําศาสนาปองกันการ ทุจริต" โดยคณะกรรมการปองกันและปราบปรามการทุจริตแหงชาติ(ปปช.) เมื่อวัน จันทรที่ ๒๙ กันยายน ๒๕๕๗ ที่ผานมา โดยในงานนี้ไดมีการรวมกลุมผูนําศาสนาทั้ง พระพุทธศาสนา อิสลาม คริสตนิกายโรมันคาทอลิก และคริสตนิกายโปรเตสแตนต เพื่อ นําคําสอนในแตละศาสนามาใชเพื่อปรับมุมมองเกี่ยวกับเรื่องนี้ ทําไมศาสนาจึงควรมีสวนรวมแกคอรรัปชั่น ปญหาเรื่องทุจริตคอรรัปชั่นเปนผลกระทบที่เกิดจากการละทิ้งประเด็นการพูดคุย กันเกี่ยวกับศีลธรรมกันในสังคมไทย คําสอนทางศาสนากลายเปนเรื่องของคนแกหรือคนที่ ทุกขหนักและหาทางออกไมไดเทานั้น ในหนังสือเรื่อง "พระพุทธศาสนากับคึกฤทธิ์" หมอม ราชวงศคึกฤทธิ์ ปราโมชไดเลาถึงการสอนเด็กสมัยกอนกับสมัยนี้วา สมัยกอนเวลาเด็กจับ สัตวจับกบหรือเขียดมา ผูใหญจะดุวาไมสงสารมันหรือไง สอนเรื่องเมตตาและกรุณา หรือ ดุวา นรกจะกินหัว ไมกลัวบาปหรือไง? ทําใหเด็กเกิดความกลัวบาป เปนการสอนคําสอน ทางศาสนาเรื่องโอตตัปปะ แตสมัยนี้ถาเด็กจับกบหรือเขียดก็จะถูกผูใหญสอนวาสกปรก กลายเปนเรื่องสุขภาพหรืออนามัยเสียแทน, หรือบางทีก็พูดสงเสริมเด็กๆ อีกวา ดีแลวละ โตไปจะไดรูจักหาอาหาร ไมอดตาย ทําใหเด็กทําอะไรอยางไมกลัวบาป และรูวาการ เบียดเบียนคนอื่นแตใหตนเองอยูรอดไมใชเรื่องผิดบาปอะไร แมแตในตางประเทศเองก็ดูจะเห็นความสําคัญของคําสอนทางศาสนาวาจะชวย ระงับความไหลบาของกระแสทุนนิยมที่นับวันจะยิ่งทวีความรุนแรงมากขึ้นจนกอเกิดปญหา ทุจริตคอรรัปชั่นไปทุกยอมหญาดวยคานิยมวา "เงินสามารถซื้อไดทุกอยาง" Michael J. Sandel ไดเขียนหนังสือ เรื่อง"what money can't buy" ไดขอสังเกตเกี่ยวกับเรื่องนี้ไววา ในแงเหตุผลทางการตลาดจะไมมีการถกเถียงทางศีลธรรมวาอะไรดีหรือเลวอีกตอไปแลว แตจะถามอยางเดียววาราคาเทาไหร ทําใหศีลธรรมเริ่มจางหายไปจากสังคม นั่นมาจาก เหตุผลหนึ่งที่สําคัญคือ การไมอยากใหเกิดการถกเถียงกันในเรื่องศาสนา อันนําไปสูความ แตกแยกในระดับผูนับถือที่แตกตางกัน แมดูจะมีเจตนาดี แตนั่นก็ทําใหสังคมถูกแนวคิดอื่น

๘๐ ครอบงํา Michael J. Sandel จึงไดเสนอแนะใหเปดเวทีสาธารณะพูดคุยประเด็นทาง ศีลธรรมใหมากขึ้น ในทุกวิชาการ เพื่อใหเกิดการเรียนรูวาอะไรผิดหรือถูกกอนเพื่อลด ปญหาดังกลาว ในสมัยพุทธกาลเองก็เสนอแนวทางในลักษณะเดียวกันนี้ คือ การพูดคุยกันดวย เมตตา (เมตตาวจีกรรม) โดยไมใชการโตเถียงกันเพื่อใหฝายตนเทานั้นไดรับชัยชนะ เหมือน กรณีภิกษุโกสัมพีที่ไมมีใครคุยกันดวยเมตตาตางคนก็ใชเหตุผลโตเถียงกันดวยเรื่องขอปฏิบัติ ไมมีใครยอมกันตองการเอาชนะกัน ไมฟงแมแตพระพุทธเจาจนนําไปสูความแตกแยก เปน อุทาหรณของการที่เราไมคุยกันดวยเมตตาแมแตคนที่มีคานิยมเดียวกันก็แตกคอกันได ทุก ฝายจึงตองอาศัยเมตตาเปนปฐมเหตุเพื่อนําไปสูการแกปญหาจริงๆ เมื่อศาสนาพูดคุยกันเรื่องการรวมพลัง สรางเครือขาย อะไรจะเกิดขึ้น บรรยากาศของการสัมมนาจึงเต็มไปดวยการพูดคุยกันดวยเมตตา และทุกศาสนา ตางเห็นพองตองกันวาทุจริตเปนเรื่องไมถูกตอง และควรมีการนําคําสอนทางศาสนาที่สอน เกี่ยวกับเรื่องนี้เขาไปปลูกฝงในเยาวชนของแตละศาสนา อีกทั้งเผยแผในวงสังคมตอไป เปนการสรางพลังความสามัคคีทางศาสนาเพื่อเอาชนะความทุจริตตามเอกสารการบรรยาย ของศาสตราจารย (พิเศษ)วิชา มหาคุณ กรรมการ ป.ป.ช. ที่ใชคําวา "การรวมพลัง (Synergy)" โดยสรางเครือขาย (Networking) เปนเชื่อมโยงกันขององคกร จนเกิดเครือขาย ภาคประชาชน เพื่อนําไปสูการลางทุจริตใหสิ้นแผนดินไทยเทิดไทองคราชัน คําวา "เครือขาย" กลายเปนอีกคําที่ผูนําศาสนาทั้งคริสตและอิสลามมุงใหความ สนใจ ถึงกับมีการใหความหมายวา "เครือ" คือลักษณะการรวมกัน เชน กลวยที่รวมกัน หลายๆ ลูกก็เปนหวี รวมกันหลายหวีก็เปนเครือ กลวยจะเกิดขึ้นมาเดียวๆ ไมไดตองอาศัย อยูกับเครือ เปนตน , "ขาย" คือการถักขึ้นมาทีละนอย และทอขึ้นเปนตาขาย ตองยึดกัน อยางเหนียวแนนจึงจะกลายเปนขายได เมื่อเราเปนเครือขายก็ควรจะทําในลักษณะเดียวกัน นี้ สวนผูนําพระพุทธศาสนาไดเสนอการสรางเครือขายโดยป.ป.ช.ตองเปนผูประสาน สง ขอมูลเพื่อใหรับรูความเคลื่อนไหวอยูตลอดเวลา และทุกเวทีการประชุม เมื่อรวมพูดคุยแกปญหาใดก็ตามยอมตองมีผลผลิตตามมา เสมอ โดยเฉพาะเมื่อมีการเปดเวทีสาธารณะพูดคุยกัน นอกจากจะเปนปรากฏการณที่ พัฒนาไปอีกระดับในวงการศาสนาที่มีความเชื่อและคานิยมจะตางกัน แตทุกคนตางมี เปาหมายเดียวกันคือ ตองการกําจัดการทุจริตคอรรัปชั่นใหหมดไปจากสังคมไทย และผลที่ ตามมาหลังจากนี้คือแนวทางที่แตละศาสนาจะนําไปดําเนินการตอผานขบวนการทางศาสนา กลยุทธที่ผูนําพระพุทธศาสนานํามาแกปญหาคอรรัปชั่น ในสวนของพระพุทธศาสนาเองไดมีการปรับกลยุทธเสียใหมเพื่อปรับใหสอดคลอง กับยุทธศาสตรชาติวาดวยการปองกันและปราบปรามการทุจริต ระยะที่ ๒ (พ.ศ.๒๕๕๖- ๒๕๖๐) คือยุทธศาสตรที่ ๑ วา"ปลูกและปลุกจิตสํานึกการตอตานการทุจริตเนนการ ปรับเปลี่ยนฐานความคิดของคนในทุกภาคสวนในการรักษาประโยชนสาธารณะ" และ ยุทธศาสตรที่ ๕ วา "เสริมสรางองคความรูดานการตอตานการทุจริตใหกับบุคลากรทุกภาค สวน" ตัวแทนจากมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัยไดนําเสนอแผนงานที่กําลัง ดําเนินการอยูคือการจัดทํากัณฑเทศนที่เกี่ยวของกับการปองกันทุจริตเพื่อนําไปสงมอบให

๘๑ วัด ๓๐,๐๐๐ วัดทั่วประเทศ เพื่อใหพระนําไปเทศนใหกับอุบาสกอุบาสิกาไดฟง เพราะ ความเคยชินที่ผานมาชาวพุทธจะคุนเคยกับการเดินทางไปวัดไปทําบุญและถือโอกาสฟง ธรรมไปพรอมกัน และเพื่อใหสอดคลองกับความตองการของสังคมบางสวนที่มีการนิมนต พระจากวัดไปบรรยายธรรมในสถานที่ตางๆ ก็จะไดเพิ่มหัวขอธรรมเกี่ยวกับการปองกันการ ทุจริต ในสวนของตัวแทนกลุมเพื่อชีวิตดีงามสํานักงานสงเสริมคุณธรรม จริยธรรม ฯ วัด สระเกศไดเสนอการทํางานเชิงรุกใหมากยิ่งขึ้น เนื่องจากปญหาของการฟงธรรมเปนเรื่อง ของยุคสมัย พระจะมารอแคใหคนมานิมนตนั้นอาจยังไมเพียงพอ เพราะคนจะรับรูขาวสาร ไดจํากัดหากไมมีการประชาสัมพันธ ทางกลุมจึงมีการจัด "โครงการ ๘๗ พรรษา มหาราชา ๘๒ พรรษามหาราชินี คนดี องคกรสุจริต เพื่อชีวิตดีงาม" และประชาสัมพันธไปยัง หนวยงานตางๆ โดยมีรายละเอียดกิจกรรมและการบรรยายที่เหมาะสมกับองคกรนั้น เชน "การจัดการแนวพุทธเบื้องตน" โดยมีหัวขอบรรยายคือ "บริหารโลก บริโภคธรรม","ทําดี วิถี พุทธ : ทําสิ่งมีประสิทธิผลอยางคนมีประสิทธิภาพ" หรือ "การทํางานรวมกัน" มีหัวขอ บรรยายคือ "ธรรมฟอรทีม", วาจาสุภาษิต : Buddhist Communication, บริการอยางไร พัฒนาคนให ไดใจคนรับ เปนตน และ "โครงการ ๘๗ พรรษา มหาราชา ๘๗ สถาบันการศึกษาพัฒนาดวยธรรม" โดยไดประชาสัมพันธไปยังสถานบันการศึกษาตางๆ ก็ จะมีทั้งคายธรรมะ หรือธรรมบรรยายตามหัวขอที่สถาบันการศึกษาตองการ และอีกหลาย โ ค ร ง ก า ร ดี ๆ ที่ จ ะ มี ต า ม ม า ( ต อ ต า ม โ ค ร ง ก า ร ต า ง ๆ ไ ด ใ น www.facebook.com/forbeautifullife) ปญหาเครือขายเทียม ปญหาเดียวที่ศาสนาเห็นรวมกันคือการประสานงานและการรวมกลุมนั้นตองทํา อยางตอเนื่อง และจริงจัง เพื่อใหเกิดการพูดคุยกันอยางสม่ําเสมอ ไมอยางนั้นก็จะเขาสู แนวทางเดิมคือตางคนตางทํา กลายเปนกลุมเครือขายที่ ศาสตราจารย (พิเศษ)วิชา มหา คุณเรียกวา "เครือขายเทียม" (Pseudo network) คือไมมีวัตถุประสงคชัดเจน, ไมมีการ ประสานตอกันระหวางสมาชิก, มีการพบปะกันแลวแยกยายกันไป, ไมไดมีเปาหมายรวมกัน, ไมไดตั้งใจที่จะทํากิจกรรมรวมกัน ทําใหเครือขายไมอาจขึ้นไดจริงเหมือนทุกครั้งที่ผานมา แตเหมือนจะเปนแสงสวางที่ปลายอุโมงคเมื่อเครือขายพุทธที่รวมตัวกันระหวาง ผูแทนจากมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย, มหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย, สํานักงานพระพุทธศาสนาแหงชาติ, ยุวพุทธิกสมาคม,สมาคมเปรียญธรรมสมาคมแหง ประเทศไทย และกลุมเพื่อชีวิตดีงาม สํานักงานสงเสริมคุณธรรม จริยธรรม และความ มั่นคงแหงสถาบันชาติ พระศาสนา พระมหากษัตริย วัดสระเกศผสานความรวมมือกันจนมี การนัดแนะประชุมพูดคุยกันอยางตอเนื่องกันเดือนละครั้งโดยมี ป.ป.ช.เปนเจาภาพ สวนตัวชี้วัดที่จะบอกไดวาการทํางานแกไขปญหาทุจรติคอรรัปชั่นไดเดินทางมาถูก ทางแลว คงตองรอผลที่จะเกิดขึ้นกับประเทศไทยในอนาคต หรือรอดูจากผลการวัดจาก องคกรความโปรงใสสากลวาจะจัดอันดับภาพลักษณการคอรรัปชั่นของประเทศไทยไวใน อันดับใด ดีขึ้นหรือไม ถาดีขึ้นก็ถือวาสอบผาน แตถายังไมดีขึ้นหรือแยลงไปอีก ก็คงตอง พัฒนาวิธีการที่จะแกไขกันตอไป เพราะคงไมใชเรื่องงายที่จะทําใหทุจริตหมดไปงายๆ แต อยางนอยก็ไดทําใหคนดีมีกําลังใจทํางานมากขึ้น และรูวายังมีคนดีอีกมากที่ตองการให ประเทศไทยของเราดีขึ้นอยางที่เห็นกันในการประชุมกันครั้งนี้

๘๒

๘๓ ใบกิจกรรมที่ ๔.๑ กิจกรรมจําลองจิตวิทยาการใหคําปรึกษาเชิงพุทธ *วัตถุประสงค เพื่อใหผูเขารับการฝกอบรมมีความเขาใจตนเอง และประมวลคุณคาหลักในการใชชีวิตเพื่อ เสริมสรางคุณภาพชีวิตในการสื่อสารกับผูอื่นอยางมีประสิทธิภาพ และทําใหเกิดความเขาใจลักษณะ ความสําคัญของหลักธรรมในการชวยเยียวยาใจมากขึ้น *คําชี้แจง ๑. ใหผูเขาอบรมแบงเปนกลุมยอย ๒. ผูเขาอบรมแตละคนจับปญหาและสมมติบทบาท (role play) เปนบุคคลในตัวละครนั้น โดยให ฝายหนึ่งเปนผูใหบริการ อีกฝายเปนฝายรับบริการ และใหคนอื่นเปนผูสังเกตการณ (observer) วามีอะไรเกิดขึ้นบาง ๓. ผูเขาอบรมประมวลความคิด ความรูสึกผานกิจกรรม ๔. พระวิทยากรสรุปประเด็นสําคัญ *ตารางการวิเคราะห กิจกรรมจําลองจิตวิทยาการใหคําปรึกษาเชิงพุทธ : ประเด็นปญหา -๑. นายสมชายไมอยากเรียนแพทย แตพอแมอยากใหเรียน? - ๒. ด.ญ.สรอยสอบตกซ้ําชั้น กลัวพอแมตอวา? - ๓. น.ส.มนตราจะฆาตัวตายเพราะสอบเขามหาวิทยาลัยไมได - ๔. คุณสมชายทํางานหนักไมไดเลื่อนขั้น แตวิชัยคอยประจบเจานาย ไมคอยไดทํางานกลับไดเลื่อนขั้น - ๕. ด.ช.ขจรติด "ร" อาจารยใหไปแกก็รับปาก แตไมยอมทําตาม? - ๖. คุณสมหญิงแตงงานแลว สามีไปมีภริยานอย ควรทําอยางไร? - ๗. คุณวิชาญอกหักจากความรัก - ๘. คุณระเบียบทุกขใจทุกครั้งที่คนไมยอมทิ้งขยะลงใหตรงถัง - ๙. คุณจํารัสจบจากนอกเพื่อมาทํางานชวยประเทศชาติ แตพอมารับราชการเจอการทุจริตก็เริ่มทอแท ไม รูจะทําตอไปเพื่ออะไรดี - ๑๐. คุณสนองไมเชื่อศาสนาวาจะชวยใหคนเปนคนดีได -๑๑. นายเกียรตินอนปวยอยูคนเดียว ไมมีญาติมาเยี่ยม -๑๒. สมฤดีเปนเด็กไทยมาเรียนอยูตางประเทศ แตโดนเพื่อนและครูดูถูกดวยสายตาและคําพูดวา มาจาก บานเมืองไมเจริญ -๑๓. อรชรเปนหญิงไทยที่มาอยูกับสามีตางประเทศแตถูกครอบครัวสามีตอวา ไมใหอยูดวย ความรูที่ไดหลังทํากิจกรรม ๑. ๒. ๓. ๔.

๘๔ ๕. ความรูสึกที่ไดหลังทํากิจกรรม ๑. ๒. ๓. ๔. ๕.

๘๕ เอกสารอางอิง มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. (๒๕๓๙). พระไตรปฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. พระพรหมคุณาภรณ (ป.อ.ปยุตฺโต). (๒๕๕๒). กาลานุกรม. กรุงเทพมหานคร : ดานสุทธาการพิมพ. _______________.(๒๕๕๘). พจนานุกรมพุทธศาสตร ฉบับประมวลธรรม. พิมพครั้งที่ ๓๑. กรุงเทพมหานคร : ผลิธัมม. ธนวิทย สิงหเสนี. (๒๕๕๒). บทบาทของกระทราวงการตางประเทศกับการสงเสริมการเผยแผ พระพุทธศาสนาในตางประเทศ. สถาบันการตางประเทศเทวะวงศวโรปการ กระทรวงการ ตางประเทศ. ลังกากุมาร. (๒๕๕๕). ตามรอยพระอุบาลี. กรุงเทพมหานคร : สาละพิมพการ. พระโพธิญาณเถร (หลวงพอชา สุภทฺโท). (๒๕๓๕). อุปลมณี. อุบลราชธานี : วัดหนองปาพง. ธนวิทย สิงหเสนี. (๒๕๕๒). บทบาทของกระทราวงการตางประเทศกับการสงเสริมการเผยแผพระพุทธศาสนา ในตางประเทศ. รายงานจากการฝกอบรมหลักสุตรนักบริหารการทูต รุนที่ ๑. สถาบันการ ตางประเทศเทวะวงศวโรปการ : กระทรวงการตางประเทศ. พระทินวัฒน สุขสง. (๒๕๕๘). แนวทางการเผยแผพระพุทธศาสนาในโลกตะวันตก. วิทยานิพนธศิลปศาสต รมหาบัณฑิต. ศิลปศาสตตร : มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร, ๒๕๕๘. นภา ธรรมทรงศนะ. (๒๕๕๗). บันทึกการเรียนรูAuthentic Leadership. กรุงเทพมหานคร : มหาวิทยาลัยมหิดล. สถาบันโพธิคยาวิชชาลัย ๙๘๐. (๒๕๕๔). ธรรมวิชัยจากแดนพุทธภูมิ. กรุงเทพมหานคร : สถาบันโพธิคยา วิชชาลัย ๙๘๐. สถาบันพัฒนาพระวิทยากร. (๒๕๖๐). คัมภีรพระวิทยากร หลักสูตรพระวิทยากรกระบวนธรรม. กรุงเทพมหานคร : สถาบันพัฒนาพระวิทยากร. พระมหาอํานวย มีราคา.(๒๕๕๙). "แนวทางในการเผยแพรพุทธศาสนาในตางประเทศ : กรณีศึกษาประเทศ เนเธอรแลนด". วารสารบริหารการศึกษาบัวบัณฑิต ปที่ ๑๖ ฉบับที่ ๑ ประจําเดือน มกราคม – เมษายน. Martin Bauman. (2006). “Creating a Focal Point for Buddhism in the West : The German Buddhist Pioneer Pual Dahlke”. In Buddhist Studies from India to America. Edited by Damien Keown. New York : Routledge. Michelle Goldberg. (2015). “The Long Marriage of Mindfulness and Money”. The New Yorker. April 18. (online). https://www.newyorker.com/business/currency/thelong-marriage-of-mindfulness-and-money

๘๖ ภาคผนวก ๑ ขั้นตอนปฏิบัติในการเดินทางไปตางประเทศ วิธีการขอหนังสือเดินทาง (ขอมูลอางอิงจาก สํานักงานกํากับดูแลพระธรรมทูตไปตางประเทศ (https://www.obhik.com/passport) วิธีการขอหนังสือเดินทางไปตางประเทศ สําหรับพระภิกษุสามเณร การเดินทางไปตางประเทศของพระภิกษุสามเณร แบบประเภท ก. คือ ไปราชการหรือกิจของคณะสงฆ การขอหนังสือเดินทาง (ประเภท ก.) ประเภท ก. ไปราชการหรือกิจของคณะสงฆ หมายถึง ไปปฏิบัติศาสนกิจ ณ วัดไทยในตางประเทศ หรือการประชุมนานาชาติ ไดรับอนุมัติโดยมหาเถรสมาคม ขั้นตอนการดําเนินการ ๑. เจาอาวาสวัดไทยในตางประเทศ มีหนังสือถึงเจาอาวาสวัดสังกัดของพระภิกษุที่จะขอไปตางประเทศ พรอมกับนมัสการพระเถระที่มหาเถรสมาคมแตงตั้งใหมีหนาที่ในการพิจารณาพระภิกษุเดินทางไปปฏิบัติ ศาสนกิจ ในตางประเทศ ถาประเทศใดมีองคกรสงฆปกครองใหเสนอผานความเห็นชอบขององคกรสงฆนั้น กอน (องคกรสงฆ เชน สมัชชาสงฆไทยในสหรัฐอเมริกา,สหภาพพระธรรมทูตไทยในทวียุโรป,องคกรพระธรรม ทูตในสหราชอาณาจักร, สมัชชาสงฆไทยในโอเชียเนีย เปนตน) ๒. พระเถระที่มหาเถรสมาคมแตงตั้งในที่นี้ หมายถึง พระพรหมสิทธิ (มหานิกาย) ประธานสํานักงานกํากับ ดูแลพระธรรมทูตไปตางประเทศ วัดสระเกศ กรุงเทพมหานคร เมื่อเห็นชอบแลว นําเสนอมหาเถรสมาคม พิจารณา ๓. มหาเถรสมาคมพิจารณาอนุมัติแลว สงสํานักงานพระพุทธศาสนาแหงชาติดําเนินการ ๔ สํานักงานพระพุทธศาสนาแหงชาติ มีหนังสือแจงกระทรวงการตางประเทศ เพื่อออกหนังสือเดินทาง ๕. เมื่อไดหนังสือเดินทางจากระทรวงการตางประเทศแลว ติดตอสํานักงานพระพุทธศาสนาแหงชาติ ขอรับหนังสือนําวีซา แจงสถานเอกอัครราชทูตตางประเทศประจําประเทศไทย เพื่อขอรับการตรวจลงตรา เอกสารประกอบการขอหนังสือเดินทาง ณ กรมการกงสุล กระทรวงการตางประเทศ ๑. สําเนาทะเบียนบาน/วัด ๒. สําเนาใบสุทธิ ๓. สําเนาใบตราตั้ง (ถาไมตรงกับเอกสารประกอบอื่นๆ) วิธีการขอตออายุหนังสือเดินทาง วิธีการขอตออายุหนังสือเดินทางไปตางประเทศสําหรับพระภิกษุสามเณร วิธีการขอตออายุหนังสือเดินทางไปตางประเทศ สําหรับพระภิกษุสามเณร ขั้นตอนการดําเนินการ ๑. เจาอาวาสวัดไทยในตางประเทศ มีหนังสือถึงพระเถระที่มหาเถรสมาคมแตงตั้ง (พระพรหมสิทธิ ประธานสํานักงานกํากับดูแลพระธรรมทูตไปตางประเทศ วัดสระเกศ กทม.) ถาประเทศใดมีองคกรสงฆ ปกครองใหเสนอผานความเห็นชอบขององคกรสงฆนั้นกอน (องคกรสงฆ เชน สมัชชาสงฆไทยในสหรัฐอเมริกา,

๘๗ สหภาพพระธรรมทูตไทยในทวียุโรป, องคกรพระธรรมทูตในสหราชอาณาจักร, สมัชชาสงฆไทยในโอเชียเนีย เปนตน) ๒. เมื่อพระเถระที่มหาเถรสมาคมแตงตั้ง (ประธานสํานักงานกํากับดูแลพระธรรมทูตไปตางประเทศ) พิจารณาเห็นชอบแลวนําเสนอมหาเถรสมาคม ๓. มหาเถรสมาคมพิจารณาอนุมัติแลว สงสํานักงานพระพุทธศาสนาแหงชาติ ดําเนินการ ๔. สํานักงานพระพุทธศาสนาแหงชาติ มีหนังสือแจงกระทรวงการตางประเทศ เพื่อแจงสถาน เอกอัครราชทูต หรือ สถานกงสุลที่เกี่ยวของทราบแลว ดําเนินการตออายุหนังสือเดินทาง ๕. สํานักงานพระพุทธศาสนาแหงชาติ มีหนังสือนมัสการเจาอาวาสวัดไทยในตางประเทศ ที่พระภิกษุ รูปนั้น พํานักอยูเพื่อทราบ และนําประกอบการตออายุหนังสือเดินทางในตางประเทศ ๖. หากพระภิกษุรูปใด ประสงคจะตออายุหนังสือเดินทางในประเทศไทย ใหติดตอกระทรวง การ ตางประเทศ เพื่อออกหนังสือเดินทาง ๗. เมื่อไดหนังสือเดินทางจากระทรวงการตางประเทศแลว ติดตอสํานักงานพระพุทธศาสนาแหงชาติ ขอรับหนังสือนําวีซาแจงสถานเอกอัครราชทูตตางประเทศประจําประเทศไทย เพื่อขอรับการตรวจลงตราตอไป เอกสารประกอบการขอตออายุหนังสือเดินทาง ณ กรมการกงสุล กระทรวงการตางประเทศ ๑. สําเนาทะเบียนบาน/วัด ๒. สําเนาใบสุทธิ ๓. สําเนาใบตราตั้ง (ถาไมตรงกับเอกสารประกอบอื่นๆ)

๘๘ เอกสารประกอบ (๑) ตัวอยางเอกสารการขอตออายุหนังสือเดินทาง

๘๙ เอกสารประกอบ (๒) การขออนุมัติหนังสือเดินทาง

๙๐

๙๑ กรณี การขอตัวพระธรรมทูตไปปฏิบัติศาสนกิจในตางประเทศ ขั้นตอนการดําเนินการ ๑. การดําเนินการผานเจาคณะปกครองของทวีปประเทศนั้นๆ ดังนี้ ๑.๑ พระธรรมพุทธิวงศ (สวัสดิ์ อตฺถโชโต) วัดพุทธาราม เมืองวาลแวกซ ประเทศเนเธอรแลนด ประธานสหภาพพระธรรมทูตไทยในทวีปยุโรป ๑.๒. พระธรรมโพธิวงศ (วีรยุทธ วีรยุทฺโธ) วัดไทยพุทธคยา รัฐพิหาร สาธารณรัฐอินเดีย หัวหนาพระ ธรรมทูตสายประเทศอินเดีย-เนปาล ๑.๓. พระเทพพุทธิวิเทศ (ประชัน ชุตินฺธโร) วัดพุทธาวาส นครฮิวสตัน รัฐเท็กซัส ประเทศ สหรัฐอเมริกา ประธานสมัชชาสงฆไทยในสหรัฐอเมริกา ๑.๔. พระเทพภาวนามงคล วิ. (ธีรวัธน อมโร) วัดพุทธปทีป กรุงลอนดอน ประเทศอังกฤษ ประธาน องคกรพระธรรมทูตไทยในสหราชอาณาจักรและไอรแลนด ๑.๕. พระเทพสิทธิวิเทศ (สุจินต โชติปฺโญ) วัดอานันทเมตยาราม ประเทศสิงคโปรประธานสมัชชา สงฆไทยในประเทศสิงคโปร ๑.๖. พระราชมงคลศีลคุณ (ชอย อติพโล) วัดวิสุทธิประดิษฐาราม รัฐเคดาห ประเทศมาเลเซีย ประธานองคการคณะสงฆสยามมาเลเซีย ๑.๗. พระกิตติโสภณวิเทศ (เศรษฐกิจ สมาหิโต) วัดนาคปรก ภาษีเจริญ กรุงเทพมหานคร ประธาน สหภาพพระธรรมทูตไทยในโอเชียเนีย ๒. ใหออกหนังสือขอตัวพระธรรมทูตไปยังเจาคณะปกครอง จํานวน ๑ ฉบับ ๓. ใหออกหนังสือขอตัวพระธรรมทูตไปยังประธานสํานักงานกํากับดูแลพระธรรมทูตฯ จํานวน ๑ ฉบับ ๔. ใหออกหนังสือนิมนตไปยังพระภิกษุที่จะเดินทาง จํานวน ๑ ฉบับ ๕. เอกสารที่ตองเตรียมสําหรับผูเดินทางไปตางประเทศ ๕.๑. สําเนาหนังสือพาสปอรต ๕.๒. สําเนาหนังสือสุทธิ ๕.๓. สําเนาบัตรประชาชน ๕.๔. สําเนาทะเบียนบาน ๕.๕. สําเนาการเลื่อนสมณะศักดิ์(ถามี) ๕.๖. สําเนาการเปลี่ยนชื่อ-นามสกุล(ถามี) ๕.๗. สําเนาวุฒิการศึกษาทางธรรม ๕.๘. สําเนาวุฒิการศึกษาทางโลก ๕.๙. สําเนาประกาศนียบัตรพระธรรมทูต (ถามี)

๙๒ เอกสารประกอบ (๓) ตัวอยางเอกสารขอตัวพระธรรมทูต

๙๓

๙๔

๙๕ กรณี การขอตัวพระธรรมทูตจากวัดตนสังกัด ขั้นตอนการดําเนินการ ๑. เจาอาวาสวัดในตางประเทศ ใหออกหนังสือขอตัวพระธรรมทูตจากวัดในประเทศไทย ๒. เจาอาวาสวัดในตางประเทศ ใหออกหนังสือนิมนตพระธรรมทูตจากวัดในประเทศไทย ๓. เจาอาวาสวัดในประเทศไทย ใหออกหนังสือรับรองพระธรรมทูตที่ไดรับนิมนต พรอมแนบเอกสาร การขอตัวพระธรรมทูต ไปยังประธานสํานักงานกํากับดูแลพระธรรมทูตไปตางประเทศ อยางละ ๑ ฉบับ ๔. เอกสารที่ตองเตรียมสําหรับผูเดินทางไปตางประเทศ ๔.๑. สําเนาหนังสือพาสปอรต ๔.๒. สําเนาหนังสือสุทธิ ๔.๓. สําเนาบัตรประชาชน ๔.๔. สําเนาทะเบียนบาน ๔.๕. สําเนาการเลื่อนสมณะศักดิ์(ถามี) ๔.๖. สําเนาการเปลี่ยนชื่อ-นามสกุล(ถามี) ๔.๗. สําเนาวุฒิการศึกษาทางธรรม ๔.๘. สําเนาวุฒิการศึกษาทางโลก ๔.๙. สําเนาประกาศนียบัตรพระธรรมทูต (ถามี)

๙๖ เอกสารประกอบ (๔) ตัวอยางการเอกสารการขอตัวพระธรรมทูตจากวัดตนสังกัด

๙๗

๙๘ หมายเหตุ : กรณี การขอตัวพระธรรมทูตต่ํากวา ๕ พรรษา ตองมีหนังสือรับรองเปนผูดูแลตลอดเวลาที่ไป ปฏิบัติศาสนกิจเปนพระธรรมทูต

๙๙ ภาคผนวก ๒ การสรางวัดไทยในตางประเทศ ขอมูลการสรางวัดพุทธวิหาร ประเทศเนเธอรแลนด บทสัมภาษณ : พระมหาจําเริญ เขมวีโร เจาอาวาสวัดพุทธวิหาร เรียบเรียงขอมูลโดย พระมหา ดร. ขวัญชัย กิตฺติเมธี, พระมหา ดร.ฐานันดร เขมปฺโญ ๑. ขั้นตอนการสรางวัด ๑.๑ ตั้งมูลนิธิในแตละประเทศไมเหมือนกัน ประเทศเนเธอรแลนดยอมรับการมีมูลนิธิ แตไมยอมรับ สมาคม โดยมูลนิธินั้นถือวาเปนสากลมากกวา และมีการจดทะเบียนไดตั้งแต ๓, ๕, ๗ คน เบื้องตนควรเลือก นอยๆ สัก ๓ คน คือประธาน เลขานุการ และเหรัญญิก เพื่อการบริหารงานไดสะดวก โดยจดทะเบียนที่ หนวยงานทะเบียนการคา Kamer van koophandel หรือ KVK ผูบริหารในชวงกอตั้งควรมีพระหรือเจาอาวาสเปนประธาน ควรมีคนไทยเปนเลขานุการและเหรัญญิก เพื่อสะดวกแกการทํางาน เพราะถาเราตั้งชาวตางชาติมาทํางานรวมกันอาจเกิดปญหาได เนื่องจากธรรมเนียม การทํางานของชาวชาติกับคนไทยไมเหมือนกัน คนไทยจะยืดหยุนกวา ถาเปนชาวตางชาติจะตรงไปตรงมา แต เมื่อวัดเติบโตขึ้นจึงควรมีฝรั่งมาชวยงาน เพราะนาเชื่อถือเวลาติดตองานกับทางราชการเนื่องจากไดภาษา และ ที่สําคัญคือเขาใจกฎหมายไดเปนอยางดี คุณสมบัติของชาวไทยและชาวตางชาติที่จะมาเปนคณะทํางานมูลนิธิ คือ ก. เขาวัดบอย ข. เขาใจ ธรรมเนียมชาวพุทธค. มีศีล ง. ออนนอมถอมตนจ. มีความรูพอสมควร (เอกสารประกอบ ๑ : ใบตั้งมูลนิธิ) ๑.๒ การหาสถานที่สรางวัดการสรางวัดนั้นจําเปนตองศึกษารายละเอียดเกี่ยวกับใบอนุญาตของ วัดใหดีโดยเฉพาะในเรื่องการการพักอาศัยและทํากิจกรรมได ดังนั้น เมื่อจะสรางวัดไดจนแลวเสร็จจึงตอง ดําเนินการดังตอไปนี้ ๑.๒.๑ เขียนจดหมายระบุสถานที่ๆ เราตองการที่จะใหเหมาะกับการใชงานดังตอไปนี้ ก. มีอาคารที่พักอยูอาศัยไดอยางเพียงพอและสามารถทํากิจกรรมไดดวย ข. เปนสถานที่สัปปายะเหมาะสําหรับฝกปฏิบัติวิปสสนากรรมฐานและกิจกรรมทางพระศาสนาดาน อื่นๆ ไดหรือสามารถสรางเพิ่มเติมไดยิ่งดี (ตองสอบถามทางอําเภอกอนจะซื้อ) ค. การคมนาคมสะดวกมีรถเมยหรือรถไฟวิ่งผาน ง. สถานที่รมรื่น เปนเอกเทศ ไมเปนปญหากับเพื่อนบาน จ. มีสถานที่จอดรถสําหรับผูมารวมกิจกรรมกับทางวัด ฉ. ราคาไมสูงจนเกินไป และไมหางไกลจากเมือง (เอกสารประกอบ ๒ : จดหมายขออนุญาตอําเภอเรื่องสถานที่) ๑.๒.๒ ติดตอเรื่องการซื้อขาย ตามลําดับดังตอไปนี้ ก. สงจดหมายพรอมรายละเอียดสถานที่ๆ ระบุถึงตองการไปยังอําเภอรอจดหมายตอบจากทาง อําเภอ เมื่อทางอําเภอติดตอกลับมา ใหตรวจดูใหแนใจวาเปนไปตามที่เราตองการหรือไม โดยเฉพาะตองมี

๑๐๐ ใบอนุญาตวา หากพื้นที่บางแหงมีใบอนุญาตใหจัดกิจกรรมอยางเดียว ไมมีที่พักอาศัย ไมมีที่อาบน้ํา ตองถามให แนใจวาสามารถปรับปรุงสถานที่ใหมีที่อาบน้ํามีที่พักอาศัยไดหรือไม? หรือถาเปนฟารม จะสรางอะไรไมได ตองถามใบอนุญาตจากทางอําเภอกอนเสมอเพราะถาตองการใหที่นั้นทําเปนวัดได ตองหาสถานที่ที่เขามี ใบอนุญาตเพื่อสวนรวม เชน หองสมุดเกา โรงเรียนเกา โบสถเกา โรงพยาบาลเกา เปนตน และตองมีการ ติดตอกับทางอําเภอตลอด (เอกสารประกอบ ๓: ใบระบุสถานที่และราคาจากอําเภอ) ข. จางบริษัททางดานการซื้อขายมาดูรายละเอียดตางๆ โดยเขาจะตรวจสอบกอนการซื้อขาย เชน ๑. ดินเปนพิษไหม ๒. ขอบหนาตาง ริมหนาตางมีสารจะทําใหเปนมะเร็งไหม? ๓. การตอรองราคาโดยประเมิน จากสิ่งกอสรางภายในอาคารวาชํารุดหรือไม ๔. อนาคตของที่นี่ วาจะเกิดอะไรบาง ไมใชซื้อแลวถนนตัดผาน อีก ๑๐ ปขางหนาจะเกิดอะไรขึ้น ๕. ตรวจดูการเซ็นสัญญาทั้งหมดจนซื้อขายเสร็จสิ้นขอดีของการจางบริษัท ทางดานการซื้อขายที่ดินมาจะชวยทําใหเราประหยัดเงินได ค. ในกรณีขอตอเติมตองเขียนแบบแปลนทั้งหมด และยืนไปคราวเดียวกัน อยางในกรณีของวัด พุทธวิหารตองการตอเติมภายในและสรางพระอุโบสถทรงไทย โดยจะเขียนแบบการตอเติมภายใน สวนพระ อุโบสถก็จมีสถาปนิกไทยวาดแลวใหสถาปนิกชาวดัตทเปลี่ยนเปนภาษาถิ่น กอนจะสงแบบและรูปภาพแบบ ๓ มิติอยางละเอียดไปทางอําเภอ รอทางอําเภอตรวจสอบ ถาเปนการสรางพระอุโบสถทรงไทย จะมีหนวยงานมาสอบหลายหนวยงาน เชนหนวยงาน สภาพแวดลอม ดับเพลิง เปนตน และเมื่อทั้งหมดตองเห็นรวมกัน หามมีขอคัดคานแมแตหนวยงานเดียว และ นาเปนกรณีศึกษาวาทางอําเภอใหสาเหตุที่เขายอมใหสรางก็คือ การมีโบสถไทยมาตั้งอยูที่นี่จะทําใหมีคุณคา ทําใหสถานที่นี้และสวนสาธารณะแหงนี้มีคุณคามากขึ้น หลังจากนั้นเมื่อทางอําเภออนุญาตจะนําแปลนโบสถนี้ ไปลงหนังสือพิมพ ถาไมมีใครในชุมชนคัดคานใน ๒ สัปดาหจึงจะสามารถสรางได แตถามีใครคัดคานแมแตคน เดียวจะไมสามารถสรางได (เอกสารประกอบ๔: ใบขออนุญาตสรางโบสถพรอมแบบแปลนภายใน ๑.๓ สงหนังสือรายงานความคืบหนาการสรางวัด โดยวัดพุทธวิหาร ไดนําโครงการซื้อที่ทําวัดแหง ใหมและการปรับปรุงไปยังประเทศไทย คือ ๑. สงหนังสือรายงานอธิบดีสงฆและคณะสงฆวัดมหาธาตุยุวราช รังสฤษฎิ์ในฐานะประธานสงฆผูดูแล ๒. สงหนังสือรายงานไปยังประธานสหภาพพระธรรมทูตในทวีปยุโรป ๓. สงหนังสือรายงานไปยังประธานกํากับพระธรรมทูตไปตางประเทศ (เอกสารประกอบ ๕ : ๑. ใบรายงานอธิบดีสงฆและคณะสงฆวัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฎิ์ในฐานะ ประธานสงฆผูดูแลในประเทศไทย ๒. ใบรายงานความคืบหนาการสรางวัดไปยังประธานพระธรรมทูตใน ทวีปยุโรป ๓. ใบรายงานความคืบหนาการสรางวัดไปยังประธานกํากับพระธรรมทูตไปตางประเทศ ๒. การระดมทุน ๒.๑ บุคลิกของพระสงฆในการระดมทุน การระดมทุนจําเปนตองอาศัยญาติโยมในการ ชวยเหลือ และโยมเหลานี้ตองการเห็นพระสงฆ ๒.๑.๑ พระสงฆมีบุคลิกแบบผูนํา คือ มีความตั้งใจ จริงใจ จริงจัง ในการเผยแผและทําใหเขาไดรับ ประโยชนจากพระศาสนาผานกิจกรรมของวัด จึงพรอมใจรวมแรงรวมใจ เพราะชาวพุทธอยากเห็นวัด เจริญกาวหนา