พรรณพืชและพรรณสัตว์ในพระนาม

พรรณพชื และพรรณสตั วใ์ นพระนาม | 1

Fพloรraรณanพdชื FแaลuะnพaรinรณRสoyัตaวlใ์ Dนeพsรigะnนaาtiมon

ที่ปรกึ ษา ดร.รววี รรณ ภูรเิ ดช
เลขาธกิ ารสำ� นักงานนโยบายและแผนทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดลอ้ ม
ดร.พิรณุ สยั ยะสิทธพิ์ านิช
รองเลขาธกิ ารสำ� นกั งานนโยบายและแผนทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสงิ่ แวดลอ้ ม
ดร.จติ ตนิ ันท์ เรืองวรี ยทุ ธ
ผูอ้ �ำนวยการกองจดั การความหลากหลายทางชวี ภาพ

ผเู้ รยี บเรยี ง ดร.วรดลต์ แจม่ จำ� รูญ
นางโสมนสั สา ธนิกกูล

จดั ท�ำโดย กองจัดการความหลากหลายทางชีวภาพ
สำ� นกั งานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาตแิ ละส่ิงแวดล้อม

พมิ พค์ รงั้ ที่ 2 พฤษภาคม 2562

จดั พิมพ์โดย ส�ำนกั งานนโยบายและแผนทรพั ยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
กระทรวงทรัพยากรธรรมชาตแิ ละสงิ่ แวดลอ้ ม
60/1 ซอยพบิ ูลวัฒนา 7 ถนนพระรามท่ี 6 แขวงพญาไท เขตพญาไท
กรงุ เทพมหานคร 10400

ขอ้ มูลทางบรรณานุกรมของสำ� นักหอสมุดแห่งชาติ
ส�ำนกั งานนโยบายและแผนทรพั ยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม. 2562.
พรรณพชื และพรรณสตั วใ์ นพระนาม. กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาติ
และส่งิ แวดลอ้ ม, กรุงเทพมหานคร: 150 หนา้ .
1. พืช การต้งั ช่อื 2. สัตว์ การตง้ั ชื่อ I. ชอื่ เรอื่ ง

ISBN 978-616-316-515-2

บริษทั มาสเตอร์ มายด์ แอดเวอร์ไทซิง่ จ�ำกดั
ออกแบบ 33/16 หมู่ที่ 8 แขวงลาดพร้าว เขตลาดพรา้ ว กรุงเทพมหานคร 10230


จัดพมิ พ์ บรษิ ทั ฟลิ สไตล์ จ�ำกดั
867-869 ซอยกาญจนาภิเษก 008 แขวงบางแค เขตบางแค

กรุงเทพมหานคร 10160

ค�ำนำ�

สำ� นักงานนโยบายและแผนทรพั ยากรธรรมชาติและส่ิงแวดล้อม ได้ดำ� เนินการ
จัดท�ำหนังสือพรรณพืชและพรรณสัตว์ในพระนาม ครอบคลุมช่ือพรรณพืช
และพรรณสัตว์ท้องถ่ินของประเทศไทย รวมทั้งพรรณพืชท่ีมีการปรับปรุงพันธุ์
ที่ต้ังช่ือเพื่อเฉลิมพระเกียรติหรือเทิดพระเกียรติพระมหากษัตริย์ พระบรมราชินี
และพระบรมวงศานวุ งศ์ โดยแยกออกเปน็ พรรณพชื และพรรณสตั ว์ จดั เรียงล�ำดับ
ตามตัวอักษรเพ่ือช่วยให้ค้นหาได้ง่าย และแสดงให้เห็นถึงความอุดมสมบูรณ์
ของความหลากหลายทางชวี ภาพของผนื แผน่ ดนิ ไทย อกี ทงั้ ยงั สามารถเรยี นรเู้ รื่องราว
และเหตกุ ารณท์ างประวตั ศิ าสตรท์ ที่ ำ� ใหร้ สู้ กึ ภาคภมู ใิ จในความเปน็ ไทย เกดิ จติ สำ� นกึ
ในการอนรุ กั ษท์ รพั ยากรธรรมชาตคิ วบคไู่ ปกบั การพฒั นาทย่ี ง่ั ยนื อนงึ่ ชอ่ื วทิ ยาศาสตร์
หลายชอ่ื ที่ปรากฏในหนงั สอื เลม่ น้ี ในปัจจุบันเปลย่ี นเป็นชือ่ พ้อง (synonym) ให้เข้า
ตามหลักเกณฑ์สากล อย่างไรกต็ าม เพื่อแสดงถงึ หลักฐาน ประวัติ และความเปน็ มา
ของช่ือท่ีตั้งข้ึนเป็นพรรณพืชและพรรณสัตว์ในพระนาม ได้น�ำช่ือวิทยาศาสตร์
ท่ีเก่ียวข้องมากล่าวอ้างอิง และได้ระบุสถานภาพของชื่อวิทยาศาสตร์น้ันไว้ด้วย
นอกจากนี้พรรณพชื และพรรณสตั วบ์ างชนิดอาจไม่มชี ่อื สามญั (common name)
หรือช่อื พืน้ เมือง (vernacular name) เนอ่ื งจากเป็นชนิดท่คี น้ พบใหมข่ องประเทศ
หรือชนิดใหมข่ องโลกจงึ ไมเ่ ป็นทรี่ จู้ กั หรือใช้ประโยชนม์ ากอ่ น

ในการพมิ พ์ครงั้ ที่ 2 นี้ ได้มีการปรบั แกไ้ ขชือ่ วิทยาศาสตรบ์ างชื่อให้เปน็ ปัจจบุ ัน
ปรับแก้เนอื้ หาและภาพประกอบใหอ้ ยู่ในรูปแบบท่ีงา่ ย โดยผสมผสานศิลปะการวาด
ภาพพรรณพืชและพรรณสัตว์ เพื่อเน้นถึงลักษณะเด่นของสิ่งมีชีวิตแต่ละประเภท

หนงั สอื “พรรณพชื และพรรณสัตว์ในพระนาม” นี้ จะเปน็ หนังสอื ทท่ี รงคุณคา่
มคี วามรทู้ คี่ คู่ วรตอ่ การศกึ ษา และเผยแพรพ่ ระเกยี รตคิ ณุ พระมหากษตั รยิ แ์ หง่ ราชวงศจ์ กั รี
และพระบรมวงศานุวงศ์ทุกพระองค์ และแสดงถึงความจงรักภักดีและน้อมส�ำนึก
ในพระมหากรณุ าธคิ ณุ อันหาท่สี ดุ มไิ ด้

สำ� นักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสง่ิ แวดล้อม



กติ ตกิ รรมประกาศ

หนงั สอื พรรณพชื และพรรณสตั วใ์ นพระนามเลม่ น้ี ไดร้ บั ความรว่ มมอื อยา่ งดยี งิ่
จากบคุ ลากรของหนว่ ยงานต่าง ๆ ที่ไดอ้ นเุ คราะหข์ ้อมลู ภาพถา่ ย ภาพวาด และ
เอกสารอา้ งองิ ไดแ้ ก่ ศาสตราจารยเ์ กยี รตคิ ณุ ดร.ไพบลู ย์ นยั เนตร ศาสตราจารย์
ดร.สมศกั ดิ์ ปญั หา จฬุ าลงกรณม์ หาวทิ ยาลยั ดร.วยี ะวฒั น์ ใจตรง องคก์ ารพพิ ธิ ภณั ฑ์
วทิ ยาศาสตรแ์ หง่ ชาติ ดร.ปยิ เกษตร สขุ สถาน องคก์ ารสวนพฤกษศาสตร์ ดร.นยั นา เทศนา
นายมานพ ผพู้ ฒั น์ นายปรชี า การะเกตุ กรมอทุ ยานแหง่ ชาติ สตั วป์ า่ และพนั ธพ์ุ ชื
นางสาววรี ญา บุญเต้ีย สวนหลวง ร.๙ นายอภิชาติ สอ่ งแสงจนั สวนพฤกษศาสตร์
มหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง ดร.ไสว มัฐผา มหาวิทยาลัยราชภัฏอุดรธานี
ผศ.ดร. เฉลิมพล สวุ รรณภกั ดี รศ.ดร.นันทศักด์ิ ปิน่ แกว้ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
ผชู้ ว่ ยศาสตราจารย์ดร.สมนกึ บญุ เกดิ มหาวทิ ยาลยั รามคำ� แหงนายภวพลศภุ นนั ทนานนท์
ส�ำนักพิมพ์บ้านและสวน ดร.ปราโมทย์ ไตรบุญ ส�ำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์
และเทคโนโลยีแห่งชาติ ดร.ชวลิต วิทยานนท์ ดร.จารุวัฒน์ นภีตะภัฏ
นางธญั ลกั ษณ์ สนุ ทรมฏั ฐ์ นายอภสิ ทิ ธิ์ นา้ วประจลุ นางสาวภทรกมล ภัคคะชยั โรจน์
และนายมณฑล ตัณฑพาทย์ รวมทั้ง กรมทรัพยากรธรณี กรมทรัพยากรทางทะเล
และชายฝั่ง มหาวิทยาลัยนครพนม และผู้เก่ียวข้องทุกท่านท่ีให้ค�ำแนะน�ำ
อนั เปน็ ประโยชน์ และมสี ว่ นร่วมในการด�ำเนินการจนส�ำเร็จลุลว่ งดว้ ยดี



สารบัญ

พรรณพืชในพระนาม

กCAfันhgeภerkัยmiaมsiหmr.ดิ aลhi d oliae B. L. Burtt & 2 Tทuิวlลipิปaค‘Kงิ ภinูมgิพBลhu mibol’ 22
กRoหุ sลaา‘บQคuวeีนenสิรSกิirิตik ์ิit’
กหุ ลาบจุฬาลงกรณ์ 4 เทพมาศ Mattapha, 24
Rosa ‘Chulalongkorn’ 6 Flemingia sirindhorniae
Chantar. & Suddee

KIเmทepยีeaนratiพet.nรsะบchาaรrมism ี a Suksathan & 26

กRSiุหorisลnaาdบh‘Poพrrรinnะ’cนeาsมsสMริ นิ aธhรa Chakri 8 นPaคrรaนิbทoeรaา sangwaniae Triboun 28

เครือเทพรตั น ์ 10 Nบyัวmควpนีhaสeริ aิกติ‘Q ์ิ ueen Sirikit’ 30
Thepparatia thailandica Phuph.

แCคatทtleลyียaาค‘QวuีนeสeิรnิกSิตirิ์ ik it’ 12 ฟาแลนนอปซสิ พรนิ้ เซสจฬุ าภรณ ์ 32

Phalaenopsis ‘Princess Chulabhorn’

CMจำ�haปaglีสneริromินliagธlรsin ir i n dhorn iae Noot. & 14 BPเฟrleoินcjeรhcศัntu’มmีโชxตr ิ a s m ijoti ‘The Ro yal 34

ชมพสู ริ ิน 16 ภมู พิ ลนิ ทร์ 36
&ImSpuaktiseantshasnirindhorniae Triboun Paraboea bhumiboliana Triboun &
Chuchan

vBชouอ้ nxงuเSsจteา้srฟinri้าbn d, hHo ordnkia.n&a WJ..PKa.rSno. h, 18 มหาพรหมราชนิ ี 38
Mitrephora sirikitiae Weerasooriya,
Chalermglin & R. M. K. Saunders

ดอนญ่าควนี สริ กิ ิต์ ิ 20 มะลิเฉลมิ นรินทร ์ 40
Mussaenda ‘Queen Sirikit’ JCuhsamleinrmumglinbhumibolianum

พรรณพืชในพระนาม

sมJuaะbsลmsิ pรin..๕urem x n(Dob uinlen.C) P. B. S. .CGlarrekeen 42 สิรนิ ธรวัลลี 58
Phanera sirindhorniae (K. Larsen
& S.S. Larsen) Mackinder & R. Clark

โมกราชนิ ี 44 หวายชมพนู ครินทร ์ 60
Dendrobium ‘Pink Nagarindra’
Wrightia sirikitiae D. J. Middleton &
Santisuk

(PAรRอaMopง/lเRhfeทiHo)้า pTPนefาidtรzilดีeurmอ‘ยScตahnงุ agr‘wสleังasวnwาoNลrOtยh.์’i 1i ’ 46 หDeวnาdยrโoสbมiuสmวล‘S ี oams awali’ 62

รองเทา้ นารพี ร้นิ เซสสังวาลย ์ 48 เห็ดเผาะสิรินธร 64
AMPhs.otPrsa.reiM,uSasirhtsainirninodnthho,rAn.iaWe.WWilastolinng&,
Paphiopedilum ‘Princess Sangwan’

รองเทา้ นารพี ริ้นเซสสังวาลย ์ 50 PSเอeirื้อidnงedศrhsรooเี rnชnยีi&aงIpดnudาlวhca hmel.l a H. A. 66
แอนนิเวอรซ์ ารี ปที ่ี ๑๐๘
Paphiopedilum ‘Sangwan
Anniversary 108th’

รักตะนลิ 52 เอ้ืองศรีประจมิ 68
Peperomia sirindhorniana Sirindhornia SmuikrasbatilhisanH. A.
Suwanph & Chantar. Pederson &

รSSาyuชzkysรgaตั ituhนma์ ns&iriMn d.hWoornni ganeaCkhantar., 54 S&SเอiurHื้อiknesงdamศhthรsoalีอr.n)nาiHaค.เmAนo.ยnP์ oepdheyr sllaen(C&o llett 70

สิงโตเจา้ ฟา้ เพชรรตั น ์ 56 ไอยรศิ 72
Bulbophyllum ‘Princess Zingiber sirindhorniae Triboun
Bejaratana’

พรรณสตั วใ์ นพระนาม

กANc้ังaเaiyจna้าtnhฟeoา้tsr q, 1u9ill9a 5sirind horn 76 Pปrลaาjaแdขhยipงoเจki้าa rex Fo wler, 1 934 90

NMกุง้aaเicyจraา้onฟber้าtar ,c2h0iu0 m1 sirin dhorn 78 ปลาซวิ ใบไผ่ราชนิ ี 92
Devario regina (Flower, 1934)

ชนั โรงสิรนิ ธร 80 VMปeลalheาinบdc่มูoielหianดิ nmลeys s, t1a8c3in7a 94
aTrnigdoBnoaosnirginirddh, o2r0n0a4e Michener

AMตDr๊ักaitmcwแhawตadrนwuieคeasูหnktrgoาam,รsSตั ,itr2นoin0r์ od1zh6ho ernnakeo 82 ป(MSลumgาiบtilhoูร่,g�ำ1oไ9bพ3iu 5s) ramba iae 96
and

เBeตtaา่asทli.l,oร2cง0hพ0eร9lyะsเจmรaิญc rob ios Ton g 84 ปSWoลoleาniใgcบrhaไtthมayn ้ sa,si1 a9m7m5 ak uti 98

ทTLaeาrbรsriเ์ uuซsnยี ,sสYirริianนิmdธheoรer n&aeJaCe hgaeimr,a2n 0e1e0, 86 ปลาโอพิสทอนญาทัส เร็กซ ์ 100
Opisthognathus rex
Wongratana, 1975

นPThsกeoเunจdgา้ olฟocn้าhgหeylญiad,oงิ 1nส9ริ s6ินir8iธntรa rae 88 ปINnaูเdจioy้าacพhn่อientหar,mล2วo0งn0 1bhum ibol 1 02

พรรณสตั ว์ในพระนาม

ปPNhaูเจriiyc้าaoฟnt้าee ltpr,h1u9s8 a9sirind horn 1 04 มดตน้ ไม้สริ นิ ธร 118
Cladomyrma sirindhornae Jaitrong,
Laedprathom and Yamane, 2016

ปทู ลู กระหมอ่ ม 106 มดทหารเทพา 120
Thaipotamon chulabhorn Aenictus shilintongae Jaitrong
Naiyanetr, 1993 and Schultz, 2016

2Pป0oพู 0taร1mะพonีน่ าgงa ly aniae N aiyanetr, 108 &SไSรatrDนneou้�ำpamนtomาocuงneaฟtp,nา้h2gสa0,lิร0Muนิ0suธrsuรigr ian nd,hWoreneakeer s 1 22

ปูแม่ฟา้ หลวง 110 สกุลผีเสือ้ กลางคืนสิรินธร 124
Pupamon sangwan Naiyanetr, SMiurianddshuobn,ia2P01in4kaew and
1997

Tปhรู aาipชhนิ uี sa si rikit N aiyanetr, 1997 112 สSJiiิรnriนิtnadธshรaoนkrunา่ l a,โAคkzhรuoาmrชaaเteอ&nนsYซisoิสuS ,h2ib0a1ta5, 126

ผเี สื้อรตั ตสิ ริ ิน 114 หมึกสายราชา 128
Eucosmogastra sirindhornae Amphioctopus rex
Pinkaew and Laedprathom, 2016 (Nateewathana & Norman, 1999)

1MPภ9hเูaว9ur4ยีtwinงia,โnกBgซuofอfseรatัสauurสutsริ&นิ sSiธruiรnteเdนeht oh ro nrane, 1 16 SAหumอtยcphบhaiุษdrirรtoา&mคPuมั sa nphrain,c2ip0 1a5lis 1 30

เอกสารอา้ งอิง 133
ภาคผนวก 135





พรรณพืชในพระนาม

พรรณพืชที่ได้ต้ังช่ือให้เป็นเกียรติแก่ราชวงศ์ของไทย
โดยต้ังช่ือสกุล ค�ำระบุชนิด และช่ือลูกผสม มาตั้งช่ือ
พรรณพืชน้ัน ผู้ต้ังช่ือได้เล็งเห็นถึงพระราชกรณียกิจ และ
พระกรณยี กจิ ดา้ นการอนรุ กั ษท์ รพั ยากรพรรณพชื เมอ่ื คน้ พบ
พรรณพืชชนิดใหม่ จึงต้องการท่ีจะต้ังช่ือตามพระนาม
เพ่ือเทิดพระเกียรติและเผยแพร่พระเกียรติคุณให้เป็น
ทป่ี ระจกั ษแ์ กส่ าธารณชนทง้ั ในและตา่ งประเทศ ในการทรงงาน
ด้านการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและความหลากหลาย
ทางชวี ภาพในประเทศไทย ดงั พรรณพชื ทจี่ ะปรากฏดงั ตอ่ ไปนี้

พรรณพชื และพรรณสัตวใ์ นพระนาม | 1

กันภัยมหิดล

Kan Phai Mahidol

name given to honor Her Royal Highness Princess Srinagarindra

2 | Flora and Fauna in Royal Designation

กันภยั มหดิ ล

Afgekia mahidoliae B. L. Burtt & Chermsir.

วงศถ์ ัว่ Fabaceae (Leguminosae-Papilionoideae)

คำ� ระบชุ นดิ “mahidoliae” ตง้ั เพอ่ื เทดิ พระเกยี รตสิ มเดจ็ พระศรนี ครนิ ทราบรมราชชนนี ไดร้ บั การตพี มิ พ์
ลงในวารสาร Notes from the Royal Botanic Garden, Edinburgh เล่มที่ ๓๑ หนา้ ๑๓๑ ปี พ.ศ. ๒๕๑๔
(ค.ศ. 1971) จากตัวอย่างพรรณไม้ต้นแบบ Chermsirivatana s.n. ที่เก็บจากบริเวณสถานีรถไฟวังโพ
จังหวัดกาญจนบุรี โดยอาจารย์เกษม จันทรประสงค์ และผู้ช่วยศาสตราจารย์จิรายุพิน จันทรประสงค์
แล้วได้นำ� ไปปลกู ท่ีกรงุ เทพฯ

ลกั ษณะและการกระจายพนั ธ์ุ Climber is 15 meters long. All
parts have dense hairs. This species
ไมเ้ ถา ยาวไดถ้ งึ ๑๕ เมตร มขี นคลา้ ยไหม has odd compound leaves with 4-6 pair
หนาแนน่ ทว่ั ไป ใบประกอบปลายคี่ เรยี งเวยี น ใบยอ่ ย leaflets, ovate or oblong shape and 1.5-
๔-๖ คู่ เรยี งเกอื บตรงขา้ ม รปู ไขห่ รอื ขอบขนาน ยาว 7.5 centimeters long. It is found in Laos,
๑.๕-๗.๕ เซนตเิ มตร พบทสี่ าธารณรฐั ประชาธปิ ไตย Vietnam and Thailand (Kanchanaburi
ประชาชนลาว สาธารณรัฐสังคมนิยมเวียดนาม Province).
ในไทยพบทจี่ งั หวดั กาญจนบรุ ี

พรรณพชื และพรรณสตั ว์ในพระนาม | 3

กหุ ลาบควนี สริ ิกิต์ิ

Kularp Queen Sirikit

name given to honor Her Majesty Queen Sirikit The Queen Mother

4 | Flora and Fauna in Royal Designation

กหุ ลาบควีนสิริกิต์ิ

Rosa ‘Queen Sirikit’

วงศ์กหุ ลาบ Rosaceae

กุหลาบลูกผสมระหว่างกุหลาบพันธุ์ Konigin der Rosen และ Golden Giant ซ่ึงลูกผสมใหม่
เรียกเป็นสายพันธุ์ Perr Gynt ได้รับรางวัลชนะเลิศในการประกวดกุหลาบท่ีกรุง Belfast เม่ือปี
พ.ศ. ๒๕๑๓ นาย Andre Hendricx ชาวเบลเยีย่ ม ผู้อ�ำนวยการเรอื นกุหลาบ Grandes Roseraiea Du Val
De Loire ประเทศฝรั่งเศส จึงได้ขอพระราชทานพระราชานุญาตอัญเชิญพระนามาภิไธย ควีนสิริกิต์ิ เป็น
ช่ือกุหลาบพันธุ์น้ี เม่ือเดือนสิงหาคม พ.ศ. ๒๕๑๔ เอกสารน้ีมีค�ำบรรยายตอนหน่ึงว่า “ดุจพระราชินี
แหง่ ประเทศไทย ผทู้ รงพระสิรโิ ฉมเป็นเสนห่ ์แบบตะวนั ออกทีเ่ หนอื ตะวนั ตก” นยิ มใชเ้ ปน็ ต้นพนั ธุ์สำ� หรบั ผลติ
ลูกผสมพันธุ์ใหม่ ๆ

ลักษณะและการกระจายพนั ธุ์ Shrub is 1-2 meters high. Stem is brown
with prickle. Compound leaves are spiral.
ไม้พุ่ม สูง ๑-๒ เมตร ล�ำต้นสีน�้ำตาล Leaflet is lanceolate, apex acute and rounded
มีหนามแหลม ใบประกอบแบบขนนกปลายค่ี base with teeth margin. Flowers are yellow.
ออกเวียนสลับ ใบย่อยรูปรี ปลายใบแหลม โคนใบ
สอบถึงมน ขอบใบจักฟันเล่ือย ดอกสีเหลือง

พรรณพืชและพรรณสัตวใ์ นพระนาม | 5

กุหลาบจฬุ าลงกรณ์

Kularp Chulalongkorn

name given by Princess Dara Ratsamee to honor His Majesty King
Chulalongkorn (Rama V)

6 | Flora and Fauna in Royal Designation

กุหลาบจฬุ าลงกรณ์

Rosa ‘Chulalongkorn’

วงศก์ ุหลาบ Rosaceae
ชื่อพนื้ เมือง กหุ ลาบ ร.๕

จากบันทึกพระราชชายาเจ้าดารารัศมีโปรดการปลูกกุหลาบเป็นอย่างย่ิง และประทานนามกุหลาบ
สายพันธุ์นี้ว่า “จุฬาลงกรณ์” เพื่อระลึกถึงพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จนชื่อน้ีเป็นท่ีรู้จัก
และใช้กันทั่วไป แต่ไม่มีใครทราบประวัติท่ีมาของกุหลาบต้นนี้แน่ชัด คาดว่าน่าจะทรงได้มาพร้อม
กุหลาบชนิดอื่นจากสมาคมกุหลาบแห่งสหราชอาณาจักร ท่ีทรงเป็นสมาชิกอยู่ โดยน�ำไปปลูกที่ต�ำหนัก
บนดอยสุเทพ ซึ่งปัจจุบันถวายให้วัดพระธาตุดอยสุเทพ จังหวัดเชียงใหม่

ลกั ษณะและการกระจายพันธ์ุ Medium shrub is 1.30 meters high. Stem
doesn’t have prickle and older stem change to
ไม้พุ่มขนาดกลาง สูงประมาณ ๑.๓๐ เมตร brown. Each compound leaves consists of 5-9
ล�ำต้นไม่มีหนาม เม่ือแก่โคนต้นเป็นสีน้�ำตาล leaflets, acute apex, round base and margin is
ใบประกอบรปู ขนนก ใบยอ่ ย ๕-๙ ใบ ปลายใบแหลม serrate. Flowers are pink.
โคนใบมน ขอบใบจักฟันเล่ือย ดอกสีชมพู

พรรณพืชและพรรณสตั ว์ในพระนาม | 7

กหุ ลาบพระนามสิรินธร

Kularp Pra Nam Sirindhorn

name given to honor Her Royal Highness Princess Maha Chakri Sirindhorn

8 | Flora and Fauna in Royal Designation

กุหลาบพระนามสริ นิ ธร

Rosa ‘Princess Maha Chakri Sirindhorn’

วงศก์ ุหลาบ Rosaceae

กุหลาบดอกใหญ่ท่ีมีการน�ำเข้าจากประเทศสหรัฐอเมริกา ต่อมาพบว่าเกิดการกลายพันธุ์มาจาก
กุหลาบลูกผสม ชื่อมัทราส (Madras) ของบริษัทแจ็คสันแอนด์เพอกินส์ จ�ำกัด (Jackson & Perkins)
ซึ่งเป็นบริษัทผู้ผลิตกุหลาบรายใหญ่ท่ีสุดในประเทศสหรัฐอเมริกา จากกุหลาบสายพันธุ์เดิม
ท่ีมีดอกสีชมพูแกมม่วงได้เป็นสีชมพูเหลืองเหลือบ กลีบซ้อนกันแน่น จนได้รับการคัดเลือก
เป็นกุหลาบแห่งปี โดยนายจีระ ดวงพัตรา แห่งไร่จีระเนิสเซอร่ี ต�ำบลหนองเหียง อ�ำเภอพนัสนิคม
จังหวัดชลบุรี ท�ำการทดลองติดตาจนแน่ใจว่าเป็นสายพันธุ์ใหม่ ในปี พ.ศ. ๒๕๒๔ จึงได้ขอพระราชทาน
ชื่อกุหลาบพันธุ์นี้ว่า “พระนามสิรินธร” มีชื่อสายพันธุ์ว่า “Princess Maha Chakri Sirindhorn”

ลักษณะและการกระจายพนั ธ์ุ Shrub is 70 centimeters high. Stem is
brown with prickle. Compound leaves are
ไม้พุ่ม สูงประมาณ ๗๐ เซนติเมตร ล�ำต้น spiral. Leaflet is lanceolate, apex acute and
สีน้�ำตาล มีหนามแหลม ใบประกอบแบบขนนก cuneate base with teeth margin. Flowers are
ปลายค่ี ใบยอ่ ยรูปรี ออกเวียนสลบั ปลายใบแหลม yellowish pink and compact.
โคนใบสอบ ขอบใบจักฟันเล่ือย ดอกสีชมพู
เหลืองเหลือบ กลีบซ้อนแน่น

พรรณพืชและพรรณสัตวใ์ นพระนาม | 9

เครอื เทพรัตน์

Khruea Theppharat

name given to honor Her Royal Highness Princess Maha Chakri Sirindhorn

10 | Flora and Fauna in Royal Designation

เครอื เทพรัตน์

Thepparatia thailandica Phuph.

วงศ์ชบา Malvaceae

ช่ือสกุล “Thepparatia” ต้ังเพื่อเทิดพระเกียรติสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จ
พระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ส่วนค�ำระบุชนิด “thailandica” ตั้งตามชื่อประเทศไทย
ได้รบั การตพี มิ พ์ลงในวารสาร Thai Forest Bulletin (Botany) เลม่ ที่ ๓๔ หนา้ ๑๙๕-๒๐๐ ปี พ.ศ. ๒๕๔๙
(ค.ศ. 2006) จากตัวอย่างพรรณไม้ต้นแบบ Pooma et al. 4981 (holotype: BKF) ท่ีเก็บจาก
อ�ำเภอท่าสองยาง จงั หวดั ตาก

ลกั ษณะและการกระจายพันธุ์ Woody climber could be 20 meters long.
Flowers are pale yellow with red strips. This
ไม้เถาเนื้อแข็ง ยาวได้ถึง ๒๐ เมตร species is endemic to Thailand and distribute
ดอกสเี หลอื งออ่ นมแี ถบสแี ดง เปน็ พชื ถน่ิ เดยี วของไทย in Northern Thailand near Thai-Myanmar
พบเฉพาะทางภาคเหนอื ทจ่ี ังหวัดตาก ใกลช้ ายแดน border. It is found along stream in valley of
ไทย-พม่า ข้ึนตามหุบเขาท่ีลาดชัน ใกล้ล�ำธาร the dry evergreen forest at 700 meters above
ในป่าดบิ แลง้ ระดบั ความสูงประมาณ ๗๐๐ เมตร mean sea level.
จากระดับน�้ำทะเล

พรรณพชื และพรรณสัตว์ในพระนาม | 11

แคทลยี าควีนสริ ิกติ ์ิ

Cattleya Queen Sirikit

name given to honor Her Majesty Queen Sirikit The Queen Mother

12 | Flora and Fauna in Royal Designation

แคทลยี าควีนสิริกติ ิ์

Cattleya ‘Queen Sirikit’

วงศก์ ลว้ ยไม้ Orchidaceae

กล้วยไม้ลูกผสม ระหว่าง Cattleya ‘Bow Bells’ และ C. ‘O’brieniana’ var. alba โดยบริษัท
Black & Flory Ltd. สหราชอาณาจกั ร ลำ� ตน้ มขี นาดกะทดั รัด ดอกสีขาวมแี ต้มสีเหลืองทอง และจดทะเบยี น
ตั้งชื่อพันธุ์ เมื่อวันที่ ๒ มกราคม พ.ศ. ๒๕๐๑ ได้รับรางวัลยอดเย่ียมจากสมาคมพืชสวนอังกฤษ
นายปีเตอร์ แมคเคนซีแบล็ค ผู้เป็นเจ้าของ จึงขอพระราชทานพระราชานุญาตเชิญพระนามาภิไธย
‘Queen Sirikit’ เป็นช่ือกล้วยไม้ และใช้ช่ือพันธุ์ว่า ‘Exquisite’ ส�ำหรับลูกผสมที่น�ำเข้ามาปลูก
ในประเทศไทย ได้ออกดอกลักษณะเดียวกัน และได้รับรางวัลยอดเยี่ยมจากสมาคมพฤกษศาสตร์
ในพระบรมราชนิ ปู ถมั ภ์ มีช่อื พนั ธุว์ ่า ‘Diamond Crown’ สมเดจ็ พระบรมราชชนนพี ันปหี ลวง ไดพ้ ระราชทาน
แคทลียาควีนสิริกิต์ิ เป็นดอกไม้ประจ�ำวันสตรีไทย

ลักษณะและการกระจายพันธุ์ Hybrid epiphytic orchid is 10-14
centimeters high. Stem is pale green and old
กล้วยไมอ้ งิ อาศัยลกู ผสม ความสูง ๑๐-๑๔ stem have verticle line. Leaves are simple
เซนติเมตร ล�ำต้นสีเขียวสด ล�ำต้นแก่มีร่อง with lanceolate-oblong shape. Flowers are
ตามแนวยาวลำ� ละ ๑ ใบ ใบเป็นใบเดี่ยว รปู ใบหอก white with yellow pad.
แกมรูปขอบขนาน ดอกสีขาวมีแต้มสเี หลอื งทอง

พรรณพชื และพรรณสตั ว์ในพระนาม | 13

จ�ำปสี ิรินธร

Champi Sirindhorn

name given to honor Her Royal Highness Princess Maha Chakri Sirindhorn

14 | Flora and Fauna in Royal Designation

จ�ำปสี ริ ินธร

Magnolia sirindhorniae Noot. & Chalermglin

วงศ์จ�ำปา Magnoliaceae

ค�ำระบุชนิด “sirindhorniae” ตั้งเพ่ือเทิดพระเกียรติ สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จ
พระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ได้รับการตีพิมพ์ในวารสาร Blumea เล่มท่ี ๔๕ หน้า ๒๔๕
ปี พ.ศ. ๒๕๔๓ (ค.ศ. 2000) จากพันธุ์ไม้ต้นแบบ Chalermglin 420621 (holotype: TISTR; isotype: L)
ที่เก็บจากต�ำบลซบั จ�ำปา จังหวดั ลพบุรี

ลกั ษณะและการกระจายพนั ธุ์ Tree is 20-25 meters high with fissured
bark and spiral leaf that has elliptic or oblong
ไมต้ ้น สงู ๒๐-๒๕ เมตร เปลือกสนี �้ำตาล shape and 14-20 centimeters long. Flowers
แตกเปน็ รอ่ งตามยาว ใบเรยี งเวยี น รปู รี หรอื รปู ขอบ are pale white turning yellow before falling.
ขนาน ยาว ๑๔-๒๐ เซนติเมตร ดอกสีขาวนวล This species is endemic to Thailand and found
เปลี่ยนเป็นสเี หลอื งเม่ือแก่ เปน็ พชื ถนิ่ เดียวของไทย at Sub Champa, Lop Buri Province. It can grow
พบที่บริเวณต�ำบลซับจ�ำปา อ�ำเภอท่าหลวง in freshwater swamp forest.
จงั หวัดลพบุรี ขึน้ หนาแนน่ ในปา่ พรนุ ้ำ� จดื ทีม่ ีน�ำ้ ไหล

พรรณพชื และพรรณสตั วใ์ นพระนาม | 15

ชมพสู ิริน

Chomphu Sirin

name given to honor Her Royal Highness Princess Maha Chakri Sirindhorn

16 | Flora and Fauna in Royal Designation

ชมพสู ริ นิ

Impatiens sirindhorniae Triboun & Suksathan

วงศ์เทียน Balsaminaceae

ค�ำระบุชนิด “sirindhorniae” ต้ังเพ่ือเทิดพระเกียรติสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จ
พระเทพรัตนราชสดุ าฯ สยามบรมราชกุมารี ได้รบั การตพี ิมพใ์ นวารสาร The Gardens’ Bulletin Singapore
ฉบับ ๖๑ เล่มท่ี ๑ ปี พ.ศ. ๒๕๕๒ (ค.ศ. 2009) หน้าท่ี ๑๗๔ จากตัวอย่างพรรณไม้ต้นแบบ P. Triboon,
P. Blenchitra & P. Yothakaew 3801 (holotype: BK; isotypes: AAU, QBG, SING)

ลกั ษณะและการกระจายพันธุ์ Succulent herb is 50 centimeters high
and has many stems. Flowers are pink. This
ไม้ล้มลุก สูงได้ถึง ๕๐ เซนติเมตร แตกกอ species is endemic to Thailand. It is found
ล�ำต้นอวบน�้ำ ดอกสีชมพู เป็นพืชถิ่นเดียวของไทย on limestone cliff in Krabi Province and Surat
พบทจี่ งั หวดั กระบี่ และสรุ าษฎรธ์ านี ขนึ้ ตามหนา้ ผา Thani Province.
เขาหินปูน

พรรณพชื และพรรณสัตวใ์ นพระนาม | 17

ชอ้ งเจา้ ฟา้

Chong Chao Fa

name given to honor Her Royal Highness Princess Maha Chakri Sirindhorn

18 | Flora and Fauna in Royal Designation

ช้องเจา้ ฟา้

Buxus sirindhorniana W. K. Soh, von Sternb,
Hodk. & J. Parn.

วงศ์ชอ้ งร�ำพนั Buxaceae

ไมต้ น้ ชนดิ ใหมข่ องโลก ตพี มิ พโ์ ดยทมี งานนกั พฤกษศาสตรแ์ หง่ ทรนิ ติ ค้ี อลเลจ มหาวทิ ยาลยั แหง่ กรงุ ดบั ลนิ
ซึง่ มศี าสตราจารยจ์ อหน์ พารแ์ นล ซึ่งเปน็ กรรมการบรรณาธิการ โครงการพรรณพฤกษชาติ ประเทศไทย
(Flora of Thailand) รวมอยู่ในทีมผู้ต้ังชื่อด้วย โดยได้ตีพิมพ์ในวารสาร Nordic Journal of Botany
เล่มท่ี ๓๒(๔) หน้า ๔๕๒-๔๕๘ ปี พ.ศ. ๒๕๕๗ (ค.ศ. 2014) ค�ำระบุชนิด “sirindhorniana” ต้ังขึ้น
เพื่อเทิดพระเกียรติ สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี
จากตวั อย่างต้นแบบ Hennipnman 3194 เกบ็ ท่ีบรเิ วณดอยหัวหมด อ�ำเภออมุ้ ผาง จังหวัดตาก

ลกั ษณะและการกระจายพนั ธุ์ Tree is 5-6 meters high. Bark is corky and
grayish. Leaves are opposite and lanceolate.
ไม้ต้น สูง ๕-๖ เมตร เปลือกหนา มีลักษณะ Flowers are pale green, bracts are oval shape
คล้ายคอร์ก สีเทา ใบเรียงตรงข้าม รูปใบหอก and 4 periants are oval shape. This species is
ดอกสีเขียวอ่อน ใบประดับรูปไข่ กลีบรวม ๔ กลีบ endemic to Thailand. It is found at Doi Hua Mot,
รูปไข่ เป็นพืชถิ่นเดียวของไทย พบท่ีดอยหัวหมด Tak Province and Kanchanaburi Province.
จังหวัดตาก และกาญจนบุรี

พรรณพชื และพรรณสตั ว์ในพระนาม | 19

ดอนญ่าควีนสิริกิติ์

Donya Queen Sirikit

name given to honor Her Majesty Queen Sirikit The Queen Mother

20 | Flora and Fauna in Royal Designation

ดอนญา่ ควนี สิริกิต์ิ

Mussaenda ‘Queen Sirikit’

วงศ์เขม็ Rubiaceae

ดอนญ่าลกู ผสม ระหว่าง Mussaenda Dona Luz Mag Say Say กบั Mussaenda philippica var.
aurora Sulit ซึ่งมหาวิทยาลัยฟิลิปปินส์ได้ผสมขึ้น และขอพระราชทานพระราชานุญาตอัญเชิญ
พระนามาภไิ ธย ‘ควนี สริ กิ ติ ’ิ์ เปน็ ชอ่ื ดอนญา่ พนั ธใ์ุ หม่ ในคราวทพ่ี ระบาทสมเดจ็ พระมหาภมู พิ ลอดลุ ยเดชมหาราช
บรมนาถบพติ ร พรอ้ มดว้ ยสมเดจ็ พระบรมราชชนนพี นั ปหี ลวง เสดจ็ พระราชดำ� เนนิ เยอื นสาธารณรฐั ฟลิ ปิ ปนิ ส์
ในปี พ.ศ. ๒๕๒๖

ลักษณะและการกระจายพนั ธุ์ Shrub is 1-3 meters high. Simple leaves
are opposite, elliptic and acute apex. Flowers
ไมพ้ มุ่ สงู ๑-๓ เมตร ใบเดยี่ ว ออกตรงกนั ขา้ ม are cluster on the terminal, each cluster with
รูปรี ปลายแหลม ดอกออกเป็นช่อที่ปลายยอด large bract has pinkish and reddish edge.
แตล่ ะชอ่ มใี บประดบั ขนาดใหญส่ ชี มพอู อ่ น ขลบิ ขอบ
ดว้ ยสีชมพเู ขม้ เกอื บแดง

พรรณพชื และพรรณสัตวใ์ นพระนาม | 21

ทวิ ลปิ คิงภมู พิ ล

Tulip King Bhumibol

name given to honor His Majesty King Bhumibol Adulyadej The Great

22 | Flora and Fauna in Royal Designation

ทวิ ลิปคิงภูมพิ ล

Tulipa ‘King Bhumibol’

วงศ์ Liliaceae

นาย Klaas Koedijk ชาวเนเธอรแ์ ลนด์ ไดพ้ ฒั นาสายพนั ธุม์ าจากการผสม ระหวา่ งพนั ธพ์ุ รนิ ซ์เคลาส์
(Prince Claus) กับพันธุ์จูดิธ เลย์สเตอร์ (Judith Leyster) และได้ขอพระราชทานพระบรมราชานุญาต
ตง้ั ชอื่ ดอกทวิ ลปิ “King Bhumibol” ใหก้ บั ดอกทวิ ลปิ สายพนั ธใ์ุ หมท่ ปี่ รบั ปรงุ พนั ธข์ุ นึ้ ซง่ึ มาจากความประทบั ใจ
ในความจงรักภักดีของพสกนิกรชาวไทยท่ัวประเทศ ในช่วงการจัดงานเฉลิมฉลองในมหามงคลวโรกาส
ที่พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ทรงครองสิริราชสมบัติครบ ๖๐ ปี

ลักษณะและการกระจายพันธุ์ Herb is 45 centimeters high including
flower and peduncle. Leaves are slender with
ไม้ล้มลุก มีความสูงของดอกและก้าน acute tip. Flower is pale yellowish. Flowering
รวมกนั ๔๕ เซนตเิ มตร ใบยาวเรียวปลายแหลม occurs during March-May.
ดอกสเี หลอื งนวลทงั้ ดอก ออกดอกชว่ งเดอื นมนี าคม
ถงึ เดอื นพฤษภาคม

พรรณพชื และพรรณสัตวใ์ นพระนาม | 23

เทพมาศ

Thepphamas

name given to honor Her Royal Highness Princess Maha Chakri Sirindhorn

24 | Flora and Fauna in Royal Designation

เทพมาศ

Flemingia sirindhorniae Mattapha, Chantar. &
Suddee

วงศถ์ วั่ Fabaceae (Leguminosae-Papilionoideae)

ดร.สไว มัฐผา สาขาวิชาชีววิทยา คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏอุดรธานี ร่วมกับ
ศาสตราจารยป์ ระนอม จันทรโณทัย นกั พฤกษศาสตร์ ภาควิชาชวี วิทยา คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลยั
ขอนแก่น และดร.สมราน สดุ ดี นกั พฤกษศาสตร์ หอพรรณไม้ กรมอทุ ยานแหง่ ชาติ สัตว์ปา่ และพนั ธ์พุ ืช
(Forest Herbarium-BKF) ได้รับพระราชานุญาตจากสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จ
พระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี และพระราชทานชื่อไทย เทพมาศ (อ่านว่า เทบ-พะ-มาด)
โดยได้ตีพิมพ์ในวารสาร Thai Journal of Botany เลม่ ๙(๑): ๘. ปี พ.ศ. ๒๕๖๐ (ค.ศ. 2017) [๑๑๖]
ค�ำระบุชนิด “Sirindhorniae” ตั้งเพ่ือเทิดพระเกียรติ สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จ
พระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี จากตัวอย่างพรรณไม้ต้นแบบ S. Mattapha & S. Suddee
1108 (holotype: BKF; isotypes: BK, BM, E, K, KKU, L, MBK, P, QBG) ที่เก็บจากอ�ำเภออุ้มผาง
จังหวัดตาก

ลกั ษณะและการกระจายพนั ธ์ุ Annual herb is 60 centimeters high.
It has compound leaves with 2-3 leaflets.
ไมล้ ้มลกุ ปเี ดียว สงู ประมาณ ๖๐ เซนตเิ มตร This species is endemic to Thailand. It is found
ใบประกอบมี ๑-๓ ใบยอ่ ย เปน็ พชื ถ่ินเดียวของไทย on limestone mountain at Doi Hua Mot,
พบบริเวณเขาหินปูน ทด่ี อยหวั หมด อ�ำเภออมุ้ ผาง Umphang, Tak Province.
จังหวัดตาก

พรรณพชื และพรรณสัตวใ์ นพระนาม | 25

เทยี นพระบารมี

Tean Pra Baramee

name given to honor His Majesty King Bhumibol Adulyadej The Great

26 | Flora and Fauna in Royal Designation

เทยี นพระบารมี

Impatiens charisma Suksathan & Keerat.

วงศเ์ ทียน Balsaminaceae

ดร.ปิยเกษตร สุขสถาน และดร.ปราโมทย์ ไตรบุญ ได้ส�ำรวจพืชสกุลเทียนในประเทศไทย
และพบพชื ถน่ิ เดยี วของไทย ทเ่ี ปน็ ไมห้ วั อายหุ ลายปี ดอกสเี หลอื งออ่ น พบตามเขาหนิ ปนู ในจงั หวดั กาญจนบรุ ี
และตาก ได้ต้ังค�ำระบุชนิด ว่า “charisma” ที่มีความหมายว่า ความจงรักภักดีต่อพระมหากษัตริย์
คือ พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร โดยตีพิมพ์เมื่อปี พ.ศ. ๒๕๕๖
(ค.ศ. 2013) ในวารสาร Gardens’ Bulletin Singapore. 61(1): 159-184

ลักษณะและการกระจายพนั ธุ์ Tean Pra Baramee has winged stems,
flat petioles and peduncles Flowers are yellow
เทียนพระบารมี เป็นชนิดที่มีลักษณะเด่น and the broader upper pair of lateral united
ทลี่ ำ� ตน้ เปน็ ปกี กา้ นใบและกา้ นดอกแบน ดอกสเี หลือง petals at the base overlap the lower one.
กลบี ดอกขา้ งรวมกันทฐ่ี านซ้อนบนกลบี ล่าง

พรรณพืชและพรรณสัตว์ในพระนาม | 27

นครินทรา

Nakharinthara

name given to honor Her Royal Highness Princess Srinagarindra

28 | Flora and Fauna in Royal Designation

นครนิ ทรา

Paraboea sangwaniae Triboun

วงศ์ชาฤาษี Gesneriaceae
ชอ่ื พ้อง Trisepalum sangwaniae Triboun

พืชถิ่นเดียวของไทย ส�ำรวจพบคร้ังแรกโดย ดร.ปราโมทย์ ไตรบุญ บริเวณเขาหินปูนบนดอยตุง
อ�ำเภอแม่ฟ้าหลวง จังหวัดเชียงราย และขอพระราชทานพระนาม “สังวาลย์” ซึ่งเป็นพระนามเดิมของ
สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี เม่ือวันที่ ๕ มีนาคม พ.ศ. ๒๕๔๔ มาต้ังเป็นค�ำระบุชนิด
ในชื่อวทิ ยาศาสตร์ คำ� ระบชุ นิด sangwaniae หมายถงึ พรรณไม้ทเี่ ป็นศรสี งา่ แดส่ มเด็จพระศรนี ครินทรา
บรมราชชนนี และเฉลิมพระเกียรติพระราชกรณียกิจด้านการอนุรักษ์ธรรมชาติและส่ิงแวดล้อม
ไดร้ บั การตพี มิ พใ์ นวารสาร Gardens’ Bulletin Singapore เลม่ ที่ ๖๔ ฉบบั ที่ ๒ หนา้ ๓๕๘-๓๖๐ ปี พ.ศ. ๒๕๕๕
(ค.ศ. 2012) จากตวั อยา่ งพรรณไมต้ ้นแบบ Triboun et al. 4039 (holotype : BK; isotypes: BKF, E)
ท่ีเก็บจากดอยตงุ อำ� เภอแมฟ่ ้าหลวง จังหวัดเชยี งราย

ลกั ษณะและการกระจายพันธ์ุ Shrub is 20-60 centimeters high and
bushy branch. Stem is erect or creeping.
ไม้พุ่มขนาดเล็ก สูง ๒๐-๖๐ เซนติเมตร Leaves are simple, opposite decussated, oval.
แตกกง่ิ กา้ นเปน็ พมุ่ แนน่ ลำ� ตน้ ตง้ั ตรงหรอื ทอดเลอ้ื ย Flowers are purple. This species is endemic to
ใบเดี่ยวออกตรงข้ามสลับต้ังฉากรูปไข่ ดอกสมี ว่ ง Thailand. It is found on limestone mountain at
เป็นพืชถ่ินเดียวของไทย พบบริเวณเขาหินปูน Doi Tung, Chiang Rai Province.
บนดอยตุง จงั หวัดเชยี งราย

พรรณพชื และพรรณสัตว์ในพระนาม | 29

บัวควนี สริ กิ ิติ์

Bua Queen Sirikit

name given to honor Her Majesty Queen Sirikit The Queen Mother

30 | Flora and Fauna in Royal Designation

บัวควีนสิรกิ ิต์ิ

Nymphaea ‘Queen Sirikit’

วงศบ์ วั สาย Nymphaeaceae

บัวลูกผสมท่ีเกิดจากการผสมพันธุ์ ระหว่างบัวฝรั่งหรือบัวเขตอบอุ่นกับบัวผันของไทย
โดยนายไพรัตน์ ทรงพานิช นักวิชาการจากกรมวิชาการเกษตร สีดอกของบัวลูกผสมมีสีม่วงซ่ึงถือว่า
เป็นสีใหมท่ ยี่ งั ไมเ่ คยปรากฏมาก่อนในสายพันธุ์บัวเขตอบอนุ่ สมาคมพฤกษศาสตรใ์ นพระบรมราชินูปถมั ภ์
จึงได้ขอพระราชทานพระราชานุญาต ใช้ช่ือว่า “บัวควีนสิริกิต์ิ” เพื่อเป็นการเทิดพระเกียรติ “พระมารดา
แห่งความหลากหลายทางชีวภาพ” เม่ือปี พ.ศ. ๒๕๕๓

ลักษณะและการกระจายพันธ์ุ Hybrid lotus is produced by temperate
lotus and local lotus. It has 2 colors on petal
บัวลกู ผสมที่เกดิ จากการผสมพนั ธุ์ โดยใชบ้ ัว that on the tip is purple and white base. Sepal
เขตอบอนุ่ พนั ธเ์ุ พอรสี่ ไ์ ฟรโอปอล (Perry’s Fire Opal) is green with white.
เป็นตน้ แม่ และใชบ้ วั ผนั พันธน์ุ างกวักฟา้ เป็นตน้ พ่อ
ไดล้ กู ผสมทม่ี กี ลบี ดอก ๒ สี คอื สว่ นปลายกลบี ดอก
มสี มี ว่ ง โคนกลบี ดอกมีสีขาว สว่ นกลบี เล้ียงมสี ขี าว
อมเขยี ว

พรรณพืชและพรรณสัตว์ในพระนาม | 31

ฟาแลนนอปซสิ พร้นิ เซสจฬุ าภรณ์

Phalaenopsis Princess Chulabhorn

name given to honor Her Royal Highness Princess Chulabhorn
Krom Phra Srisavangavadhana

32 | Flora and Fauna in Royal Designation

ฟาแลนนอปซสิ พริ้นเซสจุฬาภรณ์

Phalaenopsis ‘Princess Chulabhorn’

วงศ์กลว้ ยไม้ Orchidaceae

กล้วยไม้ลูกผสม ระหว่าง Phalaenopsis ‘Rose Miva’ และ Phalaenopsis ‘Kandy Queen’
ท่ีสวนพฤกษศาสตร์เปราเดนิยา (Royal Botanical Garden Peradeniya) ได้ผสมพันธุ์ข้ึน ต่อมารัฐบาล
สาธารณรฐั สงั คมนยิ มประชาธปิ ไตยศรลี งั กา ไดข้ อพระราชทานพระนามสมเดจ็ เจา้ ฟา้ ฯ กรมพระศรสี วางควฒั น
วรขัตติยราชนารี เพอื่ ตั้งชื่อกลว้ ยไม้พนั ธนุ์ ี้และถวายในโอกาสเสด็จเยือนสวนพฤกษศาสตร์แห่งน้ี เมือ่ วนั ท่ี
๒๗ สงิ หาคม พ.ศ. ๒๕๔๒

ลกั ษณะและการกระจายพนั ธุ์ The species is ephiphytic orchid with
oblong-obovate leaves and alternate leaves.
กล้วยไมอ้ ิงอาศยั ใบรูปขอบขนานแกมรปู ไข่ The leaf has acute or round apex and green
กลบั ออกเรียงสลบั สองข้าง ปลายใบแหลมหรอื มน succulent blade. Flowers are white with
แผ่นใบอวบน�้ำ สีเขียวเข้ม ดอกสีขาวอมชมพู pinkish color. At the middle of petal is pink. Lip
กลางดอกมีสีชมพู กลีบปากสีเหลืองมีแต้ม is yellow with dark brown spot.
สี น�้ำตาลแดง

พรรณพืชและพรรณสตั วใ์ นพระนาม | 33

Fเฟoeนิ nรRัศaมsีโmชiตjoิ ti

name given by His Majesty King Vajiralongkorn Phra Vajiraklaochaoyuhua
to honor His Royal Highness Prince Dipangkorn Rasmijoti

34 | Flora and Fauna in Royal Designation

เฟินรศั มีโชติ

Blechnum x rasmijoti ‘The Royal Project’

วงศเ์ ฟนิ กูดดอย Blechnaceae

เฟินลูกผสม ระหว่างกูดดอยนิวแคลโิ ดเนยี (Blechnum gibbum) กบั กูดดอยบราซลิ (B. brasiliense)
ทโี่ ครงการพฒั นาเฟนิ สถานวี จิ ยั ดอยปยุ มลู นธิ โิ ครงการหลวง ผลติ และคดั เลอื กพนั ธจ์ุ นไดต้ น้ ทม่ี ลี กั ษณะเดน่
แปลกตากว่าเดมิ ในปี พ.ศ. ๒๕๔๙ หมอ่ มเจ้าภีศเดช รชั นี ประธานมูลนิธิโครงการหลวง ทลู เกลา้ ฯ ถวาย
และขอพระราชทานนามจากพระบาทสมเดจ็ พระวชริ เกลา้ เจา้ อยหู่ วั และไดร้ บั พระราชทานนามตามพระนาม
ของสมเด็จพระเจา้ ลูกยาเธอ เจ้าฟา้ ทีปงั กรรศั มีโชติฯ

ลักษณะและการกระจายพนั ธุ์ This species is medium fern that has
brown stem with black hairs. It has pinnate
เฟินขนาดกลาง ล�ำต้นข้ึนเป็นล�ำสีน�้ำตาล compound leaves with 40 oblong-shaped
ปกคลมุ ดว้ ยขนสดี ำ� ใบประกอบแบบขนนก ใบยอ่ ย pinnae, The frond is 30 centimeters wide and
รปู ขอบขนาน มี ๔๐ คใู่ บ ทางใบกวา้ ง ๓๐ เซนตเิ มตร 70 centimeters long.
ยาวประมาณ ๗๐ เซนตเิ มตร

พรรณพืชและพรรณสตั วใ์ นพระนาม | 35

ภมู พิ ลินทร์

Bhumibolin

name given to honor His Majesty King Bhumibol Adulyadej The Great

36 | Flora and Fauna in Royal Designation

ภมู พิ ลนิ ทร์

Paraboea bhumiboliana Triboun & Chuchan

วงศ์ชาฤาษี Gesneriaceae

คำ� ระบชุ นดิ “bhumiboliana” ตง้ั เพอื่ เทดิ พระเกยี รตพิ ระบาทสมเดจ็ พระมหาภมู พิ ลอดลุ ยเดชมหาราช
บรมนาถบพติ ร ในโอกาสมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๘๔ พรรษา ไดร้ บั การตพี ิมพใ์ นวารสาร Gardens’
Bulletin Singapore เลม่ ท่ี ๖๔ ฉบบั ที่ ๒ หนา้ ๓๓๗-๓๓๙ ปี พ.ศ. ๒๕๕๕ (ค.ศ. 2012) จากตวั อยา่ งพรรณไม้
ตน้ แบบ Triboun et al. 3980 (holotype: BK; isotypes: BKF, E) ท่เี กบ็ จากอำ� เภอล้ี จงั หวดั ล�ำพูน และทรง
พระกรุณาโปรดเกลา้ ฯ พระราชทานชือ่ ไทย

ลักษณะและการกระจายพันธุ์ Herb is 60 centimeters high. Stems
have many branches. Leaves opposite at the
ไม้ล้มลุก สูงได้ถึง ๖๐ เซนติเมตร แตกกงิ่ terminal and elliptic shape. Flowers are pale
หนาแน่น มีขนส้ันนุ่ม ใบเรียงตรงข้ามหนาแน่น purple. This species belong to Gesneriaceae.
ช่วงปลายกิ่งรูปรี รูปไข่ หรือแกมรูปขอบขนาน It is found in Bhumibol Dam area in Lamphun
ดอกสีม่วงอ่อน เป็นพืชถิ่นเดียวของไทย พบทาง Province and Tak Province.
ภาคเหนือที่จังหวัดล�ำพนู และตาก

พรรณพชื และพรรณสัตว์ในพระนาม | 37

มหาพรหมราชนิ ี

Maha Phrom Rachini

name given to honor Her Majesty Queen Sirikit The Queen Mother

38 | Flora and Fauna in Royal Designation