พรรณพืชและพรรณสัตว์ในพระนาม

มหาพรหมราชนิ ี

Mitrephora sirikitiae Weerasooriya,
Chalermglin & R. M. K. Saunders

วงศ์นอ้ ยหน่า Annonaceae

ค�ำระบุชนิด “sirikitiae” ตั้งเพ่ือเทิดพระเกียรติสมเด็จพระบรมราชชนนีพันปีหลวง ไดัรับการตีพิมพ์
ในวารสาร Nordic Journal of Botany เล่ม ๒๔ ฉบับท่ี ๒ หน้า ๒๐๑-๒๐๖ ปี พ.ศ. ๒๕๕๑ (ค.ศ. 2004)
จากพรรณไมต้ ้นแบบ Chalermglin 460505 (holotype: QBG; isotypes: AAU, BK, BKF, C, CMU, HKU,
K, L, TISTR) ท่เี กบ็ จากอทุ ยานแห่งชาตนิ �ำ้ ตกแม่สรุ ินทร์ จังหวดั แม่ฮอ่ งสอน

ลักษณะและการกระจายพนั ธุ์ Small tree is 5-6 meters high. Leaves are
spiral, lanceolate and 6-22 centimeters long.
ไมต้ น้ ขนาดเล็ก สูง ๕-๖ เมตร ใบเรียงเวยี น Flowers are white with red purple inner petals.
รูปใบหอก ยาว ๖-๒๒ เซนติเมตร ดอกสีขาว This species is endemic to Thailand. It is found
กลีบดอกวงในสีม่วงอมแดง เป็นพืชถ่ินเดียว at Namtok Mae Surin National Park, Mae Hong
ของไทย พบทบี่ รเิ วณอทุ ยานแหง่ ชาตนิ ำ้� ตกแมส่ รุ ินทร์ Son Province.
จงั หวัดแม่ฮ่องสอน

พรรณพชื และพรรณสัตวใ์ นพระนาม | 39

มะลเิ ฉลิมนรินทร์

Mali Chaloem Narin

name given to honor His Majesty King Bhumibol Adulyadej The Great

40 | Flora and Fauna in Royal Designation

มะลิเฉลมิ นรนิ ทร์

Jusminum bhumibolianum Chalermglin

วงศม์ ะลิ Oleaceae

เมื่อปี พ.ศ. ๒๕๕๒ ดร.ปิยะ เฉลิมกลิ่น ผู้เชี่ยวชาญจากสถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
แหง่ ประเทศไทย กระทรวงวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ไดส้ ำ� รวจพบมะลชิ นดิ ใหม่ บรเิ วณเนนิ เขาหนิ ปนู เตยี้ ๆ
ท่สี ูงจากระดับนำ�้ ทะเล ๗๑๕ เมตร ในภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนอื ตอนบน จงึ ไดท้ �ำการตรวจสอบพรรณไม้
ดังกลา่ วร่วมกบั นางสาว Ruth Kiew ผเู้ ชี่ยวชาญดา้ นมะลิชาวอังกฤษ ท่ีมาปฎิบัตงิ านอย่ใู นหอพรรณไม้
(Forest Research Institute of Malaysia-FRIM) ประเทศมาเลเซยี และร่วมกันตีพิมพใ์ นวารสาร Blumea
แหง่ ประเทศเนเธอร์แลนด์ เนอื่ งในโอกาสเฉลมิ ฉลองพระราชพธิ มี หามงคลเฉลมิ พระชนมพรรษา ๗ รอบ
ของพระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร เมื่อวันท่ี ๕ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๔
โดยไดข้ อพระราชทานนามชอื่ วทิ ยาศาสตรว์ า่ Jasminum bhumibolianum Chalermglin และชอ่ื ภาษาไทย
คือ มะลเิ ฉลมิ นรินทร์ ซง่ึ ทรงพระกรณุ าโปรดเกล้าฯ พระราชทานนาม เม่อื วนั ที่ ๑๗ พฤศจกิ ายน พ.ศ. ๒๕๕๕
มีความหมายว่า มะลิเฉลิมพระเกียรติพระเจ้าแผ่นดิน

ลกั ษณะและการกระจายพันธ์ุ Climber is 1-2 meters long. Leaves are
elliptic or lanceolate. Inflorescence is terminal
ไม้เลื้อย เถายาว ๑-๒ เมตร ใบรูปรีหรือ branch or lateral branch with 7-13 florets.
รปู หอกกวา้ ง ชอ่ ดอกออกทปี่ ลายกงิ่ หรอื ปลายกงิ่ ขา้ ง Flowers are white with 6-8 lobes. This species
มดี อกยอ่ ย ๗-๑๓ ดอก กลีบดอกสขี าว ๖-๘ กลบี is endemic to Thailand. It is found in Loei
เป็นพชื ถน่ิ เดียวของไทย พบทจี่ งั หวดั เลย Province.

พรรณพืชและพรรณสัตวใ์ นพระนาม | 41

Mมะaลli ิRรo.๕Ha

name given to honor His Majesty King Chulalongkorn (Rama V)

42 | Flora and Fauna in Royal Designation

มะลิ ร.๕

Jasminum nobile C. B. Clarke subsp. rex
(Dunn.) P. S. Green

วงศม์ ะล ิ Oleaceae
ชอื่ พืน้ เมือง ปนั หยี มะลปิ า่ มะลิวัลย์ดง
ชือ่ สามัญ King Jasmine, Royal Jasmine

ในปี พ.ศ. ๒๔๒๕ นาย Henry James Murton เป็นผู้ค้นพบมะลิชนิดใหม่ท่ีจังหวัดจันทบุรี
ขณะเดนิ ทางไปสำ� รวจพรรณไม้ เพื่อนำ� มาจัดพระราชอทุ ยานในพระบรมมหาราชวัง ตามพระราชประสงค์
ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เนื่องในงานฉลองกรุงรัตนโกสินทร์ครบ ๑๐๐ ปี โดยใช้
ค�ำภาษาละตินว่า "rex" ที่แปลว่า พระมหากษัตริย์ มาเป็นค�ำระบุชนิดในช่ือพฤกษศาสตร์ของมะลิชนิดนี้
โดยนักพฤกษศาสตร์ชาวอังกฤษ ช่ือ Stephen Troye Dunn ได้ตีพิมพ์เม่ือปี พ.ศ. ๒๔๔๘ ในหนังสือ
Alien Flora of Britain ตอ่ มามีการจัดจำ� แนกใหม่และเปลี่ยนชือ่ เป็นชอ่ื ท่ีใชใ้ นปจั จุบนั

ลกั ษณะและการกระจายพนั ธุ์ Climber is 2-4 meters long. Stem with
branches is reddish when old is woody. Leaves
ไมเ้ ลื้อย ความสูงยอดเลอ้ื ยได้ไกล ๒-๔ เมตร are simple, decussate and oblong elliptic.
ล�ำต้นและกิ่งก้านมีสีแดงเร่ือ เมื่ออายุมากข้ึน Flowers are white. Blade is coriaceous and
มีเน้ือไม้แข็ง ใบเดี่ยวออกตรงข้าม รูปรีแกม dark green. The distribution is in Myanmar,
รปู ขอบขนาน แผน่ ใบหนาคลา้ ยแผน่ หนงั สเี ขยี วเขม้ Cambodia, Vietnam and Thailand.
ดอกสีขาว มีการกระจายพันธุ์ท่ีสาธารณรัฐ
แห่งสหภาพเมียนมา ราชอาณาจักรกัมพูชา
สาธารณรัฐสังคมนิยมเวียดนาม และประเทศไทย

พรรณพชื และพรรณสัตวใ์ นพระนาม | 43

โมกราชินี

Mok Rachini

name given to honor Her Majesty Queen Sirikit The Queen Mother

44 | Flora and Fauna in Royal Designation

โมกราชินี

Wrightia sirikitiae D. J. Middleton & Santisuk

วงศโ์ มก Apocynaceae

ค�ำระบุชนิด “sirikitiae” สมเด็จพระบรมราชชนนีพันปีหลวง ไดัรับการตีพิมพ์ลงในวารสาร
Thai Forest Bulletin (Botany) เล่มที่ ๒๙ หน้า ๑-๔ ปี พ.ศ. ๒๕๕๔ (ค.ศ. 2001) จากพรรณไม้ต้นแบบ
Middleton & Wongprasert 579 (holotype: A; isotypes: AAU, BKF, E, K, L, MO, NY, TCD)
ท่ีเก็บจากวัดพระพุทธบาท จังหวัดสระบุรี

ลกั ษณะและการกระจายพันธุ์ Shrub or small tree can be 10 meters
high. Young branches are covered with dense
ไม้พุม่ หรอื ไมต้ น้ ขนาดเลก็ สูงถงึ ๑๐ เมตร hairs turning glabrous and distinct lenticel with
กิ่งอ่อนมีขนหนาแน่น ก่ิงแก่เกลี้ยง มีช่องอากาศ age. Leaves are opposite, elliptic or oblong
ใบเรยี งตรงขา้ ม รปู รี หรือรูปขอบขนาน ยาว ๓-๑๐ and 3-10 centimeters long. Flowers are white
เซนตเิ มตร ดอกสีขาว มีกลนิ่ หอม เป็นพชื ถนิ่ เดียว and fragrant. This species is endemic to
ของไทย พบที่จังหวัดนครสวรรค์ สระบุรี ลพบุรี Thailand. It is found in Nakhon Sawan Province,
และสระแก้ว Saraburi Province, Lop Buri Province and Sa
Kaeo Province.

พรรณพชื และพรรณสตั ว์ในพระนาม | 45

รองเทา้ นารดี อยตงุ สังวาลย์

Rongthao Nari Doi Tung Sangwan

name given to honor Her Royal Highness Princess Srinagarindra

46 | Flora and Fauna in Royal Designation

รองเทา้ นารดี อยตุง ‘สงั วาลย’์

Paphiopedilum charlesworthii (Rolfe) Pfitzer
‘Sangwan NO.1’ AM/RHT

วงศก์ ล้วยไม้ Orchidaceae

รองเทา้ นารดี อยตุงมีถน่ิ กำ� เนิดในสาธารณรัฐแหง่ สหภาพเมยี นมา มลู นธิ ิแม่ฟ้าหลวง โครงการพัฒนา
ดอยตุงฯ อันเนื่องมาจากพระราชด�ำริ ได้น�ำมาปลูกเลี้ยงและคัดเลือกพันธุ์จนได้ต้นท่ีมีลักษณะพิเศษ
คือหลังคากว้าง สีจัด และมีฟอร์มกลม สมมาตรสวยงาม ถือเป็นรองเท้านารีดอยตุงท่ีสวยที่สุดต้นหนึ่ง
ไดร้ บั รางวลั เกยี รตนิ ยิ มจากสมาคมพฤกษชาตแิ หง่ ประเทศไทยฯ ทางโครงการพฒั นาดอยตงุ ฯ อนั เนอ่ื งมาจาก
พระราชดำ� ริ จึงจดทะเบยี นต้งั ชอื่ วา่ “สังวาลย”์ ตามพระนามเดิมของสมเดจ็ พระศรนี ครนิ ทราบรมราชชนนี

ลกั ษณะและการกระจายพันธ์ุ This species is epiphytic orchid and
sympodial growth. Leaves are alternate and
กลว้ ยไมอ้ งิ อาศยั เจรญิ เตบิ โตทางดา้ นข้าง oblong with cordate apex. Blade is dark green
ใบเด่ียว ออกเรียงสลับท้ังสองข้างรูปขอบขนาน and lower blade is green. Leaf base is reddish
แผ่นใบเรียวยาวสีเขียวเข้ม ปลายแยกออกเป็น brown spot. Flowers are pink.
สองแฉก โคนใบมจี ดุ ประสแี ดงอมนำ�้ ตาล ดอกสชี มพู

พรรณพืชและพรรณสตั วใ์ นพระนาม | 47

รองเท้านารพี รน้ิ เซสสงั วาลย์

Rongthao Nari Princess Sangwan

name given to honor Her Royal Highness Princess Srinagarindra

48 | Flora and Fauna in Royal Designation

รองเท้านารพี ริ้นเซสสังวาลย์

Paphiopedilum ‘Princess Sangwan’

วงศ์กล้วยไม้ Orchidaceae

รองเท้านารีพริ้นเซสสังวาลย์เป็นลูกผสม ระหว่างรองเท้านารีช่องอ่างทอง (Paphiopedilum
angthong) กบั รองเทา้ นารดี อยตงุ (P. charlesworthii) ทผี่ ลติ โดยมลู นธิ แิ มฟ่ า้ หลวง โครงการพฒั นาดอยตงุ ฯ
อนั เนอ่ื งมาจากพระราชด�ำริ จดทะเบยี นตงั้ ชอ่ื เม่อื วันที่ ๓๑ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๔๗ เพื่อเฉลมิ พระเกยี รติ
สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี

ลักษณะและการกระจายพนั ธ์ุ This species is ephiphytic orchid and
sympodial growth. Leaves are alternate and
กล้วยไม้อิงอาศัย เจริญเติบโตทางด้านข้าง oblong. Blade is grayish green and lower blade
ใบเดี่ยวออกเรียงสลับทั้งสองข้างรูปขอบขนาน has pale green spot. Leaf base and stem base
แผ่นใบค่อนข้างหนา พนื้ ใบสีเขยี วอมเทา มจี ุดประ have pinkish spot. Flowers are pink.
สเี ขยี วจาง ๆ ใตใ้ บสเี ขยี ว โคนตน้ และโคนใบมจี ดุ ประ
สชี มพกู ระจายอยเู่ ลก็ นอ้ ย ดอกสีชมพู

พรรณพชื และพรรณสตั ว์ในพระนาม | 49

รองเทา้ นารีพรน้ิ เซสสงั วาลย์ แอนนเิ วอร์ซารี ปีท่ี ๑๐๘
Rongthao Nari Princess Sangwan Anniversary Piti 108

name given to honor Her Royal Highness Princess Srinagarindra

50 | Flora and Fauna in Royal Designation

รองเทา้ นารีพร้นิ เซสสงั วาลย์
แอนนเิ วอรซ์ ารี ปีที่ ๑๐๘

Paphiopedilum ‘Sangwan Anniversary 108th’

วงศ์กล้วยไม้ Orchidaceae

กล้วยไม้ลกู ผสม ระหว่างรองเท้านารดี อยตุง (Paphiopedilum charlesworthii) กบั P. rosita ที่ผลิต
โดยมูลนิธิแม่ฟ้าหลวง โครงการพัฒนาดอยตุงฯ อันเนื่องมาจากพระราชด�ำริจดทะเบียนตั้งช่ือ
เมื่อวันท่ี ๒๙ สิงหาคม พ.ศ. ๒๕๕๑ ในโอกาสวันคล้ายวันพระราชสมภพ ๑๐๘ ปี ของสมเด็จ
พระศรีนครินทราบรมราชชนนี

ลักษณะและการกระจายพนั ธุ์ This species is epiphytic orchid and
sympodial growth. Leaves are alternate and
กล้วยไม้อิงอาศัย เจริญเติบโตทางด้านข้าง oblong with cordate apex. Blade is dark green
ใบเดย่ี ว ออกเรยี งสลบั สองขา้ งรปู ขอบขนาน ปลายใบ and lower blade is green. Leaf base and stem
หยักเว้าตื้น ๆ เป็นสองแฉก แผ่นใบสีเขียวเข้ม base have reddish brown strip. Flowers are
ใตใ้ บสเี ขยี ว โคนใบและโคนตน้ มปี น้ื สแี ดงอมนำ�้ ตาล dark red with pink.
ดอกสีชมพูอมแดง

พรรณพืชและพรรณสตั ว์ในพระนาม | 51

รักตะนลิ

Raktanil

name given to honor Her Royal Highness Princess Maha Chakri Sirindhorn

52 | Flora and Fauna in Royal Designation

รักตะนิล

Peperomia sirindhorniana Suwanph. & Chantar.

วงศ์พรกิ ไทย Piperaceae

พรรณไมช้ นดิ ใหมข่ องโลกในสกลุ ผกั กะสงั (Peperomia) โดยผชู้ ว่ ยศาตราจารยเ์ ฉลมิ พล สวุ รรณภกั ดี
คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ร่วมกับ ศาสตราจารย์ประนอม จันทรโณทัย ศูนย์วิจัย
อนุกรมวธิ านประยกุ ต์ มหาวิทยาลัยขอนแกน่ ซึ่งในขณะเดนิ ทางเกบ็ รวบรวมวตั ถดุ บิ เพือ่ ใช้ในโครงการวจิ ัย
ได้ค้นพบพืชชนิดน้ีบริเวณภูเขาหินปูน จังหวัดเลย พบว่ามีลักษณะเป็นพืชชนิดใหม่ของโลก จึงได้ขอ
พระราชทานพระนาม สมเด็จพระกนษิ ฐาธริ าชเจา้ กรมสมเดจ็ พระเทพรัตนราชสดุ าฯ สยามบรมราชกมุ ารี
ตงั้ เปน็ ชอื่ วทิ ยาศาสตร์ Peperomia sirindhorniana C. Suwanph. & Chantar. เพอ่ื เทดิ พระเกยี รติ เนอื่ งในวนั
ครบรอบพระชนมายุ ๕ รอบ และนอ้ มสำ� นกึ ในพระมหากรณุ าธคิ ณุ แกว่ งการพฤกษศาสตร์ เนอ่ื งจากพระองค์
เป็นผู้ริเร่ิมโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชฯ เป็นโครงการที่ท�ำให้ประชาชนหันมาสนใจและตระหนัก
ถงึ ความส�ำคัญของทรพั ยากรพชื นอกจากนี้ สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ
สยามบรมราชกุมารี ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานชื่อไทยของพืชชนิดนี้ว่า “รักตะนิล”
ซ่ึงมีความหมายว่า เขียว-แดง เนื่องจากพืชชนิดน้ีมีล�ำต้นและก้านใบสีแดง มีใบสีเขียวเข้มหรือสีมรกต
โดยคณะนักวิจัยได้ตีพิมพ์ในวารสารคิว Kew Bulletin 72(1): 7. 2017 [115] ซึ่งเป็นวารสารที่เก่าแก่
ทางดา้ นอนุกรมวิธานพชื

ลักษณะและการกระจายพนั ธุ์ Endemic species of Thailand has red
to reddish stems and petioles. This species
ไม้ล้มลุก มีล�ำต้นและก้านใบสีแดง is herb with dark green leaves. It is found on
มใี บสเี ขยี วเขม้ หรอื สมี รกต ใบรปู หอก เปน็ พชื ถนิ่ เดยี ว limestone mountain in Loei Province.
ของไทย พบเฉพาะทเี่ ขาหินปนู ในจงั หวดั เลย

พรรณพืชและพรรณสตั วใ์ นพระนาม | 53

ราชรตั น์

Rat-Cha-Rat

name given to honor Her Royal Highness Princess Maha Chakri Sirindhorn

54 | Flora and Fauna in Royal Designation

ราชรตั น์

Syzygium sirindhorniae Chantar., Suksathan &
M. Wongnak

วงศห์ วา้ Myrtaceae

ดร.ปิยเกษตร สุขสถาน และนายเมธี วงศ์หนัก นักวิชาการจากองค์การสวนพฤกษศาสตร์
ไดส้ ำ� รวจพบพชื ชนดิ ใหมใ่ นปา่ ดบิ เขาระดบั สงู ทางภาคเหนอื คำ� ระบชุ นดิ “sirindhorniae” ตงั้ เพอ่ื เทดิ พระเกยี รติ
สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ได้รับการตีพิมพ์
ลงในวารสาร phytotaxa เล่มท่ี ๒๘๙(๒) หน้า ๑๙๓-๑๙๖ ปี พ.ศ. ๒๕๖๐ (ค.ศ. 2017) จากตัวอย่าง
พรรณไม้ต้นแบบ P. Suksathan 4925 ที่เก็บจากสันจู ดอยฟ้าห่มปก อ�ำเภอฝาง จังหวัดเชียงใหม่
(holotype: QBG; isotypes: BKF, KKU)

ลักษณะและการกระจายพันธุ์ Small tree is 6-7 meters high. Leaves are
opposite, decussate, lanceolate-ovate and
ไม้ต้นขนาดเล็ก สูง ๖-๗ เมตร ใบเรียง dominate vein. Flowers are pale yellow. This
ตรงกันข้ามสลับต้ังฉาก รูปไข่แกมใบหอก เส้นใบ speices is endemic to Thailand. It is found at
เด่นชดั ดอกสีเหลอื งออ่ น เปน็ พชื ถ่ินเดยี วของไทย Doi Fa Hom Pok, Chiang Mai Province.
พบที่ดอยฟ้าหม่ ปก จังหวัดเชยี งใหม่

พรรณพชื และพรรณสตั ว์ในพระนาม | 55

สิงโตเจา้ ฟา้ เพชรรตั น์

Singto Chaofa Bejaratana

name given to honor Her Royal Highness Princess Bejaratana
Rajasuda Sirisobhabannavadi

56 | Flora and Fauna in Royal Designation

สงิ โตเจา้ ฟ้าเพชรรตั น์

Bulbophyllum ‘Princess Bejaratana’

วงศ์กลว้ ยไม้ Orchidaceae

กลว้ ยไมล้ กู ผสม ระหวา่ ง Bulbophyllum palawanese กบั B. claptonense ที่ นายภวพล ศภุ นนั ทนานนท์
เป็นผู้ผสมพันธุ์ขึ้นและขอพระราชทานพระนามสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภา
พณั ณวดี ตั้งเป็นช่อื พนั ธุ์ ซงึ่ ได้รบั พระราชทานนามว่า “Princess Bejaratana” หรอื “สงิ โตเจ้าฟ้าเพชรรตั น”์
เมอ่ื วนั ท่ี ๔ เมษายน พ.ศ. ๒๕๕๔

ลกั ษณะและการกระจายพนั ธุ์ Epiphytic orchid is a sympodial orchid
with ovate pseudobulbs, that has only one
กล้วยไม้อิงอาศัย เจริญเติบโตทางด้านข้าง leaf in oblong-elliptic and acute apex shape.
ลำ� ต้นมีล�ำลูกกล้วยรูปไข่ สีเขียวอ่อน มีใบอยู่บน Leaf blade is green. Flowers are orange with
สว่ นปลายเพยี งใบเดยี ว ใบรปู แถบแกมรปู รี ปลายใบ yellow-orange.
แหลมหรอื มน สเี ขียว ดอกสเี หลืองอมส้ม

พรรณพืชและพรรณสัตวใ์ นพระนาม | 57

สิรนิ ธรวัลลี

Sirindhorn Wanli

name given to honor Her Royal Highness Princess Maha Chakri Sirindhorn

58 | Flora and Fauna in Royal Designation

สิรินธรวัลลี

Phanera sirindhorniae (K. Larsen & S. S. Larsen)
Mackinder & R. Clark

วงศ์ถัว่ Fabaceae (Leguminosae-Caesalpinioideae)

ค�ำระบุชนิด “sirindhorniae” ตั้งเพ่ือเทิดพระเกียรติ สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จ
พระเทพรัตนราชสดุ าฯ สยามบรมราชกมุ ารี ได้รับการตีพิมพ์ลงในวารสาร Nordic Journal of Botany
เล่มท่ี ๑๗ หน้า ๑๑๓-๑๑๘ ปี พ.ศ. ๒๕๔๐ (ค.ศ. 1997) จากตัวอย่างพรรณไม้ต้นแบบ Niyomdham
4471 (holotype: BKF; isotypes: AAU, K) ที่เก็บจากภูทอกน้อย อ�ำเภอบุ่งคล้า จังหวัดหนองคาย
เดมิ เคยอยู่ในสกลุ Bauhinia แต่ปจั จุบันย้ายมาสกลุ Phanera

ลักษณะและการกระจายพนั ธ์ุ Woody climber has reddish-brown hairs
on young branch. Leaves are 5-18 centimeters
ไม้เถาเน้ือแข็ง กิ่งอ่อนมีขนสีน�้ำตาลแดง long. Flowers are orange with pink. This
ใบรปู ไข่ ยาว ๕-๑๘ เซนตเิ มตร ดอกสสี ้มอมชมพู species is endemic to Thailand. It is found
เป็นพชื ถนิ่ เดยี วของไทย พบขึ้นตามชายปา่ ดบิ แลง้ in edge of dry evergreen forest, mixed
ป่าเบญจพรรณ และป่าเต็งรังทางภาคตะวันออก deciduous forest and dry dipterocarp forest.
เฉียงเหนือตอนบนที่จังหวัดหนองคาย นครพนม The distribution is in Northeastern Thailand in
(ภลู ังกา) และสกลนคร (ภพู าน) Nong Khai Province, Nakhon Phanom Province
and Sakhon Nakhon Province.

พรรณพืชและพรรณสัตวใ์ นพระนาม | 59

หวายชมพนู ครินทร์

Wai Chompoo Nagarindra

name given to honor Her Royal Highness Princess Galyani Vadhana

60 | Flora and Fauna in Royal Designation

หวายชมพูนครินทร์

Dendrobium ‘Pink Nagarindra’

วงศ์กลว้ ยไม้ Orchidaceae

กล้วยไม้ลูกผสม ระหว่าง Dendrobium blushing กับ D. arica โดยนายสวง คุ้มวิเชียร แห่งบริษัท
แอร์ออร์คิดแล็บเป็นผู้พัฒนาพันธุ์ ได้รับพระราชทานช่ือ “ชมพูนครินทร์” จากสมเด็จพระเจ้าพ่ีนางเธอ
เจ้าฟ้ากัลยาณวิ ฒั นา กรมหลวงนราธวิ าสราชนครนิ ทร์ เม่ือวนั ท่ี ๒ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๕๐

ลกั ษณะและการกระจายพันธุ์ This species is ephiphytic orchid and
sympodial growth. Leaves are alternate and
กล้วยไม้อิงอาศัย เจริญเติบโตทางด้านข้าง oblong-elliptic. Blade is dark green and lower
ล�ำต้นมีล�ำลูกกล้วยยาว ๑๗-๓๖ เซนติเมตร blade is green. Leaf base and stem base are
ใบหนาแข็ง รูปขอบขนานแกมรูปรี กว้าง ๗-๘ reddish brown strip. Flowers are pink.
เซนติเมตร ยาว ๑๑-๑๓ เซนตเิ มตร ปลายใบแหลม
ดอกสีชมพู

พรรณพืชและพรรณสตั วใ์ นพระนาม | 61

หวายโสมสวลี

Wai Soamsawali

name given to honor Her Royal Highness Princess Soamsawali
Krom Muen Suddhanarinatha

62 | Flora and Fauna in Royal Designation

หวายโสมสวลี

Dendrobium ‘Soamsawali’

วงศ์กลว้ ยไม้ Orchidaceae

ลูกผสมระหว่าง Dendrobium thanida White กับ D. bota Compact โดยนายสวง คุ้มวิเชียร
แห่งบริษัทแอร์ออร์คิดแล็บเป็นผู้พัฒนาพันธุ์ เมื่อปีพ.ศ. ๒๕๔๖ ต่อมาได้ขอประทานพระนาม
พระเจา้ วรวงศเ์ ธอฯ กรมหมนื่ สทุ ธนารนี าถ ตง้ั เปน็ ชอื่ พนั ธแ์ุ ละชอ่ื ไทย และทรงประทานชอ่ื พนั ธว์ุ า่ “โสมสวล”ี
ตามพระนามของพระองค์ในโอกาสวันคล้ายวันประสูติ เมื่อวันที่ ๑๒ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๕๐

ลกั ษณะและการกระจายพนั ธุ์ This species is a sympodialr cohids
develop pseudobulbs 17-33 centimeters long,
กลว้ ยไม้องิ อาศยั ลำ� ตน้ มลี �ำลูกกลว้ ย ยาว which leaves are oblong-elliptic and acute
๑๗-๓๓ เซนติเมตร ใบรูปขอบขนาน แกมรปู รี apex. Leaf blade is thick and hard. Flowers
ปลายใบแหลม แผ่นใบหนาแข็ง ดอกสีชมพอู มมว่ ง are pink with purple.

พรรณพืชและพรรณสตั วใ์ นพระนาม | 63

เห็ดเผาะสริ นิ ธร

Hed Pho Sirindhorn

name given to honor Her Royal Highness Princess Maha Chakri Sirindhorn

64 | Flora and Fauna in Royal Designation

เห็ดเผาะสิรินธร

Astraeus sirindhorniae Watling, Phosri,
Sihanonth, A. W. Wilson & M. P. Martin

วงศ์ Diplocystaceae

นายเชิดชัย โพศรี มหาวิทยาลัยนครพนม ได้ส�ำรวจพบเห็ดเผาะจากเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าภูเขียว
จังหวัดชัยภูมิ โดยตั้งชื่อวิทยาศาสตร์จากตัวอย่างต้นแบบ C. Phosri, 9 September 2010,
(BBH 34830) ตพี มิ พ์ใน PLoS ONE. 9(5): e71160 โดยขอพระราชทานตงั้ ชอื่ วทิ ยาศาสตร์ Astraeus
sirindhorniae เพื่อเฉลิมพระเกียรติ สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ
สยามบรมราชกมุ ารี เนื่องในพระราชพิธมี หามงคลเฉลมิ พระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๔
พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร

ลกั ษณะและการกระจายพันธุ์ Hed Pho Sirindhorn represents a new
gasteroid, star-shaped fungus in Thailand.
เหด็ เผาะสริ นิ ธร เปน็ เหด็ เผาะรปู ดาวชนดิ ใหม่ This discovery reinforces the belief that fungi
เป็นกลุ่มสิ่งมีชีวิตท่ียังมีการส�ำรวจค้นพบน้อย represent a group of organisms with many
ท่ีถูกค้นพบจากปา่ เตง็ รงั undescribed taxa; some of which exist within
the dry evergreen dipterocarp forests.

พรรณพืชและพรรณสัตวใ์ นพระนาม | 65

เอื้องศรีเชยี งดาว

Ueang Si Chiang Dao

name given to honor Her Royal Highness Princess Maha Chakri Sirindhorn

66 | Flora and Fauna in Royal Designation

เอ้อื งศรเี ชียงดาว

Sirindhornia pulchella H. A. Pedersen &
Indham.

วงศก์ ลว้ ยไม้ Orchidaceae

ช่ือสกุล “Sirindhornia” ตั้งเพื่อเทิดพระเกียรติ สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จ
พระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี (ค.ศ. 2002) และเออื้ งศรีเชยี งดาวได้ต้ังช่ือเป็นพืชชนิดใหม่
ในคราวเดียวกัน จากตัวอย่างพรรณไม้ต้นแบบ Watthana & Suksathan 1274 ท่ีเก็บจากดอยเชยี งดาว
จงั หวดั เชยี งใหม่ (holotype: QBG)

ลกั ษณะและการกระจายพนั ธุ์ Epiphytic orchid is found on rock. It has
1-2 leaves and leaves is lanceolate and 4.5-
กลว้ ยไม้ ขนึ้ ตามซอกหนิ มี ๑-๒ ใบ รปู รี รปู ไข่ 13 centimeters long. Flowers are white with
หรือรูปใบหอก ยาว ๔.๕-๑๓ เซนตเิ มตร ดอกสีขาว purple pink dot. This species is endemic to
มีจุดประสีชมพูอมม่วง เป็นพืชถ่ินเดียวของไทย Thailand. It is found at Doi Chiang Dao, Chiang
พบท่ีดอยเชียงดาว จังหวัดเชียงใหม่ Mai province.

พรรณพืชและพรรณสตั วใ์ นพระนาม | 67

เอือ้ งศรปี ระจมิ

Ueang Si Prachim

name given to honor Her Royal Highness Princess Maha Chakri Sirindhorn

68 | Flora and Fauna in Royal Designation

เออ้ื งศรีประจิม

Sirindhornia mirabilis H. A. Pedersen &
Suksathan

วงศ์กลว้ ยไม้ Orchidaceae

ช่ือสกุล “Sirindhornia” ต้ังเพื่อเทิดพระเกียรติ สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จ
พระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ได้รับการตีพิมพ์ลงในวารสาร Nordic Journal of
Botany เล่มที่ ๒๒ หน้า ๓๙๓-๔๐๒ ปี ค.ศ. 2002 และเอ้ืองศรีประจิมได้รับการตั้งชื่อ
เป็นพืชชนดิ ใหมพ่ ร้อมกนั จากตัวอยา่ งพรรณไมต้ น้ แบบ Suksathan 3000 ทีเ่ ก็บจากดอยหัวหมด อ�ำเภอ
อมุ้ ผาง จงั หวดั ตาก (holotype: QBG)

ลักษณะและการกระจายพันธุ์ Epiphytic orchid is found on rock. It has
only one leaf with lanceolate-ovate shape and
กล้วยไม้ขึ้นตามซอกหิน มีใบเดียวรูปรีแกม dark green spot. Flowers have pink dots.
รปู ไข่ ยาว ๘-๑๒ เซนตเิ มตร ปลายแหลม แผน่ ใบหนา This species is endemic to Thailand. It is found
สีเขียว มีแต้มสีเข้ม ดอกสีชมพูกระจายท่ัวไป at Doi Hua Mot, Tak province
เป็นพืชถิ่นเดียวของไทย พบที่ดอยหัวหมด
อำ� เภออุ้มผาง จังหวัดตาก

พรรณพืชและพรรณสัตวใ์ นพระนาม | 69

เอือ้ งศรีอาคเนย์

Ueang Si A Khane

name given to honor Her Royal Highness Princess Maha Chakri Sirindhorn

70 | Flora and Fauna in Royal Designation

เออื้ งศรีอาคเนย์

Sirindhornia monophylla (Collett & Hemsl.)
H. A. Pederson & Suksathan

วงศก์ ลว้ ยไม้ Orchidaceae

ช่ือสกุล “Sirindhornia” ตั้งเพื่อเทิดพระเกียรติ สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จ
พระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ได้รับการตีพิมพ์ลงในวารสาร Nordic Journal of Botany
เล่มที่ ๒๒ หนา้ ๓๙๓-๔๐๒ ปี พ.ศ. ๒๕๔๕ (ค.ศ. 2002) และเอื้องศรอี าคเนย์ เดิมมีช่ือพฤกษศาสตร์ว่า
Habenaria monophylla Collett & Hemean sea level. ได้ถูกย้ายมาสกุล Sirindhornia ด้วย

ลกั ษณะและการกระจายพันธ์ุ Epiphytic orchid is found on rock. It has
1-2 leaves and leaves are elliptic and 3-12
กลว้ ยไม้ขึ้นตามซอกหนิ มี ๑-๒ ใบรปู รีหรือ centimeters long. Leaves is dark green and
รูปไข่ ยาว ๓-๑๒ เซนติเมตร แผ่นใบหนาสีเขียว membranous with dark green spot. Flowers are
มีแต้มเข้มกระจาย ดอกสีขาวมีจุดประสีชมพู white with pink dots. The distribution is in South
พบทต่ี อนใตข้ องสาธารณรฐั ประชาชนจนี สาธารณรฐั China, Myanmar and Northern Thailand.
แหง่ สหภาพเมียนมา และภาคเหนือของไทย

พรรณพชื และพรรณสัตว์ในพระนาม | 71

ไอยริศ

I-yaris

name given to honor Her Royal Highness Princess Maha Chakri Sirindhorn

72 | Flora and Fauna in Royal Designation

ไอยริศ

Zingiber sirindhorniae Triboun

วงศ์ขงิ ข่า Zingiberaceae

ไอยรศิ ถกู คน้ พบบนยอดเขาหนิ ปนู ในเขตอำ� เภอหนองหนิ และอำ� เภอผาขาว จงั หวดั เลย เปน็ พชื หายาก
และเป็นพืชถิ่นเดียวของไทย และเป็นพรรณไม้ชนิดใหม่ของโลก ท่ีพบโดย ดร.ปราโมทย์ ไตรบุญ
สมเดจ็ พระกนษิ ฐาธริ าชเจา้ กรมสมเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ าฯ สยามบรมราชกมุ ารี พระราชทานพระราชานญุ าต
ให้ใชช้ ือ่ วทิ ยาศาสตร์ดังกลา่ ว และพระราชทานชือ่ ไทยว่า ไอยริศ เมื่อวันท่ี ๑๐ มีนาคม พ.ศ. ๒๕๕๓

ลักษณะและการกระจายพนั ธุ์ Perenial herb has a tubular rhizome and
inner is yellowish, ginger smell. Leaves are
ไมล้ ้มลุกหลายฤดู รากสะสมอาหาร รปู ทรง simple and same plane with oblong shape.
กระบอก เนอื้ ในสเี หลอื ง กลนิ่ เชน่ เดยี วกบั ขงิ ใบเดยี่ ว Flowers are purple. This species is endemic to
เรยี งสลบั ระนาบเดยี ว แผน่ ใบรปู ขอบขนาน ดอกสมี ว่ ง Thailand. It is found on limestone mountain in
เปน็ พชื ถน่ิ เดยี วของไทย พบตามเขาหนิ ปนู จงั หวดั เลย Loei Province.

พรรณพชื และพรรณสัตว์ในพระนาม | 73



พรรณสตั ว์ในพระนาม

พรรณสตั วท์ ไี่ ด้ตัง้ ช่อื ให้เปน็ เกียรตแิ กร่ าชวงศข์ องไทย
โดยตง้ั ชอื่ สกลุ คำ� ระบชุ นดิ ชอ่ื ลกู ผสมมาตงั้ ชอ่ื พรรณสตั วน์ น้ั
ผตู้ ง้ั ชอื่ ไดเ้ หน็ ถงึ พระราชกรณยี กจิ พระกรณยี กจิ ดา้ นการอนรุ กั ษ์
ทรัพยากรธรรมชาติ เม่ือค้นพบสัตว์ชนิดใหม่จึงต้องการ
ที่จะตั้งช่ือตามพระนาม เพ่ือเทิดพระเกียรติและเผยแพร่
พระเกียรติคุณให้เป็นท่ีประจักษ์แก่สาธารณชนทั้งไทย
และตา่ งประเทศในการทรงงานดา้ นการอนรุ กั ษท์ รพั ยากรธรรมชาติ
และความหลากหลายทางชวี ภาพในประเทศไทย ดงั พรรณสตั ว์
ที่จะปรากฏในหน้าตอ่ ไปน้ี

พรรณพืชและพรรณสัตวใ์ นพระนาม | 75

กั้งเจ้าฟ้า

Acanthosquilla sirindhorn Naiyanetr, 1995

วงศก์ ั้งตก๊ั แตน Nannosquillidae Manning, 1980
ชือ่ พืน้ เมือง กัง้ ลายเสอื กั้งตัก๊ แตนลายเสือ
ชอื่ สามญั Tiger Mantis Shrimp

กั้งตั๊กแตนชนิดใหม่ของโลก พบครัง้ แรกเมือ่ วนั ที่ ๘ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๓๖ โดยศาสตราจารย์
เกยี รติคุณ ดร.ไพบูลย์ นัยเนตร และนางสาวเบญจมาภรณ์ วฒั นธงชยั นิสิตปรญิ ญาโท คณะวิทยาศาสตร์
จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ที่สะพานปลา จังหวัดปัตตานี โดยเม่ือวันที่ ๑๖ มีนาคม พ.ศ. ๒๕๓๘
จุ ฬ า ล ง ก ร ณ ์ ม ห า วิ ท ย า ลั ย ไ ด ้ รั บ พ ร ะ ร า ช ท า น พ ร ะ ร า ช า นุ ญ า ต ใ ห ้ อั ญ เ ชิ ญ พ ร ะ น า ม า ภิ ไ ธ ย
สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เป็นค�ำระบุชนิด
ช่ือวทิ ยาศาสตร์ โดยมกี ารตพี มิ พเ์ ผยแพรใ่ นวารสาร Crustaceana ปี พ.ศ. ๒๕๔๔ (ค.ศ. 2001) เลม่ ๗๔(๔)
หน้า ๔๐๑-๔๐๕ เพื่อเฉลิมพระเกียรติในวโรกาสทรงเจริญพระชนมายุครบ ๔๐ พรรษา
และขณะทรงพระเยาว์พระองค์ทรงจับกั้งต๊ักแตนครั้งเสด็จวังไกลกังวล แล้วทรงน�ำมานิพนธ์บทแรก
เรื่องล่อก้ัง ในพระราชนิพนธ์หนงั สอื แวน่ แก้ว

ลกั ษณะและการกระจายพันธุ์ Kang Chao Fa has a black strip on
internode. It can reach a length of 68-73
กงั้ เจ้าฟ้ามีสีด�ำเปน็ แถบขวางทกุ ปลอ้ งตลอด millimeters. This species is found in Pattani
ตามยาวตวั และแพนหาง ขนาดล�ำตวั ยาวประมาณ Province.
๖๘-๗๓ มลิ ลิเมตร พบทจ่ี ังหวดั ปัตตานี

76 | Flora and Fauna in Royal Designation

ก้งั เจา้ ฟ้า

Kang Chao Fa

name given to honor Her Royal Highness Princess Maha Chakri Sirindhorn

พรรณพชื และพรรณสตั วใ์ นพระนาม | 77

กงุ้ เจา้ ฟา้

Macrobrachium sirindhorn Naiyanetr, 2001

วงศ์ Palaemonidae Rafinesque, 1815
ช่อื พื้นเมอื ง กุ้งก้ามขน
ชือ่ สามัญ Waterfall Prawn, Waterfall Shrimp

ศาสตราจารย์เกียรติคุณ ดร.ไพบูลย์ นัยเนตร ร่วมกับส�ำนักงานวิจัยและพัฒนาการทหาร
กระทรวงกลาโหม ค้นพบท่ีถ้�ำผามอนและถ้�ำแม่ละนา ต�ำบลสบป่อง อ�ำเภอปางมะผ้า จังหวัดแม่ฮ่องสอน
เมื่อวันท่ี ๑๔ สิงหาคม พ.ศ. ๒๕๔๑ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยได้รับพระราชทานพระราชานุญาต
ใหอ้ ญั เชญิ พระนามาภไิ ธย สมเดจ็ พระกนษิ ฐาธริ าชเจา้ กรมสมเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ าฯ สยามบรมราชกมุ ารี
เป็นค�ำระบุชนิดช่ือวิทยาศาตร์ของกุ้งชนิดน้ี เพ่ือเฉลิมพระเกียรติในวโรกาสทรงเจริญพระชนมายุครบ
๔๓ พรรษา โดยตีพิมพ์เผยแพร่ในวารสาร Crustaceana ปี พ.ศ. ๒๕๕๔ (ค.ศ. 2001) เล่มที่ ๗๔(๗)
หน้า ๖๐๙-๖๑๖

ลักษณะและการกระจายพันธุ์ Kung Chao Fa is waterfall shrimp,
that can reach a length of 8-17.6 millimeters.
กงุ้ เจ้าฟา้ เปน็ กงุ้ น�้ำตกทมี่ ีขนาดความยาวตวั This species has yellow dot on body, with yellow
๘-๑๗.๖ มิลลิเมตร มีสีน�้ำตาลเป็นจุดกระจาย strip on the 2nd node. It can be found at Thum Pa
อยู่ทั่วล�ำตัว บริเวณด้านบนของปล้องท้องท่ี ๒ Mon and Thum Mae La Na, Pang Ma Pha, Mae
จะเหน็ แถบสเี หลอื งพาดอยบู่ นลำ� ตวั พบทอี่ ำ� เภอฝาง Hong Son Province.
จังหวัดเชียงใหม่ ถ�้ำผามอนและถ�้ำแม่ละนา
ต�ำบลสบป่อง อำ� เภอปางมะผา้ จงั หวดั แมฮ่ ่องสอน

78 | Flora and Fauna in Royal Designation

ก้งุ เจา้ ฟ้า

Kung Chao Fa

name given to honor Her Royal Highness Princess Maha Chakri Sirindhorn

พรรณพชื และพรรณสตั วใ์ นพระนาม | 79

ชันโรงสริ ินธร

Trigona sirindhornae Michener and Boongird,
2004

วงศ์ Apidae Linnaeus, 1758

ชันโรงชนิดใหม่ที่ส�ำรวจพบโดยผู้ช่วยศาสตราจารย์สมนึก บุญเกิด ภาควิชาเทคโนโลยีการเกษตร
คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยรามค�ำแหง แพร่กระจายพันธุ์ที่น�้ำตกห้วยยาง จังหวัดประจวบคีรีขันธ์
ชมุ พร และระนอง

ลกั ษณะและการกระจายพันธ์ุ Stringless bees is 3.99 millimeters long.
It has reddish body and black strip at thorax. It
แมลงจ�ำพวกผึ้งทไ่ี ม่มเี หล็กใน มขี นาดลำ� ตัว lives in hole of big tree.
ยาวประมาณ ๓.๙๙ มิลลิเมตร ล�ำตัวสีแดง และ
มแี ถบสีด�ำหรือปานบริเวณปล้องอก พบอาศัยท�ำรัง
ในโพรงต้นไมข้ นาดใหญ่

80 | Flora and Fauna in Royal Designation

ชนั โรงสิรนิ ธร

Chan Na Rong Sirindhorn

name given to honor Her Royal Highness Princess Maha Chakri Sirindhorn

พรรณพชื และพรรณสตั ว์ในพระนาม | 81

ตก๊ั แตนคหู ารัตน์

Mimadiestra sirindhornae Dawwrueng,
Storozhenko and Artchawakom, 2016

วงศ์ Rhaphidophoridae Walker, 1869

คน้ พบในพ้นื ทสี่ ถานวี ิจัยสง่ิ แวดล้อมสะแกราช จังหวดั นครราชสีมา อาศัยอยูต่ ามพุม่ ไม้ท่สี งู ประมาณ
๒๐-๔๐ เซนตเิ มตร

ลักษณะและการกระจายพันธ์ุ Takkatan Kuharat is described and found
at Sakaerat Environmental Research Station,
ตกั๊ แตนคหู ารตั นเ์ ปน็ แมลงชนดิ ใหม่ ทพี่ บจาก Nakhon Ratchasima Province. This species has
สถานีวจิ ยั สะแกราช จงั หวดั นครราชสมี า ตั๊กแตน a blackish brown round body with length of 14.7-
ขายาว ล�ำตัวสีน�้ำตาลเทา ตัวยาวประมาณ 15.8 milimeters. Tentacles are longer than body
๑๔.๗-๑๕.๘ มลิ ลเิ มตร ลำ� ตวั อว้ นปอ้ ม หนวดยาวกวา่ length.
ความยาวลำ� ตวั

82 | Flora and Fauna in Royal Designation

ตัก๊ แตนคูหารตั น์

Takkatan Kuharat

name given to honor Her Royal Highness Princess Maha Chakri Sirindhorn

พรรณพืชและพรรณสตั ว์ในพระนาม | 83

เตา่ ทรงพระเจริญ

Basilochelys macrobios Tong et al., 2009

วงศ์ Trionychidae Fitzinger, 1826

คณะผวู้ จิ ยั ไทย-ฝรงั่ เศส นำ� โดย นายไฮยน่ั ตง ไดท้ ำ� การอนรุ กั ษต์ วั อยา่ งเตา่ ฟอสซลิ จระเข้ ปลาเลปโิ ดเทส
กระดูกไดโนเสาร์ และฟอสซิลเต่าขนาดใหญ่คู่หนึ่งที่อยู่ใกล้กัน แหล่งฟอสซิลเต่ายักษ์คู่อยู่ในพ้ืนท่ีบ้านคำ� พอก
อำ� เภอหนองสงู จังหวดั มุกดาหาร และพบขนาดของเตา่ ตวั ที่ ๑ ยาว ๙๖ เซนตเิ มตร ตัวที่ ๒ ยาว ๙๐ เซนตเิ มตร
กวา้ ง ๘๐ เซนตเิ มตร และศกึ ษาวจิ ยั รายละเอยี ดจนพบลกั ษณะของหวั กะโหลก กระดองหลงั กระดองทอ้ ง กระดกู คอ
กระดกู สนั หลงั กระดกู ซโี่ ครง กระดกู ขาหนา้ และขาหลงั ทชี่ ดั เจน ระบวุ า่ เปน็ เตา่ ชนดิ ใหม่ สกลุ ใหม่ ตพี มิ พใ์ นวารสาร
Geological Society, London, Special Publications ในปี พ.ศ. ๒๕๕๒ โดยตัง้ ชอื่ วา่ “Basilochelys macrobios”
เพื่อเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ในวโรกาสมหามงคล
เฉลิมพระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา โดยช่ือเป็นภาษากรีก มีความหมายว่า “ขอให้พระมหากษัตริย์ไทย
ทรงมีพระชนมายุย่ิงยืนนาน”

ลกั ษณะและการกระจายพนั ธ์ุ The large turtles from the terminal Jurassic-
earliest Cretaceous Phu Kradung Formation of the
เตา่ ขนาดใหญจ่ ากปลายยุคจรู าสสคิ ถงึ ตอนต้น Khorat Group, Northeastern Thailand, described
ยุคครีเตรเชียส ของฟอร์เมช่ันภูกระดึงกลุ่มโคราช herein represent a new genus and new species
ภาคตะวันออกเฉยี งเหนอื ของไทย เต่าทรงพระเจริญ of Eucryptodira, Basilochelys macrobios n. gen.
ถูกตั้งเป็นสกุลใหม่ และชนิดใหม่ของโลก ในวงศ์ n. sp. This taxon is placed in Trionychoidae and
Trionychoidae และเชอ่ื วา่ เปน็ ตน้ กำ� เนดิ ของเตา่ ในกลมุ่ น้ี considered as the most basal member of that group.

84 | Flora and Fauna in Royal Designation

เตา่ ทรงพระเจริญ

Tao Song Phra Chaloen

name given to honor His Majesty King Bhumibol Adulyadej The Great

พรรณพืชและพรรณสตั ว์ในพระนาม | 85

ทารเ์ ซียสิรนิ ธร

Tarsius sirindhornae Chaimanee, Lebrun,
Yamee & Jaeger, 2010

วงศ์ Potamidae Ortmann, 1897

นางเยาวลักษณ์ ชัยมณี กรมทรัพยากรธรณี ได้ค้นพบซากดึกด�ำบรรพ์ไพรเมตจ�ำพวกทาร์เซีย
ชนิดใหม่ของโลก อายุ ๑๓ ล้านปี ที่เหมืองถ่านหินแม่เมาะ อ�ำเภอแม่เมาะ จังหวัดล�ำปาง จัดอยู่ในกลุ่ม
สัตว์เล้ียงลูกด้วยนมจ�ำพวกไพรเมต ลักษณะคล้ายลิงและเป็นสายพันธุ์เดียวกับมนุษย์ โดยพบกราม
พร้อมฟันจ�ำนวน ๑๘ ซี่ แบ่งเป็น กรามบนพร้อมฟัน ๑๗ ซ่ี และกรามล่างพร้อมฟัน ๑ ซ่ี และจาก
ผลการศกึ ษาพบว่าซากดกึ ด�ำบรรพด์ งั กล่าว มีขนาดใหญท่ ส่ี ุดในวงศ์ทารซ์ ิอิเด โดยตงั้ ชอ่ื ทางวิทยาศาสตร์
ว่า Tarsius sirindhornae เพ่ือเป็นการเฉลิมพระเกียรติท่ีทรงสนพระทัยในงานด้านซากดึกด�ำบรรพ์

ลักษณะและการกระจายพนั ธุ์ Tarsia sirindhorn was a large species of
Tarsius. This species was found in the Miocene
ทาร์เซียสิรินธร เป็นบรรพชีวินชนิดท่ีมี strata of Thailand. This species is nocturnal live
ขนาดใหญ่ที่สุด ท่ีวิวัฒนาการมาจากยุคไอโอซีน mostly on tree and feeds on insect
จนมาถึงยคุ ปจั จุบัน สว่ นใหญ่อาศัยอยตู่ ามตน้ ไม้
กินแมลงเป็นอาหาร และหากินในเวลากลางคืน

86 | Flora and Fauna in Royal Designation

ทาร์เซยี สริ ินธร

Tarsia Sirindhorn

name given to honor Her Royal Highness Princess Maha Chakri Sirindhorn

พรรณพชื และพรรณสตั ว์ในพระนาม | 87

นกเจา้ ฟ้าหญิงสริ นิ ธร

Pseudochelidon sirintarae Thonglongya, 1968

วงศ์ Hirundinidae Rafinesque, 1825

นกชนิดใหม่ของโลกในวงศ์ย่อยนกนางแอ่นเทียม เป็นนกเฉพาะถิ่น พบบริเวณบึงบอระเพ็ด
จังหวัดนครสวรรค์ โดยนายกิตติ ทองลงยา สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งประเทศไทย
โดยรับซื้อจากชาวบ้านที่ดักนกขาย หลังจากนั้น คาดว่ามีผู้พบเห็นนกชนิดน้ีอีกสองครั้งเท่านั้น
ครั้งละ ๒-๔ ตวั จัดเปน็ สัตว์ป่าสงวนของประเทศไทย และมีสถานภาพใกล้สูญพันธุอ์ ยา่ งยง่ิ

ลกั ษณะและการกระจายพันธ์ุ Nok Chao Fa Ying Sirindhorn is a
passerine bird, one of only two members of
นกเจ้าฟ้าหญิงสิรินธรเป็นนกนางแอ่น the river martin subfamily of the swallows. It is
ขนาดกลาง เป็นหนึ่งในสองของวงศ์ย่อย significantly different from its closest relative,
นกนางแอ่นเทียม เป็นชนิดท่ีมีความแตกต่าง the African river martin. This species is firstly
อย่างชัดเจนจากชนิดในแอฟริกา พบครั้งแรก found in 1968 in Bueng Boraphet, Nakhon
ในปี พ.ศ. ๒๕๑๑ จากบงึ บอระเพด็ จงั หวดั นครสวรรค์ Sawan Province.

88 | Flora and Fauna in Royal Designation