เอกสารประกอบการอบรมมารยาทไทย ครั้งที่ ๖ (สามภาษา)

คำนำ

มารยาทไทยเป็นเอกลักษณ์สำคัญอย่างหนึ่งที่แสดงถึงความเป็นชาติไท ย
ตามที่สำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ ได้กล่าวว่า มารยาทหมายถึง
กิริยาอาการที่ควรประพฤติปฏิบัติอย่างมีขอบเขตหรือมีระเบียบแบบแผน อัน
เหมาะสมแกก่ าลเทศะและสงั คม ได้แก่ การยืน เดนิ นงั่ นอน การแสดงความเคารพ
การรับและการส่งของ ดังนั้นมารยาทไทยจึงเป็นสิ่งที่แสดงถึงเอกลักษณ์ความเปน็
ไทย เป็นระเบียบแบบแผนแห่งการประพฤติปฏิบัติแบบไทย ที่บรรพบุรุษได้กำหนด
ขึ้นและดัดแปลงให้เหมาะแก่บริบทแห่งยุคสมัยเพื่อให้ลูกหลานได้ปฏิบัติและสืบ
ต่อมา

สำนักศิลปะและวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยราชภัฏภูเก็ต ได้ดำเนินโครงการ
อบรมมารยาทไทย มาอยา่ งต่อเนอ่ื ง ในคร้ังน้ี เปน็ ปีที่ 6 โดยได้จดั ทำและเรียบเรียง
เอกสารประกอบการอบรม โครงการอบรมมารยาทไทย ฉบับนี้ขึ้นเพื่อเป็นแนวทาง
ในการให้ผู้อบรมได้เรียนรู้และปฏิบัติมารยาทไทยที่ถูกต้อง โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อ
ส่งเสริมและสนับสนุนการแสดงออกด้านการใช้มารยาทให้กับเยา วชนและผู้เข้า
อบรมสามารถปฏิบัติและถ่ายทอดแก่ผู้อื่นได้ หวังเป็นอย่างยิ่งว่าเอกสาร
ประกอบการอบรมฉบับนี้จะเป็นประโยชน์ต่อนักเรียน นักศึกษา และประชาชนใน
การสบื สานเอกลกั ษณ์ความเปน็ ไทยสบื ไป

ผศ.ดร.คารว์ พยุงพันธ์
ผู้อำนวยการสำนักศิลปะและวัฒนธรรม มหาวิทยาลยั ราชภัฏภเู ก็ต

สารบัญ ข

เรื่อง หนา้
คำนำ ก
สารบัญ ข
สารบัญภาพ ค
ความหมาย “มารยาทไทย” 1
การแสดงความเคารพ 1
1
1. การไหว้ (วนั ทนา หรือ วนั ทา) 3
2. การกราบ (อภิวาท) 6
3. การถวายความเคารพพระมหากษัตริย์
การสง่ และการรบั สิง่ ของ 10
1. การสง่ สิ่งของให้ผู้ใหญแ่ ละการรับสิ่งของจากผู้ใหญ่ 10
อ้างอิง 25
ภาคผนวก 26
ค่มู ือมารยาทไทยภาษาอังกฤษ 27
คู่มือมารยาทไทยภาษาจีน 57

สารบัญภาพ ค

ภาพที่ หน้า
1 การประนมมือ 1
2 การไหว้ ระดับที่ 1 2
3 การไหว้ ระดบั ที่ 2 2
4 การไหว้ ระดับที่ 3 3
5 การถอยเท้าและเปดิ ส้นเท้า 3
6 การไหวผ้ ู้เสมอกนั 3
7 ท่าเตรียมกราบ 4
8 จงั หวะที่ 1 อัญชลี 4
9 จงั หวะที่ 2 วนั ทา (วันทนา) 5
10 จงั หวะที่ 3 อภิวาท 5
11 การเดนิ เข่า 6
12 การกราบ 6
13 การนง่ั พบั เพยี บประสานมือ 6
14 การถวายบงั คมจงั หวะที่ 1 7
15 การถวายบงั คม จงั หวะที่ 3 7
16 การถวายบงั คมจงั หวะที่ 3 8
17 การหมอบเฝ้า 8
18 การหมอบกราบ 8
19 การถวายคำนับ 9
20 การถอนสายบัวแบบสากลนิยม 9
21 การถอนสายบัวแบบพระราชนิยม 10
22 ถือสิ่งของ ยนื ตรง 11
23 ก้าวเทา้ ขวา ส่งสิง่ ของ 11
24 ถอยเทา้ ยืนตรง ไหว้ 11
25 ถือสิ่งของ ยนื ตรง 12
26 ก้าวเทา้ ขวา ย่อตวั ส่ง 12
27 ไหวข้ ณะย่อตวั 12
28 ถอยเทา้ ขวา ยนื ตรง 12

สารบัญภาพ ง

ภาพที่ หนา้
29 ถือสิ่งของ ยนื ตรง คำนับ 13
30 ก้าวเทา้ ขวา ส่งสิ่งของ 13
31 ถอยเทา้ ยนื ตรง คำนับ 13
32 ถือสิง่ ของ ยืนตรง 14
33 ก้าวเทา้ ขวา ลงเข่าซ้าย ส่งสิ่งของ 14
34 ถอยเทา้ ขวา ยนื ตรง คอ้ มตวั ไหว้ 14
35 ถือสิง่ ของ ยนื ตรง 15
36 ก้าวเทา้ ขวา ลงเข่าซ้าย สง่ สิง่ ของ 15
37 ไหวข้ ณะลงเขา่ ซ้าย 15
38 ถอยเทา้ ขวา ยนื ตรง 15
39 ถือสิง่ ของ ยนื ตรง คำนับ 16
40 ก้าวเทา้ ขวา ลงเขา่ ซ้าย สง่ สิง่ ของ 16
41 ถอยเทา้ ขวา ยนื ตรง คำนับ 16
42 เดินเขา่ ถือสิ่งของ ชายและหญงิ 17
43 วางสิง่ ของเย้ือทางขวาเหนือเข่า 17
44 กราบผู้ใหญ่ 17
45 สง่ สงิ่ ของ 17
46 ยนื ตรง คอ้ มตัว ไหว้ 18
47 ก้าวเทา้ ขวา โน้มตวั รบั 18
48 ยนื ตรง 18
49 ยนื ตรง คำนบั 19
50 ก้าวเทา้ ขวา โน้มตัวรบั 19
51 ยนื ตรง คำนับ 19
52 ยนื ตรง คอ้ มตวั ไหว้ 20
53 ก้าวเทา้ ขวา ยอ่ ตวั รบั 20
54 ถอยเทา้ ขวากลบั ยนื ตรง 20
55 ยนื ตรง คอ้ มตัวไหว้ 21
56 ก้าวเทา้ ขวา ลงเข่าซ้าย รับสิง่ ของ 21

สารบัญภาพ จ

ภาพที่ หน้า
57 ถอยเทา้ ขวา ยนื ตรง 21
58 ก้าวเทา้ ขวา ลงเข่า พร้อมรบั ไหว้ 22
59 รบั สิ่งของ 22
60 ถอยเทา้ ขวา ลกุ ข้นึ ยนื ตรง 22
61 เดินเขา่ 23
62 น่งั พบั เพียบกราบ 23
63 รับสิง่ ของ 23
64 วางสิง่ ของเย้ืองทางขวาเหนือเขา่ นงั่ ประสานมือ (สนทนา) 24
65 กราบลา 24

1

มารยาทไทย

ความหมาย “มารยาทไทย”
“มารยาท” หมายถึง กิริยา วาจาที่สุภาพเรียบร้อยที่บุคคลพึงปฏิบัติในสังคม โดยมี

ระเบียบแบบแผนอันเหมาะสมตามกาลเทศะ
มารยาทไทยครอบคลุมถึงกิริยา วาจาต่างๆ เช่น การแสดงความเคารพ การส่ง และ

การรบั สิง่ ของ การยนื การเดิน การน่งั การนอน การแสดงกิริยาอาการ การรับประทานอาหาร
การให้และรับบริการ การทักทาย การสนทนา การใช้คำพูด การฟัง การใช้เครื่องมือสื่อสาร
รวมทั้งการประพฤติปฏิบัติในพธิ ีการต่างๆ

การแสดงความเคารพ
การแสดงความเคารพมีหลายลักษณะ เช่น การประนมมือ การไหว้ การกราบ การ

คำนับ การถวายความเคารพ การที่จะแสดงความเคารพในลักษณะใดน้ันต้องพิจารณาผู้ท่จี ะ
รับเคารพด้วยว่าอยู่ในฐานะเช่นใด หรือในโอกาสใด แล้วจึงแสดงความเคารพให้ถูกต้องและ
เหมาะสม การแสดงความเคารพแบ่งได้ดงั นี้ คอื

1. การไหว้ (วันทนา หรือ วนั ทา)
การปฏิบตั ิในทา่ ไหวป้ ระกอบด้วยกิริยา 2 สว่ น คอื การประนมมือและการไหว้
การประนมมือ (อญั ชลี) เป็นการแสดงความเคารพโดยการกระพมุ่ มือเลก็ น้อยใหป้ ลาย

นิ้วมือทั้งสองข้างชิดกัน ฝ่ามือทั้งสองประกบเสมอกัน แนบหว่างอก หลายนิ้วเฉียงขึ้น
พอประมาณ แขนแนบลำตัวไม่กางศอก ทั้งชายและหญิงปฏิบตั ิเหมือนกัน การประนมมือน้ใี ช้
ในการสวดมนต์ ฟังพระสวดมนต์ ฟังพระธรรมเทศนา ขณะสนทนากับพระภิกษุ รับพรจาก
ผู้ใหญ่ และรบั ความเคารพจากผู้มีอายุน้อยกวา่ เปน็ ต้น

ภาพที่ 1 การประนมมือ

2

การไหว้ (วันทนา หรือ วนั ทา) เปน็ การแสดงความเคารพโดยการประนมมือแล้วยกมือ
ทั้งสองขึ้นจรดใบหน้า ให้เห็นว่าเป็นการแสดงความเคารพอย่างสูง การไหว้แบบไทย แบ่ง
ออกเป็น 3 ระดบั ตามระดบั ของบุคคล

ระดับที่ 1 การไหว้พระ ได้แก่ การไหว้พระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ รวมทั้งปูชนีย
สถาน ปูชนียวัตถุ ที่เกี่ยวกับพระพุทธศาสนา ในกรณีที่ไม่สามารถกราบแบบเบญจางค
ประดิษฐไ์ ด้ให้ประนมมือแล้วยกข้นึ พร้อมกับคอ้ มศีรษะลง ให้หัวแมม่ ือจรดหว่างค้ิว หลายนิ้วชี้
แนบสว่ นบนของหน้าผาก

ระดับที่ 2 การไหว้ผู้มีพระคุณ และผู้ที่มีอายุมาก ได้แก่ ปู่ ย่า ตา ยาย พ่อ แม่ ครู
อาจารย์ และผู้ที่เราเคารพนับถือ ให้ประนมมือแล้วยกขึ้นพร้อมกบั ค้อมศีรษะลงให้หัวแมม่ ือ
จรดปลายจมูก ปลายนิ้วชแี้ นบหว่างค้วิ

ระดับที่ 3 การไหว้บุคคลทั่วๆ ไป ที่เคารพนับถือหรือผู้ที่มีอายุมากกว่าเล็กน้อยให้
ประนมมือ แล้วยกขึ้นพร้อมกับค้อมศีรษะลงให้หัวแม่มือจรดปลายคาง ปลายนิ้วชี้แนบปลาย
จมูก

สำหรับการไหว้ในระดับที่ 3 นี้จะแสดงความเคารพผู้ที่มีอายุเท่ากันหรือเพื่อนกันได้
ดว้ ย โดยยนื ตรงไหวไ้ มต่ ้องคอ้ มศีรษะ

ภาพที่ 2 การไหว้ ระดับที่ 1 ภาพที่ 3 การไหว้ ระดบั ที่ 2

3

ภาพที่ 4 การไหว้ ระดบั ที่ 3

อนึง่ สำหรบั ผู้หญงิ การไหวท้ ั้ง 3 ระดบั อาจจะถอยเทา้ ขา้ งใดขา้ งหนึง่ ตามถนัดไปขา้ ง
หลังครึ่งก้าว แล้วยอ่ เขา่ ลงพอสมควรพร้อมกบั ยกมือข้ึนไหว้ กรณีการไหวผ้ ู้เสมอกันให้ยืนตรง
ไหว้

ภาพที่ 5 การถอยเทา้ และเปิดสน้ เทา้ ภาพที่ 6 การไหวผ้ ้เู สมอกนั

2. การกราบ (อภวิ าท) เป็นการแสดงความเคารพอยา่ งสงู มี 2 แบบ
2.1 การกราบแบบเบญจางคประดิษฐ์ เป็นการใช้อวัยวะทั้ง 5 คือ หน้าผาก มือ

และขอ้ ศอกท้ัง 2 เข่า ทั้ง 2 สัมผสั กบั พ้นื การกราบมี 3 จังหวะ คอื
ทา่ เตรียม
ชาย นัง่ คุกเขา่ ตัวตรงปลายเทา้ ต้ัง ปลายเทา้ และส้นเท้าชิดกนั นง่ั บนสนั เท้า เข่าทั้งสอง

หา่ งกนั พอประมาณ มือท้ังสองวางควำ่ เหนือเขา่ ทั้งสองขา้ ง นวิ้ ชิดกนั (ท่าเทพบตุ ร)

4

หญิง นั่งคุกเข่าตัวตรงปลายเทา่ ราบ เข่าถึงปลายเท้าชิดกนั นั่งบนส้นเท้า มือทั้งสอง
วางคว่ำเหนือเขา่ ท้ังสองขา้ ง นวิ้ ชิดกนั (ทา่ เทพธดิ า)

ทา่ กราบ
จังหวะที่ 1 (อัญชลี) ยกมือข้นึ ในท่าประนมมือ
จงั หวะที่ 2 (วันทนา หรือ วันทา) ยกมือข้นึ ไหวต้ ามระดบั ที่ 1 การไหวพ้ ระ
จังหวะที่ 3 (อภิวาท) ทอดมือทั้งสองลงพร้อมๆ กัน ให้มือและแขนท้ังสองข้างราบกบั
พ้ืน ควำ่ มือหา่ งกนั เลก็ น้อย พอให้หน้าผากจรดพ้นื ระหว่างมือทั้งสอง
ชาย ศอกทั้งสองขา้ งต่อจากเข่าราบไปกบั พ้นื หลังไม่โกง่
หญงิ ศอกทั้งสองขา้ งครอ่ มเข่าเล็กน้อย ราบไปกับพ้นื หลงั ไมโ่ ก่ง
ทำสามจังหวะให้ครบ 3 ครั้ง ยกมือขึ้นไหว้ในท่าไหว้พระ แล้ววางมือคว่ำเหนือเขา่ ทั้ง
สองขา้ ง ในทา่ เตรียมกราบ จากน้ันให้เปลีย่ นอิริยาบถตามความเหมาะสม

ภาพที่ 7 ทา่ เตรียมกราบ

ภาพที่ 8 จังหวะที่ 1 อญั ชลี

5

ภาพที่ 9 จังหวะที่ 2 วนั ทา (วนั ทนา)

ภาพที่ 10 จังหวะที่ 3 อภวิ าท
2.2 การกราบผู้ใหญ่ เป็นการกราบผู้มีพระคุณและผู้ที่มีอายุมาก ได้แก่ ปู่ ย่า ตา
ยาย พอ่ แม่ ครู่ อาจารย์ และผู้ท่เี ราเคารพ ผู้กราบทั้งชายและหญิงนงั่ พับเพียบทอดมือท้ังสอง
ข้างลงพร้อมกัน ให้แขนทั้งสองค่อมเข่าที่อยู่ด้านล่างเพียงเข่าเดียว มือประนมตั้งกับพื้นไม่
แบมือ คอ้ มตวั ลงให้หน้าผากแตะสว่ นบนของมือที่ประนม ในขณะกราบ ไม่กระดกนวิ้ มือรับหน้า
ผาก กราบเพยี งคร้ังเดียว จากน้ันให้เปลีย่ นอิริยาบถโดยการนัง่ สำรวมประสานมือ แล้วเดินเข่า
ถอยหลังพอประมาณจึงลุกจากไป

6

ภาพที่ 11 การเดินเขา่ ภาพที่ 12 การกราบ

ภาพที่ 13 การนงั่ พบั เพียบประสานมือ

3. การถวายความเคารพพระมหากษัตริย์
3.1 การถวายความเคารพแบบโบราณราชประเพณี เป็นการถวายความเคารพ

พระมหากษตั ริย์แบบโบราณราชประเพณี ในงานพระราชพธิ ีสำคญั แบง่ ออกได้ดงั นี้
3.1.1 การถวายบังคม
ก่อนที่จะถวายบังคบั ต้องน่ังอยู่ในท่าเตรียม คือ นั่งคุกเข่าปลายเท้าตั้ง นั่งบนส้น

เท้าเช่นเดียวกันทั้งชายและหญิง มือทั้งสองวางคว่ำเหนือเข่าทั้งสองข้าง ชายนั่งแยกเข่าได้
เล็กน้อย หญิงน่งั เขา่ ชิด

7

การถวายบังคม แบง่ ออกเปน็ 3 จงั หวะดงั นี้
จังหวะที่ 1 ยกมือข้นึ ประนมระหวา่ งอก ปลายนิ้วต้ังขนึ้ ตำ่ กว่าคางเล็กน้อย แขน
แนบลำตัวไมก่ างศอก
จงั หวะที่ 2 ทอดมือทีป่ ระนมลงพร้อมคอ้ มตัวลงเล็กน้อย สายตามองที่หัวแม่มือ
แล้ววาดมือข้นึ พร้อมเอนตวั ไปข้างหลงั พองาม ให้ปลายนิ้วหวั แม่มือและปลายนิ้วชจี้ รดหน้าผาก
มือท้ังสองไมแ่ ยกจากกนั เงยหน้าข้นึ เล็กน้อย
จังหวะที่ 3 วาดมือที่ประนมลง พร้อมค้อมตัว และใบหน้ากลับลงมาอยู่ในท่า
จังหวะที่ 1 ทำสามจังหวะให้ครบ 3 ครั้ง แล้วจึงลดมือลง วางคว่ำเหนือเข่าท้ังสองข้าง การ
ถวายบังคมนี้ จะใช้ในกรณีทีช่ ายหรือชายกับหญิงไปถวายบงั คมร่วมกนั ถ้าเป็นหญิงหรือกลุ่ม
หญิงล้วนให้ใช้วิธหี มอบกราบ

ภาพที่ 14 การถวายบงั คมจังหวะที่ 1

ภาพที่ 15 การถวายบังคม จังหวะที่ 3

8

ภาพที่ 16 การถวายบังคมจังหวะที่ 3

3.1.2 การหมอบกราบ
ให้ถวายความเคารพต้ังแต่พระมหากษัตริยล์ งมาถึงพระบรมวงศานุวงศ์ ในโอกาส
ทีเ่ ข้าเฝ้า โดยนงั่ พับเพียบเก็บปลายเทา้ แล้วจึงหมอบลงให้ศอกท้ังสองขา้ งถึงพ้ืนคร่อมเข่าที่อยู่
ด้านล่างเพยี งเข่าเดียว ประสานมือ เมื่อจะกราบให้ประนมมือก้มศีรษะลง หน้าผากแตะสว่ นบน
ของมือที่ประนม เมื่อกราบแล้วนั่งในท่าหมอบเฝ้าอีกครั้งหนึง่ แล้วนัง่ ในทา่ พับเพียบตามเดิม

ภาพที่ 17 การหมอบเฝา้ ภาพที่ 18 การหมอบกราบ

9

3.2 การถวายความเคารพแบบสากล ใช้พระมหากษัตริย์และพระบรมวงศานวุ งศ์
ชาย ใช้วิธถี วายคำนบั โดยการคอ้ มตัวต่ำพอสมควร

ภาพที่ 19 การถวายคำนบั
หญงิ ใช้วิธถี วายความเคารพโดยถอนสายบวั มี 2 แบบ คอื

• แบบสากลนยิ ม ยนื ตรง หนั หน้าไปทางที่ประทบั วาดเท้าขา้ งใดขา้ งหนึ่งไปข้าง
หลังเล็กน้อยตามถนดั พร้อมกบั ยอ่ ตวั ลง ลำตัวตรง หน้าตรง ทอดสายตาลงปลอ่ ยแขนท้ังสอง
ขา้ งแล้วยนื ตรง

• แบบพระราชนิยม ยืนตรง หันหน้าไปทางที่ประทบั วาดเท้าข้างใดข้างหนึ่งไป
ข้างหลังเล็กน้อยตามถนัด พร้อมกับย่อตัวลง ขณะที่วาดเท้าให้ยกมือทั้งสองข้างขึ้นวาง
ประสานกันบนหน้าขาเหนือเขา่ คอ้ มตัวเลก็ น้อย ทอดสายตาลงเสรจ็ แล้วยนื ตรง

ภาพที่ 20 การถอนสายบวั แบบสากลนยิ ม

10

ภาพที่ 21 การถอนสายบวั แบบพระราชนิยม
การส่งและการรับสง่ิ ของ

การส่งสิง่ ของให้ผใู้ หญแ่ ละการรบั ส่งิ ของจากผใู้ หญ่
สิ่งของที่จะส่งหรือรับมี 2 ลักษณะ คือ สิ่งของหนักและสิ่งของเบา สิ่งของหนังใหถ้ ือ

สองมือ สิ่งของเบาให้ถือมือเดียว โดยถือด้วยมือขวา มือซ้ายแนบลำตวั สิ่งของที่จะส่งหรือรับ
ควรถือตามขวาง ถ้าเป็นสมดุ หรือหนังสือ ควรหนั ทางสนั ไปทางผู้รับ

การสง่ และรบั ส่งิ ของอย่างเป็นพิธกี าร
คำว่า “พิธีการ” ในที่นี้คือ การกระทำทีเ่ ป็นพิธี มีกำหนดการและมีระเบียบปฏิบัติซึ่ง
อาจไมเ่ หมอื นกบั วธิ ีปฏิบัติที่เป็นส่วนตัว

1) การส่งสิง่ ของขณะผใู้ หญ่ยืน
ชาย ถือสิ่งของเดินเข้าไปห่างจากผู้ใหญ่พอประมาณ ยืนตรงก้าวเท้าขวาไป
ขา้ งหน้าพร้อมกับคอ้ มตัวเล็กน้อย สง่ สิง่ ของแล้วถอยเทา้ ขวากลบั แสดงความเคารพ โดยการ
ไหว้ 1 ครั้ง แล้วถอยพอประมาณ จึงหันหลงั กลับ
อีกแบบหนึ่ง ถือสิ่งของเดินเข้าไปห่างจากผู้ใหญ่พอประมาณยืนตรงคำนับ ก้าว
เท้าขวาไปขา้ งหน้า พร้อมกับคอ้ มตวั เลก็ น้อย ส่งสิ่งของแล้วถอยเทา้ ขวากลับ ยนื ตรงคำนับ 1
ครั้ง ถอยพอประมาณจึงหนั หลงั กลับ

11

ภาพที่ 22 ถือส่ิงของ ยืนตรง ภาพที่ 23 ก้าวเท้าขวา สง่ สงิ่ ของ

ภาพที่ 24 ถอยเท้า ยืนตรง ไหว้
หญิง ถือสิ่งของเดินเข้าไปห่างจากผู้ใหญ่พอประมาณ ยืนตรงก้าวเท้าขวาไป
ขา้ งหน้าพร้อมกับยอ่ ตัวเลก็ น้อย ส่งสิ่งของ ไหวใ้ นขณะที่ยอ่ ตัวอยู่แล้วถอยเทา้ ขวากลับ ยนื ตรง
ถอยพอประมาณจึงหดั หลังกลับ

12

ภาพที่ 25 ถือส่ิงของ ยืนตรง ภาพที่ 26 ก้าวเทา้ ขวา ย่อตวั สง่

ภาพที่ 27 ไหวข้ ณะย่อตวั ภาพที่ 28 ถอยเท้าขวา ยืนตรง
ในกรณีทีใ่ ช้พานสง่ สิ่งของให้จบั คอพานท้ังสองมือ เดินเขา้ ไประยะพอประมาณทำ
ความเคารพ (ชายคำนบั หญิงคอ้ มศีรษะเล็กน้อย) ยกพานส่งสิ่งของให้ เมือ่ ผู้ใหญ่รบั สิง่ ของไป
แล้วลดพานลง ถือในลักษณะเดิม ชายและหญิงทำความเคารพ ถอยพอประมาณจึงหันหลัง
กลับ

13

ภาพที่ 29 ถือสง่ิ ของ ยืนตรง คำนบั ภาพที่ 30 ก้าวเทา้ ขวา ส่งส่งิ ของ

ภาพที่ 31 ถอยเทา้ ยืนตรง คำนับ
2)การส่งสิ่งของขณะผใู้ หญน่ ั่งเก้าอี้
ชาย ถือสิ่งของเดินเข้าไปห่างจากผู้ใหญ่พอประมาณ ยืนตรงก้าวเท้าขวาลงเขา่
ซ้ายส่งสิง่ ของ เสรจ็ แล้วยนื ตรง ไหว้ 1 ครั้ง ถอยหลงั พอประมาณจึงหนั หลังกลับ

14

ภาพที่ 32 ถือสง่ิ ของ ยืนตรง
ภาพที่ 33 กา้ วเท้าขวา ลงเขา่ ซา้ ย ส่งสงิ่ ของ
ภาพที่ 34 ถอยเทา้ ขวา ยืนตรง ค้อมตวั ไหว้

15

หญิง ถือสิ่งของเดินเข้าไปห่างจากผู้ใหญ่พอประมาณ ยืนตรงก้าวเท้าขวาไป
ข้างหน้า ลงเข่าซ้าย ส่งสิ่งของไหว้ขณะที่ลงเข่า เสร็จแล้วยืนตรงถอยพอประมาณจึงหันหลัง
กลบั

ภาพที่ 35 ถือส่งิ ของ ยืนตรง ภาพที่ 36 กา้ วเท้าขวา ลงเข่าซา้ ย ส่งสิง่ ของ

ภาพที่ 37 ไหว้ขณะลงเข่าซา้ ย ภาพที่ 38 ถอยเท้าขวา ยืนตรง
ในกรณีที่ใช้พานส่งสิง่ ของ ถือพานเดินเข้าไปหา่ งจากผู้ใหญ่พอประมาณ ยืนตรง

คำนับก้าวเท้าขวาไปข้างหน้า ลงเข่าซ้ายส่งสิ่งของ เสร็จแล้วยืนตรงคำนับ 1 ครั้ง ถอย
พอประมาณจึงหนั หลงั กลบั

16

ภาพที่ 39 ถือส่งิ ของ ยืนตรง คำนับ ภาพที่ 40 ก้าวเท้าขวา ลงเขา่ ซ้าย สง่ สิ่งของ

ภาพที่ 41 ถอยเทา้ ขวา ยืนตรง คำนบั
3) การส่งสิ่งของขณะผใู้ หญน่ งั่ กบั พื้น
ชายและหญงิ ปฏิบตั ิเหมอื นกัน ถ้าเปน็ ผู้ใหญ่ท่มี ีพระคุณหรือผู้ทม่ี ีอายุมากให้ผู้ที่
เข้าไปส่งสิ่งของ เดินเข่าถือสิ่งของ ห่างจากผู้ใหญ่พอประมาณ นั่งพับเพียบขาขวาทับขาซ้าย
(ให้หัวเข่าซ้ายตรงผู้ใหญ่) วางสิ่งของเยื้องเขา่ ขวาเล็กน้อย กราบผู้ใหญ่ 1 ครั้ง ส่งสิ่งของให้
ผู้ใหญถ่ ้าเปน็ ของเบาให้ส่งด้วยมือขวา มือซ้ายคว่ำอยู่เหนือเขา่ ซ้าย ถ้าเปน็ สิ่งของหนักให้ใช้ท้ัง
สองมือส่งสิ่งของ ถ้าผู้ใหญ่สนทนาด้วยก็ให้นั่งลักษณะสำรวม เมื่อจะลากลับ กราบ 1 ครั้ง
ถอยโดยวธิ ีเดินเข่า หา่ งจากผู้ใหญ่พอประมาณลุกข้นึ ยืนจึงหนั หลงั กลบั
ในกรณีทีผ่ ู้ใหญ่อายไุ มม่ ากให้แสดงความเคารพด้วยการไหวต้ ามระดับ

17

ภาพที่ 42 เดินเขา่ ถือส่งิ ของ ชายและหญงิ ภาพที่ 43 วางสิ่งของเยื้อทางขวาเหนือเขา่

ภาพที่ 44 กราบผูใ้ หญ่ ภาพที่ 45 ส่งสงิ่ ของ

4) การรับสง่ิ ของขณะผใู้ หญ่ยืน
ชาย เดินเขา้ ไปหา่ งจากผู้ใหญพ่ อประมาณ ยนื ตรงไหว้ 1 ครั้งตามระดบั ก้าวเท้า
ขวาไปขา้ งหน้า เปิดส้นเท้าซ้าย รบั สิง่ ของ ถอยเทา้ ขวากลบั ยนื ตรงถอดพอประมาณจึงหันกลบั

18

ภาพที่ 46 ยืนตรง คอ้ มตวั ไหว้ ภาพที่ 47 ก้าวเทา้ ขวา โน้มตัวรบั

ภาพที่ 48 ยืนตรง
อีกแบบหนึ่งเดินเข้าไปห่างจากผู้ใหญ่พอประมาณ ยืนตรงคำนับก้าวเท้าขวาไป
ขา้ งหน้า เปิดส้นเท้าซ้ายโน้มตัวไปข้างหน้าเลก็ น้อย รับสิง่ ของด้วยมือวา มือซ้ายแนบลำตวั แล้ว
ถอยเทา้ ขวากลับยนื ตรงคำนับอีก 1 คร้ัง ถอยพอประมาณจึงหนั หลงั กลับ

19

ภาพที4่ 9 ยืนตรง คำนับ ภาพที่ 50 กา้ วเทา้ ขวา โนม้ ตัวรบั

ภาพที่ 51 ยืนตรง คำนบั

หญิง เดินเข้าไปห่างจากผู้ใหญ่พอประมาณ ไหว้ตามระดับของผู้ส่งสิ่งของ ก้าว
เท้าขวาไปข้างหน้ายอ่ ตัวรับสิ่งของ แล้วถอยเท้าขวากลับ ยืนตรงถอยพอประมาณ จึงหันหลัง
กลับไป

20

ภาพที่ 52 ยืนตรง ค้อมตัวไหว้ ภาพที่ 53 กา้ วเทา้ ขวา ย่อตัวรับ

ภาพที่ 54 ถอยเทา้ ขวากลบั ยืนตรง
5) การรับส่งิ ของขณะผู้ใหญ่นง่ั เกา้ อี้
ชาย เดินเขา้ ไปหา่ งจากผู้ใหญ่พอประมาณ ยนื ตรงคอ้ มตัวไหว้ตามระดบั ก้าวเท้า
ขวาไปขา้ งหน้า ลงเขา่ ซ้ายรบั สิ่งของ ถอยเทา้ ขวากลบั ยนื ตรง ถอยพอประมาณจึงหันหลงั กลบั
ถ้าเป็นสิง่ ของหนักให้รับด้วยมือขวาแล้วให้มือซ้ายช่วยประคอง
อีกแบบหนึ่งเดินเข้าไปห่างจากผู้ใหญ่พอประมาณ ยืนตรงคำนับ ก้าวเท้าขวาไป
ขา้ งหน้า ลงเข่าซ้าย รบั สิง่ ของด้วยมือขวา มือซ้ายแนบลำตัวถอยเทา้ ขวากลับ ยนื ตรงคำนับอีก
1 ครั้ง ถอยพอประมาณจึงหนั หลงั กลบั

21

ภาพที่ 55 ยืนตรง คอ้ มตัวไหว้ ภาพที่ 56 ก้าวเทา้ ขวา ลงเข่าซ้าย รบั สง่ิ ของ

ภาพที่ 57 ถอยเท้าขวา ยืนตรง

หญงิ เดินเขา้ ไปห่างจากผู้ใหญพ่ อประมาณ ยนื ตรง ก้าวเทา้ ขวาไปขา้ งหน้า ลงเขา่
ซ้าย เปิดส้นเท้าขวาเล็กน้อยพร้อมกับไหว้ตามระดับ รับสิ่งของด้วยมือขวา มือซ้ายแนบลำตวั
ถอยเทา้ ขวากลบั ยนื ตรง ถอยพอประมาณจึงหนั หลงั กลบั

ถ้าเปน็ สิง่ ของหนักให้รับด้วยมือขวาแล้วใช้มือซ้ายช่วยประคอง

22

ภาพที่ 58 ก้าวเท้าขวา ลงเข่า พรอ้ มรบั ไหว้
ภาพที่ 59 รบั สง่ิ ของ

ภาพที่ 60 ถอยเท้าขวา ลกุ ขึ้น ยืนตรง

23

6) การรับส่งิ ของ ขณะผใู้ หญ่นงั่ กับพื้น
ชายและหญิงปฏิบัติเหมือนกัน ถ้าเป็นผู้ใหญ่ที่มีพระคุณหรืออายุมากให้เดินเขา่
เขา้ ไปใกล้ผู้ใหญ่พอประมาณ น่งั พับเพียบขาขวาทับขาซ้าย กราบผู้ใหญ่ 1 คร้ัง แล้วรับสิ่งของ
วางสิ่งของเยื้องเขา่ ขวาเล็กน้อย ถ้าผู้ใหญ่สนทนาด้วยให้นัง่ ในลักษณะสำรวม ก่อนจะลากลบั
ให้กราบ 1 คร้ัง ถือสิง่ ของเดินเขา่ ถอยพอประมาณลกุ ข้นึ ถอยพอประมาณจึงหนั หลังกลบั
กรณีผู้ส่งสิ่งของอายุไมม่ ากให้แสดงความเคารพด้วยการไหวต้ ามระดบั

ภาพที่ 61 เดินเข่า ภาพที่ 62 นง่ั พบั เพียบกราบ

ภาพที่ 63 รบั สง่ิ ของ

24

ภาพที่ 64 วางส่ิงของเยือ้ งทางขวาเหนือเขา่ นั่งประสานมือ (สนทนา)
ภาพที่ 65 กราบลา

25

อ้างอิง

ความหมายมารยาทไทย, [online.] Available. https://sites.google.com/a/
bkws.ac.th/maryath-thiy/home/khwamhmaykhxngmaryaththiy (15 กมุ ภาพันธ์
2564)

แปลภาษาจีนและอังกฤษ. โดย บริษัท ที ภเู กต็ ทรานสเลชน่ั จำกดั . (16 กมุ ภาพนั ธ์ 2564)
มารยาทในการถวายความเคารพพระมหากษัตริย์, [online.] Available.

https://sites.google.com/site/rasritunn/home/kar-thway-khwam-khearph-phra-
mha-ksatriy (17 กุมภาพนั ธ์ 2564)
มารยาทในการรบั ของและส่งของ, [online.] Available. https://www.m-
culture.go.th/young/ewt_news.php?nid=125&filename=index (16 กมุ ภาพันธ์
2564)
มารยาทในการแสดงความเคารพ, [online.] Available. http://www.watgiessen.
com/index.php?lay=show&ac=article&Id=202624&Ntype=1 (15 กมุ ภาพันธ์
2564)
สำนักงานคณะกรรมการวฒั นธรรมแหง่ ชาติ, มารยาทไทย, พมิ พ์ครั้งที่ 4, จำนวน 20,000
เล่ม, โรงพมิ พ์ชมุ ชนสหกรณก์ ารเกษตรแห่งประเทศไทย จำกดั , หน้า 4-7 และ หน้า
25-38.

26

ภาคผนวก
-คมู่ ือมารยาทไทยฉบับภาษาอังกฤษ
-คมู่ ือมารยาทไทยฉบบั ภาษาจนี

27

ค่มู ือมารยาทไทยฉบบั ภาษาองั กฤษ

28

Thai manners

Meaning "Thai manners"
" Etiquette" means a polite and modest manner of speech that a person must

perform in society. With appropriate patterns according to the time.
Thai etiquette encompasses verbal actions such as respect, sending and

receiving things, standing, walking, sitting, sleeping, and acting. Eating Giving and
receiving services, greeting, chatting, using speech, listening, and using communication
tools including the conduct of various ceremonies

Respect
Respect has many characteristics, such as paying respect to hands, saluting,

saluting, and paying respect. In showing respect in any way, one must consider the
person who will be respected. Or at any occasion then show the car counter correctly
and appropriately Respect is divided as follows :

1. Wai (Wanthana or Wanta)
The practice in the Wai position consists of two parts: the worship of the hands

and the worshiping.
Anchalee (Anchalee) is an act of respect by gently poking the fingers of both

hands together. Both palms are parallel to each other, several inches between the
chests, slightly oblique. Arms close to the body, not extended elbows. Both men and
women do the same. This praise is used in prayer. Listen to the monks chanting Listen
to sermons While talking with monks Battle blessings from adults And earn respect
from younger people, for example.

29

Picture 1 : Scouting
Wai (Wanthana or Wanta) is to show respect by showing respect and raising
both hands up to the face. To be seen as a high respect Thai worship is divided into 3
levels according to the individual level.
Level 1 : worshiping Buddha images, teachings, monks, as well as monks and
relics related to Buddhism. In case of being unable to prostrate in allegiance, raise your
hand and raise your head with your head down. And thumbs between the eyebrows
several index fingers are attached to the top of the forehead.
Level 2 : Paying respect to the benefactor and the elderly are grandfathers,
grandparents, parents, teachers, and those we respect. To spread the hand and lift it
up with a bow down to the thumb to the tip of the nose. The tip of the index finger
is attached between the eyebrows.
Level 3 : Paying respect to a general person or a slightly older person. Then
lifted up with a bow down to the thumb to the end of the chin the tip of the index
finger is attached to the tip of the nose.
For the third level of worship, this will show respect to people of the same age
or friends. By standing up straight and worshiping without bowing his head.

30

Picture 2 : Wai level 1 Picture 3 : Wai level 2

Picture 4 : Wai level 3

Incidentally, for women, the 3 levels of worship may be able to reverse one
foot as opposed to half a step back then lowered his knees fairly and raised his hands
to pay respect In the case of paying respect to the equal, stand upright.

31

Picture 5 : The back of the feet and the heels of the feet

Picture 6 : The worship of the equal
2. Prostration (Apiwat) is an expression of high respect.

2.1 Prostrating in a Benjakradit style It is the use of the 5 organs: forehead,
hand and elbows, both knees and both knees in contact with the ground.

Prep posture
The man kneeled at the toe. Toes and heels close together. Sit on the spine
both knees are far enough apart. Both hands are placed upside down above both
knees, fingers close together (the deity pose).
The woman was kneeling at the end as flat. Knees to toe close together sitting
on the heels both hands are put upside down above both knees, fingers close together
(goddess pose).

32

Prostrate posture
Step 1 (Anchalee) Raises hands in Phranomhand pose.
Step 2 rhythm (Vandana or Wanta) raise your hands to pay respect to level 1
Step 3 rhythm (Apiwat) extends both hands at the same time so that both
hands and arms are flat on the ground. Upside his hands slightly apart enough for the
forehead to touch the ground between the two hands.
The man’s elbows on both sides continue from their knees flat against the
background, not arching.
The woman's elbows slightly straddled her knees, flat on the background, not
arching.
Complete three strokes, 3 times, raise your hands to pay respect to the Buddha
image. Then put his hand over both knees in preparation to prostrate then change the
posture as appropriate.

Picture 7 : Prepare to prostrate

Picture 8 : Step 1 Anchalee

33

Figure 9 : Step 2 Wanta (Wanthana)

Figure 10 : The 3rd step of Awat
2.2 Prostration to adults it is to pay homage to the patron and the elderly:
grandparents, grandparents, parents, teachers and those whom we respect. The
prostrating man and woman squatting, casting both hands down at the same time. Let
both arms bend the knee just below the knee. His hands set to the ground, not open.
Bow down so that your forehead touches the upper part of the praised hand while
prostrating, not lowering your forehead. Prostrate only once then change the posture
by sitting together with hands. And walked his knees back moderately.

34

Figure 11 : Knee walking Figure 12 : Prostration

Picture 13 : The squat clasped hands
3. Paying respect to the King

3.1 Respect in ancient and royal traditions It is a respect for the King in
ancient and royal traditions. At an important ceremony can be divided as follows.

3.1.1Paying homage
Before making the offering, he had to sit in a prepared position, i.e. in a
prison for rent, with his feet set up Sit on the same heels, both men and women. Both
hands are placed prone above both knees. A man can sit slightly with his knees apart.
Woman sitting with knees together.
Paying homage is divided into 3 steps as follows :
Step 1 Raise your hand between your chests. The fingertips are set slightly
lower than the chin. Arms close to the body, not extended elbows.

35

Step 2 Throws down the hand that is slightly lowered. Eyes look at the
thumb then draw your hands up and lean back with the tip of the thumb and several
fingers pointing to the forehead the two hands are not separated. Look up a little.

Step 3 draw the lowered hand with the bow and the face back down in
the 1st stroke, complete three strokes, then lower the hand. Place it upside down
above both knees. This homage it is used when a man or a woman goes to pay homage
together. If you are a woman or a group of women, use the prostration method.

Figure 14 : Paying homage to the 1st stroke

Figure 15 : Paying homage at the third time

36

Figure 16 : Paying homage at the third time

3.1.2 Crouching
To pay respect from the king down to the royal family In the presence of
an audience By squatting, keeping the toes and then crouching down so that both
elbows reach the ground, straddling the knees just below the knees; The forehead
touches the upper part of the hand that spat. When prostrating, then sit in a crouching
position once more. Then sit in a folded position as before.

Picture 17 : Crouching Picture 18 : Crouching

37

3.2 Offering universal respect Use the King and the Royal Family
Men use the method of saluting. By bowing fairly low

Picture 19 Salutation

Women use the method to pay respect by plucking the lotus flower, there are
2 types :

• A universal style, popularly standing straight, facing the stamp. Draw
one foot slightly backward as you feel while lowering your body straight in front of
your eyes, release both arms and stand straight.

• Royal popular style : Stand straight, facing the seat, draw one foot back
slightly as you feel. Along with crouching down As you draw your feet, raise your hands
and place them together on your front legs above your knees. Bow slightly Put your
eyes down and stand straight.

Figure 20 : The universal popularity of lotus rooting

38

Photo 21 : The royal style of lotus withdrawal

Delivery and reception
Delivering items to adults and picking up items from adults.
There are 2 types of items to be sent or received: heavy and light. Leather

items to hold in two hands Light items to hold in one hand by holding with your right
hand The left hand is attached to the body. Items to be sent or received should be
carried across the road. If it's a book or a book should face the ridge toward the
receiver.

Formal delivery and reception of items
The word "ceremony" here is a ceremonial act. There is a schedule and
procedures that may not be the same as privacy practices.

1)Delivering things while an adult is standing
The man with the objects walked a moderate distance from the adults.
Stand straight, step your right foot forward with a slight bow. Pass the item and then
reverse the right foot. Show respect by paying homage to 1 time and then retreating
moderately. Therefore turned around.
In another way, hold things, walk a moderate distance from the adults,
stand straight and bow. Step right foot forward With a slight bow Pass the item and
back, right foot back, stand straight, bow 1 time, retreat moderately, then turn around.

39

Picture 22 : Holding things standing straight
Picture 23 : Steps right foot sending things
Picture 24 : Step back and stand straight to worship

40

The woman holding things walked a moderate distance from the adults.
Stand straight, step your right foot forward, and lower your body a little while lowering
your body, then turn your right foot back, stand straight, take a moderate step back,
then learn your back.

Picture 25 : Holding things, standing straight

Picture 26 : Stepping right foot, lowering the transmitter

41

Picture 27 : Paying respect while crouching

Picture 28 : Right foot back and stand straight
In the case of using the pan for delivery, hold the neck of both hands. Walk
in a modest distance, salute (the man bowed to the woman, bowed his head a little),
raised his head, gave the item When the adults take the things and lower the pan Hold
in the same way Men and women saluting With a modest retreat, he turned around.

42

Picture 29 : holding things, standing straight, bowed.
Picture 30 : stepping right foot to deliver things.

Picture 31 : With feet back, standing straight, bowed.

43

2) Delivering things while an adult sits in a chair
The man with the objects walked a moderate distance from the adults.
Stand straight, step right foot down to left knee, deliver things. Finished and stood up
to worship 1 time, back moderately, then turned around.

Picture 32 : Holding things standing upright

Picture 33 : Step right foot down to left knee to deliver things.

44

Picture 34 : Right foot back, stand straight, bow down to worship.
The woman holding things walked a moderate distance from the adults.

Stand straight, step your right foot forward, down your left knee, send a worshiping
object as you descend your knee. Finished standing straight, retreating moderately,
and then turned around.

Picture 35 : Holding the object standing straight.