คู่มือทีมต้นแบบก่อสร้าง

คู่มือ

พฒั นาทมี ปฏบิ ตั ิงานดว้ ยความปลอดภัย

ดา้ นงานกอ่ สร้าง

1 จดั ทาคร้งั ที่ 1 (ปี 2560)

คณะอนกุ รรมการ ด้านงานก่อสรา้ ง

คมู่ ือพฒั นาทมี ปฏิบัตงิ านดว้ ยความปลอดภยั ด้านงานกอ่ สรา้ ง

คานา

ตามท่ีการไฟฟ้าส่วนภูมิภาค ได้จัดกิจกรรมพัฒนาทีมปฏิบัติงานด้วยความปลอดภัย และได้
แต่งตั้งคณะกรรมการดาเนินงานจัดกิจกรรม และแต่งต้ังคณะอนุกรรมการด้านงานก่อสร้าง ให้มีหน้าท่ีในการ
พัฒนาต้นแบบทีมปฏิบัติงานด้วยความปลอดภัยด้านงานก่อสร้าง คณะอนุกรรมการซ่ึงมีผู้อานวยการฝ่าย
กอ่ สร้างระบบไฟฟ้า (อฝ.กร.) เป็นประธานคณะฯ ร่วมกับคณะอนุกรรมการผู้ทรงคุณวุฒิจากหลายหน่วยงานที่
เกี่ยวข้อง ได้รว่ มกันพิจารณากาหนดคณุ สมบตั ิ และวิธีการปฏิบัติงาน เพ่ือนาไปสู่การเป็นต้นแบบทีมปฏิบัติงาน
ด้วยความปลอดภัยด้านงานก่อสร้าง โดยคานึงถึงความปลอดภัยสูงสุดและมุ่งหวังขยายผล สร้างจิตสานึกและ
ทศั นคตทิ ี่ดตี อ่ การปฏิบัติงาน และยกระดับมาตรฐานการปฏิบัติงานให้เกิดความปลอดภัย ไม่เกิดอุบัติเหตุ และ
ไม่เป็นอันตรายต่อรา่ งกาย ชีวติ และจติ ใจ ของผ้ปู ฏบิ ัติงานอย่างยัง่ ยืน ตามนโยบาย ผวก.

ดังน้ัน คณะอนุกรรมการจึงได้จัดทา “คู่มือพัฒนาต้นแบบทีมปฏิบัติงานด้วยความปลอดภัย
ด้านงานกอ่ สร้าง” ฉบับนี้ขึ้นมา เพอ่ื ใช้เป็นแนวทางในการพัฒนาต้นแบบทีมปฏิบัติงานก่อสร้างระบบไฟฟ้าของ
กฟภ. ท่ีมีอยู่และทีมที่จะเกิดข้ึนใหม่ในอนาคต ให้เป็นทีมท่ีปฏิบัติงานด้วยความปลอดภัย มีองค์ประกอบและ
การปฏิบัติงานตามมาตรฐานด้านต่าง ๆ ได้แก่ มาตรฐานด้านบุคลากร มาตรฐานด้านเครื่องมือ เครื่องจักรกล
และยานพาหนะ อปุ กรณค์ ุ้มครองความปลอดภยั ข้ันตอนการปฏิบัตงิ านด้วยความปลอดภัย การตรวจสอบและ
การประเมินผล ไดอ้ ยา่ งครบถ้วนตามมาตรฐานความปลอดภยั

อยา่ งไรกต็ าม ในการพัฒนาผู้ปฏบิ ตั ิงานกอ่ สรา้ งระบบไฟฟ้า ให้เป็นต้นแบบทีมปฏิบัติงานด้วย
ความปลอดภัยด้านงานก่อสร้าง ได้ตามวัตถุประสงค์น้ัน ต้องอาศัยความร่วมมือและความคิดเห็นท่ีเป็น
ประโยชน์จากหนว่ ยงานทกุ ภาคส่วนของการไฟฟ้าส่วนภูมิภาค ดังน้ัน คณะอนุกรรมการฯ จึงพร้อมรับฟังความ
คิดเห็นจากทุกภาคส่วน เพ่ือนามาเป็นแนวทางปรับปรุงคู่มือพัฒนาทีมปฏิบัติงานด้วยความปลอดภัยด้านงาน
กอ่ สรา้ งฉบบั นี้ ให้สมบรู ณ์ดีย่งิ ข้ึนตอ่ ไป

คณะอนกุ รรมการ ด้านงานก่อสรา้ ง

คมู่ อื พัฒนาทีมปฏิบัติงานด้วยความปลอดภยั ดา้ นงานกอ่ สร้าง

สารบัญ หน้า

บทท่ี 1 ดา้ นบคุ ลากร 1
1.1 ผปู้ ฏบิ ัติงาน 5
1.2 การฝึกอบรม
6
บทที่ 2 การปฏบิ ัติงานดว้ ยความปลอดภยั 25
2.1 ขั้นตอนการปฏบิ ตั งิ านดว้ ยความปลอดภยั ในแตล่ ะวัน
2.2 กิจกรรมงานก่อสรา้ งและการประเมนิ ความเสี่ยงที่อาจเกดิ ขนึ้ จากการปฏิบตั ิงาน 50
62
บทที่ 3 อปุ กรณค์ ้มุ ครองความปลอดภัย
3.1 อุปกรณ์คมุ้ ครองความปลอดภยั สว่ นบคุ คล 70
3.2 อุปกรณ์คุ้มครองความปลอดภยั สนบั สนุนการปฏิบตั งิ าน 84
92
บทท่ี 4 กฎหมายความปลอดภยั อาชีวอนามัย และสภาพแวดลอ้ มในการทางานทค่ี วรรู้
4.1 กฎหมายทีเ่ ก่ียวข้อง 95
4.2 การปฐมพยาบาลเบอื้ งต้น 96
4.3 วิธปี ฏบิ ัตเิ มอ่ื เกิดอุบัตเิ หตจุ ากการปฏบิ ัตงิ าน
105
บทที่ 5 การตรวจสอบ ประเมินผลการปฏิบัติงาน และแบบฟอร์มท่เี ก่ียวข้อง 107
5.1 การตรวจสอบและประเมินผล 110
5.2 แบบฟอร์มต่าง ๆ 112

บทที่ 6 แนวทางการสรา้ งทมี ปฏบิ ตั ิงานด้วยความปลอดภัยดา้ นงานกอ่ สรา้ ง
6.1 แนวทางการพฒั นาชุดปฏบิ ัติงาน
6.2 หลักเกณฑก์ ารให้คะแนนทมี ปฏบิ ัตงิ านด้วยความปลอดภัย
6.3 ขน้ั ตอนการพจิ ารณาการเป็นตน้ แบบทีมปฏบิ ตั งิ านดว้ ยความปลอดภัย

ภาคผนวก

คณะอนกุ รรมการ ดา้ นงานก่อสรา้ ง

คู่มอื พัฒนาทมี ปฏบิ ัติงานดว้ ยความปลอดภยั ด้านงานก่อสร้าง 1

บทท่ี 1

ดา้ นบคุ ลากร

1.1 ผูป้ ฏิบัติงาน
ทีมปฏิบัตงิ านด้านงานกอ่ สรา้ งระบบไฟฟ้า 1 ชดุ ประกอบด้วย พนักงานช่างผู้ควบคุมงาน จานวน

1 คน พนักงานขับรถยนต์บรรทุกประจาชุด จานวน 1 คน และคนงานรายวัน จานวน 8–12 คน รวมถึง
พนักงานผู้ควบคุมเคร่ืองจักรกล ซ่ึงผู้ปฏิบัติงานข้างต้นดังกล่าวจาเป็นต้องสวมใส่อุปกรณ์คุ้มครองความ
ปลอดภัยส่วนบุคคล (PPE) ในขณะปฏิบัติงาน เพ่ือป้องกันอันตราย ช่วยลดการสูญเสียและผลกระทบจาก
อบุ ตั ิเหตุอนั เนอ่ื งมาจากการทางาน โดยกาหนดให้สวมใส่อุปกรณ์คมุ้ ครองความปลอดภัยส่วนบุคคล (PPE) ตาม
มาตรฐานขน้ั ต่า ดงั น้ี

พนกั งานช่างผู้ควบคุมงาน หมวก

ชุดเครอ่ื งแบบการแตง่ กาย

รองเท้า

พนักงานช่างผู้ควบคุมงานก่อสร้าง มีหน้าท่ีควบคุมและกากับดูแลงานก่อสร้างตามท่ีได้รับ
มอบหมาย ดูแลความปลอดภัยและชีวอนามัยของผู้ปฏิบัติงาน คอยประสานงานการดับไฟกับหน่วยงานท่ี
เกี่ยวขอ้ ง รวมทัง้ ตอ้ งคอยดูแลบารุงรักษาเครื่องมือ เคร่ืองใช้ เคร่ืองจักรกลและยานพาหนะ ให้พร้อมใช้งานอยู่
ตลอดเวลา จัดหาและเบิกอุปกรณ์เพื่อใช้ในงานก่อสร้าง จัดทาแผนผังการก่อสร้าง (As-built Drawing) และ
ดาเนนิ การปิดงานกอ่ สรา้ ง (กส.3) เม่อื ก่อสร้างงานแลว้ เสร็จ

คณะอนกุ รรมการ ดา้ นงานก่อสรา้ ง

คมู่ อื พัฒนาทีมปฏิบตั งิ านดว้ ยความปลอดภัยด้านงานกอ่ สรา้ ง 2
พนกั งานขับรถและพนักงานควบคุมเครื่องจักรกล

ชดุ เคร่อื งแบบการแต่งกาย หมวก
รองเท้า ถุงมือ

พนักงานขับรถและเครื่องจักรกล มีหน้าท่ีควบคุมและกากับดูแลรถยนต์ ยานพาหนะ และ
เครื่องจักรกลที่ใช้ในงานก่อสร้าง นาพาผู้ปฏิบัติงาน เคร่ืองมือ และวัสดุอุปกรณ์ก่อสร้าง ไปปฏิบัติงาน ปฏิบัติ
ตามกฎหมายการจราจรเรื่องการใช้รถใช้ถนนอย่างถูกต้อง ต้องคอยดูแลบารุงรักษารถยนต์และเครื่องจักรกล
ให้พร้อมใช้งานอยู่ตลอดเวลา รายงานความผิดปกติของรถยนต์หรือเครื่องจักรกลให้ผู้ควบคุมงานทราบเพื่อ
ดาเนินการตรวจสอบและแก้ไข จัดทารายงานการใช้น้ามันเช้ือเพลิง น้ามันเครื่อง น้ามันไฮดรอลิก และอ่ืนๆ
จัดทารายงานการซ่อมบารุงรถยนต์และเครื่องจักรกล พร้อมทั้งจัดทารายงานการปฏิบัติงานของรถยนต์และ
เครอ่ื งจักรกล

พนักงานขับรถและเคร่ืองจักรกล ควรได้รับการฝึกอบรมถึงวิธีปฏิบัติงานด้วยความปลอดภัยตาม
ลกั ษณะงานตา่ งๆ เชน่ การบงั คบั เครน การใช้สัญลักษณม์ อื บอกเครน เปน็ ประจาอย่างน้อยปีละ 1 คร้ัง ทั้งภาค
ทฤษฏแี ละภาคปฏบิ ตั ิ

คณะอนุกรรมการ ดา้ นงานกอ่ สรา้ ง

ชุดเครื่องแบบการแตง่ กาย คู่มอื พฒั นาทีมปฏบิ ัติงานด้วยความปลอดภยั ด้านงานก่อสรา้ ง 3
รองเท้า คนงานรายวนั

พร้อมขาปีนเสา หมวก

ถุงมอื
เข็มขัดนิรภยั
พร้อมสายกนั ตก

ผปู้ ฏบิ ัตงิ านด้านระบบไฟฟา้ (คนงานรายวนั ) มหี น้าที่ปฏิบตั ิงานตามคาสั่งของผู้ควบคุมงานและ
ตามหน้าทท่ี ่ีได้รับมอบหมาย จดั เตรยี มอุปกรณ์และเครื่องมือให้พร้อมสาหรับการปฏิบัติงาน แต่งกายให้ถูกต้อง
เรียบร้อยตามแบบที่หน่วยงานกาหนด สวมใส่อุปกรณ์คุ้มครองความปลอดภัยส่วนบุคคลทุกครั้งท่ีออก
ปฏบิ ตั ิงาน จัดเก็บอุปกรณ์และเครื่องมือให้เรียบร้อยเมื่อปฏิบัติงานแล้วเสร็จ และเมื่อพบส่ิงผิดปกติในระหว่าง
การปฏิบตั ิงานให้รีบแจ้งผคู้ วบคมุ งานทราบทันที

ผู้ปฏิบัติงานก่อสร้างด้านระบบไฟฟ้า ควรได้รับการฝึกอบรมถึงวิธีปฏิบัติงานด้วยความปลอดภัย
ตามลักษณะงานต่างๆ เช่น การปักเสาแต่ละขนาด พาดสายแรงสูง-แรงต่า และติดต้ังหม้อแปลง เป็นประจา
อย่างน้อยปลี ะ 1 คร้งั ทงั้ ภาคทฤษฏแี ละภาคปฏบิ ัติ รวมทง้ั ควรให้มกี ารทดสอบสมรรถภาพก่อนเข้าทางาน

คณะอนกุ รรมการ ดา้ นงานกอ่ สรา้ ง

คู่มอื พฒั นาทีมปฏบิ ัติงานดว้ ยความปลอดภัยด้านงานก่อสรา้ ง 4

กรอบอตั รากาลงั คนงานรายวันตามท่ีการไฟฟา้ ส่วนภมู ภิ าคกาหนดไว้ (ตามสญั ญาจ้างเหมาบรกิ าร
งานดา้ นระบบไฟฟ้า) ดังน้ี

อัตราผปู้ ฏบิ ัตงิ าน (คนงานรายวนั ) ตอ่ ชดุ

หนว่ ยงาน ลกั ษณะงานกอ่ สรา้ ง จานวนแต่ละประเภท

ประเภท 1 ประเภท 2 ประเภท 3 รวมจานวน
(ธรรมดา)
(ฝีมือ) (ชานาญพเิ ศษ)

ฝกร. กอ่ สรา้ งขยายเขตระบบสายสง่ 115 KV. 7 2 1 10
กฟข. ระบบจาหนา่ ย 22 KV. และ 33 KV.
กฟฟ.ช้ัน 1 กอ่ สร้างขยายเขตระบบสายสง่ 115 KV. 5 3 2 10
กฟฟ.ช้ัน 2 ระบบจาหนา่ ย 22 KV. และ 33 KV.
กฟฟ.ชนั้ 3 ก่อสรา้ งขยายเขตระบบจาหนา่ ย 5 2 29
กฟส. 22 KV. และ 33 KV.
ก่อสรา้ งขยายเขตระบบจาหนา่ ย 5 2 29
22 KV. และ 33 KV.
ก่อสร้างขยายเขตระบบจาหนา่ ย 5 2 29
22 KV. และ 33 KV.
ก่อสรา้ งขยายเขตระบบจาหนา่ ย 5 2 29
22 KV. และ 33 KV.

คณะอนกุ รรมการ ด้านงานก่อสรา้ ง

คู่มอื พฒั นาทมี ปฏิบตั ิงานด้วยความปลอดภัยด้านงานกอ่ สรา้ ง 5

1.2 การฝึกอบรม
งานกอ่ สร้างระบบไฟฟา้ ของการไฟฟา้ ส่วนภูมิภาคน้นั เปน็ งานก่อสร้างในลักษณะท่ีเป็นงานเฉพาะ

ทางที่ตอ้ งทางานเก่ียวข้องกับกระแสไฟฟ้า ท้ังแรงดันต่า แรงดันปานกลาง และแรงดันสูง ผู้ปฏิบัติงานก่อสร้าง
ระบบไฟฟ้าในส่วนงานต่างๆ จึงจาเป็นต้องมีความรู้ และมีทักษะในด้านท่ีเก่ียวข้องกับกิจกรรมงานของตน อีก
ทง้ั ยงั เป็นงานที่อยู่ภายใต้กฎหมายตามประกาศราชกิจจานุเบกษา ตามกฎกระทรวง “กาหนดมาตรฐานในการ
บรหิ ารและการจดั การดา้ นความปลอดภยั อาชวี อนามัยและสภาพแวดล้อมในการทางานเก่ียวกับการก่อสร้าง”
ดังนั้น เพ่ือให้งานก่อสร้างระบบไฟฟ้าของการไฟฟ้าส่วนภูมิภาค ดาเนินไปได้อย่างปลอดภัยไม่ขัดต่อกฎหมาย
ผปู้ ฏิบตั ิงานจาเปน็ ต้องมีความรูท้ ีเ่ ก่ียวขอ้ งกบั งานก่อสรา้ งในเบื้องตน้ ดังนี้

ท่ี หลักสูตรทตี่ อ้ งอบรม/ความรพู้ นื้ ฐานทตี่ อ้ งมี ผู้ควบคุมงาน พนกั งานขบั รถ คนงาน
1 หลักสตู รทบทวนการทางานเกยี่ วกับปั้นจนั่ 
2 อบรมดา้ นความปลอดภยั อาชีวอนามยั และสภาพแวดล้อมในการ

ทางานสาหรับลูกจา้ งระดับหัวหนา้ งาน
3 อบรมดา้ นความปลอดภยั อาชวี อนามัย และสภาพแวดลอ้ มในการ 

ทางานสาหรับลกู จ้างทั่วไปและลูกจ้างเข้างานใหม่ 
4 เจา้ หน้าทคี่ วามปลอดภัยในการทางานระดับหวั หน้างาน  
5 ความปลอดภัยเกย่ี วกบั การทางานกบั ไฟฟ้า  
6 ความปลอดภยั เกย่ี วกบั การทางานในพื้นที่ก่อสร้าง  
7 ความปลอดภยั เกยี่ วกบั การทางานในที่สูง 
8 ความปลอดภัยเกยี่ วกับการทางานในท่ีอับอากาศ  
9 ความปลอดภัยเกยี่ วกบั การทางานกับป้ันจั่น 
10 ความปลอดภัยเกย่ี วกบั เครื่องจักร  
11 ความปลอดภัยเกย่ี วกบั การใช้เชือกและสลิง
12 การฝึกอบรมผู้ปฏิบตั ิงานดา้ นระบบไฟฟ้า 
13 ความรดู้ า้ นระบบไฟฟา้ พ้ืนฐาน 
14 รปู แบบการจ่ายกระแสไฟฟ้า แผนผงั และสญั ลกั ษณ์ตา่ งๆ 
15 ทักษะเฉพาะทางเชน่ การติดตัง้ ชุดตอ่ ปลายสายเคเบลิ ใต้ดนิ 
16 การปฐมพยาบาลเบอ้ื งตน้  
17 การดบั เพลงิ เบอื้ งต้น  
18 กิจกรรมความปลอดภัย (KYT)  
19 หลกั สตู รการปฏิบตั ิหน้าท่ีผบู้ งั คบั และควบคมุ ปั้นจั่น 
20 หลักสตู รผใู้ ห้สญั ญาณแก่ผู้บงั คับปนั้ จั่น ผยู้ ึดเกาะวัสดุ  

คณะอนกุ รรมการ ดา้ นงานกอ่ สรา้ ง

คมู่ อื พฒั นาทมี ปฏิบัติงานดว้ ยความปลอดภยั ด้านงานกอ่ สร้าง 6

บทที่ 2

การปฏบิ ตั งิ านดว้ ยความปลอดภัย
2.1 ข้นั ตอนการปฏบิ ตั ิงานกอ่ สรา้ งด้วยความปลอดภัยในแตล่ ะวนั

การลดอันตรายจากการทางานและการควบคุมความสูญเสีย ไม่เพียงแต่จะเพิ่มความปลอดภัยต่อ
ผู้ปฏิบัติงานเท่าน้ัน แต่ยังทาให้การปฏิบัติงานมีประสิทธิภาพและประสิทธิผล ดังนั้น จึงควรมีข้ันตอนการ
ปฏิบตั ิงานดว้ ยความปลอดภยั ในแต่ละวนั ดังนี้

ขัน้ ตอนการปฏบิ ัตงิ านแตล่ ะวนั

ขน้ั ตอนท่ี 1 สนทนาความปลอดภยั ในตอนเช้า ตรวจสอบเคร่ืองมอื เคร่อื งจักรกล และอปุ กรณ์ PPE
(ตามแบบฟอรม์ Check List) ออกดาเนินการกอ่ สรา้ ง

ขน้ั ตอนท่ี 2 จอดรถในพ้ืนที่ปลอดภยั บนไหล่ทาง และวางสญั ญาณ กรวยจราจร ตามแบบมาตรฐาน

ข้ันตอนท่ี 3 ก่อนปฏบิ ัติงาน ดาเนินกจิ กรรม KYT ตรวจสอบสภาพหนา้ งาน หาจุดเส่ียงหรอื จดุ อันตราย

ขน้ั ตอนที่ 4 ประสานงานกับสว่ นทเ่ี ก่ยี วข้อง กรณีมกี ารดับไฟ

ขน้ั ตอนท่ี 5 ตรวจสอบแรงดนั กอ่ นดาเนินการ ด้วย Voltage Detector ตดิ ต้งั เครอ่ื งมือตอ่ ลงดนิ คร่อมจุดปฏบิ ตั ิงาน

ขนั้ ตอนที่ 6 การใชร้ ถยก เครอ่ื งจักรกล ตอ้ งปฏิบตั ติ ามคมู่ ือการใชง้ านอยา่ งเครง่ ครัด

ข้นั ตอนท่ี 7 ดาเนินงานก่อสรา้ งตามมาตรฐานตามข้นั ตอน ดว้ ยความปลอดภยั

ขน้ั ตอนที่ 8 ตรวจสอบความเรยี บร้อยปลดการเชือ่ มตอ่ ลงดิน (Short Ground) เดนิ ทางกลับ

จบการทางาน

คณะอนุกรรมการ ด้านงานก่อสรา้ ง

ค่มู อื พัฒนาทีมปฏบิ ัตงิ านดว้ ยความปลอดภัยด้านงานก่อสรา้ ง 7
ขน้ั ตอนท่ี 1 การสนทนาความปลอดภัยในตอนเชา้

การสนทนาความปลอดภัยในตอนเชา้ (Morning Talk หรือ Safety Talk) เป็นกิจกรรมท่ี
มีความสาคัญอย่างยิ่ง ซึ่งจะทาก่อนเร่ิมงานในแต่ละวัน โดยหัวหน้างานหรือเจ้าหน้าท่ีความปลอดภัยในการ
ทางาน จะช่วยย้าเตือนให้ผู้ปฏิบัติงานตระหนักถึงความสาคัญของความปลอดภัยในการทางาน ซ่ึงมักจะเป็น
การพูดคุยเกี่ยวกับความเสี่ยงที่อาจเกิดข้ึนในขณะปฏิบัติงาน หรือเป็นการแบ่งปันประสบการณ์เก่ียวกับการ
ทางานที่ปลอดภัยในเร่ืองต่างๆ ท่ีผู้ปฏิบัติงานประสบมาด้วยตัวเองโดยที่อยู่ในเหตุการณ์หรือได้รับการแบ่งปัน
มาจากที่อื่น เพ่ือเป็นประโยชน์ในเชิงป้องกันหรือเตือนสติเพ่ือนร่วมงานด้วยกันเอง เช่น การให้ความรู้เพิ่มเติม
เรื่องความปลอดภัยในการทางาน การประกาศ ช้ีแจง ข้อควรปฏิบัติ หรือข้อห้ามต่างๆ การอธิบายถึงข้ัน ตอน
การทางานให้เป็นไปด้วยความปลอดภัย หรือการตอบคาถามท่ีผู้ปฏิบัติงานสอบถาม เป็นต้น รวมทั้งเป็นการ
ตรวจสอบความพรอ้ มของผปู้ ฏิบตั ิงาน ตรวจสอบอปุ กรณค์ ุม้ ครองความปลอดภัยส่วนบุคคล (ตาม Check List)
ตรวจสอบอุปกรณ์ความปลอดภัยสนับสนุนการปฏิบัติงานอ่ืนๆ และตรวจสอบความพร้อมของยานพาหนะและ
เคร่อื งจกั รกล (ตาม Check List) ว่าอยใู่ นสภาพพรอ้ มใช้งานหรือไม่

การสนทนาความปลอดภัยในตอนเชา้ (Morning Talk)

คณะอนุกรรมการ ดา้ นงานก่อสรา้ ง

คูม่ ือพฒั นาทมี ปฏบิ ัติงานด้วยความปลอดภัยด้านงานก่อสรา้ ง 8
ขั้นตอนที่ 2 จอดรถในพนื้ ทีป่ ลอดภยั บนไหลท่ าง ตั้งกรวยจราจรและปา้ ยสญั ญาณแจ้งเตอื น

งานก่อสร้างของ กฟภ. ไม่ว่าจะเป็นงานก่อสร้างระบบสายส่ง ระบบจาหน่าย หรืองาน
ระบบไฟฟ้าแรงต่าน้ัน ส่วนใหญ่เป็นการก่อสร้าง ปักเสา ติดอุปกรณ์ พาดสาย ที่จาเป็นต้องจอดยานพาหนะ
และเครื่องจักรกลอยู่บนไหล่ทาง ทั้งในพ้ืนที่เขตทางหลวง พ้ืนท่ีเขตทางหลวงชนบท หรือพ้ืนที่ในเขตหมู่บ้าน
เทศบาลต่างๆ ซ่ึงเป็นพ้ืนที่ท่ีมีการสัญจรอยู่ตลอดเวลาอาจทาให้เกิดอุบัติเหตุอันเนื่องมาจากการขับขี่ยวดยาน
พาหนะได้ง่ายกว่าปกติ หรือคนเดินเท้าไม่รู้ว่ามีการปฏิบัติงานอยู่ข้างหน้าจนอาจทาให้ขาดความระมัดระวังใน
การเดินผ่าน ดังนั้น เพ่ือให้การปฏิบัติงานบนถนนหรือบนไหล่ทาง เกิดความปลอดภัยและความสะดวกต่อการ
ปฏบิ ตั ิงาน จึงจาเปน็ ตอ้ งตดิ ต้งั อปุ กรณค์ วามปลอดภัย เชน่ กรวยยาง ป้ายสัญญาณจราจร ป้ายแจ้งเตือน รวมทั้ง
สัญญาณไฟ ให้เพียงพอและเป็นไปตามมาตรฐานที่ กฟภ. กาหนด ให้มีระยะห่างจากจุดปฏิบัติงานมาก
เพียงพอท่ีผู้ขับขี่ยวดยานพาหนะจะมองเห็นและสามารถชะลอความเร็วได้ทัน โดยผ่านจุดปฏิบัติงานนั้นไปได้
อย่างปลอดภัย

การต้งั กรวยจราจรและป้ายสัญญาณแจง้ เตอื น

คณะอนุกรรมการ ด้านงานกอ่ สรา้ ง

คมู่ อื พฒั นาทมี ปฏบิ ัตงิ านด้วยความปลอดภยั ด้านงานกอ่ สรา้ ง 9
ขั้นตอนท่ี 3 ดาเนนิ กจิ กรรม KYT ตรวจสอบสภาพหนา้ งาน คน้ หาจดุ เสย่ี งหรือจุดอนั ตราย

KYT ย่อมาจาก Kiken Yochi Training เป็นกิจกรรมการหยั่งรู้ระวังอันตรายหรือท่ี
เรียกว่า กิจกรรมมือช้ีปากย้า เป็นกิจกรรมที่ปฏิบัติร่วมกันเป็นกลุ่มเพ่ือตรวจสอบหาจุดเสี่ยงหรือจุดอันตราย
ต่างๆ ท่ีอาจก่อให้เกิดอุบัติเหตุในการปฏิบัติงาน รวมทั้งเป็นการเน้นย้าด้านความปลอดภัยในการทางานเพ่ือ
เตอื นอันตรายและอุบตั เิ หตทุ เ่ี กิดข้นึ บ่อยๆ หรอื จดุ เสย่ี งจากสภาพแวดล้อมการทางาน

กิจกรรม KYT เป็นกิจกรรมท่ีสง่ เสรมิ ให้ผปู้ ฏบิ ตั ิงาน (พนักงานช่างผู้ควบคุมงาน พนักงาน
ขับรถ พนักงานควบคุมเครื่องจักร และคนงานรายวัน) ร่วมกันวิเคราะห์หรือคาดการณ์ว่าจะมีอันตรายใดๆ ซ่ึง
อาจเกิดข้ึนในงานที่กาลังจะปฏิบัติ เช่น เสาไฟมีสภาพเก่า เอียง มีรอยแตกร้าวหรือไม่ จุดต่อสายของระบบ
จาหน่ายแรงต่า พีวีซี.เทป มีสภาพชารุดหรือไม่ มีสัตว์และแมลงมีพิษหรือไม่ เป็นต้น แล้วหาทางป้องกันอย่าง
รวดเร็วและถูกต้อง มีการเตือนสติก่อนการปฏิบัติงานว่าทุกอย่างพร้อมสาหรับเร่ิมปฏิบัติงานแล้ว โดยการช้ีนิ้ว
และพดู ยา้ ถงึ มาตรการปอ้ งกันโดยพูดเป็นสโลแกนตามด้วยคาว่า “โอเค” จากนั้นตามด้วยคาว่า “อุบัติเหตุเป็น
ศูนย์ โอเค” พร้อมทั้งทาท่าทางโดยชี้น้ิวยื่นออกไปข้างหน้าในขณะพูดสโลแกน เม่ือพูดคาว่า “โอ” ให้ยกมือ
ข้นึ มาแตะหู เม่ือพูดคาว่า “เค” ใหส้ ะบดั มือกลบั ไปยังตาแหน่งเดมิ โดยทย่ี ืนล้อมกนั เปน็ วงกลม

การทากิจกรรม KYT

คณะอนกุ รรมการ ด้านงานก่อสรา้ ง

คู่มอื พฒั นาทีมปฏบิ ัติงานด้วยความปลอดภยั ด้านงานกอ่ สร้าง 10

ข้ันตอนที่ 4 ประสานงานกับส่วนเกี่ยวข้อง กรณีท่ีต้องปฏิบัติงานใกล้ระบบไฟฟ้าข้างเคียงหรือมีการ
ดบั กระแสไฟฟา้ เพื่อปฏิบตั ิงาน ต้องปฏบิ ตั ิตามขัน้ ตอนท่ถี กู ตอ้ งและชัดเจน ดงั นี้

1.) ผู้ควบคุมงาน ต้องประสานงานกับผู้ควบคุมระบบไฟฟ้าพื้นท่ี เพ่ือตรวจสอบระบบ
ไฟฟ้าเดิม ก่อนลงมือปฏิบัติงาน เพ่ือป้องกันการปลดสวิตช์ผิดวงจร และต้องตรวจสอบกรณีที่อาจมีการจ่ายไฟ
ยอ้ นจากเคร่อื งกาเนดิ ไฟฟา้ สารอง หรอื เครื่องกาเนิดไฟฟ้าจากพลงั งานทดแทน ของผูใ้ ช้ไฟฟ้า

2.) กาชับผู้ปฏิบัติงานท่ีจะข้ึนเสาให้ระมัดระวังสายไฟฟ้าแรงต่าจุดที่ปอกฉนวนเพื่อ
เช่ือมต่อหรอื เข้าปลายสาย แคลม้ ป์ตา่ งๆ เพราะจุดเหล่าน้ีอาจพัน พีวีซี.เทป ไว้ไม่เรียบร้อย หากไปจับต้องหรือ
สมั ผัสอาจถูกกระแสไฟฟา้ ดูดได้

3.) การปฏิบัตงิ านในกรณีท่ีระบบไฟฟ้าข้างเคียงจ่ายกระแสไฟฟ้าอยู่ หากอยู่ในระยะใกล้
เกินระยะความปลอดภัย ให้ทาการครอบฉนวนหรือดับกระแสไฟฟ้า เพื่อปฏิบัติงาน โดยมีระยะห่างความ
ปลอดภยั ท่นี อ้ ยทส่ี ุดในการปฏิบตั งิ าน ดงั น้ี

แรงดนั (โวลต)์ ระยะหา่ งอยา่ งนอ้ ยทีส่ ดุ (เมตร)
400 - 3,500 0.50
11,000 – 33,000 1.00
66,000 – 100,000 1.75
115,000 – 230,000 3.00

4.) การปฏิบัติงานในระบบจาหน่ายที่อยู่ใต้ระบบสายส่ง 115 เควี. ซ่ึงจ่ายกระแสไฟฟ้าอยู่
ผู้ปฏิบัติงานต้องสวมถุงมือยางพร้อมถุงมือหนงั ทุกครั้ง

5.) ขณะปีนเสาข้ึนไปหากต้องปีนผ่านระบบไฟฟ้าแรงต่าท่ีอยู่บนต้นเสาเดียวกัน
ให้ระมัดระวังอย่าให้ส่วนของร่างกายไปสัมผัสกับจุดเชื่อมต่อต่างๆ และหากพบว่าจุดเชื่อมต่อต่างๆ ไม่ได้พัน
ฉนวนไฟฟ้าหรือฉนวนไฟฟ้ามีสภาพชารุด ควรแจ้งให้ผู้ควบคุมงานทราบเพ่ือดาเนินการพันฉนวนไฟฟ้าให้
เรียบร้อย

6.) ห้ามผู้ปฏบิ ตั ิงานขึ้นไปรอบนเสาไฟฟ้าทจี่ ะปฏิบัตงิ าน โดยท่ยี งั ไม่ได้ดับกระแสไฟฟา้
7.) ในกรณที มี่ ีการดับกระแสไฟฟ้าเพ่ือปฏบิ ตั ิงาน ควรดาเนนิ การตามข้นั ตอน ดงั นี้

(1) ปลดสวิตช์ตัดตอนออกให้หมดทุกสาย ท้ังต้นทางและปลายทางของจุดที่
ปฏิบตั งิ าน ทัง้ น้ไี ม่ควรใช้วิธีปลดพจี ีแคล้มปแ์ ทนอปุ กรณส์ วติ ช์ตัดตอน แต่หากมคี วามจาเป็นจริงๆ ภายหลังการ
ปลดพีจีแคลม้ ปแ์ ล้ว ตอ้ งพนั เทปและผกู ร้งั ไว้เพอื่ ป้องกนั ไมใ่ หม้ โี อกาสกลับมาสัมผสั กัน

(2) ตดิ ตงั้ ปา้ ยห้ามสบั สวติ ช์ “หา้ มสบั สวิตช์เดด็ ขาด ชา่ งไฟฟา้ กาลงั ปฏบิ ตั ิงาน”
(3) เม่ือไดร้ ับแจ้งว่ากระแสไฟฟา้ ดับแล้ว ให้สอบถามศูนย์ควบคุมการจ่ายไฟด้วย
ตนเองอกี คร้ังเพอื่ ให้เกิดความแน่ชดั

คณะอนกุ รรมการ ดา้ นงานก่อสรา้ ง

คู่มอื พัฒนาทีมปฏบิ ัติงานด้วยความปลอดภยั ดา้ นงานกอ่ สรา้ ง 11
ขนั้ ตอนที่ 5 ตรวจสอบแรงดันก่อนดาเนินการทุกครั้งด้วยเคร่ืองตรวจสอบแรงดันไฟฟ้า (Voltage
Detector) และติดตงั้ เครือ่ งมอื ต่อลงดนิ (Short Ground) คร่อมจดุ ปฏบิ ัตงิ าน

การทดสอบแรงดันด้วย Voltage Detector

1.) เม่ือกระแสไฟฟ้าดับแล้ว ก่อนลงมือปฏิบัติงานต้องตรวจสอบให้แน่ใจว่ายังมี
แรงดันไฟฟ้าอยู่หรือไม่ ด้วยการใช้เครื่องมือตรวจสอบแรงดันไฟฟ้า (Voltage Detector) โดยขั้นตอนการ
ตรวจสอบแรงดันนั้น ในระบบจาหน่าย 22/33 เควี. ควรยืนให้ร่างกายอยู่ห่างอย่างน้อยที่สุด 1 เมตร และใน
ระบบสายส่ง 115 เควี. ควรยนื ให้ร่างกายอยู่ห่างอย่างนอ้ ยท่ีสุด 3 เมตร และควรสวมถงุ มือ, รดั เข็มขัดนิรภัยติด
กับเสา กอ่ นลงมอื ตรวจสอบแรงดนั ทกุ ครงั้

คณะอนุกรรมการ ด้านงานก่อสรา้ ง

คู่มือพัฒนาทีมปฏบิ ัตงิ านดว้ ยความปลอดภยั ด้านงานก่อสรา้ ง 12
2.) เม่ือตรวจสอบพบว่าไม่มีแรงดันไฟฟ้าแล้ว ให้ติดต้ังชุดเคร่ืองมือต่อสายลงดิน (Short
Ground) แล้วลัดวงจรเข้าด้วยกันทุกสาย และต้องต่อลงดินทั้งสองด้านเพื่อคร่อมจุดปฏิบัติงาน โดยมีขั้นตอน
ของการตอ่ ลงดนิ (Short Ground) ทถี่ ูกวธิ ี ดงั นี้

(1) ในระบบจาหน่าย 22/33 เควี. ควรยืนให้ร่างกายอยู่ห่างอย่างน้อยท่ีสุด
1 เมตร และในระบบสายสง่ 115 เคว.ี ควรยืนใหร้ ่างกายอยู่ห่างอยา่ งน้อยทส่ี ุด 3 เมตร

(2) ในระบบจาหน่าย 22/33 เควี. ควรดาเนินการต่อลงดิน (Short Ground) ที่เฟส
B A C ตามลาดับ หรือเฟสที่ใกล้ตัวที่สุดก่อน และในระบบสายส่ง 115 เควี. ควรดาเนินการต่อลงดิน (Short
Ground) ที่เฟส C B A ตามลาดบั อย่างเคร่งครดั

(3) ควรสวมถุงมือและรัดเข็มขัดนิรภัยติดกับเสา ก่อนดาเนินการต่อลงดิน
(Short Ground) ทุกคร้ัง

ขนั้ ตอนการต่อลงดินชั่วคราว (Short Ground) ระบบจาหนา่ ย 22/33 เคว.ี

เฟส B เฟส A เฟส C

คณะอนกุ รรมการ ดา้ นงานกอ่ สรา้ ง

คมู่ อื พฒั นาทีมปฏิบตั งิ านด้วยความปลอดภัยดา้ นงานกอ่ สร้าง 13
ข้นั ตอนการต่อลงดินช่ัวคราว (Short Ground) ระบบสายสง่ 115 เคว.ี

เฟส C เฟส B เฟส A
ข้นั ตอนท่ี 6 การใช้รถยก เครอ่ื งจักรกล ตอ้ งปฏิบตั ิตามคู่มอื การใชง้ านอย่างเครง่ ครดั

เนื่องจากปัจจุบัน กฟภ. มียานพาหนะ รถยก และเครื่องจักรกลหนัก (ปั้นจ่ันชนิด
เคลื่อนท่ี) เพื่อใช้ในการสนับสนุนงานก่อสร้างระบบไฟฟ้าอยู่เป็นจานวนมาก จึงจาเป็นต้องมีการใช้งาน
ยานพาหนะ รถยก และเคร่ืองจักรกลอย่างปลอดภัยและถูกวิธี ดังน้ัน การควบคุมรถยกและเคร่ืองจักรกล ต้อง
ปฏบิ ตั ิตามคู่มอื การใชง้ านอย่างเครง่ ครดั

คณะอนุกรรมการ ดา้ นงานก่อสรา้ ง

คู่มือพฒั นาทีมปฏบิ ตั งิ านด้วยความปลอดภัยดา้ นงานกอ่ สรา้ ง 14

1.) ความปลอดภัยในการใชป้ นั้ จ่ันชนดิ เคลอื่ นท่ี
(1) ผู้ควบคุมป้ันจั่นต้องมีความรู้ในการควบคุมกฎความปลอดภัยและสัญญาณมือที่

ใชใ้ นการเคล่ือนยา้ ยวสั ดุ
(2) ผู้ควบคุมป้ันจ่ันต้องมีสุขภาพแข็งแรงไม่เจ็บป่วย ขณะปฏิบัติงานต้องสวมชุด

ปฏิบัติงานที่รัดกุม ใส่อุปกรณ์คุ้มครองความปลอดภัยส่วนบุคคลตามความเหมาะสม เช่น ปลั๊กอุดหู หรือหมวก
นิรภัย เปน็ ต้น

(3) ก่อนเปิดสวิตซ์ใหญ่ควบคุมการทางาน ควรตรวจปุ่มควบคุมการทางานว่าอยู่
ในตาแหน่งปิด จากนัน้ จงึ เปิดสวติ ซใ์ หญ่ แลว้ ทดสอบระบบการทางานตา่ งๆ เช่น การเคลื่อนท่ีเดินหน้า-ถอยหลัง
ขนึ้ -ลง เบรก สัญญาณ เสียง และแสง เป็นตน้

(4) ผู้ควบคมุ การเคล่ือนย้ายวัสดุซ่ึงอยู่ข้างล่างจะต้องรู้จักวิธีการส่งสัญญาณมือท่ี
ใช้ในการเคล่ือนย้ายอย่างถูกต้อง และต้องสวมใส่อุปกรณ์คุ้มครองความปลอดภัยส่วนบุคคล เช่น หมวกนิรภัย
รองเทา้ นิรภัย และถุงมือหนงั เป็นต้น

(5) รู้น้าหนักของท่ีจะยก และไม่ยกเกินท่ีเครื่องจักรสามารถยกระยะนั้น ตาม
มาตรฐานทกี่ าหนดไว้

(6) กรณีที่ใช้ป่ันจ่ันชนิดเคลื่อนท่ี ก่อนยกเคลื่อนย้ายวัสดุต้องใช้ขาช้าง
(Outrigger) ยันกับพนื้ ทมี่ น่ั คงแข็งแรงใหเ้ รียบรอ้ ย

(7) การเร่ิมยกขนึ้ ครงั้ แรก ควรดาเนินการอย่างช้าๆ และยกขึ้นเพียงเล็กน้อยเพ่ือ
ตรวจสอบความสมดุลและความสามารถในการยก กรณีที่วัสดุท่ียกหนักใกล้เคียงกับพิกัดกาหนด ควรทดสอบ
การทางานของเบรคดว้ ย

(8) ขณะวสั ดทุ ่ีเคล่อื นยา้ ยลอยสงู จากพน้ื จะต้องปฏบิ ัติ ดงั นี้
- ไมส่ มั ผัสสิง่ กีดขวาง หรือขา้ มศีรษะผู้ปฏบิ ตั ิงานอืน่
- หา้ มผปู้ ฏบิ ัตงิ านเกาะบนสิ่งของท่ยี ก
- หลีกเล่ียงการแขวนส่ิงของไว้กลางอากาศ แต่ถ้าจาเป็นต้องล็อคเคร่ืองด้วย

ห้ามใช้เบรกเพียงอยา่ งเดียว
- กรณีมีลมพัดแรงมากจนวัสดุที่เคล่ือนย้ายแกว่งไปมาอย่างรุนแรงต้องรีบ

วางวสั ดลุ งทนั ที
- เมื่อจาเป็นต้องวางของต่ามากๆ ต้องเหลือลวดสลิงไว้มากกว่า 2 รอบ

บนดรัม
(9) การใช้ป้ันจั่นต้ังแต่ 2 เคร่ืองขึ้นไปยกของร่วมกัน ให้สัญญาณมือผู้ควบคุมการ

เคล่ือนย้ายเพียงคนเดียว
(10) การใช้ป้ันจ่ันใกล้กับสายไฟฟ้าแรงสูง ชิ้นส่วนต่างๆ ของป้ันจ่ันต้องห่างจาก

สายไฟไม่นอ้ ยกวา่ 3 เมตร หรือตามระยะหา่ งทป่ี ลอดภยั ของแตล่ ะแรงดันไฟฟา้
(11) การใชป้ ้ันจนั่ ชนิดทม่ี ีการถว่ งนา้ หนักด้านทา้ ย หา้ มถ่วงเพิม่ จากทกี่ าหนด

คณะอนกุ รรมการ ด้านงานกอ่ สรา้ ง

คู่มอื พฒั นาทีมปฏิบตั งิ านดว้ ยความปลอดภัยดา้ นงานก่อสรา้ ง 15

(12) การปฏิบัติงานตอนกลางคืนควรมีไฟแสงสว่างให้เพียงพอทั่วบริเวณท่ี
ปฏิบัติงาน แตแ่ สงไฟตอ้ งไม่รบกวนการปฏิบัตงิ านของผูค้ วบคมุ ปน้ั จั่น

(13) การยกของต้องยกขนึ้ ในแนวดิง่ ใหร้ อกตะขอตรงกับศูนย์กลางของน้าหนักที่
ยก และตรงก่งึ กลางแขนของปัน้ จ่นั

(14) ปรบั ให้ตัวป้นั จั่นมีเสถยี รภาพมากท่ีสุด และได้ดิ่ง
(15) เม่ือหยุดหรือเลกิ ใชง้ านป้นั จนั่ ผคู้ วบคมุ ควรปฏิบตั ิ ดงั นี้

- วางส่ิงของท่ยี กคา้ งอย่ลู งกับพืน้
- กวา้ นหรอื มว้ น ลวดสลงิ และตะขอ เกบ็ เข้าท่ี
- ใส่เบรคและอปุ กรณล์ อ็ คชิ้นสว่ นทเ่ี คลื่อนไหวได้
- ปลดสวติ ช์ใหญ่ทจ่ี า่ ยไฟใหป้ ้นั จนั่
(16) ห้ามผ้ไู มม่ ีสว่ นเกย่ี วขอ้ งอย่ใู นหอ้ งควบคุมปนั้ จ่ัน
(17) ภายในห้องควบคุมป้นั จ่นั ไมค่ วรมีเครือ่ งมือทไ่ี ม่เกยี่ วข้องเก็บไว้ แต่ต้องมีถัง
ดบั เพลงิ
(18) ต้องบารุงรักษาเป็นระยะฯ โดยเฉพาะบริเวณท่ีมีการเคลื่อนไหวหรือเสียดสี
2.) การตรวจปัน้ จน่ั ชนิดเคล่ือนท่ี
ควรกระทาทุก 1 หรือ 3 เดือน หรือตามบริษัทผู้ผลิตแนะนา แต่ไม่น้อยกว่าที่กฎหมาย
กาหนด สาหรบั ป้นั จ่นั ท่หี ยดุ ใช้งานเกินกวา่ 1 เดือน เมอื่ นามาใชง้ านควรตรวจสอบเช่นกัน การตรวจสอบป้ันจั่น
ทาได้ ดังนี้
(1) ตรวจการทางานของอุปกรณ์และช้ินส่วนควบคุมปั้นจ่ัน เพื่อหาการสึกหรอ
การชารุด หรือความผดิ ปกตอิ ืน่ ๆ
(2) ตรวจการทางานและการชารุดของต้นกาลังระบบส่งกาลัง ผ้าเบรคและคลัช
เปน็ ตน้
(3) ตรวจที่รองรับ เช่น คาน เสา รางเล่ือน แขน และโครงสร้าง เป็นต้น เพื่อหา
การสกึ หรอ สนมิ ผกุ รอ่ น และบิดเบ้ียว โดยเฉพาะบรเิ วณท่ีเชอ่ื มหรือยดึ ดว้ ยสลกั เกลยี ว
(4) ตรวจการชารุดหรือสึกหรอของรอกหรือดรัม โดยเส้นผ่าศูนย์กลางของดรัมต้อง
มากกว่าของลวดสลงิ 15 ตอ่ 1
(5) ตรวจการชารุดหรอื สึกหรอของลวดสลิง เชอื ก หรือโซ่ ตามทีก่ ลา่ วแล้ว
(6) ตรวจตะขอและท่ีล็อค เพอ่ื ดกู ารชารุด บดิ งอ ปากถ่าง หรือแตกร้าว
(7) สาหรับปั้นจั่นท่ีติดต้ังบนรถบรรทุก ต้องตรวจสอบรถบรรทุกเกี่ยวกับเบรค
ยาง พวงมาลัย และไฟสญั ญาณตา่ งๆ

หมายเหตุ แบบฟอร์มตรวจสอบสว่ นประกอบและอุปกรณ์ของปนั้ จ่ัน (ตามแบบฟอร์ม คป.2 ในบทท่ี 5 ขอ้ 5.3)

คณะอนุกรรมการ ดา้ นงานก่อสรา้ ง

คู่มอื พฒั นาทมี ปฏบิ ัติงานดว้ ยความปลอดภยั ดา้ นงานกอ่ สรา้ ง 16

3.) ความปลอดภัยในการยกของ
ก่อนท่ีจะมีการยกของนั้นควรได้มีการตรวจสอบสภาพของการจับยึด การควบคุม

ทิศทางของท่ียกสลิงและอปุ กรณ์ กฎทว่ั ไปประกอบด้วย
(1) การจับยึดของท่ีจะยกต้องมีความแน่นหนาและเหมาะสม เพื่อไม่ให้เกิดการ

ร่วงหลน่ ขณะทีม่ ีการยกของข้นึ ท่ีสูง
(2) ต้องมีการใช้เชือกหรือสลิง (Tagline) ในการควบคุมบังคับทิศทางการหมุน

หรอื แกว่งตวั ของของทยี่ ก
(3) ของที่จะยกจะต้องไม่ถูกยึดติดกับอะไร หรือถูกสิ่งอ่ืนทับอยู่ และสลิงทุกเส้น

ต้องได้รับแรงเทา่ กัน โดยดไู ด้จากความตงึ ของสลิง และใชส้ ลงิ ทีย่ าวเทา่ กนั
(4) หา้ มใชป้ ้ันจ่ันในการลาก ดงึ สงิ่ ของโดยเด็ดขาด เพราะอาจทาใหป้ ้ันจ่ันล้มได้
(5) ตอ้ งระวงั ไม่ใหส้ ลงิ พนั กนั เพราะจะทาใหส้ ลงิ ขาด และเกิดอันตรายได้
(6) ต้องแจ้งให้ผู้ที่ไม่เกี่ยวข้องกับการทางานออกจากพ้ืนที่ทางานก่อนท่ีจะมีการ

ยก ยกเวน้ วา่ จะไดร้ ับมอบหมายและอบรมในการทางานกับบรเิ วณท่มี ีอันตราย
(7) ห้ามคนนั่งหรือขึ้นไปกับของที่จะยกเด็ดขาด เนื่องจากสลิงอาจขาดได้ทุกเม่ือ

ขณะทีไ่ มม่ อี ุปกรณ์ความปลอดภยั อ่ืนมาชว่ ย
(8) ก่อนหมุนเคลื่อนที่ หรือหมุนของท่ียก ผู้ควบคุมหน้างานต้องดูรัศมีที่จะหมุน

ไปไม่มอี ะไรมากดี ขวาง หรอื เปน็ อันตรายต่อผู้ทท่ี างาน เพราะคนขบั รถปน้ั จั่นอาจมองไม่เห็นชดั เจน
(9) ห้ามคนทางานใต้ของที่แขวน ถ้าไม่มีการยึดอย่างแน่นหนาและตรวจสอบ

อย่างดจี ากผู้ควบคุมงาน
4.) การใหส้ ัญญาณมอื กับป้ันจัน่ ชนดิ เคล่ือนท่ี
สัญญาณมือท่ีใช้ต้องเป็นสัญญาณมาตรฐานสากล และจะใช้ได้ผลต่อเม่ือผู้บังคับ

ปั้นจ่ันสามารถมองเห็นสัญญาณได้อย่างชัดเจน ควรใช้สัญญาณมือในการปฏิบัติงานกับป้ันจ่ันโดยเฉพาะเม่ือ
ปฏิบัตงิ านใกล้สายไฟที่มีการจ่ายกระแสไฟฟ้า ผู้บังคับป้ันจั่น ไม่สามารถมองเห็นลูกรอก วัสดุบรรทุก หรือวิถีที่
ป้ันจ่ันยกผ่านได้ตลอดเวลา โดยในการปฏิบัติงานแต่ละครั้ง ควรมีผู้ให้สัญญาณเพียงคนเดียว เพ่ือป้องกันการ
สับสนซง่ึ ยกเวน้ สัญญาณ "หยดุ " ผบู้ งั คับป้ันจน่ั ต้องหยดุ เครื่องทกุ คร้งั ไมว่ า่ ใครจะเป็นผู้ให้สัญญาณ

ผู้ให้สัญญาณจะต้องอยู่ในตาแหน่งท่ีผู้บังคับป้ันจั่นสามารถมองเห็นได้อย่างชัดเจน
โดยมองเหน็ ของทบ่ี รรทกุ /จับยก และเคร่ืองจกั รไดถ้ นัด กันบคุ คลที่ไมเ่ กี่ยวขอ้ งให้อยู่นอกบริเวณการทางานของ
ปน้ั จนั่ และหา้ มให้สญั ญาณเคลื่อนวสั ดไุ ปเหนอื ผ้คู นเด็ดขาด โดยการใหส้ ญั ญาณมอื สาหรบั ปัน่ จ่ัน มีรายละเอียด
ดงั ต่อไปน้ี

คณะอนกุ รรมการ ดา้ นงานกอ่ สรา้ ง

คมู่ ือพัฒนาทมี ปฏบิ ัตงิ านด้วยความปลอดภยั ด้านงานก่อสรา้ ง 17
การใหส้ ัญญาณมือสาหรับป้ันจั่นชนดิ เคลอื่ นที่

คณะอนุกรรมการ ดา้ นงานก่อสรา้ ง

คมู่ ือพัฒนาทมี ปฏบิ ัตงิ านด้วยความปลอดภยั ด้านงานก่อสรา้ ง 18
การใหส้ ัญญาณมือสาหรับป้ันจั่นชนดิ เคลอื่ นที่

คณะอนุกรรมการ ดา้ นงานก่อสรา้ ง

คู่มือพัฒนาทมี ปฏบิ ัตงิ านด้วยความปลอดภยั ด้านงานกอ่ สร้าง 19
ยานพาหนะ เคร่ืองจักรกล และขอ้ ควรระวงั ในการใชง้ าน

รปู ภาพ คาอธบิ าย
รถกระบะบรรทุก 2 ตนั
รถกระบะบรรทุก 6 ตนั ลกั ษณะการใชง้ าน
รถบรรทกุ ตดิ เครนพับ ใช้สาหรับบรรทุกเคร่ืองมือหรือ

พัสดุอุปกรณ์ที่มีขนาดเล็ก นาส่งคนงาน
และติดต่อประสานงาน

ข้อควรระวงั
ให้ระมัดระวังการบรรทุกท่ี มี

น้าหนักมากเกินพิกัดรถที่กาหนด ซ่ึง
อาจจะทาใหร้ ถเสยี หายหรือเกดิ อันตราย

ลกั ษณะการใช้งาน
ใช้สาหรับบรรทุกเครื่องมือหรือ

พัสดุอุปกรณ์ และนาส่งคนงานประจาชุด
ก่อสรา้ งฯ

ขอ้ ควรระวงั
ให้ระมัดระวังการบรรทุกท่ี มี

น้าหนักมากเกินพิกัดรถที่กาหนด ซ่ึง
อาจจะทาให้รถเสยี หายหรือเกดิ อันตราย

ลักษณะการใช้งาน
ใช้สาหรับบรรทุกเคร่ืองมือ หรือ

พัสดุอุปกรณ์ สามารถใช้เครนไฮดรอลิค
สาหรับยกหรือติดต้ังพัสดุอุปกรณ์บนหัวเสา
ชนิดตา่ งๆ ทมี่ ีระยะไม่สูงมากจนเกินไป

ข้อควรระวัง
ให้ระมัดระวังการใช้เครนพับไม่ยก

ของเกนิ พกิ ัด และตรวจสอบการรองขาช้าง
ใหม้ ั่นคงกอ่ นยกพสั ดอุ ปุ กรณต์ า่ งๆ

คณะอนกุ รรมการ ดา้ นงานก่อสรา้ ง

รปู ภาพ คมู่ อื พฒั นาทมี ปฏบิ ตั ิงานดว้ ยความปลอดภยั ด้านงานก่อสร้าง 20
รถเทรลเลอร์
คาอธบิ าย
รถขุดตักตนี ตะขาบ
รถขุดตักล้อยาง ลักษณะการใช้งาน
ใช้สาหรับการบรรทุก เคล่ือนย้าย
คณะอนกุ รรมการ ดา้ นงานกอ่ สรา้ ง
เครื่องจักรกลท่ีไม่สามารถเดินทางไกลได้
สะดวก หรือขนย้ายพัสดุอุปกรณ์ที่มีจานวน
หรือนา้ หนักมาก

ข้อควรระวงั
ควรจัดหาพื้นท่ีท่ีเหมาะสมกรณี

เคล่ือนย้ายเคร่ืองจักรกลขึ้นหรือลงจาก
เทรลเลอร์ และควรรัดพัสดุอุปกรณ์หรือ
เครื่องจักรกล ขณะทาการเคล่ือนย้ายให้
หนาแนน่ ด้วยโซห่ รือสลงิ

ลักษณะการใช้งาน
ใช้สาหรับขุดตักดิน วางฐานราก

ปักเสาเข็ม หรือช่วยยกวัสดุอุปรณ์เข้าพ้ืนท่ี
ในกรณีที่รถเครนล้อยางเข้าไม่ถึง

ข้อควรระวงั
ควรใช้ยางรองล้อตะขาบ ในกรณี

เคลื่อนย้ายตาแหน่งหรือเดินบนผิวจราจร
และระมัดระวังการยกท่ีเกินพิกัด ซึ่งอาจ
ทาใหเ้ กดิ ความเสียหายหรอื เกดิ อนั ตราย

ลกั ษณะการใชง้ าน
ใช้สาหรับการขุดตักดิน วางฐาน

ราก ในเขตชุมชน เทศบาล เขตเมือง หรือ
ในจุดกอ่ สร้างซึ่งมีพ้ืนที่คับแคบ เน่ืองจากมี
ความคลอ่ งตัวสงู และไมก่ ดี ขวางการจราจร

ขอ้ ควรระวงั
ควรตรวจสอบสายไฮดรอลิคต่างๆ

ก่อนเร่ิมทางาน เน่ืองจากอาจมีน้ามัน
รั่วไหล ทาใหเ้ กดิ อันตรายแก่ผู้สญั จรได้

คู่มอื พัฒนาทีมปฏบิ ตั งิ านด้วยความปลอดภยั ด้านงานกอ่ สรา้ ง 21

รูปภาพ คาอธบิ าย
รถบรรทุกดิน ชนดิ ยกกระบะได้
ลักษณะการใช้งาน
เครือ่ งเจาะดงึ ท่อร้อยสาย (HDD) ใช้สาหรับบรรทุกดินท่ีขุดขึ้นมา

รถสว่านขุดเจาะ จากการก่อสร้างฐานราก และนาไปท้ิงยัง
จุดซึ่งเตรียมไว้ เพ่ือไม่ให้ดินกีดขวางการ
คณะอนกุ รรมการ ด้านงานก่อสรา้ ง สัญจรของผู้คนหรอื ยวดยานพาหนะ

ข้อควรระวัง
ระมัดระวังการยกกระบะขึ้นลง

ควรตรวจสอบใหแ้ น่ชัดก่อนว่ามีสิ่งกีดขวาง
เช่น สายไฟแรงต่า หรือสายโทรศัพท์ อยู่
หรือไม่

ลักษณะการใชง้ าน
ใช้สาหรับการเจาะและดึงท่อร้อย

สายไฟในงานก่อสร้างสายเคเบิลใต้ดิน โดย
สามารถเคล่ือนที่ด้วยการเดินในระยะทาง
สั้นๆ ได้ สาหรับในระยะทางไกลๆ ต้องใช้
รถเทรเลอล์ในการขนย้ายเท่าน้นั

ข้อควรระวงั
ให้ระมัดระวังระดับการเจาะ ต้อง

ไม่ต้ืนเกินไปเพราะอาจทาให้ดินบวมข้ึนมา
จนทาให้เกิดอันตรายต่อผู้ใช้ทาง หรือเกิด
ความเสยี หายกับผิวจราจรได้

ลกั ษณะการใช้งาน
ใช้ในการขุดเจาะดิน เพ่ือปักเสา

หรือตอม่อ สาหรับงานระบบจาหน่ายหรือ
ระบบสายสง่

ข้อควรระวัง
ควรตรวจสอบสายไฮดรอลิคต่างๆ

ก่อนเริ่มทางาน เนื่องจากอาจมีน้ามัน
รว่ั ไหลทาให้เกิดอันตรายแกผ่ สู้ ัญจรได้

ค่มู ือพฒั นาทมี ปฏบิ ตั ิงานด้วยความปลอดภยั ด้านงานกอ่ สร้าง 22

รูปภาพ คาอธิบาย

รถเครนไฮดรอลิคลอ้ ตะขาบ (MANTIS) ลักษณะการใชง้ าน
ใช้สาหรับการปัก/ถอน เสา คอร.
รถเครนไฮดรอลิค พิกัดยก 7.5 ตนั
รถเครนไฮดรอลคิ พกิ ัดยก 25 ตนั ในจุดก่อสร้างที่ห่างไกลจากพ้ืนผิวจราจร ,
ดินอ่อน , ที่ลุ่มน้าท่วมขัง หรือกรณีพื้นที่ที่
คณะอนุกรรมการ ด้านงานกอ่ สรา้ ง รถเครนลอ้ ยางไมส่ ามารถเข้าถึงได้

ขอ้ ควรระวงั
ให้ระมัดระวังการเคล่ือนที่ผ่าน

แนวต้นไม้ ซ่ึงอาจเกี่ยวสายไฮดรอลิคให้
เกิดความเสียหายได้ และไม่ควรลงในพ้ืนท่ี
ที่มนี ้าทว่ มขังสงู จนเกินไป เพราะอาจทาให้
เครอ่ื งยตไ์ ด้รับความเสยี หาย

ลกั ษณะการใช้งาน
ใช้ในการติดอุปกรณ์บนหัวเสา ปัก

หรือถอนเสา คอร. ท่ีมีน้าหนักไม่มาก ส่วน
ใหญ่ใช้ในพื้นที่ๆ มีการจราจรหนาแน่น
เนือ่ งจากใชพ้ ่นื ท่ใี นการตั้งเครนไม่มาก และ
มคี วามคล่องตัวสูงสะดวกต่อการทางาน

ข้อควรระวัง
ควรตรวจสอบการต้ังขาช้างและ

วางกรวยยาง ไม่ยกส่ิงของที่มีน้าหนักเกิน
พิกัด เนื่องอาจทาให้เกิดอันตรายท้ังต่อ
ผปู้ ฏิบตั งิ านและผูอ้ ื่นได้

ลกั ษณะการใช้งาน
ใช้ในการปัก/ถอน เสา คอร. หรือ

ตดิ ตั้งอปุ กรณบ์ นหัวเสา ส่วนใหญ่ใช้ในการ
ปักเสา คอร. ท่ีมีระยะ ROW. ห่างจากผิว
จราจรไม่มากนัก

ขอ้ ควรระวงั
ควรตรวจสอบการตงั้ ขาชา้ ง และ

สายไฮดรอลิคก่อนเรม่ิ การทางาน

ค่มู อื พัฒนาทมี ปฏิบัตงิ านดว้ ยความปลอดภยั ด้านงานก่อสร้าง 23

รปู ภาพ คาอธิบาย
รถเครนไฮดรอลิค พิกัดยก 35 ตนั
รถเครนไฮดรอลคิ พิกดั ยก 60 ตนั ลกั ษณะการใช้งาน
ใช้ในการปัก/ถอนเสา คอร. หรือ

ติดตั้งอุปกรณบ์ นหวั เสา ส่วนใหญ่ใช้ในการ
ปักเสา คอร. 22 ม. ท่ีมีระยะ ROW. ห่าง
จากผวิ จราจรพอสมควร

ข้อควรระวงั
- ควรตั้งกรวยจราจรให้ครอบคลุม

เนื่องจากเครื่องจักรกลมีขนาดใหญ่และ
น้าหนักถ่วงของเครนล้าเส้นถนนออกมา
มาก อาจก่อให้เกิดอนั ตรายตอ่ ผ้สู ัญจรได้

- ควรตรวจสอบการตั้งขาช้าง และ
สายไฮดรอลคิ ก่อนเร่ิมการทางาน

ลกั ษณะการใชง้ าน
ใช้ในการปัก/ถอน เสา คอร. หรือ

ติดตั้งอุปกรณ์หัวเสา โดยส่วนใหญ่ใช้ใน
การปักเสา คอร. 22 ม. ท่ีมีระยะ ROW.
ห่างจากผวิ จราจรมากๆ

ขอ้ ควรระวงั
- ควรตั้งกรวยจราจรให้ครอบคลุม

เน่ืองจากเคร่ืองจักรกลมีขนาดใหญ่และ
น้าหนักถ่วงของเครนล้าเส้นถนนออกมา
มาก อาจกอ่ ใหเ้ กิดอันตรายต่อผสู้ ัญจรได้

- ควรตรวจสอบการตั้งขาช้าง และ
สายไฮดรอลคิ ก่อนเรมิ่ การทางาน

คณะอนกุ รรมการ ดา้ นงานกอ่ สรา้ ง

คมู่ อื พฒั นาทีมปฏิบัตงิ านด้วยความปลอดภยั ดา้ นงานกอ่ สร้าง 24

ขน้ั ตอนท่ี 7 ปฏิบัติงานตามขั้นตอนท่ีเก่ียวข้องด้วยความปลอดภัย (ตาม WI ของงานก่อสร้างแต่ละ
กิจกรรม)

ขน้ั ตอนท่ี 8 เม่ือปฏิบัติงานแล้วเสร็จ ผู้ควบคุมงานตรวจสอบว่าไม่มีผู้ปฏิบัติงานอยู่บนเสาแล้ว
จึงดาเนินการร้ือถอนชุดเครื่องมือต่อสายลงดิน (Short Ground) ปลดป้ายห้ามสับสวิตช์ และแจ้งศูนย์ควบคุม
การจา่ ยไฟหรือแจ้งผปู้ ระสานงานการดับกระแสไฟฟา้

1.) ขั้นตอนการร้อื ถอนชดุ เคร่อื งมือต่อสายลงดิน (Short Ground) ท่ถี ูกวธิ ี ดังนี้
(1) ในระบบจาหน่าย 22/33 เควี. ควรยืนให้ร่างกายอยู่ห่างอย่างน้อยท่ีสุด

1 เมตร และในระบบสายส่ง 115 เคว.ี ควรยนื ให้ร่างกายอยู่ห่างอย่างน้อยท่ีสดุ 3 เมตร
(2) ในระบบจาหน่าย 22/33 เควี. ควรดาเนินการร้ือถอนชุดเคร่ืองมือต่อสายลง

ดิน (Short Ground) ท่ีเฟส C A B ตามลาดับ หรือเฟสท่ีอยู่ห่างตัวท่ีสุดก่อน และในระบบสายส่ง 115 เควี.
ควรดาเนินการรอ้ื ถอนชดุ เคร่ืองมือตอ่ สายลงดิน (Short Ground) ที่เฟส A B C ตามลาดบั อย่างเครง่ ครัด

(3) ควรสวมถุงมือและรัดเข็มขดั ตดิ กบั เสา ก่อนลงมือร้ือถอนชุดเครื่องมือต่อสาย
ลงดนิ (Short Ground) ทุกคร้ัง

ขั้นตอนการปลดชุดเครื่องมอื ต่อสายลงดนิ (Short Ground) ระบบจาหน่าย 22/33 เควี.

เฟส C เฟส A เฟส B

คณะอนกุ รรมการ ด้านงานก่อสรา้ ง

คูม่ ือพฒั นาทีมปฏบิ ัตงิ านดว้ ยความปลอดภัยดา้ นงานก่อสรา้ ง 25
ข้ันตอนการปลดชุดเคร่อื งมอื ต่อสายลงดิน (Short Ground) ระบบสายส่ง 115 เคว.ี

เฟส A เฟส B เฟส C

2.) ผ้คู วบคุมงานหรือเจ้าหนา้ ทีผ่ ู้รับผดิ ชอบปลดป้ายห้ามสับสวติ ชอ์ อก
3.) จัดเก็บเคร่ืองมือ อุปกรณ์ ที่ใช้ปฏิบัติงานให้เรียบร้อย และให้ผู้ควบคุมงานแจ้งศูนย์
ควบคุมการจา่ ยไฟหรอื แจ้งกับผู้ประสานงานการดบั กระแสไฟฟา้ เพอื่ คนื สภาพการจา่ ยไฟใหเ้ ป็นไปตามปกติ

2.2 งานก่อสร้างระบบไฟฟ้า และการประเมินความเสี่ยงที่อาจเกดิ ขนึ้ จากการปฏบิ ัติงาน
หนว่ ยงานก่อสร้างระบบไฟฟา้ ของการไฟฟ้าส่วนภูมิภาค มภี ารกิจดาเนินการก่อสร้างและปรับปรุง

ระบบสายส่ง ระบบจาหน่าย และระบบเคเบิลใต้ดิน มพี น้ื ท่ีรับผิดชอบด้านระบบไฟฟ้าครอบคลุมท่ัวทั้งประเทศ
ยกเว้น 3 จังหวดั คอื กรุงเทพมหานคร นนทบรุ ี และสมุทรปราการ โดยมงุ่ เน้นการก่อสร้างให้ได้ตามมาตราฐาน
กฟภ. แลว้ เสร็จตามแผนทก่ี าหนด และคานงึ ถึงความปลอดภยั ของผูป้ ฏบิ ตั งิ านเปน็ หลัก ดังนั้น ในทุกๆ ข้ันตอน
ของการก่อสร้างระบบไฟฟ้า ต้องใช้ความระมัดระวังในการปฏิบัติงาน และต้องคอยตรวจสอบหาปัจจัยเส่ียงที่
อาจเกิดข้ึนจากการปฏิบัติงาน เพื่อจะได้หาแนวทางป้องกันและแก้ไขได้ทันก่อนที่จะมีอุบัติเหตุเกิดขึ้น รวมท้ัง
เป็นการเพิ่มความปลอดภัยให้กับผู้ปฏิบัติงานและผู้อื่น ซ่ึงลักษณะงานก่อสร้างระบบไฟฟ้าโดยทั่วๆ ไป ของ
กฟภ. มรี ายละเอยี ด ดงั น้ี

รูปแบบการจ่าย ระดบั แรงดนั ไฟฟ้า รายละเอยี ดกิจกรรมการก่อสรา้ ง
กระแสไฟฟา้ ฐานราก ปักเสา พาดสาย

ระบบสายสง่ 115 กิโลโวลต์  

ระบบสายเหนือดนิ ระบบจาหนา่ ย 22/33 กิโลโวลต์ * 

ระบบจาหนา่ ยแรงตา่ 400/230 โวลต์ 

หมายเหตุ * มเี ฉพาะงานติดตั้งเสาเขม็

คณะอนุกรรมการ ดา้ นงานก่อสรา้ ง

คู่มือพัฒนาทมี ปฏบิ ตั ิงานดว้ ยความปลอดภัยด้านงานก่อสรา้ ง 26

2.2.1 งานกอ่ สร้างระบบสายเหนือดิน ประกอบด้วย
1.) งานก่อสรา้ งฐานรากเสา คอร. และฐานสมอบกคอนกรตี
งานก่อสร้างฐานรากเสา คอร. นั้น ถือเป็นส่วนสาคัญส่วนหนึ่งของการก่อสร้าง

สายส่งระบบ 115 เควี. เพราะเป็นโครงสร้างที่ต้องรองรับเสา คอร. 22 เมตร ซ่ึงมีน้าหนักประมาณ 5,800
กก. รวมท้ังน้าหนักอุปกรณ์ประกอบตามแบบที่ กฟภ. กาหนด ซ่ึงงานดังกล่าวมีกิจกรรมงานที่จะต้อง
ดาเนินการ สารวจวัดระยะที่หน้างาน เตรียมเหล็กเสริมคอนกรีต ขุดหลุม ตอกเสาเข็ม ประกอบแบบหล่อฐาน
เทคอนกรตี รวมทง้ั การกลบดนิ คืนสภาพ ฯลฯ

รายละเอยี ดกิจกรรมงานก่อสร้างฐานราก และปัจจยั ความเสยี่ งทอี่ าจเกดิ ข้นึ

ท่ี กจิ กรรมงาน ปจั จัยความเส่ียง แนวทางการควบคมุ /ป้องกัน

1 วัดระยะสารวจเลง็ แนว - เกิดอบุ ตั ิเหตุจากการจราจร - ตดิ ตง้ั กรวยและป้ายจราจร
(ไฟฟา้ กาลงั ปฏิบัติงานก่อสร้าง)
- แมลง สตั ว์ กดั ต่อย - สวมใสเ่ ส้อื สะทอ้ นแสง
2 เตรียมเหลก็ เสรมิ คอนกรีต - วัสดหุ ลน่ ทบั - สารวจบริเวณทจี่ ะเขา้ ไปกาหนดจุด
- สวมใสถ่ งุ มอื และรองเทา้ นิรภยั
- สะเกด็ ไฟกระเดน็ ใส่ร่างกาย - สวมใสห่ นา้ กากป้องกนั ใส่เสือ้ ผ้าให้
มิดชดิ
3 ขุดหลุมวางฐาน - อบุ ตั ิเหตุจากเครื่องตัด และ - ใส่ Safe Guard ปอ้ งกนั สว่ น
และการกลบดิน เครื่องดดั เหลก็ เคลอ่ื นไหวของเครือ่ งมอื ฯ
- อุบัตเิ หตจุ ากดินพัง - ตรวจดสู ภาพดินบริเวณหลมุ กอ่ น
ปฏิบตั งิ าน
4 ตอกเสาเขม็ ฐานราก - เสาเข็มหล่นทบั - ตดิ ตง้ั แผน่ ป้องกนั ดินพัง (Sheet
Pile)
5 ตดิ ตัง้ ฐานรากสาเร็จรูป - ฐานรากสาเร็จหล่นทบั
- ตรวจสอบสภาพเครอ่ื งจักรกล
6 ตดิ ตง้ั ฐานหล่อกับท่ี - อุบัติเหตุจากดินพัง เครื่องมอื อยใู่ นสภาพพร้อมใชง้ าน
- ตรวจสอบสภาพเคร่อื งจักรกล
- แบบหล่อคอนกรตี หลน่ ทับ เครือ่ งมือ อยู่ในสภาพพรอ้ มใชง้ าน

- ติดตั้งแผน่ ปอ้ งกนั ดินพัง (Sheet
Pile)
- ตรวจสอบสภาพเคร่ืองจักรกล
เครือ่ งมือ อยู่ในสภาพพรอ้ มใชง้ าน
- ค้ายนั แบบหลอ่ ให้แน่นหนาและ
มน่ั คง

คณะอนุกรรมการ ด้านงานก่อสรา้ ง

คูม่ อื พัฒนาทมี ปฏิบัตงิ านดว้ ยความปลอดภัยด้านงานก่อสร้าง 27

- อบุ ัตเิ หตจุ ากกระบะเท - ควบคุมการใช้เคร่ืองจักรกลอยา่ ง
คอนกรตี ระมัดระวงั
- ผปู้ ฏิบัติงานตกจากแบบหล่อ - ทาแท่นยนื เพ่ือปฏิบตั งิ านเท
คอนกรีต คอนกรีตให้ม่ันคงแข็งแรง

2.) งานปักเสา ติดอุปกรณ์ และพาดสาย
งานปกั เสา เสา คอร. 8-22 เมตร เป็นส่วนท่ีใช้รองรบั การติดตงั้ อุปกรณป์ ระกอบบนหัว

เสา ทั้งระบบสายส่งและระบบจาหน่าย เพื่อยกระดับสายไฟฟ้าให้อยู่ในระดับสูงเหนือพื้นดิน โดยเสา คอร.
จะต้องมีความมั่นคงแข็งแรง สามารถรับน้าหนักอุปกรณ์ และแรงที่จะมากระทาในลักษณะต่างๆ ได้ ซ่ึงใน
ขั้นตอนของการปักเสา ช่างผู้ควบคุมงาน ผู้ควบคุมเครื่องจักรกล และคนงาน ต้องมีการส่ือสารกันอย่างเข้าใจ
และถูกต้อง คานึงถึงความปลอดภัยในทุกๆ ด้านของการปฏิบัติงาน ไม่ว่าจะเป็นเร่ืองยานพาหนะ, ผู้ร่วมงาน,
คนงาน, ระบบจาหน่ายไฟฟ้าใกล้เคียง, ระบบสายส่ือสาร, ผู้ใช้รถใช้ถนน รวมท้ังอาคารและส่ิงปลูกสร้างต่างๆ
ดว้ ย

คณะอนุกรรมการ ดา้ นงานก่อสรา้ ง

คู่มอื พฒั นาทมี ปฏบิ ตั ิงานดว้ ยความปลอดภัยดา้ นงานกอ่ สรา้ ง 28
งานตดิ ตงั้ อปุ กรณห์ ัวเสา โครงสร้างหัวเสามีหลายแบบด้วยกัน เช่น การติดต้ังหัวเสาแบบ
ทางตรง, ทางโค้ง, ต้นข้ามถนน, เสาคู่, BREAK LINE, ก่อนเข้าโค้ง และต้นสุดท้าย ซ่ึงในการประกอบจะดูตาม
แบบมาตรฐาน รวมท้ังการติดตั้งหม้อแปลงไฟฟ้าและอุปกรณ์อื่นๆ ซึ่งในข้ันตอนการติดต้ังอุปกรณ์แต่ละต้นผู้
ควบคมุ งานแต่ละคนจะมเี ทคนิคและวธิ ีการตดิ ตั้งทค่ี ล้ายคลงึ กนั โดยคานงึ ถึงความปลอดภัยเป็นหลัก

คณะอนกุ รรมการ ดา้ นงานก่อสรา้ ง

คูม่ ือพฒั นาทีมปฏบิ ัติงานดว้ ยความปลอดภัยด้านงานก่อสรา้ ง 29
งานพาดสาย เมอื่ ติดตง้ั อปุ กรณบ์ นหวั เสาพร้อมดึงกายยึดโยงเรียบร้อย จากน้ันก็จะทา
การพาดสายไฟฟา้ และพาดสายล่อฟ้า โดยในข้ันตอนของการพาดสายจะต้องดาเนินการ ติดรอก พาดเชือก ตั้ง
รีลสาย และดึงสายให้มีระยะหย่อนยาน (Sag) ตามต้องการ โดยใช้เคร่ืองวัดแรงดึง (Dynamometer)
ตรวจสอบตามคา่ ในตารางการหยอ่ นยานของสาย (Sag Curves) ท่ีกาหนดไวต้ ามชนิดของสาย

คณะอนกุ รรมการ ดา้ นงานก่อสรา้ ง

คู่มือพฒั นาทีมปฏบิ ตั งิ านดว้ ยความปลอดภัยดา้ นงานก่อสร้าง 30

รายละเอยี ดกจิ กรรมงานปกั เสา ติดอุปกรณ์ พาดสาย และปัจจยั ความเสีย่ งท่ีอาจเกิดขึ้น

ที่ กิจกรรมงาน ปจั จยั ความเสี่ยง แนวทางการควบคุม/ป้องกัน
1 บรรทุกเสา, รายเสา คอร. - เสา คอร. อาจพลิกหลน่ ใน - รัดโซ่ใหใ้ หแ้ น่นหนาพรอ้ มติดต้ัง
ระหว่างการขนส่ง ธงแดงไวป้ ลายเสา
2 การปกั เสา - เกิดอบุ ตั ิเหตจุ ากการจราจร - ติดตั้งกรวยและปา้ ยจราจร
(ไฟฟา้ กาลังปฏบิ ตั ิงานก่อสร้าง)
3 การติดต้ังอุปกรณ์ - สลิงหนีบนิ้ว หรอื ร้องขอเจา้ หน้าท่ีตารวจ
- เสาหลน่ ทับ เพื่ออานวยความสะดวก
- เกิดอุบตั ิเหตุจากการจราจร - สวมใสเ่ สือ้ สะท้อนแสง
- ขาช้างรถเครนทรดุ - สวมใส่ถงุ มือและรองเทา้ นริ ภยั
- ใช้สัญญาณมือส่ือสารกับผู้
- สลิงปักเสาชารดุ ควบคมุ เคร่ืองจกั รทุกข้ันตอน
- วสั ดอุ ปุ กรณ์หลน่ ใส่
ผูป้ ฏบิ ัตงิ าน - ติดต้ังกรวยและป้ายจราจร
- อนั ตรายจากระบบไฟฟ้า
แรงตา่ , แรงสงู (ไฟฟา้ กาลงั ปฏิบัติงานก่อสร้าง)
- อุปกรณ์และเคร่ืองมือตกหลน่ - ตรวจสอบสภาพพนื้ ที่ท่รี ถเครน
ก่อนปฏบิ ัตงิ านและควรตดิ ต้ัง
- วสั ดุกอ่ สร้างชารุด
แผน่ รองขาช้างทกุ ครงั้ ใน
การปฏิบัติงาน
- ตรวจสอบสภาพสลิงทกุ คร้ังกอ่ น

จะใช้งานในการปักเสา
- ใส่อปุ กรณ์ความปลอดภัยสว่ น
บุคคลทุกครง้ั

- ไมย่ ืนอย่ใู นแนวปักเสา
- ตรวจสอบระบบไฟฟ้าก่อนปฏิบัตทิ ุก
คร้ัง (Check Volt, Short Ground)

- ตรวจสอบเชือกสง่ ของ, สลิงกอ่ น
การใชง้ านทุกคร้งั

- ใส่อปุ กรณ์ความปลอดภยั ส่วน

บคุ คลทกุ ครั้ง
- ไมย่ นื อยูใ่ นแนวปฏบิ ัติงาน
- ตรวจสอบวัสดุกอ่ สร้างก่อนนา

ขนึ้ ไปตดิ ต้ัง

คณะอนกุ รรมการ ดา้ นงานก่อสรา้ ง

คมู่ ือพัฒนาทมี ปฏิบัตงิ านด้วยความปลอดภัยดา้ นงานก่อสรา้ ง 31

ท่ี กิจกรรมงาน ปจั จัยความเส่ียง แนวทางการควบคมุ /ป้องกนั
4 การพาดสาย
- เกิดอบุ ัตเิ หตจุ ากการจราจร - ติดตั้งกรวยและปา้ ยจราจร

(ไฟฟ้ากาลังปฏบิ ัติงานก่อสร้าง)

หรอื ร้องขอเจ้าหนา้ ที่ตารวจ

เพอ่ื อานวยความสะดวก

- อนั ตรายจากระบบไฟฟ้า - ตรวจสอบระบบไฟฟา้ ก่อน

แรงตา่ , แรงสงู ปฏิบัตทิ ุกครั้ง (Check Volt ,

Short Ground)

- ผูป้ ฏิบตั ิงานตกจากทีส่ ูง - เม่อื ปนี ข้ึนถึงจุดปฏบิ ัตงิ านบน

เสา ให้คลอ้ งสายกันตกทันที

- ใชข้ าปีนเสาตามมาตรฐาน กฟภ.

- ตรวจสอบความพรอ้ มของผู้ข้นึ

ปฏบิ ตั ิงาน

- อันตรายจากสตั ว์กัดต่อย - สารวจเสาก่อนข้นึ ปฏบิ ัติงาน

- เชือกและรอกในการพาดสาย - ตรวจสอบเชือกและรอก

ชารดุ ก่อนการใช้งานทุกคร้ัง

- ชุด Swivel คลายตวั หลดุ ออก - ตรวจสอบ Swivel ใหอ้ ย่ใู น

จากกนั สภาพดี ก่อนนามาใชง้ าน

- หวั ลากสายตดิ ขดั -หลุด ออก - จดั ใหม้ ีผู้เดนิ ตามหวั ลากสาย

รอกพาดสาย ตลอดเวลาทพี่ าดสาย

- สายหยอ่ นโดนไลนแ์ ยกย่อย , - ติดตั้งอุปกรณ์ปอ้ งกนั หรือนั่งร้าน

ยานพาหนะ และผสู้ ญั จรไปมา คร่อมไลน์แยกย่อย , และกนั การ

ในขณะพาดสาย เขา้ -ออก บริเวณจุดปฏิบัตงิ าน

- เกดิ อบุ ตั เิ หตุจากการจราจร - ตดิ ตง้ั กรวยและปา้ ยจราจร

(ไฟฟ้ากาลังปฏบิ ัติงานก่อสร้าง)

หรือร้องขอเจา้ หนา้ ที่ตารวจ

เพอ่ื อานวยความสะดวก

- ขาตั้งรีลสายพลิกคว่า - ขาต้งั รลี ตอ้ งอยใู่ นสภาพดี

- เลอื กพื้นทจ่ี ุดตง้ั ขารีลให้อย่ใู น

สภาพม่นั คง แข็งแรง

- สายยดึ โยงรูดขณะดงึ สาย - ขันแคล้มปใ์ หแ้ นน่ บริเวณจดุ ยดึ โยง

ก่อนการพาด

- อนั ตรายจากระบบไฟฟ้า - ตรวจสอบระบบไฟฟ้าก่อน

แรงตา่ , แรงสูง ปฏบิ ัติทกุ ครั้ง

คณะอนุกรรมการ ด้านงานก่อสรา้ ง

คู่มอื พฒั นาทีมปฏิบตั ิงานด้วยความปลอดภยั ดา้ นงานกอ่ สร้าง 32

ท่ี กิจกรรมงาน ปจั จยั ความเสี่ยง แนวทางการควบคมุ /ป้องกัน

- ผู้ปฏิบัตงิ านตกจากท่สี ูง - เมอ่ื ปีนขนึ้ ถึงจุดปฏบิ ตั ิงานบน

เสา ให้คลอ้ งสายกนั ตกทนั ที

ก่อนปฏิบัตงิ านทุกครงั้

- ใช้ขาปีนเสาตามมาตรฐาน กฟภ.

- ตรวจสอบความพร้อมของผู้ขึ้น

ปฏบิ ัตงิ าน

ข้อควรปฏบิ ตั ิในงานก่อสรา้ งระบบไฟฟ้า ต้องคานงึ ถงึ ดังน้ี.-
(1) ผู้ปฏิบัติงาน ต้องมีความพร้อมในการปฏิบัติงาน ไม่ดื่มสิ่งมึนเมา, พักผ่อน

อยา่ งเพยี งพอ, ร่างกายแข็งแรง มีความรู้พืน้ ฐานในเรอ่ื งงานกอ่ สร้างและความปลอดภยั
(2) ตรวจสอบอุปกรณ์ คุ้มครองความปลอดภัยส่วนบุคคลให้เหมาะสมกับการ

ปฏิบัติงานในแตล่ ะประเภท ประกอบด้วยเครื่องแบบปฏิบัติงาน หมวกนิรภัย, ถุงมือ, รองเท้านิรภัย, ขาข้ึนเสา
รวมทั้งเข็มขัดนริ ภยั และสายกนั ตก

(3) เคร่อื งจกั รกลและยานพาหนะ ต้องอยใู่ นสภาพพรอ้ มใช้งาน หม่ันตรวจสอบ
และบารุงรักษาตามวาระอย่างสมา่ เสมอ

(4) ชุดเคร่ืองมือในการปฏิบัติงานก่อสร้าง ต้องอยู่ในสภาพพร้อมใช้งาน หม่ัน
ตรวจสอบและบารุงรกั ษาตามวาระอยา่ งสมา่ เสมอ

(5) อุปกรณ์ท่ีนามาติดต้ัง ตรวจสอบสภาพอุปกรณ์ท่ีจะนามาติดต้ังต้องอยู่ใน
สภาพทีไ่ มช่ ารดุ และพรอ้ มใช้งาน มิเช่นนน้ั เวลาติดตั้งอาจไดร้ ับอนั ตรายจากสภาพการชารุดของอุปกรณน์ ้ันได้

ตัวอย่างอันตรายทีอ่ าจเกิดจากการใช้เคร่ืองมือและเคร่ืองใช้ในงานกอ่ สร้างระบบไฟฟา้

เครอ่ื งมอื ปัจจยั ความเส่ียง วธิ กี ารใชง้ าน /การป้องกัน

- เสยี มหนบี มอื - ไม่จบั เสียมใกลจ้ ดุ ทห่ี มุนได้

เสยี มขดุ หลุมเสา (ไดโว)่

คณะอนกุ รรมการ ดา้ นงานก่อสรา้ ง

ค่มู ือพัฒนาทมี ปฏิบตั งิ านด้วยความปลอดภยั ดา้ นงานกอ่ สร้าง 33

เคร่ืองมือ ปัจจัยความเสี่ยง วิธกี ารใช้งาน /การปอ้ งกนั

- บาดอวัยวะ - ปฏิบัตงิ านดว้ ยความระมดั ระวงั

จอบ เสียม พล่ัว

- คมี หนบี มือ - ไม่จับคมี ใกลจ้ ดุ ที่หมุนได้

คีมปากนกแกว้ (สาหรบั ผูกลวด) - ตรวจสอบการตอ่ สายดนิ ที่
เคร่ืองมืออยา่ งสม่าเสมอ
- ไฟฟา้ ช๊อต - ตรวจสอบสภาพสายไฟที่ตัวเครื่อง
- สวมหนา้ การเช่ือมและแว่นหนา้ กัน
- แสงจากการเช่ือม แสง
เขา้ ตา

เครอ่ื งเช่ือมไฟฟา้ -เคร่อื งปนั่ ไฟ

- บาดอวยั วะ - ปฏิบัตงิ านดว้ ยความระมดั ระวัง
- สะเกด็ ไฟกระเดน็ ถูกตัว - สวมใสอ่ ุปกรณป์ ้องกนั ใบหน้าและ
ดวงตา
- ใบเลอ่ื ยแตก - ไมก่ ดตวั เลอื่ ยขณะใชง้ านแรงเกนิ ไป

เครื่องตัดเหลก็

คณะอนุกรรมการ ด้านงานกอ่ สรา้ ง

คมู่ ือพฒั นาทีมปฏบิ ตั งิ านด้วยความปลอดภัยดา้ นงานกอ่ สรา้ ง 34

เครอ่ื งมือ ปจั จัยความเส่ียง วธิ กี ารใช้งาน /การปอ้ งกนั
ฆอ้ น
- ทุบโดนอวยั วะ - ปฏบิ ตั งิ านดว้ ยความระมดั ระวัง
เครอ่ื งจ้ปี ูน - หวั ฆอ้ นหลดุ ออกจาก - หมั่นตรวจ อัดล่ิมอยู่เปน็ ประจา
ดา้ มจบั

- สะบัดโดนผปู้ ฏบิ ัตงิ าน - ปฏิบัติงานด้วยความระมัดระวงั
- สายไฮดรอลิคเกดิ ความ - ตรวจสอบสภาพสายไฮดรอลคิ ที่

ร้อน และแตก น้ามนั ถกู ตวั เครือ่ ง
ผู้ปฏิบัติงาน

- เกลยี วรูด/คลายตวั - ตรวจดสู ภาพเกลยี วสะเกน็ ก่อน
ทาใหว้ สั ดหุ ล่น ปฏิบัตงิ าน

สะเก็น

- ถกู ไฟฟ้าจากเครื่องปั่น - ตรวจสอบการต่อสายดินท่ี
ไฟชอ๊ ต เครื่องมืออยา่ งสมา่ เสมอ
- สายไฮดรอลิคเกิดความ - ตรวจสอบสภาพสายไฟที่ตวั เครือ่ ง
ร้อน และแตก นา้ มันถูก - ตรวจสอบสภาพสายไฮดรอลคิ ท่ี
ผู้ปฏบิ ตั ิงาน ตัวเครื่อง
- ระมัดระวังขณะใชง้ าน
เครื่องบีบหลอดไฮดรอลคิ

คณะอนุกรรมการ ด้านงานก่อสรา้ ง

คู่มือพฒั นาทมี ปฏบิ ตั ิงานดว้ ยความปลอดภยั ดา้ นงานก่อสรา้ ง 35

เครื่องมอื ปจั จยั ความเส่ียง วธิ กี ารใชง้ าน /การป้องกนั
สลิงจับเสา
- ลวดสลิงทม่ิ มอื - ตรวจดสู ภาพลวดสลงิ ก่อน
- สลิงขาด ปฏบิ ตั ิงาน
- พนั เทปหุ้มจุดต่อ หรือจุดที่ลวดสลงิ
แตก
- ใช้สลิงใหเ้ หมาะสมกบั น้าหนัก
สิง่ ของท่ีจะยก

- หนบี มอื - ปฏิบัตงิ านดว้ ยความระมดั ระวัง

- หลน่ ทับใสผ่ ู้ปฏิบตั ิงาน

Sheet Pile

- ความรอ้ น โมลดแ์ ตก - ตรวจดสู ภาพโมลดก์ ่อนปฏบิ ตั งิ าน
ระเบิด - ควรใชโ้ มลดต์ ามจานวนครง้ั ที่
มาตรฐานกาหนด

Mold เชือ่ มกราวด์

- รอก/เชอื ก หลน่ ใส่ - ตรวจดูสภาพรอก/เชือก
ผูป้ ฏิบัตงิ าน - ตดิ ต้งั รอกให้แน่นหนา

รอกและเชอื กสง่ ของ

คณะอนุกรรมการ ดา้ นงานก่อสรา้ ง

คมู่ อื พฒั นาทมี ปฏิบตั ิงานดว้ ยความปลอดภัยดา้ นงานกอ่ สรา้ ง 36

เครือ่ งมือ ปจั จยั เสย่ี ง วิธีการใช้งาน /การปอ้ งกนั
ปะแจ
Pulling Grip - วสั ดอุ ปุ กรณ์หลน่ ใส่ - ใสอ่ ุปกรณ์ความปลอดภัยส่วน
หวั ลากสาย ผูป้ ฏิบัตงิ าน บุคคลทุกคร้ัง
- ไม่ยนื อยู่ด้านล่างขณะมี
ผ้ปู ฏิบตั งิ านอยูด่ า้ นบนเสา

- ลวดท่ิมมอื - ตรวจดูสภาพลวดกอ่ นปฏิบัติงาน
- พนั เทปห้มุ จุดต่อ หรือจดุ ท่ลี วด
แตก

- หัวลากสายติดขดั -หลดุ - ไม่ยนื อยู่ด้านล่างขณะมผี ูป้ ฏิบัตงิ าน
ออกจากรอกพาดสาย อย่ดู า้ นบนเสา (ไมป่ ฏิบตั ิงานซ้อน
หลน่ ใสผ่ ูป้ ฏิบตั งิ าน กนั )

- ขาดสะบัดโดน - ตรวจสภาพเชือกกอ่ นปฏิบัติงาน
ผ้ปู ฏบิ ัติงาน

เชือกลากสาย

คณะอนุกรรมการ ดา้ นงานก่อสรา้ ง

คมู่ ือพัฒนาทมี ปฏิบตั งิ านดว้ ยความปลอดภยั ดา้ นงานกอ่ สรา้ ง 37

เครอื่ งมอื ปัจจยั ความเส่ียง วธิ กี ารใชง้ าน /การป้องกัน

- Hoist เฟอื งแตก รูด ทาให้ - ตรวจสภาพเครอื่ งมือก่อน
ปฏบิ ัตงิ าน
สายหลน่

Koffing Hoist

- คัมอะลองปากจบั สกึ รดู - ตรวจสภาพเคร่ืองมือก่อน
ทาให้สายหลดุ ออก และ ปฏิบตั งิ าน
ตกหล่น

Come Along

- คัตเตอร์หนีบมือ - ไมจ่ บั สายใกลจ้ ดุ ที่คัตเตอรต์ ัด
- คัตเตอร์ตดั อวยั วะ - ปฏิบตั งิ านด้วยความระมัดระวงั

คตั เตอรต์ ัดสาย

- แบบหนีบมือ - ปฏิบัตงิ านด้วยความระมดั ระวงั

- แบบหล่นใส่ผูป้ ฏบิ ัติงาน

แบบหลอ่ คอนกรีต

คณะอนกุ รรมการ ด้านงานก่อสรา้ ง

คมู่ อื พัฒนาทมี ปฏบิ ตั ิงานดว้ ยความปลอดภยั ด้านงานก่อสร้าง 38
2.2.2 งานกอ่ สรา้ งระบบสายใตด้ นิ ประกอบด้วย

1.) งานก่อสร้างด้านโยธา มีการก่อสร้างหลายวิธี เช่น การก่อสร้างท่อร้อยสายแบบเปิด
หนา้ ดนิ (Open Cut), การก่อสร้างท่อร้อยสายแบบไม่เปิดหน้าดิน (No Dig) และการก่อสร้างบ่อพักสายเคเบิล
ใต้ดิน (Manhole and Handhole) โดยรูปแบบการก่อสร้างแบบเปิดหน้าดิน ได้แก่ วิธีฝังดินโดยตรง (Direct
Burial), วิธีร้อยท่อฝังดิน (Semi-Direct Burial) และวิธีกลุ่มท่อคอนกรีต (Duct Bank) ส่วนรูปแบบการ
ก่อสร้างแบบไม่เปิดหน้าดิน ได้แก่ วิธีเจาะในแนวราบ (Horizontal Directional Drilling (HDD)) และวิธีดัน
ท่อปลอกขนาดใหญ่ (Pipe Jacking)

การกอ่ สรา้ งแบบเปิดหน้าดนิ
(1) วิธีฝังดินโดยตรง (Direct Burial) เป็นการใช้เครื่องจักรขุดเปิดหน้าดินแล้วโรย

สายไฟฟา้ ลงดนิ โดยตรง มขี ้อดีในดา้ นการระบายความร้อนขณะจ่ายไฟ ซง่ึ มรี ปู แบบการก่อสร้างดังรปู

(2) วิธีร้อยท่อฝังดิน (Semi-Direct Burial) เป็นการพัฒนาต่อจากการก่อสร้าง
แบบ Direct Burial โดยนาท่อ Corrugated, HDPE (High Density Polyethylene) หรือท่อ RTRC (Reinforced
Thermosetting Resin Conduit) มาใช้ในการร้อยสายไฟฟ้าและมีการเผ่ือท่อไว้สาหรับการซ่อมแซม
บารุงรกั ษาและการเพม่ิ วงจรในอนาคต

คณะอนกุ รรมการ ด้านงานกอ่ สรา้ ง

คมู่ ือพัฒนาทีมปฏบิ ตั งิ านดว้ ยความปลอดภัยดา้ นงานก่อสร้าง 39
(3) กลุ่มท่อหุ้มคอนกรีต (Concrete Encased Duct Bank) การก่อสร้าง
รูปแบบน้ีเป็นการกอ่ สรา้ งทีค่ านึงถึงการป้องกันการขุดเจาะจากบุคคลอื่นซ่ึงอาจทาให้เกิดความเสียหายกับสาย
เคเบิลใต้ดินได้ โดยใช้ท่อ HDPE หรือท่อ RTRC แล้วหุ้มทับด้วยคอนกรีตเสริมเหล็ก ซึ่งเป็นการป้องกัน
ผลกระทบทางกล (Mechanical Protection) ให้กับสายเคเบิลได้อย่างดี แต่ใช้ระยะเวลาในการก่อสร้างเพิ่ม
มากกว่าวิธกี าร Semi-Direct Burial เพราะตอ้ งรอให้คอนกรีตแข็งตวั โดยปกตจิ ะใช้ในการกอ่ สร้างระบบเคเบิล
ใต้ดินแรงสงู ท่กี อ่ สร้างบนผิวจราจร

การก่อสร้างแบบไมเ่ ปิดหน้าดิน
(1) วิธีเจาะในแนวราบ (Horizontal Directional Drilling (HDD)) การก่อสร้าง

รูปแบบน้ีเป็นรูปแบบท่ีไม่ต้องเปิดหน้าดินทางานตลอดแนวการก่อสร้างจะเปิดเฉพาะตาแหน่งบ่อพักสายหรือ
บ่อรับ-บ่อส่ง สาหรับการเจาะดึงท่อ ซึ่งในระบบแรงสูง ของ กฟภ. เรามักนิยมใช้วิธีการน้ีในการก่อสร้าง
เน่อื งจากสะดวกและรวดเร็วกระทบกับประชาชนน้อย แต่ในระบบแรงต่ายังไม่นิยมใช้เพราะว่าระดับความลึก
ในการวางแรงตา่ น้อยไม่เกิน 1 เมตร ทาให้มีความเสี่ยงที่จะเกิดผลกระทบจากการขุดเจาะของหน่วยงานอื่นได้
ง่าย เน่ืองจากไม่มีแผ่นคอนกรีตเสริม เหล็ก Reinforced Concrete Slab ในการป้องกันการขุดเจาะรูปแบบ
ของ HDD โดยมรี ปู แบบการก่อสร้างดงั นี้

คณะอนุกรรมการ ดา้ นงานก่อสรา้ ง

คู่มอื พัฒนาทมี ปฏบิ ตั งิ านดว้ ยความปลอดภยั ด้านงานก่อสรา้ ง 40

(2) วิธีดันท่อปลอกขนาดใหญ่ (Pipe Jacking) เป็นวิธีก่อสร้างท่อร้อยสายเคเบิล
ใต้ดินโดยท่ีไม่ต้องขุดเปิดผิวดินตลอดความยาวของท่ออีกวิธีหนึ่งหรือเรียกว่าวิธีการดันท่อ จึงจาเป็นต้องมี
เคร่ืองมือที่ใช้ดันท่อท่ีเรียกว่า Jacking Frame และจาเป็นต้องมีพื้นที่สาหรับติดตั้ง Jacking Frame น้ีด้วย ซึ่งจะ
ทาหนา้ ท่ีดนั ปลอกโลหะหรือทอ่ คอนกรตี ขนาดใหญ่ หลังจากน้ันจัดวางท่อร้อยสายไฟในปลอกและ เทปูนหุ้มอีกชั้น
วิธีการน้ีเหมาะสาหรับบริเวณหน้าสถานีไฟฟ้าท่ีมีวงจรไฟฟ้าจานวนมาก และต้องการความปลอดภัยสูงเพราะมี
ปลอกเหล็กหรือปลอกหุ้มคอนกรีตป้องกนั การขดุ โดยมีรูปแบบการกอ่ สร้างดังนี้

คณะอนุกรรมการ ด้านงานก่อสรา้ ง

ค่มู ือพัฒนาทีมปฏิบัตงิ านด้วยความปลอดภัยด้านงานก่อสร้าง 41
การก่อสร้างบ่อพกั สายเคเบลิ ใต้ดนิ (Manhole and Handhole)

บ่อพักสายเคเบิลใต้ดิน (Manhole and Handhole) หล่อด้วยคอนกรีตเสริม
เหล็ก ส่วนใหญ่จะก่อสร้างอยู่ใต้ผิวถนนและจะต้องรับน้าหนักสูงสุดได้ถึง 18 ตัน บ่อพักจะมีฝาปิด (Manhole
Frame and Cover) ทาดว้ ยเหลก็ ซง่ึ บอ่ พกั สามารถจะหล่อสาเร็จรูปและยกลงมาวางในตาแหน่งจุดที่จะติดต้ัง
ได้ แต่หากเป็นบ่อพักขนาดใหญ่จาเป็นต้องก่อสร้างในที่ที่จะใช้งานเลย เนื่องจากบ่อพักขนาดใหญ่จะมีน้าหนัก
มาก ไม่สามารถจดั หารถเครนขนาดใหญม่ าทาการยกไดอ้ ย่างสะดวก

คณะอนกุ รรมการ ดา้ นงานกอ่ สรา้ ง

คมู่ ือพัฒนาทมี ปฏิบตั งิ านด้วยความปลอดภัยด้านงานก่อสรา้ ง 42

รายละเอียดกจิ กรรมงานก่อสรา้ งระบบสายใตด้ ิน(ด้านโยธา) และปัจจยั ความเสยี่ งท่ีอาจเกิดข้นึ

ที่ กิจกรรม ปัจจยั เส่ยี ง แนวทางการควบคุม/ป้องกนั
1 การขดุ ดิน - ดนิ พงั ทบั
- ติดตั้งแผน่ ปอ้ งกันดนิ พัง (Sheet
- เศษวัสดุในดินบาดอวัยวะ Pile)
- ตรวจสอบบรเิ วณทท่ี าการขุดดนิ
- เกดิ อุบัติเหตจุ ากการจราจร เมื่อพบเศษวสั ดุในดนิ ให้ทาการ
เกบ็ ออกใหเ้ รียบร้อยก่อน
2 การวางทอ่ - ท่อหนบี มือ ปฏิบตั ิงาน
3 การเทคอนกรีต - แผน่ คอนกรตี หนีบมือ/เท้า - ใสอ่ ุปกรณ์ความปลอดภัยสว่ น
- แบบหลอ่ คอนกรตี หนบี มือ บคุ คลทุกคร้งั
4 การเจาะ - ตดิ ตง้ั กรวยและป้ายจราจร
- คอนกรตี กระเด็นเข้าตา (ไฟฟ้ากาลังปฏบิ ตั ิงานก่อสร้าง)
หรอื ร้องขอเจ้าหนา้ ท่ีตารวจ
- เกดิ อบุ ัตเิ หตุจากการจราจร เพอ่ื อานวยความสะดวก

5 การ (Back Reaming) - ชดุ Reamer หนีบมือ / ทบั - ใส่อุปกรณ์ความปลอดภัยส่วน
และการดึงทอ่ กลบั (Pull เท้า บคุ คลทุกครง้ั
Back)
- เศษดนิ กระเด็นเข้าตา - ใส่อุปกรณ์ความปลอดภัยสว่ น
บุคคลทกุ ครงั้
6 การขดุ ดนิ บ่อรับ / บอ่ ส่ง - ดนิ พงั ทบั - สวมใส่อุปกรณป์ ้องกนั ใบหน้า
- เศษวัสดใุ นดนิ บาดอวยั วะ และดวงตา (Eye and face
protection devices)

- ตดิ ต้ังกรวยและปา้ ยจราจร
(ไฟฟา้ กาลงั ปฏิบตั ิงานก่อสร้าง)
หรือรอ้ งขอเจา้ หน้าที่ตารวจ
เพ่อื อานวยความสะดวก

- ใส่อปุ กรณ์ความปลอดภัยส่วน
บคุ คลทุกครั้ง
- สวมใสอ่ ุปกรณป์ ้องกนั ใบหน้า
และดวงตา (Eye and face
protection devices))

- ใช้ Sheet pile กันดินพัง
- ตรวจสอบบรเิ วณท่ที าการขุดดนิ
เม่ือพบเศษวสั ดุในดนิ ให้ทาการ
เกบ็ ออกใหเ้ รียบร้อยก่อนทางาน

คณะอนุกรรมการ ด้านงานกอ่ สรา้ ง

คมู่ ือพฒั นาทมี ปฏิบัตงิ านดว้ ยความปลอดภัยดา้ นงานกอ่ สรา้ ง 43

ท่ี กจิ กรรม ปจั จัยเสีย่ ง แนวทางการควบคมุ /ป้องกนั

7 การเจาะ / ทาอุโมงค์ และ - เครอ่ื งจกั รกลบีบ / หนีบ - ใส่อปุ กรณ์ความปลอดภัยส่วน
บุคคลทุกคร้งั
การเชือ่ มต่อท่อโลหะ อวัยวะ - สวมใสอ่ ุปกรณป์ ้องกนั ใบหน้า
และดวงตา (Eye and face
- เศษดินหรือการเชือ่ มกระเด็น protection devices))
- สวมใส่อปุ กรณป์ ้องกนั ดวงตา
เขา้ ตา (Eye protection devices)

- แสงจา้ จากการเช่อื มไฟฟ้า - สวมใส่อุปกรณป์ ้องกนั ใบหน้า
และดวงตา (Eye and face
8 คอนกรีตเกร้าท์ - คอนกรีตกระเด็นเข้าตา protection devices)
(Concrete grate)
- ใช้ Sheet pile กนั ดินพัง
9 การหลอ่ บ่อพักสาย - ดินพงั ทับ - ตรวจสอบบรเิ วณท่ีทาการขุดดิน
(MH / HH) - เศษวัสดใุ นดินบาดอวัยวะ เมื่อพบเศษวัสดุในดนิ ใหท้ าการ
เก็บออกใหเ้ รียบร้อยกอ่ น
10 การยกวางบ่อพักสาย - สลิงขาด ปฏิบตั ิงาน
(MH / HH) - เศษผงวัสดแุ ละอุปกรณห์ ลน่
ทบั - ตรวจสอบสลงิ กอ่ นใช้งาน
11 การกลบดินและคืนสภาพ - ใสอ่ ปุ กรณ์ความปลอดภัยส่วน
พ้นื ท่ี - พลัดตกบอ่ พกั สาย บคุ คลทุกครง้ั
(MH / HH)
- ดาเนินการทาที่กน้ั และ
- ดนิ ตกหล่นทบั / พังทับ เคร่อื งหมาย ปา้ ยเตือนบริเวณ
ก่อสร้าง
- ใสอ่ ุปกรณ์ความปลอดภยั สว่ น
บคุ คลทุกคร้ัง

คณะอนุกรรมการ ด้านงานก่อสรา้ ง

คมู่ ือพฒั นาทีมปฏิบัตงิ านดว้ ยความปลอดภัยด้านงานก่อสร้าง 44
2.) งานก่อสร้างด้านไฟฟ้า ประกอบด้วย การก่อสร้างเสาต้นข้ึนหัวสายเคเบิลใต้ดิน
(Cable Riser Pole), การต่อเช่ือมสาย (Cable Splicing), การติดต้ังหัวเคเบิล (Termination Kit Installing),
การติดต้ัง Compact Unit Substation, การติดต้ัง Ring Main Unit (RMU) และการติดตั้งตู้มิเตอร์ (Meter
Box : MTB)

การก่อสร้างเสาต้นขึ้นหัวสายเคเบิลใต้ดิน (Cable Riser Pole) เป็นจุดส้ินสุดของ
การกอ่ สรา้ งแบบระบบสายเคเบลิ ใตด้ ิน เพื่อท่ีจะต่อเชื่อมเข้ากับสายไฟฟา้ ระบบเหนือดิน (Overhead system)
ทเี่ ปน็ สายเปลือยหรอื สายหุม้ ฉนวน

คณะอนุกรรมการ ด้านงานก่อสรา้ ง

ค่มู อื พฒั นาทมี ปฏิบตั งิ านด้วยความปลอดภยั ดา้ นงานก่อสรา้ ง 45
การต่อเชื่อมสาย (Cable Splicing) มีความจาเป็นในการก่อสร้างเนื่องจากการ
ก่อสรา้ งระบบสายไฟฟ้าใต้ดินในบางโครงการ มีระยะทางยาวเกินกว่าความจุของรีลสายที่สามารถผลิตได้ หรือ
ในกรณีท่ีไม่สามารถลากสายเคเบิลได้เนื่องจากมีแรงดึงเกินกว่าค่ามาตรฐาน รวมท้ังกรณีจาเป็นต้องก่อสร้าง
ระบบสายไฟฟ้าใต้ดินแบบแยกสามทาง (T-Tap) ทาให้จาเป็นต้องต่อเชื่อมสายในการก่อสร้าง รวมท้ังการ
ซอ่ มแซมสายเคเบิลใตด้ นิ เนื่องจากความบกพร่องหลงั การตดิ ต้ังหรือสายเคเบิลไดร้ บั ความเสียหายจากอบุ ตั เิ หตุ

คณะอนุกรรมการ ด้านงานก่อสรา้ ง

คมู่ อื พัฒนาทีมปฏิบตั งิ านดว้ ยความปลอดภัยดา้ นงานกอ่ สรา้ ง 46
การติดต้ังหัวเคเบิล (Cable Terminator Installing) เนื่องจากปลายสายเคเบิลท่ี
สิ้นสดุ ลงจะทาให้เกิดสนามไฟฟ้าหนาแน่นบริเวณนั้น ซึ่งหากไม่ทาให้สนามไฟฟ้ากระจายสม่าเสมอ ฉนวนบริเวณ
นั้นจะเสียหายได้ จึงจาเป็นต้องมีการต่อเช่ือมปลายสายไฟด้วยชุดอุปกรณ์เข้าปลายสายเพ่ือควบคุมการเบ่ียงเบน
สนามไฟฟ้า และให้สนามไฟฟ้ากระจายสม่าเสมอ ไม่ให้เกิดความเครียดของสนามไฟฟ้าท่ีจุดปลายสายมากเกินไป
จนทาใหฉ้ นวนเสยี หายได้

คณะอนกุ รรมการ ด้านงานก่อสรา้ ง