99 ครููดีีสอนดีี ศิิษย์์ดีีเรีียนดีี มีีความสุุข ลููกศิิษย์์เป็็นคนดีีและมีีความสุุข ขอให้้คุุณครูู ทุุกท่่านมีีสุุขภาพแข็็งแรง คุุณครููดููแลลููกศิิษย์์เยอะแล้้วขอให้้คุุณครูู ดููแลตััวเองด้้วยนะครัับ ขอให้้คุุณครููหมั่่�นดููแลรัักษาสุุขภาพของตััวเองให้้ดีี จะระลึึก นึึกถึึงพระคุุณครููอยู่่เสมอ ขอให้้คุุณครููทุุกท่่านมีีความสุุขมากๆ ครัับ จากการหล่่อหลอมของคุุณครููหลายๆ ท่่าน ได้้สร้้างเด็็กคนหนึ่่�งให้้เป็็นคนดีี คนเก่่ง มีีคุุณธรรม เป็็นแบบอย่่างที่่�ดีีให้กั้ บคนรุ่่น ั ใหม่่ ปััจจุุบััน “ไทด์์” เป็็นเจ้้าของธุุรกิิจ ภายใต้้บริิษััทไอเรีียล พลััส (ประเทศไทย) จำกััด บนเนื้้�อที่่� 60 ไร่่ ได้้รัับรางวััล มากมาย เช่่น PM Award ซึ่่�งเป็็นรางวััลสููงสุุดที่่�มอบให้้ผู้้ส่่งออก รางวััลเพชรพาณิิชย์์ รางวััลสููงสุุดของกระทรวงพาณิิชย์์ รางวััลโรงงานอนุุรัักษ์์สิ่่�งแวดล้้อมดีีเด่่น รางวััล องค์์กรต้้นแบบดีีเด่่นที่่�ดููแลสุุขสภาพบุุคลากรเป็็นระบบ ยกระดัับสุุขภาพที่่�ดีีกัับ พนัักงาน รางวััลระฆัังทอง บุุคคลแห่่งปีี 2014 สาขาผู้้ทำคุุณประโยชน์์ต่่อสัังคม รางวััลบุุคคลคุุณภาพแห่่งปีี “บุุคคลตััวอย่่างภาคธุุรกิิจแห่่งปีี 2013” โดยกระทรวง วิิทยาศาสตร์์ รางวััลลููกที่่�มีีความกตััญญููกตเวทีีอย่่างสููงต่่อแม่่เนื่่�องในโอกาสวัันแม่่ แห่่งชาติิ (พ.ศ. 2554) และรางวััลอื่ ่� น ๆ อีีกมากมาย
ถ้้าถามถึึง “ความสุุข” ใคร ๆ ก็็คงจะอยากได้้ อยากมีี อยากให้้เกิิดกัับตััวเอง เพราะเป็็นภาวะ ทางจิิตใจที่่�ส่่งผลกระทบต่่อการใช้้ชีีวิิตโดยรวมของ คนคนหนึ่่�ง ซึ่่�งนัักจิิตวิิทยาชื่่�อ วีีนโฮเฟ่่น (1997) ให้้นิิยามไว้้ว่่า ความสุุข หมายถึึง การประเมิินของ แต่่ละคนว่่าชื่ ่� นชอบชีีวิิตโดยรวมของตนเองมาก แค่่ไหน สอดคล้้องกัับนิิยามตามพจนานุุกรม ฉบัับราชบััณฑิิตยสถาน พ.ศ. 2542 ที่่�ว่่า ความสุุข คืือ ความสบายกายสบายใจ ซึ่่�งใครจะมีีความสุุขมาก หรืือน้้อยเพีียงใด ก็็ขึ้้�นอยู่่กัับปััจจััยภายในและ สภาพแวดล้้อมระดัับปััจเจกของคนแต่่ละคน ความสุุขจะ “แอคทีีฟ” จากการเรีียนรู้้�แบบมีีส่่วนร่่วม นวรััตน์์ รามสููต 100 ครููดีีสอนดีี ศิิษย์์ดีีเรีียนดีี มีีความสุุข
แต่่หากจะพููดถึึงความสุุขในการเรีียน การรู้้ การมีีส่่วนร่่วมในการเรีียนการสอน คงจะแตกต่่างออกไปและมีีปััจจััยที่่�เข้้ามาเกี่่�ยวข้้องมากกว่่ามาก โดยยููเนสโก (UNESCO 2008) ให้้ความหมายว่่า การเรีียนการสอนที่่�ยึึดผู้้เรีียนเป็็นศููนย์์กลาง เป็็นการเรีียนรู้้ที่่�ไม่่ยึึดรููปแบบเรีียนรู้้จากโครงการและการเรีียนรู้้ด้้วยตนเอง สอดคล้้องกัับงานวิิจััยเชิิงคุุณภาพเกี่่�ยวกัับการพััฒนามาตรวััดความสุุขในการเรีียน ของนัักเรีียนมัธัยมศึึกษาตอนต้น้ ในเขตกรุุงเทพมหานคร (สิริกุิุล กิิตติิมงคลชััย, 2562) พบว่่าความสุุขในการเรีียน ประกอบด้้วยองค์์ประกอบต่่าง ๆ ได้้แก่่ 1) การมีี ความสััมพัันธ์์ที่่�ดีีกัับเพื่่�อน 2) การมีีความสััมพัันธ์์ที่่�ดีีกัับครูู 3) การมีีความสััมพัันธ์์ที่่�ดีี กัับผู้้ปกครอง 4) การมีีสุุขภาวะทางร่่างกายและจิิตใจที่่�แข็็งแรงสมบููรณ์์ 5) การเห็็น คุุณค่่าในตนเอง 6) การเห็็นคุุณค่่าในการเรีียนรู้้ 7) การมีีเป้้าหมายในการเรีียนรู้้ 8) การมีีอารมณ์์ทางบวกในการเรีียนรู้้ 9) การกำกัับตนเองในการเรีียนรู้้ 10) ภาวะ ลื่ ่� นไหลในการเรีียนรู้้ 11) การได้้เรีียนในสิ่่�งที่่�ถนััดและสนใจ และ 12) การได้้อยู่่ใน สิ่่�งแวดล้้อมที่่�ดีีและเอื้้�อต่่อการเรีียนรู้้ ซึ่่�งเชื่่�อว่่า เป็็นความมุ่่งหวัังของหลาย ๆ สถานศึึกษาที่่�ต้้องการทำให้้ เด็็กเยาวชนได้สั้ัมผััสการเรีียนการสอนเชิิงรุุก “แอคทีีฟ อีีเลิร์ินนิ์ ิง” (Active Learning) สร้้างกระบวนการคิิด วิิเคราะห์์ และลงมืือทำด้้วยตนเอง สร้้างการมีีส่่วนร่่วมของ ผู้้เรีียนจากบทเรีียน กิิจกรรม ไปจนถึึงโครงงานต่่าง ๆ โดยมีีครููทำหน้้าที่่�เป็็นโค้้ช คอยกำกัับและให้้กำลัังใจ เพื่่�อให้้การจััดการเรีียนการสอนทำให้้การเรีียนรู้้ดำเนิิน ไปอย่่างราบรื่ ่� นและมีีความสุุขร่่วมกััน ทั้้�งผู้้เรีียนและผู้้สอน ควรมีีลัักษณะดัังนี้้� 1) บทเรีียนเริ่่�มต้น้จากง่่ายไปหายาก 2) วิธีีิเรีียนสนุุก ไม่น่่ ่าเบื่่�อ อาทิิ แบบระดมสมอง (Brainstorming) แบบเน้้นปััญหา โครงงาน กรณีีศึึกษา (Problem/Project-Based Learning/Case Study) แบบแสดงบทบาทสมมุุติิ (Role Playing) แบบแลกเปลี่่�ยน 101 ครููดีีสอนดีี ศิิษย์์ดีีเรีียนดีี มีีความสุุข
ความคิิด (Think-Pair-Share) แบบสะท้้อนความคิิด (Student’s Reflection) แบบตั้้�งคำถาม (Questioning-Based Learning) และแบบใช้้เกม (Games-Based Learning) 3) ทุุกขั้้�นตอนของการเรีียนรู้้มุ่่งพััฒนาและส่่งเสริิมกระบวนการคิิด ในแนวต่่าง ๆ 4) มีีกิิจกรรมหลากหลาย สนุุกชวนให้้ผู้้เรีียนสนใจบทเรีียน เปิิดโอกาส ให้้ผู้้เรีียนได้้มีีส่่วนร่่วม 5) แนวการเรีียนรู้้สััมพัันธ์์และสอดคล้้องกัับธรรมชาติิ 6) สื่่�อที่่�ใช้้ประกอบการสอนเร้้าใจให้้เกิิดการเรีียนรู้้ และ 7) การประเมิินผลเน้้น พััฒนาการของผู้้เรีียนในภาพรวมมากกว่่าผลเรีียนทางวิิชาการ และเปิิดโอกาส ให้้ผู้้เรีียนประเมิินตนเองด้้วย โดยสรุุปการเรีียนแบบแอคทีีฟ อีีเลิิร์์นนิิง มีีวััตถุุประสงค์์เพื่่�อให้้เกิิดการใช้้ ความคิิดสร้้างสรรค์์ การวิิเคราะห์์ จััดการแก้้ไขปััญหา และเรีียนรู้้ด้้วยตััวเอง เป็็นการดึึงประสิิทธิิภาพของผู้้เรีียนออกมาใช้้ให้้เกิิดประโยชน์์สููงสุุด ผู้้เรีียนจะได้้ 102 ครููดีีสอนดีี ศิิษย์์ดีีเรีียนดีี มีีความสุุข
มีีส่่วนร่่วม ในการออกแบบ สร้้างองค์์ความรู้้ด้้วยตััวเอง เน้้นทัักษะการคิิดขั้้�นสููง การทำงานร่่วมกัันเป็็นกลุ่่ม เน้้นพััฒนาศัักยภาพทางสมอง ไม่่ว่่าจะเป็็นการคิิด การวิิเคราะห์์ การแก้้ปััญหา และการนำไปประยุุกต์์ใช้้จริิง ร่่วมไปกัับการฝึึกฝนวิินััย ในการทำงาน และความรัับผิิดชอบต่่อหน้้าที่่�และเพื่่�อนร่่วมงาน ซึ่่�งเมื่่�อห้้องเรีียน เกิิดการมีีส่่วนร่่วม ผู้้เขีียนก็็เชื่่�อได้้ว่่า จะทำให้้บรรยากาศในห้้องเรีียนเกิิด ความสนุุกสนาน เด็็ก ๆ ได้้คิิดได้้แสดงออกแบบไม่่ต้้องกัังวลว่่าจะมีีถููกมีีผิิด ทุุกคน กลายเป็็นจิ๊๊�กซอว์์เติิมแต่่งเติิมเต็็มให้้การเรีียนในวิิชานั้้น� ๆ สร้้างความสุุขในการเรีียนรู้้ แบบไม่่รู้้จบทุุกครั้้�งที่่�ได้้มาโรงเรีียน ก็็เป็็นได้้ ซึ่่�งการเรีียนแบบ แอคทีีฟ อีีเลิิร์์นนิิง ก็็ถืือว่่าสอดคล้้องกัับนโยบายการศึึกษา ในยุุคปััจจุุบััน ก็็คืือ เรีียนดีีมีีความสุุข แบ่่งเป็็น 2 ส่่วน คืือ นโยบายที่่�เน้้นหนััก ในการทำงาน คืือ การลดภาระครููและบุคุลากรทางการศึึกษา 4 ด้้าน ได้้แก่่ 1) ปรับวิั ธีีิ การประเมินวิทิยฐานะครููและบุคุลากรทางการศึึกษา ลดขั้้น�ตอนมุ่่งผลสััมฤทธิ์์ของผู้้เรีียน 2) ครููและบุุคลากรทางการศึึกษาคืืนถิ่่�น (สามารถโยกย้้ายกลัับภููมิิลำเนาด้้วย ความโปร่่งใส ไม่มีี่การซื้้�อขายตำแหน่่ง) 3) แก้้ไขปััญหาหนี้้สิ�นครูิูและบุคุลากรทางการศึึกษา และ 4) จััดหาอุุปกรณ์์การสอนและสวััสดิิการ 1 ครูู 1 Tablet และนโยบายที่่�ต้้องเร่่งดำเนิินการ คืือ ลดภาระนัักเรีียนและผู้้ปกครอง 6 ด้้าน ได้้แก่่ 1) เรีียนได้้ทุุกที่่� ทุุกเวลา Anywhere Anytime เรีียนฟรีีมีีงานทำ “ยึึดผู้้เรีียน เป็็นศููนย์์กลาง” มีีระบบหรืือแพลตฟอร์์มการเรีียนรู้้ โดยผู้้เรีียนไม่่ต้้องเสีียค่่าใช้้จ่่าย เพื่่�อลดความเหลื่่�อมล้้ำทางการศึึกษา 2) 1 อำเภอ 1 โรงเรีียนคุุณภาพ 3) ระบบ แนะแนวการเรีียน (Coaching) และเป้้าหมายชีีวิิต 4) การจััดทำระบบวััดผลรัับรอง มาตรฐานวิิชาชีีพ (Skill Certificate) ผู้้เรีียนสามารถเรีียนเพิ่่�ม เพื่่�อรับปัระกาศนีียบััตร ในการประกอบอาชีีพ ด้้วยการนำหน่่วยกิิตที่่�สะสมมาใช้้เทีียบคุุณวุฒิุิ รับัรองมาตรฐาน วิิชาชีีพเพื่่�อรัับประกาศนีียบััตรในการประกอบอาชีีพ 5) การจััดทำระบบวััดผลเทีียบ ระดัับการศึึกษา และประเมิินผลการศึึกษา เพื่่�อให้้ผู้้เรีียนที่่�มีีความสามารถเป็็นเลิิศ ไม่่ต้้องเสีียเวลาเรีียนในระบบ ประหยััดเวลา ประหยััดค่่าใช้้จ่่าย และ 6) มีีรายได้้ ระหว่่างเรีียน จบแล้้วมีีงานทำ (Learn to Earn) 103 ครููดีีสอนดีี ศิิษย์์ดีีเรีียนดีี มีีความสุุข
104 ครููดีีสอนดีี ศิิษย์์ดีีเรีียนดีี มีีความสุุข ดวงอาทิิตย์์เป็็นลููกกลมโตสีีแดง ลอยนิ่่�ง เหนืือต้้นยางนา ที่่�ยืืนเรีียงเป็็นแถวตามเส้้นทาง เชีียงใหม่่-ลำพููน บรรยากาศของต้้นฤดููหนาว หมอกลงหนาจััด ลมเย็นพั็ ัดมา พาลููกยางนาควงพลิ้้�ว เป็็นสาย สถานที่่�แห่่งหนึ่่�งตั้้�งอยู่่ริิมถนนสายนี้้� ตอนเด็็ก ฉัันรู้้สึึกว่่ากว้้างขวางนััก พื้้�นที่่�รููปสี่่�เหลี่่�ยมผืืนผ้้า ล้้อมรั้้�วไม้้ สนามที่่�ไม่ค่่ ่อยมีีหญ้้าเป็็นที่่�ว่่างอยู่่ตรงกลาง เสาธงชาติิสููงเด่่นกลางสนาม อาคารเรีียนสามหลััง ขนาบรั้้�วซ้้าย ขวา และด้้านหลััง รั้้�วด้้านหน้้าปัักป้้าย ไม้ท้าสีีเขีียว ตััวหนัังสืือสีีขาวเขีียนว่่า “โรงเรีียนมัธัยม สารภีี โรงเรีียนเอกชนรับัรองวิทิยฐานะ โดยกระทรวง ศึึกษาธิิการ” กราบคุุณครููทวีี ฟองมููล (วััฒนานิิวััติิ) พญ.ชัญวลี ศรีสุโข
105 ครููดีีสอนดีี ศิิษย์์ดีีเรีียนดีี มีีความสุุข วันนั้้น� ฉัันนั่่�งซบหน้้าลงกับัโต๊๊ะเรีียนที่่�ห้้อง ขณะมีีเสีียงประกาศตามสายดัังก้้อง ทั่่�วโรงเรีียน “ประกาศ เนื่่�องด้้วย คุุณครููวิิลาวััลย์์ กีีรติิกานต์์ชััย นามปากกาว่่า นทีีศรีีสวััสดิ์์ อดีีตเคยเป็็นศิิษย์์เก่่า โรงเรีียนมััธยมสารภีี แม่่ของเด็็กหญิิงชััญวลีี ศรีีสวััสดิ์์ นัักเรีียนโรงเรีียนของเรา ได้้ถึึงแก่่กรรมเช้้านี้้�ทางโรงเรีียนจึึงขอแสดง ความเสีียใจและอาลััยมา ณ โอกาสนี้้�” ได้้ยิินเช่่นนั้้�น น้้ำตาที่่�เหืือดแห้้งแล้้วไหลออกมาอีีก จากขาดพ่่อตอนชั้้�น ประถมศึึกษามาเป็็นกำพร้้าทั้้�งพ่่อแม่่ เพื่่�อน ๆ ต่่างนั่่�งนิ่่�งคงไม่่รู้้จะแสดงออกอย่่างไร ใครคนหนึ่่�งยืืนเงีียบ ๆ อยู่่ข้้างตััว เมื่่�อฉัันเงยหน้้าจึึงรู้้ว่่าเป็็นครูทวีีูครูปูระจำชั้้น� ม.ศ. 3/1 ครููเป็็นชายวััยสามสิิบเศษ ร่่างสัันทััด เงีียบขรึึม สวมแว่่นตาดำ ดวงตาข้้างหนึ่่�ง มองไม่่เห็็นจากอุุบััติิเหตุุ “ครููเสีียใจด้้วย หากชััญวลีีจะให้้ครููช่่วยอะไร ให้้บอก” ครููบอกเช่่นนั้้�น ถัดจากวันนั้นอีกหลายเดือน ฉันถามครูทวีท่านสอนวิชาวิทยาศาสตร์ด้วย “คุณครูคะ หนูอยากเป็นหมอ หนูจะทำ�ำอย่างไร” ครูเงียบไป อาจเพราะไม่เคยมีนักเรียนคนใดถามครูแบบนี้มาก่อน ในปีี พ.ศ. 2516 อำเภอสารภีีจัังหวััดเชีียงใหม่่ ไม่่มีีโรงพยาบาล ไม่่มีีหมอ มีีแต่่สถานีีอนามััยที่่�มีีพยาบาลผดุุงครรภ์์ปฏิิบััติิงาน โรงเรีียนมััธยมสารภีีไม่่เคย มีีนัักเรีียนคนไหนได้้เรีียนหมอ วันรุ่่ ังขึ้้นครู�ทวีีูเดินิมาบอกว่่า “จะเป็็นหมอ ชััญวลีีต้้องไปเรีียนต่่อ ม.ศ. 4 - ม.ศ. 5 ในเมืือง แล้้วจึึงสอบเอ็็นทรานซ์์เข้้าคณะแพทย์์ คณะแพทย์์มหาวิิทยาลััยเชีียงใหม่่ มีีโควตาสำหรับัเด็็กภาคเหนืือยี่สิ ่� บิเปอร์์เซ็นต์็ ์ ชััญวลีีหััวดีีอยู่่แล้้ว แต่่หากอยากเป็็นหมอ ต้้องขยัันให้้มาก เพราะต้้องสู้้กัับเด็็กเก่่งในเมืือง” “คุณครูคะ กลางคืนหนูอ่านหนังสือไม่ค่อยได้ ค่อยจะง่วงนอน” ฉันเป็นคน หลัับง่่ายแม้้แต่่นั่่�งเรีียนก็็หลัับ “เวลาเท้้าเย็็นเราจะไม่่หลัับ ชััญวลีีเอาเท้้าแช่่โอ่่งน้้ำ ตอนอ่่านหนัังสืือจะไม่่หลัับเลยและตอนอาบน้้ำ ให้้เอาน้้ำเย็็นตบตรงท้้ายทอย จะสดชื่น ่� จำอะไรแม่น่ ” เป็็นเคล็็ดลับัของครูทวีีู ไม่รู้้ว่่ ่าครูพููดจริิงหรืือหลอก แต่่ได้้ผลจริิง ๆ ฉัันอ่่านหนัังสืือในสภาพเท้้าแช่่โอ่่งน้้ำ ตาแจ้้งไม่่หลับทั้้�งคืืน อ่่านดิิกชั่่นน�ารีีภาษาอัังกฤษ ได้้ทั้้�งเล่่ม อ่่านแล้้วฉีีกออกติิดตามฝาผนัังบ้้าน เวลาเดิินผ่่านจะได้้ทบทวน “ครูคะ แล้วโรงเรียนที่รับชั้น ม.ปลาย ที่ในเมืองมีโรงเรียนอะไรบ้าง”
106 ครููดีีสอนดีี ศิิษย์์ดีีเรีียนดีี มีีความสุุข “มีโรงเรียนยุพราช มงฟอร์ต วัฒโน แต่ชัญวลีต้องไปสอบเข้านะ ข้อสอบยาก และต้้องมีีสตางค์์” “หนูู...” ฉัันก้้มหน้้าน้้ำตาหยด สมััยนั้้�น อำเภอสารภีีห่่างตััวเมืือง แค่่ 10 กิิโลเมตร ฉัันยัังไม่่ค่่อยได้้เข้้าเมืืองเลย เพราะความยากจน “ชัญวลไม่ต้อง ีท้อ มีทนุการศึกษามากมาย ครูติดต่อถามธนาคารให้แล้ว หนูไป เขยีนจดหมายขอทนธนุาคารที่ห้องธุรการได้เลย” ได้ทนธนุาคารไปเรยีนต่อ ครูทวพาี ฉันนั่งรถเมล์ขาวไปรับทุน เดินต่อจากท่ารถไปสำ�ำนักงานใหญ่ธนาคาร ฉัันเพิ่่�งเห็็นครููเดิินกะเผลก ๆ คงเพระอุุบััติิเหตุุตอนที่่�พรากดวงตาข้้างหนึ่่�ง ของครููไป แต่่ครููก็็ไม่่อายผู้้ใด นั่่�งในห้้องประชุุมเป็็นสัักขีีพยานจนฉัันรัับทุุนเสร็็จสิ้้�น ฉัันเลืือกสอบเข้้าเรีียน ม.ปลาย ที่่�โรงเรีียนวััฒโนทััยพายััพ เพราะค่่าใช้จ่้่ายไม่สูู่ง วันัไปดููผลการสอบที่่�ติิดบอร์์ด มีีคนอุทุานว่่า ไม่น่่ ่าเชื่่�อว่่าคนที่่�สอบเข้้าได้้ที่่�อันดับัหนึ่่�ง มาจากโรงเรีียนบ้้านนอก โรงเรีียนมััธยมสารภีีชื่่�อก็็อ่่านยาก ชััญวลีีศรีีสวััสดิ์์ จบ ม.ปลาย ฉัันสอบติิดเอ็็นทรานซ์์เข้้าคณะแพทย์์มหาวิิทยาลััยเชีียงใหม่่ ฉันไม่เคยกลับไปหาครูทวีที่โรงเรียนมัธยมสารภีอีกเลย เพราะโรงเรียนล้มเลิก กิจการ ไม่กี่ปีหลังฉันเรียบจบ ฉันจึงมารำ�ำลึกภายหลังว่า ตอนฉันเรียน ตึกที่เรียนยังสร้างไม่เสร็จ ผนังเป็นอิฐ เปลอย ไม่ม ื ีประตูห้อง ไม่มหีน้าต่าง คงเพราะขาดแคลนทนทุรัพย์ ครูเองก็ได้เงินเดอืน ไม่เต็มเม็ดเต็มหน่วย ครูได้จากไปเพราะโรคภัยไข้เจ็บไม่นานหลังจากโรงเรียนเลิกกิจการ ท่่ามกลางความขาดแคลน ครูทวีีูและโรงเรีียนมัธัยมสารภีี ได้้สร้้างหมอบ้้านนอก คนหนึ่่�ง เด็็กหญิิงที่่�มาจากศูนย์ู์ ให้้เป็็นสูติูิ-นรีีแพทย์์ ดููแลคนบ้้านนอกจนเกษีียณอายุุ ราชการ ไม่่ว่่าเวลาจะผ่่านไปนานเท่่าไหร่่ ครููจากไปเพีียงร่่างกาย ฉัันยัังจดจำจารึึก บุุญคุุณของครููไว้้ในใจไม่่เคยลืืม ปาเจราจริยาโหนติ คุณุตตรานุสาสกา ปัญญาวุฒิกเร เต เต ทนิโนวาเท นมามิหัง กราบ คุณครูทวี ฟองมูล (ภายหลังท่านเปล ี่ ยนนามสกุล เป็นวัฒนานิวัติ).
107 ครููดีีสอนดีี ศิิษย์์ดีีเรีียนดีี มีีความสุุข ครูดีีูมีีความสำคััญต่่อการศึึกษาเป็็นอย่่างมาก ครููที่่�ดีีจะช่่วยให้้นัักเรีียนได้้รัับความรู้้และทัักษะ ที่่�จำเป็็นในการใช้้ชีีวิิตและการทำงานในอนาคต ครููที่่�ดีียัังช่่วยให้ศิ้ิษย์์เรีียนดีี เติบิโตเป็็นผู้้ใหญ่่ที่่�มีีคุุณภาพ มีีคุุณธรรม จริิยธรรม และมีีความรับผิั ิดชอบต่่อสัังคม ครูทุู ุกคนจึึงควรมุ่่งมั่่นพั�ัฒนาตนเองให้มีีค้ วามเป็็นครููที่่�ดีี มีีความรู้้ความสามารถ เมตตากรุุณาและเข้้าใจศิิษย์์ เข้้าใจความแตกต่่างของศิิษย์์แต่่ละคนและ สามารถถ่่ายทอดความรู้้ได้้อย่่างมีีประสิทิธิิภาพ และ ครูคูวรสร้้างบรรยากาศการเรีียนรู้้ที่่�เอื้้�อต่่อการเรีียนรู้้ เพื่่�อให้้ศิิษย์์มีีความสุุขสนุุกกัับการเรีียนรู้้ คร ู ด ี สอนดี ศิษย์ดีเรียนดี มีความสุข นางสาวอัจฉรา มีเจริญ นักศึกษาปริญญาโท สาขาการจััดการการศึึกษาปฐมวััย และประถมศึึกษา มหาวิิทยาลััยสวนดุุสิิต
108 ครููดีีสอนดีี ศิิษย์์ดีีเรีียนดีี มีีความสุุข ครููที่่ดี�ีคืือ “ผู้แนะนำ ้ สั่่�งสอนหรืือถ่่ายทอดความรู้้แก่ศิ่ ิษย์์” เพื่่�อให้้เกิิดความเจริิญ งอกงามด้้านสติิปััญญา อารมณ์์ สัังคม และทัักษะกระบวนการต่่าง ๆ บุุคคลทั่่�วไป จึึงตั้้�งสมญานามให้ครู้ ูในลัักษณะต่่าง ๆ เช่น่ครูคืืูอแม่พิ่ ิมพ์์ของชาติิ ครูู คืือ ผู้้สร้้างโลก ครูู คืือ ผู้้กุุมความเป็็นความตายของชาติิไว้้ในมืือ เป็็นต้้น ซึ่่�งสมญานามทั้้�งหมดนี้้� ล้้วนเป็็นการยกย่่องและเชิิดชููเกีียรติิเป็็นอย่่างยิ่่�ง นั่่�นแสดงให้้เห็็นถึึงบทบาทและ ความสำคััญของครููที่่�มีีต่่อการพััฒนาคนและประเทศชาติิบ้้านเมืืองอย่่างชััดเจน ผู้้ที่่�จะมาเป็็นครูจึูึงจำเป็็นจะต้้องศึึกษา เรีียนรู้้และทำความเข้้าใจเกี่่�ยวกับคั วามเป็็นครูู ให้้ดีีเสีียก่่อน เพราะมิิใช่่เพีียงแต่่มีีความรู้้ในหลัักวิิชาการก็็จะสามารถเป็็นครููที่่�ดีีได้้ แต่่จะต้้องอาศััยส่่วนประกอบอื่ ่� น ๆ อีีก เช่่น มีีความศรััทธาในอาชีีพครูู รัักงานสอน มีีจิิตวิิญญาณแห่่งความเป็็นครูู รัักและเมตตาต่่อศิิษย์์ เป็็นต้น้ครูดีียู่่อมเป็็นที่่�ปรารถนา ของสัังคม แต่่การที่่�จะได้้ชื่่�อว่่าเป็็นครููดีีนั้้�นไม่่ใช่่เรื่่�องง่่าย เพราะจะต้้องอาศััย องค์์ประกอบหลายอย่่าง และสามารถถ่่ายทอดความรู้้ได้้อย่่างมีีประสิิทธิิภาพ สอนดีี คืือ “การสอนที่่มี�ปรีะสิิทธิิภาพ”ช่่วยให้ผู้้้เรีียนเข้้าใจเนื้้�อหาและสามารถ นำไปประยุุกต์์ใช้้ในชีีวิิตจริิงได้้ การสอนที่่�ดีีควรเข้้าใจผู้้เรีียน ครููควรเข้้าใจผู้้เรีียน ทั้้�งในด้้านความสามารถ ความสนใจ และความต้้องการ ครููจึึงจะสามารถออกแบบ การสอนให้้เหมาะสมกับผู้้ ัเรีียนแต่่ละคน การสื่่�อสารชััดเจน ครูคูวรสื่่�อสารเนื้้�อหาวิิชา อย่่างชััดเจน เข้้าใจง่่าย โดยใช้้ภาษาที่่�ตรงกัับระดัับของผู้้เรีียน ใช้้สื่่�อและกิิจกรรม ที่่�หลากหลาย ครููควรใช้้สื่่�อและกิิจกรรมที่่�หลากหลาย เพื่่�อให้้ผู้้เรีียนมีีส่่วนร่่วม ในการเรีียนรู้้ และช่่วยให้้ผู้้เรีียนเข้้าใจเนื้้�อหาวิิชาได้้ดีียิ่่�งขึ้้�น และครููควรให้้ ผลสะท้้อนกลัับแก่่ผู้้เรีียนอย่่างเหมาะสม เพื่่�อให้้ผู้้เรีียนสามารถพััฒนาการเรีียนรู้้ ของตนเองได้้ ศิิษย์์ดีีเรีียนดีี ต้้องเสริิมคุุณธรรมและทัักษะทางการเรีียน การเป็็นศิิษย์์ที่่�ดีี ไม่่เพีียงแค่่เก่่งในเรื่่�องการเรีียนรู้้และความรู้้ทางวิิชาการเท่่านั้้น� แต่ยั่ ังเน้น้ ไปที่่�การพััฒนา คุุณธรรมและทัักษะที่่�จะเป็็นประโยชน์์ในชีีวิิตประจำวััน นัักเรีียนที่่�ดีีคืือ ผู้้ที่่�มีี สมองคิิดเปิิดโลก มีีวิินััยในการเรีียน และมีีความกระตืือรืือร้้นที่่�จะพััฒนาตนเอง ให้ดีียิ่่ ้ �งขึ้้น�ตลอดเวลา การมีีจรรยาบรรณและความซื่่�อสััตย์์ การรับผิั ิดชอบต่่อการเรีียน และการกระทำของตนเองทำให้้เขาเป็็นศิิษย์์ที่่�ได้้รัับความเคารพจากครููและ เพื่่�อนร่่วมชั้้น�มีีความกระตืือรืือร้น้ ในการเรีียน หลงใหลในการเรีียนรู้้ และสามารถทำงาน
109 ครููดีีสอนดีี ศิิษย์์ดีีเรีียนดีี มีีความสุุข ร่่วมกัับผู้้อื่่� น และช่่วยเหลืือเพื่่�อนร่่วมชั้้�นทำให้้เขาเติิบโตเป็็นบุุคคลที่่�มีีทัักษะ สัังคมและการเป็็นทีีม นำไปสู่่การตั้้�งเป้้าหมายและวางแผน ศิิษย์์ที่่�ดีีมีีทัักษะในการตั้้�ง เป้้าหมายชััดเจนและวางแผนทำให้้เขาสามารถเรีียนรู้้ได้้มีีประสิิทธิิภาพมากยิ่่�งขึ้้�น ความสามารถในการแก้้ไขปััญหา นัักเรีียนที่่�ดีีมีีทัักษะในการแก้้ไขปััญหา พวกเขา ไม่่เพีียงแค่่ทราบวิิธีีแก้้ไขปััญหา แต่่ยัังมีีทัักษะในการตั้้�งคำถาม แยกแยะปััญหา และ คิิดอย่่างครอบคลุุม การพััฒนาตนเองอย่่างต่่อเนื่่�อง มีความสุข เป็นการสร้างพืนที้เ่รยีนรู้ทีเติบโต่ความสุขในการเรยีนรู้มต้ีนตอจาก การสร้างพื้นที่เรยีนรู้ที่เติบโต ที่ทำำ� ให้นักเรยีนรู้สนุกและท้าทายตนเอง การเลือกเรยีน ที่่ท้�้าทาย นัักเรีียนที่่�มีีความสุุขในการเรีียนรู้้มัักเลืือกเรีียนที่่�ท้้าทายตนเอง เพื่่�อพััฒนา ทัักษะและความรู้้อย่่างต่่อเนื่่�อง การติิดตามความสำเร็็จ ความสุุขมีีต้น้ตอจากการติิดตาม ความสำเร็็จของตนเอง นัักเรีียนที่่�รู้้สึึกสำเร็็จมัักมีีความสุุขในการเรีียนรู้้ จากบทความนี้้� ผู้้เขีียนในฐานะของผู้้ที่่�ทำงานอยู่่ในวงการการศึึกษา คิิดว่่า การที่่�ครูดีีูสอนดีีศิิษย์ดีี์เรีียนดีีมีีความสุุข เป็็นสิ่่�งที่่�สร้้างสรรค์ท์ างการศึึกษา การเรีียนรู้้ ที่่�มีีคุุณค่่าและความสุุขไม่่เพีียงแค่่ส่่งผลต่่อนัักเรีียน แต่่ยัังส่่งผลต่่อสัังคมที่่�มีีน้้ำหนััก ทางวิชาการและทักษะชวิตี ที่มีคุณค่าอย่างยังย่ืนสู่การเรยีนรู้และการเติบโตที่มีคุณค่า การสร้างสังคมการศึกษาที่เติบโตและมีคุณค่าเริ่มจากครูที่มีความมุ่งมั่นในการสอน และสร้างนักเรียนที่มีทักษะทั้งทางวิชาการและทางชีวิต
110 ครููดีีสอนดีี ศิิษย์์ดีีเรีียนดีี มีีความสุุข มนุุษย์์ทุุกคนมีีความต้้องการขั้้�นพื้้�นฐาน โดยเฉพาะความมั่่นค�งปลอดภััย ไม่มีี่ ใครที่่�ประสงค์์ จะอยู่่ในบริบทิ ที่่�ทำให้รู้้สึ้ ึกหวาดกลััว หวาดระแวง (สุุทธาสิิณีีทองจัันทร์์, 2564) ดัังนั้้�นนัักเรีียน ซึ่่�งเป็็นเด็็กและเยาวชนก็ค็วรได้รั้บคัวามปลอดภััย เช่่นเดีียวกััน “โรงเรีียนคืือบ้้านหลัังที่่�สอง” เป็็นเหมืือนสถานที่่�ที่่�ให้้การเติบิโตและประสบการณ์์ แก่่นัักเรีียน นอกจากความรู้้แล้้วยัังรวมถึึงการใช้ชีีวิ้ ิต โรงเรีียนจึึงต้้องเป็็นพื้้�นที่่�ที่่�ให้้ความมั่่�นคง ปลอดภััย เพื่่�อเป็็นบ้้านที่่�ทำให้้พวกเขาเติิบโต ได้้อย่่างที่่�ควรจะเป็็น (พััชรดา ธวััชชััย, 2564) “ครูู” จึึงมีีส่่วนสำคััญเป็็นอย่่างยิ่่�งในการช่่วยสร้้าง สภาพแวดล้้อมให้ป้ลอดภััยเพื่่�อนำไปสู่่ “ความสุุข” ครููไทย กัับการสร้้างความปลอดภััยในสถานศึึกษา นางสาวจริิญญา คงสมบััติิ เจ้้าหน้้าที่่�สำนัักงาน (บริิหารงานทั่่�วไป) สำนัักบริิหารกลยุุทธ์์ มหาวิิทยาลััยสวนดุุสิิต
111 ครููดีีสอนดีี ศิิษย์์ดีีเรีียนดีี มีีความสุุข ทั้้�งผู้้เรีียนและผู้้สอนไปพร้้อม ๆ กััน โดยผู้้เขีียนในฐานะที่่�อยู่่ฝ่่ายสนัับสนุุนการศึึกษา ได้้รวบรวมแนวทางการสร้้างความปลอดภััยในสถานศึึกษาเพื่่�อให้้ผู้้เรีียน โดยเฉพาะ อย่่างยิ่่�ง ผู้้เรีียนในระดัับปฐมวััยอยู่่อย่่างมีีความสุุขและปลอดภััยในสถานศึึกษา ดัังนี้้� 1. การสร้้างสภาพแวดล้้อมให้้ปลอดภััย ควรมีีการกำจััดสิ่่�งกีีดขวางที่่�อาจ ทำให้้เด็็กๆ สะดุุดล้้ม และควรมีีการติิดตั้้�งอุุปกรณ์์ต่่างๆ เช่่น ราวบัันไดและประตูู เพื่่�อป้้องกัันไม่่ให้้เด็็กๆ ตกลงมาหรืือออกจากโรงเรีียนได้้โดยลำพััง รวมถึึงสิ่่�งของ เครื่่�องใช้้ภายในห้้องเรีียน ของเล่่น อุุปกรณ์์ต่่างๆ ควรมีีการจััดวางสิ่่�งของอย่่าง เป็็นระเบีียบ วางสิ่่�งของต่่างๆ ให้้อยู่่ในที่่�ที่่�เหมาะสม ไม่่เกะกะ เพื่่�อให้้เด็็กสามารถ หยิิบจัับได้้สะดวก ตรวจสอบความปลอดภััยของสถานที่่� ตรวจสอบสิ่่�งต่่างๆ ภายใน สถานที่่�ให้ป้ลอดภััย เช่น่ โครงสร้้างอาคาร พื้้นท�างเดินิก่่อนที่่�จะนำเด็็กเข้้ามาใช้พื้้ ้น� ที่่� (กรมอนามััย กระทรวงสาธารณสุุข, 2564) 2. การมีีระบบรัักษาความปลอดภััยที่่�ดีี ควรมีีการติิดตั้้�งกล้้องวงจรปิิดและ ระบบรัักษาความปลอดภััยอื่น ่� ๆ โดยกล้้องวงจรปิิดควรติิดตั้้�งให้ค้รอบคลุุมพื้้น� ที่่�ต่่างๆ ของโรงเรีียน เช่่น บริิเวณทางเข้้า-ออกอาคารเรีียน โรงอาหาร สนามเด็็กเล่่น รวมถึึง การมีีระบบรัักษาความปลอดภััยอื่ ่� น ๆ เช่่น ระบบตรวจจัับความเคลื่่�อนไหว ระบบ แจ้้งเตืือนภััย ก็็จะสามารถช่่วยเพิ่่�มความปลอดภััยให้กั้บัโรงเรีียนได้้เช่นกั่นั และควรมีี เจ้้าหน้้าที่่�รัักษาความปลอดภััยคอยดููแลความปลอดภััยของเด็็กๆ ตลอดเวลา นอกจากนี้้� โรงเรีียนควรสร้้างความตระหนัักรู้้ถึึงภััยอันัตรายต่่างๆ ให้กั้บบุัคุลากรและผู้้ปกครอง เพื่่�อให้ทุุ้กคนตระหนัักถึึงความปลอดภััยและร่่วมมืือกันป้ั ้องกันภััยอันัตรายที่่�อาจเกิิดขึ้้น� ด้้วยมาตรการรัักษาความปลอดภััยที่่�เข้้มงวดและมีีประสิิทธิิภาพ 3. สอนเด็็ก ๆ ให้้เข้้าใจ เด็็กต้้องได้้รัับการสอนให้้สัังเกต เข้้าใจ เชื่่�อฟััง ปฏิิบััติิตามกฎและข้้อปฏิิบััติิอย่่างสม่่ำเสมอ เพื่่�อความปลอดภััยของตนเองและผู้้อื่่� น ควรกระตุ้้นให้้เด็็กได้้เห็็นถึึงคุุณค่่าและเคารพกฎ และเด็็กต้้องได้้รัับความรู้้และ มีีความสามารถแสดงทัักษะความปลอดภััยได้้ เช่่น หลีีกเลี่่�ยง หลีีกหนีี และบอกเล่่า ถึึงเหตุุการณ์์อัันตรายได้้ (Florio,1979 & Willard ,1940) 4. มีีแผนรัับมืือในกรณีฉุีุกเฉิิน ควรมีีการจััดทำแผนปฏิิบััติิการในกรณีีฉุุกเฉินิ และควรมีีการฝึึกซ้้อมแผนดัังกล่่าวเป็็นประจำสม่่ำเสมอ หากเกิิดกรณีีฉุุกเฉิิน เหตุุความไม่่ปลอดภััยสถานศึึกษาต้้องมีีความพร้้อมในการเผชิิญเหตุุ เพื่่�อลดระดัับ ความรุุนแรง ระงัับเหตุุการณ์์ความไม่่ปลอดภััย หรืือแก้้ไขปััญหา ตลอดจนเป็็น
112 ครููดีีสอนดีี ศิิษย์์ดีีเรีียนดีี มีีความสุุข การสร้้างความมั่่น�ใจและความเชื่่�อมั่่น�ให้กั้บั นัักเรีียน ผู้้ปกครอง ซึ่่�งเป็็นไปตามนโยบาย ความปลอดภััยของกระทรวงศึึกษาธิิการและสำนัักงานคณะกรรมการการศึึกษา ขั้้�นพื้้�นฐาน กำหนดให้้สถานศึึกษาต้้องมีีแผนรัับมืือในกรณีีฉุุกเฉิิน เช่่น แผนรัับมืือ ภััยพิิบััติิ แผนซ้้อมอพยพเมื่่�อเกิิดเหตุฉุุกเฉินิ วางแผนเตรีียมพร้้อมเมื่่�อเกิิดเหตุฉุุกเฉินิ เช่่น การติิดต่่อหน่่วยงานที่่�เกี่่�ยวข้้อง เช่่น สถานีีตำรวจ สถานีีดัับเพลิิง โรงพยาบาล ใกล้้เคีียง (ชฎาพรสุุข สิิริิวรรณ, 2550) จากแนวคิิดการสร้้างความปลอดภััยในสถานศึึกษาดัังกล่่าว สถานศึึกษาและ บุุคคลที่่�เกี่่�ยวข้้องในสถานศึึกษาควรตระหนัักและให้้ความสนใจเรื่่�องความปลอดภััย เป็็นสำคััญ ซึ่่�งมีีผลต่่อการพััฒนาคุุณภาพผู้้เรีียน การพััฒนาผลสััมฤทธิ์์จะประสบ ความสำเร็็จมากน้้อยเพีียงใดนั้้�น ขึ้้�นอยู่่กัับการเรีียนรู้้อย่่างมีีความสุุขและการได้้รัับ การปกป้้องคุ้้มครองให้้เกิิดความปลอดภััย สถานศึึกษาที่่�มีีความปลอดภััยนั้้�น ผู้้ปกครองก็็จะเกิิดความเชื่่�อมั่่นว่�่า ผู้้เรีียนจะได้รั้บคัวามรู้้ทางสติปัิัญญา ร่่างกาย สัังคม อารมณ์์ อย่่างอบอุ่่นและปลอดภััย ดัังนั้้น� การรัักษาความปลอดภััยในโรงเรีียนจึึงเป็็น งานที่่�สำคััญยิ่่�งที่่�บุุคคลที่่�เกี่่�ยวข้้องในสถานศึึกษาไม่่สามารถละเลยได้้ รายการอ้้างอิิง กรมอนามััย กระทรวงสาธารณสุุข. (2564). คู่่มืือการจััดการอนามััยสิ่่�งแวดล้้อมในสถานพััฒนา เด็็กปฐมวััย เพื่่�อเด็็กไทยสุุขภาพดีี: โครงการผลิิตสื่่�อและมััลติมีีิเดีีย สมาคมส่่งเสริิมเทคโนโลยีี (ไทย-ญี่ ่�ปุ่่น). ชฎาพรสุุข สิิริิวรรณ. (2550). คู่่มืือโรงเรีียนปลอดภััย. กรุุงเทพฯ: โครงการเด็็กไทยปลอดภััย ศููนย์์วิิจััยเพื่่�อสร้้างเสริิมความปลอดภััยและป้้องกัันการบาดเจ็็บในเด็็ก. สุุชาติิ โสมประยููร และ เอมอััชฌา วััฒนบุุรานนท์์. (2553). เทคนิคิการสอนสุุขศึึกษาแบบมืืออาชีีพ. กรุุงเทพฯ: ดอกหญ้้าวิิชาการ. สุุทธาสิิณีีทองจัันทร์์และพััชรดา ธวััชชััย. (2564). ทำไมโรงเรีียนต้้องเป็็นพื้้�นที่่�ปลอดภััย บทสััมภาษณ์์จากนัักเรีียน ครูู และนัักการศึึกษาในเครืือข่่าย Thai Civic Education. Florio, A. E., & Stanfford, G. T. (1969). Safety Education. New York: McGraw-Hill. Willard, H. H., & Furman, N. H. (1940). Elementary quantitative analysis; theory and practice. New Jersey: Prentice Hall.
113 ครููดีีสอนดีี ศิิษย์์ดีีเรีียนดีี มีีความสุุข เด็็กที่่�มีีพััฒนาการด้้านต่่าง ๆ อย่่างสมวััย มีีความเข้้าใจตนเอง เห็็นคุุณค่่าของตนเอง และ เรีียนรู้้ได้้ดีีนั้้�น เกิิดจากการดููแลเอาใจใส่่ของ คนสำคััญรอบข้้าง ไม่่ว่่าจะเป็็น พ่่อแม่่ ผู้้ปกครอง คนในครอบครััว ขณะเดีียวกันั “ครูู” ก็มีีบทบ ็าทสำคััญ ในการสร้้างความรู้้ความเข้้าใจ ร่่วมดููแล และพััฒนา เด็็กคนหนึ่่�งไปด้้วยกััน ขณะที่่�พ่่อแม่่และครอบครััว ทำหน้้าที่่�ในส่่วนของการให้้ “เวลา” และ “การเอาใจใส่่” เมื่่�อถึึงวััยที่่�เด็็กต้้องเข้้าเรีียน “ครูู” เป็็นผู้้เข้้ามา ทำหน้้าที่่�ร่่วมกัันกัับพ่่อแม่่ และครอบครััว โดยการแลกเปลี่่�ยน พููดคุุย ให้ค้ำปรึึกษา มีีส่่วนช่่วยทำให้้ เข้้าใจในตััวตนของเด็็กมากขึ้้น� และมีีแนวทางร่่วมกันั ในการพััฒนาเด็็กให้้ชััดเจนขึ้้�น บ้้านกัับโรงเรีียน ความสุุขและความภาคภู ู มิิใจ ในตนเอง (Self-Esteem) ของเด็็ก นางสาวเกศกนก ศรีีสุุริิยวงศ์์เจ้้าหน้้าที่่�สำนัักงาน (บริิหารงานทั่่�วไป) สำนัักบริิหารกลยุุทธ์์ มหาวิิทยาลััยสวนดุุสิิต
114 ครููดีีสอนดีี ศิิษย์์ดีีเรีียนดีี มีีความสุุข จึึงเป็็นส่่วนสำคััญในการพััฒนาเด็็กคนหนึ่่�งให้้เติิบโต มีีพฤติิกรรมที่่�ดีีในการใช้้ชีีวิิต สามารถเรีียนรู้้และอยู่่ร่่วมกัับผู้้อื่่� นได้้ (ปรารถนา หาญเมธีี, 2023) ความภาคภููมิิใจในตนเอง (Self Esteem) เป็็นส่่วนหนึ่่�งของความต้้องการ หรืือแรงจููงใจขั้้�นพื้้�นฐานของมนุุษย์ ตามห์ลัักทฤษฎีีลำดับขั้้นค�วามต้้องการของมาสโลว์์ (Maslow’s hierarchy of needs) นั้้�น (Maslow, 1943) ได้้แบ่่งความภาคภููมิิใจ เป็็น 2 ส่่วนด้้วยกันั คืือ ความภาคภููมิิใจที่่�ได้รั้ับการยอมรัับจากผู้้อื่่�น โดยเชื่่�อว่่า มนุุษย์์ ทุุกคนนั้้นต้� ้องการที่่�จะได้รั้บัการยอมรับั นัับถืือ เคารพ และได้รั้บัการให้้เกีียรติิจากผู้้อื่น ่� ต้้องการทำอะไรบางอย่่างเพื่่�อให้้เกิิดประโยชน์์ และได้้รัับการยอมรัับจากผู้้อื่่� น เพื่่�อที่่�จะได้้รู้้สึึกถึึงการมีีคุุณค่่าของตััวเอง และความภาคภููมิิใจอีีกส่่วนหนึ่่�งคืือ ความภาคภููมิิใจในตนเอง (Self Esteem) เกิิดขึ้้น�จากการประเมินิคุุณค่่าในตััวเองจนเกิิด การยอมรัับในความรู้้สึึก ยอมรัับในความสามารถของตััวเอง เมื่่�อเรามีีความรู้้สึึกที่่�ดีี ก็ท็ ำให้้เราเกิิดความเชื่่�อ และมีีทัศนคติัต่ิ่อตััวเองว่่า เรามีีคุุณค่่าพอที่่�จะสามารถทำเรื่่�องที่่�ดีี จนสามารถสร้้างความภาคภููมิิใจให้้กัับตนเองได้้ แต่่กลัับกัันหากมีีความรู้้สึึกที่่�ไม่่ดีี กัับตััวเองก็็จะทำให้้เกิิดทััศนคติิเชิิงลบกัับตััวเอง ไม่่เชื่่�อในคุุณค่่าและความสามารถ ของตััวเอง จึึงทำให้้ความภาคภููมิิใจในตนเองต่่ำ ส่่งผลให้้เกิิดความรู้้สึึกด้้อยค่่า ในตััวเองตามมา เด็็กที่่�มีีความภาคภููมิิใจในตนเอง (Self Esteem) สููง จะเป็็นเด็็กที่่�มองโลก ในแง่่ดีี ร่่าเริิง ยิ้้�มแย้้มแจ่่มใส ในทางตรงข้้ามกััน เด็็กที่่�มีีความภาคภููมิิใจในตนเอง (Self Esteem) ต่่ำ เกิิดจากการที่่�เด็็กมีีความรู้้สึึกไม่ป่ลอดภััย เป็็นกัังวล หวาดกลััวง่่าย เมื่่�อเด็็กรู้้สึึกไม่่มั่่�นใจในตััวเองแล้้ว ก็็จะรู้้สึึกว่่าไม่่กล้้าที่่�จะลองทำสิ่่�งใหม่่ อาจทำให้้เกิิดพััฒนาการที่่�ล่่าช้้า ดัังนั้้น�ทุุกคนที่่�เกี่่ย�วข้้องกัับการดููแลเด็็ก ไม่่ว่่าจะเป็็น ครอบครััว หรืือครููจึึงมีีบทบาทสำคััญที่่�สุุดในการสร้้างความรู้้สึึกมั่่�นใจในตััวเอง ให้้กัับเด็็ก บทความนี้้�ผู้้เขีียนได้้รวบรวมเทคนิิคการปลููกฝัังความภาคภููมิิใจในตนเอง (Self Esteem) เพื่่�อเป็็นแนวทางในการสร้้างความภาคภููมิิใจให้้กัับเด็็ก ดัังนี้้� (Planforkids, 2019) 1. กระตุ้้นให้้แสดงความคิิดเห็็นที่่�แตกต่่างจากความคิิดผู้้ใหญ่่และยอมรัับ ในตััวเด็็ก เปิิดโอกาสให้้เด็็กได้้แสดงความคิิดเห็็น หรืือมีีส่่วนร่่วมกัับกิิจกรรมของ ผู้้ใหญ่่ เมื่่�อผู้้ใหญ่่เปิิดโอกาสและยอมรัับในความคิิดต่่างของตน เด็็กจะมีีความรู้้สึึก
115 ครููดีีสอนดีี ศิิษย์์ดีีเรีียนดีี มีีความสุุข ดีีใจที่่�ได้้รัับการยอมรัับจากผู้้ใหญ่่ โดยสามารถเลืือกใช้้คำพููดที่่�แสดงการยอมรัับ ในความคิิดของเด็็ก เพื่่�อแสดงให้้เห็นถึ็ ึงการยอมรับัในตััวเด็็ก ทำให้้เด็็กรู้้สึึกว่่าพ่่อแม่นั้้่น� ให้้ความสำคััญกัับตััวเอง เด็็กก็็จะเกิิดความรู้้สึึกกล้้า และมั่่�นใจในการลงมืือทำอะไร บางอย่่าง รู้้สึึกเป็็นส่่วนหนึ่่�งของการได้้ร่่วมแก้้ปััญหา ทำให้้เด็็กเกิิดความกล้้า แสดงออก ทั้้�งนี้้�ทั้้�งนั้้�นไม่่ได้้หมายความว่่าเด็็กสามารถทำได้้ทุุกอย่่างตามใจชอบ ขึ้้�นอยู่่กัับความเหมาะสมด้้วย ซึ่่�งพ่่อแม่่ ครอบครััวและครูู ควรดููแลอย่่างใกล้้ชิิด 2. มอบโอกาสให้้เด็็กได้้แสดงออกอย่่างสร้้างสรรค์ต์ามวิธีิขีองตััวเอง พ่่อแม่่ ครอบครััวและครููเป็็นผู้้ที่่�เปิิดโอกาสให้้เด็็กได้้ลองผิิดลองถููกด้้วยตััวเอง เชื่่�อใจ เชื่่�อมั่่น� ในตััวเด็็กได้้ลองตััดสิินใจ แก้้ปััญหา หรืือทำอะไรบางได้้ด้้วยตััวเอง อาจจะหาสิ่่�งของ ที่่�ส่่งเสริิมความคิิดสร้้างสรรค์์ให้้กัับเด็็ก เช่่น กระดาษ สีีดิินสอ ดิินน้้ำมััน เป็็นต้้น หรืือสิ่่�งของที่่�สามารถแยกชิ้้�นส่่วน สามารถนำมาดััดแปลงได้้ เช่่น นำกระดาษลััง มาต่่อเป็็นบ้้าน นำก้้อนหินิมาเรีียงต่่อกันัเป็็นรูปูภาพ เป็็นต้น้ การที่่�เด็็กได้มีี้ โอกาสเล่น่ ด้้วยตััวเอง จะสามารถทำให้้เด็็กได้้ฝึึกเรื่่�องการแก้้ปััญหา การตััดสิินใจ กระตุ้้นให้้เกิิด การพััฒนาความคิิดสร้้างสรรค์์มากขึ้้น� เมื่่�อเด็็กสามารถก้้าวผ่่านอุปุสรรคได้ด้้้วยตััวเอง จะเกิิดความรู้้สึึกพิิเศษ ความภาคภูมิูิใจในตนเอง รู้้สึึกมีีคุุณค่่าในตััวเอง และควรมีีเวลา ให้้กัับเด็็ก หาเวลาทำกิิจกรรมร่่วมกััน ให้้คำแนะนำเมื่่�อจำเป็็น เพื่่�อที่่�จะให้้เด็็ก รู้้สึึกอุ่่นใจว่่ามีีพ่่อแม่่อยู่่ข้้างเขา เป็็นผู้้ที่่�จะมอบแต่่ความรัักและความปรารถนาดีี ให้้กัับลููกอยู่่เสมอ ส่่งเสริิมให้้เด็็กเกิิดความรู้้สึึกมีีคุุณค่่าในตััวเอง 3. ชมเชยทุุกครั้้�งที่่�เด็็กทำดีี การได้รั้บคั ำชมเชยนั้้น�ทำให้้เด็็กรู้้สึึกดีีใจและมั่่น�ใจ ในความสามารถของตััวเอง รู้้ว่่าตนเองทำอะไรได้้ดีี และสามารถเสริิมให้้ดีีขึ้้�น ได้้อย่่างไร เช่น่วันก่ั ่อนลููกทำไม่่ได้้ แต่วั่ นนี้้ ัลู�ูกทำได้ดีี้คราวหน้้าลููกจะทำได้ดีี้กว่่านี้้�แน่่ เป็็นต้้น หรืือแม้้ว่่าเด็็กจะทำอะไรบางอย่่างแตกต่่างจากคนอื่ ่� น เด็็กก็็ควรได้้รัับ การยอมรับัเช่นกั่นั การชมเชยของพ่่อแม่่ ครอบครััวหรืือครูนัู้้น� เป็็นการแสดงออกให้้เด็็ก เห็็นว่่า ความสำเร็็จของเด็็กนั้้�นเป็็นเรื่่�องใหญ่่และน่่าประทัับใจ ทำให้้เด็็กรู้้สึึกมั่่�นใจ กล้้าที่่�จะทำสิ่่�งนั้้�น และพััฒนาความสามารถให้้ดีีขึ้้�น หากเด็็กทำผิิดหรืือมีีการกระทำ ที่่�ไม่่เหมาะสมควรตััดสิินจากการกระทำของเด็็กและใช้้เหตุุผลเพื่่�อสร้้างความเข้้าใจ
116 ครููดีีสอนดีี ศิิษย์์ดีีเรีียนดีี มีีความสุุข 4. สอนให้้เด็็กเป็็นคนดีีมีีคุุณธรรม คิิดบวก และแสดงออกอย่่างเหมาะสม เริ่่�มจากการสอนให้ลูู้กมองโลกในแง่ดีี่ ฝึึกให้สั้ังเกตจุุดดีีของผู้้อื่น ่� พููดชมเชยแบบจริิงใจ ยิ้้�มอยู่่เสมอ หาจุุดเด่นตั่ ัวเอง เพื่่�อให้้เกิิดความรัักในศัักดิ์์ศรีีช่่วยเหลืือคนอื่น ่� และเสีียสละ เพื่่�อส่่วนรวม เมื่่�อลููกมีีพื้้�นฐานของการคิิดบวกแล้้ว เรื่่�องของคุุณธรรมก็็เป็็นสิ่่�งสำคััญ ที่่�พ่่อแม่ค่วรปลููกฝัังให้กั้บลูัูก ซึ่่�งคุุณธรรมขั้้นพื้้�น�ฐานคืือ ความซื่่�อสััตย์์ ความมีีเมตตากรุุณา การรู้้จัักเห็น็อกเห็น็ ใจผู้้อื่น ่� เช่น่ การมีีเมตตาต่่อสััตว์์ การรู้้จัักแบ่่งปันั ไม่่โกหก เป็็นต้น้ ใช้้วิิธีีสอนผ่่านการเล่่านิิทานที่่�มีีข้้อคิิดเกี่่�ยวกัับคุุณธรรมเหล่่านี้้� รายการอ้้างอิิง คำศััพท์์จิิตวิิทยา. (2016, มีีนาคม 4). Self-esteem-การเห็็นคุุณค่่าในตนเอง. https:// shorturl.asia/A6dbH สิินดีี จำเริิญนุุสิิต. (2552).ความภาคภููมิิใจในตนเอง (SELF ESTEEM). https://shorturl. asia/RVpGP แปลน ฟอร์์ คิิด. (2019, กัันยายน 12). 12 เทคนิิคปลููกฝััง Self-Esteem ให้้ลููก. https:// shorturl.asia/sHftp
การเล่่นเป็็นสิ่่�งจำเป็็นและสำคััญมาก “การเล่่น” ไม่่ใช่่เรื่่�องเล่่น ๆ อีีกต่่อไป แต่่เป็็นเครื่่�องมืือ สำคััญในการสร้้างเด็็กให้้เติิบโตขึ้้�นอย่่างมีีคุุณภาพ การสนัับสนุุนให้้เด็็กได้้มีีพื้้�นที่่�ในการเล่่นอิิสระ นอกจากจะช่่วยให้้พวกเขาได้้เติิบโตสมวััยอย่่าง มีีความสุุข และส่่งเสริิมพััฒนาการในทุุกด้้าน แล้้วยัังช่่วยให้้พวกเขาได้้ค้้นพบศัักยภาพที่่�ซ่่อน อยู่่ภายใน เกิิดทัักษะและประสบการณ์ชีีวิ์ ิต สามารถ สร้้างคุุณค่่าให้้ตััวเอง สิ่่�งแวดล้้อมและสัังคมได้้ การเล่่นในสวนเป็็นหนึ่่�งในกิิจกรรมการเล่่น ที่่�ส่่งเสริิมพััฒนาการในด้้านต่่างๆ ทั้้�งด้้านร่่างกาย ที่่�เด็็กจะได้้เคลื่่�อนไหวร่่างกายอย่่างอิิสระ วิ่่�งเล่น่ กระโดด ปีีนป่่าย ซึ่่�งจะช่่วยเสริิมสร้้างกล้้ามเนื้้�อมััดใหญ่่และ การเล่่นในสวน ของเด็็กปฐมวััย นางสาววรยา ปููเงิิน ครููชำนาญการ ศููนย์์พััฒนาเด็็กเล็็กบ้้านหััวหิิน องค์์การบริิหารส่่วนตำบลบ่่อหิิน จัังหวััดตรััง 117 ครููดีีสอนดีี ศิิษย์์ดีีเรีียนดีี มีีความสุุข
มััดเล็็กให้้แข็็งแรง การเล่่นในสวนยัังช่่วยให้้เด็็กได้้สััมผััสกัับธรรมชาติิ ซึึมซัับ บรรยากาศที่่�สดชื่น ่� ช่่วยให้ร่้่างกายแข็็งแรงและต้้านทานโรคได้ดีีขึ้้ ้น� ขณะที่่�ด้้านจิิตใจ การเล่่นในสวนช่่วยให้้เด็็กได้้สนุุกสนานและผ่่อนคลายความเครีียด ช่่วยให้้อารมณ์์ดีี และมีีความสุุข เด็็กจะได้้เรีียนรู้้ที่่�จะจััดการกัับอารมณ์์ของตนเอง รู้้จัักควบคุุมตนเอง และอดทนรอคอย เด็็กมีีพััฒนาการด้้านความคิิดสร้้างสรรค์์และจิินตนาการ ด้้านสติิปััญญา การเล่น่ ในสวนยัังช่่วยให้้เด็็กได้้เรีียนรู้้สิ่่�งใหม่่ๆ มากมายจากสิ่่�งต่่างๆ ที่่�อยู่่รอบตััว เด็็กจะได้รู้้จั้ ักชื่่�อ ลัักษณะ วิธีีิเล่น่ข้้อตกลงของสิ่่�งต่่างๆ ความจำเกิิดจากการที่่�ได้้เข้้าไป สััมผััสสิ่่�งนั้้�นจริิงๆ ด้้านสัังคม การเล่่นในสวนช่่วยให้้เด็็กได้้เรีียนรู้้ที่่�จะอยู่่ร่่วมกัับ ผู้้อื่่� น รู้้จัักการแบ่่งปััน ช่่วยเหลืือซึ่่�งกัันและกััน รู้้จัักการเคารพ กฎกติิกา เด็็กจะได้้ เรีียนรู้้ที่่�จะปรับตััวเข้้ากับผู้้อื่ ัน ่� และเข้้ากับสัังคม เด็็กมีีทัักษะการสื่่�อสารและการทำงาน เป็็นทีีม เช่่น กิิจกรรมกลางแจ้้งเป็็นกิิจกรรมที่่�จััดให้้เด็็กได้้มีีโอกาสได้้เรีียนรู้้ นอกห้้องเรีียน ดูธูรรมชาติิและสิ่่�งแวดล้้อม เพื่่�อให้้เด็็กได้ค้ลายความเครีียดหลัังจากเรีียน ในห้้อง โดยยึึดความสนใจและความสามารถของเด็็กแต่่ละคนเป็็นหลััก ทำให้้เด็็ก ได้้เรีียนรู้้อย่่างอิิสระ และส่่งเสริิมพััฒนาการทางด้้านร่่างกาย คืือ เสริิมความแข็็งแรง ของกล้้ามเนื้้�อและการเคลื่่�อนไหว และยัังช่่วยเสริิมสร้้างพััฒนาทัักษะทางสัังคม อารมณ์์ จิิตใจ ในขณะที่่�เด็็กเล่่น เขาจะเรีียนรู้้ที่่�จะแบ่่งปัันอุุปกรณ์์การเล่่นกัับเพื่่�อน รู้้จััก การรัักเพื่่�อน มีีความเมตตากรุุณา รัักธรรมชาติิ สิ่่�งแวดล้้อม วััฒนธรรม และ ความเป็็นไทย ตลอดจนการอยู่่ร่่วมกัับผู้้อื่่� นได้้อย่่างมีีความสุุขและปฏิิบััติิตน เป็็นสมาชิิกที่่�ดีีของสัังคมในระบอบประชาธิิปไตยอันมีี ัพระมหากษััตริย์ิท์ รงเป็็นประมุุข การเล่่นในสวนจึึงกลายเป็็นอีีกหนึ่่�งกิิจกรรมที่่�ครููสามารถนำไปใช้้ในการจััด กิิจกรรมเสริิมประสบการณ์์ได้้หลากหลายด้้าน เช่่น “เรื่่�องการรัักษาสิ่่�งแวดล้้อม” สอดคล้้องกัับสาระการเรีียนรู้้เกี่่�ยวกัับธรรมชาติิที่่�อยู่่รอบ ๆ ตััวเด็็ก เพื่่�อให้้เด็็ก ได้พั้ ัฒนาทัักษะการเรีียนรู้้วิธีีิการสำรวจ การสัังเกต การบัันทึึกข้้อมููลจากสิ่่�งที่่�พบเห็น็ และสามารถบอกเล่่าประสบการณ์์ได้้ เด็็ก ๆ เริ่่�มต้น้การเป็็นนัักสํํารวจน้้อย เดินสํํ ิารวจ ธรรมชาติิที่่�อยู่่บริิเวณสวนเป็็นการฝึึกให้้เด็็กได้้รัับประสบการณ์์ตรง ได้้ใช้้ประสาท สััมผััสในการรัับรู้้สัังเกต และสํํารวจสิ่่�งต่่าง ๆ รอบตััว การเก็็บรวบรวมข้้อมููล และ การนํําข้้อมููลที่่�ได้้ไปสื่่�อสารได้้ ธรรมชาติิที่่�เด็็ก ๆ ได้้พบเห็น็ต้น้ ไม้้ ดอกไม้้ ก้้อนหินิ ผีีเสื้้�อ 118 ครููดีีสอนดีี ศิิษย์์ดีีเรีียนดีี มีีความสุุข
นก แมลง สิ่่�งเหล่่านี้้�จะช่่วยให้้เด็็กได้้รู้้จัักเรีียนรู้้ สร้้างความรู้้สึึกรัักและผููกพัันกัับ ธรรมชาติิได้้เป็็นอย่่างดีีอีีกทั้้�งจะทำให้้เด็็กมีีความสุุข สนุุกสนานกัับกิิจกรรมที่่�ได้้ทำ คุุณค่่าที่่�เด็็ก ๆ ได้้รัับจากกิิจกรรมเสริิมประสบการณ์์กิิจกรรม “ชวนหนููรัักธรรมชาติิ และสิ่่�งแวดล้้อม” เป็็นกิิจกรรมที่่�ช่่วยให้้เด็็กได้้เรีียนรู้้เกี่่�ยวกับสิ่่ ั �งแวดล้้อมที่่�อยู่่รอบตััว เด็็ก ๆ สมมติิตััวเองเป็็นนัักสำรวจน้้อย เข้้าไปสำรวจธรรมชาติิภายในโรงเรีียน ทำให้้ เด็็กต่่างตื่ ่� นเต้้นและตั้้�งใจในการเดิินสำรวจธรรมชาติิ โดยมีีคุุณครููได้้อธิิบายให้้เด็็ก เห็็นถึึงความสำคััญของธรรมชาติิ ต้้นไม้้ชนิิดต่่าง ๆ ดอกไม้้ แมลง ผีีเสื้้�อ ดิิน ฯลฯ สิ่่�งเหล่่านี้้มีีป�ระโยชน์์อย่่างไรต่่อสิ่่�งแวดล้้อม และมีีช่่วงหนึ่่�งที่่�คุุณครูถูามเด็็ก ๆ ว่่า “เด็็ก ๆ รู้้ไหมว่่าผีีเสื้้�อมีีความสำคััญอย่่างไรกัับสิ่่�งแวดล้้อม” คำตอบของเด็็ก ๆ มีีหลากหลาย คำตอบมาก เช่่น ผีีเสื้้�อทำให้้สิ่่�งแวดล้้อมสวยงาม ผีีเสื้้�อบิินไปมาระหว่่างดอกไม้้ทำให้้ เกิิดการผสมเกสร ช่่วยกระจายพัันธุ์์พืืชดอกไม้้ เป็็นต้้น กิิจกรรมเสริิมประสบการณ์์ ทำให้้เด็็ก ๆ ได้้เรีียนรู้้ถึึงคุุณค่่าของธรรมชาติิและสิ่่�งแวดล้้อม ช่่วยให้้เด็็กมีีจินิตนาการ เกี่่�ยวกัับธรรมชาติิ และเกิิดความสนุุกที่่�จะอยู่่ร่่วมกัับสิ่่�งแวดล้้อม ทัักษะการเรีียนรู้้ วิิธีีการสำรวจ การสัังเกต และการบัันทึึกข้้อมููลจากสิ่่�งที่่�พบเห็็น เด็็กสามารถบอกเล่่า ประสบการณ์์ได้้ ประสบการณ์์เหล่่านี้้�จะช่่วยให้้เด็็กมีีความรู้้ความต้้องการที่่�จะ ปกป้้องรัักษาธรรมชาติิและสิ่่�งแวดล้้อม การเล่น่ ในสวนจึึงช่่วยสามารถพััฒนาเด็็กได้้อย่่างหลากหลาย เด็็กได้้เรีียนรู้้ผ่่าน ประสบการณ์์ตรง เกิิดทัักษะในการเรีียนรู้้ที่่�หลากหลาย ช่่วยให้้เด็็กเรีียนรู้้เกี่่�ยวกัับ โลกรอบตััวสนุุกสนานและผ่่อนคลาย ช่่วยให้้เด็็กมีีอารมณ์ดีี์ ลดความเครีียด เรีียนรู้้ที่่�จะ ยอมรับคัวามแตกต่่างของผู้้อื่น ่� ช่่วยให้้เด็็กมีีจิิตใจที่่�เปิิดกว้้างรู้้จัักการทำงานร่่วมกับผู้้อื่ ัน ่� ช่่วยให้้เด็็กมีีทัักษะการทำงานเป็็นทีีม รู้้จัักการทำงานร่่วมกัับผู้้อื่่� น และรู้้จััก การรัักเพื่่�อน มีีความเมตตากรุุณา รัักธรรมชาติิ สิ่่�งแวดล้้อม วััฒนธรรม และ ความเป็็นไทย ตลอดจนการอยู่่ร่่วมกัับผู้้อื่่� นได้้อย่่างมีีความสุุขและปฏิิบััติิตน เป็็นสมาชิิกที่่�ดีีของสัังคมต่่อไป 119 ครููดีีสอนดีี ศิิษย์์ดีีเรีียนดีี มีีความสุุข
120 ครููดีีสอนดีี ศิิษย์์ดีีเรีียนดีี มีีความสุุข การศึึกษาที่่�ดีีในช่่วงปฐมวััย คืือ การเล่่น การเล่น่ เป็็นสิ่่�งสำคััญสำหรับัการพััฒนาเด็็ก การเล่น่ เป็็นพื้้น�ฐานของการเรีียนรู้้ช่่วยพััฒนาความสามารถ ทางกายภาพ กระบวนการคิิด ความรู้้ความเข้้าใจ ทางภาษาและอารมณ์์ของเด็็ก และยัังพััฒนาในด้้าน ความคิิดสร้้างสรรค์์และจิินตนาการ การเล่่นเป็็น กิิจกรรมที่่�สำคััญสำหรัับเด็็กในทุุกช่่วงวััย การเล่่น ช่่วยส่่งเสริิมพััฒนาการทั้้�งด้้านร่่างกาย อารมณ์์ และสติิปััญญา เด็็กที่่�เติิบโตมาจากการได้้เล่่น อย่่างมีีคุุณภาพ จะมีีพััฒนาการที่่�ดีีทั้้�งด้้านร่่างกาย อารมณ์์ สัังคม และสติิปััญญา เด็็กเหล่่านี้้�จะเติิบโต ไปเป็็นพลเมืืองที่่�ดีีของสัังคม มีีส่่วนร่่วมในการขับัเคลื่่�อน สัังคมให้้มีีคุุณภาพยิ่่�งขึ้้�น เล่่นเปลี่่�ยนโลก : สอนด้้วยการเล่่น สร้้างความสุุข ในการเรีียนของเด็็กปฐมวััย นางสาวพััชรนัันท์์ ขาวดีี ครููวิิทยฐานะครููชำนาญการ ศููนย์์พััฒนาเด็็กเล็็กสิิริินธร สัังกััดองค์์การบริิหารส่่วนตำบล ปะเหลีียน จ.ตรััง
121 ครููดีีสอนดีี ศิิษย์์ดีีเรีียนดีี มีีความสุุข กองกิิจกรรมทางกายเพื่่�อสุุขภาพ (2563) และกรมอนามััย (2563) ได้้ให้ค้วามหมาย ของ “การเล่่นเปลี่่�ยนโลก” คืือ กระบวนการสร้้างการเรีียนรู้้ทางด้้านสมอง ของเด็็กช่่วงปฐมวััยอายุุแรกเกิิดจนถึึง 6 ปีี ผ่่านกิิจกรรมการเล่่นที่่�หลากหลาย ด้้วยการสนัับสนุุน และกระตุ้้นให้้เกิิดการเล่่นจากผู้้ร่่วมเล่่น คืือ พ่่อแม่่ ผู้้เลี้้ย�งดููเด็็ก ครูู ภายใต้้สภาพแวดล้้อม พื้้�นที่่� สื่่�อของเล่่นที่่�เหมาะสมและเอื้้�อให้้เกิิดการเรีียนรู้้ ตามวััยของเด็็กอย่่างอิิสระ เป็็นการส่่งเสริิมพััฒนาการเด็็กในทุุก ๆ ด้้าน ได้้แก่่ ด้้านร่่างกาย ด้้านสติปัิัญญา ด้้านอารมณ์์ และด้้านสัังคม-จิิตใจ และสมองของเด็็กได้รั้บัการพััฒนา อย่่างเต็็มศัักยภาพ เด็็กมีีพััฒนาการเกิิดทัักษะการใช้ชีีวิ้ ิตและเติบิโตสมวััย เตรีียมพร้้อม ก้้าวสู่่วััยทำงานที่่�มีีคุุณภาพ สามารถนำพาประเทศไปสู่่โลกอนาคต ศตวรรษที่่� 21 โดยสมบููรณ์์การเล่่นเปลี่่ย�นโลกมีีแนวคิิดหลััก 3 ข้้อ (Concept 3F) ประกอบด้้วย 1) Family คืือ การเล่่นกัับครอบครััว เพื่่�อน พ่่อแม่่ ผู้้เลี้้�ยงดููเด็็ก ที่่�มีีทัักษะ สร้้างแรงจููงใจในการเล่น่ 2) Free คืือ การเปิิดโอกาสให้้เด็็กเล่นอิ่ ิสระตามความต้้องการ อยากจะเล่่น โดยมีีมุุมเล่่น ลานเล่่นสนามเด็็กเล่่น ที่่�บ้้าน โรงเรีียน ชุุมชน ให้้เด็็ก “เล่่นที่่�ไหนก็็ได้้ขอให้้ปลอดภััย” และ 3) Fun คืือการเล่่นให้้สุุข สนุุก โดยมีีกิิจกรรม/ สื่่�อของเล่่นหลากหลาย หาง่่าย ไม่่ซัับซ้้อน เป็็นไปตามวััยเน้้นธรรมชาติิ องค์์ประกอบสำคััญ 4 ประการในการขัับเคลื่่�อน“เด็็กไทยเล่่นเปลี่่�ยนโลก” ได้้แก่่ 1) ผู้้อำนวยการเล่่น (Play Worker) ผู้้ใหญ่่ที่่�เข้้าใจการเล่่นของเด็็ก และสามารถ สนัับสนุุนการเล่่นของเด็็กได้้อย่่างเหมาะสม 2) พื้้�นที่่�เล่่น (Space) ต้้องสอดรัับ กัับบริิบทแต่่ละพื้้�นที่่� เป็็นสถานที่่�ปลอดภััย และเอื้้�อต่่อการเล่่นอย่่างหลากหลาย 3) กระบวนการเล่่น (Process) ประกอบด้้วยกิิจกรรมทางกายและเล่่นอิิสระ ช่่วยให้้ เด็็กได้้พััฒนาทัักษะต่่างๆ และ 4. หน่่วยบริิหารจััดการเล่่น (Play Management) คืือ หน่่วยงานที่่�รัับผิิดชอบในการขัับเคลื่่�อน“เด็็กไทยเล่่นเปลี่่�ยนโลก” 1. แนวทางการเล่่นของเด็็กไทยที่่ส่่ �งเสริิมพััฒนาการ ทั้้�ง 4 ด้้านเพื่่�อขัับเคลื่่�อน สัังคมคุุณภาพ การเล่่นของเด็็กเป็็นช่่วงเวลาสำคััญในการพััฒนาศัักยภาพและทัักษะชีีวิิต ที่่�จำเป็็นสำหรับัเด็็กในทุุกด้้าน การเล่นช่่ ่วยให้้เด็็กได้้เรีียนรู้้และสำรวจสิ่่�งต่่างๆ รอบตััว ฝึึกฝนทัักษะต่่างๆ ที่่�จำเป็็นสำหรัับชีีวิิต เช่่น ทัักษะการเคลื่่�อนไหว ทัักษะการคิิด ทัักษะการทำงานร่่วมกับผู้้อื่ ัน ่� ทัักษะแก้ปั้ ัญหา และทัักษะการจััดการอารมณ์์ นอกจากนี้้�
122 ครููดีีสอนดีี ศิิษย์์ดีีเรีียนดีี มีีความสุุข ยัังช่่วยให้้เด็็กได้้พััฒนาความสััมพัันธ์์ที่่�ดีีกัับผู้้อื่่� น เสริิมสร้้างคุุณค่่า ความภาคภููมิิใจ ในตนเองและเกิิด Self Esteem (กรมอนามััย กระทรวงสาธารณสุุข, 2563) แนวทางการเล่่นของเด็็กไทยที่่�ส่่งเสริิมพััฒนาการ ทั้้�ง 4 ด้้านเพื่่�อขัับเคลื่่�อน สัังคมคุุณภาพ (ทับทิั ิม ศรีีวิิไล และคณะ, 2563; จิิตติินัันท์์ เดชะคุุปต์์ และคณะ, 2558; และฐิิติิกร โตโพธิ์์ไทย, 2561) จะต้้องเป็็นกระบวนการเล่่นของเด็็กปฐมวััย ที่่�เล่่น ร่่วมกับพ่ั ่อแม่่ หรืือผู้้ปกครอง และการจััดกิิจกรรมตามแผนการสอนในแต่่ละกิิจกรรม ของครููพี่่�เลี้้�ยงหรืือผู้้ดููแลเด็็ก ประกอบด้้วย กิิจกรรมเคลื่่�อนไหวและจัังหวะ กิิจกรรม เสริิมประสบการณ์์ กิิจกรรมสร้้างสรรค์์ กิิจกรรมเสรีีกิิจกรรมกลางแจ้้ง และกิิจกรรม เกมการศึึกษา แนวทางการเล่่นเหล่่านี้้ส่่ �งเสริิมให้้เด็็กได้้เล่่นอย่่างอิิสระ มีีความสุขุ และปลอดภััย โดยพ่่อแม่่ ผู้้ปกครอง มีีส่่วนร่่วมในการเล่่นกัับเด็็ก เพื่่�อช่่วยให้้เด็็ก เรียีนรู้้และพััฒนาการอย่่างเต็็มศัักยภาพ โดยควรเน้น้การเล่น่ ที่่�สอดคล้้องกับบริับทิ ทางวััฒนธรรมและภููมิิปััญญาท้้องถิ่่�น เพื่่�อให้้เด็็กได้้เรีียนรู้้และซึึมซัับคุุณค่่า ของวััฒนธรรมไทยไปพร้้อมกััน 2. ตััวอย่่างกิิจกรรมการเล่่นของเด็็กไทยเพื่่�อขัับเคลื่่�อนสัังคมคุุณภาพ กิิจกรรมการเล่่นชิ้้�นส่่วนหลากหลายเคลื่่�อนย้้ายได้้ (Loose Parts Play) เป็็นการเล่นป่ลายเปิิด เด็็กสามารถจินิตนาการเชื่่�อมโยงอย่่างไร้้ขอบเขตในแบบเฉพาะ เด็็กเอง ค้น้พบสิ่่�งใหม่่เกิิดประสบการณ์์ใหม่่ ที่่�มีีความเฉพาะของแต่่ละคนอย่่างอิิสระ ทำให้้เด็็กค้้นพบตััวเองเห็็นคุุณค่่าของสิ่่�งรอบตััว มุุมกิิจกรรมการเล่่น Loose Parts
123 ครููดีีสอนดีี ศิิษย์์ดีีเรีียนดีี มีีความสุุข Play เป็็นมุุมที่่�เด็็ก ๆ สามารถเล่่นได้้อย่่างอิิสระ โดยใช้้วััสดุุ สิ่่�งของชิ้้�นส่่วนต่่าง ๆ ทั้้�งที่่�เป็็นของจากธรรมชาติิหรืือเป็็นสิ่่�งที่่�มนุุษย์์สร้้างขึ้้�น อาจเป็็นของเก่่าของเหลืือใช้้ หรืือขยะก็็ได้้ มุุมนี้้�ส่่งเสริิมให้้เด็็ก ๆ ได้้พััฒนาจิินตนาการ ความคิิดสร้้างสรรค์์ ทัักษะ การแก้้ปััญหา การทำงานร่่วมกััน และการเรีียนรู้้ผ่่านการสำรวจ สามารถทำได้้ โดยหาพื้้�นที่่�สำหรัับจััดมุุม อาจเป็็นมุุมหนึ่่�งของห้้องเรีียนหรืือจััดเป็็นพื้้�นที่่�ขนาดใหญ่่ กลางแจ้้งก็็ได้้และรวบรวมวััสดุุ สิ่่�งของ ชิ้้�นส่่วนต่่าง ๆ มาจััดวางให้้เด็็ก ๆ สามารถ เข้้าถึึงได้้ง่่าย (กรมอนามััย, 2563; เครืือข่่ายเล่่นเปลี่่�ยนโลก, 2564) สำหรับผู้้ ัเขีียนแล้้วนั้้น� การเล่น่ เป็็นรากฐานสำคััญในการพััฒนาเด็็กให้้เติบิโต เป็็นผู้้ใหญ่่ที่่�มีีคุุณภาพ ก้้าวไปสู่่ยุุคแห่่งโลกอนาคต พ่่อแม่่ผู้้ปกครอง ชุุมชน และ สถานพััฒนาเด็็กปฐมวััย มีีส่่วนสำคััญในการส่่งเสริิมให้้เด็็กได้้เล่่นอย่่างหลากหลาย เพราะการเล่่นช่่วยให้้เด็็กพััฒนาทัักษะทั้้�งในด้้านร่่างกาย อารมณ์์ สัังคม และ สติิปััญญา การเล่่นเป็็นกระบวนการเรีียนรู้้ตามธรรมชาติิที่่�ช่่วยให้้เด็็กได้้สำรวจโลก รอบตััว เรีียนรู้้ทัักษะใหม่่ๆ ฝึึกคิิดแก้้ปััญหา พััฒนาจิินตนาการและเสริิมสร้้าง ความสััมพันธ์ักั์ บผู้้อื่ ัน ่� การเล่นจึ่ ึงเป็็นสิ่่�งสำคััญที่่�ทุุกภาคส่่วนต้้องร่่วมมืือกันขับัเคลื่่�อน เพื่่�อให้้เด็็กไทยได้้เติบิโตเป็็นผู้้ใหญ่่ที่่�มีีคุุณภาพ ขับัเคลื่่�อนสัังคมไทยไปสู่่สัังคมคุุณภาพ สร้้างสรรค์์และยั่่�งยืืน รายการอ้้างอิิง จิิตติินัันท์์ เดชะคุุปต์์ และ ปััทมาวดีี เล่่ห์์มงคล.(2558).การเล่่นของเด็็กในครอบครััวไทย : ลัักษณะและปััจจััยที่่�มีีอิิทธิิพลต่่อพััฒนาการเด็็กในช่่วงปฐมวััย. ทัับทิิม ศรีีวิิไล และคณะ.(2563). การพััฒนาพื้้�นที่่�ต้้นแบบสร้้างสรรค์์เด็็กไทยเล่่นเปลี่่�ยนโลก กรณีีศึึกษา: ศููนย์์พััฒนาเด็็กเล็็กองค์์กรปกครองส่่วนท้้องถิ่่�น 4 ภาค. วารสารสมาคม นัักวิิจััย, 25(3), 81-95. สถาบัันพััฒนาอนามััยเด็็กแห่่งชาติิ กรมอนามััย. (2563). คู่่มืือผู้้อำนวยการเล่น่ (Play Worker) เด็็กไทยเล่่นเปลี่่�ยนโลก กรมอนามััย กระทรวงสาธารณสุุข. กองกิิจกรรมทางกายเพื่่�อสุุขภาพ กรมอนามััย กระทรวงสาธารณสุุข. (2563). คู่่มืือเล่่น เปลี่่�ยนโลกสำหรัับสถานพััฒนาเด็็กปฐมวััย. เครืือข่่ายเล่่นเปลี่่�ยนโลก. (2564). คู่่มืือการเล่่นลููสพาร์์ท: ชิ้้�นส่่วนเคลื่่�อนย้้ายได้้ (Loose Parts Play) มููลนิิธิิส่่งเสริิมสื่่�อเด็็กและเยาวชน (สสย.)
124 ครููดีีสอนดีี ศิิษย์์ดีีเรีียนดีี มีีความสุุข เด็็กที่่�มีีความต้้องการพิิเศษ คืือ เด็็กที่่�มีี ความต้้องการหรืือความสามารถแตกต่่างจากเด็็กทั่่�วไป ในด้้านใดด้้านหนึ่่�ง เช่่น เด็็กที่่�มีีความบกพร่่องทาง สติปัิัญญา เด็็กที่่�มีีความบกพร่่องทางการเรีียนรู้้ เด็็กที่่�มีี ความบกพร่่องทางร่่างกาย เด็็กที่่�มีีความบกพร่่อง ทางการสื่่�อสารและภาษา เด็็กออทิิสติิก เป็็นต้้น เด็็กที่่�มีีความต้้องการพิิเศษ จำเป็็นต้้องได้รั้บัการส่่งเสริิม พััฒนาการอย่่างเหมาะสม เพื่่�อให้้สามารถพััฒนา ศัักยภาพของตนเองได้้อย่่างเต็็มที่่� ขณะเดีียวกััน ความสุุขของเด็็กกลุ่่มนี้้�ก็็เป็็นส่่วนสำคััญที่่�ครููจะต้้อง ให้้ความสำคััญด้้วยเช่่นกััน เนื่่�องจากเด็็กที่่�มีี ความต้้องการพิิเศษให้้ความสำคััญกัับลัักษณะของ ความสุุขแตกต่่างกัันไป สอนอย่่างไร ให้้เด็็กพิิเศษมีีความสุุข นางสาวเสาวลัักษณ์์ อ่่อนแท้้ ครููชำนาญการ โรงเรีียนบ้้านควนปริิง จัังหวััดตรััง
125 ครููดีีสอนดีี ศิิษย์์ดีีเรีียนดีี มีีความสุุข ผู้้เขีียนในฐานะที่่�เป็็นครููและได้้มีีโอกาสสอนเด็็กพิิเศษได้้นำหลายแนวทาง มาใช้้เพื่่�อสอนเด็็กกลุ่่มนี้้� แต่่แนวทางที่่�ใช้้แล้้วสามารถส่่งเสริิมทั้้�งการเรีียนรู้้และความสุุข ให้้เกิิดขึ้้�นแก่่ผู้้เรีียนได้้คืือ “แนวคิิดของไฮสโคป (High Scope)” ซึ่่�งเป็็นแนวคิิด การจััดการเรีียนรู้้ที่่�เน้้นเด็็กเป็็นศููนย์์กลาง โดยให้้เด็็กมีีส่่วนร่่วมในกิิจกรรม การเรีียนรู้้อย่่างเต็็มศัักยภาพ ผ่่านกระบวนการวางแผน การลงมืือปฏิิบััติิการ และ ทบทวน กระบวนการเหล่่านี้้�จะช่่วยให้้เด็็กได้พั้ ัฒนาทัักษะสมอง (EF) หลายด้้าน ได้้แก่่ ทัักษะการวางแผน (Planning) เด็็กได้้ฝึึกคิิดไตร่่ตรอง ตั้้�งเป้้าหมาย กำหนดขั้้�นตอน และจััดลำดัับความสำคััญ ทัักษะการกำกัับตนเอง (Self-Regulation) เด็็กได้้ฝึึก ควบคุุมตนเอง ยัับยั้้�งอารมณ์์ อดทน และมุ่่งมั่่�นในการทำงานให้้สำเร็็จ ทัักษะการคิิด เชิิงเหตุุผล (Problem-Solving) เด็็กได้ฝึ้ึกคิิดวิิเคราะห์์ แก้ปั้ ัญหา และคิิดหาทางออก ทัักษะการคิิดสร้้างสรรค์์ (Creativity) เด็็กได้้ฝึึกคิิดริิเริ่่�มสร้้างสรรค์์ คิิดนอกกรอบ และมองหาสิ่่�งใหม่่ หััวใจของไฮสโคปเน้้นให้้เด็็กเรีียนรู้้แบบลงมืือทำผ่่านการเล่่น ด้้วยสื่่�อและกิิจกรรมที่่�เหมาะสมกัับพััฒนาการ เพื่่�อให้้เด็็กมีีประสบการณ์์ตรงกัับคน สิ่่�งของ เหตุุการณ์์ และความคิิด ส่่งเสริิมให้รู้้จั้ ักคิิดวิิเคราะห์์ได้้และคิิดสร้้างสรรค์์เป็็น สามารถแก้้ปััญหาต่่างๆ อย่่างกระตืือรืือร้้น โดยครููจะเป็็นผู้้สนัับสนุุนให้้เด็็กเกิิด กระบวนการ วางแผน – ลงมืือทำ – และทบทวน (Plan – Do - Review) วงล้้อแห่่งการเรีียนรู้้ของไฮสโคปคืือ เมื่่�อเด็็กได้้ “เรีียนรู้้แบบลงมืือทำ” เด็็กจึึง จะสร้้างองค์์ความรู้้ได้้ ตั้้�งแต่่การมีีส่่วนเลืือกและตััดสิินใจสิ่่�งต่่าง ๆ เอง วิิธีีนี้้�เด็็ก จะเกิิดการเรีียนรู้้มากกว่่าการเป็็นฝ่่ายรับั การมีี “ปฏิิสััมพันธ์ักั์ บผู้้อื่ ัน ่� ” ทั้้�งกับครูัูและ เพื่่�อน ทำให้้เด็็กเกิิดการเรีียนรู้้ระหว่่างกััน จึึงมีีโอกาสแก้้ปััญหาต่่าง ๆ “การจััด สิ่่�งแวดล้้อมการเรีียนรู้้” ให้้เด็็กมีีสื่่�อให้้เล่่นอิิสระ หลากหลายและเพีียงพอ การมีี “กิิจวััตรประจำวันั” จะทำให้้เด็็กได้้พบประสบการณ์ต่์ ่าง ๆ ในชีีวิิตประจำวันั อย่่างเป็็นธรรมชาติิ เพราะประสบการณ์์เป็็นส่่วนหนึ่่�งของความรู้้ที่่�เด็็กจะได้รั้บั เมื่่�อผ่่าน การมีีปฏิิสััมพัันธ์์กัับสิ่่�งต่่างๆ นั่่�นเอง จากนั้้�นจะเป็็นขั้้�นตอนของคุุณครููที่่�เป็็นผู้้ทำ “การประเมิิน” พััฒนาการเด็็ก สำหรัับเด็็กพิิเศษบางกลุ่่มอาจมีีปััญหาด้้านการควบคุุมตนเอง อารมณ์์ และ พฤติิกรรม ซึ่่�งอาจส่่งผลให้้เด็็กมีีปััญหาในการเรีียน การเข้้าสัังคม และการทำงาน การฝึึกทัักษะการควบคุุมตนเอง การจััดการอารมณ์์ จึึงเป็็นส่่วนที่่�สำคััญที่่�ผู้้สอน
126 ครููดีีสอนดีี ศิิษย์์ดีีเรีียนดีี มีีความสุุข จะต้้องให้้ความสำคััญ โดยผู้้สอนสามารถนำแนวคิิดไฮสโคปไปใช้้เพื่่�อพััฒนาทัักษะ สมองของเด็็กพิิเศษได้้อีีกด้้วย มีีดัังนี้้� ขั้้�นตอนที่่� 1: วางแผน ครูคูวรเริ่่�มต้นด้้ ้วยการสัังเกตและพููดคุุยกับัเด็็ก เพื่่�อเข้้าใจ ความสนใจ ความต้้องการ และความสามารถของเด็็ก จากนั้้�นจึึงร่่วมกัันวางแผน กิิจกรรมการเรีียนรู้้ เป็็นกิิจกรรมที่่�ส่่งเสริิมทัักษะการควบคุุมตนเอง โดยคำนึึงถึึง ทัักษะสมอง (EF) ที่่�ต้้องการให้้เด็็กพััฒนา ตััวอย่่างเช่น่ครููอาจวางแผนกิิจกรรมให้้เด็็ก ทำขนม โดยให้้เด็็กช่่วยกัันคิิดสููตร เตรีียมส่่วนผสม และลงมืือทำร่่วมกััน ขั้้�นตอนที่่� 2: ลงมืือปฏิิบััติิการ ในระหว่่างที่่�เด็็กลงมืือปฏิิบััติิการ ครููควรสัังเกต และช่่วยเหลืือเด็็กตามความจำเป็็น เพื่่�อให้้เด็็กได้้เรีียนรู้้อย่่างอิิสระและปลอดภััย เป็็นกิิจกรรมส่่งเสริิมทัักษะการคิิดอย่่างมีีวิิจารณญาณ ตััวอย่่างเช่่น ครููอาจช่่วยเด็็ก หาอุุปกรณ์์ที่่�ต้้องใช้้ หรืือช่่วยเด็็กแก้้ไขปััญหาที่่�อาจเกิิดขึ้้�น ขั้้�นตอนที่่� 3: ทบทวน หลัังจากเด็็กลงมืือปฏิิบััติิการเสร็็จแล้้ว ครููควรชวนเด็็ก พููดคุุยทบทวนกิิจกรรมที่่�ได้ท้ ำร่่วมกันั เพื่่�อเสริิมสร้้างความเข้้าใจและทัักษะสมอง EF ตััวอย่่างเช่น่ครููอาจถามเด็็กว่่า เด็็กได้้เรีียนรู้้อะไรบ้้างจากกิิจกรรมที่่�ทำ เด็็กชอบอะไร ในกิิจกรรมที่่�ทำ และเด็็กจะปรัับปรุุงกิิจกรรมอย่่างไรให้้ดีีขึ้้�น
127 ครููดีีสอนดีี ศิิษย์์ดีีเรีียนดีี มีีความสุุข ช่่วงวััยทองของชีีวิิตซึ่่�งเป็็นช่่วงเวลาที่่� สำคััญที่่�สุุด และเป็็นการเตรีียมความพร้้อมสำหรัับ การเรีียนรู้้และการสร้้างเสริิมพััฒนาการ คืือ “ช่่วงปฐมวััย” ดัังนั้้�นการอบรมเลี้้�ยงดููในช่่วงระยะนี้้� จะมีีผลต่่อคุุณภาพชีีวิิตของเด็็กในอนาคต เด็็กปฐมวััย จึึงควรได้้รัับการกระตุ้้นและส่่งเสริิมพััฒนาการ อย่่างเหมาะสมตามวััย ซึ่่�งเด็็กในวััยนี้้�หากปล่่อยให้้ใช้้ สมาร์์ตโฟนต่่อเนื่่�องเป็็นระยะเวลานาน จะส่่งผล กระทบต่่อพััฒนาการทางด้้านร่่างกาย อารมณ์์ จิิตใจ สัังคม และสติปัิัญญา เกิิดความล่่าช้้าทางการสื่่�อสาร มีีภาวะสมาธิิสั้้�น ความสามารถในการเรีียนรู้้ลดลง และขาดปฏิิสััมพัันธ์์ทางสัังคม (จีีระวรรณ ศรีีจัันทร์์ ไชย และ สุุจิิมา ติิลการยทรััพย์์, 2564) ออทิิสติิกเทีียม ภััยเงีียบที่่ครููไม่่ควรมองข้้าม นางสาวนุุชนา โพชสาลีี ครููโรงเรีียนวััดศรีีรััตนาราม สำนัักงานเขตพื้้�นที่่�การศึึกษา ประถมศึึกษาตรััง เขต 2
128 ครููดีีสอนดีี ศิิษย์์ดีีเรีียนดีี มีีความสุุข ออทิิสติิกเทีียม (Pseudo-autism) หรืือ “พฤติิกรรมคล้้ายออทิิสติิก”เป็็นภาวะ ที่่�ถููกกล่่าวถึึงเป็็นอย่่างมากในช่่วงเวลาที่่�ผ่่านมา เนื่่�องจากพ่่อแม่่หรืือผู้้เลี้้�ยงดููเด็็ก ขาดการมีีปฏิิสััมพันธ์ัร่์ ่วมกับัเด็็ก เลี้้�ยงดูดู้้วยการปล่่อยให้้เด็็กอยู่่กับัโทรทัศน์ั ์ แท็บ็เล็็ต และสมาร์์ตโฟน อัันเป็็นการสื่่�อสารแบบทางเดีียว (One – Way Communication) (ผู้้จััดการออนไลน์์, 2561) การให้ค้วามรู้้ตลอดจนการสัังเกตลัักษณะของเด็็กปฐมวััยจึึงกลายเป็็นบทบาท ของ “ครูู” ที่่�จะช่่วยให้้ความรู้้แก่่ผู้้ปกครอง เพื่่�อให้้ผู้้ปกครองเข้้าใจและสามารถที่่�จะ พััฒนาเด็็กได้้อย่่างทัันท่่วงทีี เนื่่�องจากการเลี้้�ยงดููด้้วยสมาร์์ตโฟนเป็็นระยะเวลา ต่่อเนื่่�องจะส่่งผลให้้เด็็กเกิิดความผิิดปกติิ ด้้านพััฒนาการ ได้้แก่่ 1) เด็็กมีีพฤติิกรรม เรีียกไม่หั่นั ไม่่สบตา 2) เด็็กมีีพฤติิกรรมมีีการกระตุ้้นตััวเอง เช่น่ หมุนตัุัว เขย่่งเท้้า สะบััดมืือ เล่่นเสีียง เป็็นต้้น 3) เด็็กพููดเป็็นภาษาต่่างดาว พููดซ้้ำๆ พููดเลีียนแบบโดยไม่่เข้้าใจ ความหมาย 4) เด็็กมีีพฤติิกรรมทำอะไรซ้้ำๆ ไม่่ยืืดหยุ่่น สนใจบางอย่่างแบบหมกมุ่่น 5) เด็็กมีีพฤติิกรรมเรีียกหัันบ้้างไม่่หัันบ้้าง มองหน้้าสบตาได้้แต่่ไม่่นาน สนใจจอต่่างๆ มากกว่่าบุคคุ ล 6) พููดซ้้ำ พููดตาม พููดเหมืือนทำนองเพลง ท่่องเนื้้�อเพลงตััวอัักษรต่่างๆ แต่่ไม่่เข้้าใจความหมาย และ 7) เล่่นของเล่่น ในรููปแบบเดิิม ๆ ชอบเล่่นคนเดีียว ไม่่มีีปฏิิสััมพัันธ์์กัับเพื่่�อนวััยเดีียวกััน และท้้ายที่่�สุุดมีีความผิิดปกติิด้้านพฤติิกรรม คืือ ชอบอยู่่ในโลกส่่วนตััว มีีพฤติิกรรมซ้้ำๆ ส่่งผลให้้มีีพััฒนาการล่่าช้้า และมีีปััญหา เรื่่�องการควบคุุมอารมณ์์ เป็็นต้้น (ชญานัันทน์์ วชิิรางกููร, 2563) นอกเหนืือไปจากพฤติิกรรมข้้างต้้นที่่�บ่่งบอกว่่ามีีพฤติิกรรมออทิิสติิกเทีียม ในเด็็กปฐมวััย ครูคูวรสัังเกตสาเหตุอืุ่น ่� ๆ ควบคู่่กันัไป ไม่ว่่ ่าจะเป็็น 1) การเลี้้�ยงดููที่่�ขาด การกระตุ้้นพััฒนาการ เด็็กปฐมวััยจำเป็็นต้้องได้้รัับการกระตุ้้นพััฒนาการทั้้�ง 4 ด้้าน หากไม่่ได้้รัับการกระตุ้้นพััฒนาการอย่่างเหมาะสม จะส่่งผลให้้เด็็กมีีพััฒนาการล่่าช้้า 2) การเลี้้�ยงดููโดยใช้้เทคโนโลยีีในการเลี้้�ยงดูู เด็็กปฐมวััยควรได้้รัับการกระตุ้้นพััฒนา การจากสิ่่�งแวดล้้อมรอบตััว เช่่น การพููดคุุย การร้้องเพลง การสััมผััส เป็็นต้้น หากเด็็กใช้้เวลาอยู่่กับัเทคโนโลยีีมากเกินิไป จะทำให้้เด็็กไม่่ได้รั้บัการพััฒนาในเรื่่�องทัักษะ การสื่่�อสาร และขาดปฏิิสััมพันธ์ัท์างสัังคมกับผู้้อื่ ัน ่� 3) การเลี้้�ยงดููแบบแยกตััวจากสัังคม โดยเด็็กที่่�ไม่่ได้้รัับโอกาสในการปฏิิสััมพัันธ์์กัับผู้้อื่่� นอย่่างเพีียงพอ ซึ่่�งเกิิดการเลี้้�ยงดูู ที่่�ห่่วงใยมากเกิินไป หรืือพ่่อแม่่ที่่�กลััวว่่าลููกจะเจ็็บตััว จึึงห้้ามไม่่ให้้ลููกออกไปเล่่นกัับ
129 ครููดีีสอนดีี ศิิษย์์ดีีเรีียนดีี มีีความสุุข คนอื่ ่� น เด็็กเหล่่านี้้�อาจขาดทัักษะทางสัังคมที่่�จำเป็็นในการปรัับตััวเข้้ากัับผู้้อื่่� นและ สัังคม 4) การเลี้้�ยงดููแบบปกป้้องมากเกิินไป พ่่อแม่่ที่่�คอยปกป้้องลููกมากเกิินไป ไม่่ยอมให้้ลููกทำสิ่่�งต่่างๆ ด้้วยตััวเอง ส่่งผลให้้เด็็กขาดทัักษะในการดููแลตนเองและ ทัักษะในการเรีียนรู้้สิ่่�งใหม่่ๆ ด้้วยตััวเอง และ 5) การเลี้้�ยงดููแบบควบคุุมมากเกิินไป ทำให้้เด็็กขาดทัักษะในการตััดสิินใจ ส่่งผลให้้เด็็กขาดทัักษะในการคิิดวิิเคราะห์์และ แก้้ปััญหาด้้วยตััวเอง (ชุุติิมน กองสััมฤทธิ์์, 2564) ครููปฐมวััยมีีบทบาทในการดููแลช่่วยเหลืือและส่่งเสริิมพััฒนาการของเด็็ก ออทิิสติิกเทีียมร่่วมกับผู้้ป ักครอง เนื่่�องจากเด็็กออทิิสติิกเทีียมมีีพััฒนาการที่่�แตกต่่าง จากเด็็กปกติิในหลายด้้าน ครููปฐมวััยจึึงมีีหน้้าที่่�สำคััญในการประเมิิน ให้้คำแนะนำ สนัับสนุนุ และดููแลช่่วยเหลืือ กระตุ้้นส่่งเสริิมพััฒนาการในเด็็กปฐมวััย และสนัับสนุนุ ครอบครััวในการเลี้้�ยงดููเด็็กให้้มีีความฉลาด แก้้ปััญหาได้้ และมีีเป้้าหมายในชีีวิิต ดัังนั้้�นจึึงต้้องให้้การดููแลช่่วยเหลืือ และแก้้ไขปััญหาที่่�จะส่่งผลกระทบกัับเด็็ก ออทิิสติิกเทีียม ได้้แก่่ 1) การให้ค้วามรู้้แก่ผู้้ป่กครองและผู้้ดููแลเด็็กเกี่่�ยวกับพััฒนาการ และความต้้องการพื้้�นฐานของเด็็ก การอบรมเลี้้�ยงดููด้้วยความรััก ความเข้้าใจ และ ความเอาใจใส่่ใกล้้ชิิด เพื่่�อตอบสนองความต้้องการของเด็็ก 2) การปรัับเปลี่่�ยน
130 ครููดีีสอนดีี ศิิษย์์ดีีเรีียนดีี มีีความสุุข พฤติิกรรมการใช้้สมาร์์ตโฟน ของเด็็กปฐมวััยและผู้้ดููแล โดยต้้องปฏิิบััติิตามแนวทาง การลดความเสี่่�ยงอัันตรายที่่�เกิิดจากการใช้้สมาร์์ตโฟนอย่่างเคร่่งครััด 3) การกระตุ้้น ส่่งเสริิมพััฒนาการเด็็กที่่�เหมาะสม ตามแนวทางการส่่งเสริิมสุุขภาพเด็็กด้้วย “กินิ กอด เล่น่ เล่่า และนอน” โดยจััดกิิจกรรมดัังกล่่าว ทั้้�งที่่�โรงเรีียนและที่่�บ้้านควบคู่่กันั (สถาบัันราชานุกูุ ูล กรมสุุขภาพจิิต, 2559) และ 4) การจััดสิ่่�งแวดล้้อมและบรรยากาศ ที่่�เอื้้�อต่่อการพััฒนาเด็็ก ทั้้�งที่่�บ้้าน โรงเรีียน ชุุมชน และสัังคมที่่�เกี่่�ยวข้้องกัับเด็็ก ซึ่่�งสิ่่�งเหล่่านี้้�จะส่่งผลดีีต่่อการเจริิญเติบิโต พััฒนาการเรีียนรู้้และทัักษะการดำเนินชีีวิิต ที่่�มีีคุุณภาพ (จีีระพัันธุ์์พููลพััฒน์์, 2558) ครูปู ฐมวััยและครอบครััว คืือ กำลัังสำคััญในการดููแลช่่วยเหลืือเด็็กออทิิสติิกเทีียม ดัังนั้้�นการประสานความร่่วมมืือเพื่่�อดููแลช่่วยเหลืือและส่่งเสริิมพััฒนาการ ให้ค้รอบคลุุมทั้้�ง 4 ด้้าน ได้้แก่่ ด้้านร่่างกาย อารมณ์์ จิิตใจ สัังคม และสติปัิัญญา จึึงเป็็น สิ่่�งเร่่งด่่วนที่่�พึึงกระทำ โดยผู้้ปกครองควรปรัับเปลี่่�ยนพฤติิกรรมการเลี้้�ยงดูู ตระหนััก ถึึงการควบคุุมกำกับัเวลาการใช้้งานสื่่�อเทคโนโลยีีและงดสื่่�อหน้้าจอทุุกชนิิด เล่นกั่บลูัูก ให้้มากขึ้้�น เปิิดโอกาสให้้เล่่นกัับเด็็กวััยเดีียวกััน และฝึึกให้้เด็็กทำกิิจกรรมบำบััด เพื่่�อกระตุ้้นพััฒนาการทุุกด้้าน โดยหมั่่�นสัังเกตอาการของเด็็กอย่่างใกล้้ชิิด เพราะ
131 ครููดีีสอนดีี ศิิษย์์ดีีเรีียนดีี มีีความสุุข เด็็กออทิิสติิกเทีียมจะหายได้้ หากได้รั้บัการรัักษาอย่่างรวดเร็็ว ถููกวิธีีิ และมีีความต่่อเนื่่�อง เด็็กก็็จะกลับัมามีีพััฒนาการเหมาะสมตามวััย การให้ค้วามรััก ความอบอุ่่น ดููแลเอาใจ ใส่่เด็็กอย่่างมีีเป้้าหมาย “กิิน กอด เล่่น เล่่า และนอน”ภายใต้้บริิบทโรงเรีียนและ ครอบครััว เพื่่�อปรัับพฤติิกรรมของเด็็กให้้เป็็นไปในทิิศทางที่่�ดีีขึ้้�น จะช่่วยให้้สามารถ ข้้ามผ่่าน “ออทิิสติิกเทีียม ภััยเงีียบที่่�สัังคมมองข้้าม” ไปได้้อย่่างประสบความสำเร็็จ รายการอ้้างอิิง กรมสุุขภาพจิิต กระทรวงสาธารณสุุข. (2561,19 มกราคม). ออทิิสติิกเทีียม ภััยเงีียบจากโลก ออนไลน์์. ผู้้จััดการออนไลน์์, 1. จีีระพัันธุ์์ พููลพััฒน์์. (2558). การจััดการเรีียนการสอนสำหรัับเด็็กปฐมวััย: ตามแนวคิิด ของ มอนเตสซอรี่่� (พิิมพ์์ครั้้�งที่่� 2). กรุุงเทพมหานคร: จุุฬาลงกรณ์์มหาวิิทยาลััย. จีีระวรรณ ศรีีจันทร์ั ์ไชย และ สุจิุิมา ติิลการยทรััพย์์. (2561). ผลกระทบจากการใช้้สมาร์ท์ โฟน ในเด็็กปฐมวััย : บทบาทของพยาบาลในการช่่วยเหลืือดููแล. วารสารมหาจุุฬานาคร ทรรศน์์, 8 (10), 114-124. ชญานัันทน์์ วชิิรางกููร.(2563, 20 กัันยายน).ออทิิสติิกแท้้ ออทิิสติิกเทีียม. https://www. growingsmart- ot.com/content /5252/ออทิิสติิกแท้้ ออทิิสติิกเทีียม ชุุติิมน กองสััมฤทธิ์์. (2564,5 มีีนาคม 2564). เลี้้�ยงเด็็กติิดจอมากเกิินไป อาจเสี่่�ยงลููกเป็็น “ออทิิสติิกเทีียม”. https://www.synphaet.co.th/lamlukka/เลี้้�ยงเด็็กติิดจอมากเกินิ/ สถาบัันราชานุุกููล กรมสุุขภาพจิิต. (2559). คู่่มืือการจััดกิิจกรรมการเสริิมสร้้างความผููกพััน ทางอารมณ์์สำหรัับพ่่อแม่่หรืือผู้้เลี้้�ยงดููเด็็กวััยแรกเกิิด 5 ปีีด้้วย “กิิน กอด เล่่น เล่่า”. (พิิมพ์์ ครั้้�งที่่� 2 ). กรุุงเทพมหานคร: โรงพิิมพ์ชุ์ุมนุุมสหกรณ์์การเกษตรแห่่งประเทศไทย จำกััด.
132 ครููดีีสอนดีี ศิิษย์์ดีีเรีียนดีี มีีความสุุข ข้้าพเจ้้ามีีความคิิดเห็็นสอดคล้้องกัับกลอนวัันครููดัังกล่่าวว่่า ครููเป็็นบุุคคล ที่่�พร้้อมด้้วยความรู้้และการปฏิิบััติิที่่�เหมาะสม ดัังที่่�มีีคำกล่่าวจนคุ้้นหูวู่่า ครููที่่�ดีีจะต้้อง เปน็ผู้ที่มภูมิรู้ (ผู้ม ี ภูมิ ี ปัญญา ความสามารถในวิชาชพ) ภูมิ ีธรรม (ผู้ที่มีความประพฤติดี มีคุณธรรม จริยธรรม) และภูมิฐาน (ผู้ที่มีบุคลิกภาพ ความคิด และทัศนคติที่ดี) นอกจากนี้้� ในทรรศนะของข้้าพเจ้้ามีีความคิิดเห็็นเพิ่่�มเติิมอีีกหนึ่่�งประการ คืือ ภููมิิใจ หมายถึึง ความภาคภูมิูิใจในความเป็็นครูู ซึ่่�งเป็็นคุุณสมบััติิสำคััญพื้้น�ฐานที่่�จะทำให้ครูู้ สามารถครองตนอยู่่ใน 3 ภููมิิดัังที่่�กล่่าวมาในข้้างต้้นได้้อย่่างเหมาะสมและสง่่างาม โดยหน้้าที่่�ของครููนั้้�นคืือการให้้ความรู้้อย่่างสร้้างสรรค์์ และการให้้คำสอนและ คำปรึึกษาด้้วยความรััก และปรารถนาดีีครููจึึงเป็็นบุุคคลสำคััญท่่านหนึ่่�งที่่�เราทุุกคน ควรระลึึกถึึงพระคุุณของท่่าน เราทุุกคนมีีครูู เราผ่่านชีีวิิตล่่วงเลยมาถึึงวัันนี้้�ได้้ ส่่วนหนึ่่�งก็็...เพราะครูู นางสาวมนรัตน์ แก้วเกิด ผู้อำำน� วยการโรงเรยีนการทำำ� มาหากินวัดโพธิ์เฉลิมรักษ์ (อนุสรณ์วันเด็กแห่งชาติปี 2537) จากบทกลอน สู่ความร ู ้สึกคร ู
133 ครููดีีสอนดีี ศิิษย์์ดีีเรีียนดีี มีีความสุุข “ครู”คือผู้มีความรู้ความสามารถทางด้านวิชาชพและการี ประพฤติปฏบิัติตน ให้เปน็แบบอย่างที่ดต่อีศิษย์และสังคม อกีทงยังม ั้หีน้าที่คอยสังสอ่นศิษย์ให้มีคุณธรรม จริยธรรมที่ดี เพ ื่ อเป็นผู้ใหญ่ที่ดีและมีคุณภาพในอนาคต “พระคุุณครูู” มีีค่่ามหาศาล ดั่่�งแสงไฟที่่�ส่่องให้้ศิิษย์์เกิิดความกระจ่่างในเรื่่�อง ที่่�ไม่่รู้้ให้้รู้้ศิิษย์์ทุุกคนจึึงควรระลึึกถึึงพระคุุณครูู ด้้วยความรััก ความเคารพ ความกตััญญููที่่�ศิิษย์์มีีต่่อคุุณครูู นางพรรณพิไล สุทธิสา ครูชำ�ำนาญการ โรงเรียนบ้านหลุบแซง
“กราบครู” ครูประถม มัธยม อุดมศึกษา ทั้งบิดรมารดาโดยหน้าที่ ธรรมชาติปราชญ์เอกเทคโนโลยี พระไตรรััตน์์ครููฤาษีีผู้้มีีธรรม ไหว้ครูครบจบเสร็จสำ�ำเร็จกิจ ให้สัมฤทธิ์ชูชุบอุปถัมภ์ สมาธิจิตพร้อมมาน้อมนำ�ำ ขอจงล้�้ำำเลิศในไตรทวาร ปูชนียบุคคลต้นกระแส โลกเปล ี่ ยนแปรปรากฏวัฏสงสาร ครูก็คงเป็นครูปูชนียาจารย์ ผู้สืบสานองค์ความรู้เชิดชูชน ครูดีเด่น ครูเด่นดีศรีแห่งชาติ โรงเรียนราษฎร์โรงเรียนรัฐทุกแห่งหน ครูชาวเขาครูอาสามาสอนคน ครูช่างกลดนตรีกวีกานท์ ครูนักเขียนนักกลอนครูสอนศิลป์ ศิลปะศิลปินทุกถิ่นฐาน คนเป็นครูทั้งชีวิตจิตวิญญาณ ต้นตำ�ำแหน่งแห่งตำ�ำนานการเรียนรู้ โลกสิ้นแสงก็สิ้นสวยด้วยสีสัน คงไร้วันใสสว่างกระจ่างหรู เบื้องบัดนี้ศิษย์น้อยใหญ่น้อมไหว้ครู กตัญญูศิระราบพร้อมกราบกราน ยุทธ โตอดิเทพย์ สมาคมนักเขียนแห่งประเทศไทย 134 ครููดีีสอนดีี ศิิษย์์ดีีเรีียนดีี มีีความสุุข
ครูในทรงจำ � ำ - ครูในความจริง อมรศักดิ์ ศรีสุขกลาง ครูในบทกวี ด้วยหนังสือเล่มหนึ่งซึ่งอวลหมอก กรุ่นระลอกกลิ่น “ดอกเสยว ี้ บนดอยสูง” เด็กแดนไกล ไกลเคร ื่องจักรสิ่งชักจูง บนไพรกว้างยางยูงยอดผาชัน ครูคนหนึ่งซึ่งอุดมปณิธาน ไปจากบ้านเพ ื่ อเป็นครูผู้สานฝัน เพ ื่อเด็กเด็กได้เรียนรู้ ครูฝ่าฟัน เพิ่มโอกาสให้มาดมั่นนั่นแหละครู ครูในเพลง ด้วยบทเพลงชุดหนึ่งซึ่งกังวาน ในทรวงซึ้งซ่านยังขานกู่ “ปากกาหัวใจ…” จดจารการอุ้มชู พระคุณผู้พายเรือช่วยเหลือชีวิต ให้ไปสู่ฟากฝั่งดังปรารถนา ให้สรรพวิชาแก่สานุศิษย์ ความทรงจำ�ำจารึกไว้เป็นนิจ ด้วยเพลงซึ้งตรึงติดตลอดกาล ครูในภาพยนตร์ ด้วยภาพหนังจอใหญ่ยังไหวเคล ื่ อน “ครูบ้านนอก” ถิ่นเถื่อนผู้อาจหาญ เป็นผู้ให้ทั้งชีวิตทั้งจิตวิญญาณ ประทับในดวงมานทุกย่านเมือง เพ ื่ อปกป้องผองศิษย์ตัวนิดน้อย ทาบรอยเท้ายิ่งใหญ่ไว้ในเร ื่ อง สานความฝันจรรโลงมนุษย์จุดไฟประเทือง นามของครูจึงกระเดื่ องบันดาลใจ 135 ครููดีีสอนดีี ศิิษย์์ดีีเรีียนดีี มีีความสุุข
ครูในความจริง ด้วยมีเพ ื่ อนเป็นครู… ครูเต็มที่ ครูผู้เป็นทั้งกวีร่วมสมัย ครูผู้สืบแนวทางสร้างแนวไทย ครูผู้เป็นผู้ให้-ในโลกจริง ทำ�ำให้เห็นเป็นให้ดูครูที่แท้ ไม่ต้องเป็นพ่อแม่ แต่เป็นทุกสิ่ง ไม่เพียงสอนแต่เป็นหลักแหล่งพักพิง เป็นภาพชัดแจ้งยิ่ง-ยิ่งกว่าครู! จากครูในบทกวีที่ใฝ่ฝัน ครูในเพลงกล่อมขวัญอันเคยกู่ ครูในภาพยนตร์ที่เคยดู มาได้เห็นเพ ื่ อนเป็นครู ที่เป็นจริง ประมวลมาทั้งหมดเป็นบทกลอน อันสะท้อนวิญญาณครูจากสรรพสิ่ง เพ ื่อสักการสดุดีอย่างเพริศพริ้ง แด่ผู้มิ่งขวัญเหล่าเยาวชน จากครูในฝันถึงครูดังฝัน ครููอุุดมปณิิธานอัันหาญกล้้า ครููส่่งศิิษย์์ไปข้้างหน้้าฝ่่าทุุกหน ครูพิทักษ์ปกป้องศิษย์ของตน ครูคือคนโอบกอดเธอปลอดภัย ครูคือผู้มีใจเป็นมนุษย์ เห็นค่าความพิสุทธิ์อนาคตสมัย ครูไม่ตราว่าเป็นครูชูบัตรใบ แต่ประทับไว้ด้วยใจของศิษย์ครู! 136 ครููดีีสอนดีี ศิิษย์์ดีีเรีียนดีี มีีความสุุข
137 ครููดีีสอนดีี ศิิษย์์ดีีเรีียนดีี มีีความสุุข
138 ครููดีีสอนดีี ศิิษย์์ดีีเรีียนดีี มีีความสุุข
139 ครููดีีสอนดีี ศิิษย์์ดีีเรีียนดีี มีีความสุุข รางวัลเกียรติยศ งานวันคร ู ประจำำปี 2567
ผู้มีคุณูปการต่อการศึกษาของชาติ ประจำ�ำปี 2567 140 ครููดีีสอนดีี ศิิษย์์ดีีเรีียนดีี มีีความสุุข พระเทพญาณเวที (ศรีมูล มูลสิริ) ที่ปรึกษาเจ้าคณะ ภาค 6 ประธานสภามหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราช วิทิยาลััย วิทิยาเขตพะเยา และผู้้รับัใบอนุุญาตโรงเรีียน พิินิิตประสาธน์์ เจ้้าอาวาสวััดศรีีอุุโมงค์์ค้้ำ (วััดสููง) พระสงฆ์์ผู้้เป็็นแบบอย่่างของพระภิิกษุุ ผู้้บำเพ็็ญประโยชน์์ ด้้านการศึึกษาของภิิกษุุสามเณร นัักเรีียน และฆราวาส ปกครองดููแลพระภิิกษุุสามเณรให้้อยู่่ในระเบีียบวิินััย และศีีลธรรม สนัับสนุุนจััดตั้้�งกลุ่่มสััจจะ ออมทรััพย์์ ชุุมชนบ้้านแม่่ใส จัังหวััดพะเยา เพื่่�อประยุุกต์์ใช้้หลััก พุุทธธรรมในการพึ่่�งพาตนเอง และทำให้้เกิิดสัันติิภาพ และสันติัสุิุขแก่บุ่คคุล และสัังคม เป็็นผู้้เจริิญอยู่่ในธรรม อุทิุศิตนเพื่่�อเผยแผ่่พระธรรม บำเพ็็ญสาธารณประโยชน์์ มากมาย เช่่น จััดหาทุุนพััฒนาสุุสานบ้้านส้้าง หาทุุน สร้้างอุุโบสถแบบไทยล้้านนาประยุุกต์์ จััดหาอุุปกรณ์์ เครื่่�องมืือแพทย์์ให้้แก่่โรงพยาบาล และสนัับสนุุน ทุุนการศึึกษาให้้แก่่สามเณร นัักเรีียน นัักศึึกษาและ ลููกหลานผู้้อยู่่ในชุุมชนและผู้้ด้้อยโอกาสมาอย่่างต่่อเนื่่�อง พระเทพญาณเวทีี (ศรีีมููล มููลสิิริิ) ได้้รัับโล่่ เกีียรติิคุุณผู้้ทำคุุณประโยชน์์ต่่อโครงการพระสอน ศีีลธรรมในโรงเรีียน ผู้้ทำคุุณประโยชน์์แก่่กระทรวง ศึกษาธิการ เป็นต้น พระเทพญาณเวที (ศรีมูล มูลสิริ) พระนัักพััฒนา ผู้้ประยุุกต์์ใช้้หลัักคุุณธรรม เพื่่�อสัันติิภาพและสัันติิสุุข สนัับสนุุนการศึึกษาแก่่ สามเณร และเยาวชน ผู้้ด้้อยโอกาส
141 ครููดีีสอนดีี ศิิษย์์ดีีเรีียนดีี มีีความสุุข คุุณหญิิงกััลยา โสภณพณิิช อดีีตข้้าราชการการเมืือง รััฐมนตรีีช่่วยว่่าการกระทรวงศึึกษาธิิการ เป็็นผู้้มีี คุุณููปการต่่อการพััฒนาประเทศ ทั้้�งด้้านการศึึกษา วิิทยาศาสตร์์และสิ่่�งแวดล้้อม ด้้านสัังคม เป็็นผู้้ริิเริ่่�ม ให้้กระทรวงศึึกษาธิิการพััฒนาการเรีียนการสอน CODING ในรูปูแบบ Unplugged เพื่่�อลดความเหลื่่�อมล้้ำ ทางการศึึกษาขยายผลการขับัเคลื่่�อน Coding for all : all for Coding กระจายในทุุกกลุ่่ม ทุุกอาชีีพ ทุุกช่่วงวััย เพื่่�อเป็็นคุุณสมบััติิพื้้�นฐาน ในการใช้้ชีีวิิตของคนไทย ทุุกคน สนัับสนุุนให้้เกิิดโครงการวิิทยาศาสตร์์พลัังสิิบ เน้นค้ วามสำคััญของการจััดการเรีียนการสอน เพื่่�อเพิ่่�ม ศัักยภาพผู้้เรีียน และการสร้้างโอกาสทางการศึึกษา แก่่ผู้้เรีียนที่่�มีีความสนใจพิิเศษ ด้้านคณิิตศาสตร์์ วิทิยาศาสตร์์ และเทคโนโลยีีทุุกพื้้น� ที่่� มุ่่งพััฒนาครููและ บุุคลากรทางการศึึกษาด้้านวิิทยาศาสตร์์ พััฒนา สื่่�อเทคโนโลยีีเสมืือนจริิง (AR) เพื่่�อเป็็นสื่่�อเรีียนรู้้ ประวัติศาสตร์ รักชาติ ศาสน์ กษัตริย์ นอกจากนี้้� น้้อมนำหลัักการบริิหารจััดการน้้ำ โดยชุมชนตามแนวพระราชดำ�ำริ มาพัฒนาหลักสูตร สาขาวิิชาช่่างกลเกษตร ส่่งผลให้้นัักเรีียนทั่่�วประเทศ มีีโอกาสเรีียนรู้้การบริิหารจััดการน้้ำ เกิิดประโยชน์์ ในการพััฒนาทัักษะทางอาชีีพ และเพิ่่�มมููลค่่าผลผลิิต ทางการเกษตรของชุุมชน ริิเริ่่�มก่่อตั้้�งศููนย์์ฝึึกเด็็ก ที่่�มีีปััญหาทางสมอง “ประภาคารปััญญา” มููลนิิธิิ ช่่วยคนปััญญาอ่่อนแห่่งประเทศไทย ทำให้้เด็็กและ บุุคลากรปััญญาอ่่อน ได้้รัับการช่่วยเหลืืออย่่างใกล้้ชิิด เพื่่�อเตรีียมความพร้้อมสู่่ระบบการศึึกษาต่่อไป คุุณหญิิงกััลยา โสภณพณิิช ผู้้ขัับเคลื่่�อนพััฒนาการเรีียน การสอน Coding ในรููปแบบ Unplugged เพื่่�อลดความเหลื่่�อมล้้ำ ทางการศึึกษา และขยายผล Coding for all : all for Coding เพื่่�อเป็็นพื้้�นฐาน ในการใช้้ชีีวิิตของคนไทย ทุุกคน
142 ครููดีีสอนดีี ศิิษย์์ดีีเรีียนดีี มีีความสุุข นายธงชััย ชิิวปรีีชา ผู้้อำนวยการกิิตติิคุุณ โรงเรีียน กำเนิิดวิทย์ิ ์ เป็็นผู้้มีีความรู้้ความสามารถประสบการณ์สู์ูง ด้้านการศึึกษาวิทิยาศาสตร์์ มีีความมุ่่งมั่่น�ในการทำงาน จนเป็็นที่่�ยอมรัับของประเทศ ได้้รัับการแต่่งตั้้�ง ให้้ดำรงตำแหน่่ง ผู้้อำนวยการ สสวท. และผู้้อำนวยการ โรงเรีียนมหิิดลวิิทยานุุสรณ์์ และโรงเรีียนกำเนิิดวิิทย์์ ซึ่่�งเป็็นโรงเรีียนที่่�ผลิิตนัักวิิทยาศาสตร์์ และนัักวิิจััย ทางด้้านวิิทยาศาสตร์์ เป็็นบุุคคลที่่�ได้้รัับการยกย่่อง ในวงการการศึึกษาด้้านวิทิยาศาสตร์์ในระดับนัานาชาติิ โดยรัับได้้รัับเชิิญเป็็นวิิทยากร ผู้้ทรงคุุณวุุฒิิของ หน่่วยงานสำคััญ เช่่น UNESCO/ World Bank/ RECSAM เป็็นต้้น เป็นผู้ที่มีบทบาทสำ�ำคัญในการริเริ่มโครงการ ประชุมวิชาการวิทยาศาสตร์ คณิตศาสตร์ และ เทคโนโลยีในโรงเรียน (วทร.) ซึ่งทำ�ำให้ครูผู้สอนวิทย์ คณิิต และเทคโนโลยีีทั่่�วประเทศ มีีเวทีีในการนำเสนอ ผลงานวิจัิัย และการจััดการเรีียนรู้้ริิเริ่่�มก่่อตั้้�งสมาคมครูู วิทิยาศาสตร์์ คณิิตศาสตร์์ และเทคโนโลยีีแห่่งประเทศไทย (สวคท.) จััดกิิจกรรมเชิิงวิิชาการและส่่งเสริิมให้้เกิิด การแลกเปลี่่�ยนผลงานของสมาชิิก เพื่่�อยกระดัับ มาตรฐานวิิชาชีีพ นายธงชัย ชิวปรีชา ผู้้ขัับเคลื่่�อนและผู้้นำ การทำงานด้้านการศึึกษา วิิทยาศาสตร์์ ก่่อตั้้�งโรงเรีียน เพื่่�อผลิิตนัักวิิทยาศาสตร์์ และนัักวิิจััย ทางด้้านวิิทยาศาสตร์์ให้้แก่่ประเทศ
143 ครููดีีสอนดีี ศิิษย์์ดีีเรีียนดีี มีีความสุุข ศาสตราจารย์เกริก ยุ้นพันธ์ ศิลปินแห่งชาติสาขา วรรณศิลป์ ประจำ�ำปี 2565 เคยดำ�ำรงตำ�ำแหน่งอาจารย์ ประจำ�ำสาขาวิชาเอกวรรณกรรมสำ�ำหรับเด็ก มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ เป็นเจ้าของพิพิธภัณฑ์ ล้านของเล่นเกริกยุ้นพันธ์ จังหวัดพระนครศรีอยุธยา เพอพัฒ ื่ นาความรู้ ความคิดสร้างสรรคที่ ์เปนป็ ระโยชน์ แก่เด็กในการสร้างสังคมไทยที่ยังย่ืน เปน็ผู้ที่มุ่งมั่นสร้าง ผลงานวรรณศิิลป์์ประเภทหนัังสืือบัันเทิิงคดีี และ สารคดีีสำหรัับเด็็กๆ โดยใช้้แนวคิิด สนุุก สร้้างสรรค์์ สื่่�อสาร สวยงาม และส่่งเสริิมทััศนคติิที่่�ดีี ผลงานเน้้น สืืบสานความเป็็นไทย และสื่่�อความเป็็นสากลผ่่าน วิธีีิการนำเสนอที่่�สอดคล้้องกับคั วามเป็็นหนัังสืือสำหรับั เด็็กและเยาวชน ตลอดระยะเวลาการทำงานด้้าน การศึึกษา ได้้พััฒนา และสร้้างคุุณููปการต่่อวงการ วรรณกรรมสำหรัับเด็็กและเยาวชน ถ่่ายทอดความรู้้ และความสามารถด้้านวรรณกรรม สำหรัับเด็็ก ที่่�มีีคุุณภาพ และคุุณค่่า เสริิมสร้้างจิินตนาการและ ทััศนคติิที่่�ดีี ศาสตราจารย์เกริก ยุ้นพันธ์ ได้สร้างสรรค์ผลงาน ที่่�เป็็นหนัังสืือสำหรัับเด็็ก ประเภทหนัังสืือบัันเทิิงคดีี และสารคดีีจำนวนมาก จนทำให้้ได้้รัับรางวััลต่่างๆ และรางวััลศิิลปิินแห่่งชาติิสาขาวรรณศิิลป์์ ศาสตราจารย์เกริก ยุ้นพันธ์ ศิิลปิินแห่่งชาติิสาขาวรรณศิิลป์์ ผู้้สร้้างสรรค์์วรรณกรรม สำหรัับเด็็ก และก่่อตั้้�งพิิพิิธภััณฑ์์ ล้้านของเล่่นเกริิกยุ้้นพัันธ์์
144 ครููดีีสอนดีี ศิิษย์์ดีีเรีียนดีี มีีความสุุข ศาสตราจารย์ ดร.สมพงษ์ จิตระดับ อาจารย์ประจำ�ำ คณะครุศาสตร์ เปน็ผู้ศึกษาวิจัย ขับเคลอ ื่ นงานด้านเด็ก และเยาวชน ผลงานวิจัย และบทความทางวิชาการ ทำให้้เกิิดการกำหนดนโยบายด้้านการศึึกษาเด็็กและ เยาวชน ที่่�สร้้างการเปลี่่�ยนแปลงทางสัังคมและ การศึึกษาจนเป็็นที่่�ประจัักษ์์ชััด เป็็นผู้้ที่่�มุ่่งมั่่�น ตั้้�งใจ และอุุทิิศตนเพื่่�อกลุ่่มเด็็กและเยาวชนกลุ่่มเปราะบาง ประชาชนผู้้ยากไร้้ โดยมีีโครงการต่่างๆ ที่่�จัับต้้องได้้ จนก่่อให้้เกิิดการเปลี่่�ยนคุุณภาพชีีวิิต ให้้โอกาสด้้าน การศึึกษา การมีีงานทำ ผลัักดันัและขับัเคลื่่�อนโครงการ ที่่�สร้้างความรู้้นวััตกรรมทางสัังคมที่่�เป็็นต้้นแบบ พลัังขัับเคลื่่�อนทางสัังคมอย่่างต่่อเนื่่�อง ศาสตราจารย์์ ดร.สมพงษ์์ จิิตระดัับ ได้้รัับ การประกาศเกีียรติิคุุณจากหน่่วยงานต่่างๆ ในฐานะ ผู้้ทำคุุณประโยชน์์เกี่่�ยวกัับการศึึกษาเพื่่�อเยาวชน และเด็็ก เช่น่ โล่่เกีียรติิคุุณผู้้ทำคุุณประโยชน์ต่์ ่อเยาวชน โล่่ผู้้สนัับสนุุนการพััฒนาศัักยภาพท้้องถิ่่�นด้้าน การวางแผนพััฒนาคุุณภาพชีีวิิตเด็็กและเยาวชน โล่่ผู้้ทำคุุณประโยชน์์แก่่กระทรวงศึึกษาธิิการ และ ประกาศกิิตติิคุุณอาจารย์์แบบอย่่างสาขาสัังคมศึึกษา เป็็นต้้น ศาสตราจารย์ ดร.สมพงษ์ จิตระดับ นัักการศึึกษาผู้้ขัับเคลื่่�อน งานสำหรัับเด็็กและเยาวชน ทุุกกลุ่่ม และประชาชน ผู้้ยากไร้้ เพื่่�อเปลี่่�ยน คุุณภาพชีีวิิต และสร้้างโอกาสการศึึกษา และการมีีงานทำ
145 ครููดีีสอนดีี ศิิษย์์ดีีเรีียนดีี มีีความสุุข นายวิิชััย ชิิตวิิมาน Executive Director บริิษััท Knowledge Plus เป็นผู้ส่งเสริม พัฒนา และอุทิศตน ให้กั้บังานด้้านการศึึกษา การพััฒนาวิิชาชีีพ การพััฒนา บุุคลากรให้้แก่่หน่่วยงานต่่างๆ ทั้้�งภาครััฐและเอกชน แบ่่งปัันความรู้้ ประสบการณ์์ที่่�มีีโดยเป็็นวิิทยากร ผู้้ให้้คำปรึึกษา ผู้้ประสานงาน แก่่หน่่วยงานทั้้�ง ภายในประเทศและต่่างประเทศ ในการพััฒนา องค์ค์วามรู้้ให้้แก่บุ่คุลากรในสายงานต่่างๆ โดยเฉพาะ กลุ่่มวิิชาชีีพครููและอาจารย์์ เป็็นผู้้ที่่�มีีความมุ่่งมั่่�น และ เชื่่�อมั่่�นในความสำคััญของการจััดการศึึกษาต่่อเนื่่�อง การศึึกษานอกระบบ และการศึึกษาตามอััธยาศััย ที่่�จะเป็็นประโยชน์์กัับการพััฒนาคุุณภาพชีีวิิตและ การทำงานในโลกแห่่งการทำงาน เป็็นผู้้ริิเริ่่�มและร่่วมมืือกัับมหาวิิทยาลััยชั้้�นนำ ทั้้�งในและต่่างประเทศ พััฒนาหลัักสููตรการจััดการ ให้้แก่่หน่่วยงานครููและบุุคลากรทางการศึึกษา คณาจารย์์ ตลอดจนผู้้เรีียนมาอย่่างต่่อเนื่่�องมากกว่่า 25 ปีี และริิเริ่่�มโครงการแลกเปลี่่�ยนประสบการณ์์เรีียนรู้้ และการศึึกษาวิิจััยแบบ Digital Online Classroom and Research Program และโครงการสััมมนา ออนไลน์์ด้้านวิิทยาศาสตร์์ New Zealand STEM Webinar Series นายวิชัย ชิตวิมาน ได้รับแต่งตังเ้ปน็ผู้ทรงคุณวุฒิ และที่ปรึกษาด้านการพัฒนาหลักสูตร เป็นกรรมการ อำ�ำนวยการจัดประชุมนานาชาติว่าด้วยการพัฒนา วิชาชีพครู นายวิชัย ชิตวิมาน ผู้้ที่่�ให้้ความสำคััญ และเชื่่�อมั่่�น ในการจััดการศึึกษาต่่อเนื่่�อง การศึึกษานอกระบบ การศึึกษาตามอััธยาศััย ที่่�เป็็นการเรีียนรู้้ตลอดชีีวิิต เพื่่�อคุุณภาพชีีวิิต และการมีีงานทำ
146 ครููดีีสอนดีี ศิิษย์์ดีีเรีียนดีี มีีความสุุข สถาบัันส่่งเสริิมการสอนวิิทยาศาสตร์์และเทคโนโลยีี เป็็นนิิติิบุุคคลที่่�เป็็นองค์์กรหลัักชั้้�นนำในการวิิจััย และพััฒนาหลัักสููตร สื่่�อ และการจััดการเรีียนรู้้ ด้้านวิิทยาศาสตร์์ คณิิตศาสตร์์ และเทคโนโลยีี แบบครบวงจร เพื่่�อยกระดัับศัักยภาพครูู บุุคลากร ทางการศึึกษาและผู้้เรีียนให้มีี้สมรรถนะทางด้้านศาสตร์์ และศิิลป์์ในระดัับสากล ผ่่านระบบดิิจิิทััล และ นวััตกรรมที่่�ทัันสมััย เข้้าถึึงได้้ทุุกที่่�ทุุกเวลา มีีผลงาน ที่่�สร้้างคุุณููปการต่่อการศึึกษาเป็็นที่่�ประจัักษ์์ชััดและ ก่่อให้้เกิิดการพััฒนาที่่�สร้้างการเปลี่่�ยนแปลงอย่่าง สร้้างสรรค์์ เช่่น แพลตฟอร์์มดิิจิิทััล เพื่่�อการเรีียนรู้้ ที่่�หลากหลายเหมาะกับยุัคุสมััยและวิถีีชีีวิิตที่่�เปลี่่�ยนไป การพััฒนาครูดู้้วยระบบออนไลน์์ การผลิิตนัักวิทิยาศาสตร์ เพื่่�อตอบสนองการพััฒนาประเทศ รวมถึึงการสร้้าง ครููวิิทยาศาสตร์์ คณิิตศาสตร์์ศัักยภาพสููง เป็็นต้้น สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และ เทคโนโลยีี ได้้รัับการยกย่่องจากหน่่วยงานภาครััฐและ เอกชนให้้ได้้รัับรางวััลต่่างๆ เช่่น Mahidol Science Innovative Educator Awards 2022 ประเภทองค์กร รางวััลต้น้แบบคุุณธรรม ระดับั A รางวััลองค์์กรส่่งเสริิม คนดีีคนเก่่ง คนกล้้า รางวััลองค์์กรเกีียรติิยศและ โล่่เกีียรติิคุุณ งาน Infocomm Asia 2022 President’s Luncheon และรางวััลหน่่วยงานที่่�มีีการพััฒนา เว็็บไซต์์ผ่่านเกณฑ์์ ที่่�ทุุกคนเข้้าถึึงได้้ เป็็นต้้น สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.) องค์์กรชั้้�นนำในการวิิจััย และพััฒนาหลัักสููตร สื่่�อ และการจััดการเรีียนรู้้ ด้้านวิิทยาศาสตร์์ คณิิตศาสตร์์ และเทคโนโลยีีแบบครบวงจร เพื่่�อยกระดัับ ศัักยภาพครูู ฯ และผู้้เรีียน
147 ครููดีีสอนดีี ศิิษย์์ดีีเรีียนดีี มีีความสุุข รางวัลของคุรุสภา ประจำำปี 2566
148 ครููดีีสอนดีี ศิิษย์์ดีีเรีียนดีี มีีความสุุข รางวัลคุรุสภา ประจำ�ำปี 2566 ผู้ประกอบวิชาชีพทางการศึกษาเพื่อรับรางวัลคุรุสภา ประจำ�ำปี พ.ศ. 2566 คุรุสภาสรรหาผู้ประกอบวิชาชพีทางการศึกษาที่ปฏบิัติตามมาตรฐานวิชาชพี และจรรยาบรรณของวิชาชีพดีเด่นให้เป็นแบบอย่างที่ดีแก่ผู้ประกอบวิชาชีพ ทางการศึกษา สร้างขวัญและกำ�ำลังใจในการปฏิบัติงานให้เกิดการพัฒนาตนเอง และมีคุณภาพในการจัดการเรยีนรู้ สร้างแรงบนัดาลใจในการพัฒนาคุณภาพการปฏบิัติ หน้าที่ตามกรอบมาตรฐานวิชาชพด้วยเ ีทคโนโลยีที่เหมาะสมอย่างต่อเนื่อง ส่งเสริม และกระตุ้นให้เกิดการสร้างนวัตกรรมการจัดการเรียนรู้ที่ส่งผลต่อคุณภาพของ ผู้เรียน รวมทั้งเปิดโอกาสให้ผู้ได้รับรางวัลเป็นต้นแบบให้เกิดการแลกเปล ี่ ยนเรียนรู้ และถ่่ายทอดประสบการณ์ท์างวิิชาชีีพ จำนวน 27 คน ประกอบด้้วย “ระดัับดีีเด่่น” จำนวน 9 คน และ “ระดัับดีี” จำนวน 18 คน ดัังนี้้� นางสาวกรรณิการ์ ติสันเทียะ ตำ�ำแหน่ง ครู วิทยฐานะ ครูชำ�ำนาญการพิเศษ สถานที่ปฏิบัติงาน โรงเรียนโนนไทย จังหวัดนครราชสีมา สัังกััด สำนัักงานเขตพื้้�นที่่�การศึึกษา ประถมศึึกษานครราชสีีมา เขต 5 รางวััลคุุรุุสภา “ระดัับดีีเด่่น”ประเภท ผู้้�ประกอบวิิชาชีีพครูู “ครูผู้เสียสละ เห็นคุณค่าของนักเรียนทุกคน อย่างเท่าเทียม”