หนังสือภาพสร้างสรรค์ มหัศจรรย์งานศิลป์

ค ำน ำ

้
หนังสือภาพสร้างสรรค์มหัศจรรย์งานศิลป์ นี้ได้จัดท าขึ้นเพื่อใชผู้ที่สนใจ
เกี่ยวกับหนังสือภาพจากวัสดุธรรมชาติทุกท่าน ได้เข้าใจเกี่ยวกับหนังสือภาพ
่
อย่างแท้จริงไม่ว่าจะเป็นในเรืองลักษณะ ประเภท คุณค่าของหนังสือ การออกแบบ
และองค์ประกอบของหนังสือภาพ การส่งเสริมพัฒนาการส าหรับเด็กปฐมวัย
่
โ ด ย การใชหนังสือภาพ การเลือกหนังสือภาพให้เหมาะกับชวยอายุของลูก
้
อย่างถูกต้อง รวมถึงตัวอย่างของหนังสือภาพที่ท าขึ้นจากการปะติดวัสดุธรรมชาติ
ที่ผู้อ่านสามารถน าหนังสือภาพเหล่านี้ไปใชเพื่อเสริมสร้างจินตนาการ และส่งเสริม
้
ทักษะทางภาษาให้กับเด็กปฐมวัย ในการจัดท าหนังสือเล่มนี้ได้รับความร่วมมือจาก

อาจารย์สุชาดา หวังสิทธิเดชเป็นอย่างดี
คณะผู้จัดท าหวังเป็นอย่างยิ่งว่าหนังสือเล่มนี้จะเป็นประโยชน์ต่อผู้อ่านทุก

ท่านเพื่อน าไปเป็นแนวทางในการออกแบบหรือผลิตหนังสือภาพจากวัสดุธรรมชาติ
ได้อย่างเหมาะสม ขอขอบคุณท่า 添
添นอาจารย์สุชาดา หวังสิทธิเดช ที่มีส่วนเกี่ยวข้องใน
การจัดท าไว้ ณ โอกาสนี้ 加 加
文
文
本 本


คณะผู้จัดท า

สำรบัญ

เรื่อง หน้า
บทที่ 1 หนังสือภำพส ำหรับเด็กปฐมวัย..........................................................1

ความหมายของหนังสือภาพส าหรับเด็กปฐมวัย............................................2
ลักษณะของหนังสือภาพส าหรับเด็กปฐมวัย.................................................4

ประเภทของหนังสือภาพส าหรับเด็กปฐมวัย.................................................6
คุณค่าของหนังสือภาพส าหรับเด็กปฐมวัย..................................................23
บทที่ 2 หนังสือภำพจำกวัสดุธรรมชำติ........................................................27

ความหมายของหนังสือภาพจากวัสดุธรรมชาติ...........................................28
จุดมุ่งหมายของหนังสือภาพจากวัสดุธรรมชาติ...........................................29

คุณค่าของหนังสือภาพจากวัสดุธรรมชาติ..................................................30
บทที่ 3 กำรออกแบบและองค์ประกอบของหนังสือภำพ...............................39
การออกแบบและองค์ประกอบของหนังสือภาพ.........................................40

ขนาดและรูปร่างของเล่มหนังสือภาพส าหรับเด็กปฐมวัย.............................44
การใช้ตัวอักษรที่เหมาะสมกับหนังสือภาพส าหรับเด็กปฐมวัย.....................46

การก าหนดขนาดของภาพกับขนาดของหนังสือ..........................................48
บทที่ 4 หนังสือภำพกับกำรส่งเสริมพัฒนำกำรส ำหรับเด็กปฐมวัย..................51
การส่งเสริมพัฒนาการเด็กปฐมวัยด้วยหนังสือภาพ....................................52

ตัวอย่างหนังสือภาพที่ส่งเสริมพัฒนาการของเด็กปฐมวัย............................57
บทที่ 5 หนังสือภำพปะติดธรรมชำติ............................................................71

บรรณำนุกรม............................................................................................95
ประวัติผู้จัดท ำ...........................................................................................98

“




”

2






บทที่ 1


หนังสือภำพส ำหรับเด็กปฐมวัย




ควำมหมำยของหนังสือภำพส ำหรับเด็กปฐมวัย


ในด้านความหมายของหนังสือภาพส าหรับเด็กปฐมวัยมีนักวิชาการ

หลายท่านได้ให้ความเห็นเกี่ยวกับความหมายไว้ดังนี ้


จินตนา ใบกาซูยี (2534) ให้ความหมายของหนังสือภาพส าหรับ
้
เด็กปฐมวัยว่า หนังสือส าหรับเด็กปฐมวัย คือ หนังสือที่จัดท าขึ้นเพื่อให้เด็กใชใน
้
การฟัง อ่าน และเรียนรู้ด้วยเนือหาสาระที่มุ่งให้ความรู้หรือความเพลิดเพลิน
อย่างใดอย่างหนึ่ง หรือให้ทั้งความรู้และความเพลิดเพลินควบคู่กันไปในรูปแบบ

้
ที่เรียกว่าสาระบันเทิง โดยใชวิธีเขียนและการจัดท าและรูปเล่มที่เหมาะสมกับ
ความสนใจและความสามารถในการอ่านของผู้อ่าน


รัญจวน อินทรก าแหง (2525) กล่าวว่า หนังสือภาพส าหรับเด็กปฐมวัย
หมายถึง หนังสือที่เด็กอ่านได้ด้วยความเพลิดเพลินสนุกสนานโดยไม่มีการบังคับ

ให้อ่าน เพราะมีเนื้อหาสาระตรงกับความสนใจ มีรูปเล่มที่สวยสะดุดตา และการจัด

หนังสือให้เชญชวนหยิบอ่าน ไม่ว่าจะเป็นหนังสือให้ความบันเทิงหรือให้ความรู้แก่
ิ
เด็กก็ตาม

3


ี
ปราณี เชยงทอง (2526) ให้ความเห็นว่า หนังสือภาพที่ดีส าหรับ
เด็กปฐมวัย คือ หนังสือที่เขียนขึ้นอย่างเหมาะสมกับวัยของเด็ก และเป็นที่สนใจ

ของเด็กวัยต่าง ๆ ตั้งแต่วัยก่อนเข้าโรงเรียนไปจนถึงวัยรุ่น ให้ความเพลิดเพลิน
สนุกสนาน รูปเล่มสวยงามสะดุดตา เด็กสามารถเลือกอ่านได้โดยไม่มีการบังคับ


ฉวีวรรณ คูหาภินันทน์ (2545) ให้ค าจ ากัดความของหนังสือภาพส าหรับ

เด็กปฐมวัยว่า หมายถึง หนังสือที่มีจุดมุ่งหมายในการจัดท าส าหรับเด็กอ่าน

โดยเฉพาะ หรืออาจให้ผู้ใหญ่อ่านให้ฟังก็ได้ ถ้าเป็นเด็กเล็กอาจจะเป็นหนังสือ

่
้
ภาพล้วน ๆ (Picture Book) หรือหนังสือที่มีเนือเรืองและรูปภาพหรือหนังสือ
การ์ตูนก็ได้ หนังสือส าหรับเด็ก ต้องจัดท าขึ้นให้มีเนือหา สาระ รูปแบบ และ
้
ตัวอักษรที่เหมาะสมกับวัยความรู้ และความสนใจของเด็กด้วยรูปแบบ และ

ลักษณะของหนังสือเด็กจะมีหลายลักษณะ ขนาดของหนังสือไม่เล็กหรือไม่ใหญ่

จนเกินไปจับถือได้สะดวก






สรุป


หนังสือภาพส าหรับเด็กปฐมวัย หมายถึง หนังสือที่จัดท าขึ้นเพื่อให้

เด็กได้รับความเพลิดเพลิน ความบันเทิง หรือความรู้ ซึ่งมีรูปเล่มที่คงทน

แข็งแรง มีรูปภาพประกอบสวยงามและชวยให้เด็กเกิดการเรียนรู้ขยาย
่
ประสบการณ์และเกิดความคิดสร้างสรรค์ในทางที่ดีงาม

4


ลักษณะของหนังสือภำพส ำหรับเด็กปฐมวัย

ลักษณะหนังสือภาพเด็กที่ดี คือหนังสือที่เด็กอ่านแล้วสนุกสนาน

้
เพลิดเพลิน มีเนือหาสาระตรงกับใจที่เด็กอยากจะอ่าน มีรูปเล่มสีสันสวย
สะดุดตาชวนให้หยิบขึ้นมาดูมาอ่าน โดยไม่ต้องบังคับ ไม่ว่าจะเป็นหนังสือที่ให้

ความรู้หรือบันเทิงคดีก็ตาม ลักษณะที่ดีแบ่งออกได้ 3 ประการ คือ
1. ด้านเทคนิคการพิมพ์และการจัดรูปเล่ม การจัดพิมพ์ภาพและตัวอักษร

นั้นต้องซัดเจน ปกต้องสวยงามดึงดูดความสนใจเด็ก ขนาดรูปเล่มเหมาะสมกับ

ความต้องการของเด็กคุณภาพของกระดาษต้องดี ขนาดตัวอักษรเหมาะสมกับวัย

่
ของเด็ก การจัดหน้าต้องดูโปร่งตา ภาพกับตัวอักษรไม่ทับกัน และชอเรืองดึงดูด
ื่
ความสนใจของเด็ก
้
้
2. ด้านเนือหา เนือหาน่าสนใจ มีความสนุกสนาน ความยากง่าย
้
เหมาะสมกับวัย เนื้อหาถูกต้อง การด าเนินเรืองชวนให้ติดตาม เนือหาของเรืองใน
่
่
แง่ของความสั้นยาวจะต้องเหมาะสมกับวัยของเด็กเป็นอย่างมาก ไม่ยาวเกินไป
หรือสั้นเกินไปในเด็กแต่ละวัย ประโยชน์และแง่คิดหลังจากอ่านหนังสือเล่มนี้แล้ว

เด็กจะได้รับประโยชน์อย่างไรบ้าง และส านวนภาษาจะต้องเหมาะสมกับเด็กเป็น

อย่างยิ่ง

3. ด้านภาพประกอบ ปกติแล้วหนังสือส าหรับเด็กจะมีภาพประกอบ

เกือบทุกหน้า ไม่ว่าจะเป็นบันเทิงคดี สารคดี หรือร้อยกรอง ภาพประกอบจะต้อง
่
มีสีสันสวยงาม วาดอย่างประณีต สอดคล้องกับเนือหาของเรือง ภาพต้องถูกต้อง
้
ขนาดภาพเหมาะกับขนาดของรูปเล่มและน่าสนใจ

5



หนังสือภาพส าหรับเด็กมีลักษณะเด่นพอสรุปได้ดังนี้

่
1. มุ่งให้ความบันเทิงเป็นหลัก ความรู้เป็นส่วนเสริมประกอบ เนืองจาก
้
่
วัยเด็กเป็นวัยที่ชอบสนุกสนาน ร่าเริง เนือหาที่จะบรรจุลงไปควรเป็นเรืองที่
สนุกสนานชวนติดตาม เป็นแก่นของเรื่อง ส าหรับความรู้ ผู้เขียนเพียงสอดแทรก
แต่อย่าให้มากนักจะท าให้เด็กเบื่อหน่ายต่อการอ่านได้

2. เนือเรืองควรสอดคล้องกับวัย และจิตวิทยาความต้องการของเด็ก
่
้
่
เชน เด็กอายุ 6-8 ปีชอบอ่านเรืองราวเกี่ยวกับ นิทาน ต านาน เทพนิยาย
่
ี
ค ากลอนง่าย ๆ ที่เกี่ยวกับชวิตประจ าวันหรือ เด็กวัย 11 ปี เด็กผู้ชายชอบอ่าน
เรื่องลึกลับ ผจญภัย เด็กผู้หญิงชอบอ่านเรื่องชีวิตในบ้านสัตว์เลี้ยง ถ้าเป็นนิยาย

ก็เป็นเรื่องรัก ๆ ใคร่ ๆ

3 เป็นหนังสือเด็กที่เด็กสามารถตัดสินใจซื้อได้ด้วยตนเอง
.
้
ตามความพอใจ หนังสือนี้จะต้องมีจุดเด่นทางด้านรูปเล่ม ภาพประกอบ เนือหา
เมื่อเด็กหยิบขึ้นมาพิจารณาแล้ว สามารถตัดสินใจที่จะซื้อด้วยตนเองได้

4. เป็นหนังสือที่เด็ก ๆ ทั่วไปยอมรับซึ่งหนังสือลักษณะนี้เด็ก ๆ

จะกล่าวถึงเสมอหรือจ านวนความถี่ของการใชหนังสือเล่มนี (วินัย รอดจ่าย,
้
้
2540)

6

ประเภทของหนังสือภำพส ำหรับเด็กปฐมวัย

หนังสือภาพส าหรับเด็กปฐมวัยมีมากมายหลายแบบ อาจแบ่ง


ออกเป็นหลายประเภทแตกต่างกันแล้วแต่ว่าจะแบ่งโดยยึดอะไรเป็นหลัก

ดังต่อไปนี้


้
1. แบ่งหนังสือภาพโดยวัตถุประสงค์ของการใช การแบ่งประเภท
้
หนังสือภาพส าหรับเด็กปฐมวัย ศึกษาตามลักษณะของวัตถุประสงค์ของเนือหา
และวัตถุประสงค์ของการใช้นั้น อาจจะแบ่งได้เป็น 3 ประเภทใหญ่ ๆ คือ


1.1 หนังสือภาพประเภทถ่ายทอดประสบการณ์























ภำพที่ 1 หนังสือเสริมประสบการณ์ส าหรับเด็กปฐมวัย

์
ที่มา: ส านักพิมพ์ แฮปปี้คิดส, เฮลโลคิดส์

7


1.2 หนังสือภาพประเภทถ่ายทอดมโนมติ


1.3 หนังสือภาพประเภทนิทาน



























ภำพที่ 2 หนังสือภาพประเภทนิทาน

ที่มา: ส านักพิมพ์ แฮปปี้คิดส ์

8


2. แบ่งประเภทหนังสือภาพโดยลักษณะของภาพ แบ่งออกได้เป็น

3 ประเภทใหญ่ ๆ คือ


้
2.1 หนังสือภาพถ่าย เป็นประเภทที่ใชภาพถ่ายเป็นหลักใน
การจัดหนังสือประเภทนี้ ซึ่งอาจเป็นภาพถ่ายโดยตลอด หรือมีส่วนตบแต่ง

เพิ่มเติมเพื่อให้เข้าใจง่าย หนังสือภาพถ่ายเหมาะส าหรับถ่ายทอดประสบการณ์
และเสริมประสบการณ์แก่เด็กปฐมวัย เร่งสร้างภาพพจน์ และลักษณะ

นามธรรมในการแสดงความคิดของเด็ก























ภำพที่ 3 หนังสือภาพถ่าย
ที่มา: ส านักพิมพ์ Plan For Kids

9



2.2 หนังสือภาพลายเส้นหรือภาพลายเขียน มีลักษณะ

ั
การเขียนด้วยเส้นและสีตัดกั้นเด่นชด เหมาะสมกับความสามารถในการรับรู้
ทางตาและความคิดของเด็ก







































ภำพที่ 4 และ 5 หนังสือภาพเสือน้อย น่ารักและวาดรูปกับพ่อ

ที่มา: ส านักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ

10


2.3 หนังสือภาพการ์ตูนเป็นที่นิยมชมชอบของเด็กและผู้ใหญ่

เพราะสามารถปรับลักษณะและเนือหาให้สอดคล้องกับความสามารถของ
้
การรับรู้ ความคิดและความนิยมของเด็กและของผู้ใหญ่แต่ละวัย แต่ละสังคมได้ดี
หนังสือภาพการ์ตูนส าหรับเด็กปฐมวัยอาจเป็นประเภทที่มีค าบรรยายส าหรับให้

ผู้ใหญ่อ่านให้ฟัง หรือประเภทไม่มีค าบรรยายส าหรับให้ผู้ใหญ่อ่านให้ฟัง หรือ

้
่
ประเภทไม่มีค าบรรยายส าหรับให้เด็กใชจินตนาการสร้างเรืองขึ้นด้วยตนเอง

การ์ตูนส าหรับเด็กปฐมวัยไม่ควรมีรายละเอียดภายใน ควรเป็นภาพแสดง
โครงร่างง่าย ๆ




























ภำพที่ 6 และ 7 หนังสือภาพเรื่อง William NIGHT TRAIN

ที่มา: ผู้แต่ง Alison

11


3. แบ่งหนังสือภาพโดยองค์ประกอบ องค์ประกอบของหนังสือภาพ

หมายถึง ส่วนที่แสดงหรือบรรยายภาพ การแบ่งประเภทหรือยึดองค์ประกอบ

แบบนี้เป็นหลักจึงมี 2 ประเภทคือ


่
3.1 หนังสือภาพที่มีค าบรรยาย ค าบรรยายภาพอาจเป็นเรืองราว
ที่มีความยาวและยากเด็กปฐมวัยไม่สามารถอ่านด้วยตนเองได้ มีไว้ส าหรับ
เด็กโต หรือผู้ใหญ่อ่านให้ฟังเป็นการส่งเสริมให้เห็นคุณค่าของการอ่าน หรือ


อาจมีค าบรรยายสั้น ๆ เพื่อให้เด็กได้ฝึกอ่านหรือท าความคุ้นเคยกับตัวอักษร
























ภำพที่ 8 หนังสือภาพที่มีค าบรรยาย
ที่มา: ส านักพิมพ์วัฒนาพานิช จ ากัด

12


3.2 หนังสือภาพที่ไม่มีค าบรรยาย เป็นภาพและการล าดับภาพ

ง่าย ๆ สอดคล้องกับประสบการณ์และความสามารถในการรับรู้ของเด็ก

เด็กสามารถแปลความหมายของภาพหรือสร้างเรื่องประกอบส าหรับตนเอง


























ภำพที่ 9 หนังสือภาพเรื่อง Welcome to the Zoo

ที่มา: ผู้แต่ง Alison

13

่
้
4. แบ่งประเภทหนังสือภาพโดยลักษณะของเนือเรืองหนังสือภาพส าหรับ
เด็กปฐมวัย พิจารณาตามลักษณะพัฒนาการทางสติปัญญาของเด็กจะเห็นได้ว่า
้
่
้
่
่
้
ั
มีเนือเรือง 2 ประเภท คือ เนือเรืองเพ้อฝนและเนือเรืองสมจริง ดังนั้นการแบ่ง
ประเภทหนังสือภาพโดยลักษณะเนื้อเรื่องจึงแบ่งได้เป็น 3 ประเภทคือ
่
้
4.1 หนังสือภาพเนือเรืองเพ้อฝัน เนือเรืองเพ้อฝัน หมายถึง
้
่
การด าเนินเรืองที่สอดคล้องกับลักษณะความคิดของเด็กปฐมวัยที่เพียเจต์เรียกว่า

่
ช่วงก่อนปฏิบัติการความคิด (Preoperational Period) ซึ่งมีลักษณะเด่น คือ การคิด
่
แบบยึดตนเองเป็นศูนย์กลางเชนตัวเองคิดได้ พูดได้ ทุกอย่างก็ควรจะท าได้
เหมือนตน ต้นไม้ นก ปลาก้อน หิน ก็ต้องคิดเป็นพูดเป็น ลักษณะการคิดแบบ
ยึดมั่นในองค์ประกอบเดียว เชน สีจะต้องสีเดียวจึงจะเปรียบเทียบกันได้ ความสูง
่
เปรียบเทียบกับความสูง การคิดให้เหตุผลแบบแปลงผล ลักษณะความคิดเหล่านี้
่
้
ท าให้เด็กปฐมวัยรับรู้และเข้าใจเนือเรืองหนังสือภาพประเภทนิทานภาพนิยายหรือ
เรื่องที่พืช สัตว์ และสิ่งของ พูดคุย สนทนากันได้

















ภำพที่ 10 หนังสือภาพเรื่อง มดกับตั๊กแตน

ที่มา: ส านักพิมพ์ be kids

14

4.2 หนังสือภาพเนือเรืองเพ้อฝันสมจริง หมายถึง หนังสือภาพที่
่
้
ด าเนินเรื่องแบบเพ้อฝัน แต่พยายามแทรกเหตุผลหรือความเป็นจริงตามธรรมชาติ

ความเป็นหนังสือภาพที่ค าบรรยายภาพเพื่อให้เด็กโตหรือผู้ใหญ่อ่านให้ฟัง
















ภำพที่ 11 หนังสือภาพเรื่อง มดกับตั๊กแตน

ที่มา: ส านักพิมพ์ be kids


้
่
้
่
4.3 หนังสือภาพเนือเรืองสมจริง มีลักษณะของภาพและเนือเรือง
เป็นจริงตามธรรมชาติเหมาะส าหรับเด็กปฐมวัยตอนปลาย (5 – 6 ขวบ)















ภำพที่ 12 หนังสือภาพเรื่อง ลูกอ๊อดแปลงกาย

ที่มา: ส านักพิมพ์ โลกหนังสือ

15

สมพร จารุนัฏ (2541)ได้แบ่งหนังสือภาพออกเป็นหลายประเภทดังต่อไปนี้


1. หนังสือที่แสดงตัวเลขและจ านวนนับ หนังสือประเภทนี้เหมาะส าหรับ

วัยก่อนเรียนและวัยเริ่มเรียนแสดงตัวเลข 1-10 และจ านวนนับ โดยมีภาพประกอบ

เด็กจะได้รู้จักตัวเลข รู้จักสังเกต และเรียนรู้ตามสัมพันธ์ระหว่างเสียงและตัวเลข
รวมทั้งได้เรียนรู้ศัพท์และความหมายของค าศัพท์ที่เกี่ยวข้องกับ สัตว์ และสิ่งของ

ซึ่งผู้เขียนมักจะน ามาแสดงแทนจ านวนนับของตัวเลขด้วย





















ู
ภำพที่ 13 และ 14 หนังสือที่แสดงตัวเลขและจ านวนนับ เรื่อง “ 123 ของหน”

ที่มา: ส านักพิมพ์ เอ็มไอเอส

16


2. หนังสือที่แสดงตัวอักษร หนังสือประเภทนี้เหมาะส าหรับเด็กวัย
ก่อนเรียนและวัยเริ่มเรียน อาจจะเป็นหนังสือที่แสดงพยัญชนะ สระ และ

วรรณยุกต์ในภาษาไทยหรือแสดงตัวอักษรของภาษาอังกฤษ เด็กจะมีโอกาส

สังเกตเกี่ยวกับเครื่องหมายอันเป็นตัวอักษร รู้จักเปรียบทียบเสียงกับตัวอักษรรู้จัก
ค าศัพท์ ที่ผู้เขียนน ามาแสดงเป็นตัวอย่างและเข้าใจความหมายของค าศัพท์จาก

การคู่ภาพประกอบ



























ภำพที่ 15 และ 16 หนังสือหัดอ่านภาษาไทย ก-ฮ , A-Z ส าหรับชั้นปฐมวัย
ที่มา: ส านักพิมพ์ Infopress

17


3. หนังสือของเล่น หนังสือประเภทนี้เหมาะส าหรับเด็กวัยก่อนเรียนและ
วัยเริ่มเรียน หนังสือประเภทนี้นอกจากจะผลิตด้วยกระดาษเหมือนหนังสือปกติ

่
แล้ว ยังอาจจะผลิตขึ้นจากวัสดุต่าง ๆ เชน กระดาษแข็ง พลาสติก ผ้า เป็นต้น
หนังสือประเภทนี้บางชนิดอาจจะแสดงภาพสามมิติ ผู้อ่านหรือผู้ฟังมักจะ
่
้
เพลิดเพลินกับการฟังเรืองและดูภาพที่สวยงาม และใชจินตนาการสร้าง
ความสัมพันธ์ระหว่างเรืองราวกับภาพ บางชนิดอาจเป็นหนังสือที่ผู้อ่านสามารถ
่
ั
เข้าร่วมกิจกรรม เชน ชกหรือดึงแถบกระดาษซึ่งจะท าให้ภาพเคลื่อนไหวได้ หรือ
่
บางครั้งอาจมีการเล่นเกมเกี่ยวกับภาพและข้อความเป็นต้น หนังสือที่สร้างขึ้นและ

้
ผู้อ่าน อาจจะเข้าไปมีส่วนร่วมอยู่ด้วยนี้อาจจะมีเนือหาหลากหลายส่วนใหญ่จะมุ่ง
่
ให้เด็กเกิดความสนุกสนาน เพลิดเพลินและได้เรียนรู้เรืองราวและความคิด
้
รวบยอดต่าง ๆ ส่งเสริมให้เด็กในวัยก่อนเรียนเกิดพัฒนาการทั้งทางการใชภาษา
ทางความคิด ทางบุคลิกภาพและทางสังคม




















ภำพที่ 17 หนังสือของเล่น
ที่มา: ส านักพิมพ์ เอ็มไอเอส

18

4. หนังสือที่แสดงความคิดรวบยอด หนังสือประเภทนี้เหมาะส าหรับ

เด็กวัยก่อนเรียนและวัยเริ่มเรียน เป็นหนังสืออีกประเภทหนึ่งที่พยายาม

้
แสดงความคิดรวบยอดที่เป็นนามธรรมให้เป็นรูปธรรม โดยการใชภาพและเส้น
่
ชวยท าความเข้าใจ เชน หนังสือที่แสดงรูปทรงเรขาคณิต เพื่อให้เด็กในวัยเยาว์
่
่
เข้าใจเรืองของเส้นตรง วงกลม รูปทรงหลายเหลี่ยม หนังสือที่แสดงความคิด
รวบยอดเกี่ยวกับสี ขนาด ระยะทาง ทิศทาง แสดงสิ่งที่ตรงข้ามกัน เชน มืด -สว่าง
่
สกปรก -สะอาด เป็นต้น


















ภำพที่ 18 และ 19 หนังสือภาพแสดงความคิดรวมยอดการขึ้น-ลง

เรื่อง “อย่างไรนะ” และ เรื่อง “ลงอย่างไรนะ”

ที่มา: ส านักพิมพ์ แพรวเพื่อนเด็ก

19
5. หนังสือที่แสดงเกี่ยวกับคน สัตว์ สิ่งของและสถานที่ หนังสือประเภท

นี้เหมาะส าหรับเด็กวัยก่อนเรียนและวัยเริ่มเรียน เป็นหนังสือภาพสวยงาม

ั
เกี่ยวกับคน สัตว์ สิ่งของ หรือสถานที่ พร้อมกับค าศพท์หรือค าอธิบายสั้น ๆ แทน
ความหมายที่แสดงด้วยภาพ เช่น หนังสือภาพแนะน าให้รู้จักบุคคลที่มีอาชพต่างๆ
ี
่
่
เชน ครู หมอต ารวจ แนะน าให้รู้จักสัตว์เลี้ยงต่างๆ เชน สุนัข แมว นก แนะน าให้
รู้จักสิ่งของ เช่น ผลไม้ อวัยวะของร่างกาย ลักษณะภูมิประเทศและแนะน าให้รู้จัก

สถานที่ที่เด็กอาจจะมีโอกาสไป เยี่ยมชม เช่น ชายทะเล ภูเขา เป็นต้น


















ภำพที่ 21 และ 22 หนังสือที่แสดงเกี่ยวกับคน สัตว์ สิ่งของและสถานที่
เรื่อง “ซ่อนหาแสนสนุก ใต้ทะเล”

ที่มา: ส านักพิมพ์ นานมีบุ๊คส์

20


6. หนังสือแสดงภาพ โดยไม่มีตัวหนังสือ หนังสือประเภทนี้เหมาะส าหรับ
เด็กวัยก่อนเรียนและวัยเริ่มเรียน ภาพที่ปรากฎในหนังสือประเภทนี้จะต้องสามารถ

้
สะท้อนเป็นเรืองราวได้ เป็นการเปิดโอกาสให้เด็กได้ใชจินตนาการ ความคิด และ
่
ความสามารถทางภาษามาเล่าเรื่องจากภาพ อาจจะเป็นการเล่าปากเปล่าหรือเล่า
ด้วยการเขียนเป็นการส่งเสริมให้เกิดการอภิปรายและตีความหมายจากภาพด้วย

























ฃ





ภำพที่ 22 และ 23 หนังสือแสดงภาพ โดยไม่มีตัวหนังสือ เรื่อง “ของหาย”
ิ้
ิ้
ที่มา: ส านักพิมพ์ แปลน พรนท์ตง จ ากัด

21
7. หนังสือภาพประเภทเรื่องอย่างง่าย หนังสือประเภทนี้เหมาะส าหรับ

่
่
เด็กวัยเรียน มีภาพเป็นส่วนประกอบส าคัญ แต่จะมีเรืองราวที่มีโครงเรืองง่ายๆ
้
ไม่ซับซ้อน ผู้เขียนจะต้องใชภาษาด้วยความระมัดระวังเพื่อเด็กในวัยเริ่มเรียนจะ
สามารถอ่านได้ด้วยตนอง หนังสือภาพส าหรับเด็กวัยเริ่มเรียนที่ผู้เขียนระมัดระวัง
่
้
่
เลือกใชค าและประโยคที่เข้าใจง่ายส าหรับเด็ก เชน เรืองเกี่ยวกับ
การผจญภัยเรืองลึกลับ เรืองเกี่ยวกับสัตว์พูดได้ เรืองเชงวิทยาศาสตร์
่
่
่
ิ
เรื่องมหัศจรรย์ต่าง ๆ และเรื่องเกี่ยวกับเวทมนตร์คาถา เป็นต้น
่
หนังสือภาพประกอบเรืองอย่างง่ายนี้เหมาะส าหรับเด็กระดับ
่
ประถมศึกษาในชวงต้นด้วย เพราะเด็กในวัยนี้ยังอ่านหนังสือไม่คล่อง เรืองที่แต่ง
่
สั้น ๆ และใช้ภาษาง่าย ๆ จึงช่วยฝึกการอ่านได้เป็นอย่างดี

















ภำพที่ 24 หนังสือภาพประเภทเรื่องอย่างง่าย เรื่อง “ผ้าของพ่อ”
ที่มา: ส านักพิมพ์ พาส แอท คิดส์

22

8. หนังสือภาพประกอบเรือง หนังสือภาพประเภทต่าง ๆ ที่กล่าวมา
่
่
ข้างต้น ยกเว้นหนังสือภาพประกอบเรืองอย่างง่ายส่วนใหญ่จะเสนอเนือหาผ่าน
้
ภาพ ภาพประกอบเป็นส่วนที่ส าคัญที่สุด โดยเฉพาะหนังสือภาพที่ให้ความรู้
เกี่ยวกับความคิดรวบยอด การนับเลข การแนะน าให้รู้จักตัวอักษร รวมทั้ง

หนังสือภาพที่ไม่มีตัวหนังสือเลข หนังสือเหล่านี้โดยปกติจะไม่มีเนือหาแต่งเป็น
้
้
เรื่องที่มีเค้าโครงเรื่องติดต่อกัน แต่จะมีภาพที่สะท้อนเนือหาตามสาระส าคัญของ
่
หนังสือหรือตามล าดับ ซึ่งเกี่ยวข้องกับสาระส าคัญของหนังสือ เชน ตามล าดับ
อักษร หรือตามล าดับตัวเลข


















ภำพที่ 25 หนังสือภาพประกอบ เรื่อง “ข้าวหอมของมะล”
ิ
ที่มา: ส านักพิมพ์ โลกหนังสือ, สนพ.

23

คุณค่ำของหนังสือภำพส ำหรับเด็กปฐมวัย


1. ให้ความสนุกสนานเพลิดเพลินเด็กๆ ทุกคนมีธรรมชาติของ
ความสดใส ร่าเริงและบริสุทธิ์อยู่ในตัว หนังสือจะเป็นเพื่อนของเด็ก พาเด็กไป

สัมผัสเรื่องราวที่สนุกสนาน เพลิดเพลิน


่
2. ขยายประสบการณ์และความคิดหนังสือชวยขยายความคิด ความรู้
และประสบการณ์ที่ยังจ ากัดอยู่ของเด็กให้กว้างไกลออกไปในรูปแบบที่อ่านง่าย

สนุกสนาน ช่วยจุดประกายให้เป็นคนใฝ่รู้ ค้นคว้าเรื่องราวที่เป็นประโยชน์ต่อไป


3. ส่งเสริมจินตนาการวัยเด็กเป็นวัยที่มีจินตนาการไร้ขอบเขต หนังสือ

่
จะชวยส่งเสริมจินตนาการให้เขากล้าคิด กล้าฝัน และน าจินตนาการที่ดีมา
ประยุกต์ในชีวิตจริงได้


4. ชวยให้เด็กฝึกทักษะการอ่านและการใชภาษาเด็กเรียนรู้ภาษา
่
้
สัญลักษณ์และตัวหนังสือจากการอ่าน เด็กที่ได้อ่านหนังสือมากจะมีทักษะใน

การอ่านที่ดีและมีความรุ่มรวยทางภาษามากกว่าเด็กที่ไม่อ่านหนังสือ


5. ชวยส่งเสริมนิสัยรักการอ่านเมื่อเด็กได้อ่านหนังสือที่มีเรืองราว
่
่
สนุกสนานและชวนติดตามสม่ าเสมอ จะเกิดกลายเป็นนิสัยรักการอ่านซึ่งเป็น
คุณสมบัติที่ดีที่สุดส าหรับการเติบโตเป็นผู้ใหญ่ที่ลึกซึ้งและใฝ่รู้


่
6. ชวยฝึกการล าดับทางความคิดที่เป็นเหตุเป็นผล การอ่านหนังสือ
เป็นการฝึกตรรกะเบื้องต้นให้เด็กได้ เด็กๆ เรียนรู้ที่จะเปิดหนังสือจากหน้าไปหลัง

ื่
อ่านหนังสือจากซ้ายไปขวา บนลงล่าง ตลอดจนประสานความคิดเชอมโยง
ระหว่างข้อความและภาพแต่ละหน้าด้วย

24


7. บ่มเพาะรสนิยมทางศิลปะและภาษา ภาพที่สวยงาม ภาษาที่ไพเราะ

่
และความประณีตของรูปเล่มจะชวยกล่อมเกลาและบ่มเพาะให้เด็กมีรสนิยมทั้ง
ทางศิลปะและภาษาได้เป็นอย่างดี


่
8. ชวยอธิบายข้อสงสัยต่างๆเรืองราวที่เด็กสงสัยอาจอธิบายด้วย
่
ค าอธิบายจากหนังสือได้ เด็กๆ จะค่อยๆ เรียนรู้ปัญหา ข้อสงสัยต่างๆและค้นหา
วิธีแก้ปัญหาจากหนังสือ

9. เป็นทางออกที่ชวยชดเชยความบกพร่องและความคับข้องใจ
่
ความคับข้องใจ ไม่สบายกายใจหรือความเครียดอาจเกิดขึ้นกับเด็กได้เสมอ
่
หนังสือจะเป็นสิ่งที่ชวยชดเชยความรู้สึกไม่ดีเหล่านั้น ท าให้เด็กเห็นตัวอย่างของ
ชีวิตอื่นและไม่รู้สึกโดดเดี่ยว


่
่
10. ชวยอธิบายเรืองที่เป็นนามธรรมให้เข้าใจได้ง่ายขึ้นนามธรรม
บางอย่างจ าเป็นส าหรับการเรียนรู้ของเด็ก เช่น ความรัก ความโกรธ ความอิจฉา
การพลัดพราก การสูญเสีย ความตาย ฯลฯ หนังสือจะท าหน้าที่ถ่ายทอด
นามธรรมเหล่านั้นในระดับที่เหมาะสมกับเด็กที่เด็กสามารถเข้าใจได้โดยไม่รู้สึก

ว่าถูกยัดเยียดมากเกินไป

25




สรุปท้ำยบทที่ 1



หนังสือภาพส าหรับเด็กปฐมวัยเป็นหนังสือที่จัดท าขึ้นเพื่อให้เด็กได้รับ
ความเพลิดเพลิน ความบันเทิง หรือความรู้ โดยในเล่มจะมีรูปภาพที่มีสีสันสวย

้
สะดุดตา เนือหาภายในมีความยากง่ายที่เหมาะสมกับวัย และหนังสือภาพยัง
สามารถแบ่งได้หลายประเภทโดยยึดตามส่วนประกอบที่อยู่ข้างในเล่มเป็นหลัก

่
้
เชน การแบ่งจากวัตถุประสงค์ในการใช ลักษณะของภาพในเล่ม ลักษณะของ
้
เนือเรือง และองค์ประกอบของหนังสือ ส่วนนักวิชาการบางคนก็จะยึดจาก
่
้
เนือหาในเล่มเชน หนังสือแสดงตัวเลข หนังสือแสดงเกี่ยวกับ สัตว์ สิ่งของ
่
สถานที่ ฯลฯ ซึ่งหนังสือภาพเหล่านี้จะชวยส่งเสริมจินตนาการและนิสัยรัก
่
่
การอ่านให้กับเด็ก สร้างความสนุกสนานเพลิดเพลิน และชวยจุดประกายให้
เด็กเป็นคนใฝ่รู้



“





”

28







บทที่ 2

หนังสือภำพจำกวัสดุธรรมชำติ






หนังสือภำพ คือ หนังสือที่เป็นค าบรรยายและภาพ ซึ่งตัวอักษรและภาพ
่
่
จะชวยส่งเสริมซึ่งกันและกันในการเล่าเรือง โดยพื้นฐานแล้วหนังสือภาพเหมาะ
ส าหรับเด็กในวัยเริ่มหัดอ่านหนังสือ คือพ่อแม่ควรเปิดหนังสือให้เด็กดูภาพแล้ว
คอยอ่านค าบรรยายให้เด็กฟังก็จะเป็นการฝึกทักษะการอ่าน และจินตนาการ


่
วัสดุธรรมชำติ หมายถึง วัสดุที่ได้มาจากธรรมชาติ เชน หิน ดิน ทราย
ไม้ เปลือกหอย ขนสัตว์ เส้นใยซากพืช น ามาใชงานได้โดยไม่ต้องเปลี่ยนแปลงไป
้
จากเดิม อาจมีการเปลี่ยนแปลงบ้างเพื่อเพิ่มมูลค่าและการน าไปใช้งาน

หนงสือภำพจำกวัสดุธรรมชำติ หมายถึง หนังสือที่ท าจาก
ั
้
วัสดุธรรมชาติเพื่อให้เด็กได้ใชในการอ่าน การฟัง และเรียนรู้ด้วยเนือหาที่มุ่งให้
้
่
ความรู้และความเพลิดเพลิน โดยไม่มีการบังคับและชวยฝึกทักษะการอ่านและ
จินตนาการของเด็ก

29


จุดมุ่งหมำยของหนังสือภำพจำกวัสดุธรรมชำติ
ในด้านจุดมุ่งหมายของการจัดท าหนังสือภาพจากวัสดุธรรมชาติ

ฉวีวรรณ คูหาภินันทน์ (2545) ได้ให้ความเห็นไว้ ดังต่อไปนี้
1. เพื่อให้เด็กเกิดความเพลิดเพลินสนุกสนาน ผ่อนคลายอารมณ์
2. เพื่อให้เด็กอ่านหนังสือได้อย่างคล่องแคล่วแตกฉาน

3. เพื่อให้เด็กเกิดการเรียนรู้ได้เร็วขึ้นจากการฟัง และดูโทรทัศน์
แถบบันทึกเสียง แถบบันทึกภาพ ภาพยนตร์ ซีดีรอม และอินเทอร์เน็ต เป็นต้น

4. เพื่อให้เป็นการลับสมอง ส่งเสริมจินตนาการให้เกิดความคิด
สร้างสรรค์ และส่งเสริมเชาวน์ปัญญาให้กับเด็ก
5. ให้ความรู้ สนองความอยากรู้อยากเห็นของเด็กให้เข้าใจสิ่งแวดล้อม

เข้าใจตนเอง และความรู้อื่น ๆ
ิ
6. ปลูกฝังคุณธรรม ซึ่งเป็นสิ่งจ าเป็นอย่างยิ่ง เพราะเด็กเป็นสมาชก
รุ่นใหม่ของสังคมและเป็นความหวังของสังคม เป็นคนรุ่นหลังที่ต้องรับผิดชอบ
สังคมต่อไป
7. เพื่อส่งเสริมนิสัยรักการอ่าน

8. เพื่อให้เด็กได้ค้นคว้าเพิ่มเติมจากเนื้อหาในชั้นเรียน
9. เพื่อส่งเสริมให้เกิดความมั่นใจ

10. เพื่อเป็นแนวทางในการแก้ปัญหาเมือมีปัญหาต่าง ๆ เกิดขึ้น
่
ทั้งปัญหาการเรียนและปัญหาสังคม เพื่อให้เด็กรู้จักใช้เวลาว่างให้เป็นประโยชน์

30


คุณค่ำของหนังสือภำพจำกวัสดุธรรมชำติ
หนังสือภาพจากวัสดุธรรมชาตินับเป็นสิ่งที่มีคุณค่ามหาศาล

ิ
ต่อเด็ก ทั้งในแง่มุมส่วนบุคคลและในแง่มุมเชงวิชาการ ดังที่
รัถพร ซังธาดา (2531) สรุปคุณค่าของหนังสือภาพจากวัสดุธรรมชาติไว้

ดังนี้
1. ช่วยให้เกิดความพร้อมในการอ่าน
2. ช่วยให้อ่านหนังสือได้คล่องแคล่วแตกฉาน

่
3. ชวยเสริมทักษะในการอ่านซึ่งเป็นสื่อน าไปสู่การแสวงหาความรู้
ประสบการณ์ต่าง ๆ

4. ช่วยให้ได้รับความบันเทิงเพลิดเพลินใจ
.
5 ชวยเสริมสร้างบุคลิกลักษณะนิสัยค่านิยมทัศนคติคุณธรรม
่
จริยธรรมและวัฒนธรรมอันดีงามให้กับเยาวชน
6. ให้ข่าวสารความรู้ความคิดและค าอธิบายเกี่ยวกับ สิ่งต่าง ๆ
ที่ถูกต้อง

7. ช่วยลับสมองและส่งเสริมเชาวน์ปัญญา
8. ช่วยให้เยาวชนเข้าใจตัวเองเข้าใจผู้อื่นเข้าใจสิ่งแวดล้อมและสิ่งที่ผ่าน
มาในอดีต

31


9. ช่วยให้เกิดโลกทัศน์กว้างไกลมีความรอบรู้ทันโลกทันเหตุการณ์
10. ช่วยเสริมสร้างให้เยาวชนมีความรู้สึกมั่นคงในชีวิตมีความหวัง

ในชีวิตมองเห็นทางออกของปัญหา
11. ช่วยเสริมสร้างให้มีนิสัยรักการอ่าน อ่านหนังสือเป็นและใช้เวลา

ว่างให้เป็นประโยชน์
12. ช่วยสนองความต้องการและความสนใจของเยาวชน
13. ถ่ายทอดมรดกทางวัฒนธรรมและสร้างศรัทธาในเอกลักษณ์ของ

ชาติให้แก่เยาวชน
14. ช่วยให้เห็นคุณค่าของความเป็นชาติและสถาบันที่ส าคัญของชาติ

15. ช่วยเสริมสร้างจินตนาการให้กับเยาวชน
16. เป็นแหล่งบันดาลใจให้เยาวชนเกิดความคิดริเริ่มสร้างสรรค์

32


นอกจากนี้ ภิญญาพร นิตยะประภา (2534) ได้ให้ความเห็นเกี่ยวกับ
คุณค่าของหนังสือภาพจากวัสดุธรรมชาติไว้ดังนี้

1. หนังสือภาพจากวัสดุธรรมชาติเป็นเครื่องมือช่วยพัฒนาเด็ก
เพราะการอ่านหนังสือจะท าให้เด็กมีความรอบรู้กว้างขวาง เกิดจินตนาการ

มีความคิดสร้างสรรค์ ฉลาดรอบรู้ มีเชาวน์ปัญญา ไหวพริบดี
2. หนังสือภาพจากวัสดุธรรมชาติเป็นอาหารทางสมองที่ส าคัญยิ่งต่อ
่
เด็กเนืองจากวัยเด็กเป็นวัยที่ก าลังเจริญเติบโตทั้งทางด้านร่างกาย จิตใจ และ
่
สมอง การที่เด็กได้อ่านหนังสือที่เหมาะสมกับวัยจะชวยให้เด็กได้พัฒนา
ด้านสติปัญญาและอารมณ์ได้อย่างดี

3. หนังสือภาพจากวัสดุธรรมชาติเป็นเพื่อนในยามเหงา ชวยทดแทน
่
่
สิ่งที่เด็กขาดเชนความรู้สึกว้าเหว่มีปมด้อยท าให้เด็กเกิดความอบอุ่นทางใจ
ผ่อนคลายความตึงเครียด และได้รับความสนุกสนานเพลิดเพลิน

33


้
ั
Santrock and Yussen (1984 อางถึงใน อญญาณี คล้ายสุบรรณ์, 2542 :
31-32) ได้ความเห็นเกี่ยวกับคุณค่าของหนังสือภาพจากวัสดุธรรมชาติไว้ 15 ประการ
ดังต่อไปนี้

1. เป็นสิ่งที่ให้ความรู้ (Knowledge) ในทุก ๆ ด้าน
2. เป็นสิ่งที่ช่วยให้เด็กเจริญงอกงามในทุก ๆ ทาง (Help children grow)

3. เป็นสิ่งที่ให้ความรื่นรมย์ (Pleasure)
4. ให้การตระหนักในตนเองและผู้อื่น (Awareness of self and other)

5. ให้ความรู้สึกซาบซึ้งในศิลปะ (Art appreciation)
6. ให้โอกาสส าหรับการเลือกอ่านวรรณกรรมและศิลปะที่ชื่น
ชอบมากกว่า (Literary and artistic preferences)

7. ให้โอกาสได้ท่องเที่ยวโดยไม่ต้องเดินทาง (Opportunity for
armchair travel)

8. เป็นเครื่องบ ารุงหล่อเลี้ยงจินตนาการ (A naturing of the imagination)
9. เป็นเครืองพัฒนาความรู้สึกทางด้านจริยธรรม (An aid to
่
development of a more sense)

10. ให้โอกาสส าหรับการเพิ่มพูนความสามารถในด้านการอ่าน และ
การเขียน (Reading and writing abilities)

11. ให้ความเข้าใจที่ยิ่งใหญ่ถึงความเป็นมนุษย์ (A Greater understanding
of what means of be human)
่
12. ให้ความซาบซึ้งในเรืองราวของโลกและขุมทรัพย์ทางด้านวัฒนธรรม
(Deeper appreciation of the world and its visual and culture treasure)
13. เป็นกระจกเงาและหน้าต่าง (Mirrors and windows) ส าหรับเด็กให้

เด็กมองเห็นแง่มุมต่าง ๆ ของตนเองและมองเห็นโลกกว้างทั้งใน อดีต ปัจจุบัน และ
อนาคต

14. เป็นสิ่งที่ให้ประสบการณ์ทดแทน (Vicarious experience)
15. เป็นสิ่งที่สนองความต้องการพื้นฐานและความต้องการพิเศษของเด็ก
(Meet children’s fundamental and special need)

34
่
หนังสือภาพจากวัสดุธรรมชาติเป็นเครืองมือที่ส าคัญยิ่งใน
การอบรม บ่มเพาะ และเลี้ยงดูเด็กให้เจริญเติบโต มีพัฒนาการที่ดีทั้ง
ด้านร่างกาย อารมณ์ สังคม และสติปัญญา เด็กเรียนรู้ ภาษา ศิลปะ การสื่อสาร

ความหมาย ความรู้ ประสบการณ์ต่าง ๆ ตลอดจนค่านิยมและศีลธรรมอันดีงาม
จากหนังสือภาพจากวัสดุธรรมชาติ ซึ่งสามารถสรุปคุณค่าของหนังสือภาพจาก
วัสดุธรรมชาติ 7 ประการดังนี้

1. ให้ความสนุกสนานเพลิดเพลินและส่งเสริมจินตนาการ เด็กทุกคนมี
ธรรมชาติของความสดใส ร่าเริง และบริสุทธิ์ หนังสือภาพจากวัสดุธรรมชาติจะ

่
เป็นเพื่อนของเด็กท าให้เด็กได้สัมผัสเรืองราวที่สนุกสนาน เรืองที่สร้างความ
่
เพลิดเพลิน หรือขบขัน ชวยให้เด็กมีอารมณ์แจ่มใส ร่าเริง วัยเด็กเป็นวัยที่มี
่
่
จินตนาการ ไร้ขอบเขต หนังสือภาพจากวัสดุธรรมชาติจะชวยส่งเสริม
จินตนาการให้กล้าคิด กล้าฝัน และน าจินตนาการที่ดีมาประยุกต์ใช้ในชีวิตจริงได้
2. ส่งเสริมพัฒนาการด้านความคิดและสติปัญญา หนังสือภาพจาก

วัสดุธรรมชาติเป็นขุมทรัพย์ทางความคิดและสติปัญญา ชวยอธิบายข้อสงสัย
่
ต่าง ๆ ที่เด็กอยากรู้ หนังสือภาพจากวัสดุธรรมชาติชวยขยายความคิดความรู้
่
และประสบการณ์ที่ยังจ ากัดของเด็กให้กว้างไกลออกไปในรูปแบบที่อ่านง่าย

่
สนุกสนานชวยจุดประกายให้เป็นคนใฝ่รู้ ค้นคว้าเรืองราวที่เป็นประโยชน์ต่อไป
่
นอกจากนี้ ยังชวยฝึกการล าดับทางความคิดที่เป็นเหตุเป็นผล การสังเกต
่
การเปรียบเทียบ การจัดกลุ่มหรือจัดประเภท การอ่านหนังสือเป็นการฝึกตรรกะ
เบื้องต้นเด็ก ๆ เรียนรู้ที่จะเปิดหนังสือจากหน้าไปหลัง อ่านหนังสือจากซ้ายไป
ื่
ขวา บนลงล่าง ตลอดจนประสานความคิดเชอมโยงระหว่างข้อความและภาพ
แต่ละหน้า

35



้
3. ฝึกทักษะการอ่านและการใชภาษา เด็กเรียนรู้ภาษา สัญลักษณ์ และ
ตัวหนังสือจากการอ่าน เด็กที่ได้อ่านหนังสือมาก จะมีทักษะในการอ่านที่ดี และ

่
มีความสามารถทางภาษามากกว่าเด็กที่ไม่อ่านหนังสือ ชวยส่งเสริมนิสัยรัก
การอ่าน เมือเด็กได้อ่านหนังสือที่มีเรืองราวสนุกสนานและชวนติดตามอย่าง
่
่
สม่ าเสมอ จะมีนิสัยรักการอ่าน ซึ่งเป็นคุณสมบัติส าหรับ การเติบโตเป็นผู้ใหญ่
ที่ใฝ่รู้
4. บ่มเพาะรสนิยมทางศิลปะและภาษา ภาพที่สวยงาม ภาษาที่ไพเราะ

ความประณีตของรูปเล่มจะชวยกล่อมเกลา บ่มเพาะให้เด็กมีรสนิยมทั้งทาง
่
ศิลปะและภาษาได้เป็นอย่างดี

่
5. ชวยชดเชยความบกพร่องและความคับข้องใจ ความคับข้องใจ
ไม่สบายกาย ไม่สบายใจ หรือความเครียดอาจเกิดขึ้นกับเด็กได้เสมอ หนังสือ
ส าหรับเด็กจะเป็นสิ่งที่ชวยชดเชยความรู้สึกไม่ดีเหล่านั้น ท าให้เด็กเห็นตัวอย่าง
่
ของชีวิตอื่นและไม่รู้สึกโดดเดี่ยว

36


่
่
6. ชวยอธิบายเรืองที่เป็นนามธรรมให้เข้าใจได้ง่ายขึ้น นามธรรม
่
บางอย่างจ าเป็นส าหรับการเรียนรู้ของเด็ก เชนความรัก ความโกรธ
ความอิจฉา การพลัดพราก การสูญเสีย ความตาย ฯลฯ หนังสือจะท าหน้าที่

ถ่ายทอดนามธรรมเหล่านั้นในระดับที่เหมาะสมกับเด็ก
่
7. ชวยพัฒนาบุคลิกภาพด้านอารมณ์และสังคม การอ่านหนังสือภาพ
จากวัสดุธรรมชาติเป็นการเปิดโอกาสให้เด็กสัมผัสและเรียนรู้เกี่ยวกับบุคคลและ

เหตุการณ์ต่าง ๆ รวมถึงการมีความรู้สึกร่วมไปกับเนือหาหรือพฤติกรรมของตัว
้
ี
ละคร ไม่ว่าจะเป็นปัญหาและวิธีแก้ปัญหาชวิตของตัวละคร ทั้งด้านดีและไม่ดี
ท าให้เด็กได้รู้จักเปรียบเทียบกับตัวเองกับตัวละครทั้งในแง่ความคิด ความรู้สึก
และการประพฤติปฏิบัติ เรืองราวต่าง ๆ ที่ได้อ่านในหนังสือส าหรับเด็ก
่
หล่อหลอมให้เด็กเข้าใจตนเอง นับถือตนเอง รู้จักยอมรับ และเคารพผู้อื่นพร้อม

ที่จะอยู่ร่วมกันกับผู้อื่นในสังคมได้อย่างมีความสุข

37





สรุปท้ำยบทที่ 2

หนังสือภาพจากวัสดุธรรมชาติเป็นหนังสือที่ให้ความสนุกสนาน
เพลิดเพลินและส่งเสริมจินตนาการ เด็กสามารถเรียนรู้ภาษา สัญลักษณ์ และ
ตัวหนังสือจากการอ่านหนังสือภาพ และนอกจากนี้หนังสือภาพจาก

่
วัสดุธรรมชาติจะเป็นเพื่อนของเด็กท าให้เด็กได้สัมผัสเรืองราวที่สนุกสนาน
่
เรืองที่สร้างความเพลิดเพลิน หรือขบขัน ชวยให้เด็กมีอารมณ์ร่าเริง แจ่มใส
่
่
อีกทั้งยังชวยขยายความคิด ความรู้ และประสบการณ์ที่ยังจ ากัดของเด็กให้
่
กว้างไกลออกไปในรูปแบบที่อ่านง่าย ชวยอธิบายเรืองที่เป็นนามธรรมให้เข้าใจ
่
ได้ง่ายขึ้น เพราะนามธรรมบางอย่างจ าเป็นส าหรับการเรียนรู้ของเด็กมาก
การอ่านหนังสือภาพยังฝึกการเรียงล าดับทางความคิดที่เป็นเหตุเป็นผล
การสังเกต การเปรียบเทียบ เนืองจากการอ่านหนังสือเป็นการฝึกตรรกะ
่
เบื้องต้นของเด็ก เด็กเรียนรู้ที่จะเปิดหนังสือจากหน้าไปหลัง อ่านหนังสือจาก
ซ้ายไปขวา บนลงล่าง ตลอดจนประสานความคิดเชอมโยงระหว่างข้อความและ
ื่
ภาพแต่ละหน้า



“




”

40







บทที่ 3

กำรออกแบบและองค์ประกอบของหนังสอภำพ
ื






่
หนังสือแต่ละประเภทจะมีองค์ประกอบที่เหมือนๆ กันเชน หน้าปก
ตัวอักษร แต่หนังสือภาพนั้นจะมีความพิเศษเพราะทุก ๆ องค์ประกอบจะเป็น
่
ส่วนที่ชวยสร้างจินตนาการและส่งเสริมพัฒนาการของเด็ก ในเรืองของ
่
การออกแบบและองค์ประกอบของส่วนต่างๆ ของหนังสือภาพนั้นได้มีผู้ศึกษา
และให้ความเห็นไว้ดังนี้
ก าธร สถิรกุล ( อ้างถึงใน สมทรง ลิมาลัย 2526: 17) ได้ให้หลักเกณฑ์

ในการพิจารณาลักษณะของหนังสือซึ่งรวมไปถึงหนังสือของเด็ก ว่าต้องพิจารณา
ส่วนประกอบต่าง ๆ ดังนี ้
1. ขนาดของเล่มหนังสือ

2. รูปร่างของหนังสือ
3. ต าแหน่งต่างๆในหน้าหนังสือ

4. สี
5. ภาพประกอบ
6. ตัวพิมพ์ (ตัวอักษร)

7. การวางหน้าหนังสือ (ตั้งแต่ปกหน้า – ปกหลัง)

41

่
เปรือง กุม (อ้างถึงใน ฉวีวรรณ คูหาภินันทน์ 2527: 86-88) ได้ให้
ข้อมูลเกี่ยวกับการวิจัยและหลักการในการออกแบบหนังสือส าหรับเด็กปฐมวัย
่
ในบทความเรือง " การออกแบบหนังสือส าหรับเด็กกับผลการวิจัยบางประการ"
โดยสามารถสรุปได้ดังนี้

1. ปกเป็นสิ่งสะดุดตาส าหรับเด็กปฐมวัย เพราะปกและภาพมีอิทธิพล
ต่อการเลือกมากเนื้อเรื่องเพียงปานกลาง ปกหนังสือเป็นสิ่งที่ดึงดูดความสนใจ

ของเด็ก ภาพสีและตัวอักษร การวางหน้าที่ดึงดูดสายตา และยิ่งถ้าออกแบบ
ให้เด็กเล่นกับปกได้ก็จะยิ่งดี
2. รูปเล่ม ลักษณะของเล่มหนังสือภาพก็ออกแบบดึงดูดความสนใจได้

รูปสี่เหลี่ยมทรงเรขาคณิต รูปหลายเหลี่ยม กลม หรือท าเป็นรูปของสิ่งที่หนังสือ
นั้นกล่าวถึง เช่น รูปสัตว์ ผลไม้ รองเท้า หัวรถไฟ

่
้
3. เนือใน หมายถึง หน้าหนังสือที่บรรจุภาพและอักษรที่เป็นเรืองราว
มีทั้งหน้าซ้ายมือและหน้าขวามือ มีภาพกับตัวหนังสืออยู่ด้วยกัน อาจเป็นแบบที่
แยกกัน ทับกัน หรือแทรกอักษร หรือตัวหนังสือไว้ระหว่างภาพ

4. ขนาดของตัวหนังสือ ได้แก่ หลักเกณฑ์ที่เด็กจะหยิบถือกลางเปิด
ได้สะดวก

5. ภาพ ลักษณะของภาพที่เด็กชอบคือภาพที่มีลักษณะง่าย ๆ
ไม่ซับซ้อนและอายุสูงขึ้นจะชอบภาพที่ซับซ้อนมากขึ้น เด็กชอบภาพที่แสดง
การกระท า เด็กชอบภาพสีมากกว่าภาพขาวด าเด็กอายุ 8 ปีสนใจการ์ตูน

ประกอบวรรณคดี หรือนิทานมากที่สุด อายุ 9-10 ปี ชอบภาพประกอบมากกว่า
ภาพประกอบน้อย ภาพใหญ่มากกว่าภาพเล็ก ตรงกับข้อความมากกว่าไม่ตรงกับ

ข้อความภาพสีน้ าช่วยให้เกิดจินตนาการมากกว่าภาพอื่น ๆ เด็กหญิงและเด็กชาย
อ่านเก่งหรือไม่เก่ง ชอบภาพในลักษณะเดียวกัน เด็กสนใจภาพที่อยู่ข้างขวา
มากกว่าข้างซ้าย

6. ตัวอักษรหรือตัวหนังสือเป็นส่วนประกอบที่ส าคัญของหนังสือ
ยิ่งเด็กอายุน้อยลง ขนาดของตัวอักษรก็จะโตขึ้นเป็นปฏิภาคกลับกัน สีของอักษร

ส าหรับเด็กคือสีด า สีเขียว และสีน้ าเงิน

42


7. สีของภาพ เด็กชอบภาพสีน้ ามันมากกว่าภาพลายเส้นและภาพ

แรงเงา ภาพสีน้ าท าให้เกิดจินตนาการ
8. ขนาดของภาพ ภาพขนาดใหญ่จะได้รับความสนใจมากกว่าภาพ

ขนาดเล็ก
9. การวางหน้าที่ส าคัญคือ หลักสมดุล หลักเอกภาพ หลักการเน้นหรือ
่
ศูนย์สนใจ การเว้นชองว่าง หลักการน าสายตา การวางหน้าในแต่ละหลักเกณฑ์
ไปพร้อม ๆ กันคือ
9.1 ภาพกับตัวหนังสือหน้าเดียวกัน ไม่ทับกัน ภาพอยู่บน

ตัวหนังสืออยู่ล่าง ภาพอยู่ข้างหนึ่งตัวหนังสืออยู่ข้างหนึ่ง ตัวหนังสืออยู่ตาม
ช่องว่างระหว่างภาพ
9.2 ภาพกับตัวหนังสือหน้าเดียวกันตัวหนังสือพิมพ์ทับผ้า

9.3 ภาพกับตัวหนังสืออยู่คนละหน้า
้
9.4 ภาพกับตัวหนังสือที่ใช้ทั้งสองหนาเป็นเหมือนหน้าเดียวกัน

43


สมทรง สีตลายัน (2515) ได้ศึกษาถึงลักษณะหนังสือภาพที่เด็กชอบ

ผลการวิจัยพบว่า
ั้
1. ขนาดรูปเล่ม เด็กชนประถมศึกษาตอนปลาย ชอบรูปเล่มขนาด 6 X 8.5 นิ้ว
ประเภท uprigh มากที่สุด ขนาดหนังสือที่เด็กชอบน้อยที่สุด เป็นขนาด 7.5 x 10:25

นิ้ว เด็กชอบความกระทัดรัดในการเปิดอ่านเป็นเกณฑ์
2. ขนาดของตัวอักษร ขนาด 20 ปอยท์ ตัวเรียงห่างเป็นแบบที่เด็กชอบ เด็กจะ

ถือความชัดเจนของตัวอักษร และถือความน่าอ่านเป็นอันดับรองลงมา
3. ลักษณะภาพ เด็กชอบภาพแบบไทยแท้ พิมพ์ 4 สี รองลงมาคือภาพแบบ
วอลดีสนีย์ ลักษณะภาพที่เด็กชอบน้อยที่สุดคือภาพวาดสีจาง เด็กเลือกภาพที่สีสะดุด

ตาเป็นเกณฑ์ รองลงมาคือ ความชัดเจนของภาพ

44


ขนำดและรูปร่ำงของเล่มหนังสือภำพส ำหรับเด็กปฐมวัย


ขนาดของหนังสือแต่ละเล่มของแต่ละส านักพิมพ์มีความแตกต่างกัน

้
หลากหลายทั้งนี้ขึ้นอยู่กับราคาของกระดาษที่ใชและราคาค่าพิมพ์ต่อจ านวน
การผลิตนั่นเอง แต่ถ้าจะยึดจากผลการวิจัยนั้นขนาดของหนังสือภาพจะแบ่งตาม
ช่วงอายุ คือ


1. เด็กอายุ 3-5 ขวบ นิยมผลิตหนังสือภาพขนาด 17 X 18.50 ซม.

ั
จ านวน 12 หน้า พร้อมภาพประกอบ ไม่รวมปกหน้าและปกหลัง มีภาพชดเจน
มีตัวอักษรน้อย


้
2. เด็กอายุ 6-8 ขวบ นิยมใชหนังสือภาพขนาด 14.50 X 21 ซม. หรือ
ที่เรียกกันว่าขนาด 16 หน้ายก จ านวน 16 หน้า พร้อมภาพประกอบไม่รวม

ปกหน้าและปกหลัง หรือขนาด 18.50 X 26 ซม.หรือที่เรียกว่าขนาด 8 หน้ายก
จ านวน 16 หน้า พร้อมภาพประกอบ ไม่รวมปกหน้าและปกหลัง


้
3. เด็กอายุ 9-11 ขวบ นิยมใชหนังสือภาพ ขนาด 18.50 X 26 ซม.
หรือที่เรียกว่าขนาด 8 หน้ายก จ านวน 24 หน้า พร้อมภาพประกอบ ไม่รวม

ปกหน้าและปกหลัง (วินัย รอดจ่าย, 2540)

45




ผู้วาดภาพประกอบก็ไม่ควรจะให้ขนาดของหนังสือ เป็นขีดจ ากัดใน

่
การสื่อสารด้วยภาพควรค านึงเรืองพัฒนาการตามอายุของเด็กควบคู่ไปกับ
การออกแบบด้วย ส่วนผู้ซื้อก็ควรเลือกซื้อตามพัฒนาการของเด็ก และ

้
่
การน าไปใชงาน เชน ถ้าต้องการใชกับเด็กเล็กและให้เด็กจับต้องได้ก็ควรเลือก
้
ซื้อหนังสือมีน้ าหนักเบา วัสดุที่ใชอาจจะเป็นหนังสือผ้าหรือกระดาษที่มี
้
้
ความหนาเพื่อไม่ให้บาดมือเด็ก และมีความคงทน แข็งแรง แต่ถ้าใชส าหรับอ่าน
ให้เด็กฟังก็ควรเป็นขนาดที่พอเหมาะกับการน าเด็กมานั่งตักและมองภาพไป

พร้อม ๆ กัน

46



กำรใช้ตัวอักษรที่เหมำะสมกับหนังสือภำพส ำหรับเด็กปฐมวัย

่
เรื่องของการใช้ตัวอักษรในหนังสือนิทานส าหรับเด็กนั้นนับว่าเป็นเรืองที่
่
ส าคัญอีกเรืองหนึ่งถ้าผู้ปกครองหรือครูสังเกตเห็นว่า ให้เด็กอ่านหนังสือนิทาน
้
แล้วเด็กต้องเพ่งสายตามากกว่าปกตินั้นอาจเกิดจาก ตัวพิมพ์หรือตัวเขียนที่ใชใน
ั
หนังสือ ไม่ชดเจนหรืออ่านยากซึ่งจะเป็นผลต่อการอ่านหนังสือและความชอบ
หนังสือของเด็กปฐมวัยในระยะต่อไปได้ ดังนั้นผู้จัดท าหนังสือส าหรับเด็กควร
้
้
ค านึงถึงการใชตัวพิมพ์หรือตัวเขียนให้เหมาะสมกับเด็กด้วยการใชตัวอักษร
ส าหรับหนังสือภาพส าหรับเด็กปฐมวัยที่ดีควรมีลักษณะ ดังนี ้
1. ตัวอักษรมีขนาดโต เส้นหนา แบบอักษรมาตราฐานพอเหมาะกับ
สายตาเด็กปฐมวัย

2. ตัวอักษรต้องเป็นแบบที่เหมาะสมกันทั้งส่วนสูงและความหนา
3. น้ าหนักของตัวอักษรต้องสม่ าเสมอไม่ขาด มีหัวชัดเจน
4. ตัวอักษรแต่ละตัวต้องเรียงตัวติดกันได้ดี เพื่อสร้างเป็นค า

5. ตัวอักษรต้องมีลักษณะที่อ่านแล้วสบายตา