เนื้อหาวิชาเศรษฐกิจพอเพียง ม.ต้น

1

2

เอกสารสรปุ เน้อื หาทต่ี องรู

รายวิชาเศรษฐกิจพอเพียง

ระดบั มัธยมศกึ ษาตอนตน
รหัส ทช21001

หลักสูตรการศึกษานอกระบบระดบั การศึกษาข้นั พนื้ ฐาน
พุทธศักราช 2551

สาํ นักงานสง เสริมการศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศัย

สาํ นักงานปลดั กระทรวงศกึ ษาธิการ

กระทรวงศึกษาธกิ าร

หามจําหนาย

หนงั สอื เรียนนีจ้ ดั พมิ พดวยเงนิ งบประมาณแผนดินเพ่อื การศกึ ษาตลอดชีวติ สําหรบั ประชาชน
ลขิ สทิ ธเิ์ ปนของสํานกั งาน กศน.สาํ นักงานปลัดกระทรวงศกึ ษาธิการ



4

สารบัญ

หนา

คํานาํ

คาํ แนะนาํ การใชเ อกสารสรปุ เนอ้ื หาทต่ี อ งรู

บทที่ 1 ความเปน มา ความหมาย หลักการแนวคิด ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง 1

เร่อื งท่ี 1 แนวคดิ ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง 1

เรื่องที่ 2 ความหมาย และหลักการของปรชั ญาเศรษฐกจิ พอเพยี ง 7

บทท่ี 2 การประกอบอาชพี อยางพอเพียง 15

เรื่องที่ 1 หลกั ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียงกบั การจดั การทรัพยากรที่มีอยู

ของตนเอง ครอบครวั ชุมชน 15

เรอ่ื งที่ 2 หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงกับการประกอบอาชพี 17

บทที่ 3 การวางแผนประกอบอาชพี แบบพอเพยี ง 21

เรอื่ งที่ 1 การวางแผนการประกอบอาชีพ ตามหลกั ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง 21

เรอ่ื งท่ี 2 โครงการและแผนงานประกอบอาชพี

ตามหลกั ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียง 29

เร่อื งท่ี 3 การนําหลักปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียงมาเปน ฐาน

ในการประกอบอาชีพ 35

เรื่องที่ 4 คุณธรรมในการประกอบอาชีพตามหลกั ปรชั ญา

ของเศรษฐกจิ พอเพียง 38

บทท่ี 4 สรางเครอื ขายดาํ เนนิ ชวี ิตแบบพอเพยี ง 43

เรื่องที่ 1 การสงเสรมิ เผยแพร ขยายผลงานการปฏบิ ตั ติ ามหลกั ปรัชญา

ของเศรษฐกิจพอเพยี งของบุคคล ชุมชน ท่ปี ระสบผลสําเรจ็ 43

เรื่องท่ี 2 การสรางเครอื ขายการประกอบอาชีพ การดาํ เนนิ ชีวติ

และกระบวนการขบั เคลือ่ นตามหลักปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียง 48

กิจกรรมทายเลม 64

บรรณานกุ รม 65

คณะผูจดั ทาํ 67

5

คําแนะนําการใชเอกสารสรปุ เนอื้ หาทต่ี องรู

หนังสือเรยี นสรปุ เนื้อหารายวชิ าเศรษฐกจิ พอเพียง ทช 21001 ระดับมัธยมศกึ ษา
ตอนตน เปนการสรปุ เน้ือหาจากหนังสอื เรยี นสาระทกั ษะการดําเนนิ ชีวิตทีจ่ ัดทาํ ขึ้น สาํ หรับ
ผเู รยี นที่เปนนักศกึ ษานอกระบบ

ในการศกึ ษาหนังสอื สรุปเน้อื หา รายวชิ าเศรษฐกิจพอเพยี ง ผเู รยี นควรปฏิบัติดังนี้
1. ศึกษาโครงสรา งรายวิชาเศรษฐกจิ พอเพียง สาระทักษะการดําเนนิ ชีวติ ทช 21001
ระดับมธั ยมศกึ ษาตอนตน หลักสตู รการศกึ ษานอกระบบระดบั การศกึ ษาขั้นพ้ืนฐาน พุทธศักราช
2551 (ฉบบั ปรบั ปรงุ พ.ศ.2554) ใหเขาใจกอ น
2. ศึกษารายละเอียดเน้อื หาของแตละบทอยา งเพือ่ ความเขาใจอยา งชัดเจนจนครบ
4 บท
3. หากตอ งการศกึ ษารายละเอยี ดเพ่มิ เตมิ จากตาํ รา หนังสอื เรียนท่มี ีอยูตามหอ งสมุดหรอื
รานจาํ หนายหนงั สือเรยี นหรือครผู สู อน

1

บทที่ 1
ความเปน มา ความหมาย หลักการแนวคดิ ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง

เร่อื งที่ 1 แนวคิดปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงความเปน มาปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง
เศรษฐกิจพอเพียงเปนปรชั ญาทช่ี ้แี นวทางการดาํ รงอยูและปฏิบตั ิตน ท่ีพระบาทสมเด็จ

พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชมีพระราชดํารัสแกพสกนิกรชาวไทยมาต้ังแตป พ.ศ. 2517
มีใจความวา “...การพัฒนาประเทศจําเปนตองทําตามลําดับขั้น ตองสรางพื้นฐาน คือ ความ
พอมีพอกิน พอใช ของประชาชนสวนใหญเปนเบ้ืองตนกอนโดยใชวิธีการและใชอุปกรณ
ที่ประหยัด แตถูกตองตามหลักวิชา เม่ือไดพ้ืนฐานมั่นคงพรอมพอควร และปฏิบัติไดแลว
จึงคอยสรา งคอยเสริม ความเจริญและฐานะเศรษฐกิจข้ันท่ีสูงขึ้นโดยลําดับตอไป...” และนับ
จากน้ันเปนตน มาพระองคไ ดทรงเนนย้าํ ถึงแนวทางการพัฒนาหลักแนวคิดพ่ึงตนเองเพ่ือใหเกิด
ความพอมี พอกิน พอใชของคนสวนใหญ โดยใชหลักความพอประมาณ การคํานึงถึงความมี
เหตผุ ล การสรางภมู คิ มุ กันในตัวท่ีดี ตลอดจนทรงเตือนสติปวงชนชาวไทยไมใหประมาท มีความ
ตระหนักถึงการพัฒนาอยางเปนข้ันเปนตอนท่ีถูกตองตามหลักวิชา และการมีคุณธรรมเปน
กรอบในการปฏบิ ตั แิ ละการดํารงชีวติ

ในป พ.ศ. 2540 ประเทศไทยประสบกับภาวะวิกฤติเศรษฐกิจ นับวาเปนบทเรียนของ
การพัฒนาท่ีไมสมดุลและไมมีเสถียรภาพ ซึ่งสงผลกระทบตอความเปนอยูของประชาชน
สวนใหญ สวนหน่ึงเปนผลมาจากการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมท่ีไมไดคํานึงถึงระดับความ
เหมาะสมกับศักยภาพของประเทศ หรือความพรอมของคนและระบบและอีกสวนหน่ึงน้ัน
การหวังพึ่งพิงจากตางประเทศมากเกินไปท้ังในดานความรู เงินลงทุน หรือตลาด โดยไมได
เตรยี มสรางพื้นฐานภายในประเทศใหมีความม่ันคงและเขมแข็ง หรือสรางภูมิคุมกันที่ดีเพื่อให
สามารถพรอมรับความเสี่ยงจากความผกผันเปล่ียนแปลงของปจจัยภายในและภายนอก
บทเรียนจากการพัฒนาท่ีผานมานั้นทําใหประชาชนคนไทยทุกระดับในทุกภาคสวนของสังคม
ท้ังภาครัฐ เอกชน ประชาสังคม นักวิชาการ หันกลับมาทบทวนแนวทางการพัฒนาและการ
ดําเนินชีวิตของคนในชาติ แลวมุงใหความสําคัญกับพระราชดําริของพระบาทสมเด็จ
พระเจาอยูหัวในเร่ืองการพัฒนาและการดําเนินชีวิตแนวทางเศรษฐกิจพอเพียง และศึกษา
คน ควาพฒั นาความรู ความเขา ใจเก่ียวกับแนวคิดเศรษฐกิจพอเพียงทั้งในเชิงกรอบแนวคิดทาง
ทฤษฎีและใชเ ปน แนวในการนําไปประยุกตใ ชใ นชีวติ ประจาํ วันมากขึ้น

2

สํานักงานคณะกรรมการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ ไดเชิญผูทรงคุณวุฒิจาก
หนว ยงานตางๆ มารว มกันพิจารณา กล่นั กรอง พระราชดาํ รสั ของพระบาทสมเดจ็ พระเจา อยูหัว
ทไี่ ดพ ระราชทานแกปวงชนชาวไทยในโอกาสตางๆ ที่เก่ียวของกับเร่ืองเศรษฐกิจพอเพียงแลว
สรปุ เปนนยิ ามความหมายปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง และไดอัญเชิญเปนปรัชญานําทางใน
การจัดทําแผนพฒั นาเศรษฐกจิ และสังคมแหงชาติ ฉบับท่ี 9 (พ.ศ. 2545 - 2549) และฉบับที่
10 (พ.ศ. 2550 - 2554) เพอื่ สง เสริมใหประชาชนทุกระดับและทุกภาคสวนของสังคมมีความ
เขาใจในหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงและนาํ ไปเปนพ้ืนฐานและแนวทางในการดําเนินชีวิต
อันจะนาํ ไปสูการพฒั นาทสี่ มดลุ และย่งั ยนื ประชาชนมีความเปนอยรู มเย็นเปนสุข สังคมมีความ
เขม แข็ง และประเทศชาติมคี วามม่นั คง

หลักแนวคิดปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียง

พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวภูมิพลอดุลยเดช ไดพัฒนาหลักปรัชญาของเศรษฐกิจ
พอเพียงเพ่อื ทจี่ ะใหพสกนกิ รชาวไทยไดเขา ถงึ ทางสายกลางของชีวติ และเพ่ือคงไวซ่ึงทฤษฎีของ
การพัฒนาท่ีย่ังยืน ทฤษฎนี ้เี ปน พืน้ ฐานของการดํารงชีวิตซ่ึงอยูระหวางสังคมระดับทองถิ่นและ
ตลาดระดบั สากล จุดเดน ของแนวปรัชญาน้ีคือแนวทางที่สมดุล โดยใชหลักธรรมชาติท่ีเปนเหตุ
เปน ผลอยา งเชื่อมโยง พัฒนาใหทนั สมัย และกา วสูค วามเปนสากลได โดยปราศจากการตอตาน
กระแสโลกาภวิ ัตน

หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมีความสําคัญในชวงป พ.ศ. 2540 เมื่อปท่ีประเทศ
ไทยตองการรักษาความมั่นคงและเสถียรภาพทางเศรษฐกิจเพื่อท่ีจะยืนหยัดในการพ่ึงตนเอง
และพัฒนานโยบายทส่ี าํ คญั เพื่อการฟน ฟเู ศรษฐกิจของประเทศ โดยการสรางแนวคิดเศรษฐกิจ
ที่พึ่งตนเองได ซึ่งคนไทยจะสามารถเลี้ยงชีพโดยอยูบนพ้ืนฐานของความพอเพียงและการนํา
แนวคิดดังกลาวมาใชก็ไดผานการทดลองในพระตําหนักสวนจิตรลดารโหฐานและโครงการ
ในภมู ภิ าคตา ง ๆ หลายโครงการ

พระบาทสมเด็จพระเจา อยูห วั มพี ระราชดํารวิ า มนั ไมไ ดมีความจาํ เปน ทเ่ี ราจะกลายเปน
ประเทศอตุ สาหกรรมใหม (NIC) พระองคไดท รงอธบิ ายวา ความพอเพียงและการพ่ึงตนเอง คือ
ทางสายกลางทีจ่ ะปอ งกันการเปล่ยี นแปลงความไมม น่ั คงของประเทศได และการดําเนินชีวิตตาม
หลักเศรษฐกิจพอเพียงเชื่อวาจะสามารถปรับเปล่ียนโครงสรางทางสังคมของชุมชนใหดีขึ้น
โดยมีปจจัย 2 อยาง คอื

3

1. การผลิตจะตองมีความสมั พันธก ันระหวา งปรมิ าณผลผลิตและการบรโิ ภค
2. ชุมชนจะตองมีความสามารถในการจัดการทรพั ยากรของตนเองอยา งครบวงจร
ผลที่เกดิ ข้ึน คือ
1. เศรษฐกจิ พอเพยี งสามารถทจี่ ะคงไวซง่ึ ขนาดของประชากรท่ีไดสดั สวน
2. ใชเ ทคโนโลยไี ดอยา งเหมาะสม
3. รักษาความสมดุลของระบบนเิ วศ และปราศจากการแทรกแซงจากปจ จยั ภายนอก
ปจจุบันแนวปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงไดมีการนําไปใชเปนนโยบายของรัฐบาล และ
ปรากฏในรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 มาตรา 78 (1) วา “การบริหาร
ราชการแผนดินใหเปนไปเพ่ือการพัฒนาสังคม เศรษฐกิจและความม่ันคงของประเทศอยางยั่งยืน
โดยตองสงเสริมการดําเนินการตามปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง และคํานึงถึงผลประโยชนของ
ประเทศชาติในภาพรวมเปนสาํ คัญ”
การพฒั นาตามหลกั เศรษฐกิจพอเพียง คือ การพัฒนาที่ตั้งอยูบนพ้ืนฐานทางสายกลาง
และความไมป ระมาท โดยคํานึงถึงความพอประมาณ ความมีเหตุผล การสรางภูมิคุมกันในตัว
ทีด่ ตี ลอดจนใชความรู ความรอบคอบ และคณุ ธรรมประกอบการวางแผน การตัดสินใจและการ
กระทํา
ปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพยี งมหี ลักการพิจารณา 5 สว น ดังน้ี
1. กรอบแนวคิด เปนปรัชญาที่ชี้แนะแนวทางการดํารงชีวิตและการปฏิบัติตนในทาง
ที่ควรจะเปนโดยมีพ้ืนฐานจากวิถีชีวิตด้ังเดิมของสังคมไทยท่ีนําประยุกตใชไดตลอดเวลา และ
เปนการมองโลกเชิงระบบที่มีการเปลี่ยนแปลงอยูตลอดเวลา มุงเนนการรอดพนจากภัยและ
วกิ ฤติเพือ่ ความมั่นคงและความย่ังยืนของการพฒั นา
2. คุณลักษณะของปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงสามารถนํามาประยุกตใชกับการ
ปฏิบัติตนไดใ นทกุ ระดับโดยเนนการปฏบิ ตั ิบนทางสายกลางและการพัฒนาอยางเปนขน้ั ตอน
3. คาํ นยิ ามความพอเพียง ประกอบดว ย 3 คุณลักษณะ ดงั น้ี

3.1 ความพอประมาณ หมายถึง ความพอดที ไ่ี มนอยเกินไปและไมม ากเกินไป
โดยไมเบยี ดเบียนตนเองและผูอืน่ การจะทาํ อะไรตองมีความพอดี พอเหมาะ พอควร ตอความ
จาํ เปน เหมาะสมกับฐานะของตนเอง สภาวะสังคมแวดลอม รวมทงั้ วฒั นธรรมในแตล ะทองถิน่

4

และไมน อ ยเกนิ ไปจนกระทงั่ ไมเพียงพอทจี่ ะดาํ เนนิ การได ซงึ่ การตัดสนิ วา ในระดับพอประมาณ
น้ันจะตอ งอาศยั ความรอบรู ความรอบคอบในการวางแผนและตดั สินใจอยา งมีคณุ ธรรมดวย
เชน ไมเ บยี ดเบยี นตนเองและผอู ่นื ไมท ําใหสังคมเดือดรอ น ไมทาํ ลายธรรมชาตแิ ละ
สิ่งแวดลอ ม

3.2 ความมีเหตุผล หมายถึง การตัดสินใจเกี่ยวกับระดับความพอเพียงนั้น จะตอง
เปน ไปอยางมีเหตุผล โดยพิจารณาจากเหตปุ จจัยท่ีเก่ียวขอ ง ตลอดจนคํานึงถึงผลที่คาดวา
จะเกิดขึ้นจากการกระทําน้ันอยางรอบคอบ ครบวงจรบนพื้นฐานของความถูกตอง ความเปน
จริง ตามหลักวิชาการ หลักกฎหมาย หลักศีลธรรมจริยธรรมและวัฒนธรรมท่ีดีงาม ทั้งใน
ระยะยาว ทั้งตอตนเอง ผูอ่ืน และสวนรวม การคิดพิจารณาแยกแยะใหเห็นความเชื่อมโยง
ของเหตุ ปจจัยตางๆ อยางตอเน่ือง อยางเปนระบบจะทําใหบรรลุเปาหมายไดอยางมี
ประสิทธิภาพ มีขอผิดพลาดนอย การท่ีจะวางแผนดําเนินการส่ิงใดอยางสมเหตุสมผล
ตองอาศัยความรอบรู ขยันหม่ันเพียร อดทนท่ีจะจัดเก็บขอมูลอยางเปนระบบและแสวงหา
ความรูท่ีถูกตองอยางสม่ําเสมอ มีความรอบคอบในความคิด พิจารณาตัดสินใจ โดยใชสติ
ปญ ญา อยางเฉลยี วฉลาดในทางที่ถกู ทคี่ วร

3.3 การมีภูมคิ มุ กันในตัวท่ีดี หมายถึง การเตรียมตัวใหพรอมรับผลกระทบและการ
เปล่ียนแปลงดา นตางๆ ที่จะเกิดท้ังในดานเศรษฐกิจสังคม ส่ิงแวดลอม และวัฒนธรรม4เพื่อให
สามารถปรับตัวและรบั มือไดท ันที หรอื กลาวไดวาการทจี่ ะทําอะไรอยางไมเสี่ยงเกนิ ไป
ไมป ระมาท คิดถงึ แนวโนมความเปนไปไดข องสถานการณตางๆ ที่อาจจะเกิดขึ้นได แลวเตรียม
ตนเอง เตรยี มวิธีการทํางานรองรบั กบั การเปลี่ยนแปลงตางๆ เพื่อใหการทํางานสามารถดําเนิน
เปน ไปไดอ ยา งราบร่ืนและนาํ มาซึง่ ผลประโยชนใ นระยะยาวและความสขุ ที่ยงั่ ยนื

4. เงื่อนไขการตัดสินและการดําเนินกิจกรรมตางๆ ใหอยูในระดับพอเพียง ตองอาศัย
ทัง้ ความรแู ละคุณธรรมเปน พนื้ ฐาน ดังน้ี

4.1 เงื่อนไขความรู ประกอบดวย ความรอบรูเก่ียวกับวิชาการตางๆ ที่เกี่ยวของ
อยางรอบดาน ความรอบคอบที่จะนําความรูเหลานั้นมาพิจารณาใหเช่ือมโยงกัน
เพ่ือประกอบการวางแผนและความระมัดระวังในข้นั ปฏบิ ัติ

5

4.2 เงื่อนไขคุณธรรม คุณธรรมท่ีจะตองเสริมสรางใหเปนพ้ืนฐานของคนในชาติ
ประกอบดวย มคี วามตระหนกั ในคณุ ธรรม มคี วามซอ่ื สัตยส จุ รติ มคี วามอดทน มีความเพียร
รูผิด รูชอบ ใชสติปญญาในการดําเนินชีวิตอยางถูกตองและเหมาะสม ไมโลภและไมตระหน่ี
รูจกั แบงปนและรับผิดชอบในการอยูรวมกบั ผูอ่ืนในสงั คม

5. แนวทางการปฏิบตั /ิ ผลท่คี าดวาจะไดรบั จากการนาํ ปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียงไป
ประยุกตใช คือ การพัฒนาท่ีสมดุลและยั่งยืน พรอมกับการเปลี่ยนแปลงในทุกดานท้ังดาน
เศรษฐกจิ สังคม ส่ิงแวดลอม ความรแู ละเทคโนโลยี

สรุปปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง

เงอื นไข ความรู้ นํา ่สู เงอื นไข คุณธรรม
(รอบรู้ รอบคอบ ระมัดระวงั ) (ซอื สตั ย์ สจุ ริต ขยนั อดทน

แผนภาพแสดงแนวคดิ เศรษฐกจิ พอเพียง 3 หว ง 2 เงื่อนไข

ระบบเศรษฐกิจพอเพียง มุงเนนใหบุคคลสามารถประกอบอาชีพไดอยางยั่งยืน และใช
จายเงนิ ทไี่ ดมาอยา งพอเพยี งและประหยดั ตามกําลังของเงนิ ของบคุ คลนนั้ โดยหลกี เลี่ยงการ
กหู นี้ ยมื สนิ และถามเี งนิ เหลือกแ็ บงเก็บออมไวบ างสวน ชวยเหลือผูอื่นบางสวน และอาจจะใช
จายมาเพ่ือปจจัยเสริมอีกบางสวน (ปจจัยเสริมในท่ีนี้เชน ทองเท่ียว ความบันเทิง เปนตน)
สาเหตุที่แนวทางการดํารงชีวิตอยางพอเพียง ไดถูกกลาวถึงอยางกวางขวางในขณะน้ี เพราะ
สภาพการดํารงชีวิตของสังคมทุนนิยมในปจจุบันไดถูกปลูกฝง สราง หรือกระตุนใหเกิดการใช
จา ยอยา งเกินตัว ในเรื่องท่ไี มเ ก่ยี วของหรือเกินกวาปจ จัยในการดํารงชวี ิต เชน การบรโิ ภคฃ

6

เกนิ ตวั ความบันเทงิ หลากหลายรปู แบบ ความสวย ความงามการแตงตัวตามแฟชั่น การพนัน
หรอื เสี่ยงโชค เปน ตน จนทําใหไมมีเงินเพียงพอเพื่อตอบสนองความตองการเหลาน้ัน สงผลให
เกดิ การกูหนีย้ มื สนิ เกดิ เปน วัฏจกั รท่บี ุคคลหน่งึ ไมสามารถหลุดออกมาได ถาไมเปล่ียนแนวทาง
ในการดํารงชวี ติ

13 นักคิดระดับโลกเหน็ ดว ยกับแนวทางเศรษฐกิจพอเพียง และมีการนําเสนอบทความ
บทสัมภาษณเ ปน การยืน่ ขอเสนอแนวคิดเศรษฐกิจพอเพยี งใหแกโ ลก เชน

ศ.ดร.วูลฟกัง ซัคส นักวิชาการดานสิ่งแวดลอมคนสําคัญของประเทศเยอรมนี สนใจ
การประยกุ ตใชหลกั ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียงใหเ ปนทร่ี ูจ กั ในเยอรมนี

ศ.ดร.อมาตยา เซน ศาสตราจารยช าวอินเดยี เจาของรางวัลโนเบลสาขาเศรษฐศาสตร
ป 1998 มองวา ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง เปนการใชสิ่งตาง ๆ ท่ีจําเปนตอการดํารงชีพ
และใชโ อกาสใหพ อเพยี งกับชวี ิตทด่ี ี ซึง่ ไมไ ดหมายถงึ ความไมตอ งการ แตต อ งรูจกั ใชชีวิตใหดีพอ
อยาใหค วามสาํ คัญกับเร่อื งของรายไดแ ละความร่ํารวยแตใหมองทค่ี ุณคาของชวี ิตมนษุ ย

นายจิกมี ทินเลย กษัตริยแหงประเทศภูฎานใหทรรศนะวา หากประเทศไทยกําหนด
เร่ืองเศรษฐกิจพอเพียงใหเปนวาระระดับชาติ และดําเนินตามแนวทางน้ีอยางจริงจัง “ผมวา
ประเทศไทยสามารถสรางโลกใบใหมจากหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงสรางชีวิตที่ย่ังยืน
และสุดทายจะไมหยดุ เพียงแคใ นประเทศ แตจ ะเปน หลักการและแนวปฏบิ ตั ิของโลก ซ่ึงหากทํา
ไดสาํ เร็จไทยก็คือผนู ํา”

ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพียงนี้ ไดรับการเชิดชูสูงสุดจากองคการสหประชาชาติ (UN)
โดยนายโคฟ อันนัน ในฐานะเลขาธิการองคการสหประชาชาติ ไดทูลเกลาฯ ถวายรางวัล
The Human Development Lifetime Achievement Award แกพระบาทสมเด็จ
พระเจาอยูหัว เมื่อวันที่ 26 พฤษภาคม 2549 และไดมีปาฐกถาถึงปรัชญาของเศรษฐกิจ
พอเพียงวา เปนปรชั ญาทม่ี ีประโยชนตอ ประเทศไทยและนานาประเทศ และสามารถเร่ิมไดจาก
การสรางภูมิคุมกันในตนเองสูหมูบาน และสูเศรษฐกิจในวงกวางขึ้นในที่สุด นาย Hakan
Bjorkman รักษาการผูอํานวยการ UNDP ในประเทศไทยกลาวเชิดชูปรัชญาของเศรษฐกิจ
พอเพียง และ UNDP นั้นตระหนักถึงวิสัยทัศนและแนวคิดในการพัฒนาของพระบาทสมเด็จ
พระเจา อยูหวั ฯ โดยทอ่ี งคการสหประชาชาติไดสนับสนุนใหประเทศตาง ๆ ท่ีเปนสมาชิก 166
ประเทศ ยึดเปนแนวทางสูก ารพฒั นา ประเทศแบบย่งั ยนื

7

เร่ืองท่ี 2 ความหมาย และหลกั การของปรัชญาเศรษฐกจิ พอเพยี ง
ความหมายปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง

ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง เปน ปรัชญาท่ีเปนแนวคิด หลักการ และแนวทางปฏิบัติตน
ของแตละบุคคลและองคกรทุกระดับตั้งแตระดับครอบครัว ระดับชุมชน และระดับประเทศ
ท้ังในการพัฒนาและบริหารประเทศใหดําเนินไปในทางสายกลาง โดยคํานึงถึงความ
พอประมาณกับศักยภาพตนเองและสภาวะแวดลอม ความมีเหตุผลและการมีภูมิคุมกันท่ีดีใน
ตัวเองโดยใชความรูอยางถูกหลักวิชาการดวยความรอบคอบและระมัดระวังควบคูไปกับการมี
คุณธรรม ไมเบยี ดเบียนกัน แบงปน ชวยเหลือซ่ึงกันและกันและรวมมือปรองดองกันในสังคมซึ่ง
นําไปสูความสามัคคีการพัฒนาท่ีสมดุลและย่ังยืนพรอมรับตอการเปล่ียนแปลงภายใตกระแส
โลกาภวิ ัตนได
หลกั การปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียง

พระราชดาํ รัสท่พี ระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวทรงพระราชทานแกพสกนิกรชาวไทยใน
เรือ่ งเศรษฐกิจพอเพยี งนนั้ คือการมุง เนน ใหย ึดวิถีชีวิตไทย โดยหันกลับมายึดเสนทางสายกลาง
(มัชฌิมาปฏิปทา) ในการดําเนินชีวิตใหสามารถพ่ึงตนเองได โดยใชหลักการพึ่งตนเอง 5
ประการ คือ (สํานักงานคณะกรรมการพิเศษเพื่อประสานงานโครงการอันเนื่องมาจาก
พระราชดาํ ร,ิ 2547:2-3)

1. ดานจิตใจ ทาํ ตนใหเปน ทพี่ ง่ึ ของตนเอง มจี ติ ใจท่เี ขม แข็ง มีจิตสํานึกท่ีดี สรางสรรค
ใหตนเองและชาติโดยรวม มีจิตใจเอื้ออาทร ประนีประนอม ซ่ือสัตยสุจริต เห็นประโยชน
สว นรวมเปน ทต่ี ั้งดังกระแสพระราชดํารัสในพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว เกี่ยวกับการพัฒนา
ความวา “...บคุ คลตองมีรากฐานทางจิตใจท่ีดี คือ ความหนักแนนม่ันคงในสุจริตธรรมและความ
มงุ มั่นที่จะปฏิบตั หิ นาทีใ่ หจนสําเร็จ ทั้งตองมีกุศโลบายหรือวิธีการอันแยบยลในการปฏิบัติงาน
ประกอบพรอมดวยจึงจะสัมฤทธิ์ผลที่แนนอนและบังเกิดประโยชนอันย่ังยืนแกตนเองและ
แผนดิน...”

2. ดานสังคม แตละชุมชนตองชวยเหลือเกื้อกูลกัน เช่ือมโยงกันเปนเครือขายชุมชน
ทแ่ี ข็งแรง เปนอสิ ระ ดังกระแสพระราชดาํ รัสความวา “...เพื่อใหงานรุดหนาไปพรอมเพรียงกัน

8

ไมลดหลั่น จึงขอใหทุกคนพยายามที่จะทาํ งานในหนาท่ีอยางเต็มท่ี และใหมีการประชาสัมพันธ
กนั ใหดี เพอ่ื ใหง านท้ังหมดเปนงานทีเ่ กื้อหนุนสนบั สนนุ กัน...”

3. ดานทรัพยากรธรรมชาติและสิง่ แวดลอม ใหใชแ ละจดั การอยา งฉลาดพรอมท้งั การ
เพ่ิมมูลคาโดยใหยึดหลักการของความย่ังยืนและเกิดประโยชนสูงสุด ดังกระแสพระราชดํารัส
ความวา “...ถารักษาส่ิงแวดลอมใหเหมาะสม นึกวาอยูไดอีกหลายรอยป ถึงเวลาน้ันลูกหลาน
ของเรามาก็อาจหาวิธแี กป ญหาตอ ไปเปนเรือ่ งของเขา ไมใชเรือ่ งของเรา แตเราก็ทําได ไดรักษา
ส่ิงแวดลอ มไวใ หพ อสมควร...”

4. ดานเทคโนโลยี จากสภาพแวดลอมท่ีเปล่ยี นแปลงรวดเร็วเทคโนโลยที ีเ่ ขามาใหมทั้ง
ดีและไมด ี จึงตองแยกแยะบนพ้นื ฐานของภมู ปิ ญญาชาวบา น และเลือกใชเ ฉพาะท่ีสอดคลองกับ
ความตอ งการของสภาพแวดลอ ม ภมู ปิ ระเทศ สังคมไทยและควรพฒั นาเทคโนโลยจี าก
ภมู ิปญญาของเราเอง ดงั กระแสพระราชดาํ รัสความวา “...การสงเสริมที่ชาวบา นชาวชนบทขาด
แคลน และความตองการ คือ ความรูในดานเกษตรกรรมโดยใชเทคโนโลยีสมัยใหมเปนส่ิงท่ี
เหมาะสม...” “...การใชเทคโนโลยีอยางใหญโตเต็มรูปหรือเต็มขนาดในงานอาชีพหลักของ
ประเทศยอ มจะมปี ญ หา...”

5. ดานเศรษฐกิจ แตเดิมนักพัฒนามักมุงที่จะเพิ่มรายไดและไมมีการมุงที่การลด
รายจา ย ในเวลาเชนนีจ้ ะตอ งปรับทิศทางใหม คือ จะตองมุงลดรายจายกอนเปนสําคัญและยึด
หลกั พออยู พอกนิ พอใช และสามารถอยูไดดว ยตนเองในระดับเบื้องตน ดังกระแสพระราชดํารัส
ความวา “...การทต่ี อ งการใหท ุกคนพยายามที่จะหาความรแู ละสรางตนเองใหม่ันคงนี้เพ่ือตนเอง
เพือ่ ทจ่ี ะใหตัวเองมีความเปนอยูที่กาวหนา ที่มีความสุขพอมี พอกิน เปนข้ันหน่ึงและข้ันตอไป
ก็คือใหมีเกียรติวายืนไดดวยตนเอง...” “...หากพวกเรารวมมือรวมใจกันทําสักเศษหนึ่งสวนสี่
ประเทศชาตขิ องเรากส็ ามารถรอดพน จากวกิ ฤตไิ ด. ..”

9

ความสาํ คญั ของปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียง

ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี งมีความสาํ คญั ตอการพฒั นาประเทศและพฒั นาคน ดังนี้
1. เศรษฐกจิ พอเพยี งเปน ปรัชญาท่ีมีความสําคัญยิ่งสําหรับการขจัดความยากจน และ
การลดความเสยี่ งทางเศรษฐกิจ
2. ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงเปนพื้นฐานของการสรางพลังอํานาจของชุมชนและ
การพัฒนาศกั ยภาพชมุ ชนใหเ ขม แข็งเพื่อเปนรากฐานของการพฒั นาประเทศ
3. เศรษฐกิจพอเพียงชวยยกระดับความรับผิดชอบตอสังคมของบริษัทดวยการสราง
ขอปฏบิ ตั ิในการทําธุรกจิ ทเี่ นน ผลกําไรระยะยาวในบรบิ ททม่ี ีการแขงขัน
4. หลักการเศรษฐกิจพอเพียงมีความสําคัญเปนอยางย่ิงตอการปรับปรุงมาตรฐานของ
ธรรมาภบิ าลในการบรหิ ารงานภาครัฐ
5. ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงสามารถใชเปนแนวทางในการกําหนดนโยบายของ
ชาติ เพ่ือสรางภมู ิคุมกนั ตอ สถานการณท เ่ี ขามากระทบโดยฉับพลัน เพื่อปรับปรุงนโยบายตางๆ
ใหเ หมาะสมย่งิ ขน้ึ และเพ่ือวางแผนยทุ ธศาสตรในการสงเสรมิ การเตบิ โตทเ่ี สมอภาคและยง่ั ยืน
6. ในการปลูกฝงจิตสํานึกตามหลักเศรษฐกิจพอเพียงจําเปนตองมีการปรับเปล่ียน
คานยิ ม และความคิดของคนเพือ่ ใหเ ออ้ื ตอการพัฒนาคน
7. ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี งชว ยใหม นุษยมคี วามเปนอยูอยางพออยู พอกิน พอใช
พึ่งตนเองได และมีความสขุ ตามอัตภาพ
8. ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงชวยใหมนุษยอยูรวมกับผูอื่นตลอดจนอยูในสังคมได
อยางสันติสุข ไมเบียดเบียน ไมเอารัดเอาเปรียบ แบงปน เอื้อเฟอเผ่ือแผ มีจิตเมตตาและจิต
สาธารณะ
9. ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงชวยใหมนุษยอยูรวมกับธรรมชาติและส่ิงแวดลอมได
อยางยั่งยืน โดยไมทําลาย เห็นคุณคาและมีจิตสํานึกในการอนุรักษทรัพยากรธรรมชาติและ
สิ่งแวดลอม
10. ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงชวยใหมนุษยอยูอยางมีรากเหงาทางวัฒนธรรม
ประเพณี ประวตั ศิ าสตร ภมู ปิ ญ ญา คา นยิ ม และเอกลกั ษณข องแตละบคุ คล/สังคม

10

การแสวงหาความรู

การแสวงหาความรขู องมนุษยเกิดจากความตองการของคนท่ีตองการพัฒนาชีวิตความ
เปนอยูของตนเองใหดีขึ้น จึงเปนแรงกระตุนใหมีความอยากรู อยากเห็น อยากเขาใจ
ในปรากฏการณธ รรมชาตแิ ละสิง่ แวดลอ ม เพอื่ ใหรูและเขาใจถงึ ความจริงท่ีควรเช่ือและยอมรับ
ในความเปนจริงของปรากฏการณตางๆ เหลา น้นั

วธิ กี ารแสวงหาความรูข องมนุษย มดี งั น้ี
1. การแสวงหาความรูจากประสบการณ (Experience) เปนวธิ กี ารแสวงหาความรูของ
แตละบุคคลจากการคนพบดวยตนเองหรือเกิดขึ้นโดยบังเอิญ (By Chance) เชน การคนพบ
ความรขู องชารลส กูดเยยี ร (Charls Goodyear) เกี่ยวกับยางพาราดิบเม่อื ถกู ความรอนจะชวย
ใหย างนั้นแขง็ ตวั และมีความทนทานเพิ่มข้ึน ซ่ึงนําไปสูการประดิษฐยางรถยนตท่ีแพรหลายใน
ปจจบุ นั นี้ หรือเกิดจากการลองผิดลองถกู (By Trial and Error) เชน ผูเดินทางไปเทีย่ วในปาถูก
แมลงกัดตอยเกิดเปนผ่ืนคัน ไมมียาทาจึงนําใบไมชนิดใดชนิดหน่ึงมาทาแลวหาย จึงเกิดการ
เรียนรูวาใบไมช นิดน้นั สามารถนํามาใชแ กผื่นคนั ได
2. การแสวงหาความรูจ ากผรู ู (Authority) เปนการแสวงหาความรูจากคําบอกเลาของ
ผูรู ผเู ช่ยี วชาญ หรอื ผูม อี ํานาจหนา ท่เี ปน ทีย่ อมรบั ท่วั ไป เชน นักปราชญ ผูนํา นักบวช หรือการ
เรียนรูจากประเพณี วัฒนธรรมที่มีผูรู หรือผูที่มีความเชี่ยวชาญในเรื่องนั้นๆ เปนผูบอกหรือ
ถา ยทอดความรโู ดยการเขยี นหนังสือตํารา หรือบอกโดยผานสอ่ื อืน่ ๆ
3. การแสวงหาความรูโดยอาศัยเหตุผลจากการอนุมาน (Deductive Reasoning)
เปนการแสวงหาความรจู ากความสมั พนั ธเชงิ เหตุผลระหวางขอเทจ็ จริงใหญและขอเท็จจริงยอย
แลว นาํ มาสรุปเปน ความรู

ขอเทจ็ จรงิ ใหญ : เปนขอตกลงทก่ี ําหนดขนึ้ เปนขอเทจ็ จริงในวงกวาง
ขอเทจ็ จรงิ ยอ ย : เปนเหตุเฉพาะกรณีใดๆ เปนขอเท็จจริงในวงแคบที่มี
ความสมั พนั ธก ับขอ เทจ็ จริงใหญ
ขอ สรุป : เปนขอสรุปจากความสัมพนั ธข องขอเทจ็ จรงิ ใหญแ ละขอ เท็จจริงยอ ย

ซงึ่ กลา ววาการอนุมานคือการสรุปจากสว นใหญไ ปหาสว นยอย

11

ตัวอยา งเหตผุ ลจากการอนุมาน
ขอเทจ็ จริงใหญ : ลูกชายของลุงกํานันทุกคนเรียนเกง
ขอ เทจ็ จริงยอย : พงไพรเปน ลูกชายคนท่ีสองของลงุ กํานนั
ขอ สรุป : พงไพรเปน คนทเี่ รยี นเกง

4. การแสวงหาความรูโดยอาศัยเหตุผลจากการอุปมาน (Inductive Reasoning)
เปนวธิ กี ารแสวงหาความรูท ีย่ อ นกลับกับวิธีอนุมาน เปนการคนหาความรูจากขอเท็จจริงยอยๆ
โดยพิจารณาจากสิ่งทเ่ี หมือนกนั ตางกัน สัมพันธก นั แลวสรุปรวมเปนขอเทจ็ จรงิ ใหญ

ตวั อยา งเหตุผลจากการอปุ มาน
ขอเท็จจริงยอ ย : คนที่เปนโรคมะเรง็ ระยะสุดทาย แตละคนไมส ามารถรักษาใหห ายได
และจะตองตายในทสี่ ดุ
ดงั น้นั : กลุมคนทเี่ ปน โรงมะเรง็ ระยะสดุ ทา ยตองตายทุกคน

5. วิธีการทางวิทยาศาสตร (Scientific Approach) เปนวิธีแสวงหาความรูของมนุษย
ทช่ี ารล ส ดารวิน (Charles Darwin) และจอหน ดิวอี้ (John Dewey) ไดพัฒนาและนําแนวคิด
เชิงยอนกลับ (Reflective Thinking) และแนวคิดการแกปญหา (Problem Solving) มาเปน
พ้ืนฐานในการคิดเปนกระบวนการศึกษาขอเท็จจริงและความรูตางๆ โดยผานการสังเกต
การดําเนินการตามแนวคิดทฤษฎีตางๆ การทดสอบ การคนพบ การทบทวน และการทําซํ้า
ผลิตความรใู หม จากกระบวนการทีม่ คี วามสัมพันธกันและเก่ียวของเปนวัฏจักร โดยวิธีการทาง
วิทยาศาสตร คอื การพิจารณาใหใ กลค วามจรงิ มากทสี่ ุด โดยอาศยั การศกึ ษาขอเทจ็ จริง ทฤษฎี
และการทดสอบเครือ่ งมอื ดังนัน้ วธิ กี ารวทิ ยาศาสตร ถือวาเปน วธิ ีการท่ีมีหลักเกณฑและเหตุผล
ท่ีสามารถอธิบายได มีลักษณะการศึกษาท่ีเปนระบบ ตรงไปตรงมาปราศจากความลําเอียง
และสามารถพิสูจนได ประกอบดวย 5 ข้ันตอนดวยกัน ซึ่งเรียกวาขั้นตอนวิธีการทาง
วทิ ยาศาสตร ดังนี้

1. ขั้นปญหา (Problem) เปนการระบุและกําหนดขอบเขตของปญหาของส่ิงที่
ตองการศกึ ษาใหช ดั เจน

12

2. ขั้นตั้งสมมติฐาน (Hypotheses) เปนการคาดเดาหรือคาดคะเนคําตอบของ
ปญ หา ไวล ว งหนาอยา งมเี หตุผล

3. ข้นั รวบรวมขอ มลู (Collecting data) เปน การรวบรวมขอมูลและขอเท็จจรงิ
ตา ง ๆ ท่เี กี่ยวกับประเดน็ ปญหาทีก่ าํ หนด

4. ขนั้ วิเคราะหข อ มลู (Analysis) เปนการจัดกระทาํ กบั ขอมูลทร่ี วบรวมมาได
โดยวธิ ีการตรรกศาสตรห รือวธิ กี ารทางสถติ ิ เพอ่ื ตรวจสอบสมติฐานที่ต้งั ไว

5. ขั้นสรุปผล (Conclusion) เปนการสรุปจากการวิเคราะหขอมูลวาขอเท็จจริง
ของปญ หาทีแ่ ทจ รงิ น้นั คืออะไร

ทักษะการแสวงหาความรูดว ยตนเอง

การแสวงหาความรู เปนทกั ษะท่ีตองอาศัยการเรียนรแู ละวิธีการฝก ฝนจนเกดิ ความชํานาญ
ทาํ ใหเ กดิ แนวความคิดความเขาใจที่ถูกตองและกวางขวางย่ิงข้ึน เน่ืองจากผูท่ีแสวงหาความรู
จะเกิดทักษะในการคนควา สิ่งทตี่ องการและสนใจอยากรูจากแหลงเรียนรูตาง ๆ จะทําใหทราบ
ขอ เท็จจรงิ และสามารถเปรยี บเทยี บขอ เทจ็ จรงิ ท่ไี ดม าวาควรเชอื่ ไดห รือไม

ทกั ษะในการสรางปญ ญาเพ่ือนําไปสูการแสวงหาความรูดวยตนเองมี 10 ข้ันตอน ดังนี้
(พัฒนาทกั ษะการแสวงหาความรใู หก ับตนเอง, 2554 : ออนไลน)

1. ทักษะการสังเกต คือ การสังเกตส่ิงที่เห็น สิ่งแวดลอมหรือส่ิงที่ตองการจะศึกษา
โดยสังเกตเก่ียวกบั แหลง ทีม่ า ความเหมอื น ความแตกตา ง สาเหตุของความแตกตาง ประโยชน
และผลกระทบ วิธีฝกการสังเกต คือ การฝกสมาธิเพื่อใหมีสติและทําใหเกิดปญญา
มโี ลกทรรศน มวี ิธคี ดิ

2. ทักษะการบันทึก คือ การบันทึกส่ิงที่ตองจําหรือตองศึกษา มีหลายวิธี ไดแก
การทําสรุปยอ การเขียนเคาโครงเร่ือง การขีดเสนใต การเขียนแผนภูมิ การทําเปน
แผนภาพ หรอื ทําเปนตาราง เปนตน วิธีฝกการบันทึก คือ การบันทึกทุกคร้ังท่ีมีการสังเกต
มกี ารฟง หรอื มีการอา น เปน การพัฒนาปญ ญา

3. ทักษะการนําเสนอ คือ การทําความเขาใจในเร่ืองที่จะนําเสนอใหผูอ่ืนรับรูได
โดยจดจําในสิ่งท่ีจะนําเสนอออกมาอยา งเปน ระบบ ซ่งึ สามารถทาํ ไดหลายรูปแบบ เชน การทํา
รายงานเปนรูปเลม การรายงานปากเปลา การรายงานดวยเทคโนโลยี เปนตน วิธีฝกการ

13

นําเสนอ คือ การฝกตามหลักการของการนําเสนอในรูปแบบตาง ๆ ดังกลาวอยางสมํ่าเสมอ
จนสามารถนาํ เสนอไดดซี ่งึ เปน การพฒั นาปญญา

4. ทักษะการฟง คือ การจับประเด็นสําคัญของผูพูด สามารถต้ังคําถามเร่ืองที่ฟงได
รูจ ดุ ประสงคในการฟง แสวงหาความรูจะตองคนหาเรื่องสําคัญในการฟงใหได วิธีฝกการฟง
คือ การทําเคาโครงเรื่องท่ีฟง จดบันทึกความคิดหลักหรือถอยคําสําคัญลงในกระดาษบันทึก
ที่เตรยี มไว อาจตั้งคําถามในใจเชน ใคร อะไร ท่ีไหน เมื่อไร เพราะเหตุใด อยางไร เพราะ
จะทาํ ใหก ารฟงมคี วามหมายและมปี ระสทิ ธภิ าพมากขึ้น

5. ทักษะการถาม คือ การถามเร่ืองสําคัญ ๆ การตั้งคําถามส้ัน ๆ เพื่อนําคําตอบมา
เชือ่ มตอใหส มั พนั ธก ับสิง่ ทีเ่ รารแู ลวมาเปนหลักฐานสําหรับประเด็นที่กลาวถึง ส่ิงที่ทําใหเราฟง
ไดอยางมีประสิทธิภาพ คือ การถามเกี่ยวกับตัวเราเอง การฝกถาม-ตอบ เปนการฝกการใช
เหตุผลวิเคราะห สังเคราะห ทําใหเขาใจในเรื่องนั้น ๆ อยางชัดเจน ถาเราฟงโดยไม
ถาม-ตอบ ก็จะเขา ใจ ในเร่ืองนน้ั ๆ ไมชดั เจน

6. ทักษะการตงั้ สมมติฐานและต้ังคําถาม คอื การตง้ั สมมติฐาน และต้ังคําถาม ส่ิงที่
เรียนรูไปแลวไดวา คืออะไร มีประโยชนอยางไร ทําอยางไรจึงจะสําเร็จได การฝกต้ังคําถาม
ทม่ี คี ุณคา และมีความสาํ คญั ทําใหอ ยากไดค าํ ตอบ

7. ทกั ษะการคน หาคาํ ตอบจากแหลงการเรียนรตู าง ๆ เชน จากหนังสือ อินเทอรเน็ต
คยุ กับผูสูงอายุ แลวแตธรรมชาติของคําถาม การคนหาคําตอบตอคําถามที่สําคัญจะสนุก และ
ทําใหไดความรมู าก บางคําถามหาคาํ ตอบทุกวิถที างแลว ไมพบ ตองหาคําตอบตอไปดวย
การวิจยั

8. ทักษะการทําวิจัยสรางความรู การวิจัยเพื่อหาคําตอบเปนสวนหน่ึงของ
กระบวนการเรียนรูทุกระดับ การวิจัยจะทําใหคนพบความรูใหม ทําใหเกิดความภูมิใจ
สนกุ และมปี ระโยชนม าก

9. ทกั ษะการเช่ือมโยงบรู ณาการ คือ การเชอื่ มโยงเร่อื งทีเ่ รียนรูมาใหเ ห็นภาพรวม
ทัง้ หมด มองเห็นความงดงาม มองใหเหน็ ตวั เอง ไมค วรใหค วามรนู ั้นแยกออกเปน สว น ๆ

10. ทักษะการเขียนเรียบเรียง คือ การเรียบเรียงความคิดใหประณีตข้ึน โดยการ
คนควา หาหลักฐานอางอิงความรูใหถ่ีถวน แมนยําขึ้น การเรียบเรียงทางวิชาการจึงเปนการ
พัฒนาปญ ญาอยางสําคญั และเปนประโยชนใ นการเรยี นรูข องผูอ่ืนในวงกวางออกไป

14

กลาวโดยสรุป การแสวงหาความรูดวยตนเองจะเกิดขึ้นได ผูแสวงหาความรูจะตอง
ฝกฝนทักษะในการสังเกต การบันทึก การนําเสนอ การฟง การถาม การต้ังสมมติฐานและ
ตั้งคําถาม การคนหาคําตอบจากแหลงการเรียนรูตางๆ การทําวิจัยสรางความรู
การเชื่อมโยงบรู ณาการ และ การเขียนเรยี บเรยี ง

15

บทที่ 2
การประกอบอาชพี อยา งพอเพยี ง

เรอ่ื งที่ 1 หลกั ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงกบั การจัดการทรพั ยากรท่มี อี ยู
ของตนเอง ครอบครวั ชมุ ชน

เศรษฐกิจพอเพียงเปนเศรษฐกิจที่พอเพียงกับตนเองทําใหอยูไดไมตองเดือดรอน
มีสิ่งจําเปนท่ีทําไดโดยตัวเองไมตองแขงขันกับใคร และมีเหลือเพ่ือชวยเหลือผูท่ีไมมี
อันนําไปสูการแลกเปล่ียนในชุมชน และขยายไปจนสามารถที่จะเปนสินคาสงออก เศรษฐกิจ
พอเพยี งเปน เศรษฐกิจระบบเปดที่เริ่มจากตนเองและความรวมมือ วิธีการเชนน้ีจะดึงศักยภาพ
ของประชากรออกมาสรา งความเขมแข็งของครอบครัว ซ่ึงมีความผูกพันกับ “จิตวิญญาณ” คือ
“คณุ คา” มากกวา “มูลคา”

ในระบบเศรษฐกิจพอเพียงจะจัดลําดับความสําคัญของ “คุณคา” มากกวา “มูลคา”
มูลคาน้ันขาดจิตวิญญาณ เพราะเปนเศรษฐกิจภาคการเงินท่ีเนนท่ีจะตอบสนองตอความ
ตองการท่ีไมจํากัดซ่ึงไรขอบเขต ถาไมสามารถควบคุมได การใชทรัพยากรอยางทําลายลาง
จะรวดเร็วขึ้นและปญหาจะตามมา เปนการบริโภคท่ีกอใหเกดิ ความทุกขห รือพาไปหาความทุกข
และจะไมมีโอกาสบรรลุวัตถุประสงคในการบริโภค ท่ีจะกอใหเกิดความพอใจและความสุข
(Maximization of Satisfaction) ผูบริโภคตองใชหลักขาดทุนคือกําไร (Our loss is our
gain) อยางน้ีจะควบคุมความตองการท่ีไมจํากัดได และสามารถจะลดความตองการลงมาได
กอใหเ กิดความพอใจและความสุขเทา กับไดตระหนกั ในเรื่อง “คณุ คา ” จะชวยลดคาใชจ ายลงได
ไมตองไปหาวิธีทําลายทรัพยากรเพ่ือใหเกิดรายไดมาจัดสรรส่ิงที่เปน “ความอยากที่ไมมี
ท่ีส้ินสุด” และขจัดความสําคัญของ “เงนิ ” ในรปู รายได ทเ่ี ปนตัวกําหนดการบริโภคลงไดระดับ
หน่ึง แลวยังเปนตัวแปรท่ีไปลดภาระของกลไกของตลาดและการพ่ึงพิงกลไกของตลาด
ซง่ึ บุคคลโดยทัว่ ไปไมสามารถจะควบคุมได รวมทัง้ ไดมีสวนในการปอ งกันการบริโภคเลียนแบบ
(Demonstration Effects) จะไมทําใหเกิดการสูญเสีย จะทําใหไมเกิดการบริโภคเกิน
(Over Consumption) ซ่ึงกอใหเกดิ สภาพเศรษฐกิจดี สังคมไมม ปี ญ หา การพัฒนายั่งยืน

16

ประเทศไทยอดุ มไปดว ยทรัพยากรและยังมีพอสําหรับประชาชนไทยถามีการจัดสรรท่ีดี
โดยยึด" คุณคา " มากกวา " มูลคา " ยึดความสัมพันธของ “บุคคล” กับ “ระบบ” และปรับ
ความตองการทีไ่ มจ ํากดั ลงมาใหไดตามหลกั ขาดทุนเพ่ือกาํ ไร และอาศัยความรวมมือเพื่อใหเกิด
ครอบครัวท่เี ขมแข็งอนั เปนรากฐานทส่ี าํ คัญของระบบสงั คม

ในการผลิตน้ันจะตองทําดวยความรอบคอบไมเห็นแกได จะตองคิดถึงปจจัยที่มีและ
ประโยชนข องผเู ก่ียวของ มฉิ ะนน้ั จะเกดิ ปญ หาอยางเชนบางคนมโี อกาสทาํ โรงงานแตไ มไดคํานึง
วา ปจ จัยตา ง ๆ ไมครบ ปจจยั หน่ึงคือขนาดของโรงงาน หรือเคร่ืองจักรท่ีสามารถที่จะปฏิบัติได
แตขอ สาํ คัญทสี่ ุด คอื วัตถุดบิ ถาไมส ามารถที่จะใหคาตอบแทนวัตถุดิบแกเกษตรกรที่เหมาะสม
เกษตรกรก็จะไมผลิต ยิ่งถาใชวัตถุดิบสําหรับใชในโรงงานนั้น เปนวัตถุดิบท่ีจะตองนํามาจาก
ระยะไกล หรือนําเขาก็จะย่ิงยาก เพราะวาวัตถุดิบที่นําเขานั้นราคาย่ิงแพง บางปวัตถุดิบมี
บริบูรณ ราคาอาจจะตํ่าลงมา แตเวลาจะขายส่ิงของที่ผลิตจากโรงงานก็ขายยากเหมือนกัน
เพราะมีมากจงึ ทาํ ใหราคาตก หรือกรณีใชเทคโนโลยีทางการเกษตร เกษตรกรรูดีวาเทคโนโลยี
ทําใหตนทุนเพิ่มขึ้น และผลผลิตท่ีเพ่ิมนั้นจะลนตลาด ขายไดในราคาที่ลดลง ทําใหขาดทุน
ตอ งเปนหนสี้ นิ

การนําหลกั ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียงไปใชในการจัดสรรทรัพยากรท่มี ีอยูข องตนเอง
ครอบครัว และชุมชนจะชว ยใหด ํารงชีวติ อยางไมเ ดอื ดรอน และเกิดความย่ังยนื โดยคาํ นงึ ถึง

1. รูจักใชและจัดการทรัพยากรที่มีอยูอยางชาญฉลาดและรอบคอบ โดยเร่ิมตนผลิต
หรือบริโภคภายใตขอจํากัดของรายไดหรือทรัพยากรท่ีมีอยูไปกอน คือใชหลักพ่ึงพาตนเอง
โดยมงุ เนนการผลิตพชื ผลใหเพียงพอกับความตอ งการบริโภคในครัวเรอื นเปนอนั ดับแรก
เม่ือเหลือจากการบรโิ ภคแลวจึงคํานงึ ถงึ การผลติ เพอื่ การคาเปนอันดับรองลงมา รูจักประมาณ
ตนโดยใชทรพั ยากรอยางประหยัด ไมฟ มุ เฟอ ย ในการลงทุนประกอบอาชีพใหเปนไปตามกําลัง
ทรพั ยแ ละศักยภาพของตนเอง เชน

1.1 ปลูกผกั สวนครวั ลดคาใชจ าย
1.2 นาํ นํ้าท่ีผานการใชแ ลวในครวั เรือนมารดพืชผักสวนครัว
1.3 นําพืชผกั สวนครัวท่เี พาะปลูกไดม าบรโิ ภค แบง ปนเพื่อนบาน บางสวนนําไปขาย
ท่ตี ลาด สวนท่เี หลือนําไปเล้ยี งหมู
1.4 นําเงินจากการขายพืชผักสวนครัวและหมูไปซื้อสินคาและบริการที่สมาชิกใน
ครัวเรือนตองการและมีความจาํ เปนในการอปุ โภคบริโภค

17

1.5 เก็บออมเงนิ สว นทีเ่ หลือจากการบรโิ ภคไวใ ชจา ยในอนาคต
1.6 นําเงนิ สวนหน่งึ มาลงทุนซือ้ เมลด็ พืช เพอื่ เพาะปลกู ตอ ไป
2. เลือกใชทรัพยากรท่ีมีอยูใหเกิดความยั่งยืนสูงสุด โดยการนําทรัพยากรหรือวัสดุ
ตางๆ ท่สี ามารถหาไดงายในชมุ ชนมาใชประโยชน ใชทรัพยากรท่ีมีอยูในชุมชนอยางคุมคาดวย
การหมุนเวียนทุนธรรมชาติในพ้ืนท่ี เพื่อเพ่ิมขีดความสามารถในการควบคุมการผลิตไดดวย
ตนเอง ชวยลดภาระการเสี่ยงดานราคาจากการไมสามารถควบคุมระบบตลาด
ไดอ ยางมีประสทิ ธิภาพ และใชท รพั ยากร โดยคํานงึ ถึงสิง่ ทไี่ มเ ปน ภัยกับส่ิงแวดลอม เชน
2.1 การทําไรนาสวนผสมและการเกษตรผสมผสานเพ่ือใหมีการหมุนเวียน มีสินคา
หลากหลาย ลดภาวะเสย่ี งดา นราคา
2.2 การจางแรงงานภายในชุมชน เพ่ือสงเสริมใหตนเอง ครอบครัว และชุมชนมี
รายได
2.3 การทําปุยหมักปุยคอกและใชวัสดุเหลือใชเปนปจจัยการผลิต (ปุย) เพื่อลด
คา ใชจ า ยและบํารงุ ดนิ
2.4 การเพาะเหด็ ฟางจากวสั ดุเหลือใชใ นไรนา
2.5 การปลูกไมผลสวนหลงั บา น และไมใชสอยในครวั เรอื น
2.6 การปลกู พืชสมนุ ไพร ชว ยสง เสรมิ สุขภาพอนามัย
2.7 การเลี้ยงปลาในรองสวน ในนาขาวและแหลงนํ้า เพ่ือเปนอาหารโปรตีนและ
รายไดเสรมิ
2.8 การเล้ียงไกพนื้ เมอื ง และไกไ ข ประมาณ 10 – 15 ตัวตอครัวเรอื นเพ่อื เปน อาหารใน
ครัวเรือน โดยใชเศษอาหาร รํา และปลายขาวจากผลผลิตการทํานา การเล้ียงสัตวจากการปลูก
พชื ไร เปน ตน
2.9 การทาํ กาซชีวภาพจากมลู สัตว

เร่ืองที่ 2 หลักปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพียงกบั การประกอบอาชพี

จากพระราชดาํ รัส : เศรษฐกิจพอเพียง มิไดจํากัดเฉพาะของเกษตรกรหรือชาวไรชาวนา
เพยี งเทานน้ั แตเ ปน เศรษฐกจิ ของทุกคนทุกอาชพี ทง้ั ท่อี ยใู นเมอื งและอยูในชนบท เชน ผูท่ีไดเปน
เจา ของโรงงานอุตสาหกรรมและบริษัทในระบบเศรษฐกิจพอเพียง ถาจะตองขยายกิจการเพราะ

18

ความเจริญเติบโตจากเน้ือของงาน โดยอาศัยการขยายตัวอยางคอยเปนคอยไป หรือหากจะกูยืม
กก็ ระทําตามความเหมาะสม ไมใชกูมาลงทุนจนเกินตัวจนไมเหลือท่ีม่ันใหยืนอยูได เม่ือภาวะของ
เงินผนั ผวน ประชาชนก็จะตองไมใชจายฟุมเฟอยเกินตัว และ (จากการศึกษารายงานการวิจัย
ศึกษาการประกอบอาชีพตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงของชุมชนบานโงกนํ้า) นําหลัก
ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาใชในกระบวนการประกอบอาชีพของชุมชนบานโงกนํ้า
ตําบลนาขยาด อําเภอควนขนุน จังหวัดพัทลุง ไดรับการคัดเลือกใหเปนหมูบานเศรษฐกิจ
ชมุ ชนพงึ่ ตนเอง ของจงั หวัดพัทลุง ในป 2544 และเปน หมูบานตน แบบในการสงเสริมเศรษฐกิจ
พอเพียงทงั้ ในระดบั ครวั เรือน กลุมองคก ร และระดบั หมบู า น ไดย ดึ หลักทางสายกลาง อนั ไดแก
3 หวงยดึ เหนี่ยว และ 2 หวงเง่อื นไขการปฏิบตั ิ โดยเสนอผลการวิเคราะหในแตละดานดังน้ี

3 หวงยึดเหนย่ี ว

1. ดานความพอประมาณ
ชุมชนรูจักใชทรัพยากรธรรมชาติท่ีมีอยูอยางพอเพียง เหมาะสมแบบคอยเปน

คอยไป ใชเทคโนโลยเี ทา ท่ีจาํ เปน มีรายไดเ สรมิ จากการปลกู ผัก เล้ยี งสกุ ร เลย้ี งโค เล้ยี งปลาดุก
ไวจนุ เจอื ครอบครัวอกี ทางหนง่ึ สภาพเศรษฐกจิ ของครอบครวั เหมาะสมตามอตั ภาพของตน

2. ดา นความมีเหตุผล
ใชทรัพยากรทกุ ชนดิ อยา งประหยดั และมีประสิทธภิ าพสงู สุด เนนการใชว ัตถุดบิ

ภายในทองถ่นิ และตอบสนองตลาดในทอ งถนิ่ เนน การจา งงานเปน หลกั โดยไมนาํ เทคโนโลยีมา
ทดแทนแรงงาน มีขนาดการผลิตทส่ี อดคลองกับความสามารถในการบรหิ ารจดั การ เชน ใชพ น้ื ที่
ทางการเกษตรท่ีวา งอยอู ยา งคุมคา โดยการปลกู พชื ผกั สวนครัวขางบา น พนื้ ที่สวนขางบา น
รั้วบาน บางครอบครวั ก็ปลกู พืชผกั และผลไมครบวงจรเพอื่ ลดคา ใชจ าย บางครอบครวั ก็เลยี้ ง
โค เลยี้ งสกุ ร เล้ยี งปลาดุก กลมุ อาชพี ทําขนมเพอื่ เพ่ิมรายไดใ หแกค รวั เรือนจากอาชพี เสริม

3. ดา นความมภี มู คิ มุ กันในตวั ที่ดี
เนน การกระจายความเสยี่ งจากการมผี ลผลติ หลากหลาย ไมกอหนจ้ี นเกิน

ความสามารถในการบริหารจัดการ ถา ยทอดความรูและประสบการณใหก ับคนในชมุ ชน และ
กลมุ อาชีพตางๆ ทง้ั ทเ่ี ปนทางการและไมเปนทางการอยางตอเน่อื ง มีการทาํ กลุม ปยุ ชีวภาพ
อดั เม็ด ซ่งึ ทําใหลดคาใชจ า ยในการซ้ือปยุ เคมไี ดคอ นขางมาก การรวมกลมุ ทําปลารา เพื่อเพ่ิม

19

มลู คา ของปลาดุก และถนอมอาหารเกบ็ ไวร ับประทานไดนานขึ้น นอกจากชวยในดา นการ
ประกอบอาชีพหลกั แลว ยงั มกี ลมุ ทําสบเู หลว ยาสระผม ซึ่งก็ใหก ารสนับสนุนและมสี ว นรวมอยู
เสมอ ในสว นของขอเสนอแนะนั้นยังบอกวา อยากใหหนวยงานทางราชการเขา มาสง เสรมิ และ
ใหค วามรูกบั กลุมตา งๆ อยางสม่าํ เสมอและตอเน่ือง และอยากใหมกี ลมุ อาชีพเสรมิ การให
ความรูด า นอาชพี บางอยา ง เชน การซอมรถจักยานยนต การเย็บผา การเชอ่ื มโลหะ ชา งตดั ผม
เปนตน เพราะหลายคนอยากใหหนว ยงานทางราชการเขามาอบรมใหบ า ง เพือ่ ใหส ามารถ
ซอมแซมของตนเองไดแ ละประกอบอาชพี เปน ธรุ กจิ หรือกลุมของตนเอง เพ่อื ใหม รี ายไดเ สรมิ
ของครอบครวั ดว ย

2 หว งเงอ่ื นไขการปฏิบัติ
1. เงอ่ื นไขความรู
ในการประกอบอาชีพของคนในชุมชนบานโงกนํา้ มีความรอบคอบ มีความรู และ

มีความระมัดระวัง มีการทําแผนแมบท การแบงงานความรับผิดชอบในแตละกลุม รูจักการ
อนุรักษทั้งส่ิงแวดลอมและประเพณี รูจักการฟนฟูส่ิงที่มีคุณคาท่ีหายไปแลวใหกลับมาเปน
ประโยชนอีกครั้งหน่ึงตลอดจนมีการประยุกตภูมิปญญาของการประกอบอาชีพแบบดั้งเดิม
นํามาบูรณาการกับเทคนิคและวิธีการของการประกอบอาชีพในสมัยปจจุบัน แตทั้งนี้การ
สงเสรมิ การใหความรกู ็ตอ งทําอยางเปนระบบและตอเน่ือง ตลอดจนใหเกิดความท่ัวถึงเพื่อให
บรรลเุ ปา หมายสว นบุคคลและของแตล ะกลุมอาชีพตางๆ ตลอดจนใหสอดคลองกับกระแสโลก
ท่มี กี ารเปลี่ยนแปลง และความตอ งการของผูร บั สนิ คาและผรู ับบริการใหมากขึ้น ทายท่ีสุดคือ
การสง เสริมใหเ ยาวชนคนรุน ใหมไดร ับการศึกษาสูงสุดเทา ทจ่ี ะทําได เพื่อใหเขาเหลานั้นกลับมา
พัฒนาบานเกิดภายใตปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง หัวหนาครอบครัวสวนใหญไดอธิบายให
ทราบวา การประกอบอาชพี ซึ่งสว นใหญเ ปนอาชพี เกษตรกรรมนั้น มีการถายทอดความรูจาก
คนรุนปู รุนพอ รุนแม มายังรุนลูกและหลานไปตลอด สวนใหญแลวเปนการใหความรูจาก
การไดลงมือปฏบิ ัตริ วมกนั เชน เมอ่ื ไปปลกู ยางก็จะพาลกู หลานไปดว ย ในขณะทีไ่ ปชวยเปนการ
ใหเ ขาไดมีสว นรว ม โดยการสอน แนะนํา ใหลูกหลานไดเห็น การเล้ียงสุกรก็เชนกัน และอื่นๆ
ก็เปนลักษณะนี้ ถามมาใหทางราชการนําความรูมาใหก็นานๆ มาคร้ัง แตก็ตองเปนหมูบาน
แตก็ถือวาเปนหมูบานท่ีโชคดีท่ีมีประชากร ชาวบาน ท่ีเปนแหลงใหความรูไดคอนขางมาก

20

ถงึ แมว าคนรุนใหมจะไปเรยี นนอกบานมากขน้ึ แตท า นก็รวบรวมความรู และวัสดุอุปกรณในการ
ทํามาหากนิ หรือประกอบอาชีพใหเหน็

2. เงื่อนไขคุณธรรม
มคี วามซ่อื สัตยในการประกอบการ ไมเอารัดเอาเปรียบผูบริโภคและไมเอารัดเอา

เปรียบลกู คา มคี วามขยันอดทน การประกอบอาชีพของชุมชนบานโงกน้ําสวนใหญแลว เปนคน
ท่ีมีความซื่อสัตยในการประกอบอาชีพของตนเอง มีความขยัน อดทน มีการแบงปนระหวาง
ครวั เรอื น หวั หนา ครอบครวั ทีม่ อี าชพี การทาํ สวนยางพารา มีความซื่อสัตยตอตนเองในการขาย
ผลผลติ จากยางพาราทเ่ี ปนนาํ้ ยางมีคณุ ภาพ ไมม กี ารใสนา้ํ และส่ิงแปลกปลอม มีความตระหนัก
ในการเพาะปลูก โดยพยายามหลกี เลยี่ งในการใชสารเคมีในการกําจัดศัตรูพืช หันมาใชสารกําจัด
แมลงในธรรมชาติแทน ปุยท่ีใชสวนใหญก็ใชปุยนํ้าชีวภาพ ที่ผลิตข้ึนมาเอง ใชมูลปุยคอก หรือ
ปุยชีวภาพอัดเม็ด เพื่อความปลอดภัยของสมาชิกในครัวเรือนเอง และยังผลไปถึงผูที่ซื้อไป
บริโภค

สวนการเล้ียงสัตวกใ็ ชอ าหารสตั วจ ากธรรมชาติทม่ี ีหรือเพาะปลูกเอง เชน หญาที่ใช
เลี้ยงโค อาหารสุกรที่เหลือจากเศษอาหาร และอาหารจากพืชผัก พืชธรรมชาติท่ีหาไดเอง
หลีกเลี่ยงการใชส ารเรงเน้อื แดง เวลาสวนใหญใชไปในการทํามาหาเลี้ยงครอบครัว ใหสมาชิก
ไดมีสวนรวมหางไกลยาเสพติด ถึงแมวาหมูบานโงกน้ําจะเปนชุมชนปลอดยาเสพติดก็ตาม
ซึ่งในขณะนไี้ ดทาํ งานรวมกนั และมกี ารสอนคุณธรรมกับครอบครวั ดว ย

21

บทที่ 3
การวางแผนประกอบอาชพี แบบพอเพียง

เรื่องที่ 1 การวางแผนประกอบอาชพี แบบพอเพยี ง
การประกอบอาชพี คอื การทํามาหากนิ ของมนษุ ย เปนการแบงหนาที่ การทํางานของ

คนในสังคม และทําใหดํารงชีวิตในสังคมได บุคคลที่ประกอบอาชีพจะไดคาตอบแทน หรือ
รายไดท่ีจะนําไปใชจายในการดํารงชีวิต และสรางมาตรฐานที่ดีใหแกครอบครัว ชุมชน และ
ประเทศชาติ ความจาํ เปนของการประกอบอาชพี มดี ังน้ี

1. เพ่อื ตนเอง การประกอบอาชพี ทําใหม ีรายไดม าจับจายใชสอยในชวี ติ
2. เพ่ือครอบครัว ทําใหสมาชิกของครอบครัวไดรับการเล้ียงดูทําใหมีคุณภาพชีวิต
ทีด่ ขี นึ้
3. เพ่ือชุมชน ถาสมาชิกในชุมชนมีอาชีพและมีรายไดดีจะสงผลใหสมาชิกมีความ
เปนอยดู ขี น้ึ อยดู ีกินดี สงผลใหช ุมชนเขมแขง็ ทางเศรษฐกจิ และพัฒนาตนเองได
4. เพื่อประเทศชาติ เม่ือประชากรของประเทศมีการประกอบอาชีพท่ีดี มีรายไดดี
ทาํ ใหม ีรายไดที่เสียภาษีใหกบั รัฐบาลมรี ายไดไ ปใชบรหิ ารประเทศตอไป
มนุษยไมส ามารถผลิตส่งิ ตา งๆ มาสนองความตอ งการของตนเองไดท ุกอยางจาํ เปนตองมี
การแบง กันทําและเกดิ ความชํานาญ จึงทําใหเ กดิ การแบงงานและแบงอาชีพตาง ๆ ข้ึน สาเหตุ
ทตี่ องมีการแบง อาชีพ คอื การท่มี นษุ ยม ีความรคู วามสามารถของแตละคนแตกตางกนั
มตี าํ แหนง ทางภมู ศิ าสตรแ ละภูมิประเทศทแ่ี ตกตา งกันและไดรบั มอบหมายใหทาํ หนา ทที่ ่ี
แตกตางกนั การประกอบอาชพี เปน เรื่องสําคัญในชวี ิตเรอ่ื งหนง่ึ เน่อื งจากทุกคนตอ งมอี าชพี ถงึ
จะดาํ รงชีวิตอยูได แตจะเปนอาชีพแบบใด ทาํ อะไร ทําอยา งไรใหมีชวี ติ อยไู ด หรือทาํ อยา งไร
ถึงจะประสบความสาํ เรจ็ ในอาชพี ที่ทําอยู กข็ ้ึนอยกู ับการวางแผนการประกอบอาชพี น้ัน ๆ
การประกอบอาชพี ใหประสบความสาํ เร็จตามความตอ งการ จาํ เปนตองมกี ารวางแผนการ
ประกอบอาชีพทชี่ ดั เจน เปน ระบบ
การวางแผน เปน เรือ่ งของการกําหนดความตองการ วิธกี ารดําเนินการ และคาดหมาย
ผลการดําเนินการในอนาคต โดยใชหลักวิชาการ เหตุผล มีขอมูลตัวเลขประกอบ มีการเสนอ

22

ปญหาเพอ่ื ขจัดอุปสรรคท่จี ะมาถงึ เปาหมายขางหนาได ทําใหผูปฏิบัติรูไดวาจะทําอะไร ท่ีไหน
เม่ือใด กับใครทําอยางไร และทําเพื่ออะไรไดอยางชัดเจน ซ่ึงนําไปสูแนวทางการปฏิบัติงาน
ทถี่ กู ตอ งและไดผล

ดงั นน้ั การวางแผนการประกอบอาชีพ จึงเปนการกําหนดทิศทาง ขอบเขต
วตั ถปุ ระสงค เปา หมายและวธิ กี ารประกอบอาชีพ โดยมีกระบวนการท่ีชัดเจนอยางเปนระบบ
เพ่ือใหบรรลุเปาหมาย และความตองการดานอาชีพของตนเอง การประกอบอาชีพมีหลาย
รูปแบบ หลายวิธีการ หลากหลายแนวทางทจ่ี ะทําใหป ระสบความสําเร็จในอาชพี นนั้ ๆ

การวางแผนการประกอบอาชีพ ก็เหมือนกบั เสาไฟท่ีใหแสงสวา งตามทองถนนท่ีผานไป
มา เพ่อื ใหเกดิ ความปลอดภยั ในการเดินทางตลอดเสนทางนั้น การวางแผนการประกอบอาชีพ
จงึ เปน เรอื่ งทส่ี ําคญั ยงิ่ การจะประสบความสาํ เรจ็ ในการประกอบอาชีพได ก็ขึ้นอยูกับการวาง
แผนการประกอบอาชีพท่ีถูกตอง และการท่ีจะวางแผนการประกอบอาชีพ ควรจะตองศึกษา
ดงั นี้

1. การรจู กั ตนเอง การเลือกอาชีพดเู หมือนจะเปนการตดั สนิ ใจคร้ังย่ิงใหญในชีวิตของ
คนเรา เพราะนนั่ คือตัวกําหนดรายไดท่ีจะเกิดข้ึน จากความสามารถของเราเอง และไมนาเชื่อวา
หลายคนยอมทนอยูก บั อาชพี ทตี่ นเองเกลียดได หรอื ไมไ ดใชค วามสามารถที่แทจริงในการทํางาน
เลย เพราะพวกเขาไมเคยเกิดความสงสัยวา จริงๆแลวตนเองตองการอะไร “การขาดความ
เชื่อม่ันในตนเอง คือสาเหตุหน่ึงที่ทําใหคนบางคนเลือกทํางานท่ีหางไกลจากความสามารถท่ี
แทจริงของตนเอง และเปนสาเหตุใหคนยายตําแหนงงานของตนเอง หรือเปนสาเหตุที่ทําให
คนเราเลือกเปล่ยี นอาชพี ทงั้ ท่กี า วไปไดเ พียงครึ่งทางเทานั้น”

การสรางความเชื่อมั่นใหต นเอง ควรเรม่ิ ตน จากการคน หาตนเองวา “เราเปนใคร” “เรา
อยากทาํ อะไร” “เราทําอะไรไดดี” “เราทําอะไรบอยท่ีสุด” และคําตอบที่ไดกลับมาจะชวยให
เราทราบวาตนเองมีทักษะความสามารถ ความสนใจ คานิยม ความชอบสวนตัว และรูปแบบ
การทํางานในดานใดและในชวงท่ีกําลังสํารวจตัวตนของตนเองน้ันอยาลืมบอกเรื่องนี้ใหคนใน
ครอบครัวเพือ่ นสนทิ ของเราทราบ เพราะพวกเขาอาจชว ยใหคณุ คนพบตวั ตนของตนเองไดเร็วขึ้น
ซ่งึ คนเหลานัน้ ตองเปนคนทรี่ ูจักคณุ มาเปน เวลาหลายป จึงจะสามารถบอกไดวาคุณมีจุดออน-จุด

23

แข็งในดานใดบาง หรือทําแบบทดสอบบุคลิกภาพหรือความถนัด แลวใชประโยชนจาก
คาํ แนะนําทไี่ ดจากการทําแบบสํารวจ “การตอบคําถามที่เกี่ยวกับการประกอบอาชีพอาจทําให
ทราบขอมูลของตนเอง ซึ่งเราไมเคยทราบมากอน แตผูเช่ียวชาญดานการประกอบอาชีพ
สามารถชว ยใหมองเหน็ ความสามารถในสวนน้นั ๆได”

2. การศึกษาการประกอบอาชีพ ปจจุบันน้ีมีอาชีพตางๆเกิดข้ึนหลายพันอาชีพ หาก
ขาดแผนการทาํ งาน อาจกอใหเ กิดการเลือกอาชพี ที่ไมเหมาะสมกับตนเองได หากรูจักประเมิน
ความสามารถของตนเองอยางซื่อสัตย โอกาสท่ีจะเลือกอาชีพไดอยางเหมาะสมยอมสูงตามไป
ดวย ควรเลือกประกอบอาชีพโดยยึดจากความรูสึกภายในเปนหลัก เลือกงานที่เหมาะสมกับ
ตนเองเทานัน้ วธิ ที จี่ ะชวยใหเ ก็บขอ มลู เก่ียวกับอาชพี ท่เี หมาะสมกับตนเองไดมี 2-3 วิธี นั่นก็คือ
อานรายละเอียดอาชีพตางๆในประกาศรับสมัครงาน หาขอมูลในอินเตอรเน็ต เพราะ
อินเตอรเน็ตเปนแหลงขอมูลท่ีสามารถใหขอมูลทุกเร่ืองไดอยางนาอัศจรรย นอกจากน้ียัง
สามารถหาขอ มูลจากประสบการณของผอู นื่ ไดด ว ย เชน บทสัมภาษณข องผูอื่นทปี่ ระกอบอาชีพ
ท่ีคุณสนใจ หรือสอบถามขอมลู การทํางานจากผูอื่น ซึ่งขอมูลการสัมภาษณ เหลาน้ีอาจจะชวย
ใหค ณุ ทราบสภาพความเปน จริงเกีย่ วกับการทาํ งานนั้น ๆ อกี ดวย

3. การตัดสินใจ เปนขั้นตอนสําคัญหลังจากไดจับมือกับตนเอง เพ่ือมองหางานที่
เหมาะสมกบั ตนเองแลว กม็ าถึงขั้นตอนสาํ คัญ กลยุทธห น่ึงท่จี ะทําใหสามารถตัดสินใจได นั่นก็
คอื การรา งความตองการของตนเองภายใน ระยะเวลาหน่งึ ปล งในกระดาษ จากนนั้ กเ็ พิ่มเปน
5 ป หรอื 10 ป ตอไป อีกวธิ ี คอื เปรยี บเทยี บ ขอ ดีและขอเสียของการทํางาน สําหรับสองหรือ
สามอาชีพทีต่ นเองสนใจมากทีส่ ุด และเลือกอาชพี ทตี่ นเองคดิ วาเหมาะสมท่สี ดุ

เมือ่ ตัดสินใจเลอื กแลว ก็ถงึ เวลาทดสอบส่ิงท่ีเลือกเอาไว ตองคนหาโอกาสใหตนเองอีก
คร้ัง ยอมรับการฝกงาน เพื่อโอกาสที่จะไดงานในอนาคต หรือเลือกเรียนเกี่ยวกับการทํางาน
นั้นๆ เพิ่มเตมิ รวมท้ังหาทางอบรมหรอื ฝก ปฏิบตั งิ านเกีย่ วกับอาชีพทตี่ นเองสนใจนัน้ ดว ย

การเตรียมตัวอยางดี ยอมดีกวาการสละสิทธิ์โดยไมไดลองทําอะไรเลย การทํางาน
ชว่ั คราว หรอื งานอาสาสมัครเปน การสั่งสมประสบการณในงานทํางานอยางชาๆ เปนส่ิงจําเปน
สําหรับการทํางานที่มีคุณภาพ ซ่ึงจะกลายเปนที่พอใจของนายจางตอไป นอกจากนี้ควรเปน

24

สมาชิกชุมชุมท่ีมีกิจกรรมเก่ียวกับการทํางาน เพราะจะชวยใหสามารถหาคําแนะนําไดจาก
สมาชิกทานอ่ืนๆ ในการคนหางาน คําแนะนํา รวมท้ังเปนบุคคลอางอิงใหเราไดอีกดวย
ก็เหมือนกับคุณใชนิ้วจุมลงไปในน้ําเพ่ือทดสอบ คุณจะพบวาตนเองไดประสบการณตางๆ
มากมายโดยไมมีขอผูกมัดท้ังดานเวลา และความมุงมั่น หากคุณคนพบวา อาชีพที่คุณเลือก
ไมไดเปนไปตามท่ีตนเองคาดหวังไว ก็สามารถหาตัวเลือกใหมได จนกวาจะพบสิ่งที่ตนเอง
ตอ งการ

แตการวางแผนการประกอบอาชีพก็ยังไมใชจุดสิ้นสุดสําหรับเรื่องนี้ กิจกรรมตาง ๆ
จะเปลี่ยนไปเร่อื ย ๆ ตามความเปลยี่ นแปลงในตัวคณุ “คุณตอ งรูจกั การยืดหยุน และพรอมที่จะ
พัฒนาแผนการของตนเอง เพ่ือคนหาส่ิงใหมๆ ใหกับตนเอง รวมทั้งมองหาโอกาสสราง
ความกา วหนา ใหตนเองอยเู สมอ” ในเรื่องของการทํางาน การวางแผนยอมทําใหการทํางานมี
ประสทิ ธภิ าพมากกวาการนงิ่ เฉย

การประกอบอาชพี สามารถแบง ออกเปน 2 ประเภท คอื
1. การประกอบอาชีพอิสระ มีลักษณะเปนเจาของกิจการ ดําเนินการบริหารจัดการ
ดวยตนเองในรูปของกลุมอาชีพ หางหุนสวน บริษัท ฯลฯ การประกอบการหรือเจาของตองมี
ความต้ังใจ อดทน ทุมเท ไมยอทอตออุปสรรค เพื่อใหกิจการดําเนินไปจนเกิดความม่ันคง
ประสบความสําเรจ็ การประกอบอาชพี อสิ ระยังสามารถแบงเปน

1.1 อาชพี อสิ ระดา นการผลิต ผูประกอบอาชีพตองมีกระบวนการ หรือข้ันตอนการ
ผลิตหรือการแปรรูปสินคาออกไปจําหนายในทองตลาด ในลักษณะขายสงหรือขายปลีก เชน
การทาํ อาหาร การทาํ สวนผลไม การเลย้ี งปลา ฯลฯ

1.2 อาชีพอิสระดานการใหบริการ เปนอาชีพที่นิยมกันอยางแพรหลายตาม
สภาพแวดลอมและวิถีชีวิต ทําใหคนท่ีมีเวลาวางนอยหันมาพ่ึงเทคโนโลยีประกอบกับการ
ประกอบอาชีพงานการใหบริการมีความเส่ียงนอย การลงทุนตํ่า การประกอบอาชีพดานน้ี
ปจจบุ นั จงึ แพรห ลาย เชน บริการทาํ ความสะอาด บริการซักรีดเสื้อผา บริการลางรถยนต ซอม
อปุ กรณไฟฟา การทํานายโชคชะตา เปน ตน

2. การประกอบอาชีพรับจาง เปนการประกอบอาชีพโดยไมไดเปนผูประกอบการ
แตตองทํางานตามที่เจานายมอบหมาย ไดรับคาตอบแทนเปนเงิน อาหาร ที่พักอาศัย และ
สง่ิ จาํ เปน อื่น ๆ ปจจุบนั สงั คมไทยสว นใหญน ยิ มเปน ลูกจา ง เน่อื งจากความรับผิดชอบมีจํากัดไม

25

เสีย่ งกับผลกําไรขาดทุน ซึ่งอาจทํางานในสถานประกอบการขนาดใหญ หรือขนาดเล็ก หรือเปน
ธรุ กจิ การผลติ หรือ การบรกิ าร เชน โรงงาน พนักงานขาย พนักงานบริษัท พนักงานธนาคาร
พนักงานบญั ชี เปน ตน

เศรษฐกจิ พอเพยี งกับอาชพี เกษตรกรรม
อาชีพเกษตรกรรม ถือวาเปนอาชีพหลักและเปนอาชีพสําคัญของประเทศ ประชากร
ของไทยไมนอ ยกวารอ ยละ 60 ยงั ประกอบอาชีพน้ีอยู อาชีพเกษตรกรรมเก่ียวของกับการผลิต
และการจดั จาํ หนา ยสินคา และบรกิ ารทางดานการเกษตร ผลผลิตทางการเกษตรนอกจากใชใน
การบรโิ ภคแลวยงั ใชเปน วตั ถุดิบในการผลิตทางอุตสาหกรรมอีกดวย ไดแ ก การทํานา การทํา
ไร การทาํ สวน การเลีย้ งสัตว ฯลฯ พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวฯ ไดพระราชทานพระราชดําริฯ
ใหเกษตรกรซ่ึงเปนคนสวนใหญของประเทศมีความแข็งแรงพอกอนที่จะไปผลิตเพ่ือการคาหรือเชิง
พาณิชย โดยยึดหลักการ “ทฤษฎใี หม” 3 ขน้ั คือ
ขั้นที่ 1 มีความพอเพียง เลี้ยงตัวเองไดบนพ้ืนฐานของความประหยัดและขจัดการ
ใชจา ย
ขั้นท่ี 2 รวมพลังกันในรูปกลุม เพ่ือการผลิต การตลาด การจัดการ รวมท้ังดาน
สวสั ดกิ าร การศกึ ษา การพัฒนาสังคม
ขั้นที่ 3 สรางเครือขาย กลุมอาชีพและขยายกิจกรรมทางเศรษฐกิจที่หลากหลาย
โดยประสานความรวมมือกับภาคธุรกิจ ภาคองคกรพัฒนาเอกชน และภาคราชการในดาน
เงนิ ทุน การตลาด การผลิต การจดั การและขา วสารขอมลู
ทฤษฎีใหมเปนแนวพระราชดําริของพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวภูมิพลอดุลยเดช
เกย่ี วกับการจัดพ้ืนที่ดินเพ่ือการอยูอาศัยและมีชีวิตอยางย่ังยืน โดยมีการแบงพื้นท่ีเปนสวน ๆ
ไดแก พ้ืนที่น้ํา พ้ืนท่ีดินเพื่อเปนที่นาปลูกขาว พื้นท่ีดินสําหรับปลูกพืชไรนานาพันธุ และท่ี
สําหรับอยูอาศัย/เล้ียงสัตว ในอัตราสวน 3 : 3 : 3 : 1 เปนหลักการในการบริหารการจัดการ
ทดี่ นิ และนา้ํ เพื่อการเกษตรในทด่ี นิ ขนาดเล็กใหเกดิ ประสิทธิภาพสูงสดุ ดังนี้
1. มีการบริหารและจัดแบงที่ดินแปลงเล็ก ออกเปนสัดสวนที่ชัดเจน เพื่อประโยชน
สงู สุดของเกษตรกร ซ่งึ ไมเคยมีใครคิดมากอ น
2. มีการคํานวณโดยหลักวิชาการ เก่ียวกับปริมาณนํ้าท่ีจะกักเก็บใหพอเพียง ตอการ
เพาะปลูกไดตลอดป

26

3. มีการวางแผนที่สมบูรณแบบ สําหรับเกษตรกรรายยอย 3 ขั้นตอน เพ่ือใหพอเพียง
สําหรบั เล้ยี งตนเองและเพ่ือเปนรายได

ขนั้ ที่ 1 ทฤษฎใี หมขน้ั ตน สถานะพน้ื ฐานของเกษตรกร คือ มีพ้ืนที่นอย คอนขางยากจน
อยใู นเขตเกษตรนํา้ ฝนเปน หลัก โดยในข้ันที่ 1 นี้มวี ัตถุประสงคเพือ่ สรางเสถยี รภาพของการผลิต
เสถียรภาพดานอาหารประจําวัน ความมั่นคงของรายได ความม่ันคงของชีวิต และความมั่นคง
ของชุมชนชนบท เปนเศรษฐกิจพึ่งตนเองมากข้ึน มีการจัดสรรพื้นที่ทํากินและที่อยูอาศัย
ใหแบงพ้ืนท่ี ออกเปน 4 สวน ตามอัตราสวน 30 : 30 : 30 : 10 ซ่ึงหมายถึง พ้ืนท่ีสวนที่หน่ึง
ประมาณ 30% ใหขุดสระเก็บกักน้ํา เพ่ือใชเก็บกักน้ําฝนในฤดูฝนและใชเสริมการปลูกพืช
ในฤดูแลง ตลอดจนการเลีย้ งสตั วน าํ้ และพืชน้ําตา ง ๆ (สามารถเลยี้ งปลา ปลกู พืชน้ํา เชน ผักบุง
ผักกะเฉดฯ ไดดวย) พื้นที่สวนท่ีสองประมาณ 30% ใหปลูกขาวในฤดูฝน เพ่ือใชเปนอาหาร
ประจําวันในครวั เรือนใหเพยี งพอตลอดป เพื่อตดั คาใชจ ายและสามารถพึง่ ตนเองได พื้นที่สวนที่
สามประมาณ 30% ใหปลูกไมผล ไมยืนตน พืชผัก พืชไร พืชสมุนไพร ฯลฯ เพื่อใชเปนอาหาร
ประจาํ วนั หากเหลือบรโิ ภคกน็ าํ ไปจาํ หนา ย และพื้นท่สี ว นที่สีป่ ระมาณ 10% ใชเปนที่อยูอาศัย
เล้ยี งสตั ว และโรงเรือนอ่ืน ๆ (ถนน คันดิน กองฟาง ลานตาก กองปุยหมัก โรงเรือน โรงเพาะเห็ด
คอกสัตว ไมด อกไมป ระดบั พืชผักสวนครัวหลงั บา น เปน ตน )

ทฤษฎีใหมขั้นกาวหนา เมื่อเกษตรกรเขาใจในหลักการและไดลงมือปฏิบัติตามข้ันที่
หน่งึ ในที่ดินของตนเปนระยะเวลาพอสมควรจนไดผลแลว เกษตรกรก็จะพัฒนาตนเองจากข้ัน
“พออยพู อกนิ ” ไปสขู ั้น “พอมีอนั จะกิน” เพอื่ ใหม ีผลสมบูรณยิ่งขึน้ จงึ ควรท่ีจะตองดําเนินการ
ตามขั้นท่ีสองและขั้นทสี่ ามตอไปตามลําดับ (มลู นธิ ชิ ัยพัฒนา, 2542)

ข้ันท่ี 2 ทฤษฎีใหมข้นั กลาง เมอ่ื เกษตรกรเขาใจในหลักการและไดปฏิบัติในท่ีดินของ
ตนจนไดผลแลว ก็ตองเร่ิมข้ันท่ีสอง คือ ใหเกษตรกรรวมพลังกันในรูปกลุม หรือ สหกรณ
รวมแรง รว มใจกันดาํ เนินการในดาน

(1) การผลิต เกษตรกรจะตองรวมมือในการผลิตโดยเร่ิมต้ังแต ข้ันเตรียมดิน การหา
พันธพุ ชื ปยุ การหานํา้ และอน่ื ๆ เพ่ือการเพาะปลูก

(2) การตลาด เมื่อมีผลผลิตแลว จะตองเตรียมการตาง ๆ เพื่อการขายผลผลิตใหได
ประโยชนส งู สดุ เชน การเตรยี มลานตากขาวรวมกนั การจัดหายุงรวบรวมขาว เตรียมหาเคร่ือง
สีขาว ตลอดจนการรวมกนั ขายผลผลติ ใหไดราคาดี และลดคา ใชจ ายลงดว ย

27

(3) ความเปนอยู ในขณะเดียวกันเกษตรกรตองมีความเปนอยูที่ดีพอสมควร โดยมี
ปจ จัยพ้นื ฐานในการดาํ รงชีวติ เชน อาหารการกินตา ง ๆ กะป น้าํ ปลา เสือ้ ผา ทพี่ อเพยี ง

(4) สวสั ดกิ าร แตละชุมชนควรมสี วัสดกิ ารและบริการทจ่ี าํ เปน เชน มสี ถานีอนามัย
เม่ือยามปวยไข หรือมกี องทุนไวใ หก ยู ืมเพื่อประโยชนใ นกิจกรรมตา ง ๆ

(5) การศึกษา มีโรงเรียนและชุมชนมีบทบาทในการสงเสริมการศึกษา เชน มีกองทุน
เพื่อการศกึ ษาเลาเรียนใหแ กเ ยาวชนของชมุ ชนเอง

(6) สังคมและศาสนา ชุมชนควรเปนศูนยกลางในการพัฒนาสังคมและจิตใจ โดยมี
ศาสนาเปน ท่ยี ดึ เหน่ียว

กิจกรรมท้งั หมดดังกลา วขางตน จะตอ งไดรับความรวมมือจากทุกฝายท่ีเก่ียวของ ไมวา
สว นราชการ องคกรเอกชน ตลอดจนสมาชกิ ในชมุ ชนนนั้ เปนสําคญั

ขัน้ ท่ี 3 ทฤษฎใี หมขั้นกาวหนา เม่อื ดําเนินการผานพนขั้นท่ีสองแลว เกษตรกรจะมี
รายไดดีข้ึน ฐานะมั่นคงขึ้น เกษตรกรหรือกลุมเกษตรกรก็ควรพัฒนากาวหนาไปสูข้ันท่ีสาม
ตอไป คือ ติดตอประสานงานเพ่ือจัดหาทุน หรือแหลงเงิน เชน ธนาคาร หรือบริษัทหางราน
เอกชน มาชวยในการทําธุรกิจ การลงทุนและพัฒนาคุณภาพชีวิต ท้ังนี้ ท้ังฝายเกษตรกรและ
ฝายธนาคารกบั บริษัท จะไดร บั ประโยชนรว มกัน กลา วคอื

(1) เกษตรกรขายขา วไดใ นราคาสงู (ไมถูกกดราคา)
(2) ธนาคารกับบริษัทสามารถซ้ือขาวบริโภคในราคาต่ํา (ซ้ือขาวเปลือกจากเกษตรกร
มาสีเอง)
(3) เกษตรกรซ้ือเคร่ืองอุปโภคบริโภคไดในราคาตํ่า เพราะรวมกันซื้อเปนจํานวนมาก
(เปน รา นสหกรณซ ื้อในราคาขายสง)
(4) ธนาคารกับบริษทั จะสามารถกระจายบคุ ลากร (เพอ่ื ไปดําเนนิ การในกจิ กรรมตาง ๆ
ใหเ กดิ ผลดยี ง่ิ ข้ึน)
ในปจจุบันนี้ไดมีการนําเอาเกษตรทฤษฎีใหมไปทําการทดลองขยายผล ณ ศูนยศึกษา
การพัฒนาและโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดําริ รวมท้ังกรมวิชาการเกษตรไดดําเนินการ
จัดทําแปลงสาธิต จํานวน 25 แหง กระจายอยูท่ัวประเทศ นอกจากน้ี กรมพัฒนาชุมชน
กระทรวงมหาดไทย กระทรวงเกษตรและสหกรณ กองบัญชาการทหารสูงสุด กองทัพภาค
กระทรวงกลาโหม และกระทรวงศึกษาธกิ าร ไดมีการดําเนินงานใหมีการนําเอาทฤษฎีใหมนี้ไป
ใช อยางกวา งขวางข้ึน

28

แผนภาพ จําลองการจัดสดั สวนพน้ื ทีต่ ามแนวทฤษฎีใหมระบบการจัดการพืน้ ท่ี

1. สระนาํ้ ขนาดประมาณ 3 ไร ไวเ ก็บกกั นํ้าและเล้ียงปลาไวบรโิ ภค
2. นาขาว ประมาณ 3 ไร ปลกู ขาวไวบริโภค และปลูกพชื ผกั หมนุ เวียนตามฤดูกาล
3. ไมผ ลทีเ่ หมาะกบั สภาพดินฟาอากาศ ประมาณ 3 ไร ควรเปนแบบผสมผสาน และ

พึง่ พาอาศัยกันเปนชนั้ ๆ เชน
- ไมผ ลหรอื ไมใชสอยขนาดใหญ ตน สงู เชน สะตอ, มงั คดุ ฯลฯ
- ไมผ ลพมุ ขนาดกลาง เชน มะมว ง ลําไย ขนุน ชมพู สม โอ ฯลฯ
- ไมผ ลพมุ เตีย้ เชน มะนาว สมเขยี วหวาน สมจ๊ีด ฯลฯ
- ไมผ ลและพชื ผักขนาดเล็ก เชน มะเขือ พรกิ กระเพรา ผกั หวาน ฯลฯ
- ผกั สวนครัว เชน ตะไคร และพืชผัก ฯลฯ
- ผกั ประเภทเถา เกาะตนไมใหญ เชน ตําลึง, ฟก, บวบ, ถั่วชนิดตางๆ, พริกไทย

ฯลฯ
- ผักเลอ้ื ยกินหัว เชน มัน ขงิ ขา ฯลฯ
4. ทอ่ี ยูอ าศยั ตามสภาพ คอกปศสุ ตั ว และพชื ผักสวนครวั ทต่ี องการแสงแดด และแปลง
ปุยหมัก (หากไมใชมสุ ลมิ แนะนําใหเ ล้ียงหมูหลมุ ) ใชเนือ้ ที่ประมาณ 1 ไร จัดระบบ
ภูมศิ าสตร และส่ิงแวดลอมท่ดี ี
5. แนวรั้วควรเปนพืชสวนครัวรั้วกินได เชน หากมีเสาร้ัวควรปลูกแกวมังกร ระหวาง
เสารัว้ ควรเปนผักหวาน, ชะอม, ตนแค, มะละกอ ฯลฯ
6. รอบ ๆ ขอบสระนํ้า ปลูกพืชผักไดตามสภาพ เชน กลวย, ออย, มะรุม, แค สวนของ
สระดา นในควรปลกู หญาแฝกกนั การพงั ทลายของดินลงสระ
หมายเหตุ การออกแบบวางผงั ควรคาํ นงึ ถงึ สภาพพ้นื ทขี่ องแตล ะรายตามสภาพจริง

29

เรือ่ งท่ี 2 โครงการและแผนงานประกอบอาชีพ ตามหลกั ปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียง

การประกอบอาชพี ของคนเรามีมากมายหลากหลายอาชีพ เชน เกษตรกรรม การปศุสัตว
การปาไม การขนสง อุตสาหกรรม การคาขาย การแกะสลักไม การเจียระไนพลอย การทอผา
ฯลฯ อยางไรก็ตามการท่ีจะคิดประกอบอาชีพใด ๆ น้ัน จะตองผานการศึกษาและวิเคราะห
ความเปนไปได โดยมีขอมูลตาง ๆ อยูมาก เพียงพอท่ีจะมาใชในการตัดสินใจประกอบอาชีพ
น้ันได เมอื่ คดิ แลว ก็ควรกําหนด ใหเ ปน ลายลกั ษณอักษร เพ่ือใหเห็นเปนข้ันตอน แสดงถึงความ
ตอเน่ือง มองเห็นขอบกพรองหรือขอมูลท่ีขาดไปได เพ่ือความสมบูรณของโครงการและ
แผนงานการดําเนนิ งาน

การจัดทําโครงการและแผนงานประกอบอาชีพ หรือโครงงานการประกอบอาชีพ
มคี วามสาํ คัญ และจําเปน ตอการประกอบอาชพี เพราะถอื วา ไดม กี ารคดิ ไตรต รองไวล วงหนาแลว
จงึ ลงมือปฏบิ ัติ ความผิดพลาดทง้ั หลายยอ มนอ ยลงโดยเฉพาะการวางแผนการดําเนินงานนั้นจะ
มีความชดั เจนเก่ียวกับแผนการผลิต แผนการลงทนุ และแผนการตลาด

ประโยชนของโครงงานการประกอบอาชีพ
1. ทาํ ใหก ารประกอบอาชีพบรรลุผลสาํ เรจ็ ตามเปาหมายที่กําหนดไว มรี ะบบการทํางาน

และลดการทาํ งานทซ่ี ้ําซอนกนั
2. ชวยใหการใชป ระโยชนจ ากการใชท รัพยากรเปน ไปอยางมปี ระสิทธภิ าพ
3. ชว ยใหเ จา ของกจิ การมีความเชื่อม่นั ในการบรหิ ารงาน และเม่อื เกดิ ปญหาข้ึนเพราะมี

การวางแผน และคดิ อยา งรอบคอบมาแลว
4. ชว ยใหเ จาของกจิ การสามารถตรวจสอบข้ันตอนการดําเนนิ งาน และความสําเร็จของ

เปา หมาย

องคป ระกอบของโครงการการประกอบอาชีพ

เมอื่ ตัดสินใจเลอื กอาชพี และมีการวิเคราะหความพรอ ม และความเปนไปไดข องอาชีพ
ท่ีตัดสินใจเลือกแลว ขั้นตอนตอไปคือ การเขียนโครงการการประกอบอาชีพที่ตัดสินใจเลือก
การเขียนโครงการการประกอบอาชีพ มอี งคป ระกอบหรือหัวขอ ที่ตองเขียนดังนี้

30

1. ช่ือโครงการ ควรต้ังช่ือโครงการท่ีสื่อความหมายไดชัดเจน เชน โครงการเล้ียงไก
กระทงโครงการขายผักปลอดสารพิษ โครงการจําหนายอาหารสาํ เรจ็ รูป เปนตน

2. เหตผุ ล/แรงจูงใจในการทาํ โครงการ ใหเขียนถึงเหตุผลท่ีเลือกทําโครงการน้ัน เชน
เปนอาชีพท่ีเปนความตองการของตลาด/ชุมชน หรือตัวผูประกอบอาชีพมีความถนัด
ความสนใจ ในอาชีพนั้นๆ อยา งไร เปน ตน

3. วัตถุประสงค ใหเขียนวัตถปุ ระสงคใ นการทําโครงการน้ัน ๆ ใหชัดเจน เชน เพือ่ ใหม ี
ประสบการณในการทําอาชีพน้ัน ๆ หรือเพ่ือศึกษาความเปนไปไดของตนเองในการประกอบ
อาชีพนน้ั ๆ

4. เปาหมาย ควรกาํ หนดเปา หมายในเชิงปริมาณและคุณภาพใหชัดเจน เชน การเลี้ยง
ไกก ระทงจะเลยี้ ง 5 รนุ รนุ ละกตี่ วั

5. ระยะเวลาดําเนินโครงการ ตั้งแตเริ่มตนจนสิ้นสุดโครงการใชเวลาดําเนินการนาน
แคไหนเริ่มตน โครงการเมอื่ ใด จะส้ินสุดโครงการหรือขยายกิจการชวงใด

6. สถานทปี่ ระกอบการ ตองระบุทตี่ ง้ั ของสถานท่ที ี่จะประกอบอาชีพน้นั
7. การดาํ เนนิ งาน ใหเ ขยี นแสดงขั้นตอนการดาํ เนนิ งานอยางละเอียดต้ังแตขั้นวางแผน
ปฏิบัติการการปฏิบัติการตามแผน และประเมินปรับปรุง การเขียนแผนการดําเนินงานการ
ประกอบอาชีพ ควรมีองคประกอบหรือหวั ขอ ดังน้ี

7.1 แผนการผลติ ใหเสนอรายละเอียดวาในการผลติ หรือขายสินคา หรอื บรกิ าร ตาม

โครงการที่กาํ หนดน้ัน มีข้ันตอนการผลิตอยางไร และกําหนดเวลาตามข้ันตอนนั้น ไวอยางไร

7.2 แผนการลงทุน ใหระบุวาที่มาของเงินทุนท่ีใชในโครงการประกอบอาชีพ

นนั้ ไดมาอยา งไร เงินทุนออกเอง หรอื กูย มื มาจากแหลงเงินทุนตา ง ๆ

7.3 แผนการตลาด ใหเ สนอรายละเอยี ดวา สนิ คา หรือบรกิ ารในโครงการ

ประกอบ อาชีพนนั้ ๆ มลี กู คา ที่คาดหวังจาํ นวนเทาใด และจะวางแผนเพ่ือขยายตลาด

ให กวา งขวางขนึ้ อยางไร ในระยะเวลาใด

8. ปญหาและแนวทางแกไข ใหระบุปญหาที่คาดวาจะเกิดขึ้นกับการประกอบอาชีพ
นนั้ ๆ

9. ผลทค่ี าดวา จะไดร บั แสดงใหเ ห็นถงึ ผลของการดําเนินงานในการประกอบอาชีพใน
ดา นตา ง ๆ เชน ดานความรูแ ละประสบการณท่ีไดร ับ ดานกาํ ไร และความพึงพอใจตาง ๆ

31

10. ผรู ับผิดชอบดําเนินการ ระบุช่ือผทู ีเ่ ปน เจาของกิจการ หรือรับผิดชอบโครงการใน
กรณีท่ีมีผูรว มโครงการหลาย ๆ คน ก็ใหชื่อผูรว มโครงการทง้ั หมดดว ย

การกําหนดโครงการการประกอบอาชีพทตี่ ัดสนิ ใจเลอื ก กอ นการเรม่ิ ตนเขยี นโครงการ
การประกอบอาชพี ทีต่ ดั สนิ ใจเลอื ก มคี วามจาํ เปน ตอ งศกึ ษา รวบรวมขอ มลู ดานตาง ๆ ในอาชพี
นนั้ ๆ ดงั นี้

1. ศึกษาสาํ รวจความตองการของตลาด โดยการสํารวจสภาพ และความตองการ ของ
ชุมชน ท่ีจะเปนแหลงประกอบอาชีพเก่ียวกับ จํานวนประชากร ลักษณะเฉพาะของประชากร
ซ่งึ ประกอบดวย เพศ อายุ รายได อาชีพ ระดับการศึกษาความตองการสินคาและบริการใน
อาชีพน้ัน ๆ จํานวนและอุปนิสัยในการซ้ือของประชากรในพ้ืนท่ี สภาพปญหาและอุปสรรค
ตาง ๆ ที่คาดวาจะเกิดขึ้น เชน มีคูแขงขันขายสินคาหรือบริการประเภทเดียวกันในพ้ืนท่ีน้ัน
เปน ตน

2. ทาํ เลท่ตี งั้ กจิ การ จะตอ งพจิ ารณาวา ทําเลที่ตง้ั กิจการท่ีจะประกอบอาชีพท่ีตัดสินใจ
เลือกนั้นมีลักษณะท่ีจําเปนในส่ิงตอไปน้ีหรือไมเพียงใด การคมนาคม ขนสงสะดวก
หรอื ไม สภาพแวดลอ มเหมาะสมหรอื ไม มคี ูแขงขนั ทข่ี ายสินคาบริการ ประเภทเดียวกันหรือไม
ถา มีจะแกป ญ หาอยางไร

3. สํารวจความพรอมของตนเองในทุกดาน เชน ดานความรู ความสามารถในอาชีพ
ดานปจจยั การผลิตตา ง ๆ วา มคี วามพรอมหรือไม อยางไร ถา ไมพรอ มจะแกป ญ หาอยา งไร

4. ศึกษาความเปนไปไดของอาชีพ จะตองพิจารณาวาอาชีพที่เลือกน้ันจะทําใหรายได
มากนอยเพยี งใด คุม กบั ทนุ ท่ีลงไปหรอื ไม จะใชเ วลาเทา ใดจงึ จะคุม ทนุ รายไดหรอื กําไรเพียงพอ
จะเลี้ยงชีพหรือไม หากรายไดไมเพียงพอจะแกปญหาอยางไร เมื่อไดศึกษารวบรวมขอมูล
ดงั กลา วแลว และเห็นวา มแี นวทางจะดาํ เนินโครงการได กเ็ รม่ิ ลงมอื เขียนโครงการการประกอบ
อาชพี ตามหัวขอ ทก่ี าํ หนด

ตัวอยา ง การเขยี นโครงงานการประกอบอาชพี
1. ชื่อโครงการ โครงการจาํ หนายอาหารสําเรจ็ รูป
2. ชอ่ื ผดู าํ เนินโครงการ.......................................
3. ชอื่ อาจารยท ีป่ รกึ ษาโครงการ...........................

32

4. หลกั การและเหตุผล อาหารเปนสิ่งจาํ เปนสาํ หรบั ทกุ คน เราตองรับประทานอาหาร
ทุกวัน คนในหมูบานของกลุมผูดําเนินโครงการสวนใหญประกอบอาชีพนอกบาน มักไมมีเวลา
ประกอบอาหารเอง ใกลหมูบานยังมีสํานักงานของเอกชนซ่ึงมีพนักงานจํานวนมาก แตใน
บริเวณน้ีมีรานจําหนายอาหารสําเร็จรูปนอยคุณภาพอาหารและการบริการไมคอยดี ไมมีราน
จําหนายอาหารสําเรจ็ รูปทมี่ คี ณุ ภาพดี และราคาปานกลาง สมาชิกของกลุมมีความสามารถใน
การประกอบอาหารไดดี และบริเวณบานของสมาชิกมีสถานที่กวางเหมาะท่ีจะจัดเปนราน
จําหนา ยอาหาร จึงไดจัดทาํ โครงการจําหนายอาหารสําเร็จรปู

5. วตั ถปุ ระสงค
1. เพอ่ื ใหม ีประสบการณในการประกอบอาชพี จาํ หนายอาหารสําเรจ็ รปู
2. เหน็ ชอ งทางและมีความรคู วามสามารถในการประกอบอาชพี จาํ หนา ยอาหาร

สาํ เร็จรูป
3. สามารถนําความรูท่ีไดจากการเรียนและประสบการณการปฏิบัติโครงงาน

อาชีพไปใชป ระโยชนในการประกอบอาชีพไดอยางเหมาะสม
6. เปา หมาย
ดานปริมาณ ปรงุ และจาํ หนายอาหารสําเรจ็ รูปในวันเสารและวันอาทติ ย
ดานคุณภาพ นักเรียนทุกคนในกลุมเห็นชองทางในการประกอบอาชีพและ

พัฒนาการประกอบอาชพี ไดอยางเหมาะสม
7. ระยะเวลาดําเนนิ โครงการตลอดโครงการตงั้ แตเ ปดภาคเรยี นจนถงึ ปด ภาคเรียน
(20 พฤษภาคม - 30 กนั ยายน และ 1 พฤศจกิ ายน – 15 มนี าคม )
8. สถานท่ีประกอบอาชีพ บานเลขที่.....หมูท่ี.....ตําบล.........อําเภอ..........

จังหวัด................
9. งบประมาณ
9.1 แหลง เงินทนุ เงินสะสมของสมาชิกกลมุ คนละ 1,000 บาท
9.2 จํานวนเงนิ ทุนเริ่มโครงการ 15,000 บาท
9.3 ทรัพยส ินถาวร โตะ เกาอี้ ถวย ชาม และเครื่องครัว สวนหนึ่งยืมใชช่ัวคราว /

จัดซ้ือ
9.4 ทรพั ยส ินสน้ิ เปลือง อาหารสด ซอ้ื เปน รายวนั

33

9.5 เงินทุนขยายกิจการ หากกิจกรรมประสบความสําเร็จก็จะนํากําไรมาขยาย
กจิ การ

9.6 กําไร (คาดการณ) ในระยะเรม่ิ แรกมกี าํ ไรประมาณวันละ 300-500 บาท
10. ข้นั ตอนการดาํ เนนิ งาน

1. การเตรยี มการ
- ศึกษาสาํ รวจขอมูล
- เขยี นโครงการ
- ขออนุมตั โิ ครงการ
- เตรียมหาทนุ
- กําหนดรายการอาหารทจี่ ะปรุงจําหนา ย
- ประชาสมั พันธใ หล ูกคาเปา หมายทราบ

2. การเตรยี มสถานท่ี
- จัดตกแตง สถานที่
- เตรียมวสั ดุอุปกรณ

3. ข้ันตอนการดําเนนิ งานอยางละเอียด
- ศึกษาหาความรูเบอ้ื งตนเกี่ยวกับการปฏิบัติงานอาชพี
- ศึกษาสํารวจขอมลู ตา ง ๆ เพื่อสํารวจความสนใจประกอบการเลอื กอาชพี
- วิเคราะหขอมลู
- ตัดสินใจเลือกอาชีพ
- ศกึ ษาวิธเี ขยี นโครงงานอาชพี
- ขออนุมตั โิ ครงงานอาชพี
- ศึกษาคน ควาหาความรูเพมิ่ เตมิ
- กําหนดรายการอาหารทจี่ ะจาํ หนาย
- ประชาสัมพันธบอกกลมุ ลกู คา เปา หมาย
- เตรยี มอปุ กรณการปรงุ อาหาร ภาชนะตาง ๆ
- ตกแตง สถานท่ี
- ลงมอื ปรงุ อาหารจาํ หนาย โดยสับเปล่ียนหมุนเวียนการปฏบิ ัตหิ นาท่ีดังนี้

ซ้ืออาหารสด ตกแตง / ทาํ ความสะอาดรา น / ลางภาชนะ บริการลกู คา เกบ็ เงิน

34

– ทําบัญชี
- ประเมนิ การปฏิบตั ิงานเปนรายวัน / รายสปั ดาห
- ประเมนิ สรปุ เมือ่ ปฏบิ ัตงิ านเสรจ็ สน้ิ
- เสนอแนะแนวทางการพฒั นาอาชีพ
11. ปญหาและแนวทางแกไข
1. ปญ หา ทค่ี าดวาจะเกิดข้นึ ระหวา งปฏบิ ัติงาน
- ลกู คา มไี มเปนไปตามเปา หมาย

- ประสบการณในการจาํ หนายสินคาไมเ พียงพอ
2. แนวทางแกไ ข

- นาํ อาหารสาํ เรจ็ รปู ใสถ ุงไปจาํ หนา ยตามบา น / ชมุ ชน
- ขอคําแนะนําจากอาจารยทป่ี รึกษาเปน ระยะ
12. ผลทค่ี าดวาจะไดร ับ
1. ดานความรูแ ละประสบการณ นักเรียนทุกคนมีประสบการณในการประกอบ
อาชีพ เห็นชอ งทางในการประกอบอาชพี ในอนาคต
2. ดานผลผลิต ทรัพยสิน กําไร นักเรียนมีรายไดระหวางเรียน ทําใหเห็น
คณุ คา ของการประกอบอาชพี แบงเบาภาระผูปกครอง

ลงช่อื ผูเสนอโครงการ…………………………………..

โครงการการประกอบอาชพี ตามหลักปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพียง
การจัดทําโครงการการประกอบอาชีพ มีความสําคัญ และจําเปนตอการประกอบอาชีพ

เพราะถอื วา ไดมีการวางแผน กอนลงมือปฏิบัติ ความผิดพลาดทั้งหลายยอมนอยลงโดยเฉพาะ
การวางแผนการดําเนินงานนั้นจะมีความชัดเจนเกี่ยวกับ แผนการผลิต แผนการลงทุน และ
แผนการตลาด การจัดทําโครงการการประกอบอาชพี ทด่ี ี ยอมทําใหก ารประกอบอาชพี บรรลุผล
สาํ เรจ็ ตามเปาหมายทก่ี ําหนดไว
มีระบบการทํางาน และลดการทํางานท่ีซํ้าซอนกัน ทําใหการใชทรัพยากรเปนไปอยางมี
ประสิทธิภาพ ชวยใหเจาของกิจการมีความเช่ือม่ันในการบริหารงาน และเม่ือเกิดปญหาข้ึนก็

35

สามารถแกไขปญหาไดอยางดี เพราะมีการวางแผน และคิดอยางรอบคอบมาแลวชวยให
เจาของกิจการสามารถตรวจสอบขั้นตอนการดําเนินงาน และความสําเร็จ ของเปาหมายได
อยา งตอเนอื่ ง

การจัดทําโครงการการประกอบอาชพี สามารถนําหลกั ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมา
ประยุกตใ ชใ นการวางแผน การดําเนนิ งานไดโดยจะเหน็ ไดวา “เศรษฐกิจพอเพียงจรงิ ๆ คือ
หลกั การดาํ เนินชีวิตทีจ่ ริงแทท ่ีสุด กรอบแนวคดิ ของหลักปรชั ญามงุ เนนความม่นั คงและความ
ย่งั ยืนของการพัฒนา อันมีคณุ ลักษณะทสี่ าํ คญั คอื สามารถประยุกตใชใ นทกุ ระดบั ตลอดจนให
ความสาํ คญั กบั คําวา ความพอเพียง ทป่ี ระกอบดวย ความพอประมาณ ความมเี หตุมผี ล
มภี มู คิ ุมกนั ทด่ี ีในตวั ภายใตเงือ่ นไขของการตดั สินใจและการดําเนนิ กิจกรรมทตี่ องอาศัยเงอื่ นไข
ความรูและเงื่อนไขคณุ ธรรม”

เรือ่ งท่ี 3 การนาํ หลกั ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพียงมาเปนฐานในการประกอบอาชพี
เศรษฐกจิ พอเพียงกบั อาชีพธุรกิจ
ธุรกิจทุกประเภทไมวาจะเปนธุรกิจประเภทการผลิต การคา หรือบริการ ลวนแตมี

ความสําคญั อยางยงิ่ ตอระบบเศรษฐกจิ และสังคม เน่ืองจากผลประกอบการทางธุรกิจมีอิทธิพล
ตอมูลคาทางเศรษฐกิจและความเจริญเติบโตของประเทศ การดําเนินธุรกิจในประเทศไทย
ที่ผานมามีเปาหมายการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจดวยระบบทุนนิยมที่กระตุนใหคนบริโภค
ตลอดเวลาและมากยิ่งขึ้น เพื่อผลตอบแทนสูงสุดโดยไมคํานึงถึงวิธีการอันชอบธรรม
การขยายตัวของผลผลิตมุงการพึ่งพาอุปสงค เทคโนโลยีและทุนจากตางประเทศ ทําให
ความสามารถในการพ่ึงพาตนเองตํ่าลง องคกรธุรกิจถูกครอบงําความคิดจากกระแสโลกา
ภิวัตนดานลบ สงผลกระทบตอคานิยมและทัศนคติท่ีเนนความรํ่ารวยและความสะดวกสบาย
เปนเปาหมาย เหน็ ประโยชนส วนตนมากกวาสวนรวม และขาดจิตสํานึกตอสาธารณะ องคกร
ธรุ กจิ ตองเผชญิ กับความเสย่ี งภายใตเงื่อนไขในระบบเศรษฐกิจโลกที่มีความสลับซับซอนและมี
การเปล่ยี นแปลงรอบดา น

36

ดงั นั้น การปรับตวั ตอ กระแสโลกาภิวัตน จึงจําเปนตอ งอาศยั การเรยี นรแู ละการยืนหยัด
อยูบนพ้ืนฐานของการพ่ึงพาตนเองตามแนวปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง เพื่อสราง
ศักยภาพการดําเนินธุรกิจเพ่ิมขีดความสามารถในการแขงขัน และสรางภูมิคุมกันตอผลกระทบ
จากสภาพแวดลอมภายนอก ในบริบทของความเชื่อมั่นตอการนําปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง
ไปใชในองคกรจากประเด็นตางๆ ไดแก เศรษฐกิจพอเพียงใชไดผลดีเฉพาะในภาคเกษตร
เศรษฐกจิ พอเพยี งคือการประหยัดและไมเปนหน้ี การแสวงหากําไรขัดกับปรัชญาของเศรษฐกิจ
พอเพยี ง และปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงไมเหมาะสมกับธุรกิจในยุคโลกาภิวัตน เม่ือพิจารณา
จากแนวคิด หลักการ และองคประกอบตางๆ ของปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง สามารถ
อธบิ ายในประเดน็ ดังกลาว ดงั นี้

เนือ่ งจากปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียงไดนําไปประยุกตใชกับภาคเกษตรในระยะแรก
เพราะมีความขัดสนสูงกวาภาคอ่ืนๆ ทําใหเกิดความเขาใจผิดวา เศรษฐกิจพอเพียงใชไดผลดี
เฉพาะภาคเกษตรเทานั้น ซึ่ง ดร.สุเมธ ตันติเวชกุล (2549: 286) ไดอธิบายวา “เศรษฐกิจ
พอเพียงมิไดจํากัดเฉพาะของเกษตรกรหรือชาวไรชาวนาเพียงเทานั้น แตเปนเศรษฐกิจของ
ทุกคนทกุ อาชพี ทั้งท่อี ยูใ นเมอื งและอยูในชนบท เชน ผูที่เปนเจาของโรงงานอุตสาหกรรมและ
บรษิ ัทในระบบเศรษฐกิจพอเพียง ถาจะตองขยายกิจการเพราะความเจริญเติบโตของเนื้องาน
โดยอาศยั การขยายตวั อยา งคอ ยเปนคอ ยไป หรือหากจะกยู มื ก็กระทําตามความเหมาะสม ไมใช
กมู าลงทนุ จนเกนิ ตัวจนไมเหลือท่มี ่ันใหยืนอยไู ด ตอ งรูจักใชจ าย ไมฟมุ เฟอ ยเกนิ ตัว” อยา งไร
ก็ตาม เม่อื พิจารณาตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงทั้งในดานองคประกอบและเงื่อนไข
จะเห็นไดวา หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงสามารถนําไปใชไดในทุกระดับและประกอบ
อาชพี ไดในทกุ สาขาไมจ าํ กัดเฉพาะภาคเกษตร การประยุกตใชกับภาคธุรกิจและภาคเศรษฐกิจ
อนื่ ๆ มีความสาํ คัญมาก เนอ่ื งจากแนวโนม สังคมไทยเปน สังคมเมืองมากขึ้น และการผลิตของภาค
ธุรกจิ มสี ัดสว นสูงมาก หากภาคธุรกิจไมใชปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงเปนแนวทางแลว ยากท่ี
จะเกดิ ความพอเพยี ง (ณัฏฐพงศ ทองภักด,ี 2550: 18)

ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงสามารถนําทางการบริหารธุรกิจ โดยไมปฏิเสธระบบ
การตลาด แตเปนเคร่ืองช้ีนําการทํางานของกลไกตลาดใหมีเสถียรภาพดีข้ึน และไมขัดกับ

37

หลักการแสวงหากําไร จึงไมจําเปนตองลดกําไรหรือลดกําลังการผลิตลง แตการไดมาซึ่งกําไร
ของธรุ กจิ ตอ งอยบู นพื้นฐานของการไมเอารัดเอาเปรยี บผูอ น่ื หรอื แสวงหาผลกําไรเกินควรจาก
การเบียดเบียนประโยชนของสังคม ตลอดจนตองคํานึงถึงการใชทรัพยากรในธุรกิจอยาง
ประหยัดและมีคุณภาพ ดังพระราชดํารัสเน่ืองในวันเฉลิมพระชนมพรรษาวันท่ี 4 ธันวาคม
2550 ความวา (พิพัฒน ยอดพฤตกิ าร, 2551ก: 2)

“ในเรอ่ื งเศรษฐกิจพอเพียงคืออะไร ไมใชเพียงพอ ไมไดหมายความวา ใหทํากําไร
เล็กๆ นอยๆเทาน้ันเอง ทํากําไรก็ทํา ถาเราทํากําไรไดดี มันก็ดี แตวาขอใหมันพอเพียง
ถาทา นเอากําไรหนาเลือดมากเกินไป มนั ไมใชพอเพยี ง นกั เศรษฐกิจเขาวาพระเจาอยหู ัว
นีค่ ิดอะไรแปลกๆ ก็แปลกสิ ขายไมใหไดก ําไร ซอ้ื อะไรไมขาดทุน เปนเศรษฐกิจพอเพียง คอื
ไมตอ งหนาเลอื ด แลวไมใชจะมีกําไรมากเกินไป หรอื นอยเกนิ ไป ใหพอเพียง ไมใชเรื่องของ
การคา เทาน้นั เอง เปนเรื่องของการพอเหมาะพอด”ี

นอกจากนี้ ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพยี งไมปฏิเสธการเปน หน้หี รือการกูยืมเงินเพ่ือการ
ลงทนุ ในภาคธุรกิจ โดยยงั คงมุงสรา งประสิทธิภาพและประสิทธผิ ลสูงสดุ ในการผลิต
เพือ่ ความกาวหนา ขององคกร แตเ นนการบรหิ ารความเสยี่ งตํ่า กลาวคือ การกูยืมเงินเพื่อลงทุน
ทางธรุ กจิ จะตอ งมีการวเิ คราะหและประเมินความเสี่ยงที่จะกระทบตอธุรกิจ โดยคํานึงถึงหลัก
ความคุมคาและกําหนดมาตรการรองรับความเสี่ยงที่ จะเกิดขึ้น (พิพัฒน ยอดพฤติการ,
2551: 1)

หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงสงเสริมใหธุรกิจสามารถแขงขันไดอยางยั่งยืนใน
ระยะยาวและสรางความพรอมสําหรับการเปลี่ยนแปลงในอนาคต ธุรกิจที่ใชหลักปรัชญาของ
เศรษฐกจิ พอเพียงจะแขงขันอยางพอประมาณตามศักยภาพของตนเอง โดยทําธุรกิจที่มีความ
ชาํ นาญหรือสรางความรู เพือ่ พัฒนาตนเองใหม ีความสามารถในการแขง ขันท่ี ดีขึน้

ดังน้ัน หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงจึงไมสนับสนุนระบบเศรษฐกิจปดที่ไม
เก่ียวของกับใครไมคาขาย ไมสงออก หรือหันหลังใหกับกระแสโลกาภิวัตน แตเปนปรัชญาที่
เนนการพัฒนาอยางเปนขั้นตอนบนรากฐานที่เขมแข็ง โดยองคกรธุรกิจตองรูเทาทัน
ความสามารถของตนเอง ใชหลักตนเปนที่พึ่งของตนเองใหไดกอน จากน้ันจึงพัฒนาตนเอง

38

เพื่อใหธุรกิจมีคุณภาพและเขมแข็งข้ึน สามารถเปนท่ีพ่ึงแกผูอื่นได และนําไปสูสังคมที่มีการ
เก้ือกูลซึ่งกันและกันไดในท่ีสุด (สุทิน ลี้ปยะชาติ, นริสา พิชัยวรุตมะและอาทิสุดา ณ นคร,
2550: 9)

จากการรายงานของโครงการพัฒนาแหงสหประชาชาติประจําประเทศไทย เรื่อง
“เศรษฐกจิ พอเพียงกับการพฒั นาคน” ในป 2550 ไดสนับสนุน การนําหลักปรัชญาของเศรษฐกิจ
พอเพียงมาใชในภาคธุรกิจวา เศรษฐกิจพอเพียงชวยยกระดับความรับผิดชอบตอสังคมของ
บริษัท ดวยการสรางขอปฏิบัติในการทําธุรกิจที่เนนผลกําไรระยะยาวในบริบทที่มีการแขงขัน
การบริหารธุรกิจใหเกิดกําไรในโลกทุกวันน้ี มีความซับซอนมากกวาการคิดถึงตนทุนและ
ผลตอบแทน ธรุ กิจตอ งคํานงึ ถงึ ผมู ีสว นไดส วนเสียจากทกุ กลมุ ตงั้ แตน ายจางไปจนถึงลูกคาและ
สังคมโดยรวม อยา งไรก็ตาม ธุรกจิ ยังตอ งตระหนักถึงความเสี่ยงที่มีโอกาสเกิดข้ึนไดตลอดเวลา
ในสภาพแวดลอมที่มีการแขงขันสูงและมีการเปลี่ยนแปลงอยางผูนําธุรกิจกับการขับเคลื่อน
เศรษฐกิจพอเพียงในองคกรรวดเร็ว (สุทิน ลี้ปยะชาติ, นริสา พิชัยวรุตมะ และอาทิสุดาณ นคร,
2550 : 8) จะเห็นไดวา แทจริงแลวปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงเปนหลักการเก่ียวกับการ
พัฒนาตนเอง เพ่ือเพิ่มความสามารถในการตอบสนองกิจการตางๆ รอบดาน โดยไม จํากัด
เฉพาะภาคเกษตร องคกรท่ีตองการเติบโตไดอยา งยงั่ ยนื ทา มกลางกระแสโลกาภวิ ตั นจําเปนตอง
นําปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงไปประยุกตใช ซึ่งไมขัดกับหลักการแสวงหากําไร โดยอยูบน
พ้นื ฐานของการไมเ อารัดเอาเปรยี บผอู ่นื และคาํ นงึ ถึงความเสีย่ งทจี่ ะกระทบตอธรุ กจิ

เรื่องท่ี 4 คณุ ธรรมในการประกอบอาชพี ตามหลกั ปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียง

การประกอบอาชีพของบุคคลทกุ คน ยอ มมุง หวังใหตนเองประสบความสําเร็จในอาชีพ
หนาท่ีการงานท้ังน้ัน และแนวทาง วิธีการที่จะนําไปสูความสําเร็จ สามารถยึดเปนหลักการ
แนวทางในการประกอบอาชีพไดท ุกอาชพี คือหลักปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพียง

การประกอบอาชีพตามแนวทางหลักปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียง ควรยดึ หลกั ในการ
ปฏิบัตติ น ดังนี้

39

1. ยดึ ความประหยัด ตัดทอนคา ใชจ ายในทุกดาน ลดละความฟมุ เฟอ ยในการดํารงชีวิต
อยางจริงจัง ดังพระราชดํารัสวา “ความเปนอยูที่ตองไมฟุงเฟอ ตองประหยัดไปในทางท่ี
ถูกตอ ง” ปฏิบตั ิไดดวยวิธจี ดบนั ทึกหรือทาํ บญั ชคี รวั เรือน

2. ยดึ ถอื การประกอบอาชพี ดวยความถูกตอง สุจรติ แมจะตกอยูในภาวะขาดแคลนใน
การดํารงชีพก็ตาม ดังพระราชดํารัสท่ีวา “ความเจริญของคนท้ังหลายยอมเกิดมาจากการ
ประพฤติชอบและการหาเล้ียงชีพของตนเปนหลักสาํ คญั ”

3. ละเลกิ การแกง แยงประโยชน และแขงขันกันในทางการคาขายประกอบอาชีพแบบ
ตอสูกันอยางรุนแรงดังอดีต ซึ่งมีพระราชดํารัสเร่ืองน้ีวา “ความสุขความเจริญอันแทจริงน้ัน
หมายถงึ ความสุข ความเจริญท่ีบุคคลแสวงหามาไดดวยความเปนธรรมท้ังในเจตนา และการ
กระทํา ไมใชไดม าดวยความบงั เอิญ หรอื ดวยการแกง แยง เบียดบงั มาจากผอู ่ืน”

4. ใฝหาความรู ไมหยุดน่ิงท่ีจะหาทางใหชีวิตหลุดพนจากความทุกขยากครั้งน้ี
โดยตองขวนขวายใฝหาความรูใหเกิดมีรายไดเพิ่มพูนข้ึนจนถึงขั้นพอเพียงเปนเปาหมายสําคัญ
พระราชดํารัสตอนหนึ่งที่ใหความชัดเจนวา “การที่ตองการใหทุกคนพยายามที่ จะหาความรู
และสรางตนเองใหมั่นคงนี้เพื่อตนเอง เพ่ือที่จะใหตัวเองมีความเปนอยูที่กาวหนาท่ีมีความสุข
พอมีพอกินเปนขัน้ หนึ่ง และข้นั ตอไป กค็ อื ใหมีเกยี รตวิ า ยนื ไดด ว ยตวั เอง”

5. ปฏิบัติตนในแนวทางท่ีดี ลดละสิ่งยั่วกิเลสใหหมดสิ้นไป ท้ังนี้ดวยสังคมไทยท่ีลม
สลายลงในครั้งนี้ เพราะยงั มบี ุคคลจํานวนมใิ ชนอยท่ีดําเนินการโดยปราศจากละอายตอแผนดิน
พระบาทสมเดจ็ พระเจาอยูหัวไดพระราชทานพระบรมราโชวาทวา “พยายามไมกอความช่ัวให
เปนเครื่องทําลายตัวทําลายผูอื่น พยายามลด พยายามละความช่ัวท่ีตัวเองมีอยู พยายามกอ
ความดีใหแกตัวอยูเสมอ พยายามรักษา และเพ่ิมพูนความดีท่ีมีอยูนั้นใหงอกงามสมบูรณขึ้น”
ทรงยาํ้ เนนวาคําสําคัญท่ีสุด คือ คําวา “พอ” ตองสรางความพอที่สมเหตุสมผลใหกับตัวเองให
ไดแ ละเราก็จะพบกับความสุข

หลกั ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง สามารถนาํ มาเปน แนวทางในการประกอบอาชีพได

ทกุ อาชพี เชน อาชีพเกษตรกรรม อาชีพธุรกิจ ฯลฯ “เศรษฐกิจพอเพียงจริงๆ คือหลักการ

ดําเนินชีวิตท่ีจริงแทที่สุด กรอบแนวคิดของหลักปรัชญามุงเนนความม่ันคงและความย่ังยืน

ของการพัฒนา อันมีคุณลักษณะที่สําคัญ คือ สามารถประยุกตใชในทุกระดับ ตลอดจนให

ความสําคัญกับคําวา ความพอเพียง ท่ีประกอบดวย ความพอประมาณ ความมีเหตุมีผล

40

มีภมู ิคมุ กนั ท่ดี ีในตัว ภายใตเ งื่อนไขของการตดั สินใจและการดําเนินกิจกรรมท่ีตองอาศัยเงื่อนไข
ความรแู ละเงอ่ื นไขคุณธรรม” หรือทเี่ รยี กวา 3 หวง และ 2 เงื่อนไข ดงั นี้

ความพอประมาณ ไดแ ก เรยี บงา ย ประหยัด การทําอะไรท่ีพอเหมาะพอควร สมดุล
กบั อัตภาพ ศักยภาพของตนและสภาวะแวดลอม ตามความสามารถของแตละคน พอประมาณ
กับภมู ิสงั คม สง่ิ แวดลอม สถานการณ การทํางานทุกอยางตองเรียบงาย ประหยัด อยาทํางาน
ใหย ุง ทาํ ใหงายตอการเขาใจ มีกําหนดการทํางานตามลําดับข้ันตอน และมีการปฏิบัติชัดเจน
เชน การพัฒนาคุณภาพการศึกษา ตองรูวานักศึกษาตองการอะไร ผูใชบัณฑิตตองการอะไร
เพราะทุกกิจกรรม ทุกงานที่ทํามีตนทุนอยาทํางานทิ้งๆ ขวาง ๆ การทํางานตองมีประโยชน
มผี ลผลิตที่เกดิ ขน้ึ

ความมีเหตุผล คือ การคิด ฟง ปฏิบัติ การทํางานตองใชหลักความรูในการทํางาน
วางแผนงานตองระมัดระวัง ตอ งใชห ลกั วิชาการชวยสนับสนุน อยาใชความรูสึกและอารมณใน
การทํางาน ทุกคนมศี กั ยภาพในการทํางาน การพัฒนาตัวเองตองเกิดขึ้นจากภายในตัวเองของ
แตละคน จงึ ตอ งแสดงศักยภาพออกมาใหได

มรี ะบบภมู คิ ุมกนั ในตวั ท่ดี ี คอื ตอ งมีแผนกลยุทธ เชน เปนอาจารยตองมีแผนการสอน
องคกรตองมีแผนกลยุทธ เปนตน การทํางานตองใหเกิดประโยชนสูงสุด ตองมองภาพรวม
ทุกคนมสี ว นรวม คอื การประสานงาน และการบูรณาการปรับวิธีการทํางาน หนวยงานองคกร
ตองมีธรรมาภิบาลเพอ่ื เปนการสรา งภูมคิ นุ กันภายในตวั

มีความรู การเรียนรูเปนอีกปจจัยหนึ่งที่ทุกคนมักจะมองขามไป เม่ือคิดวาตนเองมี
ความรูเพียงพอแลว แตในความเปนจริงแลว ทุกอาชีพยอมตองมีการเรียนรูอยางตอเนื่อง
เพอ่ื เพมิ่ พนู ทักษะ เพ่อื แสวงหาความรูใหม ความรอบรเู ก่ียวกับวิชาการตาง ๆ ที่เก่ียวของอยาง
รอบดา น ความรอบคอบทจ่ี ะนาํ ความรูเ หลานั้นมาพิจารณาใหเชื่อมโยงกัน เพื่อประกอบการ
วางแผน และความระมัดระวังในขน้ั ปฏิบตั ิ หรือแมแ ตใหตนเองมคี วามตระหนักที่จะลับความรู
ของตนใหแ หลมคมอยูเสมอ เพื่อความกาวหนา ในหนาท่กี ารงาน

มีคุณธรรม การประกอบอาชีพตองสัมพันธเกี่ยวของกับบุคคล สังคมและสิ่งแวดลอม
อยางหลีกเล่ียงไมได เพื่อใหการประกอบอาชีพประสบผลสําเร็จตามเปาหมาย ไดรับการ
สนับสนนุ จากผูเกี่ยวขอ ง ผรู วมงาน และลกู คา ผปู ระกอบอาชีพตอ งมคี ณุ ธรรม ดงั นี้

41

- ความขยัน อดทน คือความต้ังใจเพียรพยายามทําหนาท่ีการงาน
การประกอบอาชีพอยางตอเนื่อง สมํ่าเสมอ ความขยันตองปฏิบัติควบคูกับการใชสติปญญา
แกปญ หาจนงานเกิดผลสาํ เรจ็ ผทู ่มี คี วามขยัน คอื ผทู ีต่ ้ังใจประกอบอาชีพอยางจริงจังตอเน่ือง
ในเรอ่ื งที่ถูกท่คี วร มีความพยายามเปนคนสูงาน ไมทอถอย กลาเผชิญอุปสรรค รักงานท่ีทํา
ตงั้ ใจทําหนาท่ีอยา งจรงิ จัง

- ซือ่ สัตย คือการประพฤติตรง ไมเอนเอียง จริงใจไมมีเลหเหลี่ยมผูที่มีความ
ซื่อสัตย คือผูท่ีประกอบอาชีพตรงไปตรงมา ไมคดโกง ไมเอาเปรียบผูบริโภค ไมใชวัตถุที่เปน
อันตราย และคาํ นงึ ถงึ ผลกระทบกบั สภาพแวดลอ ม

- ความอดทน คือ การรักษาสภาวะปกติของตนไวไมวาจะกระทบกระท่ัง
ปญ หาอุปสรรคใด ผมู ีความอดทน ในการประกอบอาชีพ นอกจากจะอาศัยปญญาแลว ลว นตอง
อาศยั ขันติ หรือความอดทนในการตอ สแู กไ ขปญหาตา งใหงานอาชีพบรรลุความสําเร็จดวยกัน
ทงั้ ส้ิน

- การแบงปน / การให คือการแบงปนส่ิงที่เรามี หรือส่ิงท่ีเราสามารถใหแก
ผูอน่ื ไดแ ละเปน ประโยชนแ กผ ทู รี่ บั การใหผ ูอื่นทบี่ รสิ ทุ ธ์ิใจไมห วังสง่ิ ตอบแทนจะทําใหผูใหไดรับ
ความสขุ ทีเ่ ปนความทรงจาํ ท่ียาวนาน การประกอบอาชีพโดยรูจ กั การแบง ปน หรือใหส ิ่งตาง ๆ
ที่สามารถใหไดแกลูกคาและชุมชนของเรายอมไดรับการตอบสนองจากลูกคาในดานความ
เชอื่ ถอื

โครงการการประกอบอาชีพ สามารถนําหลักเศรษฐกิจพอเพียงมาใชในการบริหาร
จดั การไดจ ริง ดังจะเห็นไดวา เศรษฐกจิ พอเพียงไมไ ดท ําใหเราอยูรอดไปวันๆ เทานั้น แตจะทํา
ใหเรามีความสุขอยางยั่งยืน และยังพัฒนาตนเองใหรํ่ารวยขึ้นไดดวย ซ่ึงเปนการร่ํารวยอยาง
ยั่งยืนแบบพอเพียง เศรษฐกิจพอเพียง คือ การมีความพอประมาณ มีเหตุมีผล และมี
ภูมิคุม กัน ในดานการบริหารธรุ กิจ เราก็ตอ งดูกอนวา เปาหมายธุรกิจของเราคืออะไร มีแผนการ
อยางไร ในการดาํ เนนิ ตามแผน โดยทไี่ มใชจายมากเกินความจําเปน แตอะไรที่จําเปนเราก็ควร
จะจาย อะไรที่ไมจําเปนเราตองลดรายจายสวนน้ันลง นี่ก็เปนการใชจายเงินดวยความ
พอประมาณ

นอกจากน้ัน เราก็ตองมีเหตุผลดวย บริหารธุรกิจอยางมีเหตุผลอะไรที่จําเปนหรือไม
จําเปน ก็ตอ งพิจารณาใหดี ไมใ ชวาเห็นคนอนื่ ทําอะไรก็ทําตาม คนอ่ืนโปรโมชั่นพิเศษอ่ืนๆ ก็ทํา

42

ตามคนอื่นโฆษณาก็ทําตาม ซึ่งน่ีเปนการใชความรูสึกนึกคิดตัดสินปญหา ไมไดใชเหตุผลเลย
ดังนั้นเราตองมีเหตุผลดวย ในการทําอะไรสักอยางก็ตองพิจารณาใหละเอียดถี่ถวนดูวา
เหมาะสมกับธรุ กจิ ของเราหรอื ไม สมควรทําหรือไม และถา ทําเชน น้ันแลวจะเปนอยางไร

เม่ือเรามีความพอประมาณ มีเหตุผลแลวก็ตองมีภูมิคุมกันดวย ธุรกิจของเราจะมี
ภูมคิ ุมกันท่ีแข็งแรง จึงจะอยูรอดไดอยางย่ังยืนเพราะถาเราไมมีภูมิคุมกันในดานตางๆ เวลา
เกิดปญหาอะไรขึ้นธุรกิจของเราก็จะออนแอลง กําไรลดลง กระแสเงินสดลดลง ถาถึงขั้น
รายแรงอาจจะทําใหธุรกิจ จบลงไปเลยก็เปนได ตัวอยางเชน เรามีแผนธุรกิจและทุกอยาง
เปน ไปตามแผน แตเรากย็ ังเตรยี มแผนสํารองไวด วย เผอ่ื เกดิ ความผิดพลาดหรือบางทีเราเห็นวา
ธุรกิจของเรามีกระแสเงินสดที่ไหลเวียนดี แตเราก็ยังกันเงินบางสวนไว เผื่อเกิดปญหาดาน
การเงินซ่ึงเราไมไ ดคาดคดิ ...ดังทก่ี ลาวมากเ็ ปนการสรางภูมิคุมกันใหกับธุรกิจของเราไดเชนกัน
เศรษฐกิจพอเพียงจึงไมใชเพียงแคการปลูกพืช เลี้ยงสัตว หรือการใชชีวิตตามชนบทเทานั้น
แตเ ราสามารถนําหลักเศรษฐกิจพอเพยี งมาบริหารธุรกจิ เพอื่ ใหธรุ กิจของเราอยูรอดและเติบโต
อยา งย่งั ยนื ตลอดไป

การทาํ งาน จึงตองยึดความพอเพียง ประกอบดวย ความมีเหตุผล ความพอประมาณ
และระบบภูมิคุมกันในตัวท่ีดี มีกระบวนการพัฒนาที่ยึดคุณธรรม ความเพียร ความรอบรู
ความซื่อสัตยสุจริตใหเขาจิตใตสํานึก การทํางานกับมนุษยตองใชหลักการ หลักวิชาการให
สอดคลองกับภูมิสังคม คือภูมิประเทศและสิ่งแวดลอม ตองปรับกระบวนการทํางาน
การบริหารจัดการ ตองคํานึงถึงผูมีสวนไดสวนเสีย การยอมรับจากเพื่อนรวมงานในองคกร
เพื่อขับเคล่อื นการทาํ งานใหไปสูความสําเรจ็ เพอื่ ใหบ รรลวุ ัตถปุ ระสงคท ก่ี าํ หนดไว

43

บทท่ี 4
สรางเครอื ขา ยดําเนินชวี ติ แบบพอเพียง

เร่อื งที่ 1 การสง เสริม เผยแพร ขยายผลงานการปฏบิ ัตติ ามหลักปรชั ญาของเศรษฐกจิ
พอเพียงของบคุ คล ชมุ ชน ทป่ี ระสบผลสาํ เรจ็

การสงเสรมิ เผยแพร ขยายผลงานการปฏบิ ัติ ตามหลกั ปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียง
ของบุคคล ชุมชน ท่ีประสบผลสําเร็จนั้น มีหลายองคกร หลายหนวยงาน ท้ังภาครัฐ และ
เอกชน ทดี่ าํ เนินการสงเสริม เผยแพร ขยายผลงานการปฏิบัติของบุคคล ชุมชนที่นอมนําหลัก
ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ของพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวฯ ไปเปนแนวทางในการ
ดาํ เนินชีวิต และการแกไขปญ หาของชมุ ชน อาทิ เชน

1. สํานักงานทรพั ยสินสวนพระมหากษตั รยิ 
2. สาํ นักงานคณะกรรมการพฒั นาเศรษฐกจิ และสังคมแหง ชาติ
3. สํานักงานคณะกรรมการพิเศษ เพื่อประสานงานโครงการอันเน่ืองมาจาก

พระราชดาํ ริ
4. มลู นิธชิ ยั พฒั นา
5. มลู นธิ ปิ ระเทศไทยใสสะอาด
6. มูลนธิ สิ ยามกัมมาจล (ธนาคารไทยพาณิชย)
7. กระทรวงศึกษาธกิ าร
8. สาํ นักนายกรฐั มนตรี (ชมุ ชนพอเพยี ง) ศนู ยเครือขายศูนยเรียนรูเศรษฐกิจพอเพียง

ชุมชนฯลฯ
นอกจากนี้ยังมีองคกรอิสระท่ีดําเนินการสงเสริม เผยแพร ขยายผลงานการปฏิบัติ
ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงของบุคคล ชุมชน ที่ประสบผลสําเร็จ ไดแก สถาบัน
เศรษฐกิจพอเพียง ที่ไดระดมความรวมมือจากทุกฝายในการขับเคลื่อน การแกวิกฤตชาติ
โดยการนอมนําศาสตรของพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวฯ มาสูการปฏิบัติ จัดต้ังขึ้นจากการ
ประชุมหารือกัน ณ โครงการสวนพระองคสวนจิตรลดาของ 4 องคกร ไดแก โครงการสวน
พระองคสวนจิตรลดา โครงการอนุรักษพันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดําริ สมเด็จ

44

พระเทพรัตนราชสดุ า สยามบรมราชกุมารี โครงการสง เสริมกสกิ รรมไรสารพษิ และมูลนิธิกสิกร
รมธรรมชาติ เมอ่ื วันที่ 23 ธนั วาคม 2545

การดําเนินงานทีผ่ านมา สถาบนั ฯ ไดเปนศนู ยก ลางในการสรางเครือขายขยายผลใหมี
การเรียนรู การฝกอบรม ไปสูการปฏิบัติและการดํารงชีวิตของประชาชนบนพ้ืนฐานเศรษฐกิจ
พอเพยี ง โดยมีผลงานดา นตา งๆทผี่ านมาดังน้ี

• งานจัดตัง้ และพฒั นาศูนยฝ ก อบรม โดยสามารถจัดตั้งศูนยฝกอบรมภายใตเครือขาย
เศรษฐกจิ พอเพียงไดกวา 120 ศูนยฝก อบรมทว่ั ประเทศ

• งานฝก อบรม ณ ศูนยฝกอบรมเครือขายเศรษฐกิจพอเพียง และการจัดทีมวิทยากร
เพ่ือฝก อบรมนอกสถานที่ใหกบั หนวยงานตา งๆ ทั้งภาครัฐและเอกชน รวมถงึ ประชาชนทว่ั ไป

• งานเผยแพร ประชาสัมพันธ หลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงและศาสตรอ่ืนๆของ
พระราชาในการแกวิกฤตของประเทศ ผานสื่อตางๆ อาทิเชน ส่ือโทรทัศน รายการคนหวง
แผนดิน รายการจารึกไวในแผนดิน รายการเวทีชาวบาน รายการคนละไมคนละมือ รายการ
108 มหัศจรรยพ อเพียง รายการทําดีใหพอดู รายการคนพอเพียง รายการคลินิกเถาแก ละคร
เรอ่ื งหัวใจแผนดิน และอ่ืนๆอีกมากมายส่ือสิ่งพิมพ บทความหนังสือพิมพคมชัดลึก “พอแลว
รวย” ทุกวนั เสาร หนงั สือ/แผนพับ เผยแพรองคความรูและการดําเนินงานของเครือขายอยาง
ตอเน่ือง ส่ืออ่ืนๆ เส้ือ สติกเกอร วีซีดี กระเปา และผลิตภัณฑตางๆ ท่ีผลิตข้ึนเองภายใน
เครือขาย

• กิจกรรมเพื่อเผยแพรหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงและดึงแนวรวมการ
ขับเคลอ่ื นสรู ูปธรรมการปฏิบัติจริงในรูปแบบเบญจภาคี

- งานมหกรรมคนื ชีวิตใหแ ผน ดินในเดอื น มีนาคม ของทุกป
- งานมหกรรมเศรษฐกิจพอเพียงในการอนุรักษทรัพยากรที่รวมกับโครงการอนุรักษ
พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดําริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี
ทุกๆ 2 ป
- งานกิจกรรมฟนฟูลุมนํ้าและทะเลไทย เพื่อฟนฟูปาตนนํ้า กลางนํ้า ปลายน้ํา และ
ทองทะเลตามหลักการทรงงานของพระบาทสมเดจ็ พระเจาอยูหัว ฟนฟูสัมมาชีพใหเต็มแผนดิน
ตงั้ แตภูผาสมู หานที ใหค รอบคลุม 25 ลุมนํ้าทั่วประเทศ โดยไดดําเนินงานไปแลวในลุมน้ําภาคใต
ภาคตะวนั ออก และภาคกลาง

45

• การสถาปนามหาวิชชาลัยเพื่อพอ ในการฟนฟูปฐพีไทยดวยศาสตรของพระราชา
ดว ยความรว มมอื ของเบญจภาคี โดยมีการจดั ต้ัง โพธิวิชชาลัย ณ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ
จ. สระแกว ในป 2550 และมีเปาหมายในการจัดต้ัง โพธิวิชชาลัย ณ สถานที่อื่นๆทั่วประเทศ
เพื่อเปน ที่รวมและถา ยทอด องคความรูศาสตรข องพระราชา ใหเ ต็มแผนดิน

และนอกจากนี้ยังมีเว็บไซต ท่ีสงเสริม เผยแพร ขยายผลงานการปฏิบัติตามหลัก
ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง เชน

1. http://www.chaipat.or.th/
2. http://www.rdpb.go.th/RDPB/front/king.aspx
3. http://longlivetheking.kpmax.com/
4. http://www.sufficiencyeconomy.org/
5. http://www.nesdb.go.th/

ตัวอยางบุคคล ชุมชน ท่ปี ระสบผลสําเร็จและไดรับการเผยแพร ผลงานการปฏิบัติตามหลัก
ปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียง

1. บคุ คลทปี่ ระสบผลสาํ เร็จและไดร ับการเผยแพร ผลงานการปฏิบตั ติ ามหลักปรัชญา
ของเศรษฐกจิ พอเพยี ง

คณุ สมบูรณ ศรีสบุ ตั ิ เจา ของ“สวนลงุ นิล”ซึ่งเปน “ศูนยก สกิ รรมธรรมชาตพิ ืชคอนโด
9 ชน้ั ” ชาวบา นแหง บานทอนอม หมทู ี่ 6 ตาํ บลชอ งไมแ กว อาํ เภอทุง ตะโก จังหวัดชุมพร และ
เกษตรกรสวนใหญใ นจงั หวัดชุมพรคงเคยไดยินช่ือบุคคลผนู ท้ี ไ่ี ดรบั การยอมรับจากหลาย
หนวยงานวา เปนเกษตรกรตัวอยาง ทมี่ ีชวี ิตนา สนใจเปน อยา งมาก เพราะบคุ คลผูน ม้ี คี วามรูแคชั้น
ประถมปท ่ี 4 เคยมอี าชพี เปนชางตดั เสอื้ เปนเจา ของรานอาหาร 9 แหง และเคยเปนเจาของ
สวนทเุ รยี นที่ประสบปญ หาจนมีหนสี้ ินกวา 2 ลา นบาท แตสามารถเปลีย่ นชีวิตของตนดวยการ
ยดึ หลกั เศรษฐกจิ พอเพยี ง และการทาํ เกษตรทฤษฎใี หม ตามแนวพระราชดําริพระบาทสมเดจ็
พระเจา อยหู วั จนสามารถปลดหน้ี และกลายเปนผทู ีม่ ีรายไดปล ะนับลานบาท

เกษตรกรตวั อยา งที่ไมย อมแพตอโชคชะตาชีวิต โดยยึดหลักเศรษฐกิจพอเพียงตามแนว
พระราชดาํ ริพระบาทสมเดจ็ พระเจา อยหู ัวจนสามารถปลดหน้ปี ลดสิน และยืนอยูไดดวยลําแขง
ตนเอง และยงั พรอ มแบงปน สิง่ ทตี่ นไดร บั จาก"การเดนิ ตามรอยพอ " ใหหลายคนที่อาจจะยังมอง
หาหนทางไมเ จออยใู นขณะนด้ี ว ย