Nota & Latihan STPM Sem 3 - Ekonomi Malaysia

PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

Penerbit Ilmu Bakti Sdn. Bhd. (732516-M) No. 18, Jalan PJS 5/26, Taman Desaria, 46150 Petaling Jaya, Selangor Darul Ehsan. Tel: 03-7783 3233, 7783 5233 Faks: 03-7783 7233 E-mel: [email protected] Laman web: www.penerbitilmubakti.com © Penerbit Ilmu Bakti Sdn. Bhd. (732516-M) 2023 Pertama kali diterbitkan 2023 ISBN 978- Cetakan: 9 8 7 6 5 4 3 2 1 Semua hak cipta terpelihara. Sebarang bahagian dalam buku ini tidak boleh diterbitkan semula, disimpan dalam cara yang boleh digunakan lagi, ataupun dipindahkan dalam sebarang bentuk atau cara, baik secara elektronik, mekanik, gambar, rakaman dan sebagainya, tanpa kebenaran terlebih dahulu daripada Penerbit Ilmu Bakti Sdn. Bhd. (732516-M). Penyunting: Juwairiah Ismail Pereka kulit buku: Janet Wong Pereka letak: Multitype Graphics Teks diset dalam Arial Regular 10/12 poin Dicetak di Malaysia oleh Jadual Analisis Soalan STPM Ekonomi Malaysia Semester 3 (2017 – 2022) Ulasan Soalan STPM Ekonomi Malaysia Semester 3 (2020 – 2022) ii BAB Pengangguran, Guna Tenaga dan Upah 1 1 BAB Inflasi dan Kos Sara Hidup 2 18 BAB Perdagangan Antarabangsa dan Imbangan Pembayaran 3 36 BAB Perusahaan Kecil dan Sederhana 4 54 BAB Institusi Kewangan 5 68 BAB Kemiskinan dan Agihan Pendapatan 6 78 Kertas Model 1 91 Kertas Model 2 93 Jawapan 96 Skim Pentaksiran STPM Ekonomi 134 Kandungan Ekonomi Penggal 3(Kand).indd 1 22/06/2023 10:55 AM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

PB 1 1.1 Pengangguran Konsep Penting i-THINK Peta Dakap Konsep Penting • Penduduk dalam sesebuah negara yang berumur antara 16 tahun hingga 65 tahun, sama ada yang sedang bekerja atau sedang menganggur • Tenaga buruh tidak termasuk penganggur sukarela, pelajar di sekolah/institusi pengajian tinggi, suri rumah, kanak-kanak dan pesara • Tenaga buruh yang bekerja, iaitu penduduk yang sedang aktif bekerja untuk mendapatkan upah atau gaji • Ini bermakna guna tenaga merupakan tenaga buruh yang sedang menjalankan kegiatan ekonomi • Tenaga buruh yang aktif mencari pekerjaan tetapi masih belum bekerja • Jumlah pengangguran/penganggur ialah perbezaan antara jumlah tenaga buruh dengan jumlah guna tenaga • Peratusan tenaga buruh yang tidak bekerja berbanding dengan jumlah tenaga buruh Tenaga buruh Guna tenaga Pengangguran/ penganggur Kadar pengangguran NOTA Ekspres BAB 1 Pengangguran, Guna Tenaga dan Upah Ekonomi Penggal 3(1).indd 1 22/06/2023 10:53 AM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

2 3 Tenaga Buruh 1 Di Malaysia, had umur minimum tenaga buruh ialah 16 tahun, manakala umur maksimum ialah 60 tahun. 2 Walau bagaimanapun, terdapat tenaga buruh dalam bidang profesional tertentu yang dibenarkan bekerja melebihi umur maksimum 60 tahun seperti hakim mahkamah dan ahli politik. 3 Rumus menghitung jumlah tenaga buruh adalah seperti berikut: Jumlah tenaga buruh = Jumlah guna tenaga + Jumlah pengangguran Guna Tenaga 1 Dalam keadaan ekonomi sebenar, sesebuah negara tidak mungkin mencapai guna tenaga sepenuhnya, iaitu semua tenaga buruh mempunyai pekerjaan dan tiada pengangguran berlaku. 2 Oleh itu, sesebuah negara yang mempunyai kadar pengangguran sebanyak 4% atau kurang boleh dikatakan sudah mencapai guna tenaga penuh. 3 Kesimpulannya, guna tenaga penuh ialah keadaan ekonomi yang mempunyai kadar pengangguran kurang daripada 4%. 4 Rumus menghitung jumlah guna tenaga adalah seperti berikut: Jumlah guna tenaga = Jumlah tenaga buruh – Jumlah pengangguran Pengangguran dan Kadar Pengangguran Rumus menghitung pengangguran dan kadar pengangguran adalah seperti berikut: Jumlah pengangguran = Jumlah tenaga buruh – Jumlah guna tenaga dan, Kadar pengangguran = Jumlah pengangguran Jumlah tenaga buruh  100 Contoh Jumlah penduduk di negara X ialah 30 juta orang, dengan 20 juta orang daripadanya merupakan tenaga buruh. Tenaga buruh yang bekerja pula ialah 18.5 juta orang. Hitung kadar pengangguran bagi negara X. Adakah negara X mencapai guna tenaga penuh? Penyelesaian: Kadar pengangguran = Jumlah tenaga buruh – Jumlah guna tenaga Jumlah tenaga buruh  100 = 20 juta – 18.5 juta 20 juta  100 = 7.5% Ini bermakna 7.5% daripada jumlah tenaga buruh di negara X sedang menganggur atau tidak mendapat sebarang pekerjaan. Negara X tidak mencapai guna tenaga penuh kerana mempunyai kadar pengangguran melebihi 4%. Ekonomi Penggal 3(1).indd 2 22/06/2023 10:53 AM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

2 3 Jenis Pengangguran i-THINK Peta Buih Jenis Pengangguran Pengangguran geseran Pengangguran tak ketara/tersembunyi Pengangguran kitaran Pengangguran teknologi Pengangguran struktur Pengangguran bermusim Pengangguran Geseran 1 Pengangguran geseran merupakan golongan tenaga buruh yang tidak bekerja untuk suatu jangka masa tertentu disebabkan berlaku perpindahan pekerjaan. 2 Sebab pengangguran geseran berlaku ialah: (a) tenaga buruh mencari pekerjaan yang sesuai atau pekerjaan yang baharu berdasarkan kelayakan dan kemahiran yang dimiliki. (b) tenaga buruh mencari pekerjaan yang lebih baik daripada pekerjaan yang ada sekarang. (c) tenaga buruh kekurangan maklumat/maklumat yang diterima tidak sempurna tentang sesuatu pekerjaan. (d) Graduan/LepasanSPM/STPM yang baru tamat belajar dan sedang menunggu peluang pekerjaan. 3 Ciri pengangguran geseran adalah seperti berikut: (a) Berlaku dalam jangka masa pendek (b) Berlaku semasa keadaan ekonomi adalah baik/melambung 4 Peranan media sosial dalam membantu penganggur geseran mendapat peluang pekerjaan dan menambahkan pendapatan: (a) memaparkan iklan peluang pekerjaan. (b) memudahkan perniagaan secara atas talian (online). Ekonomi Penggal 3(1).indd 3 22/06/2023 10:53 AM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

4 5 Pengangguran Struktur 1 Pengangguran struktur ialah tenaga buruh yang menganggur kesan daripada perubahan struktur dan corak kegiatan ekonomi sesebuah negara. 2 Sebab pengangguran struktur berlaku adalah seperti berikut: (a) Perubahan struktur ekonomi daripada sektor pertama kepada sektor kedua dan ketiga (b) Kekurangan mobiliti tenaga buruh (c) Kepupusan sumber seperti bijih timah 3 Sebagai contoh, pengangguran struktur akan berlaku apabila sesebuah negara beralih daripada memajukan sektor pertanian kepada sektor perindustrian. 4 Ciri pengangguran struktur ialah: (a) berlaku dalam jangka masa panjang. (b) banyak berlaku dalam sektor pertanian dan perlombongan. Pengangguran Kitaran 1 Pengangguran kitaran merujuk tenaga buruh yang menganggur kesan daripada kemelesetan ekonomi global dan biasanya berlaku untuk suatu tempoh yang lama. 2 Sebab pengangguran kitaran berlaku ialah: (a) kemelesetan ekonomi melanda sebahagian besar negara di dunia (global). (b) firma mengurangkan tingkat pengeluaran akibat permintaan agregat yang menurun. (c) keuntungan firma semakin merosot dan ini menyebabkan banyak tenaga buruh diberhentikan kerja. 3 Ciri pengangguran kitaran termasuk: (a) berlaku dalam jangka masa panjang dan sukar diramal. (b) berlaku semasa kemelesetan ekonomi global kesan daripada krisis kewangan dunia. (c) ekonomi mengalami kemerosotan permintaan agregat. Pengangguran Teknologi 1 Pengangguran teknologi ialah tenaga buruh yang diberhentikan kerja akibat penggantian buruh dengan penggunaan mesin dan alatan moden dalam proses pengeluaran. 2 Faktor yang menyebabkan pengangguran teknologi adalah seperti berikut: (a) Peralihan kepada teknik berintensifkan modal untuk meningkatkan pengeluaran (b) Kos penggunaan mesin/alatan moden secara relatif lebih murah daripada penggunaan buruh (c) Penekanan kepada pengeluaran produk yang lebih berkualiti dan seragam mengikut piawai (d) Tenaga buruh sukar bertukar pekerjaan kerana tiada kemahiran (mobiliti kemahiran rendah), terutama dalam kalangan pekerja kurang mahir 3 Ciri pengangguran teknologi ialah: (a) buruh digantikan dengan mesin/jentera dalam proses pengeluaran. (b) banyak berlaku di negara maju atau negara yang bertumpu pada sektor perindustrian. Pengangguran Bermusim 1 Pengangguran bermusim ialah tenaga buruh yang tidak dapat bekerja untuk suatu tempoh kerana berlaku perubahan musim tertentu. 2 Di Malaysia, pengangguran bermusim berlaku dalam sektor utama. 3 Contoh: (a) Penoreh getah tidak dapat menjalankan pekerjaan mereka semasa musim hujan (b) Semasa musim tengkujuh, nelayan di pantai timur Semenanjung Malaysia tidak dapat turun ke laut untuk menangkap ikan kerana laut bergelora 4 Oleh itu, kegagalan penoreh getah dan nelayan menjalankan kegiatan ekonomi pada musimmusim tersebut menyebabkan mereka terpaksa menganggur. Ekonomi Penggal 3(1).indd 4 22/06/2023 10:53 AM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

4 5 5 Ciri pengangguran bermusim adalah seperti berikut: (a) Banyak berlaku dalam sektor utama (b) Berlaku dalam jangka masa pendek Pengangguran Tak Ketara/Tersembunyi 1 Pengangguran tak ketara ialah keadaan tenaga buruh yang diambil bekerja melebihi bilangan pekerja yang sebenarnya diperlukan. 2 Sebab pengangguran tak ketara berlaku ialah: (a) kemelesetan ekonomi berlaku dan peluang pekerjaan terhad. (b) kekurangan mobiliti tenaga buruh. (c) pengambilan tenaga buruh secara berlebihan/lebihan penawaran buruh berlaku dalam kegiatan atau sektor tertentu. 3 Ciri pengangguran tak ketara adalah seperti berikut: (a) Lebihan buruh akan menyebabkan keluaran sut menjadi sifar (b) Banyak berlaku dalam sektor pertanian di negara kurang maju 4 Contoh: Pengeluaran padi di atas tanah yang mempunyai keluasan 10 hektar hanya memerlukan penggunaan 20 orang buruh, tetapi bilangan buruh yang diambil ialah 25 orang. Maka, lima orang daripada 25 orang buruh tersebut merupakan penganggur tak ketara. 1.2 Faktor yang Mempengaruhi Pengangguran Sebab Pengangguran Berlaku i-THINK Peta Bulatan Buku Internet Guru Laporan Sebab Pengangguran Kemelesetan ekonomi Perubahan struktur ekonomi Perubahan teknik pengeluaran Mobiliti buruh terhad Kenaikan upah Kemelesetan Ekonomi 1 Kejatuhan permintaan agregat semasa kemelesetan ekonomi menyebabkan firma terpaksa mengurangkan keluaran atau menghentikan operasi. 2 Hal ini akan menyebabkan peluang pekerjaan berkurang dan seterusnya meningkatkan kadar pengangguran kitaran. Perubahan Teknik Pengeluaran 1 Kemajuan teknologi telah menghasilkan pelbagai jenis alatan moden seperti jentera, robot dan komputer yang berupaya meningkatkan produktiviti. Ekonomi Penggal 3(1).indd 5 22/06/2023 10:53 AM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

6 7 2 Perubahan teknik pengeluaran daripada kaedah berintensifkan buruh kepada kaedah berintensifkan modal yang menggunakan alatan moden telah menyebabkan penggunaan buruh berkurang. 3 Justeru, pengangguran teknologi berlaku. Kenaikan Upah 1 Tuntutan kenaikan upah oleh kesatuan sekerja tanpa disusuli oleh peningkatan produktiviti telah meningkatkan kos pengeluaran firma. 2 Hal ini menyebabkan firma menggantikan teknik pengeluaran berintensifkan buruh dengan teknik pengeluaran berintensifkan modal. 3 Kesannya, buruh terpaksa dikurangkan dan pengangguran teknologi berlaku. Mobiliti Buruh Terhad 1 Faktor sosial seperti masalah kekeluargaan menyebabkan buruh enggan berpindah dan terpaksa menganggur walaupun peluang pekerjaan wujud di tempat lain. 2 Selain itu, mobiliti buruh adalah terhad kerana buruh tidak mempunyai pengalaman kerja dan kemahiran khusus yang dapat memenuhi keperluan pasaran. Maka, kesukaran mendapatkan pekerjaan menyebabkan buruh terpaksa menganggur. 3 Kesannya, pengangguran tak ketara berlaku. Perubahan Struktur Ekonomi 1 Pertumbuhan ekonomi telah menyebabkan perubahan struktur ekonomi daripada ekonomi tradisional kepada ekonomi yang lebih moden, terutama dalam sektor ekonomi utama. 2 Pengangguran berlaku apabila buruh enggan berpindah pekerjaan dan tidak mempunyai kemahiran dalam sektor ekonomi yang lain. 3 Kesannya, pengangguran struktur dan pengangguran tak ketara berlaku. i-THINK Peta Dakap Faktor Lain yang Menyebabkan Pengangguran Kadar pertumbuhan tenaga buruh • Kadar pertumbuhan tenaga buruh yang lebih cepat berbanding dengan kadar pertumbuhan ekonomi • Kesannya, peluang pekerjaan yang ada tidak dapat menampung pertumbuhan tenaga buruh yang tinggi Ketidakseimbangan antara kehendak majikan/industri dengan penawaran tenaga buruh • Penawaran tenaga buruh lebih tinggi daripada keperluan buruh yang sebenarnya diminta oleh majikan atau industri • Kesannya, bukan semua tenaga buruh dapat merebut peluang pekerjaan yang ditawarkan oleh majikan atau industri Kemasukan pekerja asing • Majikan lebih gemar mengambil tenaga buruh asing berbanding dengan tenaga buruh tempatan kerana tenaga buruh asing sanggup menerima upah yang lebih rendah • Kesannya, banyak tenaga buruh tempatan akan menganggur Sikap pekerja • Kebanyakan tenaga buruh lebih suka memilih pekerjaan berdasarkan kesesuaian dan kelayakan yang dimiliki • Ini menyebabkan mobiliti buruh tidak wujud dan akhirnya, pengangguran berlaku Perubahan musim • Perubahan musim akan menyebabkan pengangguran berlaku, terutama dalam sektor utama • Contohnya, banyak nelayan akan menganggur semasa musim tengkujuh Ekonomi Penggal 3(1).indd 6 22/06/2023 10:53 AM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

6 7 Kesan Pengangguran terhadap Sosioekonomi i-THINK Peta Pokok Kesan Pengangguran Kesan ekonomi • Pertumbuhan ekonomi terjejas • Pembaziran faktor pengeluaran • Taraf hidup penduduk terjejas • Hasil kerajaan merosot Kesan sosial • Kestabilan politik terjejas • Menimbulkan masalah kekeluargaan • Keselamatan negara terjejas Kesan Ekonomi Pertumbuhan Ekonomi Terjejas 1 Pengangguran menyebabkan kegiatan ekonomi menjadi lembap dan permintaan agregat merosot. Oleh itu, produktiviti (daya pengeluaran) sesebuah negara turut merosot. 2 Tingkat keluaran yang rendah menyebabkan pertumbuhan ekonomi terjejas. Pembaziran Faktor Pengeluaran 1 Pengangguran menyebabkan faktor pengeluaran seperti buruh tidak digunakan dengan sepenuhnya atau dimaksimumkan. 2 Oleh itu, tingkat keluaran negara adalah kurang daripada yang sepatutnya. Taraf Hidup Penduduk Terjejas 1 Pembaziran faktor pengeluaran akibat pengangguran menyebabkan ekonomi gagal mencapai kapasiti pengeluaran maksimum. 2 Maka, pendapatan negara berkurang dan pendapatan per kapita juga merosot. 3 Kemerosotan pendapatan per kapita akan menurunkan taraf hidup rakyat kerana jumlah barang yang dapat dibeli telah berkurang. Hasil Kerajaan Merosot 1 Pengangguran menyebabkan hasil kutipan cukai pendapatan perseorangan berkurang kerana ramai buruh tidak mempunyai pekerjaan. 2 Hasil kutipan cukai pendapatan syarikat juga merosot akibat kemerosotan pelaburan dan keuntungan syarikat. 3 Pengurangan hasil kerajaan seterusnya menjejaskan perbelanjaan kerajaan dalam projek pembangunan negara. Kesan Sosial Kestabilan Politik Terjejas 1 Kadar pengangguran yang tinggi dan tidak terkawal akan menjejaskan kestabilan politik sesebuah negara. 2 Hal ini berlaku kerana para penganggur akan melahirkan perasaan tidak puas hati dan kemarahan terhadap kerajaan yang gagal menyediakan peluang pekerjaan untuk mereka. 3 Kestabilan politik akan terjejas apabila para penganggur mengadakan demonstrasi dan rusuhan serta menimbulkan huru-hara sebagai tanda bantahan. Ekonomi Penggal 3(1).indd 7 22/06/2023 10:53 AM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

8 9 Menimbulkan Masalah Kekeluargaan 1 Pengangguran menyebabkan seseorang hilang punca pendapatan dan tidak dapat memenuhi keperluan diri dan keluarga. 2 Kesempitan hidup akibat kehilangan pekerjaan akan merenggangkan hubungan antara ahli keluarga dan menimbulkan pelbagai masalah kekeluargaan seperti pertengkaran, keganasan rumah tangga dan perceraian. Keselamatan Negara Terjejas 1 Kehilangan punca pendapatan dan kesukaran hidup akan meningkatkan kes jenayah di sesebuah negara. 2 Para penganggur terpaksa melakukan kegiatan jenayah seperti merompak, pecah rumah dan penipuan semata-mata untuk mendapatkan wang bagi menyara diri dan keluarga. 3 Akibatnya, ketenteraman awam dan keselamatan negara terjejas. Cara Mengurangkan Pengangguran dan Meningkatkan Peluang Pekerjaan i-THINK Peta Buih Cara Mengurangkan Pengangguran dan Meningkatkan Peluang Pekerjaan Dasar fiskal mengembang Memberi latihan dan kemahiran Meningkatkan pelaburan tempatan dan pelaburan asing Dasar kewangan mengembang Menyebarkan maklumat pekerjaan Ekonomi Penggal 3(1).indd 8 22/06/2023 10:53 AM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

8 9 Dasar Fiskal Mengembang Meningkatkan Perbelanjaan Kerajaan 1 Peningkatan perbelanjaan kerajaan akan meningkatkan perbelanjaan agregat dan seterusnya pendapatan negara akan bertambah. 2 Oleh itu, semakin banyak peluang pekerjaan dapat diwujudkan dan pengangguran dapat dikurangkan. Mengurangkan Cukai 1 Pengurangan cukai akan meningkatkan pendapatan boleh guna isi rumah dan perbelanjaan agregat akan meningkat. 2 Apabila perbelanjaan agregat meningkat, pendapatan negara dan jumlah guna tenaga turut meningkat. Dasar Kewangan Mengembang Operasi Pasaran Terbuka 1 Bank pusat akan membeli semula surat jaminan kerajaan daripada orang ramai dan bank perdagangan. 2 Hal ini akan meningkatkan keupayaan bank perdagangan untuk memberi pinjaman dan penawaran wang dalam ekonomi meningkat. 3 Pertambahan penawaran wang menyebabkan permintaan agregat meningkat. Menurunkan Nisbah Rizab Berkanun 1 Apabila nisbah rizab berkanun diturunkan, keupayaan bank perdagangan untuk memberi pinjaman kepada orang ramai akan meningkat. 2 Peningkatan kegiatan pinjaman menyebabkan kuasa beli masyarakat bertambah. 3 Kesannya, penawaran wang dalam ekonomi meningkat. Menurunkan Nisbah Rizab Tunai 1 Apabila nisbah rizab tunai diturunkan, jumlah rizab dalam bentuk wang tunai dan bil jangka pendek di bank perdagangan akan berkurang. 2 Keupayaan bank perdagangan untuk memberi pinjaman dan mencipta kredit meningkat. 3 Kesannya, penawaran wang juga meningkat. Menurunkan Kadar Diskaun 1 Penurunan kadar diskaun akan mengurangkan kos meminjam bank perdagangan di bank pusat. 2 Maka, kadar bunga yang dikenakan oleh bank perdagangan ke atas peminjam dan pelabur juga jatuh. 3 Kesannya, kegiatan pinjaman bertambah dan penawaran wang juga bertambah. Kawalan Kredit Terpilih 1 Bank pusat akan memanjangkan tempoh bayaran balik pinjaman dan mengurangkan bayaran pendahuluan atas pinjaman. 2 Hal ini menyebabkan kegiatan pinjaman meningkat dan penawaran wang bertambah. Ekonomi Penggal 3(1).indd 9 22/06/2023 10:53 AM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

10 11 i-THINK Peta Dakap Meningkatkan Peluang Pekerjaan Memberi latihan dan kemahiran • Buruh harus diberi latihan kemahiran dalam bidang teknik dan vokasional, selaras dengan keperluan pasaran bagi meningkatkan daya pengeluaran mereka • Melalui cara ini, tenaga buruh yang telah dilengkapi dengan pengetahuan dan kemahiran yang bersesuaian dapat diserap ke dalam pelbagai sektor ekonomi • Maklumat yang lengkap tentang peluang pekerjaan seperti jenis pekerjaan, gaji, kelayakan dan kemudahan lain yang ditawarkan perlu disebarkan secara meluas kepada orang ramai, terutama mereka yang sedang mencari pekerjaan • Maklumat tersebut boleh disebarkan melalui media cetak, media elektronik dan internet Menyebarkan maklumat pekerjaan • Kerajaan telah menawarkan pelbagai insentif seperti taraf perintis, elaun cukai pelaburan dan elaun pelaburan semula kepada pelabur • Usaha ini berjaya menarik kemasukan pelabur asing dan tempatan untuk merangsang kegiatan ekonomi dan membuka lebih banyak peluang pekerjaan kepada penduduk dan seterusnya mengurangkan masalah pengangguran dalam negara Meningkatkan pelaburan tempatan dan pelaburan asing 1.3 Upah Upah Wang, Upah Bukan Wang dan Upah Benar Upah Wang/Upah Nominal 1 Upah wang ialah bayaran dalam bentuk wang yang diterima oleh buruh sebagai ganjaran atas sumbangan tenaga fizikal dan mental dalam proses pengeluaran. 2 Upah wang dihitung berdasarkan harga semasa. 3 Contohnya, Puan Suriani menerima gaji sebanyak RM3 000 sebulan atas perkhidmatannya sebagai seorang guru. Upah Bukan Wang 1 Upah bukan wang ialah bayaran dalam bentuk barangan atau selain daripada wang yang diterima oleh buruh sebagai ganjaran atas sumbangan tenaga fizikal dan mental dalam proses pengeluaran. 2 Contohnya, Khalid, seorang jurujual diberikan sebuah kereta oleh majikannya atas kejayaannya mencapai sasaran jualan pada tahun 2016. Upah Benar 1 Upah benar ialah kuasa beli atau kemampuan upah wang untuk mendapatkan barang dan perkhidmatan. 2 Upah benar dihitung berdasarkan harga tetap pada tahun asas. 3 Rumus menghitung upah benar adalah seperti berikut: Upah benar = Indeks harga pengguna tahun asas Indeks harga pengguna tahun semasa  Upah wang Ekonomi Penggal 3(1).indd 10 22/06/2023 10:53 AM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

10 11 4 Upah benar mempunyai hubungan songsang dengan tingkat harga. 5 Semakin tinggi tingkat harga, semakin rendah upah benar dan semakin rendah tingkat harga, semakin tinggi upah benar. Upah Minimum 1 Upah minimum ialah bayaran atau ganjaran gaji bulanan/harian paling rendah yang diterima oleh seseorang pekerja/yang dibayar oleh seseorang majikan. 2 Upah minimum berbeza mengikut kawasan dan wilayah di Malaysia. Contohnya, kerajaan telah menetapkan upah minimum sebanyak RM1 000 sebulan di Semenanjung Malaysia, dan RM920 sebulan di Sabah dan Sarawak. 3 Penetapan upah minimum oleh kerajaan terhadap majikan bertujuan: (a) membantu pekerja untuk memenuhi keperluan asas dalam hidup. (b) membantu pekerja untuk memperoleh pendapatan yang melepasi pendapatan di bawah garis kemiskinan. Faktor yang Membezakan Upah mengikut Sektor i-THINK Peta Bulatan Buku Internet Guru Laporan Faktor yang Membezakan Upah mengikut Sektor Daya pengeluaran sut (produktiviti buruh) Keanjalan permintaan harga dan keanjalan penawaran Pengaruh kesatuan sekerja Kemahiran dan kecekapan Daya Pengeluaran Sut (Produktiviti Buruh) 1 Daya pengeluaran sut sektor pertanian lebih rendah berbanding dengan sektor perindustrian disebabkan penggunaan teknologi rendah dan berintensifkan buruh. 2 Sebaliknya, daya pengeluaran sut sektor perindustrian lebih tinggi kerana teknologi yang digunakan lebih moden dan canggih, iaitu berintensifkan modal. 3 Daya pengeluaran sut yang tinggi dalam sektor perindustrian menyebabkan buruh mendapat upah yang lebih tinggi berbanding dengan sektor pertanian. Kemahiran dan Kecekapan 1 Sektor perindustrian menggunakan buruh mahir yang mempunyai kecekapan yang tinggi dalam proses pengeluaran. 2 Memandangkan penawaran buruh mahir adalah terhad dan permintaan terhadap buruh mahir adalah tinggi, buruh dalam sektor perindustrian dibayar upah yang lebih tinggi. 3 Sebaliknya, buruh dalam sektor pertanian tidak memerlukan kemahiran dan latihan yang khusus. Ekonomi Penggal 3(1).indd 11 22/06/2023 10:53 AM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

12 13 4 Maka, penawaran buruh kurang mahir yang banyak dalam sektor pertanian menyebabkan upah buruhnya adalah lebih rendah. Keanjalan Permintaan Harga dan Keanjalan Penawaran 1 Barang pertanian yang cepat rosak dan melibatkan jangka masa pengeluaran yang panjang menyebabkan keanjalan permintaan harga dan keanjalan penawaran barang pertanian adalah tidak anjal. 2 Harga keluaran pertanian yang tidak stabil turut menjejaskan pendapatan para petani. 3 Sebaliknya, barang keluaran sektor perindustrian yang tahan lama dan melibatkan jangka masa pengeluaran yang pendek menyebabkan keanjalan permintaan harga dan keanjalan penawaran barang perindustrian adalah anjal. 4 Selain itu, harga barang perindustrian lebih stabil dan lebih tinggi. 5 Oleh itu, buruh dalam sektor perindustrian menerima upah yang lebih tinggi berbanding dengan sektor pertanian. Pengaruh Kesatuan Sekerja 1 Kesatuan sekerja dalam sektor perindustrian mempunyai pengaruh yang kuat dan kedudukan kewangan yang kukuh disebabkan bilangan ahlinya yang banyak. 2 Oleh itu, mereka berupaya untuk menuntut upah yang lebih tinggi. 3 Sebaliknya, kesatuan sekerja dalam sektor pertanian adalah lemah kerana tidak mempunyai sumber kewangan yang mencukupi dan kurang berpengaruh. 4 Maka, mereka tidak berupaya untuk menuntut upah yang lebih tinggi. Faktor yang Membezakan Upah mengikut Pekerjaan i-THINK Peta Buih Faktor yang Membezakan Upah mengikut Pekerjaan Sifat pekerjaan Pendidikan dan latihan Mobiliti buruh Tanggungjawab pekerja Masa bekerja Kekuatan kesatuan sekerja Ekonomi Penggal 3(1).indd 12 22/06/2023 10:53 AM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

12 13 Sifat Pekerjaan Pekerjaan yang mempunyai risiko yang tinggi akan menerima upah yang lebih tinggi berbanding dengan pekerjaan yang berisiko rendah. Masa Bekerja Pekerjaan yang mempunyai jumlah jam bekerja yang panjang akan menerima upah yang lebih tinggi berbanding dengan pekerjaan yang mempunyai jumlah jam bekerja yang pendek atau singkat. Pendidikan dan Latihan 1 Buruh yang mendapat latihan dan mempunyai taraf pendidikan yang tinggi akan dibayar dengan upah yang lebih tinggi berbanding dengan buruh yang tiada kemahiran dan berpendidikan rendah. 2 Hal ini berlaku kerana daya pengeluaran buruh yang berkemahiran dan berpendidikan tinggi adalah lebih tinggi. Tanggungjawab Pekerja 1 Pekerjaan yang memerlukan buruh memikul tanggungjawab yang berat akan dibayar upah yang lebih tinggi. 2 Contohnya, seorang pengurus pemasaran yang bertanggungjawab membuat perancangan, pengorganisasian dan pengawalan terhadap segala aktiviti pemasaran dalam syarikatnya akan dibayar upah yang lebih tinggi berbanding dengan seorang pekerja am. Kekuatan Kesatuan Sekerja Pekerjaan yang mempunyai kesatuan sekerja yang kuat dan bilangan ahli yang banyak cenderung menerima upah yang lebih tinggi kerana hak dan kebajikan pekerja tersebut sentiasa dibela dan dilindungi oleh kesatuan sekerja. Mobiliti Buruh 1 Buruh yang sanggup bergerak dari satu tempat ke tempat yang lain akan menerima upah yang lebih tinggi kerana mereka mempunyai kemahiran dan boleh berpindah ke pekerjaan lain yang menawarkan upah dan syarat pekerjaan yang lebih baik. 2 Semakin tinggi mobiliti buruh dalam sesuatu jenis pekerjaan, semakin tinggi upah yang diterima oleh buruh. Ekonomi Penggal 3(1).indd 13 22/06/2023 10:53 AM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

14 PB Bahagian A Soalan Esei Jawab semua soalan. 1 Terangkan tiga perbezaan antara pengangguran geseran dengan pengangguran tak ketara. [6] 2 (a) Apakah yang dimaksudkan dengan pengangguran bermusim dan pengangguran tak ketara? [2] (b) Berikan dua faktor yang menyebabkan pengangguran bermusim berlaku dan dua faktor yang menyebabkan pengangguran tak ketara berlaku. [4] 3 (a) Apakah yang dimaksudkan dengan pengangguran kitaran dan pengangguran teknologi? [2] (b) Huraikan dua kesan buruk pengangguran kitaran kepada ekonomi Malaysia. [4] 4 Jelaskan perbezaan antara pengangguran kitaran dengan pengangguran geseran. [6] 5 Terangkan bagaimana pengangguran kitaran dapat dikurangkan melalui dasar fiskal dan dasar kewangan. [6] 6 Nyatakan enam kesan pengangguran kitaran terhadap sosioekonomi Malaysia. [6] 7 Terangkan bagaimana langkah kerajaan berikut dapat mengurangkan masalah pengangguran di Malaysia: (a) Latihan dan pendidikan [2] (b) Penyebaran maklumat pasaran buruh [2] (c) Skim galakan pelaburan asing [2] 8 Huraikan tiga faktor yang membezakan tingkat upah mengikut pekerjaan. [6] 9 (a) Terangkan maksud upah wang dan upah benar. [2] (b) Dengan menggunakan contoh berangka, jelaskan hubungan antara upah wang dengan upah benar. [4] 10 Huraikan tiga sebab upah buruh dalam sektor pembuatan lebih tinggi berbanding dengan sektor pertanian. [6] 11 Huraikan tiga faktor berikut yang mempengaruhi masalah pengangguran di Malaysia: (a) Kadar pertumbuhan tenaga buruh [2] (b) Kitaran perniagaan ekonomi [2] (c) Kemasukan pekerja asing [2] Latihan Pengukuhan STPM KLON Ekonomi Penggal 3(1).indd 14 22/06/2023 10:53 AM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

PB 15 Bahagian B Soalan Kuantitatif Jawab semua soalan. Tunjukkan jalan pengiraan. 1 Jadual di bawah menunjukkan tenaga buruh dan guna tenaga mengikut sektor ekonomi di Malaysia pada tahun 2011 dan 2012. Butiran Tahun 2011 2012 Tenaga buruh (‘000 orang) 12 645.7 12 923.9 Guna tenaga mengikut sektor (‘000 orang) Pertanian, perhutanan, penternakan dan perikanan Perlombongan dan kuari Pembuatan Pembinaan Kewangan, insurans, hartanah dan perniagaan Pengangkutan, penyimpanan dan komunikasi Perkhidmatan kerajaan Perkhidmatan lain 1 388.6 41.0 3 511.2 769.5 853.6 706.7 1 251.8 3 733.1 1 386.9 41.1 3 616.6 773.6 864.8 723.8 1 254.9 3 843.3 (Sumber: Unit Perancang Ekonomi dan Kementerian Sumber Manusia, 2013) (a) Apakah maksud tenaga buruh dan guna tenaga? [2] (b) Hitung jumlah guna tenaga pada tahun 2011 dan 2012. [2] (c) (i) Hitung kadar pengangguran pada tahun 2011 dan 2012. [2] (ii) Berdasarkan jawapan dalam (c)(i), adakah negara mencapai guna tenaga penuh? Berikan alasan anda. [1] (d) Jelaskan tiga faktor yang membezakan tingkat upah mengikut sektor ekonomi. [3] 2 Jadual di bawah menunjukkan guna tenaga mengikut sektor dan jumlah tenaga buruh di Malaysia antara tahun 2010 hingga 2012. Guna tenaga mengikut sektor 2010 (‘000 orang) 2011 (‘000 orang) 2012 (‘000 orang) Pertanian, perhutanan, penternakan dan perikanan Perlombongan dan kuari Pembuatan Pembinaan Kewangan, insurans, hartanah dan perniagaan Pengangkutan, penyimpanan dan komunikasi Perkhidmatan kerajaan Perkhidmatan lain 1 390.2 42.2 3 387.7 766.3 841.3 683.3 1 249.5 3 598.0 1 388.6 41.0 3 511.2 769.5 853.6 706.7 1 251.8 3 733.1 1 386.9 41.1 3 616.6 773.6 864.8 723.8 1 254.9 3 843.3 Jumlah guna tenaga 11 958.5 12 255.5 12 505.0 Jumlah tenaga buruh 12 361.3 12 645.7 12 923.9 (Sumber: Laporan Ekonomi 2012/2013, Kementerian Kewangan Malaysia) (a) (i) Apakah yang dimaksudkan dengan sektor utama dan sektor kedua? [2] (ii) Hitung jumlah guna tenaga bagi sektor utama dan sektor kedua antara tahun 2010 hingga 2012. [3] Ekonomi Penggal 3(1).indd 15 22/06/2023 10:53 AM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

16 17 (b) Hitung kadar pertumbuhan guna tenaga bagi sektor ketiga pada tahun 2011 dan 2012.[2] (c) Hitung kadar pengangguran pada tahun 2011 dan 2012. Adakah anda bersetuju bahawa negara mencapai guna tenaga penuh pada tahun-tahun tersebut? [3] 3 Jadual di bawah menunjukkan guna tenaga mengikut sektor dan jumlah tenaga buruh di Malaysia antara tahun 2010 hingga 2012. Guna tenaga mengikut sektor 2010 (‘000 orang) 2011 (‘000 orang) 2012 (‘000 orang) Sektor utama Sektor kedua Sektor ketiga 1 432.4 4 154.0 6 372.1 1 429.6 4 280.7 6 545.2 1 428.0 4 390.2 6 686.8 Jumlah guna tenaga 11 958.5 12 255.5 12 505.0 Jumlah tenaga buruh 12 361.3 12 645.7 12 923.9 (Sumber: Laporan Ekonomi 2012/2013, Kementerian Kewangan Malaysia) (a) Apakah yang dimaksudkan dengan sektor ketiga? Berikan satu contoh sektor ketiga. [2] (b) Hitung peratusan guna tenaga dalam sektor utama berbanding dengan guna tenaga keseluruhan antara tahun 2010 hingga 2012. Jelaskan arah aliran peratusan guna tenaga dalam sektor tersebut. [3] (c) Hitung kadar pertumbuhan guna tenaga dalam sektor utama, kedua dan ketiga pada tahun 2011 dan 2012. [3] (d) Jelaskan dua sebab upah yang diterima oleh seorang pengurus kilang lebih tinggi berbanding dengan upah yang diterima oleh seorang pekebun sayur. [2] 4 Jadual di bawah menunjukkan pendapatan (upah) isi rumah bulanan purata mengikut negeri di Malaysia pada tahun 2009 dan 2012. Negeri 2009 (RM) 2012 (RM) Malaysia 4 025 5 000 Johor Kedah Kelantan Melaka Negeri Sembilan Pahang Pulau Pinang Perak Perlis Selangor Terengganu Sabah Sarawak W.P. Kuala Lumpur W.P. Labuan W.P. Putrajaya 3 835 2 667 2 536 4 184 3 540 3 540 4 407 2 809 2 617 5 962 3 017 3 102 3 581 5 488 4 407 6 747 4 658 3 425 3 168 4 759 4 576 3 745 5 055 3 548 3 538 7 023 3 967 4 013 4 293 8 586 6 317 8 101 (Sumber: Laporan Pendapatan Isi Rumah Bulanan Purata, Jabatan Perangkaan Malaysia, 2013) (a) Terangkan maksud upah wang dan upah benar. [2] (b) Nyatakan dua negeri yang mempunyai pendapatan isi rumah bulanan purata melebihi pendapatan isi rumah bulanan purata Malaysia bagi tahun 2009 dan 2012. [1] Ekonomi Penggal 3(1).indd 16 22/06/2023 10:53 AM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

16 17 (c) Hitung kadar pertumbuhan pendapatan isi rumah bulanan purata bagi W.P. Kuala Lumpur dan negeri Sabah antara tahun 2009 hingga 2012. [2] (d) (i) Andaikan IHP tahun 2009 = 100 dan IHP tahun 2012 = 105.4. Hitung upah benar bagi negeri Selangor dan Perlis pada tahun 2012. [2] (ii) Terangkan arah aliran upah benar bagi kedua-dua negeri tersebut. [1] (e) Terangkan dua faktor yang menyebabkan perbezaan pendapatan isi rumah bulanan purata antara negeri Kedah dengan W.P. Kuala Lumpur. [2] 5 Jadual di bawah menunjukkan data tenaga buruh, guna tenaga mengikut sektor dan jumlah penduduk di Malaysia antara tahun 2009 hingga 2011. Butiran 2009 (ribu orang) 2010 (ribu orang) 2011 (ribu orang) Tenaga buruh 11 025.1 11 314.5 11 518.2 Guna tenaga mengikut sektor Pertanian Perlombongan dan kuari Pembuatan Pembinaan Perkhidmatan 1 486.5 54.5 1 943.1 995.0 6 264.6 1 471.3 63.7 1 815.2 1 014.9 6 542.7 1 474.5 55.3 1 877.1 1 018.9 6 718.7 Jumlah penduduk 27 542.8 27 843.9 28 045.2 (a) (i) Nyatakan dua contoh penduduk yang dikategorikan sebagai ‘di luar tenaga buruh’. [1] (ii) Hitung peratusan jumlah penduduk yang dikategorikan sebagai ‘di luar tenaga buruh’ antara tahun 2009 hingga 2011. [3] (b) (i) Hitung jumlah guna tenaga bagi sektor utama antara tahun 2009 hingga 2011. [2] (ii) Hitung jumlah guna tenaga bagi sektor kedua antara tahun 2009 hingga 2011. [2] (c) Hitung kadar pengangguran antara tahun 2009 hingga 2011. [2] 6 Jadual di bawah menunjukkan data tenaga buruh, guna tenaga mengikut sektor ekonomi dan jumlah penduduk di Malaysia antara tahun 2008 hingga 2010. Butiran 2008 (ribu orang) 2009 (ribu orang) 2010 (ribu orang) Tenaga buruh 11 028.1 11 315.3 11 517.2 Guna tenaga mengikut sektor Pertanian Perlombongan dan kuari Pembuatan Pembinaan Perkhidmatan 1 487.7 54.5 1 944.7 998.0 6 174.6 1 471.1 62.7 1 807.1 1 015.9 6 540.3 1 475.1 55.3 1 879.7 1 019.0 6 700.5 Jumlah penduduk 27 540.6 27 849.9 28 039.1 (Sumber: Laporan Jabatan Perangkaan Malaysia, 2013) (a) Berikan maksud kadar pengangguran. [1] (b) (i) Hitung jumlah guna tenaga bagi tahun 2008, 2009 dan 2010. [2] (ii) Hitung kadar pengangguran bagi tahun 2008, 2009 dan 2010. [3] (iii) Berdasarkan jawapan dalam (b)(ii), adakah negara mencapai guna tenaga penuh? Jelaskan jawapan anda. [2] (c) Hitung jumlah guna tenaga dalam sektor utama, sektor kedua dan sektor ketiga pada tahun 2009 dan 2010. [2] Ekonomi Penggal 3(1).indd 17 22/06/2023 10:53 AM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

18 PB 2.1 Indeks Harga Pengguna dan Inflasi Indeks Harga Pengguna Indeks harga pengguna mengukur perubahan harga purata sekumpulan barang dan perkhidmatan yang digunakan oleh isi rumah pada harga runcit berbanding dengan tahun asas. Contoh Jadual di bawah menunjukkan indeks harga pengguna (IHP) antara tahun 2010 hingga 2013. Tahun IHP 2010 100.0 2011 102.3 2012 107.2 2013 108.2 • Katakan tahun 2010 merupakan tahun asas. Maka, IHP pada tahun tersebut ialah 100 • IHP bernilai 102.3 pada tahun 2011 menggambarkan kenaikan harga purata sebanyak 2.3% bagi sekumpulan barang dan perkhidmatan berbanding dengan tahun asas • IHP bernilai 108.2 pada tahun 2013 pula menggambarkan kenaikan harga purata sebanyak 8.2% bagi sekumpulan barang dan perkhidmatan berbanding dengan tahun asas Kegunaan Indeks Harga Pengguna Mengukur Nilai Wang Benar 1 Semakin tinggi indeks harga pengguna, semakin tinggi kadar kenaikan tingkat harga/kadar inflasi. 2 Kesannya, nilai wang benar akan menurun. Menentukan Kos Sara Hidup 1 Semakin tinggi indeks harga pengguna, semakin tinggi kadar kenaikan tingkat harga/kadar inflasi. Maka, perbelanjaan penggunaan meningkat. 2 Ini menggambarkan kos sara hidup yang meningkat. Menentukan Tingkat Pendapatan/Upah Benar 1 Semakin tinggi indeks harga pengguna, semakin tinggi kadar kenaikan tingkat harga/kadar inflasi. 2 Kesannya, kuasa beli pengguna akan menurun. Ini menggambarkan pendapatan/upah benar pengguna yang menurun. NOTA Ekspres BAB 2 Inflasi dan Kos Sara Hidup Ekonomi Penggal 3(2).indd 18 22/06/2023 10:54 AM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

PB 19 Menentukan Taraf Hidup 1 Semakin tinggi indeks harga pengguna, semakin tinggi kadar kenaikan tingkat harga/kadar inflasi. 2 Ini akan menyebabkan kuasa beli pengguna menurun. Seterusnya, taraf hidup pengguna juga menurun. Menentukan Pendapatan (KDNK) Benar yang Disumbangkan oleh Setiap Sektor Ekonomi 1 Semakin tinggi indeks harga pengguna, semakin tinggi kadar kenaikan tingkat harga/kadar inflasi. 2 Ini akan menyebabkan pendapatan (KDNK) benar yang disumbangkan oleh setiap sektor ekonomi merosot. Langkah Menghitung Indeks Harga Pengguna Terdapat tiga langkah menghitung indeks harga pengguna seperti berikut: 1 Menentukan tahun asas 2 Memilih barang dan perkhidmatan 3 Memberi wajaran i-THINK Peta Alir • Tahun asas ialah tahun yang tingkat harganya dijadikan asas perbandingan dengan tingkat harga pada tahun yang lain • Tingkat harga umum pada tahun asas yang dipilih haruslah stabil tanpa berlaku inflasi yang teruk • Indeks harga pengguna pada tahun asas ialah 100 • Barang dan perkhidmatan yang dipilih haruslah dapat mewakili corak perbelanjaan isi rumah dari segi cita rasa, adat resam dan kepentingan secara keseluruhan • Barang dan perkhidmatan yang dipilih akan dikelompokkan mengikut kumpulan tertentu Memberi wajaran • Wajaran menunjukkan kepentingan sesuatu barang dan perkhidmatan daripada jumlah perbelanjaan isi rumah secara keseluruhan • Wajaran yang lebih besar diberi kepada barang dan perkhidmatan yang lebih penting Menentukan tahun asas Memilih barang dan perkhidmatan Inflasi Maksud 1 Inflasi ialah kenaikan tingkat harga umum barangan secara menyeluruh, berterusan dan tidak terbatas dalam ekonomi. 2 Kadar inflasi mengukur peratusan kenaikan tingkat harga umum barangan pada tahun semasa berbanding dengan tahun sebelumnya. Ekonomi Penggal 3(2).indd 19 22/06/2023 10:54 AM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

20 21 3 Bukan semua barangan yang mengalami kenaikan harga dianggap sebagai inflasi. Kenaikan harga barangan pada musim perayaan tidak dianggap sebagai inflasi kerana kenaikan harga barangan tersebut adalah untuk suatu jangka masa yang pendek, dan bukannya secara berterusan. 4 Hubungan antara kadar inflasi dengan indeks harga pengguna adalah secara positif atau langsung. Ini bermakna apabila indeks harga pengguna meningkat, kadar inflasi juga meningkat. Cara Menghitung Kadar Inflasi 1 Kenaikan tingkat harga umum digambarkan oleh kenaikan indeks harga pengguna. 2 Oleh itu, kadar inflasi dihitung menggunakan indeks harga pengguna seperti berikut: Kadar inflasi = IHP1 – IHP0 IHP0  100 dengan, IHP1 = Indeks harga pengguna tahun semasa IHP0 = Indeks harga pengguna tahun sebelumnya 3 Kadar inflasi dinyatakan dalam bentuk peratusan. Contoh Jadual di bawah menunjukkan indeks harga pengguna (IHP) antara tahun 2012 hingga 2015. Tahun IHP 2012 100 2013 103 2014 108 2015 112 Hitung (a) kadar inflasi antara tahun 2013 hingga 2015. (b) kadar inflasi purata bagi tempoh tersebut. Penyelesaian: (a) Tahun Kadar inflasi (%) 2013 103 – 100 100  100 = 3.0 2014 108 – 103 103  100 = 4.85 2015 112 – 108 108  100 = 3.70 (b) Untuk mendapatkan kadar inflasi purata, kadar inflasi bagi setiap tahun tersebut perlu dicampurkan dan kemudiannya dibahagikan dengan bilangan tahun, iaitu: Kadar inflasi purata = 3.0 + 4.85 + 3.70 3 tahun = 3.85% Ekonomi Penggal 3(2).indd 20 22/06/2023 10:54 AM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

20 21 Jenis Inflasi i-THINK Peta Buih Jenis Inflasi Inflasi tarikan permintaan Inflasi tolakan kos Inflasi diimport Inflasi Tarikan Permintaan 1 Inflasi tarikan permintaan merujuk kepada proses kenaikan tingkat harga umum apabilapermintaan agregat melebihi penawaran agregat pada tingkat guna tenaga penuh. 2 Peningkatan permintaan agregat berpunca daripada: (a) pertambahan dalam komponen perbelanjaan agregat (AE) (i) perbelanjaan penggunaan (C) (ii) pelaburan (I) (iii) perbelanjaan kerajaan (G) (iv) eksport bersih (X – M) (b) pertambahan bekalan wang. Inflasi Tolakan Kos 1 Inflasi tolakan kos merujuk kepada proses kenaikan tingkat harga umum akibat kenaikan kos pengeluaran tanpa melibatkan peningkatan produktiviti semasa ekonomi mencapai tingkat guna tenaga penuh. 2 Peningkatan kos pengeluaran berpunca daripada: (a) Kenaikan kos bahan mentah Apabila kos bahan mentah meningkat, kos pengeluaran firma akan meningkat. Firma terpaksa menaikkan harga dan inflasi berlaku. Ekonomi Penggal 3(2).indd 21 22/06/2023 10:54 AM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

22 23 (b) Kenaikan upah buruh Apabila upah buruh meningkat, kos pengeluaran firma akan meningkat. Firma terpaksa menaikkan harga dan inflasi berlaku. (c) Kenaikan cukai Apabila cukai keuntungan syarikat meningkat, kos pengeluaran firma turut meningkat. Firma terpaksa menaikkan harga dan inflasi berlaku. Inflasi Diimport 1 Inflasi diimport merujuk kepada proses kenaikan tingkat harga umum yang berpunca daripada kenaikan harga barang yang diimport. Jadual 2.1 Sebab inflasi diimport berlaku Sebab Huraian Kenaikan harga barangan yang diimport Apabila harga barang yang diimport meningkat di pasaran luar negara, barangan tersebut akan dijual dengan lebih mahal dalam pasaran tempatan. Maka, inflasi berlaku. Inflasi di negara pengeksport • Apabila inflasi berlaku di negara pengeksport, negara yang mengimport barangan daripada negara tersebut terpaksa membayar harga barangan yang lebih tinggi • Seterusnya, barangan itu juga dijual dalam pasaran tempatan pada harga yang lebih tinggi dan inflasi berlaku Kenaikan nilai mata wang asing/ kemerosotan nilai mata wang tempatan • Kenaikan nilai mata wang asing di negara lain berbanding dengan mata wang tempatan menyebabkan harga barangan di negara lain menjadi relatif lebih mahal • Maka, pengimport terpaksa membayar harga barangan yang lebih tinggi dan inflasi berlaku Kenaikan kos mengimport • Peningkatan kos pengangkutan dan insurans untuk mendapatkan barangan import akan menyebabkan kos pengeluaran firma tempatan meningkat • Maka, firma tempatan terpaksa menaikkan harga barangan yang diimport dan inflasi berlaku Faktor-faktor yang Menyebabkan Inflasi (Rumusan) Inflasi tarikan permintaan Inflasi tolakan kos Inflasi diimport • Permintaan agregat melebihi penawaran agregat • Perbelanjaan agregat melebihi penawaran agregat • Kenaikan kadar upah berikutan desakan kesatuan sekerja • Kenaikan harga bahan mentah • Kecenderungan firma untuk memaksimumkan keuntungan dengan menaikkan harga barangan • Dasar kerajaan yang berkaitan dengan cukai seperti cukai barang dan perkhidmatan (GST) dan cukai keuntungan syarikat yang boleh meningkatkan kos pengeluaran firma • Kenaikan harga barangan yang diimport • Inflasi di negara pengeksport • Kenaikan nilai mata wang asing/kemerosotan nilai mata wang tempatan • Kenaikan kos mengimport Ekonomi Penggal 3(2).indd 22 22/06/2023 10:54 AM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

22 23 Faktor-faktor yang Menyebabkan Kenaikan Kadar Inflasi semasa Ekonomi Mencapai Guna Tenaga Penuh 1 Semasa ekonomi mencapai guna tenaga penuh, kadar inflasi meningkat disebabkan peningkatan dalam permintaan agregat sedangkan penawaran agregat adalah tetap. Keadaan ini akan mewujudkan lebihan permintaan agregat. Kesannya, berlaku kenaikan tingkat harga umum secara keseluruhan terhadap barang dan perkhidmatan. 2 Semasa ekonomi mencapai guna tenaga penuh, kadar inflasi meningkat disebabkan inflasi tolakan kos. Apabila harga input meningkat, kos pengeluaran firma turut meningkat. Keadaan ini akan memaksa firma untuk mengurangkan pengeluaran (penawaran agregat), sedangkan permintaan agregat adalah tetap. Maka, lebihan permintaan agregat wujud. Kesannya, berlaku kenaikan tingkat harga umum secara keseluruhan terhadap barang dan perkhidmatan. Mengapakah Kenaikan Kadar Inflasi antara 2% hingga 3% Dianggap Baik untuk Pertumbuhan Ekonomi? Tidak Membebankan Pengguna 1 Kenaikan kadar inflasi yang kecil akan menyebabkan perbelanjaan penggunaan meningkat atau tidak berubah. 2 Peningkatan perbelanjaan penggunaan menyebabkan perbelanjaan agregat meningkat, dan seterusnya permintaan agregat turut meningkat. 3 Ini menggalakkan firma meningkatkan pengeluaran. Secara tidak langsung, pendapatan negara akan meningkat dan pertumbuhan ekonomi juga meningkat. Tidak Membebankan Pelabur 1 Kenaikan kadar inflasi yang kecil tidak akan menjejaskan kos pelaburan. 2 Kos pelaburan yang masih rendah akan menyebabkan kegiatan pelaburan meningkat. 3 Seterusnya, perbelanjaan agregat meningkat dan permintaan agregat turut meningkat. 4 Ini menggalakkan firma meningkatkan pengeluaran. Secara tidak langsung, pendapatan negara akan meningkat dan pertumbuhan ekonomi juga meningkat. 2.2 Kos Sara Hidup dan Taraf Hidup 1 Kos sara hidup ialah kos atau perbelanjaan yang ditanggung untuk memenuhi keperluan asas bagi meneruskan kehidupan. 2 Taraf hidup mengukur jumlah barang dan perkhidmatan yang dapat digunakan oleh isi rumah berdasarkan pendapatan yang diterima. 3 Kos sara hidup dan taraf hidup ditentukan oleh tingkat harga barang dan perkhidmatan. 4 Kos sara hidup dan taraf hidup berhubungan songsang, iaitu: (a) apabila kos sara hidup meningkat, taraf hidup menurun. (b) apabila kos sara hidup menurun, taraf hidup meningkat. 5 Kos sara hidup di Malaysia berbeza mengikut lokaliti dan kawasan. 6 Contohnya, kos sara hidup di bandar lebih tinggi berbanding dengan luar bandar. Hal ini kerana tingkat harga barang dan perkhidmatan di bandar lebih tinggi berbanding dengan luar bandar. 2.3 Kos Sara Hidup Meningkat Kos Sara Hidup Meningkat 1 Semasa inflasi, harga barang dan perkhidmatan akan meningkat. 2 Maka, kos untuk mendapatkan barang dan perkhidmatan turut meningkat. Kesannya, kos sara hidup meningkat. Ekonomi Penggal 3(2).indd 23 22/06/2023 10:54 AM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

24 25 Taraf Hidup Merosot 1 Apabila inflasi berlaku, kos yang perlu ditanggung oleh masyarakat untuk mendapatkan barang dan perkhidmatan dalam kehidupan akan bertambah. 2 Ini akan menyebabkan pendapatan atau upah benar masyarakat merosot memandangkan jumlah barangan yang dapat dibeli dengan sejumlah pendapatan tertentu telah berkurang. 3 Ini bermakna kuasa beli masyarakat telah menurun dan akhirnya, taraf hidup masyarakat akan merosot. Pertumbuhan Ekonomi Pertumbuhan Ekonomi dalam Ekonomi yang Belum Mencapai Guna Tenaga Penuh 1 Pertumbuhan ekonomi dalam ekonomi yang belum mencapai guna tenaga penuh akan menjadi semakin rancak semasa inflasi. 2 Hal ini kerana inflasi akan meningkatkan permintaan agregat. 3 Kegiatan pengeluaran berkembang dan seterusnya, kegiatan ekonomi turut berkembang. Pertumbuhan ekonomi adalah cepat. Pertumbuhan Ekonomi dalam Ekonomi yang telah Mencapai Guna Tenaga Penuh 1 Pertumbuhan ekonomi dalam ekonomi yang telah mencapai guna tenaga penuh akan menjadi perlahan semasa inflasi. 2 Hal ini kerana kenaikan harga barang dan perkhidmatan akan menyebabkan harga faktor pengeluaran turut meningkat. Maka, kos pengeluaran firma akan meningkat. 3 Peningkatan kos pengeluaran menyebabkan firma perlu menanggung tambahan kos yang tinggi dan terpaksa mengurangkan pengeluaran. 4 Kegiatan ekonomi akan menurun dan pertumbuhan ekonomi menjadi perlahan. Nilai Wang Merosot 1 Semasa inflasi, harga barang dan perkhidmatan akan meningkat. 2 Maka, jumlah barang dan perkhidmatan yang dapat dibeli menggunakan jumlah wang yang sama akan berkurang. Ini bermakna nilai wang telah merosot. Pendapatan Benar Pesara Menurun 1 Pendapatan pesara adalah tetap dan lebih rendah berbanding dengan pendapatan pekerja yang sedang berkhidmat dalam pasaran buruh. 2 Oleh itu, inflasi akan menyebabkan pendapatan benar pesara menurun dengan lebih ketara. Pendapatan Peniaga Pendapatan Peniaga dalam Ekonomi yang Belum Mencapai Guna Tenaga Penuh 1 Dalam ekonomi yang belum mencapai guna tenaga penuh, pertumbuhan keluaran akan berlaku dan penggunaan faktor pengeluaran akan meningkat semasa inflasi. 2 Hal ini kerana masih banyak faktor pengeluaran yang belum digunakan dan keperluan terhadap barang dan perkhidmatan semakin meningkat kesan pertambahan permintaan agregat. 3 Jualan barangan yang meningkat pada harga yang lebih tinggi menyebabkan pendapatan dan keuntungan peniaga meningkat. Pendapatan Peniaga dalam Ekonomi yang telah Mencapai Guna Tenaga Penuh 1 Dalam ekonomi yang telah mencapai guna tenaga penuh, inflasi akan menyebabkan kenaikan harga barang dan perkhidmatan sahaja tanpa melibatkan pertambahan jumlah barangan. 2 Kenaikan harga barangan tidak boleh membawa kepada pertambahan keluaran. Oleh itu, pendapatan dan keuntungan peniaga tidak meningkat semasa inflasi. Ekonomi Penggal 3(2).indd 24 22/06/2023 10:54 AM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

24 25 Beban Penghutang Berkurang 1 Inflasi akan memberi keuntungan kepada orang yang berhutang. 2 Sekiranya kadar bunga atas pinjaman bank tidak berubah semasa inflasi, penghutang hanya perlu membayar hutang pinjaman pada kadar bunga benar yang lebih rendah. Nilai Harta Tetap Meningkat 1 Pemilik harta tetap seperti rumah dan bangunan akan menikmati keuntungan semasa inflasi. 2 Hal ini kerana nilai harta tetap cenderung meningkat semasa inflasi. 2.4 Langkah Mengawal Inflasi Dasar Kewangan Menguncup i-THINK Peta Buih Menaikkan nisbah rizab berkanun Kawalan kredit terpilih Operasi pasaran terbuka Menaikkan kadar diskaun Menaikkan nisbah rizab tunai Pendanaan Dasar Kewangan Menguncup Menaikkan Nisbah Rizab Berkanun 1 Keupayaan bank perdagangan untuk memberi pinjaman berkurang apabila nisbah rizab berkanun dinaikkan. 2 Jumlah pinjaman dan kuasa beli masyarakat merosot. 3 Kesannya, penawaran wang menurun. Menaikkan Nisbah Rizab Tunai 1 Jumlah simpanan tunai dan bil jangka pendek di bank perdagangan akan bertambah apabila nisbah rizab tunai dinaikkan. Ekonomi Penggal 3(2).indd 25 22/06/2023 10:54 AM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

26 27 2 Ini akan mengurangkan keupayaan bank perdagangan untuk memberi pinjaman dan mencipta kredit. 3 Jumlah pinjaman dan penawaran wang akan berkurang. Operasi Pasaran Terbuka 1 Semasa inflasi, bank pusat akan menjual surat jaminan kerajaan kepada orang ramai. 2 Maka, penawaran wang dalam ekonomi berkurang. Menaikkan Kadar Diskaun 1 Apabila kadar diskaun dinaikkan, kos pinjaman akan meningkat dan kegiatan pinjaman akan berkurang. 2 Kesannya, penawaran wang juga berkurang. Pendanaan 1 Bank pusat akan mengurangkan pengeluaran bil perbendaharaan jangka pendek dan memanjangkan tempoh matang surat jaminan kerajaan semasa inflasi. 2 Kesannya, penawaran wang dalam ekonomi berkurang. Kawalan Kredit Terpilih 1 Bank pusat akan meningkatkan jumlah bayaran pendahuluan minimum dan memendekkan tempoh bayaran balik pinjaman. 2 Oleh itu, jumlah pinjaman sewa beli berkurang dan penawaran wang dalam ekonomi juga berkurang. Dasar Fiskal, Dasar Kawalan Harga dan Dasar Pendapatan i-THINK Peta Pokok Dasar Fiskal, Dasar Kawalan Harga dan Dasar Pendapatan untuk Mengawal Inflasi Dasar kawalan harga • Dijalankan melalui penetapan harga maksimum • Penetapan harga lebih rendah daripada harga di pasaran • Menyebabkan kejatuhan tingkat harga umum Dasar pendapatan • Dijalankan melalui penetapan upah maksimum • Penetapan tingkat upah lebih rendah daripada tingkat upah di pasaran • Mengurangkan kos pengeluaran dan menurunkan tingkat harga umum Dasar fiskal Mengurangkan perbelanjaan kerajaan • Pengurangan projek pembangunan baharu menyebabkan permintaan agregat menurun • Kesannya, tingkat harga umum jatuh Menaikkan cukai • Kenaikan cukai mengurangkan pendapatan boleh guna • Perbelanjaan penggunaan menurun dan permintaan agregat merosot • Kesannya, tingkat harga umum jatuh Ekonomi Penggal 3(2).indd 26 22/06/2023 10:54 AM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

26 27 2.5 Belanjawan Negara Malaysia Maksud Belanjawan negara merupakan satu penyata yang menunjukkan anggaran perbelanjaan dan hasil kerajaan untuk satu tahun kewangan akan datang. Jenis Belanjawan Belanjawan Lebihan 1 Satu keadaan apabila jumlah hasil kerajaan melebihi jumlah perbelanjaan kerajaan (T > G). 2 Dilaksanakan untuk mengatasi masalah inflasi atau apabila ekonomi sedang melambung dengan meningkatkan cukai dan mengurangkan perbelanjaan kerajaan. Belanjawan Kurangan 1 Satu keadaan apabila jumlah hasil kerajaan kurang daripada jumlah perbelanjaan kerajaan (T , G). 2 Dilaksanakan untuk mengatasi masalah kemelesetan ekonomi dengan mengurangkan cukai dan meningkatkan perbelanjaan kerajaan. Belanjawan Terimbang 1 Satu keadaan apabila jumlah hasil kerajaan sama dengan jumlah perbelanjaan kerajaan (T = G). 2 Dilaksanakan untuk mengekalkan kestabilan ekonomi negara. Kesan Negatif Dasar Belanjawan Kurangan kepada Negara Hutang Negara Meningkat 1 Jumlah perbelanjaan kerajaan yang melebihi jumlah hasil yang diperoleh menyebabkan kerajaan perlu mencari sumber pembiayaan tambahan untuk menampung perbelanjaannya. 2 Kesannya, beban hutang negara akan meningkat. Tingkat Harga Umum Meningkat 1 Apabila perbelanjaan kerajaan meningkat, perbelanjaan agregat dan seterusnya, permintaan agregat akan meningkat. 2 Tingkat harga umum naik dan kadar inflasi meningkat. Kadar Bunga atas Pinjaman Meningkat 1 Semasa inflasi, kerajaan akan meningkatkan jumlah pinjaman bagi menampung pertambahan perbelanjaannya. 2 Kesannya, kadar bunga atas pinjaman akan meningkat. Nilai Mata Wang Tempatan Menurun 1 Pembayaran balik hutang kerajaan atas pinjaman yang diperoleh daripada luar negara melibatkan aliran keluar wang ke negara lain. 2 Aliran keluar wang juga berlaku apabila import barangan meningkat disebabkan inflasi yang berlaku dalam negara. 3 Aliran keluar wang secara berterusan akan menyebabkan nilai mata wang tempatan merosot. Ekonomi Penggal 3(2).indd 27 22/06/2023 10:54 AM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

28 29 Struktur Hasil Kerajaan Persekutuan i-THINK Peta Dakap Sumber Hasil Kerajaan Persekutuan • Cukai yang bebannya tidak boleh dipindahkan kepada orang lain untuk membayarnya • Contoh: Cukai pendapatan perseorangan, cukai pendapatan syarikat, duti setem, cukai pintu Cukai langsung Cukai tak langsung • Cukai yang bebannya boleh dipindahkan kepada orang lain untuk membayarnya • Contoh: Duti import, duti eksport, duti eksais, GST • Sumber pendapatan selain cukai langsung dan cukai tak langsung • Contoh: Bayaran lesen dan permit, bayaran denda, dividen daripada PETRONAS Hasil bukan cukai Hasil cukai Struktur Perbelanjaan Kerajaan Persekutuan Jenis Perbelanjaan Perbelanjaan pembangunan • Perbelanjaan kerajaan untuk membiayai projek pembangunan negara • Perbelanjaan yang tidak berulang setiap tahun • Contoh: Perkhidmatan keselamatan, perkhidmatan sosial, perkhidmatan ekonomi, pentadbiran am Perbelanjaan mengurus • Perbelanjaan kerajaan untuk membiayai kos pengurusan dan pentadbiran kerajaan bagi memenuhi keperluan semasa • Perbelanjaan yang berulang setiap tahun • Contoh: Emolumen, pencen dan ganjaran, bayaran khidmat hutang, subsidi, pemberian dan serahan kepada Kerajaan Negeri, pemberian kepada badan berkanun, bekalan dan perkhidmatan Komponen Perbelanjaan Mengurus Komponen Huraian Emolumen Bayaran gaji dan elaun kakitangan kerajaan Pencen dan ganjaran • Pencen ialah bayaran bulanan kepada kakitangan kerajaan yang telah bersara • Ganjaran ialah bayaran satu kali kepada kakitangan kerajaan yang bersara Ekonomi Penggal 3(2).indd 28 22/06/2023 10:54 AM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

28 29 Komponen Huraian Bayaran khidmat hutang Bayaran balik pokok dan faedah atas pinjaman yang dibuat oleh kerajaan Pemberian dan serahan kepada Kerajaan Negeri Peruntukan perbelanjaan daripada Kerajaan Persekutuan kepada Kerajaan Negeri Bekalan dan perkhidmatan Perbelanjaan kerajaan untuk menyelenggara jalan raya, hospital dan harta kerajaan Subsidi • Bantuan kepada pengeluar untuk mengurangkan kos pengeluaran seperti subsidi baja • Pemberian biasiswa kepada pelajar Komponen Perbelanjaan Pembangunan Komponen Huraian Perkhidmatan keselamatan Pembiayaan untuk menaik taraf keselamatan negara seperti membangunkan perkhidmatan polis dan ketenteraan Perkhidmatan sosial Pembiayaan untuk menaik taraf kemudahan awam demi kebajikan rakyat seperti membina hospital, institusi pendidikan dan jalan raya Perkhidmatan ekonomi Pembiayaan untuk membangunkan sektor ekonomi di luar bandar dan bandar, terutama sektor pertanian dan perindustrian Pentadbiran am Pembiayaan untuk pelbagai pembangunan dan penaiktarafan yang berkaitan dengan pentadbiran kerajaan seperti sistem teknologi maklumat dan komunikasi (ICT) di jabatan kerajaan Perbezaan antara Perbelanjaan Mengurus dengan Perbelanjaan Pembangunan Aspek Perbelanjaan mengurus Perbelanjaan pembangunan Konsep Perbelanjaan kerajaan untuk mentadbir dan membiayai kos pengurusan dan pentadbiran bagi memenuhi keperluan semasa Perbelanjaan kerajaan untuk membiayai projek pembangunan infrastruktur atau prasarana Kekerapan perbelanjaan Memerlukan pembiayaan secara berulang dan berkala bagi memastikan jentera pentadbiran negara berjalan lancar Tidak memerlukan pembiayaan secara berulang dan berkala kerana peruntukan ditentukan mengikut keperluan dan kedudukan belanjawan negara Hutang Negara Malaysia 1 Hutang negara merupakan pinjaman yang dibuat oleh pihak kerajaan untuk menampung perbelanjaan dan projek pembangunan negara akibat ketidakcukupan dalam hasil kerajaan. 2 Terdapat tiga sumber utama hutang negara, iaitu: (a) pinjaman dalam negara. (b) pinjaman luar negara. (c) penjualan aset atau harta kerajaan. Ekonomi Penggal 3(2).indd 29 22/06/2023 10:54 AM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

30 PB Sumber Hutang Negara Pinjaman luar negara • Sumber pinjaman luar negara yang diperoleh daripada institusi kewangan antarabangsa utama • Contoh: Bank Dunia dan Bank Pembangunan Asia • Pembiayaan diperoleh melalui penjualan surat jaminan/bon kerajaan dan pinjaman langsung Pinjaman dalam negara • Sumber pinjaman dalam negara yang diperoleh daripada institusi kewangan perbankan dan bukan perbankan tempatan • Contoh: Bank Negara, bank perdagangan, Kumpulan Wang Simpanan Pekerja (KWSP), Bank Simpanan Nasional (BSN), Tabung Haji dan syarikat insurans • Pembiayaan diperoleh melalui penjualan surat jaminan/bon kerajaan Penjualan aset/harta kerajaan Pembiayaan diperoleh melalui hasil jualan tanah dan bangunan milik kerajaan Bahagian A Soalan Esei Jawab semua soalan. 1 Huraikan tiga sebab inflasi tolakan kos berlaku di Malaysia. [6] 2 (a) Berikan maksud kos sara hidup dan taraf hidup. [2] (b) (i) Terangkan hubungan antara kos sara hidup dengan taraf hidup. [2] (ii) Bagaimanakah kesan kenaikan kadar inflasi mempengaruhi kos sara hidup dan taraf hidup? [2] 3 Terangkan tiga kesan negatif inflasi kepada ekonomi negara berdasarkan perkara berikut: (a) Aliran mata wang [2] (b) Imbangan pembayaran [2] (c) Tabungan [2] 4 Jelaskan bagaimana kerajaan mengawal inflasi melalui dasar fiskal dan dasar kawalan harga. [6] 5 (a) Berikan maksud indeks harga pengguna dan inflasi. [2] (b) Jelaskan dua faktor yang menyebabkan inflasi tolakan kos dan dua faktor yang menyebabkan inflasi diimport. [4] Latihan Pengukuhan STPM KLON Ekonomi Penggal 3(2).indd 30 22/06/2023 10:54 AM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

PB 31 6 (a) Nyatakan dua faktor yang menyebabkan inflasi tarikan permintaan. [2] (b) Terangkan kesan positif kenaikan kadar inflasi antara 2% hingga 3% kepada pengguna dan pelabur. [4] 7 Terangkan tiga kesan inflasi kepada ekonomi isi rumah. [6] 8 Terangkan tiga jenis inflasi yang boleh berlaku di Malaysia. [6] 9 Terangkan bagaimana inflasi memberikan kesan positif dari aspek berikut: (a) Pertumbuhan ekonomi negara [2] (b) Golongan penghutang [2] (c) Pemilik aset hartanah [2] 10 ‘Inflasi tolakan kos berlaku disebabkan kenaikan dalam kos pengeluaran.’ Berdasarkan pernyataan tersebut, jelaskan tiga cara untuk mengawal inflasi tolakan kos. [6] 11 Terangkan bagaimana dasar berikut dapat dilaksanakan untuk mengawal inflasi: (a) Dasar kewangan [4] (b) Dasar pendapatan [2] 12 (a) Terangkan konsep belanjawan kurangan, belanjawan lebihan dan belanjawan terimbang. [3] (b) Bagaimanakah Kerajaan Persekutuan membiayai belanjawan kurangan negara ini? [3] 13 ‘Belanjawan negara merujuk kepada penyata anggaran perbelanjaan dan anggaran hasil bagi sesebuah negara pada satu tahun akan datang.’ Berdasarkan pernyataan tersebut, terangkan tiga jenis anggaran hasil Kerajaan Persekutuan. [6] 14 Terangkan tiga kesan positif apabila belanjawan lebihan dijalankan di sesebuah negara. [6] Bahagian B Soalan Kuantitatif Jawab semua soalan. Tunjukkan jalan pengiraan. 1 Jadual di bawah menunjukkan hasil dan perbelanjaan Kerajaan Persekutuan Malaysia antara tahun 2010 hingga 2012. Tahun Hasil cukai (RM juta) Hasil bukan cukai (RM juta) Perbelanjaan mengurus (RM juta) Perbelanjaan pembangunan (RM juta) 2010 2011 2012 109 516 134 885 152 493 50 138 50 735 54 753 159 654 182 594 202 617 52 792 46 416 49 822 (Sumber: Laporan Ekonomi 2012/2013, Kementerian Kewangan Malaysia) (a) Terangkan perbezaan antara perbelanjaan mengurus dengan perbelanjaan pembangunan. [2] (b) Apakah yang dimaksudkan dengan cukai langsung dan cukai tak langsung? Berikan satu contoh bagi setiap jenis cukai tersebut. [2] (c) Hitung belanjawan negara antara tahun 2010 hingga 2012 dan terangkan arah alirannya. [2] (d) (i) Berdasarkan jawapan dalam (c), nyatakan jenis belanjawan yang diamalkan dan sebab jenis belanjawan ini diamalkan di Malaysia. [2] (ii) Nyatakan dua sumber pembiayaan bagi menampung jenis belanjawan tersebut. [2] STPM KLON STPM KLON STPM KLON Ekonomi Penggal 3(2).indd 31 22/06/2023 10:54 AM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

32 33 2 Jadual di bawah menunjukkan data kewangan Kerajaan Persekutuan Malaysia pada tahun 2012 dan 2013. Semua nilai adalah dalam RM juta. Butiran hasil 2012 2013 Cukai langsung Cukai tak langsung Hasil bukan cukai 116 937 34 706 56 270 163 506 36 486 56 916 (Sumber: Laporan Ekonomi 2013/2014, Kementerian Kewangan Malaysia) (a) Takrifkan cukai langsung dan cukai tak langsung. Nyatakan satu contoh bagi setiap jenis cukai tersebut. [2] (b) (i) Hitung jumlah hasil Kerajaan Persekutuan bagi tahun 2012 dan 2013. [2] (ii) Hitung peratusan sumbangan cukai langsung dan cukai tak langsung kepada jumlah hasil Kerajaan Persekutuan pada tahun 2013. [2] (c) Hitung kadar pertumbuhan hasil cukai langsung, hasil cukai tak langsung dan jumlah hasil Kerajaan Persekutuan pada tahun 2013. Nyatakan arah aliran setiap komponen tersebut. [3] (d) Nyatakan dua sebab Kerajaan Persekutuan mengenakan cukai terhadap rakyat. KBAT [1] 3 Jadual di bawah menunjukkan indeks harga pengguna di Malaysia mengikut kumpulan barangan antara tahun 2007 hingga 2010 (2005 = 100). Tahun Keseluruhan Makanan Pakaian Kesihatan Pengangkutan 2007 2008 2009 2010 105.7 111.4 112.1 114.0 106.5 115.9 120.7 123.6 97.3 96.8 95.9 94.6 103.7 106.0 108.4 110.1 113.5 123.6 112.0 113.8 (Sumber: Laporan Jabatan Perangkaan Malaysia, 2011) (a) (i) Berikan maksud inflasi. [1] (ii) Hitung kadar inflasi antara tahun 2008 hingga 2010. [2] (iii) Jelaskan arah aliran kadar inflasi dalam tempoh tersebut. [1] (b) Hitung peratusan kenaikan harga barangan makanan, kesihatan dan pengangkutan pada tahun 2010. Rumuskan jawapan anda. [3] (c) Sekiranya pendapatan bulanan seorang pekerja meningkat daripada RM2 000 pada tahun 2009 kepada RM2 500 pada tahun 2010, hitung peratusan peningkatan pendapatan benar bulanan pekerja tersebut. [3] Ekonomi Penggal 3(2).indd 32 22/06/2023 10:54 AM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

32 33 4 Jadual di bawah menunjukkan hutang dalam negara bagi Kerajaan Persekutuan Malaysia antara tahun 2009 hingga 2011. Butiran 2009 (RM juta) 2010 (RM juta) 2011 (RM juta) Bil perbendaharaan Institusi bank Lain-lain Sijil pelaburan Sekuriti kerajaan Sektor awam Kumpulan Wang Simpanan Pekerja Bank Simpanan Nasional Bank Negara Institusi bank Syarikat insurans Lain-lain Pinjaman dalam negara lain 4 320 1 789 2 531 66 000 242 270 4 752 92 764 3 715 2 092 53 892 20 363 64 692 36 010 4 320 1 721 2 599 81 500 260 994 4 988 90 579 3 656 3 881 44 276 20 245 93 369 43 543 4 320 1 597 2 723 110 000 277 713 4 055 88 176 3 409 1 680 37 416 23 998 118 979 45 992 (Sumber: Laporan Ekonomi 2011/2012, Kementerian Kewangan Malaysia) (a) (i) Apakah yang dimaksudkan dengan hutang negara? [1] (ii) Apakah jenis dasar belanjawan yang menyebabkan Kerajaan Persekutuan menanggung hutang? [1] (b) (i) Hitung jumlah hutang dalam negara bagi Kerajaan Persekutuan antara tahun 2009 hingga 2011. [3] (ii) Hitung kadar pertumbuhan hutang dalam negara bagi Kerajaan Persekutuan pada tahun 2010 dan 2011. Nyatakan arah alirannya. [3] (c) Jelaskan dua kebaikan kerajaan melakukan hutang dalam negara berbanding dengan melakukan hutang di luar negara. KBAT [2] 5 Jadual di bawah menunjukkan perbelanjaan pembangunan Kerajaan Persekutuan Malaysia antara tahun 2011 hingga 2013. Butiran perbelanjaan 2011 (RM juta) 2012 (RM juta) 2013 (RM juta) Keselamatan Perkhidmatan sosial Perkhidmatan ekonomi Pentadbiran am 4 569 12 607 28 156 1 085 4 409 12 399 28 936 1 187 4 574 10 922 27 865 1 705 Jumlah 46 417 46 931 45 066 (Sumber: Laporan Ekonomi 2013/2014, Kementerian Kewangan Malaysia) (a) (i) Apakah yang dimaksudkan dengan perbelanjaan pembangunan Kerajaan Persekutuan? [1] (ii) Hitung kadar pertumbuhan perbelanjaan pembangunan Kerajaan Persekutuan pada tahun 2012 dan 2013. Nyatakan arah alirannya. [3] (b) (i) Nyatakan dua contoh perbelanjaan perkhidmatan sosial. [1] (ii) Hitung peratusan sumbangan perbelanjaan perkhidmatan sosial kepada jumlah perbelanjaan pembangunan antara tahun 2011 hingga 2013. [3] Ekonomi Penggal 3(2).indd 33 22/06/2023 10:54 AM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

34 35 (c) Hitung kadar pertumbuhan perbelanjaan perkhidmatan ekonomi pada tahun 2012 dan 2013. [2] 6 Jadual di bawah menunjukkan perbelanjaan mengurus Kerajaan Persekutuan Malaysia mengikut objek antara tahun 2012 hingga 2014. Butiran perbelanjaan 2012 (RM juta) 2013 (RM juta) 2014 (RM juta) Emolumen Pencen dan ganjaran Bayaran khidmat hutang Pemberian dan serahan kepada Kerajaan Negeri Bekalan dan perkhidmatan Subsidi Perolehan aset Bayaran balik dan hapus kira Pemberian kepada badan berkanun Perbelanjaan lain 60 016 14 079 19 537 5 690 31 963 44 075 1 770 1 292 15 971 11 144 61 625 14 397 22 245 6 276 34 661 46 698 1 105 1 109 14 659 13 409 63 610 15 667 23 186 6 697 36 623 39 408 1 409 1 358 16 281 13 413 Jumlah 205 537 216 184 217 652 (Sumber: Laporan Ekonomi 2013/2014, Kementerian Kewangan Malaysia) (a) (i) Terangkan perbezaan antara perbelanjaan mengurus dengan perbelanjaan pembangunan Kerajaan Persekutuan. [2] (ii) Hitung kadar pertumbuhan perbelanjaan mengurus Kerajaan Persekutuan pada tahun 2013 dan 2014. Nyatakan arah alirannya. [3] (b) (i) Nyatakan dua contoh perbelanjaan mengurus bagi objek emolumen. [1] (ii) Hitung peratusan sumbangan perbelanjaan mengurus bagi objek emolumen kepada jumlah perbelanjaan mengurus antara tahun 2012 hingga 2014. [3] (c) Nyatakan satu sebab perbelanjaan mengurus bagi objek subsidi semakin menurun antara tahun 2013 hingga 2014. [1] 7 Jadual di bawah menunjukkan indeks harga pengguna di Malaysia mengikut kumpulan barangan antara tahun 2007 hingga 2010. Tahun Indeks harga pengguna (2005 = 100) Keseluruhan Makanan Pakaian Kesihatan Pengangkutan 2007 2008 2009 2010 105.7 111.4 112.1 114.0 106.5 115.9 120.7 123.6 97.3 96.8 95.9 94.6 103.7 106.0 108.4 110.1 113.5 123.6 112.0 113.8 (Sumber: Laporan Jabatan Perangkaan Malaysia, 2013) (a) (i) Berikan maksud indeks harga pengguna. [1] (ii) Jelaskan indeks harga pengguna keseluruhan yang bernilai 105.7 pada tahun 2007. [1] (iii) Bandingkan indeks harga pengguna bagi makanan dan pakaian secara keseluruhan. Jelaskan. KBAT [2] (b) (i) Hitung kadar inflasi antara tahun 2008 hingga 2010. [2] (ii) Jelaskan arah aliran kadar inflasi dalam tempoh tersebut. [1] Ekonomi Penggal 3(2).indd 34 22/06/2023 10:54 AM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

34 35 (c) Sekiranya pendapatan bulanan seorang pekerja ialah RM3 000 pada tahun 2009 dan 2010, hitung peratusan penurunan pendapatan benar bulanan pekerja tersebut. [3] 8 Jadual di bawah menunjukkan indeks harga pengguna, indeks harga pengeluar dan pendapatan kasar bulanan isi rumah di Malaysia antara tahun 2006 hingga 2010. Tahun Indeks harga pengguna (2005 = 100) Indeks harga pengeluar (2005 = 100) Pendapatan kasar isi rumah (RM sebulan) 2006 2007 2008 2009 2010 103.6 105.7 111.4 112.1 114.0 103.8 111.2 125.8 112.2 120.9 3 000 3 686 4 000 4 025 4 500 (Sumber: Laporan Jabatan Perangkaan Malaysia, 2011) (a) (i) Mengapakah tahun 2005 dijadikan tahun asas dalam penghitungan indeks harga pengguna? KBAT [1] (ii) Nyatakan rumusan anda berkaitan dengan indeks harga pengguna dan indeks harga pengeluar yang melebihi nilai 100 dalam tempoh tersebut. KBAT [1] (b) (i) Hitung kadar inflasi berdasarkan indeks harga pengguna antara tahun 2007 hingga 2009. [2] (ii) Berdasarkan jawapan dalam (b)(i), nyatakan arah aliran kadar inflasi. [1] (c) Berikan dua alasan indeks harga pengeluar lebih tinggi daripada indeks harga pengguna antara tahun 2008 hingga 2010. KBAT [2] (d) Hitung pendapatan benar kasar isi rumah pada tahun 2009 dan 2010. Hitung peratusan perubahan pendapatan benar kasar isi rumah dalam tempoh tersebut. [3] 9 Jadual di bawah menunjukkan data hasil cukai, hasil bukan cukai, perbelanjaan mengurus dan perbelanjaan pembangunan kerajaan Malaysia antara tahun 2010 hingga 2012. Tahun Hasil cukai (RM juta) Hasil bukan cukai (RM juta) Perbelanjaan mengurus (RM juta) Perbelanjaan pembangunan (RM juta) 2010 2011 2012 109 516 134 885 152 493 50 138 50 735 54 753 159 654 182 594 202 617 52 792 46 416 49 822 (Sumber: Laporan Ekonomi 2012/2013, Kementerian Kewangan Malaysia) (a) Nyatakan dua jenis hasil cukai dan berikan satu contoh bagi setiap jenis hasil cukai tersebut. [2] (b) (i) Hitung belanjawan negara antara tahun 2010 hingga 2012. [4] (ii) Berdasarkan jawapan dalam (b)(i), jelaskan arah aliran belanjawan negara. [1] (c) Hitung peratusan perbelanjaan mengurus daripada jumlah perbelanjaan keseluruhan kerajaan antara tahun 2010 hingga 2012. [3] Ekonomi Penggal 3(2).indd 35 22/06/2023 10:54 AM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

96 PB BAB 1 Bahagian A 1 Tiga perbezaan antara pengangguran geseran dengan pengangguran tak ketara ialah: • Pengangguran geseran ialah golongan yang tidak bekerja untuk suatu jangka masa tertentu bagi mendapatkan pekerjaan yang lebih baik, manakala pengangguran tak ketara ialah bilangan pekerja yang diambil bekerja melebihi bilangan yang sebenarnya diperlukan • Pengangguran geseran berlaku semasa ekonomi melambung, iaitu pekerja mudah berpindah pekerjaan disebabkan peluang pekerjaan yang banyak, manakala pengangguran tak ketara berlaku semasa ekonomi mengalami kemelesetan, iaitu pekerja sukar berpindah pekerjaan • Pengangguran geseran lazimnya berlaku dalam sektor kedua dan ketiga, manakala pengangguran tak ketara lazimnya berlaku dalam sektor utama, khususnya sektor pertanian 2 (a) Pengangguran bermusim ialah keadaan tenaga buruh tidak bekerja dalam jangka pendek disebabkan peralihan musim, terutama dalam sektor utama. Pengangguran tak ketara ialah keadaan tenaga buruh yang diambil bekerja melebihi bilangan pekerja yang sebenarnya diperlukan. (b) Dua faktor yang menyebabkan pengangguran bermusim berlaku ialah: • Perubahan cuaca yang menyebabkan buruh tidak dapat menjalankan aktiviti pekerjaan, contohnya nelayan tidak dapat turun ke laut pada musim tengkujuh • Buruh menunggu hasil keluaran matang, contohnya pesawah padi menunggu ketibaan musim menuai padi Dua faktor yang menyebabkan pengangguran tak ketara berlaku ialah: • Kekurangan pekerjaan, terutama semasa kemelesetan ekonomi • Kehadiran tenaga buruh yang berlebihan dalam sesebuah firma tanpa disedari oleh majikan 3 (a) Pengangguran kitaran ialah pengangguran jangka panjang yang berlaku apabila perbelanjaan agregat kurang daripada penawaran agregat. Pengangguran teknologi ialah pengangguran yang berlaku apabila pekerja digantikan dengan penggunaan mesin disebabkan perkembangan teknologi daripada berintensifkan buruh kepada berintensifkan modal. (b) Dua kesan buruk pengangguran kitaran kepada ekonomi Malaysia ialah: Kemerosotan keluaran negara/pendapatan negara Pengangguran kitaran akan menyebabkan tingkat keluaran maksimum negara tidak dapat dicapai. Jumlah pengeluaran barang dan perkhidmatan di dalam negara akan merosot. Seterusnya, pendapatan negara akan berkurang. Kemerosotan taraf hidup rakyat Pengangguran kitaran akan mengurangkan pendapatan negara. Kesannya, pendapatan per kapita negara juga akan merosot. Seterusnya, taraf hidup rakyat turut merosot. Ketidakcekapan pengeluaran Pengangguran kitaran akan menyebabkan pembaziran sumber berlaku. Pembaziran sumber, khususnya sumber manusia akan meningkatkan kos latihan untuk meningkatkan kemahiran buruh sedia ada. [pilih mana-mana dua] 4 Perbezaan antara pengangguran kitaran dengan pengangguran geseran ialah: Aspek Pengangguran kitaran Pengangguran geseran Sebab/ punca Pengangguran kitaran ialah pengangguran yang berlaku apabila firma mengurangkan output dan tenaga buruh disebabkan kemerosotan permintaan agregat. Pengangguran geseran berlaku apabila ada buruh yang berhenti bekerja buat sementara waktu untuk mendapatkan pekerjaan yang lebih baik. Jangka masa Pengangguran kitaran berlaku dalam jangka masa panjang. Pengangguran geseran berlaku dalam jangka masa pendek. Situasi ekonomi Pengangguran kitaran berlaku semasa ekonomi meleset. Pengangguran geseran berlaku semasa ekonomi melambung. Jawapan Ekonomi Penggal 3(jwp).indd 96 22/06/2023 10:55 AM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

PB 97 5 Bagaimana pengangguran kitaran dapat dikurangkan melalui dasar fiskal dan dasar kewangan Dasar fiskal Mengurangkan cukai Pengurangan cukai menyebabkan pendapatan boleh guna rakyat bertambah. Ini akan meningkatkan perbelanjaan penggunaan dan seterusnya perbelanjaan agregat. Firma akan meningkatkan output dan menambahkan bilangan pekerja. Meningkatkan perbelanjaan kerajaan Penambahan perbelanjaan kerajaan melalui peningkatan projek pembangunan akan meningkatkan pendapatan negara. Ini akan meningkatkan pendapatan masyarakat. Perbelanjaan penggunaan dan seterusnya perbelanjaan agregat akan meningkat. Firma akan meningkatkan output dan menambahkan bilangan pekerja. Dasar kewangan Menambahkan bekalan wang Apabila bekalan wang dalam pasaran meningkat, kadar bunga akan menurun. Kos pinjaman bagi pengusaha (firma) juga menurun. Kesannya, pengusaha akan meningkatkan pelaburan. Apabila tingkat pelaburan meningkat, jumlah output dan penggunaan tenaga kerja turut meningkat. 6 Enam kesan pengangguran kitaran terhadap sosioekonomi Malaysia ialah: • Pengangguran menyebabkan ketidakcekapan dalam pengeluaran dan pembaziran tenaga buruh • Pengangguran meluaskan jurang keluaran negara. Kos ekonomi bagi pengangguran ialah jumlah barang dan perkhidmatan yang tidak dapat dikeluarkan oleh tenaga buruh yang menganggur • Kenaikan kadar pengangguran merendahkan pendapatan per kapita. Masalah kemiskinan bertambah buruk. Kebajikan masyarakat dan taraf hidup rakyat terjejas • Pengangguran menyebabkan sebahagian modal tetap seperti kilang dan jentera terbiar. Keadaan ini menjejaskan daya pengeluaran buruh dan keupayaan pengeluaran dalam ekonomi • Kenaikan kadar pengangguran menyebabkan masalah sosial berlaku. Penganggur mungkin melakukan jenayah seperti merompak dan mencuri untuk mendapatkan wang • Para penganggur hilang keyakinan diri terhadap kebolehan dan kemahiran mereka dalam jangka masa panjang • Pengangguran menjejaskan hubungan kekeluargaan kerana tanpa pendapatan, ketua keluarga tidak dapat memenuhi keperluan dan kehendak ahli keluarga [pilih mana-mana enam] 7 Bagaimana langkah kerajaan berikut dapat mengurangkan masalah pengangguran di Malaysia: (a) Latihan dan pendidikan Kerajaan membina pusat latihan teknik dan vokasional supaya dapat melahirkan tenaga buruh mahir yang mencukupi. Permintaan terhadap buruh mahir adalah lebih tinggi berbanding dengan buruh tidak mahir. Ini seterusnya dapat mengurangkan risiko buruh menganggur atau dibuang kerja. (b) Penyebaran maklumat pasaran buruh Penyebaran maklumat pekerjaan melalui media massa oleh Kementerian Sumber Manusia, kaunseling serta ceramah kerjaya mampu membantu bakal tenaga buruh mengenal pasti hala tuju dalam bidang pekerjaan yang terbaik/ paling sesuai. (c) Skim galakan pelaburan asing Insentif yang ditawarkan kepada pelabur asing seperti pemberian taraf perintis dan elaun pelaburan semula akan menggalakkan pelabur untuk melabur dan meneruskan pelaburan di dalam negara. Peningkatan pelaburan dapat membuka lebih banyak peluang pekerjaan. Seterusnya, masalah pengangguran dalam negara dapat dikurangkan. 8 Tiga faktor yang membezakan tingkat upah mengikut pekerjaan ialah: Perbezaan kemahiran Tenaga buruh yang mempunyai kemahiran dan pengalaman yang tinggi akan menerima pendapatan atau upah yang lebih tinggi. Sebaliknya, tenaga buruh yang mempunyai kemahiran dan pengalaman yang rendah akan menerima pendapatan atau upah yang lebih rendah. Contohnya, pendapatan seorang doktor pakar adalah lebih tinggi berbanding dengan seorang doktor biasa. Perbezaan pendidikan Tenaga buruh yang mempunyai kelulusan pendidikan yang tinggi akan menerima pendapatan yang lebih tinggi berbanding dengan tenaga buruh yang mempunyai kelulusan pendidikan yang rendah. Perbezaan daya pengeluaran sut Tenaga buruh yang mempunyai daya pengeluaran sut yang tinggi akan dibayar upah yang tinggi. Sebaliknya, tenaga buruh yang mempunyai daya pengeluaran sut yang rendah akan menerima upah yang rendah. 9 (a) Upah wang ialah bayaran dalam bentuk wang yang diterima oleh buruh yang menyumbangkan tenaga secara fizikal atau mental dalam proses pengeluaran. Upah benar ialah kuasa beli upah wang untuk mendapatkan sejumlah barang dan perkhidmatan. Ekonomi Penggal 3(jwp).indd 97 22/06/2023 10:55 AM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

98 99 (b) Hubungan antara upah wang dengan upah benar ialah indeks harga pengguna (IHP). Upah benar = IHP tahun asas IHP tahun semasa  Upah wang Contoh: Tahun Upah wang (RM) IHP Upah benar (RM) 2014 5 000 110 100 110  RM5 000 = 4 545.45 2015 5 000 135 100 135  RM5 000 = 3 703.70 Pada tahun 2014 dan 2015, upah wang adalah sama, iaitu RM5 000. Upah benar menurun daripada RM4 545.45 kepada RM3 703.70 apabila IHP meningkat dari 110 ke 135. Kesimpulannya, pada tingkat upah wang yang sama, peningkatan IHP akan menyebabkan upah benar merosot. 10 Tiga sebab upah buruh dalam sektor pembuatan lebih tinggi berbanding dengan sektor pertanian ialah: Perbezaan daya pengeluaran sut Daya pengeluaran sut dalam sektor pembuatan adalah lebih tinggi kerana menggunakan teknologi moden yang berintensifkan modal berbanding dengan daya pengeluaran sut dalam sektor pertanian yang kurang menggunakan teknologi moden. Ini menyebabkan bayaran upah buruh dalam sektor pembuatan lebih tinggi berbanding dengan upah buruh dalam sektor pertanian. Perbezaan kemahiran dan kecekapan Dalam sektor pembuatan, buruh memerlukan kemahiran dan kecekapan yang tinggi untuk mengendalikan mesin atau kaedah pengeluaran moden berbanding dengan sektor pertanian yang kurang menggunakan buruh yang mahir dan cekap dalam proses pengeluaran. Kesannya, upah buruh dalam sektor pembuatan lebih tinggi daripada upah buruh dalam sektor pertanian. Perbezaan keanjalan permintaan harga dan keanjalan penawaran Dalam sektor pembuatan, jangka masa pengeluaran adalah lebih pendek dan cepat serta keluarannya lebih tahan lama berbanding dengan sektor pertanian. Ini menyebabkan keanjalan permintaan harga dan keanjalan penawaran barang pembuatan lebih anjal berbanding dengan barang pertanian. Malah harga barang pembuatan lebih stabil daripada harga barang pertanian. Oleh itu, upah buruh dalam sektor pembuatan lebih tinggi berbanding dengan upah buruh dalam sektor pertanian. 11 Tiga faktor yang mempengaruhi masalah pengangguran di Malaysia (a) Kadar pertumbuhan tenaga buruh Kadar pertumbuhan tenaga buruh yang lebih cepat berbanding dengan kadar pertumbuhan ekonomi menyebabkan peluang pekerjaan yang ada tidak dapat menampung kadar pertumbuhan tenaga buruh yang tinggi. (b) Kitaran perniagaan ekonomi Semasa ekonomi mengalami kemelesetan, kebanyakan firma akan mengurangkan atau memberhentikan pekerja untuk menjimatkan kos pengeluaran firma. (c) Kemasukan pekerja asing Kemasukan pekerja asing yang sanggup menerima upah yang lebih rendah menyebabkan majikan lebih suka mengambil pekerja asing berbanding dengan pekerja tempatan. Bahagian B 1 (a) Tenaga buruh ialah penduduk yang berumur antara 16 tahun hingga 65 tahun yang sedang bekerja atau sedang aktif mencari pekerjaan tetapi tidak termasuk pelajar, suri rumah tangga dan orang kurang upaya. Guna tenaga ialah tenaga buruh yang menjalankan pekerjaan produktif untuk mengeluarkan output negara. (b) Guna tenaga ('000 orang) 2011 2012 Pertanian, perhutanan, penternakan dan perikanan Perlombongan dan kuari Pembuatan Pembinaan Kewangan, insurans, hartanah dan perniagaan Pengangkutan, penyimpanan dan komunikasi Perkhidmatan kerajaan Perkhidmatan lain 1 388.6 41.0 3 511.2 769.5 853.6 706.7 1 251.8 3 733.1 1 386.9 41.1 3 616.6 773.6 864.8 723.8 1 254.9 3 843.3 Jumlah 12 255.5 12 505.0 (c) (i) Kadar pengangguran = Jumlah tenaga buruh – Jumlah guna tenaga Jumlah tenaga buruh  100 Tahun Kadar pengangguran (%) 2011 12 645.7 – 12 255.5 12 645.7  100 = 3.09 2012 3.24 Ekonomi Penggal 3(jwp).indd 98 22/06/2023 10:55 AM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

98 99 (ii) Negara mencapai guna tenaga penuh kerana kadar penganggurannya adalah kurang daripada 4%. (d) Tiga faktor yang membezakan tingkat upah mengikut sektor ekonomi ialah: • Daya pengeluaran sut sektor kedua dan ketiga yang lebih tinggi daripada sektor utama menyebabkan upah yang diterima oleh buruh dalam sektor kedua dan ketiga lebih tinggi • Keanjalan permintaan harga dan keanjalan penawaran adalah lebih anjal dalam sektor kedua berbanding dengan sektor utama. Ini menyebabkan upah yang diterima oleh buruh dalam sektor kedua lebih tinggi • Harga barangan dalam sektor kedua dan ketiga adalah lebih tinggi daripada harga barangan dalam sektor utama. Maka, buruh dalam sektor utama dibayar dengan upah yang lebih rendah berbanding dengan sektor kedua dan ketiga 2 (a) (i) Sektor utama ialah sektor yang menjalankan kegiatan ekonomi yang berkaitan dengan pengeluaran bahan mentah secara langsung tanpa melibatkan pengubahsuaian atau pemprosesan. Sektor kedua ialah sektor yang menjalankan kegiatan ekonomi yang berkaitan dengan pemprosesan bahan mentah untuk dijadikan barang separuh siap atau barang siap. (ii) Sektor utama = Sektor pertanian, perhutanan, penternakan dan perikanan + Sektor perlombongan dan kuari Sektor kedua = Sektor pembuatan + Sektor pembinaan Tahun Jumlah guna tenaga ('000 orang) Sektor utama Sektor kedua 2010 1 390.2 + 42.2 = 1 432.4 3 387.7 + 766.3 = 4 154.0 2011 2012 1 429.6 1 428.0 4 280.7 4 390.2 (b) Sektor ketiga = Sektor kewangan, insurans, hartanah dan perniagaan + Sektor pengangkutan, penyimpanan dan komunikasi + Sektor perkhidmatan kerajaan + Sektor perkhidmatan lain Kadar pertumbuhan guna tenaga = Guna tenaga1 – Guna tenaga0 Guna tenaga0  100 Tahun Jumlah guna tenaga ('000 orang) Kadar pertumbuhan guna tenaga (%) 2010 11 958.5 – 1 432.4 – 4 154.0 = 6 372.1 – 2011 12 255.5 – 1 429.6 – 4 280.7 = 6 545.2 6 545.2 – 6 372.1 6 372.1  100 = 2.72 2012 6 686.8 2.16 (c) Tahun Kadar pengangguran (%) 2011 12 645.7 – 12 255.5 12 645.7  100 = 3.09 2012 12 923.9 – 12 505.0 12 923.9  100 = 3.24 Bersetuju; negara mencapai guna tenaga penuh pada tahun 2011 dan 2012 kerana kadar penganggurannya kurang daripada 4%. 3 (a) Sektor ketiga ialah sektor yang menjalankan kegiatan ekonomi yang berkaitan dengan penyediaan perkhidmatan. Contoh: sektor pengangkutan, penyimpanan dan komunikasi. (b) Peratusan guna tenaga sektor utama = Guna tenaga sektor utama Jumlah guna tenaga  100 Tahun Peratusan guna tenaga sektor utama (%) 2010 1 432.4 11 958.5  100 = 11.98 2011 1 429.6 12 255.5  100 = 11.66 2012 11.42 Peratusan guna tenaga dalam sektor utama semakin menurun. (c) Sektor Kadar pertumbuhan guna tenaga (%) 2011 2012 Utama 1 429.6 – 1 432.4 1 432.4  100 = –0.20 –0.11 Ekonomi Penggal 3(jwp).indd 99 22/06/2023 10:55 AM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

100 101 Kedua 4 280.7 – 4 154.0 4 154.0  100 = 3.05 2.56 Ketiga 6 545.2 – 6 372.1 6 372.1  100 = 2.72 2.16 (d) Dua sebab upah yang diterima oleh seorang pengurus kilang lebih tinggi berbanding dengan upah yang diterima oleh seorang pekebun sayur ialah: • Pengurus kilang mempunyai tahap pendidikan yang lebih tinggi daripada pekebun sayur • Pengurus kilang bekerja untuk tempoh lapan jam atau lebih berbanding dengan pekebun sayur yang bekerja untuk setengah hari 4 (a) Pendapatan/upah wang ialah bayaran dalam bentuk wang yang diterima oleh buruh sebagai ganjaran atas sumbangannya dalam proses pengeluaran untuk tempoh tertentu. Pendapatan/upah benar ialah kuasa beli pendapatan/upah wang untuk membeli barang dan perkhidmatan. (b) Pulau Pinang, Selangor, W.P. Kuala Lumpur, W.P. Labuan dan W.P. Putrajaya [pilih mana-mana dua negeri sahaja] (c) Kadar pertumbuhan pendapatan isi rumah bulanan purata = Pendapatan bulanan purata 2012 – Pendapatan bulanan purata 2009 Pendapatan bulanan purata 2009  100 Negeri Kadar pertumbuhan pendapatan isi rumah bulanan purata (%) W.P. Kuala Lumpur 8 586 – 5 488 5 488  100 = 56.45 Sabah 4 013 – 3 102 3 102  100 = 29.37 (d) (i) Upah benar = IHP 2009 IHP 2012  Upah wang 2012 2012 Negeri Upah benar (RM) Selangor 100 105.4  7 023 = 6 663.19 Perlis 100 105.4  3 538 = 3 356.74 (ii) Upah benar adalah sama dengan upah wang pada tahun 2009 (IHP = 100). Maka, upah benar di kedua-dua negeri telah meningkat pada tahun 2012 berbanding dengan tahun 2009. (e) Dua faktor yang menyebabkan perbezaan pendapatan isi rumah bulanan purata antara negeri Kedah dengan W.P. Kuala Lumpur ialah: Perbezaan daya pengeluaran sut antara sektor Sektor pertanian di Kedah mempunyai daya pengeluaran sut yang lebih rendah berbanding dengan sektor pembuatan dan perkhidmatan di W.P. Kuala Lumpur. Perbezaan mobiliti buruh antara sektor Mobiliti buruh di W.P. Kuala Lumpur lebih tinggi berbanding dengan Kedah kerana buruh mahir di W.P. Kuala Lumpur mudah bergerak dan menukar pekerjaan berikutan peluang pekerjaan dan akses kepada maklumat pekerjaan yang luas. Perbezaan harga keluaran antara sektor Harga barang pertanian di Kedah lebih rendah berbanding dengan harga barangan dalam sektor pembuatan dan perkhidmatan di W.P. Kuala Lumpur. Ini menyebabkan pendapatan wang isi rumah di W.P. Kuala Lumpur lebih tinggi. [pilih mana-mana dua] 5 (a) (i) Dua contoh penduduk yang dikategorikan sebagai 'di luar tenaga buruh' ialah: • Suri rumah tangga • Pelajar • Pesara • Orang kurang upaya (OKU) [pilih mana-mana dua] (ii) Peratusan jumlah penduduk dalam kategori 'di luar tenaga buruh' = Jumlah penduduk – Tenaga buruh Jumlah penduduk  100 Tahun Peratusan jumlah penduduk dalam kategori 'di luar tenaga buruh' (%) 2009 27 542.8 – 11 025.1 27 542.8  100 = 59.97 2010 27 843.9 – 11 314.5 27 843.9  100 = 59.36 2011 58.93 Ekonomi Penggal 3(jwp).indd 100 22/06/2023 10:55 AM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

100 101 (b) (i) (ii) Tahun Jumlah guna tenaga (ribu orang) Sektor utama Sektor kedua 2009 1 486.5 + 54.5 = 1 541.0 1 943.1 + 995.0 = 2 938.1 2010 1 535.0 2 830.1 2011 1 529.8 2 896.0 (c) Kadar pengangguran = Tenaga buruh – Jumlah guna tenaga dalam semua sektor Tenaga buruh  100 Tahun Jumlah guna tenaga dalam semua sektor (ribu orang) Kadar pengangguran (%) 2009 1 541.0 + 2 938.1 + 6 264.6 = 10 743.7 11 025.1 – 10 743.7 11 025.1  100 = 2.55 2010 1 535.0 + 2 830.1 + 6 542.7 = 10 907.8 11 314.5 – 10 907.8 11 314.5  100 = 3.59 2011 11 144.5 3.24 6 (a) Kadar pengangguran ialah peratusan/nisbah tenaga buruh yang tidak bekerja berbanding dengan jumlah tenaga buruh dalam suatu tempoh tertentu. (b) (i) Tahun Jumlah guna tenaga (ribu orang) 2008 1 487.7 + 54.5 + 1 944.7 + 998.0 + 6 174.6 = 10 659.5 2009 1 471.1 + 62.7 + 1 807.1 + 1 015.9 + 6 540.3 = 10 897.1 2010 1 475.1 + 55.3 + 1 879.7 + 1 019.0 + 6 700.5 = 11 129.6 (ii) Kadar pengangguran = Jumlah tenaga buruh – Jumlah guna tenaga Jumlah tenaga buruh  100 Tahun Kadar pengangguran (%) 2008 11 028.1 – 10 659.5 11 028.1  100 = 3.34 2009 11 315.3 – 10 897.1 11 315.3  100 = 3.70 2010 11 517.2 – 11 129.6 11 517.2  100 = 3.37 (iii) Ya; negara mencapai guna tenaga penuh pada ketiga-tiga tahun tersebut kerana kadar pengangguran kurang daripada 4%. (c) Sektor utama – pertanian, perlombongan dan kuari Sektor kedua – pembuatan, pembinaan Sektor ketiga – perkhidmatan Tahun Jumlah guna tenaga (ribu orang) Sektor utama Sektor kedua Sektor ketiga 2009 1 471.1 + 62.7 = 1 533.8 1 807.1 + 1 015.9 = 2 823 6 540.3 2010 1 475.1 + 55.3 = 1 530.4 1 879.7 + 1 019.0 = 2 898.7 6 700.5 BAB 2 Bahagian A 1 Tiga sebab inflasi tolakan kos berlaku di Malaysia ialah: Kenaikan tingkat upah pekerja Kenaikan tingkat upah pekerja akan berlaku semasa ekonomi mencapai guna tenaga penuh sebagai hasil kejayaan perundingan antara kesatuan sekerja dengan majikan. Bagi menghalang pekerja mencari kerja lain, firma sanggup membayar upah yang lebih tinggi. Kesannya, kos pengeluaran firma akan meningkat. Bagi menyerap kenaikan kos pengeluaran, firma akan menaikkan harga barang dan perkhidmatan. Kekurangan faktor pengeluaran Kekurangan bekalan bahan mentah dan tenaga buruh semasa ekonomi mencapai guna tenaga penuh akan menyebabkan harga faktor pengeluaran tersebut menjadi lebih mahal. Ini menyebabkan kos pengeluaran firma meningkat. Bagi menyerap kenaikan kos pengeluaran, firma akan menaikkan harga barang dan perkhidmatan. Kenaikan harga bahan api Pengurangan subsidi bahan api oleh kerajaan menyebabkan harga bahan api seperti petrol dan Ekonomi Penggal 3(jwp).indd 101 22/06/2023 10:55 AM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

102 103 diesel mengalami kenaikan harga. Bahan api penting dalam proses pengeluaran dan pengangkutan barang. Ini menyebabkan kos pengeluaran firma meningkat. Bagi menyerap kenaikan harga bahan api, firma akan menaikkan harga barang dan perkhidmatan. Matlamat keuntungan firma Semasa ekonomi mencapai guna tenaga penuh, kuasa monopoli firma akan meningkat. Firma yang ingin mencapai keuntungan maksimum akan mengurangkan tingkat keluaran dalam pasaran. Pengurangan bekalan barangan dalam pasaran akan menyebabkan harga barang dan perkhidmatan meningkat. Penyelarasan gaji minimum Penyelarasan gaji minimum yang dilaksanakan oleh pihak kerajaan terhadap firma akan menyebabkan kos pengeluaran firma meningkat. Bagi menyerap kenaikan kos pengeluaran itu, firma akan menaikkan harga barang dan perkhidmatan. [pilih mana-mana tiga] 2 (a) Kos sara hidup ialah jumlah perbelanjaan terhadap barangan keperluan asas atau barangan yang penting dalam kehidupan. Taraf hidup merujuk kepada status kemewahan yang dicapai oleh seseorang dalam kehidupannya berdasarkan pendapatan yang diperoleh. (b) (i) Kos sara hidup dan taraf hidup mempunyai hubungan songsang atau negatif. Apabila kos sara hidup meningkat, jumlah barangan yang dapat dibeli dengan nilai pendapatan tertentu semakin berkurang. Ini akan menyebabkan taraf hidup seseorang merosot. (ii) Apabila kadar inflasi meningkat, harga barangan meningkat dan kos memperoleh seunit barangan juga meningkat. Kesannya, kos sara hidup meningkat. Apabila kadar inflasi meningkat, harga barangan meningkat. Keupayaan untuk membeli barangan semakin berkurang. Kesannya, taraf hidup menurun. 3 Tiga kesan negatif inflasi kepada ekonomi negara berdasarkan perkara berikut: (a) Aliran mata wang Inflasi yang berlaku dalam negara akan menyebabkan harga barangan tempatan (eksport) secara relatif lebih mahal daripada harga barangan import. Kesannya, permintaan terhadap barangan import meningkat. Ini menyebabkan aliran mata wang ke luar negara meningkat. (b) Imbangan pembayaran Inflasi yang berlaku dalam negara akan menyebabkan harga barangan tempatan (eksport) secara relatif lebih mahal daripada harga barangan import. Kesannya, permintaan terhadap barangan import meningkat. Ini menyebabkan nilai import melebihi nilai eksport. Imbangan pembayaran negara akan merosot. (c) Tabungan Inflasi akan menyebabkan kadar bunga benar merosot. Ini bermakna pulangan atas tabungan juga merosot. Ini tidak menggalakkan aktiviti tabungan. Kesannya, tabungan akan berkurang. 4 Bagaimana kerajaan mengawal inflasi melalui dasar fiskal dan dasar kawalan harga Dasar fiskal Pengurangan perbelanjaan kerajaan Pengurangan perbelanjaan kerajaan seperti pengurangan subsidi bahan api dan tol akan mengurangkan perbelanjaan penggunaan masyarakat. Pengurangan perbelanjaan penggunaan akan menyebabkan permintaan agregat menurun. Akhirnya, harga barangan menurun dan tekanan inflasi dapat dikurangkan. Kenaikan cukai Kenaikan cukai akan menyebabkan pendapatan boleh guna masyarakat menurun. Ini akan mengurangkan perbelanjaan penggunaan dan seterusnya permintaan agregat akan menurun. Akhirnya, harga barangan menurun dan tekanan inflasi dapat dikurangkan. Pelaksanaan dasar harga maksimum Penetapan harga maksimum terhadap harga barang keperluan melalui dasar kawalan harga mampu mengurangkan tekanan kenaikan harga barangan tersebut secara berterusan. Akhirnya, tekanan inflasi dapat dikurangkan. 5 (a) Indeks harga pengguna mengukur perubahan harga purata sekumpulan barang dan perkhidmatan pada harga runcit berbanding dengan tahun asas. Inflasi ialah kenaikan tingkat harga umum secara menyeluruh, berterusan dan tidak terbatas dalam sesebuah ekonomi. (b) Dua faktor yang menyebabkan inflasi tolakan kos ialah: Kenaikan kos bahan mentah Apabila kos bahan mentah meningkat, kos pengeluaran firma akan meningkat. Ini akan menyebabkan firma menaikkan harga barangan. Kesannya, inflasi tolakan kos berlaku. Kenaikan upah buruh Apabila tingkat upah buruh meningkat, kos pengeluaran firma akan meningkat. Ini akan menyebabkan firma menaikkan harga barangan. Kesannya, inflasi tolakan kos berlaku. Ekonomi Penggal 3(jwp).indd 102 22/06/2023 10:55 AM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

102 103 Kenaikan cukai Apabila kerajaan menaikkan cukai input atau cukai pendapatan syarikat, kos pengeluaran firma akan meningkat. Ini akan menyebabkan firma menaikkan harga barangan. Kesannya, inflasi tolakan kos berlaku. [pilih mana-mana dua] Dua faktor yang menyebabkan inflasi diimport ialah: Kenaikan harga barang diimport (inflasi berlaku di negara pengeksport) Apabila harga barang yang diimport meningkat akibat inflasi yang berlaku di negara pengeksport, firma juga akan mengenakan harga yang tinggi untuk barang tersebut di pasaran tempatan. Kenaikan nilai mata wang asing (kejatuhan nilai mata wang tempatan) Apabila nilai mata wang asing meningkat atau nilai mata wang tempatan menurun, harga barang yang diimport secara relatif akan meningkat. Kenaikan kos mengimport Kenaikan kos mengimport barang akibat kenaikan kos pengangkutan dan kos insurans akan menyebabkan harga barang yang diimport meningkat. [pilih mana-mana dua] 6 (a) Dua faktor yang menyebabkan inflasi tarikan permintaan ialah: • Pertambahan dalam perbelanjaan agregat, iaitu pertambahan perbelanjaan penggunaan, pertambahan pelaburan, pertambahan perbelanjaan kerajaan dan pertambahan eksport bersih • Pertambahan dalam penawaran wang (b) Kesan positif kenaikan kadar inflasi antara 2% hingga 3% kepada pengguna dan pelabur ialah: Pengguna Kenaikan kadar inflasi yang kecil akan menyebabkan perbelanjaan penggunaan meningkat atau tidak berubah. Peningkatan perbelanjaan penggunaan menyebabkan perbelanjaan agregat meningkat, dan seterusnya permintaan agregat turut meningkat. Maka, firma akan meningkatkan pengeluaran. Kesannya, pendapatan negara akan meningkat dan pertumbuhan ekonomi juga meningkat. Pelabur Kenaikan kadar inflasi yang kecil tidak akan menjejaskan kos pelaburan. Kos pelaburan yang masih rendah akan menyebabkan kegiatan pelaburan meningkat. Seterusnya, perbelanjaan agregat meningkat dan permintaan agregat turut meningkat. Maka, firma akan meningkatkan pengeluaran. Kesannya, pendapatan negara akan meningkat dan pertumbuhan ekonomi juga meningkat. 7 Tiga kesan inflasi kepada ekonomi isi rumah ialah: Kuasa beli menurun Apabila inflasi berlaku, pendapatan benar isi rumah akan menurun. Ini menyebabkan kuasa beli isi rumah terhadap sesuatu barang atau perkhidmatan turut merosot. Kos hidup meningkat Apabila inflasi berlaku, pendapatan benar isi rumah akan menurun. Kos perbelanjaan bagi mendapatkan sejumlah barangan yang sama akan meningkat. Taraf hidup menurun Apabila inflasi berlaku, kuasa beli isi rumah terhadap sesuatu barangan akan menurun. Dengan jumlah wang atau pendapatan yang sama, kuantiti barangan yang diperoleh semakin berkurang. Tabungan berkurangan Apabila inflasi berlaku, faedah benar atas tabungan yang dapat dinikmati oleh isirumah akan berkurang. Kesannya, isi rumah akan mengeluarkan wang tabungan mereka. [pilih mana-mana tiga] 8 Tiga jenis inflasi yang boleh berlaku di Malaysia ialah: Inflasi tarikan permintaan Inflasi tarikan permintaan berlaku apabila permintaan agregat melebihi penawaran agregat dalam ekonomi yang telah mencapai guna tenaga penuh. Lebihan permintaan agregat menyebabkan tingkat harga meningkat. Inflasi tolakan kos Inflasi tolakan kos berlaku disebabkan peningkatan kos pengeluaran firma, iaitu kesan daripada kenaikan tingkat upah pekerja, harga input dan harga bahan api. Kenaikan kos pengeluaran menyebabkan firma meningkatkan harga barangan. Inflasi diimport Inflasi diimport berlaku disebabkan kenaikan harga barangan yang diimport dan penurunan nilai mata wang tempatan. Kesannya, harga barangan import yang dijual di dalam negara akan meningkat. 9 Kesan positif inflasi dari aspek berikut: (a) Pertumbuhan ekonomi negara Bagi sebuah negara yang belum mencapai guna tenaga penuh, inflasi akan menyebabkan pertumbuhan ekonomi semakin rancak. Hal ini kerana permintaan agregat akan bertambah semasa inflasi. Kegiatan pengeluaran meningkat dan kegiatan ekonomi juga berkembang. Kesannya, pertumbuhan ekonomi meningkat. (b) Golongan penghutang Inflasi mendatangkan keuntungan kepada orang yang berhutang. Hal ini kerana jika kadar bunga atas pinjaman bank tidak berubah Ekonomi Penggal 3(jwp).indd 103 22/06/2023 10:55 AM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

104 105 semasa inflasi, penghutang hanya perlu membayar balik hutang pinjaman pada kadar bunga benar yang lebih rendah. (c) Pemilik aset hartanah Pemilik aset hartanah seperti rumah dan bangunan akan menikmati keuntungan semasa inflasi. Hal ini kerana nilai harta tetap cenderung meningkat semasa inflasi. Rumah atau bangunan dapat dijual pada harga yang lebih tinggi untuk mendapatkan keuntungan. 10 Tiga cara untuk mengawal inflasi tolakan kos ialah: Mengurangkan cukai Apabila kerajaan mengurangkan cukai pendapatan syarikat atau cukai input, kos pengeluaran firma akan menurun. Maka, harga barangan yang dikenakan lebih rendah. Meningkatkan daya pengeluaran buruh Peningkatan daya pengeluaran buruh dapat dilakukan dengan memberi latihan kemahiran kepada buruh. Apabila daya pengeluaran buruh meningkat, kos pengeluaran seunit barangan akan menurun. Ini membolehkan firma mengenakan harga yang lebih rendah untuk barangan dalam pasaran. Memberi subsidi Pemberian subsidi kepada firma dapat membantu mengurangkan kos pengeluaran firma. Firma dapat meningkatkan pengeluaran. Apabila tingkat pengeluaran meningkat, harga barangan akan menurun. 11 Bagaimana dasar berikut dapat dilaksanakan untuk mengawal inflasi: (a) Dasar kewangan Dasar kewangan menguncup dijalankan semasa inflasi, iaitu mengurangkan penawaran wang dan meningkatkan kadar bunga. Mengurangkan penawaran wang Ini menyebabkan kadar bunga meningkat. Kos pinjaman akan meningkat dan tingkat pelaburan akan menurun. Kesannya, perbelanjaan agregat menurun. Permintaan agregat juga menurun. Akhirnya, tingkat harga menurun dan inflasi dapat dikawal. Meningkatkan kadar bunga Ini menyebabkan jumlah tabungan meningkat dan kegiatan pinjaman berkurang. Seterusnya, perbelanjaan penggunaan berkurang. Kesannya, perbelanjaan agregat menurun. Permintaan agregat juga menurun. Akhirnya, tingkat harga menurun dan inflasi dapat dikawal. (b) Dasar pendapatan Kerajaan akan menetapkan tingkat upah maksimum. Penetapan upah maksimum ialah penetapan tingkat upah yang lebih rendah daripada tingkat upah di pasaran. Tingkat upah yang rendah menyebabkan kos pengeluaran firma menurun. Maka, firma mampu menurunkan harga keluarannya. Kesannya, inflasi dapat dikawal. 12 (a) Belanjawan kurangan merujuk kepada keadaan belanjawan apabila jumlah perbelanjaan kerajaan melebihi jumlah hasil kerajaan. Belanjawan lebihan merujuk kepada keadaan belanjawan apabila jumlah hasil kerajaan melebihi jumlah perbelanjaan kerajaan. Belanjawan terimbang merujuk kepada keadaan belanjawan apabila jumlah hasil kerajaan adalah sama dengan jumlah perbelanjaan kerajaan. (b) Kerajaan Persekutuan membiayai belanjawan kurangan negara Malaysia dengan: Membuat pinjaman dalam negara Penjualan bil perbendaharaan, sijil pelaburan dan sekuriti kerajaan kepada institusi kewangan tempatan. Membuat pinjaman luar negara Melalui pinjaman pasaran, pinjaman projek dan penjualan bon kerajaan kepada institusi kewangan dan negara asing. 13 Tiga jenis anggaran hasil Kerajaan Persekutuan ialah: Cukai langsung Cukai yang dikenakan oleh kerajaan terhadap pihak tertentu dan beban cukai ini tidak boleh dipindahkan kepada pihak lain. Contohnya, cukai pendapatan perseorangan dan cukai pendapatan syarikat. Cukai tak langsung Cukai yang dikenakan oleh kerajaan terhadap pihak tertentu dan beban cukai ini boleh dipindahkan kepada pihak lain/pengguna akhir. Contohnya, duti import dan duti eksais. Hasil bukan cukai Hasil yang diperoleh daripada perkhidmatan yang disediakan oleh kerajaan untuk pihak tertentu. Contohnya, pendapatan pelaburan kerajaan dan cukai jalan. 14 Tiga kesan positif apabila belanjawan lebihan dijalankan di sesebuah negara ialah: Beban hutang Kerajaan Persekutuan berkurang Hal ini berlaku kerana jumlah perbelanjaan kerajaan kurang daripada jumlah hasil kerajaan. Mengurangkan masalah inflasi Apabila perbelanjaan kerajaan berkurang, perbelanjaan agregat dan seterusnya, permintaan agregat akan menurun. Kesannya, tingkat harga umum menurun dan masalah inflasi dapat dikawal. Mengurangkan aliran keluar mata wang tempatan ke negara lain Penurunan perbelanjaan kerajaan menyebabkan kerajaan kurang membuat pinjaman dari luar Ekonomi Penggal 3(jwp).indd 104 22/06/2023 10:55 AM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

104 105 negara. Kesannya, aliran keluar mata wang tempatan ke negara lain untuk membayar balik hutang pinjaman juga menurun. Kesannya, nilai mata wang tempatan lebih stabil. Bahagian B 1 (a) Perbelanjaan mengurus ialah perbelanjaan kerajaan untuk mentadbir negara. Perbelanjaan ini berulang bagi suatu tempoh tertentu. Perbelanjaan pembangunan ialah perbelanjaan kerajaan untuk membangunkan prasarana/infrastruktur negara. Perbelanjaan ini tidak berulang. (b) Cukai langsung ialah cukai yang dikenakan oleh kerajaan terhadap pihak tertentu yang beban pembayarannya tidak boleh dipindahkan kepada pihak lain. Contoh: cukai pendapatan perseorangan. Cukai tak langsung ialah cukai yang dikenakan oleh kerajaan terhadap pihak tertentu yang beban pembayarannya boleh dipindahkan kepada pihak lain. Contoh: duti import. (c) Belanjawan negara = Jumlah hasil – Jumlah perbelanjaan Tahun Belanjawan negara (RM juta) 2010 (109 516 + 50 138) – (159 654 + 52 792) = 159 654 – 212 446 = –52 792 2011 2012 –43 390 –45 193 Defisit belanjawan negara menurun antara tahun 2010 hingga 2011 tetapi meningkat antara tahun 2011 hingga 2012. (d) (i) Jenis belanjawan yang diamalkan oleh kerajaan Malaysia ialah belanjawan kurangan/defisit. Belanjawan kurangan diamalkan untuk mengurangkan masalah pengangguran dan meningkatkan pertumbuhan ekonomi. (ii) Dua sumber pembiayaan bagi menampung belanjawan kurangan ialah: • Pinjaman dalam negara, contohnya pinjaman daripada institusi kewangan tempatan seperti KWSP • Pinjaman luar negara, contohnya melalui penjualan bon kerajaan kepada negara asing 2 (a) Cukai langsung ialah cukai yang beban pembayarannya tidak boleh dipindahkan kepada pihak lain. Contoh: cukai pendapatan syarikat. Cukai tak langsung ialah cukai yang beban pembayarannya boleh dipindahkan kepada pihak lain. Contoh: duti eksais. (b) (i) Jumlah hasil Kerajaan Persekutuan = Cukai langsung + Cukai tak langsung + Hasil bukan cukai Tahun Jumlah hasil Kerajaan Persekutuan (RM juta) 2012 116 937 + 34 706 + 56 270 = 207 913 2013 256 908 (ii) Peratusan = Nilai cukai langsung/ cukai tak langsung Jumlah hasil kerajaan  100 sumbangan Hasil Peratusan sumbangan kepada jumlah hasil Kerajaan Persekutuan (%) Cukai langsung 163 506 256 908  100 = 63.64 Cukai tak langsung 36 486 256 908  100 = 14.20 (c) Kadar pertumbuhan hasil cukai langsung = Cukai – Cukai langsung 2013 langsung 2012 Cukai langsung 2012  100 Butiran Kadar pertumbuhan (%) Cukai langsung 163 506 – 116 937 116 937  100 = 39.82 Cukai tak langsung 5.13 Jumlah hasil Kerajaan Persekutuan 256 908 – 207 913 207 913  100 = 23.57 Cukai langsung, cukai tak langsung dan jumlah hasil Kerajaan Persekutuan mencatatkan pertumbuhan yang positif. (d) Dua sebab Kerajaan Persekutuan mengenakan cukai terhadap rakyat ialah: • Sumber hasil untuk membiayai perbelanjaan kerajaan • Mengurangkan jurang pendapatan antara golongan kaya dengan golongan miskin 3 (a) (i) Inflasi ialah kenaikan tingkat harga umum secara menyeluruh, berterusan dan tidak terbatas dalam sebuah ekonomi. (ii) Kadar inflasi = IHP1 – IHP0 IHP0  100 Ekonomi Penggal 3(jwp).indd 105 22/06/2023 10:55 AM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

106 107 Tahun Kadar inflasi (%) 2008 111.4 – 105.7 105.7  100 = 5.39 2009 2010 0.63 1.69 (iii) Kadar inflasi menurun antara tahun 2008 hingga 2009 dan meningkat antara tahun 2009 hingga 2010. (b) Barangan Peratusan kenaikan harga (%) Makanan 123.6 – 120.7 120.7  100 = 2.40 Kesihatan 110.1 – 108.4 108.4  100 = 1.57 Pengangkutan 113.8 –112.0 112.0  100 = 1.61 (c) Pendapatan benar = 100 IHP  Pendapatan wang Tahun Pendapatan benar bulanan (RM) 2009 100 112.1  RM2 000 = 1 784.12 2010 100 114.0  RM2 500 = 2 192.98 Maka, Peratusan peningkatan pendapatan benar bulanan = 2 192.98 – 1 784.12 1 784.12  100 = 22.92% 4 (a) (i) Hutang negara merupakan pinjaman yang dibuat oleh kerajaan untuk membiayai perbelanjaan mengurus dan perbelanjaan pembangunan akibat ketidakcukupan hasil negara. (ii) Belanjawan kurangan/defisit, iaitu jumlah perbelanjaan kerajaan melebihi jumlah hasil kerajaan. (b) Jumlah hutang dalam negara = Bil perbendaharaan + Sijil pelaburan + Sekuriti kerajaan + Pinjaman dalam negara lain (i) (ii) Tahun Jumlah hutang dalam negara (RM juta) Kadar pertumbuhan hutang dalam negara (%) 2009 4 320 + 66 000 + 242 270 + 36 010 = 348 600 – 2010 390 357 390 357 – 348 600 348 600  100 = 11.98 2011 438 025 12.21 Hutang dalam negara semakin meningkat. (c) Dua kebaikan kerajaan melakukan hutang dalam negara berbanding dengan melakukan hutang luar negara ialah: • Jumlah hutang tidak berubah walaupun berlaku perubahan nilai mata wang asing • Tidak melibatkan pengaliran wang ke luar negara • Kadar faedah lebih stabil [pilih mana-mana dua] 5 (a) (i) Perbelanjaan pembangunan Kerajaan Persekutuan ialah perbelanjaan kerajaan Malaysia dalam menyediakan kemudahan infrastruktur/prasarana dan perbelanjaan ini tidak berulang setiap tahun. (ii) Tahun Kadar pertumbuhan perbelanjaan pembangunan (%) 2012 46 931 – 46 417 46 417  100 = 1.11 2013 –3.97 Perbelanjaan pembangunan Kerajaan Persekutuan meningkat pada tahun 2012 tetapi menurun pada tahun 2013. (b) (i) Dua contoh perbelanjaan perkhidmatan sosial ialah: • Pembinaan sekolah • Pembinaan hospital (ii) Peratusan sumbangan perbelanjaan perkhidmatan sosial = Perbelanjaan perkhidmatan sosial Jumlah perbelanjaan pembangunan  100 Ekonomi Penggal 3(jwp).indd 106 22/06/2023 10:55 AM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

106 107 Tahun Peratusan sumbangan perbelanjaan perkhidmatan sosial (%) 2011 12 607 46 417  100 = 27.16 2012 12 399 46 931  100 = 26.42 2013 24.24 (c) Tahun Kadar pertumbuhan perbelanjaan perkhidmatan ekonomi (%) 2012 28 936 – 28 156 28 156  100 = 2.77 2013 –3.70 6 (a) (i) Perbezaan antara perbelanjaan mengurus dengan perbelanjaan pembangunan Kerajaan Persekutuan ialah: • Perbelanjaan mengurus ialah perbelanjaan kerajaan untuk mentadbir negara manakala perbelanjaan pembangunan ialah perbelanjaan kerajaan untuk menyediakan kemudahan infrastruktur/prasarana • Perbelanjaan mengurus bersifat berulang setiap tahun manakala perbelanjaan pembangunan tidak bersifat berulang setiap tahun (ii) Tahun Kadar pertumbuhan perbelanjaan mengurus (%) 2013 216 184 – 205 537 205 537  100 = 5.18 2014 0.68 Perbelanjaan mengurus Kerajaan Persekutuan meningkat pada kadar yang menurun antara tahun 2013 hingga 2014. (b) (i) Dua contoh perbelanjaan mengurus bagi objek emolumen ialah: • Bayaran gaji kepada kakitangan awam • Bayaran elaun kepada kakitangan awam (ii) Peratusan sumbangan perbelanjaan mengurus bagi objek emolumen = Perbelanjaan mengurus bagi objek emolumen Jumlah perbelanjaan mengurus  100 Tahun Peratusan sumbangan perbelanjaan mengurus bagi objek emolumen (%) 2012 60 016 205 537  100 = 29.20 2013 61 625 216 184  100 = 28.51 2014 29.23 (c) Satu sebab perbelanjaan mengurus bagi objek subsidi semakin menurun antara tahun 2013 hingga 2014 ialah pengurangan subsidi petrol kepada pengguna. 7 (a) (i) Indeks harga pengguna mengukur perubahan harga purata sekumpulan barang dan perkhidmatan yang digunakan oleh isi rumah pada harga runcit berbanding dengan tahun asas. (ii) Indeks harga pengguna keseluruhan yang bernilai 105.7 bermakna negara mengalami kenaikan tingkat harga sebanyak 5.7% pada tahun 2007 berbanding dengan tahun asas. (iii) Indeks harga pengguna bagi makanan secara keseluruhan mengalami kenaikan tingkat harga disebabkan nilainya yang melebihi 100 setiap tahun. Sebaliknya, indeks harga pengguna bagi pakaian secara keseluruhan mengalami penurunan harga disebabkan nilainya yang kurang daripada 100 setiap tahun. (b) (i) Tahun Kadar inflasi (%) 2008 111.4 – 105.7 105.7  100 = 5.39 2009 112.1 – 111.4 111.4  100 = 0.63 2010 114.0 – 112.1 112.1  100 = 1.69 (ii) Kadar inflasi menurun daripada 5.39% pada tahun 2008 kepada 0.63% pada tahun 2009 tetapi kemudiannya meningkat kepada 1.69% pada tahun 2010. (c) Tahun Pendapatan benar bulanan (RM) 2009 100 112.1  RM3 000 = 2 676.18 2010 100 114.0  RM3 000 = 2 631.58 Ekonomi Penggal 3(jwp).indd 107 22/06/2023 10:55 AM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.

108 109 Maka, Peratusan penurunan pendapatan = 2 631.58 – 2 676.18 2 676.18  100 benar bulanan = –1.67% 8 (a) (i) Tahun 2005 dijadikan tahun asas dalam penghitungan indeks harga pengguna kerana keadaan ekonomi adalah stabil dari segi inflasi dan deflasi pada tahun tersebut. (ii) Harga barangan akhir yang dijual kepada pengguna secara puratanya telah meningkat dalam tempoh tersebut. Harga input yang digunakan oleh firma dalam proses pengeluaran secara puratanya juga telah meningkat dalam tempoh yang sama. (b) (i) Tahun Kadar inflasi (%) 2007 105.7 – 103.6 103.6  100 = 2.03 2008 111.4 – 105.7 105.7  100 = 5.39 2009 112.1 – 111.4 111.4  100 = 0.63 (ii) Kadar inflasi meningkat antara tahun 2007 hingga 2008 tetapi kemudiannya menurun pada tahun 2009. (c) Dua alasan indeks harga pengeluar lebih tinggi daripada indeks harga pengguna antara tahun 2008 hingga 2010 ialah: • Harga bahan mentah yang diimport telah meningkat • Kawalan kerajaan terhadap harga barangan pengguna lebih ketat berbanding dengan harga bahan mentah (d) Tahun Pendapatan benar kasar isi rumah (RM sebulan) 2009 100 112.1  RM4 025 = 3 590.54 2010 100 114.0  RM4 500 = 3 947.37 Peratusan perubahan pendapatan benar kasar isi rumah = 3 947.37 – 3 590.54 3 590.54  100 = 9.94% 9 (a) Dua jenis hasil cukai • Cukai langsung – contoh: cukai pendapatan perseorangan/cukai keuntungan syarikat/ cukai pendapatan koperasi/cukai pendapatan petroleum • Cukai tak langsung – contoh: duti import/ duti eksport/duti eksais/GST (b) (i) Tahun Jumlah hasil (RM juta) Jumlah perbelanjaan (RM juta) Belanjawan negara (RM juta) 2010 109 516 + 50 138 = 159 654 159 654 + 52 792 = 212 446 159 654 – 212 446 = –52 792 2011 134 885 + 50 735 = 185 620 182 594 + 46 416 = 229 010 185 620 – 229 010 = –43 390 2012 207 246 252 439 207 246 – 252 439 = –45 193 (ii) Defisit belanjawan negara menurun antara tahun 2010 hingga 2011, tetapi nilai defisit kemudiannya meningkat pada tahun 2012. (c) Tahun Peratusan perbelanjaan mengurus daripada jumlah perbelanjaan keseluruhan kerajaan (%) 2010 159 654 212 446  100 = 75.15 2011 182 594 229 010  100 = 79.73 2012 202 617 252 439  100 = 80.26 BAB 3 Bahagian A 1 (a) Ekonomi terbuka ialah sesebuah negara yang menjalankan aktiviti perdagangan antarabangsa melalui aktiviti eksport dan import. (b) Darjah keterbukaan sesebuah ekonomi diukur berdasarkan nisbah berikut: Nisbah eksport kepada KDNK = Eksport KDNK atau, Nisbah import kepada KDNK = Import KDNK atau, Nisbah eksport tambah import kepada KDNK = Eksport + Import KDNK Ekonomi Penggal 3(jwp).indd 108 22/06/2023 10:55 AM PENERBIT ILMU BAKTI SDN. BHD.