MODUL SEM 3

ISI KANDUNGAN

BIL PERKARA MUKA
SURAT

1 UCAPAN PROFESOR MADYA DR ZULKANAIN i

2 UCAPAN DR AZAHARUDIN ii

3 UCAPAN PENGARAH iii

4 BAHAGIAN A 1
SOALAN 2-3
SKEMA JAWAPAN 4

5 TEMA 1 5
SOALAN 1 6-7
SOALAN 2 8-9
SOALAN 3 10-11

6 TEMA 2 12
SOALAN 1 13-14
SOALAN 2 15-17
SOALAN 3 18-21

7 TEMA 3 22
SOALAN 1 23-26
SOALAN 2 27-29
SOALAN 3 30-22

8 TEMA 4 34
SOALAN 1 35-38
SOALAN 2 39-41
SOALAN 3 41-42
SOALAN 4 43-45
SOALAN 5 46-47
SOALAN 6 48-52

BIL PERKARA MUKA SURAT

10 BAHAGIAN B 53
SOALAN 54-55
SKEMA JAWAPAN
56
11 TEMA 1
SOALAN 1 57
SOALAN 2 58-59
SOALAN 3 60-63
SOALAN 4 64-67
68-69
12 TEMA 2
SOALAN 1 70
SOALAN 2 71-72
SOALAN 3 73-74
75-77
13 TEMA 3
SOALAN 1 78
SOALAN 2 79-80
SOALAN 3 81-82
SOALAN 4 83-85

13 TEMA 4 86
SOALAN 1
SOALAN 2 87
SOALAN 3 88
SOALAN 4 89-91
CATATAN 92-94
95-96
97







1

2

3

4

5

BAHAGIAN A (SEJARAH MALAYSIA)

TEMA 1

Soalan 1: Pengaruh adat tempatan menonjol dalam Undang-Undang 99 Perak berbanding
pengaruh Islam. Buktikan pernyataan ini.

PENGENALAN

Undang-undang 99 Perak merupakan undang-undang yang
diguna pakai di negeri Perak.

Berasal dari Parsi dan dibawa ke Perak pada abad ke 17 oleh
Syed Hussain al-Faradz dr Hadramaut..

Undang-undang 99 Perak disusun dalam bentuk dialog dan
tidak berasaskan kepada fakta dan fasal.

Undang-undang ini menetapkan kesalahan dan hukuman bagi
99 perbuatan yang dilakukan oleh masyarakat.

Antara pengaruh adat tempatan yang menonjol dalam
Undang-Undang 99 Perak merangkumi aspek pemerintahan,

jenayah, pembahagian harta, penzinaan dan perkahwinan.

1) Pemerintahan 2) Jenanyah

◆ Undang-undang 99 Perak memperlihatkan ◆ Undang-undang 99 Perak lebih memperlihatkan
pengaruh adat tempatan berbanding dengan kepada adat tempatan daripada unsur Islam.
pengaruh Islam.
◆ Hal ini dapat dilihat dalam soal pembunuhan
◆ Buktinya, dalam Fasal 77 dalam undang-undang sesama orang islam mengikut fasal 23 dimana
99 Perak memperuntukkan takhta pemerintahan orang Islam yang membunuh orang Islam yang
akan diwarisi oleh anak gahara yang paling tua lain tidak boleh dijatuhkan hukuman bunuh
dan jika tiada maka takhta tersebut akan diwarisi sebaliknya dia dikatakan menjadi kafir.
oleh anak gahara yang kecil.
◆ Hukuman ini sangat berbeza dengan pengaruh
◆ Hal ini menunjukkan undang-undang 99 Perak Islam dimana seseorang yang membunuh akan
berperanan kepada pengaruh adat tempatan dikenakan hukuman bunuh juga.
kerana dalam mengikut Islam, pemilihan
seorang pemimpin itu akan ditentukan melalui ◆ Sebagi contoh, seorang pembunuh akan
konsep musyawarah. dikenakan denda empat tahil dua paha emas,
atau dua dirham dan disedahkan setahil paha
◆ Sistem pemerintahan yang dilaksanakan lebih emas.
kepada pengamalan adat tempatan berbanding
dengan Islam. ◆ Jelaslah, melalui hukuman yang dilaksanakan
ini dapat mengurangkan kes pembunuhan
◆ Oleh itu, hal ini dapat mewujudkan suasana dalam kalangan masyarakat dengan adanya
harmoni pada zaman itu. denda yang akan dikenakan kepada mereka.

6 DISEDIAKAN OLEH NUREEN FATINI BINTI FINDEE

3) Pembahagian 4) Penzinaan
Harta
◆ Soal penzinaan telah termaktub dalam
◆ Pengaruh adat tempatan juga dapat dilihat dalam Undang-undang 99 Perak dalam Fasal 50
aspek pembahagian harta. Mengikut Fasal 33 iaitu yang membicarakan perkara-perkara
berkaitan dengan pembahagian harta dimana berkaitan penzinaan.
pembahagian harta akan dikenakan dengan syarat-
syarat tertentu. ◆ Mengikut undang-undang ini, jika kedua-dua
penzina mengakui kesalahan yang dilakukan,
◆ Dalam hal ini, anak perempuan akan diberikan maka diperintah bernikah dan membayar
rumah, kebun, pinggan, mangkuk dan peralatan denda sepaha emas.
dapur manakala anak lelaki akan diberikan alatan
senjata besi, sawah padi dan lombong. ◆ Jika didapati tiada kesalahan yang dilakukan
maka kesalahan itu boleh dibincangkan atau
◆ Pembahagian harta dalam undang-undang 99 dimaafkan.
Perak menjelaskan bahawa anak lelaki akan
mendapat dua kali ganda daripada anak ◆ Mengikut hukum Islam bagi kesalahan zina
perempuan. seorang yang tidak berkahwin akan
dikenakan sebat sebanyak 100 kali rotan.
◆ Harta lain dibahagikan sama rata kepada semua
anak manakala kepada anak yang belum ◆ Hal ini jelas menunjukkan hukuman dalam
berkahwin mesti mendapat sepuluh peratus lebih undang-undang 99 Perak lebih kepada adat
daripada anak lain. temptan daripada pengaruh Islam.

◆ Oleh itu, pembahagian harta dengan syarat-syarat
dan secara adil dapat menjamin keharmonian
masyarakat.

5) Perkahwinan

◆ Mengikut fasal 65, undang-undang Perak
memperuntukkan bahawa pasangan yang baharu
berkahwin tidak dibenarkan bersama selama lebih kurang
40 hari untuk tujuan menjaga keimanan masing-masing.

◆ Namun dalam pengaruh Islam, dimana selepas akad
nikah dilangsungkan dan disahkan secara rasmi isteri
boleh tinggal bersama dengan suaminya.

◆ Melalui perkahwinan, keadaan ini dapat membendung
perbuatan khalwat dan mencapai keharmonian dalam
masyarakat Melayu dapat diwujudkan pada ketika itu,

● Hukuman yang terdapat dalam Undang-undang 99 Perak
lebih memperlihatkan adat tempatan daripada unsur-unsur
Islam.

● Undang-undang ini berjaya menjamin keselamatan dan
keamanan masyarakat Melayu.

7 DISEDIAKAN OLEH NUREEN FATINI BINTI FINDEE

SOALAN 2: Bincangkan peranan Undang-Undang 99 Perak dalam mewujudkan kestabilan
politik di Perak pada abad ke 19.

PENGENALAN

Undang-undang ini yang dibawa dari luar oleh Syed Hussain daripada
Hadramaut pada zaman pemerintahan Sultan Ahmad Tajuddin.

Dikanunkan pada tahun 1867 dan berkuatkuasa sehingga tahun
1900.

Undang-undang 99 Perak berbeza daripada undang-undang biasa
kerana disusun dalam bentuk dialog.

Undang-undang ini memainkan peranan penting dalam mewujudkan
kestabilan politik di Perak pada abad ke 19 dari segi pewarisan takhta
pemerintahan, protokol istana, peperangan dan aspek jenayah.

1) TAKHTA PEMERINTAHAN 2) JENAYAH

a. Undang-undang ini menjelaskan a. Undang-undang 99 Perak memainkan
mengenai tugas dan tanggungjawab peranan penting dalam mewujudkan
pemerintah iaitu pewarisan takhta. kestabilan politik .

a. Dalam Fasal 77 menetapkan jika a. Di bawah Fasal 23 yang memperuntukkan
seorang raja mangkat maka takhta hukuman terhadap orang Islam.
tersebut akan diwarisi oleh anak raja
yang paling tua umurnya dan jika tiada a. Orang Islam yang membunuh orang Islam
makan anak raja yang umurnya yang tidak dijatuhkan hukuman tetapi orang
paling kecil akan mewarisi takhta. membunuh itu menjadi kafir.

a. Syarat utama bg seorang anak raja a. Hukuman dikenakan iakah denda empat tahil
mewarisi takhta ialah merupakan anak dua paha emas dan disedahkan setahil paha
gahara iaitu anak yang dilahirkan oleh emas.
raja dan permaisurinya.
a. Fasal 4 pula memperuntukkan seorang kafir
a. Hal ini dapat mengelakkan berlakunya yang membunuh orang Islam dimana org
sebarang perbalahan antara anak-anak kafir yang membunuh itu tidak boleh
raja dalam mewarisi takhta kerajaan dibunuh.
dalam sesebuah negeri.
a. Hal ini kerana tiada peluang bagi kafir
8 tersebut memeluk islam jika dibunuh balas.

a. Sebaliknya,pewaris si pembunuh hanya perlu
membayar sejumlah wang ( dalam bentuk
emas) kepada keluarga si mati.

DISEDIAKAN OLEH NUREEN FATINI BINTI FINDEE

3) PROTOKOL ISTANA

a. Di bawah fasal 24, seseorang itu perlu
mematuhi peraturan jika mengadap raja
atau pembesar.

a. Contohnya ialah menundukkan
kepalanya semasa duduk dalam
balairung seri, menumpukan perhatian,
tidak boleh memandang muka raja atau
pembesar dan tidak boleh bertutur kata
dalam nada suara yang tinggi.

4) PEPERANGAN

a. Undang-undang 99 Perak juga menggariskan
tentang tatacara peperangan dalam Fasal 74.

a. Fasal 74 menyatakan sekiranya sesebuah
negeri ingin berperang dengan negeri lain
maka strategi untuk menang ialah
meningkatkan perbelanjaan, tenaga tentera,
senjata dan mendapatkan seorang pemimpin
yang mendapat sokongan ramai .

KESIMPULAN

● Undang-undang 99 Perak sangat memainkan peranan penting
dalam mewujudkan kestabilan politik di Perak pada abad ke 19.

● Kestabilan politik membawa kepada keamanan dan kesejahteraan
masyarakat Melayu.

● Dapat meningkatkan kemajuan sesebuah negeri kerana undang-
undang dapat memajukan sesebuah negeri dengan jayanya.

9 DISEDIAKAN OLEH NUREEN FATINI BINTI FINDEE

SOALAN 3: Jelaskan peruntukan penting yang terdapat dalam Undang-Undang Tubuh
Kerajaan Johor antara tahun 1895-1918.

Perlembagaan ini digubal pada 14 April 1895 semasa pemerintahan
Sultan Abdul Bakar dan dinamakan sebagai Undang-undang Tubuh
Kerajaan Johor tahun 1895.

Perlembagaan ini telah dimasyhurkan selepas kemangkatan Sultan
Abu Bakar oleh anakanda baaginda iaitu Sultan Ibrahim.

Penggubalan undang-undang ini menjadikan Johor sebagai negeri
Melayu pertama yang mengamalkan sistem raja berperlembagaan.

Mengandungi pelbagai peruntukan penting tentang pemerintahan
dan pentadbiran negeri Johor. Antaranya ialah peruntukan
berkaitan raja dan kerajaan, peruntukan berkaitan agama dan
Jemaah Menteri.

1) Perlantikan Raja dan DISEDIAKAN OLEH NUREEN FATINI BINTI FINDEE
Bakal Pengganti Raja

◆ Soal perlantikan raja,beberapa fasal telah digubal
untuk menjamin kedaulatan negeri Johor.

◆ Terdapat 3 Fasal menerangkan soal perlantikan
raja dan pengganti raja iaitu Fasal 2, Fasal 3 dan
Fasal 5.

◆ Penggubalan fasal ini penting untuk mengelakkan
perebutan takhta.

◆ Contoh, fasal 2 menetapkan bahawa raja dan
pewaris takhta kerajaan Johor mestilah berbangsa
Melayu, zuriat Sultan Abu Bakar, lelaki dan
beragama Islam.

◆ Fasal 3, menyebut sekiranya tiada zuriat keturunan
Sultan Abu Bakar maka takhta akan diwarisi oleh
keturunan Temenggong Ibrahim. Jika keadaan
sama berlaku maka zuriat keturunan Temenggong
Abdullah Rahman dilantik.

◆ Fasal 5, menengaskan jika tiada waris daripada
ketiga-tiga keturunan yang boleh ditabalkan maka
perlantikan diserahkan kepada Mesyuarat Kerajaan
dan jemaah.

10

2) Tanggungjawab 3) Peruntukan berkaitan Agama Islam.
Memelihara Kedaulatan ◆ Undang-undang ini menyatakan agama

Negeri. bagi negeri Johor adalah agama Islam
tetapi agama lain boleh diamalkan.
◆ Undang-undang Tubuh Kerajaan Johor telah ◆ Sultan sebagai pemerintah tertinggi
menetapkan kewajipan raja untuk memelihara hendaklah memerintah mengikut undang-
kedaulatan Johor sepanjang masa. undang dan bertanggungjawab untuk
memelihara agama Islam sebagai agama
◆ Fasal 15, melarang raja yang memerintah negeri.
daripada menyerahkan atau membuat sebarang ◆ Contohnya, dalam urusan pentadbiran
perjanjian untuk menyerahkan negeri atau keadilan negeri, undang-undang Tubuh
bahagian daripada Johor kepada kerajaan lain, Kerajaan Johor menyatakan segala
kuasa eropah dan bangsa lain. mahkamah,para pegawai dan kakitangan
harus menjalankan undang-undang dgn
◆ Contohnya, kebangkitan orang Melayu adil
daripada kebimbangan mereka terhadap ◆ Jelas menunjukkan Undang-undang
kehilangan kuasa raja-raja Melayu. Tubuh Kerajaan Johor dipengaruhi dgn
undang-undang islam di samping terdapat
◆ Oleh itu, apabila Sultan Johor ( Sultan Ibrahim) unsur pemodenan dari segi kebebasan
memberi persetujuan dan menandatangani beragama.
perjanjian Malayan Union, orang Melayu Johor
telah menentang tindakan baginda. DISEDIAKAN OLEH NUREEN FATINI BINTI FINDEE

◆ Hal ini menyalahi peruntukan yang terkandung
dalamUndang-undang Tubuh Kerajaan Johor.

4) Pelantikan dan Bidang Tugas Jemaah
Menteri.

◆ Terkandung dalam Fasal 28 - 44 yang
diinstitusikan secara bertulis dalam undang-
undang Tubuh Kerajaan Johor.

◆ Anggota Jemaah Menteri ditugaskan untuk
membantu sultan dalam urusan pemerintahan
negeri.

◆ Sultan boleh meminta pandangan dan fikiran
anggota jemaah menteri.

◆ Contohnya, fasal 30 memperuntukkan bahawa
menteri-menteri Johor mestilah:

✔ Berbangsa Melayu.
✔ Rakyat Johor.
✔ Bergama Islam.

◆ Bilangan Jemaah menteri adalah tidak kurang 8
orang dan tidak lebih 12 orang.

◆ Fasal 42, menetapkan fungsi jemaah menteri
adalah membantu raja dari segi pentadbiran.

◆ Jemaah menteri bersidang sebulan sekali
kecuali bulan Ramadhan.

◆ Tegasnya, Sultan dan Jemaah Menteri saling
bekerjasama dalam menguruskan pentadbiran
Johor.

11

12

TEMA 2

SOALAN 1: Sejauhmanakah dasar British membawa kepada pembentukan masyarakat
majmuk di Tanah Melayu pada abad awal ke 20.

PENGENALAN

Pada awal abad ke -20, masyarakat majmuk muncul di Tanah
Melayu akibat daripada perkembangan ekonomi British.

Penghijrahan orang Cina dan orang India ke Tanah Melayu telah
mewujudkan tiga kumpulan masyarakat di Tanah Melayu.

Menurut J.S Furnival, masyarakat majmuk didefinisikan sebagai satu
kumpulan masyarakat dimana tidak wujud interaksi atau perhubungan
dalam kalangan kaum.

Dasar British telah mendorong kepada pembentukan
masyarakat majmuk di Tanah Melayu pada awal abad ke -20.

1) Dasar British
◆ British mengamalkan dasar pecah dan

perintah demi menjaga kepentingan politik
dan ekonomi di Tanah Melayu.

◆ Mahu orang Melayu terus kekal dalam
ekonomi tradisional kerana tidak mahu
orang Melayu terdedah dengan pengaruh
luar.

◆ British menentukan peranan setiap kaum
untuk memastikan tidak berinteraksi antara
satu sama lain.

◆ British yang menggalakan kemasukan
pelabur asing dan penghijrahan golongan
buruh dari Cina dan India yang terlibat
dalam ekonomi moden.

◆ Dibawa masuk untuk kepentingan sektor
perladangan dan perlombongan.

13 DISEDIAKAN OLEH NUREEN FATINI BINTI FINDEE

2) Perkembangan perusahaan bijih timah dan ● Kesimpulan
getah
● Pembentukan masyarakat majmuk di Tanah
◆ Perkembagan perusahaan bijih timah dan ● Melayu secara tidak langsung telah
getah menyebabkan kemasukan buruh dari mempengaruhi dan mengubah sistem sosial di
China dan India. 14 Tanah Melayu.

◆ Menarik minat orang Cina dan India ke Wujudnya jurang perbezaan antara kaum.
Tanah Melayu untuk berkerja.
Walaupun ketiga-tiga kaum ini tinggal di
◆ Akibat daripada perkembangan revolusi Negara yang sama tetapi masih mengekalkan
perindustrian menyebabkan permintaan identiti masing-masing dan mengamalkan
tenaga buruh semakin tinggi. tradisi tersendiri.

◆ Dasar British yang menggalakkan DISEDIAKAN OLEH NUREEN FATINI BINTI FINDEE
kemasukan buruh-buruh Cina dan India
menyebakan ramai buruh yang berhijrah ke
Tanah Melayu.

◆ Kegiatan ekonomi yang berbeza antara
kaum, iaitu orang Cina bekerja sebagai
pelombong dan orang India bekerja sebagai
pekerja ladang dan buruh jalan raya dan jalan
kereta api.

3) Sistem Pendidikan
◆ Setiap masyarakat mempunyai sistem

pendidikan yang tersendiri.

◆ Sistem pendidikan mengukuhkan lagi sifat
kemajmukan masyarakat di Tanah Melayu.

◆ Orang Melayu mendapat pendidikan
berdasarkan agama Islam di sekolah-sekolah
Melayu.

◆ Masyarakat tempatan hanya diajar membaca,
menulis dan mengira.

◆ Pendidikan orang Cina berasaskan negara
China dan menggunakan bahasa pengantar
bahasa Cina.

◆ Guru-guru, sukatan pelajaran dan buku-buku
digunakan juga dibawa dari negara China.

◆ Orang India pula menubuhkan sekolah-
sekolah Tamil di ladang-ladang.

◆ Untuk memberikan pengetahuan asas kepada
orang India .

◆ Mata pelajaran yang diajar juga berdasarkan
negara India.

SOALAN 2: Galurkan Gerakan penentangan pribumi di Sabah terhadap Syarikat Borneo Utara
British (SBBU) sehingga tahun 1915.

PENGENALAN

Kehadiran British Pada tahun 1881, Pada tahun 1882,
untuk mentadbir British memberi nama syarikat itu
ditukar kepada British
Sabah juga surat piagam
mendapat tentangan kepada British North Borneo
daripada masyarakat North Borneo Chartered Company(
Company untuk Syarikat berpiagam
tempatan. memerintah Sabah. borneo utara british
atau dikenali sebagai

SBBU).

1) Penentangan oleh Syarif Osman( 1830-1845) 2) Penentangan Pangeran Samah ( 1884)

◆ Syarif Osman atau nama sebenarnya Syariff Osman bin ◆ Pada tahun 1884, masyarakat tempatan
Syariff Mohamad Rum adalah seorang ketua Ketua daripada suku kaum Bajau yang diketuai
Wilayah atau Raja yang memerintah Marudu di antara oleh Pangeran Samah telah bangkit
tahun 1830- 1845. menentang pihak berkuasa British.

◆ Beliau berketurunan Bajau/Suluk dan telah diamanahkan ◆ Kebangkitan dan kemarahan itu dikatakan
oleh Sultan Sulu bagi mentadbir kawasan Marudu. berpunca daripada tindakan SBBU
mengenakan cukai ke atas aktiviti
◆ Bapanya seorang yang berketurunan syariff atau syed dan mengutip sarang burung.
merupakan salah seorang pembersar istana Kesultanan Sulu
dan Kesultanan Brunei.

◆ Pihak British melarang Syariff Osman untuk memungut ◆ Pangeran Samah sengaja melambatkan
cukai di kawasan beliau sendiri iaitu kota Marudu dan kutipan sarang burung untuk jualan bagi
penjajah mengganggu kententeraman kehidupan seharian mengelakkan cukai yang dikenakan oleh
penduduk kota Marudu. pihak British.

◆ Kehadiran penjajah di Borneo Utara khusunya di Teluk ◆ Selepas lima tahun, pihak berkuasa SBBU
Marudu telah menganggu amalan kehidupan masyarakat. telah memutuskan untuk mengambil alih
perusahaan tersebut.
◆ Perbuatan penjajah ini menyebabkan timbul rasa tidak
senang di hati Syarif Osman lantas melakukan beberapa
serangan.

◆ Siri serangan yang dilakukan oleh beliau menimbulkan ◆ Tindakan yang dilakukan oleh British itu
kemarahan penjajah laku melakukan tindak balas dengan telah menyebabkan Pangeran Samah dan
bantuan Raja Putih Sarawak, James Brooke. pengikutnya bertindak menutup jalan ke
gua Gomantong, tempat kutipan sarang
◆ Penjajah mencatatkan dalam sejarah bahawa Syarif Osman burung dijalankan.
adalah seorang ketua lanun dan pemberontak di Teluk
Marudu sekitar 1890-1895.

◆ Syarif Osman yang berkubu di muara sungai Marudu telah ◆ Apabila pasukan peronda tiba untuk
diserang oleh satu angkatan kapal perang Inggeris yang membuka jalan yang ditutup oleh
diketuai oleh Kapten Mundy.

◆ Pertempuran itu menyakiskan kehancuran kubu pertahanan Pengeran Samah, mereka telah diserang.
Syariff Osman sekaligus beliau turut dibunuh. Dalam pertempuran tersebut, pasukan
suku kaum Sulu dapat dikalahkan
◆ Syariff Osman menjadi satu tanda sejarah di daerah Kota manakala Pangeran Samah sendiri telah
Marudu. terbunuh.

15 DISEDIAKAN OLEH NUREEN FATINI BINTI FINDEE

3) Penentangan Malingkote atau Tahang (1891)

◆ Pada tahun 1891, masyarakat tempatan terdiri daripada orang-orang Murut dari daerah Padas dan Tenom
telah bangkit menentang SBBU.

◆ Kebangkitan dan penentangan ini diketuai oleh seorang pemimpin yang bernama Malingkote.
◆ Beliau dipercayai mempunyai kuasa ghaib dan kebal.
◆ Keistimewaan yang ada pada beliau telah tidak diiktiraf oleh pihak berkuasa British malah telah cuba

untuk menhapuskannya.

◆ Tindakan British utk menghapus kekuatan dan keistimewaan Malingkote telah melahirkan rasa tidak
puas hati pengikutnya menyebabkan mereka bangkit menentang SBBU.

◆ Penentangan tersebut berlanjutan selama setahun tetapi akhirnya berjaya dihapuskan oleh pihak berkuasa
SBBU.

Peristiwa Perang

◆ Pada tahun 1894, Mat Salleh bersama pengikutnya telah bangkit menentang pihak SBBU.
◆ Penentangan tersebut berpunca daripada tindakan pihak SBBU membakar kampung beliau di Sg. Sugut yang

dituduh mencapuri urusan pentadbiran SBBU.
◆ Mat Salleh bersama pengikutnya telah membunuh dua orang pedagang Dayak namun beliau enggan

menyerahkannya.
◆ Lalu Pihak SBBU bertindak menyerang dan membakar kampung Mat Salleh di Pulau Jambongan. Mat Salleh

berjaya melarikan diri.
◆ Mat Salleh dan pengikutnya telah menyerang pejabat pentadbiran Kompeni di Pulau Gaya.
◆ Disember 1897, Inggeris menyerang kubu Mat Salleh di Ranau.
◆ Mereka tewas dan banyak askar Inggeris terbunuh.
◆ Pada Januari 1898, Inggeris sekali lagi menyerang kubu Mat Salleh di Ranau dengan angkatan tentera yang

besar.
◆ Mat Salleh terpaksa berundur dan membina kubu di Tambunan.
◆ Kubu ini sangat sukar di tembusi kerana diperbuat daripada batu-bata, kayu serta buluh yang tidak dapat

ditembusi peluru.
◆ Tidak lama kemudian, SBBU menawarkan pedamaian dan Mat Salleh bersetuju.
◆ Pada 1899, SBBU cuba mengambil alih Tambunan daripada Mat Salleh dan menyebabkan peperangan tercetus

kembali.
◆ Akhirnya pada 31 Januari 1900, kubu Mat Salleh musnah akibat serangan daripada SBBU.
◆ Dan peristiwa itu, menandakan berakhirnya perjuangan Mat Salleh di Sabah.

16 DISEDIAKAN OLEH NUREEN FATINI BINTI FINDEE

◆ Februari 1915, Antanom menyerang Pensiangan dan membakar bangunan kerajaan.
◆ Mac 1915, Antanom memimpin kira-kira 600 orang Murut menyerang Rundum dan berjaya

memusnahkan pejabat pentadbiran SBUB.
◆ Antanom membina kubu pertahanan di Sg. Selangit yang mengandungi 7 buah rumah bawah

tanah.
◆ Pada April 1915. SBUB, menghantar 400 orang tentera menyerang kubu Antanom.
◆ Pertempuran berlaku selama 6 minggu.
◆ Antanom dan 400 orang Murut terkorban dalam mempertahankan Rundum dan penentangan ini

dikenali sebagai ‘Kebangkitan Rundum’.

17 DISEDIAKAN OLEH NUREEN FATINI BINTI FINDEE

SOALAN 3

Nyatakan perubahan-perubahan yang berlaku selepas
pengenalan sistem

Residen di negeri-negeri Melayu.

PENGENALAN
•Sistem Residen diperkenalkan secara rasmi di Perak pada tahun 1874 selepas
termeterainya Perjanjian Pangkor dan diperluaskan ke Selangor (1875).
Pahang (18880 dan Negeri Sembilan (1889).
•Sistem Residen merupakan satu bentuk sistem pemerintahan secara tidak
langsung.
•Residen – pegawai British ditugaskan untuk menasihati sultan dan
nasihatnya mesti dipatuhi dalam semua perkara, kecuali perkara-perkara yang
melibatkan agama Islam dan adat istiadat orang Melayu.
•Kuasa memerintah yang sebenarnya terletak pada tangan Residen British
yang mentadbir menggunakan nama sultan.
•Perubahan secara beransur-ansur telah diperkenalkan oleh British melalui
sistem Residen di negeri-negeri Melayu.

DISEDIAKAN OLEH SITI UMIRA AMIRAH BT HAMZAH

18

PENUBUHAN 1. PENTADBIRAN
MAJLIS
SISTEM
MESYUARAT PENDATBIRAN
NEGERI
NEGERI

i. Penubuhan Majlis Mesyuarat Negeri (MMN)
• Fungsi – membincangkan perkara yang melibatkan pentadbiran negeri
• Pertemuan antara pegawai British dan pembesar Melayu untuk berunding
berkaitan kepentingan orang Melayu
• Peranan MMN sebagai badan penasihat:
✓ Menggubal undang-undang dan menjadi mahkamah rayuan
tertinggi.
✓ Menguruskan perubahan struktur cukai dan pencen untuk orang
Melayu.
✓ Perlantikan ketua-ketua tempatan dan kadi.
• Keahlian
✓ Sultan sebagai pengerusi
✓ Residen British
✓ 12 orang pembesar Melayu
✓ Seorang wakil masyarkat Cina
• Undang-undang yang diluluskan mesti ditandatangani oleh Sultan selepas
mendapat keizinan daripada Gabenor Neger-negeri Selat.
• Kuasa Sultan dalam majlis terbatas – berkuasa dalam hal ehwal agama Islam
dan adat istiadat orang Melayu.

i. Sistem Pentadbiran Negeri
• British bertindak membahagikan negeri kepada beberapa buah daerah
• Pemungut cukai & Majistret – mengetuai daerah, memungut cukai dan
mentadbir keadilan.
• Nama pemungut cukai & Majistret kemudian ditukar kepada Pegawai
Daerah dan bertanggungjawab dalam hal ehwal berikut:
✓ Mengendalikan urusan cukai dan sewa tanah
✓ Menjaga keamanan dan menguatkuasakan undang-undang
✓ Bertanggungjawab dalam aspek kesihatan awam, kewangan dan
sistem keadilan dalam daerah di bawah penguasaannya.
• Daerah pula dibahagikan kepada beberapa buah pentadbiran yang lebih
kecil iaitu mukim – diketuai oleh penghulu (memungut hasil tanah,
,mentadbir undang-undang, memelihara keamanan dan menjadi
penghubung antara rakyat dengan kerajaan)
• Kampung (peringkat pentadbiran di bawah sekali) – diketuai oleh ketua
kampung (penghubung antara penduduk kampung dengan pentadbiran
yang lebih tinggi).

DISEDIAKAN OLEH SITI UMIRA AMIRAH BT HAMZAH

19

Kemajuan sistem perhubungan dan pengangkutan
• Pegawai British bertindak untuk memajukan sistem perhubungan dan pengangkutan

di negeri-negeri Melayu untuk menjayakan rancangan-rancangan pembangunan
ekonomi yang sebenarnya lebih memberi keuntungan kepada kuasa Barat berbanding
orang Melayu sendiri.
• Buktinya, semasa pentadbiran Hugh Low di Perak telah membawa kepada kemajuan
sistem perhubungan dan pengangkutan :
✓ Pembinaan landasan kereta api yang pertama pada tahun 1885 – menghubungkan
perlombongan Taiping dengan pelabuahan Weld.
✓ Hubungan telefon – disediakan di sekitar kawasan ladang orang Inggeris, kawasan
perlombongan dan bandar-bandar.

E • Perubahan yang dibuat lebih kepada untuk kepentingan kuasa Barat sahaja.
K
O
N
O
M
I

i. Kemajuan pertanian
• Kemajuan pertanian juga dicapai semasa pemerintahan Sistem Residen

selain daripada perkembagaan perusahaan bijih timah.
• Selangor – penanaman kopi diperkenalkan oleh Frank Swettenham

(1885 – 2000 ekar kawasan tanah ditanam dengan tanaman kopi).
• Perak – Hugh Low telah memperkenalkan tanaman pokok getah di

Tanah Melayu, membuat percubaan dalam penanaman kopi dan teh
untuk tujuan perdagangan.
• Kesan, nilai perdagangan di negeri-negeri Melayu bertambah.

DISEDIAKAN OLEH SITI UMIRA AMIRAH BT HAMZAH

20

SOSIAL

Penghapusan amalan hamba abdi Kemasukan orang Cina dan India

• Amalan menyimpan dan • Kemajuan dalam bidang
menggunakan hamba abdi telah perlombongan dan pertanian
menjadi warisan masyarakat Melayu menyebabkan keperluan terhadap
dan sudah menjadi adat mereka. tenaga kerja meningkat.

• Di Perak, J.W.W Birch bertindak • Dasar imigrasi yang longgar telah
untuk menghapuskan amalan hamba membawa kepada kedatangan orang-
abdi – bertentangan dengan tugas orang India dan Cina ke Selangor.
Residen untuk tidak masuk campur
tangan dalam hal ehwal agama Islam • Kedatangan mereka telah
dan adat istiadat orang Melayu. menyebabkan orang-orang Melayu
tidak lagi menjadi penduduk majoriti
• Tindakan beliau telah menerima di Perak dan Selangor.
tentangan daripada orang Melayu.
• Bilangan orang-orang Cina di
• Namun begitu, pada akhirnya amalan kawasan perlombongan melebihi
ini mula dihapuskan secara beransur- orang Melayu.
ansur.
• Kedatangan mereka telah
mewujudkan masyarakat majmuk di
mana orang-orang Cina dan India
adalah masyarakat yang berasingan
yang tidak dapat mengasimilasikan di
dalam masyarakat Melayu kerana
beberapa perbezaan.

KESIMPULAN
• Sistem Residen telah membawa banyak perubahan

kepada negeri-negeri Melayu.
• Ketiadaan garis panduan yang lengkap telah

menyebabkan pemerintahan oleh pegawai British
menjadi terlalu bebas dan banyak kuasa telah
dilepaskan kepada kuasa Barat.

• 1896 – Sistem Residen telah digantikan dengan
Negeri-negeri Melayu Bersekutu untuk

mengukuhkan penguasaan pihak Barat di Tanah
Melayu.

DISEDIAKAN OLEH SITI UMIRA AMIRAH BT HAMZAH

21

22

TEMA 3

SOALAN 1: Sejauhmanakah faktor kewarganegaraan membawa kepada
penentangan orang-orang Melayu terhadap Malayan Union.

• Malayan Union ialah satu perlembagaan baharu bagi seluruh Tanah

P Melayu yang telah dirangka oleh kerajaan British di London.

E • Tanah Melayu menjadi sebuah kesatuan – kuasa pemerintahan

N disatukan secara berpusat.

G • Kuasa kerajaan negeri diambil alih oleh kerajaan pusat.
E • Raja-raja Melayu kehilangan kuasa sebagai pemerintah berdaulat di
N negeri masing-masing.
A
L • Malayan Union telah mendapat tentangan yang hebat daripada
A orang-orang Melayu disebabkan faktor kewarganegaraan.
N
• Namun begitu, terdapat faktor lain yang membawa kepada

penentangan orang Melayu terhadap pelaksanaan Malayan Union.

Cara Harold • Raja -raja Melayu tidak
MacMichael dimaklumkan berkenaan isi
mendapatkan cadangan yang terkandung dalam
tandatangan daripada perlembagaan Malayan Union.
raja-raja Melayu.
• Raja- raja tidak diberi tempoh
yang cukup untuk membuat
pertimbangan dari aspek kebaikan
dan keburukan Malayan Union.

• Raja-raja tidak dibenarkan
berbincang dengan para pembesar
dan Majlis Mesyuarat Negeri.

• MacMichael mengugut raja-raja
Melayu yang enggan menurunkan
tandatangan akan dianggap
sebagai pro-Jepun dan diturunkan
takhta mereka - menambahkan
kemarahan orang-orang Melayu.

DISEDIAKAN OLEH SITI UMIRA AMIRAH BT HAMZAH

FAKTOR • Orang Melayu marah dan rasa tercabar dengan tindakan
KEWANGAN kerajaan British melonggarkan syarat kerakyatan dalam
perlembagaan Malayan Union.

• Dasar kerajaan British – menggalakkan taraf kerakyatan
yang luas tanpa mengira perbezaan kaum, bangsa dan
agama – merangkumi semua penduduk asal dan
golongan imigran.

• Syarat kerakyatan yang ditetapkan adalah mengikut
prinsip jus soli, seperti berikut :
• 1. Sesiapa yang dilahirkan di Tanah Melayu atau
Singapura sebelum tarikh Malayan Union
berkuatkuasa, dan menjadi pemastautin Tanah Melayu
atau Singapura pada tarikh itu.
• 2. Sesiapa yang berusia lapan belas tahun atau lebih
dan telah bermastautin di Tanah Melayu atau Singapura
untuk tempoh sepuluh tahun daripada 15 tahun pada
tarikh 15 Februari 1942 serta mengangkat sumpah
kesetiaan kepada Kerajaan Malayan Union.
• 3. Sesiapa yang dilahirkan di Malayan Union atau
Singapura selepas tarikh Malayan Union
dikuatkuasakan.
• 4. Sesiapa yang dilahirkan di luar Malayan Union atau
Singapura tetapi ayahnya ialah warganegara Malayan
Union pada masa kelahirannya.

• Orang Melayu mahu menegakkan status quo sebagai
peribumi – bimbang jumlah bangsa-bangsa lain melebihi
daripada jumlah orang Melayu di mana pada tahun 1948
sebanyak 49.46% daripada jumlah keseluruhan
penduduk di Tanah Melayu.

• Menolak perlembagaan Malayan Union – bimbang
bangsa lain terutamanya orang Cina menguasai politik
dan ekonomi di Tanah Melayu.

PENGLIBATAN • Orang Melayu tidak dibenarkan terlibat dalam
ORANG merangka perlembagaan Malayan Union.
MELAYU
• Perlembagaan dirancang oleh pegawai British.
• Pendapat orang Melayu tidak diminta semasa pihak

British merangka perlembagaan.
• Orang Melayu rasa tercabar dan bimbang – masa

depan rakyat dan tanah Melayu bergantung kepada
kandungan di dalam perlembagaan tersebut.

DISEDIAKAN OLEH SITI UMIRA AMIRAH BT HAMZAH

KEDAULATAN DAN -Pemberian kuasa kepada raja-raja Melayu telah
KUASA RAJA-RAJA disentuh di dalam perlembagaan Malayan Union.
-Raja terlibat dalam tiga majlis yang berkaitan dengan
MELAYU raja-raja Melayu iaitu:
TERHAKIS 1.Majlis Mesyuarat Negeri.
2.Majlis Penasihat Sultan.
3.Majlis Raja-raja.
-Tetapi, raja Melayu tidak mempunyai kuasa eksekutif
dalam majlis tersebut.
-Raja – raja Melayu juga kehilangan kuasa dalam
menguruskan urusan kutipan cukai yang termasuk
dalam bidang agama Islam.
-Undang-undang yang diwartakan ditandantangi atas
nama Gabenor bukan oleh raja-raja Melayu.
-Kesan, raja-raja Melayu tidak dapat menjadi pelindung
kepada orang Melayu dan kehilangan kewibawaan
sebagai raja.

MALAYAN • Tanah Melayu tidak tenteram semasa Malayan
UNION Union dilaksanakan.

DILAKSANAKAN • Hubungan yang tidak baik – orang Melayu
DALAM MASA dengan orang Cina disebabkan oleh sikap
YANG CEMAS berat sebelah semasa pemerintahan Jepun.

• Zaman pemerintahan Jepun – orang Melayu
mempunyai tempat di dalam politik tetapi
orang Cina sebaliknya – dianggap sebagai
musuh Jepun.

• Selepas pemerintahan British semula – orang
Melayu telah dibelakangkan dalam pelbagai
aspek.

• Orang Melayu mendakwa – Malayan Union
dilaksanakan dalam situasi anti-Melayu dan
Pro-Cina – merugikan orang Melayu dan
menguntungkan orang Cina.

DISEDIAKAN OLEH SITI UMIRA AMIRAH BT HAMZAH

25

K • Penentangan daripada orang-orang Melayu terhadap Malayan
E Union telah membentuk perpaduan di kalangan masyarakat
S Melayu.
I • Pelaksanaan Malayan Union juga mendapat tentangan daripada
M orang bukan Melayu.
P • Kapten L.D Grammas dan Lt. Col. D.R. Rees-Williams dihantar
U ke Tanah Melayu – meninjau keadaan di Tanah Melayu.
L • Akhirnya, kerajaan British bersetuju untuk merangkan satu
A persekutuan baru yang dikenali sebagai Persekutuan Tanah
N Melayu.

DISEDIAKAN OLEH SITI UMIRA AMIRAH BT HAMZAH

26

SOALAN 2

Jelaskan langkah-langkah yang diambil oleh kerajaan untuk membanteras
ancaman komunis sehingga tahun 1960.

PENGENALAN

•Tujuan penubuhan Parti Komunis Malaya PARTI KOMUNIS MALAYA (PKM)

(PKM) ialah untuk menguasai dan

menjadikan Tanah Melayu sebagai sebuah

republik komunis.
•Kegiatan PKM semakin ganas dan

terlibat dalam banyak pembunuhan pada

pertengahan tahun 1948.
•Kemuncak keganasan 12 Jun 1948 – 3

orang pemimpin Parti Komunis telah

dibunuh.
• 16 Jun 1948 – 3 orang peladang

Eropah telah dibunuh dalam masa satu

hari.
•Kesannya, British mengisytiharkan
darurat di Tanah Melayu – selama 12

tahun.
•Pelbagai langkah telah diambil oleh pihak

kerajaan untuk membanteras ancaman

komunis di Tanah Melayu sehingga tahun

1960.

DISEDIAKAN OLEH SITI UMIRA AMIRAH BT HAMZAH

27

1.Pengisytiharan darurat
• Undang-undang Darurat telah diisytiharkan pada 18 Jun 1948 di
seluruh Tanah Melayu dan
Singapura – Sir Edward Gent
• British berkuasa mengharamkan parti2 politik berhaluan kiri,
menangkap tanpa bicara sesiapa sahaja yang disyaki sebagai
komunis, membuang negeri sesiapa yang menggugat keamanan
dan menjatuhkan hukuman mati ke atas orang yang membantu
pihak komunis
• PKM diharamkan pada tahun 1948 – PKM meneruskan
kegiatannya secara gerila – gerakan “bawah tanah”.
• Tahun 1949 – 6000 orang telah ditahan dan 7000 orang Cina yang
dianggap berbahaya
dihantar pulang ke negara China

2. Menambahkan kekuatan pasukan keselamatan

• Tahun 1949
i. Kekuatan pasukan keselamatan disusun semula.
ii. Bilangan anggota polis ditambah kepada 48 000 orang.

iii. Penubuhan pasukan Polis Hutan (Jungle Squad) – membantu
pasukan polis dalam operasi di kawasan pinggir hutan.

• Usaha untuk menguatkan pasukan tentera darat
• 1950 – pertambahan 3 batalion pasukan pengawal dari England –

kekuatan tentera darat di Tanah Melayu dan Singapura bertambah
kepada 32 000 orang.
• Kesan – kegiatan gerila dapat dikawal.

3. Memperkenalkan rancangan Briggs

• Diperkenalkan oleh Leftenan General Sir Harold Rowdon Briggs
• Tujuan rancangan Briggs – menyekat bekalan makanan, wang,

maklumat dan lain-lain daripada sampai kepada pihak komunis.
• Rancangan ini dapat mengalihkan sokongan masyarakat Cina yang

tinggal di kawasan setinggan di pinggir hutan.
• Contoh langkah yang diambil di bawah rancangan Briggs –

mengukuhkan pasukan perisikan dan mengemaskan sistem
pentadbiran.

DISEDIAKAN OLEH SITI UMIRA AMIRAH BT HAMZAH

28

4. Memperkenalkan kampung-kampung baharu
• Kampung-kampung baharu – satu bentuk penempatan semula
penduduk di kawasan yang disediakan khas dengan pelbagai
keperluan asas dan kemudahan sosial.
• Kawasa kampung dikelilingi pagar dan dikawal ketat oleh pasukan
keselamatan.
• Penduduk diberi tanah untuk mendirikan rumah dan kawasan
bercucuk tanam.
• Usaha kerajaan untuk menyusun semual kawasan penempatan
penduduk yang berterabur di pinggir hutan yang mudah terdedah
dengan pengaruh komunis.
• Kesan – kegiatan komunis berjaya dilumpuhkan kerana PKM tidak
lagi menerima sokongan dan bantuan daripada orang ramai kerana
tidak berlaku interaksi antara PKM dan penduduk setempat.

5. Pengisytiharan kawasan putih dan kawasan hitam
• Gerakan di hutan belantara untuk menangani ancaman komunis
semakin diperluas – berkat pertambahan anggota pasukan
keselamatan.
• Tahun 1951-1953 – usaha menyekat kemasukan bekalan makaan di
kawasan komunis.
• Sir Gerald Templer (Pesuruhjaya Tinggi British) –
memperkenalkan dasar baharu – mengisytiharkan “kawasan putih
dan kawasan hitam” pada tahun 1952.
• Tujuan – menunjukkan kawasan yang bebas daripada ancaman
komunis (kawasan putih) dan kawasan yang masih menjadi sarang
komunis (kawasan hitam).
• Melaka – negeri pertama diisytiharkan sebagai “kawasan putih”
pada September 1953.

Kesimpulan

• Langkah yang diambil oleh kerajaan dalam menangani ancaman
komunis akhirnya telah berjaya meredakan kegiatan komunis di
Tanah Melayu.

• 31 Julai 1960 – darurat telah diisytiharkan tamat secara rasminya.
• Sepanjang 12 tahun tempoh darurat – 6398 orang anggota PKM

telah dibunuh, 1245 ditawan dan 1938 telah menyerahkan diri.

KAWASAN KAMPUNG BAHARU

DISEDIAKAN OLEH SITI UMIRA AMIRAH BT HAMZAH

29

SOALAN 3

Jelaskan asal-usul dan perkembangan Gerakan nasionalisme di Tanah

Melayu antara tahun 1906 hingga 1942.

• Nasionalisme – perasaan cinta akan bangsa dan tanah air yang
P dijelmakan kepada keinginan untuk membebaskan tanah air
E daripada penguasaan kuasa asing.
N • Gerakan nasionalisme di Tanah Melayu bermula secara teratur
G pada awal abad ke-20.
E • Kesedaran timbul sebagai tindak balas masyarakat tempatan yang
N tidak berpuas hati dengan pentadbiran British.
A • Terdapat beberapa asal-usul dan perkembangan gerakan
L nasionalisme di Tanah Melayu antara tahun 1906 sehingga 1942.
A
N

2. PENGARUH AGAMA ISLAM

• Agama menjadi faktor penting yang menyatukan orang Melayu pada peringkat awal
kebangkitan nasionalisme di Tanah Melayu.

• Gerakan nasionalisme telah dipengaruhi oleh gerakan Pan-Islamisme di Timur Tengah.
• Gerakan Pan-Islamisme dipelopori oleh Syeikh Muhammad Abduh & Sayid Jamaluddin

al-Afhgani.
• Tujuan – memberi satu tafsiran baharu kepada agama Islam supaya sesuai dengan

peredaran zaman bagi mengatasi masalah kemunduran umat Islam di dunia.
• Pelajar Melayu yang mendapatkan pendidikan di Universiti al-Azhar, Mesir dan negara

lain di Timur Tengah telah dipengaruhi oleh gerakan Pan-Islamisme dan membawa masuk
ke Tanah Melayu.
• Usaha Gerakan Pemulihan Islam telah muncul – menyeru orang Melayu supaya kembali
berpegang kepada ajaran al-Quran dan hadis.

i. Perjuangan Kaum Muda:
✓ Pelopor gerakan Pemulihan Islam membantu memperjuangkan nasib masyarakat Melayu

berlandaskan asas agama Islam.
✓ Kaum Muda berusaha menerapkan idea-idea dan pandangan baharu terhadap Islam.
✓ Menganggap kemunduran orang Melayu adalah disebabkan kejahilan dan kelalaian dalam

memahami ajaran Islam yang sebenar.
✓ Bagi Kaum Muda, Islam tidak menolak kemajuan selagi tidak bercanggah dengan ajaran

agama.
✓ Contohnya, Kaum Muda melihat ilmu sains dan sistem pendidikan Barat lebih sesuai

dalam kehidupan moden kerana terdapat penekanan terhadap penggunaan ilmu dalam
kehidupan seharian.

DISEDIAKAN OLEH SITI UMIRA AMIRAH BT HAMZAH

30

AHLI KAUM MUDA

SYEIKH MUHAMMAD ABDUH

3.

• Golongan nasionalis menggunakan bahasa dan kesusasteraan –
novel, cerpen, puisi dan pantun – saluran membangkitkan
kesedaran dan memperjuangkan nasib orang Melayu.

• Bahasa dan kesusateraan digunakan untuk menyalurkan pandangan
yang dapat menyedarkan orang Melayu tentang kelemahan dan
kemunduran orang Melayu terutamanya dalam bidang ekonomi.

• Novel dijadikan sebagai alat sindiran politik untuk mempamerkan
sikap antipenjajah.

• Contohnya, melalui novel Putera Gunung Tahan yang ditulis oleh
Ishak Haji Muhammad telah membidas dasar penjajah British yang
mengeksploitasi ekonomi Tanah Melayu.

i. Peranan Maktab Perguruan Sultan Idris (MPSI)
✓ MPSI salah satu institusi yang berperanan
membangkitkan kesedaran kebangsaan melalui bahasa
dan kesusateraan.
✓ MPSI menjadi wadah dalam menyalurkan semangat
nasionalisme kepada masyarakat Melayu melalui
pewujudan Pejabat Karang-mengarang.
✓ Pejabat Karang-mengarang berfungsi menterjemah,
menyunting dan menerbitkan buku-buku sekolah Melayu
bagi mengatasi masalah kekurangan bahan bacaan dalam
bahasa Melayu.
✓ Majalah Cenderamata dihasilkan oleh pelajar MPSI yang
bertujuan untuk membangkitakn kesedaran orang Melayu
tentang keadaan mereka dan keperluan untuk
memperbaikinya.

DISEDIAKAN OLEH SITI UMIRA AMIRAH BT HAMZAH

31

4.

• Bidang kewartawanan menajdi saluran dalam menyebar maklumat dan
membuka fikiran masyarakat untuk membangkit kesedaran politik dalam
kalangan orang Melayu.

• Akhbar berperanan menyalurkan pandangan, menambahkan ilmu
pengetahuan dan menyampaikan mesej kepada orang Melayu untuk
mencapai kemajuan.

i. Akhbar Al-Ikhwan dan Saudara:
✓ Akhbar al-Ikhwan diterbitkan pada tahun 1926 di Pulau Pinang oleh Syed

Syeikh Ahmad al-Hadi.
✓ Tumpuan dalam menyebarkan pembaharuan agama dan menimbulkan

kesedaran politik dan sosial kepada orang Melayu.
✓ Akhbar Saudara diterbitkan pula oleh Syed pada tahun 1928.
✓ Akhbar Saudara cenderung dalam memperjuangkan isu-isu agama dan

menjadi saluran menyebarkan idea-idea pembaharuan Kaum Muda.
ii. Akhbar Warta Malaya dan Majlis:
✓ Akhbar Warta Malaya diterbitkan pada tahun 1930 – banyak menyiarkan

rencana pengarang yang menyentuh keadaan sosioekonomi dan pelajaran
tinggi orang Melayu, dasar pemusatan kuasa British.
✓ Warta Malaya – mengemukakan kritikan yang lebih bersifat pro-Melayu
dan antipenjajah tetapi tidak bersifat radikal terhadap penjajah.
✓ Akhbar Majlis lebih menjurus kepada isu-isu yang berkaitan politik.
✓ Menyediakan ruangan untuk membicarakan politik secara meluas dan
membincangkan hak-hak orang Melayu.

5.

• Perkembangan sistem pendidikan melahirkan golongan intelektual Melayu
yang terdedah kepada pelbagai idea dan falsafah politik daripada luar.

• Golongan intelektual lebih memahami perkembangan di peringkat
antarabangsa dan tempatan.

• Mendorong mereka berjuang dalam meningkatkan taraf hidup orang Melayu.

i. Golongan Intelektual Berpendidikan Inggeris:
✓ Golongan Intelektual Berpendidikan Inggeris muncul apabila orang Melayu

bimbang penguasaan ekonomi olah bangsa asing.
✓ Golongan ini bersikap sederhana dan sanggup berkerjasama dengan penjajah.
✓ Sebagai langkah ke arah kesedaran tentang perlunya orang Melayu bersatu

mempertahankan hak-hak mereka, Mohammad Eunos Abdullah menubuhkan
Kesatuan Melayu Singgapura(KMS)

DISEDIAKAN OLEH SITI UMIRA AMIRAH BT HAMZAH

32

ii. Golongan Intelektual Berpendidikan Melayu:
✓ Golongan ini lebih radikal jika dibandingkan dengan golongan

berpendidikan Inggeris. Kewujudan golongan radikal ini telah
menyebabkan perjuangan orang Melayu antara tahun 1937-1941 berubah
corak daripada sederhana kepada berunsur politik dan agresif.
✓ Golongan ini menyedari perlunya sumbangan tenaga dan fikiran mereka
untuk menyedarkan bangsa Melayu.
✓ Golongan ini berkerjasama dengan Jepun semasa Perang Dunia Kedua
dengan harapan Jepun dapat membebaskan tanah air mereka dari
penjajahan British.

KESIMPULAN

• Terdapat beberapa aspek yang membawa kepada
asal-usul gerakan nasionalisme di Tanah Melayu
dan perkembangannya dapat dilihat secara
beransur-ansur.

• Kebangkitan gerakan nasionalisme di kalangan
masyarakat Melayu berjaya memupuk kesedaran
masyarakat Melayu untuk terus
memperjuangkan hak mereka sebagai penduduk
Tanah Melayu daripada ditindas oleh kuasa
British.

DISEDIAKAN OLEH SITI UMIRA AMIRAH BT HAMZAH

33

34

Soalan 1
Huraikan peranan Malaysia dalam komuniti

ASEAN pada abad ke-20.

PENGENALAN

• 8 Ogos 1967 – penubuhan Persatuan Negara-
negara Asia Tenggara (ASEAN) telah
diisytiharkan melalui Deklarasi Bangkok.

• Deklarasi ini telah ditandatangani oleh lima
buah negara di Asia Tenggara iaitu Malaysia,
Indonesia, Thailand, Filipina dan Singapura.

• Keanggotan ASEAN telah bertambah melalui
penyertaan Brunei, Vietnam, Laos, Myanmar
dan Kemboja.

• Matlamat penubuhan ASEAN ialah untuk
mewujudkan kerjasama dalam semua bidang di
kalangan ahli anggota iaitu dari aspek politik,
ekonomi, kebudayaan, teknikal dan saintifik.

• Malaysia memainkan peranan yang penting
dalam komuniti ASEAN yang dapat dilihat
pada abad ke-20.

DISEDIAKAN OLEH SITI UMIRA AMIRAH BT HAMZAH

35

1. POLITIK

1. Pengasas idea penubuhan ASEAN
• Malaysia negara awal yang menyedari kepentingan kerjasama serantau demi

keselamatan negara-negara serantau di Asia Tenggara.
• Kesedaran Malaysia adalah berdasarkan kepada keadaan rantau Asia Tenggara

ketika itu:
✓ Asia Tenggara merupakan satu rantau yang berkedudukan strategik tetapi lemah

dari segi politik dan hubungan serantau dan antarabangsa.
✓ Malaysia bimbang keadaan tersebut akan memudahkan kuasa-kuasa besar

menundukkan negara Asia Tenggara atau menjadikan Asia Tenggara tempat
pertelagahan.
✓ Contohnya semasa Perang Dingin, negara Asia Tenggara menjadi sasaran
perebutan kuasa Barat dan komunis.
✓ Malaysia berpendapat sekiranya keadaan rantau Asia Tenggara ini berterusan
masa depan negara tidak akan terjamin - perpaduan dalam kalangan semua negara
Asia Tenggara perlu untuk membina benteng pertahanan yang kukuh dalam
semua aspek.

• Jelaslah, Malaysia berperanan dalam mencetuskan idea penubuhan ASEAN
dalam usaha mengekalkan keamanan dan kedaulatan negara-negara di Asia
Tenggara.

2. Kawasan Aman, Bebas dan Berkecuali (ZOPFAN)
• Malaysia telah terlibat dalam menyumbang idea bagi konsep ZOPFAN ini.
• Tahun 1971 – ASEAN telah mengeluarkan satu pengisytiharan yang dikenali

sebagai “Perisytiharan Kuala Lumpur” dalam Persidangan Menteri-menteri Luar
ASEAN di Kuala Lumpur.
• Konsep ZOPFAN – negara-negara di rantau Asia Tenggara mengambil pendirian
berkecuali – tidak memihak kepada mana-mana kuasa besar atau memberi
kebenaran kepada mereka untuk campur tangan dalam hal ehwal di Asia Tenggara.
• Tujuan – mengelakkan campur tangan kuasa besar dunia – Rusia, China dan
Amerika di Asia Tenggara.
• Konsep ZOPFAN mengiktiraf hak setiap negara untuk wujud secara bebas tanpa
campur tangan luar dalam mengurus hal ehwal dalaman sesebuah negara.
• Kesan idea yang disumbangkan oleh Malaysia – ideologi dan teori Domino berjaya
dihalang daripada merebak ke Asia Tenggara.

3. Perjanjian SEANWEZ
• Perjanjian SEANWEZ – persetujuan menjadikan kawasan di Asia Tenggara

sebagai sebuah kawasan bebas nuklear.
• Datuk Seri Abdullah Ahmad Badawi yang merupakan menteri luar Malaysia,

telah menyeru negara kuasa nuklear untuk menyertai dan memberikan sokongan
kepada perjanjian ini.
• Kesan – kawasan di Asia Tenggara bebas dan selamat daripada ancaman dan
kemusnahan yang disebabkan oleh senjata nuklear.

DISEDIAKAN OLEH SITI UMIRA AMIRAH BT HAMZAH

36

SOSIAL

i. Malaysia juga telah menyumbang dalam bidang
pendidikan.

• Kerjasama dalam bidang ini telah mewujudkan
Pertubuhan Menteri-Menteri Pelajaran ASEAN
(SEAMEO).

• Malaysia bersetuju membina Pusat Serantau untuk Sains
dan Matematik (RECSAM) di Pulau Pinang.

ii. Malaysia membenteras penyalahgunaan dadah.
• ASEAN telah mencadangkan Persidangan Antarabangsa

bagi Penyalahgunaan dadah dan pengedaran Heroin
(ICDAIT) kepada Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu
yang berjaya diadakan di Vienna pada 1987.
• Persidangan ini telah di pengerusikan oleh Tun Dr
Mahathir Mohamad.

iii. Malaysia berkerjasama dalam bidang sukan
• Sukan SEA diadakan juga untuk merapatkan hubungan

dengan negara ASEAN.
• Malaysia turut beberapa kali menjadi tuan rumah untuk

sukan SEA.

iv. Menubuhkan Majlis Bahasa Indonesia dan Malaysia
(MBIB).
• Tahun 1985 - MBIB kemudian menjadi Majlis Bahasa

Brunei Darussalam-Indonesia-Malaysia (MABIBM).
• Tujuan penubuhan :
✓ Mengembangkan bahasa Melayu.
✓ Meningkatkan persaudaraan.
✓ Meningkatkan pengunanaan bahasa Melayu melalui

penyelarasan istilah, ejaan dan sebutan.

DISEDIAKAN OLEH SITI UMIRA AMIRAH BT HAMZAH

37

EKONOMI

• Tun Dr Mahathir Mohamad – memperkenalkan kerjasama ekonomi ASEAN
melalui Zon Kawasan Perdagangan Bebas (AFTA) – sidang kemuncak di
Singapura.

• Tujuan – memperluaskan jaringan kerjasama ekonomi yang melibatkan
negara di Asia Timur iaitu China, Korea Selatan dan Jepun.

• Kerjasama ekonomi dari tahun 1967 hingga 1976 boleh dikatakan lembab
kerana tiada aktiviti dijalankan pada peringkat ASEAN.

• Kerjasama ekonomi bermula setelah beberapa perjanjian seperti Perjanjian
Persahabatan dan Kerjasama (Treaty of Amity and Cooperation) dan
Perisytiharan Pakatan ASEAN (Declaration of ASEAN Concord)
ditandatangani pada tahun 1976 di Bali semasa Mesyuarat Ketua-ketua
Kerajaan ASEAN pertama.

• Contoh kerjasama yang dijalankan antara Malaysia dengan negara ASEAN
ialah:

✓ Projek Baja Urea ASEAN di Malaysia – Bintulu (Sarawak).
✓ Mewujudkan Kawasan Pertumbuhan Segi Tiga yang menggalakkan

pembangunan dalam bidang perdagangan, perlancongan, pengangkutan dan
perhubungan :
i. IMT-GT (Pertumbuhan Segi Tiga Indonesia-Malaysia-Thailand).
ii. IMS-GT (Pertumbuhan Segi Tiga Indonesia-Malaysia-Singapura).
iii. BIMP-EAGA (Kawasan Pertumbuhan ASEAN Timur Brunei-Indonesia-
Malaysia-Filipina).

IMT-GT IMS-GT BIMP-GT

• Peranan Malaysia dalam ASEAN telah merapatkan hubungan
semua negara di Asia Tenggara.
K Dasar luar Malaysia yang mengutamakan keharmonian dan
E keamanan serantau memberi kesan positif kepada Malaysia.
Sumbangan besar yang Malaysia berikan kepada ASEAN
S• telah menjadikan negara-negara Asia Tenggara maju dalam
bidang ekonomi, sosial dan politik.
I
DISEDIAKAN OLEH SITI UMIRA AMIRAH BT HAMZAH
M•
38
P
U
L
A
N

SOALAN 2:

Jelaskan penglibatan Malaysia dalam Pertubuhan Negara-
Negara Komanwel sehingga tahun 2000M.

Apa itu KOMANWEL?

• Persatuan secara sukarela melibatkan negara-negara berdaulat yang
pernah menjadi tanah jajahan British (ditubuhkan pada tahun 1931).

• Matlamat: Untuk membina semangat setia kawan dalam kalangan negara
anggota dan mewujudkan kerjasama dalam semua bidang.

• Terdiri daripada 54 buah negara anggota daripada negara maju dan
negara membangun.

1.Perjanjian Menjanjikan bantuan sekiranya Malaysia
Pertahanan (AMDA) diserang oleh mana-mana pihak semasa
Malaysia berkonfrontasi dengan Indonesia.
Antara Malaysia Menandatangani Perjanjian AMDA sebab
dengan Britain, kedudukan pertahanan negara tidak kuat.
Australia, dan New Tanah Melayu ketika itu hanya mempunyai satu
pasukan Rejimen Melayu Diraja dan tidak
Zealand. mempunyai angkatan tentera laut dan udara.
Ancaman dan serangan dari luar tidak mungkin
2.Penglibatan mampu dihadapi Tanah Melayu secara
dalam bersendirian.

CHOGM. Pada tahun 1989, Malaysia dipilih menjadi tuan
rumah persidangan Ketua-ketua Negara
Komanwel (CHOGM).
Mesyuarat CHOGM diadakan dua tahun sekali
bagi membincangkan isu-isu semasa
antarabangsa yang berkaitan dengan negara-
negara anggota.
Dalam mesyuarat tersebut, Malaysia
mengetengahkan isu alam sekitar dan hasilnya
Deklarasi Langkawi telah dimeterai.

Disediakan oleh, Nur Aziera Binti Roslan

39

3.Menentang Malaysia lantang bersuara menentang dasar
dasar Apartheid di Afrika Selatan.
Malaysia turut menyokong sekatan ekonomi
Apartheid. terhadap Afrika Selatan, ketika dasar ini
dilaksanakan oleh orang kulit putih.
4.Kerjasama Tidak mengadakan hubungan diplomatik
ekonomi. dengan Afrika Selatan sehinggalah dasar itu
dihapuskan.
5.Rancangan
Colombo. Eksport Malaysia ke negara-negara Komanwel
dikenakan cukai yang rendah.
6.Sukan Pada zaman Tun Dr Mahathir Mohamad,
Komanwel. hubungan Malaysia dengan Komanwel menjadi
renggang akibat dasar perdagangan yang
memihak kepada negara maju melalui konsep
“Buy British Last”.

Ditubuhkan untuk memerangi kemiskinan,
wabak penyakit, bantuan kewangan dan
kemahiran teknik kepada negara yang
memerlukan.
Malaysia mendapat manfaat seperti bantuan
kepakaran, teknikal dan biasiswa dalam bidang
pendidikan. Contohnya, pelajar Malaysia
mendapat biasiswa bagi melanjutkan pelajaran
ke Britain, Australia dan New Zealand.

Berlangsung setiap empat tahun sekali,
melibatkan atlet dari negara anggota.
Malaysia telah menjadi tuan rumah dan
menganjurkan Sukan Komanwel pada tahun
1998.
Stadium Nasional Bukit Jalil merupakan stadium
utama yang dijadikan tempat berlangsungnya
acara pembukaan dan penutupan rasmi sebab
boleh menempatkan 100,000 penonton dan
mempunyai trek balapan.

40

KESIMPULAN

Banyak faedah yang diperolehi Malaysia dalam Komanwel.
Dapat menyuarakan pendapat secara terbuka dalam membincangkan isu-
isu antarabangsa.
Sumbangan Malaysia amat banyak dalam keanggotaan Komanwel.

SOALAN 3: Huraikan faktor-faktor yang menentukan
dasar luar Malaysia dari tahun 1957 hingga 1970.

Dasar luar negara ditakrifkan sebagai dasar yang diamalkan oleh sesebuah
negara dalam menjalin hubungan dengan negara lain.
Pada tahun 1957 hingga 1970, negara kita mengamalkan dasar pro-Barat dan
antikomunis yang dipimpin oleh Tunku Abdul Rahman Putra al-Haj.
Keutamaan menjamin keselamatan dan pertahanan negara serta ancaman
komunis menjadi faktor yang mempengaruhi pembentukan dasar luar pada
masa itu.

1.Faktor keselamatan 2.Faktor ideologi

dan pertahanan Hubungan perdagangan dengan China, Arab
dan Siam sejak zaman Kesultanan Melayu
negara Melaka.
Hubungan berasaskan rumpun Melayu seperti
Dasar luar negara Brunei, Singapura dan Indonesia.
bercorak pro-Barat. Malaysia menyertai Komanwel untuk
Persekutuan Tanah meneruskan hubungan diplomatik dengan
Melayu meletakkan Britain, Australia dan New Zealand.
tanggungjawab
pertahanan kepada 3.Faktor ekonomi
Britain melalui Perjanjian
Pertahanan Anglo- Malaysia mengamalkan ekonomi pasaran bebas
Malaya (AMDA) pada Pengeluar utama bijih timah dan getah sejak
tahun 1957. zaman penjajahan British.
Britain berjanji akan Walaupun sudah merdeka, Britain masih
memberi bantuan menguasai agensi dan syarikat perdagangan
ketenteraan kepada utama.
Tanah Melayu jika Hubungan baik dengan negara Britain dan
diceroboh atau diancam Amerika Syarikat menjamin kepentingan
oleh mana-mana kuasa ekonomi negara.
lain.
41

4.Faktor politik

Mengamalkan demokrasi berparlimen dan menentukan hala tuju masa depan
berdasarkan prinsip-prinsip keamanan sejagat.

Berperanan dalam menyelesaikan konflik di Kampuchea.
Menyertai Majlis Perhimpunan Agung dan Majlis Keselamatan PBB di New
York.
Menyokong semua resolusi yang dibuat oleh PBB untuk mengekalkan
keamanan dunia.

5.Faktor sejarah 7.Faktor demografi

Hubungan perdagangan dengan China, Arab Majoriti penduduk
dan Siam sejak zaman Kesultanan Melayu Malaysia beragama
Melaka. Islam dan menjalinkan
Hubungan berasaskan rumpun Melayu seperti hubungan baik dengan
Brunei, Singapura dan Indonesia. negara-negara Islam.
Malaysia menyertai Komanwel untuk Tidak menjalin
meneruskan hubungan diplomatik dengan hubungan diplomatik
Britain, Australia dan New Zealand. dengan Israel kerana
negara itu
6.Faktor geografi menceroboh dan
menindas penduduk
Strategik di rantau Asia Tenggara. Palestin.
Perairan Malaysia menjadi laluan kapal-kapal Menentang keras
dagang selurah dunia. dasar Aparteid di
Kawasan ini sering menjadi fokus kepada kuasa- Afrika Selatan dan
kuasa besar dalam menegakkan pengaruh dan tidak mengadakan
kuasa masing-masing. hubungan diplomatik
Keselamatan negara serantau akan dengan Afrika Selatan.
mempengaruhi dan meninggalkan kesan
terhadap keselamatan negara Malaysia.

KESIMPULAN

Dasar luar negara sepanjang tahun 1957 hingga 1970 semasa di bawah
kepimpinan Tunku Abdul Rahman memperlihatkan pendirian pro-barat.
Menjelang tahun 1970-an, dasar luar Malaysia mula berubah kepada
dasar berkecuali dan berbaik-baik dengan semua negara.
Perubahan dasar ini disebabkan kurangnya peranan yang dimainkan oleh
AMDA dan kurangnya pengaruh Britain di Timur.

42

SOALAN 4: Jelaskan sistem pemerintahan
demokrasi berparlimen di Malaysia selepas
merdeka.

Kerajaan demokrasi berparlimen bermaksud Yang Di-Pertuan Agong
pemerintahan yang dijalankan secara perwakilan Dewan Negara
dengan rakyat mengambil bahagian dalam
pemerintahan melalui wakil-wakil yang dipilih.

Amalan demokrasi ini dilakukan melalui pilihan
raya bagi memilih wakil dalam badan
perundangan yang kemudiannya membentuk
kerajaan.

1.Yang Dipertuan Agong Dewan Rakyat
Badan Eksekutif
Berperanan sebagai ketua negara. Badan Kehakiman
Berada di kemuncak di antara ketiga-tiga bidang kuasa
perundangan, eksekutif dan kehakiman.
Dipilih oleh Majlis Raja-Raja setiap 5 tahun dalam
kalangan sembilan orang raja Melayu.
Bertanggungjawab sebagai pemerintah tertinggi
angkatan tentera, juga sebagai ketua agama bagi Pulau
Pinang, Melaka, Sabah dan Sarawak.

Bertindak berdasarkan nasihat kabinet.
Berkuasa melantik Perdana Menteri dan
bertanggungjawab memelihara kedudukan istimewa
orang-orang Melayu dan kaum Bumiputera Sabah dan
Sarawak serta kepentingan kaum-kaum lain.

43

2. Dewan Negara

Dewan tertinggi dalam sistem pentadbiran di Malaysia: bertujuan untuk
membahaskan rang undang-undang yang dikemukakan oleh Dewan Rakyat.
Keahlian terdiri daripada pelbagai peringkat, mewakili semua negeri dalam
Persekutuan, berjumlah 69 orang.
Ahli-ahli Dewan Negara dikenali sebagai “Senator”.
Ada yang dipilih oleh Dewan Undangan Negeri iaitu seramai 2 orang bagi setiap
negeri, 3 ahli dilantik oleh Yang Dipertuan Agong di Wilayah Persekutuan dan
seramai 40 orang dilantik khas oleh Yang Dipertuan Agong. Tempoh jawatan selama
3 tahun.
Tidak mempunyai kuasa untuk menolak sesuatu rang undang-undang yang telah
diluluskan oleh Dewan Rakyat, tetapi boleh menangguhkan rang undang-undang
yang telah diluluskan daripada dikemukakan kepada Yang Dipertuan Agong.

3. Dewan Rakyat

Berperanan menggubal dan meluluskan undang-undang yang dikendalikan oleh
Yang Dipertua dikenali sebagai Speaker dan Timbalan Speaker Dewan Rakyat.
Rang undang-undang yang dibentangkan dalam Dewan Rakyat boleh dipecahkan
kepada 4 jenis iaitu berkaitan dengan rang undang-undang awam, rang undang-
undang persendirian, rang undang-undang ahli persendirian dan undang-undang
hibrid iaitu yang dibentangkan sama ada oleh ahli pemerintah atau pembangkang
yang difikirkan ada kepentingan tertentu.
Keahlian dipilih melalui pilihan raya yang diadakan 5 tahun sekali.
Calon yang menang dalam pilihan raya akan menguasai dewan rakyat dan akan
membentuk kerajaan Malaysia untuk meneruskan pentadbiran yang sedia ada.

4. Badan Kehakiman

Bertanggungjawab dalam menjalankan kuasa-kuasa kehakiman dalam sistem
pentadbiran di Malaysia.
Kuasa ini dilaksanakan oleh pihak mahkamah yang diketuai oleh ketua hakim
negara.
Antara kuasa lain badan kehakiman ialah berkuasa membicara dan memutuskan
kes-kes sivil dan jenayah, mentafsir Perlembagaan Persekutuan dan negeri,
mentafsir undang-undang, mengisytiharkan sesuatu undang-undang sah ataupun
tidak sah serta boleh mengisytiharkan sesuatu tindakan kerajaan sah atau tidak sah
di sisi undang-undang.

44