พระอภัยมณี ตอนพระอภัยมณีหนีนางผีเสื้อสมุทร

สินสมุทรผลุดออกนอกรักแร้ แล้วล่อแม่ตบหัตถ์ผัดผางผาง
แกล้งหลบลีห้ นีวนไปต้นทาง หมายให้ห่างพระบิดาได้คลาไคล
นางผเี สื้อเหลือแค้นแสนสาหัส แต่ฉวยพลัดแพลงคลื่นลน่ื ไถล
อุตลุดผุดดาปลา้ กันไป เหมือนเล่นไล่ตามละเมาะทุกเกาะเกยี น

ถงึ เขาใหญ่ในนา้ งา้ ชะเงอื้ ม พระหลบเล่อื มเลีย้ วลัดฉวดั เฉวยี น
เข้าหาดทรายชายตืน้ ขนึ้ บนเตียน เท่ียววงิ่ เวยี นวนรอบขอบคริ ี
เห็นมารดาล่าลับแล้วยับย้ัง แกล้งถอยหลังลงน้าแล้วดาหนี
ไม่พ่นผุดรุดไปในนที ต้ังภักดีตามติดพระบิดร ฯ

ฝ่ ายผเี สื้อเม่อื ลูกลอบลงนา้ พอจวนค่าคดิ ว่าวง่ิ ขนึ้ สิงขร
ด้วยใจนางคดิ ว่าพาบิดร มาซุ่มซ่อนอยู่ที่นี่จึงหนีมา
เที่ยวแลรอบขอบเขาเงาชะงุ้ม ย่ิงมดื คลุ้มกย็ ิง่ คลงั่ ต้ังแต่หา
เสียงคลน่ื โครมโถมตะครุบก้อนศิลา จนหน้าตาแตกยบั ลงสับเงา
แล้วลุกขนึ้ ยืนชะโงกโยกสิงขร จนโคลงคลอนเคลอ่ื นดังท้ังภูเขา
ยง่ิ มืดค่าสาเหนียกร้องเรียกเดา ไม่พ้นเราเร่งมาหาโดยดี

เห็นไม่ขานมารร้ายทลายซ้า เขาระยาย่อยยับดังสับสี
ไม่พบเห็นเป็ นเพลาเข้าราตรี อสุรีเหลือแค้นเเน่นอุรา
ช่างชาติชั่วหัวกระดูกลูกตอแหล ลวงให้แม่หลงกลเท่ียวค้นหา
เออกระน้ันมนั จงึ ทบตลบมา ให้บิดาเลยไปเสียไกลแล้ว
ดาริพลางนางมารอ่านพระเวท ให้สองเนตรโชติช่วงดังดวงแก้ว
แลเขม้นเห็นไปไวแววแวว อยู่โน่นแล้วลุยตามโครมครามไป ฯ

หน่อนรินทร์สินสมุทรไม่หยุดย้งั รีบมาท้ังคืนคา่ ในนา้ ไหล
จนแจ่มแจ้งสุริโยอโณทัย เห็นเงือกใหญ่ยายตายังล้านัก
จึงว่ารีบถีบถอนไปก่อนท่าน โน่นนางมารหมุนไล่มาใกล้หนัก
แล้วว่ายรอคลอไปพอได้พกั พอนางยักษ์ทันโถมกระโจมมา

พระลูกหลบพบเงอื กจะเสือกหนี
เหยยี บขยีส้ องแขนแน่นนักหนา
ตะคอกถามตามโมโหที่โกรธา
ไยมงึ พาผัวพรากมาจากกู
เดยี๋ วนีอ้ งค์พระอภัยอยู่ไหนเล่า
ไม่บอกเราหรือกระไรทาไขหู
จะควกั เอานัยนาออกมาดู
ตะคอกขู่คุกถามคารามรน



อสุรีผเี สื้อก็เช่ือถอื ยุดเอามอื ขวาซ้ายให้ผายผัน
เงอื กกพ็ ามาถึงได้ครึ่งวนั แกล้งราพนั พูดล่อให้ต่อไป
นางผีเสื้อเบื่อหูรู้เท่าถงึ จึงว่ามึงตอแหลมาแก้ไข
มาถงึ น่ีชี้โน่นเนื่องกนั ไป แกล้งจะให้ห่างผัวไม่กลัวกู
แล้วนางยกั ษ์หักขาฉีกสองแขน ไม่หายแค้นเคีย้ วกินสิ้นท้ังคู่
แล้วกลับตามข้ามทางท้องสินธู ออกว่ายวู่แหวกนา้ ด้วยกาลงั ฯ

ฝ่ ายกมุ ารสินสมุทรไม่หยุดหย่อน ตามบิดรทันสมอารมณ์หวงั
จึงเล่าความตามติดไม่ปิ ดบัง พระทรงฟังลูกชายค่อยคลายใจ
พอเห็นเงาเขาขวางอยู่กลางน้า พลิ ึกลา้ กว่าคริ ีท่ีไหนไหน
จงึ ถามนางเงอื กน้อยกลอยฤทัย เกาะอะไรแก้วตาตรงหน้าเรา ฯ

นางเงือกน้าบอกสาคัญว่านั่นแล้ว คอื เกาะแก้วพสิ ดารเป็ นชานเขา
พระฟังนางสร่างโศกค่อยบรรเทา จึงว่าเราเห็นรอดไม่วอดวาย

แล้วพศิ ดูภูผาศิลาเลอ่ื ม ชะโงกเงือ้ มนา้ วนชลสาย
แลลบิ ลบิ หลงั คาศาลาราย มีเสาหงส์ธงปลายปลวิ ระยบั
พระยนิ ดีชีบ้ อกสินสมุทร โน่นแน่กฏุ ์ิมุงกระเบือ้ งเหลอื งสลบั
พระหน่อน้อยค่อยเรียงเคยี งคานับ หมายประทับท่ีเสาหงส์ ตรงเข้ามา

สรุปชว่ งท่ี 4
นางผีเสือ้ ไปน่งั ถอื ศีลครบ 3 วัน กลับมาไมพ่ บพระ

อภัยและสนิ สมทุ ร จงึ ออกติดตาม

ช่วงที่ 5
นางผเี สื้อตามพระอภัยและสนิ สมุทรมาถึงเกาะแก้ว
พิสดารและถกู พระฤาษเี สกทรายขวา้ งใส่ นางผีเส้อื จงึ

หลบหนไี ปวนเวยี นอยู่รอบๆ เกาะ

ฝ่ ายโยคที ี่อยู่บนภูเขา กับคนเหล่าเหลือตายหลายภาษา
ท้ังจีนจามพราหมณ์แขกไทยชวา วลิ นั ดาฝร่ังพรั่งพร้อมกัน
เป็ นร้อยคนปรนนิบัติอยู่เช้าคา่ บ้างต้มน้าเก็บลูกไม้มาให้ฉัน
เป็ นเหล่าล้อมพร้อมหน้าเวลาน้ัน บ้างนวดฟ้ันปรนนิบัตินั่งพดั วี

พอบ่ายเบ่ียงเสียงคลนื่ ดงั ครื้นครึก อกึ กระทึกมาข้างหน้าคิรีศรี
คร้ันดูลมกไ็ ม่พดั สงดั ดี พระโยคจี บั ยามตามตารา
แล้วบอกศิษย์ซ่ึงน่ังอย่ทู ้ังหลาย วนั นีช้ ายมศี ักด์จิ กั มาหา
ผเี สื้อน้าทาฤทธ์ิติดตามมา เสียงชลาเลอ่ื นลน่ั สนั่นดงั

จาจะไปคอยดูอยู่ทหี่ าด
ช่วยตวาดขู่ขบั ให้กลบั หลงั
ฉวยไม้เท้าก้าวย่างจากบลั ลงั ก์
แขกฝร่ังพร่ังพร้อมล้อมลลี า
ถึงหาดกว้างทางแลกระแสสมทุ ร
เหน็ มนุษย์ไรไรไกลนักหนา
ผเี สื้อนา้ ทาฤทธ์ติ ิดตามมา
เวทนาแลดูอยู่ทกุ คน ฯ

พระอภยั มณีเห็นผเี สื้อ
ความกลวั เหนือว่ายคว้างอยู่กลางหน
ยกั ษ์กระโจมโถมจับแทบอบั จน
พอเห็นคนอยู่ท่หี าดตวาดครืน
เข้าถึงทีผ่ ีเสื้อกถ็ ึงด้วย
กระช้ันฉวยผดิ เสือกเกลอื กเข้าตนื้
พอโยคมี ีคาถาลงมายืน
ผเี สื้อตื่นตวั ส่ันขย้นั ย้ัง
พระอภัยภูมินทร์กบั สินสมุทร
ช่วยกนั ฉุดนางเงอื กเสือกเข้าฝั่ง
แล้วกราบกรานโยคมี กี าลงั
แขกฝรั่งพร่ังพร้อมล้อมพดู จา ฯ





ฝ่ ายผเี สื้อเหลอื โกรธโลดทะลง่ึ
เสียงโผงผงึ เผ่นโผนตะโกนผวั
เหตุไฉนไปนั่งกาบังตัว
เชิญทูนหัวเยย่ี มหน้ามาหาน้อง
นิจจาเอ๋ยเคยอย่เู ป็ นคู่ชื่น
ทุกวันคืนค่าเช้าไม่เศร้าหมอง
จนมลี กู ปลกู เลยี้ งเคยี งประครอง
มใิ ห้ข้องเคืองขดั พระอชั ฌา

อย่ดู ดี หี นีเมยี มาเสียได้
เสียนา้ ใจน้องรักเป็ นนักหนา
จงึ อุตส่าห์พยายามสู้ตามมา
ขอเป็ นข้าบาทบงส์ุ พระทรงธรรม์
พระเสดจ็ ไปไหนจะไปด้วย
เป็ นเพอ่ื นม้วยภสั ดาจนอาสัญ
ประทานโทษโปรดเลยี้ งแต่เพยี งน้ัน
อย่าบากบ่ันความรักน้องนักเลย ฯ

พระอภัยใจอ่อนถอนสะอืน้ อุตส่าห์ฝื นพกั ตร์ว่านิจจาเอ๋ย
แม่ผเี สื้อเมอ่ื ไม่เห็นในใจเลย พไ่ี ม่เคยอยู่ในถา้ ให้ราคาญ
คดิ ถึงน้องสองชนกท่ีปกเกล้า จะสร้อยเศร้าโศกาน่าสงสาร
ด้วยพลัดพรากจากมาเป็ นช้านาน ไม่แจ้งการว่าข้างหลังเป็ นอย่างไร
จงึ จาร้างห่างห้องให้น้องโกรธ จงงดโทษพยี่ าอชั ฌาสัย
แม้นไปได้ก็จะพาแก้วตาไป น่ีจนใจเสียด้วยนางต่างตระกลู

พม่ี นุษย์สุดสวาทเป็ นชาติยกั ษ์ จงคดิ หักความสวาทให้ขาดสูญ
กลับไปอยู่คูหาอย่าอาดรู จงเพมิ่ พูนภาวนารักษาธรรม์
อย่าฆ่าสัตว์ตัดชีวติ พษิ ฐาน หมายวมิ านเมอื งแมนแดนสวรรค์
จะเกิดไหนขอให้พบประสบกัน อย่าโศกศัลย์แคล้วคลาดเหมือนชาตินี้
พข่ี อบุตรสุดใจเอาไปด้วย เป็ นเพอ่ื นม้วยเหมือนสุดมารศรี
ขอลาแก้วแววตาไปธานี อย่าราคีขุ่นข้องให้หมองมวั ฯ

ผเี สื้อนา้ ซ้าวอนด้วยอ่อนหวาน ไม่โปรดปรานอนุกูลเลยทูนหัว
ถ้าทิง้ ไว้ไหนน้องจะครองตัว ท้ังจากผัวจากบุตรสุดอาลยั
มขิ ออยู่สู้ตายวายชีวติ ไม่เห็นจติ น้องรักจะตักษยั
เชิญพระองค์ลงมาชลาลัย เมียจะให้มนต์เวทวเิ ศษครัน
แล้วร้องเรียกลูกยามาด้วยพ่อ แม่จะขออาลาเจ้าอาสัญ
อย่าสงสัยใจจริงทุกส่ิงอัน ไม่ราพนั พดู ลวงเจ้าดวงใจ ฯ





นางผเี สื้อเหลือโกรธพโิ รธร้อง
มาต้ังซ่องศีลจะมีอยู่ท่ีไหน
ช่างเฉโกโยคหี นีเขาใช้
ไม่อยู่ในศีลสัตย์มาตัดรอน
เขาว่ากนั ผัวเมียกับแม่ลูก
ยน่ื จมูกเข้ามาบ้างช่วยส่ังสอน
แม้นคบคู่กูไว้มใิ ห้นอน
จะรานรอญรบเร้าเฝ้ าตอแย

แล้วชี้หน้าด่าอึงหึงนางเงือก ทาซบเสือกสอพลออตี อแหล

เห็นผัวรักยักคอทาท้อแท้ พ่อกับแม่มึงเข้าไปอยู่ในท้อง

ทาป้ันเจ๋อเย่อหย่งิ มาชิงผวั ระวงั ตัวมงึ ให้ดอี จี องหอง

พลางเข่นเขยี้ วเคีย้ วกรามคารามร้อง เสียงกกึ ก้องโกลาลูกตาโพลง ฯ





ช่วงที่ 5
นางผเี สื้อตามพระอภัยและสนิ สมุทรมาถึงเกาะแก้ว
พิสดารและถกู พระฤาษีเสกทรายขวา้ งใส่ นางผีเส้อื จงึ

หลบหนไี ปวนเวยี นอยู่รอบๆ เกาะ

วเิ คราะห์คณุ คา่ ดา้ นวรรณศลิ ป์

- การเลน่ เสยี ง สระ/พยัญชนะ
- การเลน่ คา ค้าซา้ /คา้ พ้อง/ค้าเชิงถาม

- การใชภ้ าพพจน์ อปุ มา/อุปลักษณ/์ อธพิ จน์/สทั พจน/์ บุคคลวตั
- รสวรรคดีไทย เสาวรจนี/นารีปราโมทย/์ พิโรธวาทัง/

สลั ลาปงั คพิสยั

ชมความงาม เกี้ยว

ความไพเราะในการใช้ถ้อยคาให้เกิดความงดงามและเกิดอารมณ์

โกรธ เศร้า