คู่มือสภานักเรียน สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษานครปฐมเขต 2

1

เอกสารลาดบั ที่ 1/2564
กลมุ่ ส่งเสรมิ การจดั การศกึ ษา

คูม่ อื และแนวทางการดำเนินงานกจิ กรรมสภานกั เรียน สพป.นฐ.เขต ๒

2

คำนำ

คู่มือและแนวทางการจัดกิจกรรมสภานักเรียน สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษานครปฐม
เขต ๒ เล่มนี้ จัดทำขึ้นเพื่อเป็นแนวทางดำเนินงานกิจกรรมสภานักเรียนระดับสถานศึกษา ในสังกัดสำนักงาน
เขตพนื้ ท่ีการศึกษาประถมศกึ ษานครปฐม เขต ๒

สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาประถมศึกษานครปฐม เขต ๒ ได้ส่งเสริมสนับสนุน
การดำเนนิ งานกิจกรรมสภานักเรียน ท้ังในระดับสำนักงานเขตพื้นท่ีการศึกษา และระดับสถานศึกษา มาอย่าง
ต่อเนื่อง เพื่อมุ่งพัฒนานักเรียนให้ได้เรียนรู้บทบาทหน้าที่ตามหลักวิถีประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์
ทรงเปน็ ประมุข ตระหนกั ถงึ ความเปน็ ไทย มคี ุณธรรม จริยธรรม เคารพกฎ กตกิ า ดำเนินชวี ิตตามหลักปรัชญา
ของเศรษฐกิจพอเพียง และอยู่ร่วมกันอย่างมีความสุข ดังนั้น เพื่อให้กิจกรรมสภานักเรียนดำเนินงาน
เป็นรูปธรรมอย่างชัดเจน มีคุณภาพ ประสิทธิภาพ และมีความยั่งยืน จึงได้จัดทำคู่มือการจัดกิจกรรม
สภานักเรียนสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษานครปฐม เขต ๒ เพื่อเป็นแนวทางพัฒนาสภานักเรียน
ให้เขม้ แข็งต่อไป

ขอขอบคุณผู้มีส่วนเกี่ยวข้องทุกท่านที่ได้ร่วมจัดทำคู่มือแนวทางการปฏิบัติงานกิจกรรม
สภานักเรียน หวงั ว่าคมู่ ือเล่มน้จี ะเป็นกรอบแนวทางในการดำเนินกิจกรรมสภานกั เรียนได้เปน็ อย่างดี

(นายชาญกฤต นำ้ ใจดี)
ผู้อำนวยการสำนกั งานเขตพน้ื ท่ีการศึกษาประถมศึกษาประถมศึกษานครปฐม เขต ๒

ค่มู อื และแนวทางการดำเนินงานกจิ กรรมสภานักเรียน สพป.นฐ.เขต ๒

3

สารบญั หนา้

คำนำ ๑
ส่วนที่ ๑ บทนำ ๔
๔
หลกั การและแนวคิด ๕
สภานักเรยี น ๖
คณุ คา่ และความสำคญั ของสภานกั เรียน ๗
การสรา้ งความเข้มแข็งให้แกส่ ภานกั เรียน ๘
หลักธรรมาภบิ าล ๑๐
การพัฒนาทักษะการเป็นผ้นู ำ
การสรา้ งจติ อาสา/สำนึกสาธารณะ ๑๒
หลักการนำประชาธปิ ไตยสกู่ ารปฏิบตั ิ ๑๓
ส่วนท่ี ๒ การดำเนนิ งานขบั เคล่อื นกจิ กรรมสภานักเรยี นของสำนักงานเขตพืน้ ท่ีการศกึ ษา ๑๔
ประถมศึกษานครปฐม เขต ๒ ๑๔
ความเป็นมาและความสำคัญของกจิ กรรมสภานักเรยี น ๑๕
โครงสร้างและองคป์ ระกอบของสภานกั เรยี น ๑๖
โครงสรา้ งสภานกั เรียนศูนย์สภานกั เรยี น ๑๖
โครงสรา้ งสภานกั เรียนเครอื ข่ายสภานักเรียน ๑๖
โครงสร้างสภานักเรยี นระดบั สถานศกึ ษา ๑๗
บทบาทการบรหิ ารจดั การสภานักเรยี น ๑๗
บทบาทหนา้ ที่ของศูนย์สภานักเรียนเขตพ้ืนทีก่ ารศกึ ษาประถมศึกษานครปฐมเขต ๒ ๑๘
บทบาทหนา้ ท่ขี องเครือข่ายสภานักเรยี นอำเภอ ๑๘
บทบาทของสภานักเรยี นระดบั สถานศกึ ษา ๑๘
หนา้ ท่ีสภานกั เรยี นระดับสถานศกึ ษา ๑๙
การสร้างและพัฒนาเครือขา่ ย ๒๐
การสร้างและพฒั นาเครือข่ายของสำนักงานเขตพืน้ ที่การศกึ ษา ๒๑
การสร้างและพัฒนาเครอื ข่ายของศนู ยส์ ภานักเรียน
การสร้างและพัฒนาเครือขา่ ยของเครอื ข่ายสภานกั เรียน
แผนภมู เิ ครือขา่ ยการสร้างความเข้มแขง็ ใหแ้ ก่สภานกั เรียนเขตพน้ื ทีก่ ารศกึ ษา
แผนภมู เิ ครอื ข่ายการสร้างความเขม้ แข็งให้แกส่ ภานกั เรยี นเขตพนื้ ที่การศกึ ษา

คู่มอื และแนวทางการดำเนินงานกิจกรรมสภานกั เรยี น สพป.นฐ.เขต ๒

4

การขับเคลือ่ นและเงอื่ นไขความสำเร็จ หน้า
ส่วนท่ี ๓ แนวทางการขบั เคล่อื นกจิ กรรมสภานักเรียนของสถานศึกษา ๒๔

กิจกรรมท่ี ๑ ทมี่ าสภานกั เรยี น ๓๐
กิจกรรมที่ ๒ โครงสร้างสภานักเรียน ๓๗
กิจกรรมท่ี ๓ รปู แบบการประชุมสภานักเรยี น ๔๔
กิจกรรมท่ี ๔ เครือข่ายสภานักเรยี นและการมสี ่วนรว่ ม ๕๔
กิจกรรมที่ ๕ การบูรณาการกิจกรรมสภานกั เรียน เข้ากับกลุ่มสาระการเรียนรู้ ๖๐
กิจกรรมที่ ๖ การเสนอโครงการ ๗๔
กิจกรรมท่ี ๗ การประเมนิ ผลการจัดกจิ กรรมสภานักเรียน ๘๑
บรรณานุกรม ๘๘
ภาคผนวก
ตวั อย่าง แนวทางในการจัดทำระเบยี บ/ข้อบงั คับ/ธรรมนญู โรงเรยี นว่าดว้ ยสภานกั เรยี น ๙๐
ตวั อยา่ ง บนั ทึกขอ้ ความประกาศผลการเลือกตง้ั ประธานคณะกรรมการสภานกั เรยี น ๙๑
ตวั อย่าง ประกาศผลการเลือกต้งั ประธาน/คณะกรรมการสภานักเรยี น ๙๒
ตัวอย่าง โครงการของสภานักเรยี น ๙๓
ตวั อยา่ ง คำสัง่ แต่งต้ังคณะกรรมการสภานกั เรียน ๑๐๑
ตวั อยา่ ง การกำหนดระเบียบวาระการประชมุ ๑๐๒
ตวั อยา่ ง เครือ่ งมือประเมิน แบบสงั เกตพฤตกิ รรม ๑๐๓
ตวั อยา่ ง แบบประเมนิ ผลงาน ๑๐๕
ตวั อยา่ ง แบบสัมภาษณ์ ๑๐๗
ตัวอย่าง แบบสำรวจความพึงพอใจ ๑๐๘
คณะผู้จัดทำ ๑๑๒

คู่มือและแนวทางการดำเนินงานกิจกรรมสภานักเรียน สพป.นฐ.เขต ๒

1

ส่วนที่ ๑ บทนำ

หลกั การและแนวคิด

เด็กและเยาวชนเป็นทรัพยากรมนุษย์ที่มีค่ายิ่ง หากได้รับการพัฒนาและได้รับโอกาสให้ใช้
ความสามารถอย่างเต็มศักยภาพ ย่อมเป็นกำลังสำคัญ ในการสืบทอดความเป็นชาติ สามารถพัฒนา
ประเทศให้เจริญก้าวหน้า เทียบเทา่ นานาอารยประเทศ เดก็ และเยาวชนจึงเป็นความหวงั ในการจรรโลงชาติ
ศาสนา พระมหากษัตริย์ ภูมปิ ญั ญา วฒั นธรรม รวมทง้ั การอนรุ กั ษ์ทรัพยากรธรรมชาติให้อยู่คู่สังคมไทย

องค์การสหประชาชาติ ได้มีการลงนามในปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิเด็ก ปีพุทธศักราช ๒๕๓๓
เพื่อให้การรับรองอนุสัญญาว่าด้วยสิทธิเด็ก โดยให้คำมั่นว่าจะให้การปกป้องคุ้มครองเด็กทุ กคนให้
เจริญเติบโตเป็นผู้ใหญ่ที่มีคุณภาพ ภายใต้การดูแลเลี้ยงดูจากครอบครัวด้วยความรัก ความอบอุ่น
ใหม้ ีสขุ ภาพและคณุ ภาพชวี ิตทด่ี ี โดยไดใ้ ห้การรบั รองสทิ ธิพ้ืนฐานของเดก็ ๔ ประการ คือ

สทิ ธทิ ี่จะมชี ีวิต (Right to life)
สทิ ธทิ ี่จะได้รบั การปกปอ้ ง (Right to be protected)
สทิ ธิทีจ่ ะได้รับการพฒั นา (Right to be developed)
สิทธิทจ่ี ะมีส่วนรว่ ม (Right to participate)
รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยพุทธศักราช 2540 ได้บัญญัตริ ับรองศักด์ิศรีของความเป็นมนุษย์
เพื่อให้ทุกคนมีสิทธิที่จะได้รับการปฏิบัติที่เป็นธรรม มีสิทธิ มีช่องทางในการเข้าไปมีส่วนร่วมการพัฒนา
สังคมทุกระดับ ตั้งแต่การร่วมรับรู้ข้อมูล การร่วมแสดงความคิดเหน็ การร่วมตัดสนิ ใจ การร่วมตรวจสอบ
โดยผ่านกระบวนการต่างๆ ตามหลักการปกครองในระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็น
ประมขุ
รัฐบาลมีความตระหนักถึงความสำคัญ ของการสร้างเสริมความเป็นประชาธิปไตย
การใช้ธรรมาภิบาล ความสมานฉันท์ และความพอเพียง ให้เกิดขึ้นอย่างยั่งยืนในสังคมไทย
โดยการประสานความร่วมมือระหว่างหน่วยงานภาครัฐ ภาคเอกชน และประชาชน เพื่อการบริหาร
กิจการบ้านเมอื งท่ีดี
กระทรวงศึกษาธิการ โดยสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน ได้กำหนดยุทธศาสตร์
ในการพัฒนาเด็กและเยาวชนใหม้ คี ณุ ธรรมนำความรู้ โดยการสรา้ งความตระหนักและความสำนึกในคุณค่า
ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง การสร้างความสมานฉันท์ การใช้สันติวิธีและวิถีประชาธิปไตย
ตลอดจนส่งเสริมการมีส่วนร่วม ของผู้ปกครอง ชุมชน ทอ้ งถน่ิ ภาครฐั และภาคเอกชน ในการจัดการศึกษา
และสร้างเสรมิ ความเข้มแขง็ ใหแ้ ก่องคก์ รนกั เรียน
ด้วยความตระหนักถึงความสำคัญของเด็กและเยาวชน สำนักงานคณะกรรมการการศึกษา
ขั้นพื้นฐาน จึงกำหนดแนวทางในการพัฒนากิจกรรม “สภานักเรียน” ให้โรงเรียนได้นำไปปฏิบัติให้เป็น
รูปธรรมอย่างต่อเนื่อง เพื่อให้ผู้เรียนได้เรียนรู้บทบาทหน้าที่ความเป็นพลเมืองและวิถีประชาธิปไตย อัน
ได้แก่ คารวธรรม สามัคคีธรรม ปัญญาธรรม รวมทั้งหลกั ธรรมาภิบาล การมีจิตอาสาและพัฒนาตนเองได้
อย่างเต็มศักยภาพอันจะส่งผลต่อคุณลักษณะอันพึงประสงค์บนพื้นฐานตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจ
พอเพียง พร้อมก้าวสูค่ วามเป็นสากลและเตรียมคนเข้าสู่ประชาคมอาเซยี น โดยความร่วมมือของทกุ ภาคี
เครอื ขา่ ย

ค่มู ือและแนวทางการดำเนินงานกจิ กรรมสภานกั เรยี น สพป.นฐ.เขต ๒

2
การดำเนินงานสภานักเรียนเปรียบเสมือนเวทีสำหรับฝึกให้ผู้เรียน เป็นนักประชาธิปไตย
อยา่ งแท้จรงิ คอื รูจ้ กั การเป็นผู้ให้ ผู้รับ ผนู้ ำและผู้ตามที่ดี มีความรับผดิ ชอบในหน้าท่ีและเป็นประโยชน์
ในการปกครอง โดยช่วยแบ่งเบาภาระของครูได้เป็นอย่างมาก อีกทั้งยังเป็นกิจกรรมที่ส่งเสริมให้เกิด
การเรียนรูแ้ ละเขา้ ใจวิถีชวี ิตแบบประชาธิปไตย มงุ่ เน้นให้ผ้เู รียนคดิ เป็น ทำเปน็ แกป้ ญั หาเปน็ เป็นสมาชิก
ที่ดีของสังคม และส่งเสริมความสามัคคีในหมู่คณะ อีกทั้งส่งเสริมการเรียนการสอนตามหลักสูตรปัจจบุ ัน
ที่มุ่งเน้นความเป็นไทย ความเป็นพลเมืองที่ดีของชาติ ดังนั้น สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา ซึ่งมีหน้าท่ี
ในการส่งเสริม สนับสนุนการจัดการศึกษา จะต้องขับเคล่ือนกิจกรรมสภานักเรียนสูส่ ถานศึกษาอย่างเปน็
รูปธรรม

คมู่ อื และแนวทางการดำเนินงานกิจกรรมสภานักเรยี น สพป.นฐ.เขต ๒

3

คู่มือและแนวทางการดำเนินงานกิจกรรมสภานกั เรียน สพป.นฐ.เขต ๒

4

สภานักเรียน

สภานกั เรียนคืออะไร
สภานกั เรียนเปน็ กจิ กรรมหนึ่งของนกั เรียน ซงึ่ เปน็ กลไกสำคัญ

ที่จะช่วยพัฒนาโรงเรียนตามกระบวนการ นิติธรรม และเป็นกิจกรรม
ที่จะปลูกฝังทัศนคติ ค่านิยม ความเป็นประชาธิปไตย มีจิตวิญญาณ
ในการใช้ธรรมาภิบาล เพื่อให้นักเรียนเติบโตเป็นพลเมืองดีของสังคม
และประเทศชาติ เปน็ ตน้ กลา้ ประชาธปิ ไตยท่มี ่ันคง เขม้ แข็งของสังคมไทย

ทำไมตอ้ งมีสภานักเรียน
การพัฒนานักเรียนให้สามารถนำหลักธรรมาภิบาลไปพัฒนาคุณลักษณะอันพึงประสงค์ได้แก่

การมีวินัย เคารพกติกา มีจิตอาสาเพื่อสังคม รู้จักใช้กระบวนการประชาธิปไตยและแนวทางสันติวิธี
ซ่งึ กจิ กรรมท่ีสามารถทำให้ผู้เรียนมคี ุณลกั ษณะดงั กล่าวได้ คอื กจิ กรรมสภานักเรยี น

ทีม่ าของสภานักเรียน
โรงเรียนมีภารกิจในการปลูกฝังวิถีประชาธิปไตยให้กับนักเรียน โดยการสนับสนุนให้นักเรียน

ได้มีกิจกรรมการเรียนรู้ กระบวนการประชาธิปไตยที่ได้ปฏิบตั ิจริงในรูปแบบ การเลือกตั้งผู้แทนนักเรียน
เริ่มจากการเลือกหัวหน้าห้อง หัวหน้าระดับชั้น ประธานชุมนุม ประธานชมรม คณะกรรมการนักเรียน
และสภานกั เรยี น

คุณค่าและความสำคัญของสภานกั เรียน

๑. เปน็ กลไกสำคัญให้นักเรียนเหน็ คุณค่าของระบอบการปกครองแบบประชาธิปไตย และเพอื่ การ
พฒั นาสังคมในสถานศึกษาให้เป็นสังคมประชาธิปไตย

๒. เปน็ กระบวนการในการพฒั นาศกั ยภาพการเปน็ ผู้นำและผู้ตามท่ีดี
๓. เป็นเวทีให้นักเรียนได้ฝึกทักษะและประสบการณ์ตามวิถีชีวิตประชาธิปไตยและการใช้
หลักธรรมาภิบาล
๔. สร้างโอกาสให้นกั เรียนไดเ้ รยี นรูก้ ารอยู่ร่วมกนั ในสังคมประชาธิปไตย อย่างสงบสขุ
๕. เป็นยุทธศาสตร์สำคัญในการปลูกฝังจิตวิญญาณประชาธิปไตยและการใช้หลักธรรมาภิบาล
ใหแ้ ก่นักเรยี น

คมู่ อื และแนวทางการดำเนินงานกจิ กรรมสภานกั เรยี น สพป.นฐ.เขต ๒

5
๖. เปิดโอกาสใหน้ ักเรยี นมีสว่ นร่วมในกิจกรรมของสถานศึกษา
๗. สง่ เสริมให้นักเรยี นไดร้ ู้จักสทิ ธิและหน้าทข่ี องตนเอง และรู้จักเคารพสทิ ธิ และความคิดเหน็ ของผอู้ ่ืน
๘. ส่งเสริมให้นักเรยี นมีความคดิ ริเร่มิ สร้างสรรค์ และรู้จกั คิดอย่างมีวจิ ารณญาณ
๙. ใหน้ ักเรียนมีความรบั ผดิ ชอบในหน้าทีต่ อ่ ตนเอง
๑๐. ส่งเสรมิ ความสามคั คีและให้เกดิ ความมนี ำ้ ใจตอ่ หมู่คณะ
๑๑. ส่งเสริมนักเรียนใหเ้ ปน็ พลเมืองดใี นสงั คมประชาธิปไตย

การสร้างความเขม้ แขง็ ให้แกส่ ภานกั เรยี น

การดำเนินงานกิจกรรมสภานักเรียนให้เกิดประโยชน์สูงสุดจำเป็นต้องสร้างความเข้มแข็งให้แก่
สภานักเรยี นด้วยการนำหลักธรรมาภิบาลสกู่ ารปฏิบตั ิ การใชห้ ลกั ความสมานฉนั ท์ การใช้แนวทางสันติวิธี
ในการดำเนินงาน อีกทั้งยังต้องมีการพัฒนาทักษะการเป็นผู้นำ การสร้างและพัฒนาเครือข่ าย
การสร้างลักษณะนิสัยให้นักเรียนเป็นผู้มีจิตอาสาและมีจิตสำนึกสาธารณะ ซึ่งองค์ความรู้แต่ละเรื่อง
มสี าระสำคัญดงั ตอ่ ไปน้ี

คมู่ อื และแนวทางการดำเนินงานกจิ กรรมสภานักเรยี น สพป.นฐ.เขต ๒

6

หลกั ธรรมาภบิ าล

ธรรมาภิบาล หมายถึง การมีส่วนร่วมของทุกฝ่ายในสังคม อันได้แก่ ภาครัฐ ภาคเอกชน
และภาคประชาชนที่จะช่วยให้เกิดความถูกต้อง ความชอบธรรม ความโปร่งใส ความรับผิดชอบ
และมคี วามเหน็ รว่ มกนั ในการพฒั นาสังคมและประเทศชาติ

หลักการสำคญั ของธรรมาภิบาล
ระเบียบสำนักนายกรัฐมนตรีว่าด้วยการสร้างระบบบริหารจัดการบ้านเมืองและสังคมที่ดี

พ.ศ.๒๕๔๒ ได้ระบุหลกั การสำคญั ของธรรมาภิบาลไว้ ๖ หลักการ คอื
๑. หลักนิติธรรม คือการปกครองภายใต้ขอบเขตของระเบียบ แบบแผน โดยใช้กฎหมายเป็นหลัก

ในการดำเนินงาน
๒. หลักคุณธรรม หมายถึงการยึดมั่นในความถูกตอ้ งดงี ามเปน็ สำคญั
๓. หลักความโปร่งใส คือการเปิดโอกาสให้ประชาชนสามารถเข้าถึงข้อมูลข่าวสารได้สะดวก

สามารถตรวจสอบได้
๔. หลักการมีส่วนร่วม คือการเปิดโอกาสให้ทุกคนมีส่วนร่วมในการแสดง ความคิดเห็น

และการตดั สินใจในการดำเนนิ งาน
๕. หลกั ความรบั ผิดชอบ คอื ความตระหนักในสทิ ธิหนา้ ที่ มีสำนึกในความรับผิดชอบในภาระหนา้ ท่ี
๖. หลักความคุ้มค่า คือการบริหารจัดการและการใช้ทรัพยากรที่มุ่งให้เกิดประโยชน์สูงสุด

แกส่ ่วนรวม
การนำหลักธรรมาภิบาลทั้ง 6 หลักการไปสู่การปฏิบัตินั้น ต้องมีลักษณะและเงื่อนไข คือ

มีความชอบธรรม มีความโปร่งใส มีความรับผิดชอบและสามารถตรวจสอบได้ มีประสิทธิภาพ
และประสิทธิผล รวมท้ังการมสี ว่ นรว่ มของภาคเอกชนและประชาชน

คมู่ อื และแนวทางการดำเนินงานกจิ กรรมสภานกั เรียน สพป.นฐ.เขต ๒

7

การพัฒนาทกั ษะการเป็นผู้นำ

ภาวะผู้นำ หมายถึง ความสามารถในการวางแผนการจัดองค์กร การสื่อสาร การแก้ปัญหา
การตดั สินใจ และการจูงใจให้ผู้อน่ื ปฏิบตั หิ น้าที่ให้เปน็ ไปตามเป้าหมายขององค์กร คณุ ลกั ษณะของผู้นำที่ดี
ประกอบดว้ ย

๑ ความรคู้ วามสามารถในการปฏิบัติงาน (คนเก่ง)
๑.๑ มคี วามรคู้ วามเขา้ ใจงานในหน้าทร่ี บั ผิดชอบ
๑.๒ มคี วามสามารถในการทำงานในหนา้ ทร่ี ับผิดชอบ
๑.๓ มคี วามสมารถในการแก้ปัญหาที่เกิดข้ึนในการทำงาน
๑.๔ มคี วามสามารถในการคิดรเิ ริ่มหรอื การพัฒนางาน
๑.๕ มีความมั่นคงทางอารมณ์

๒ ความรบั ผดิ ชอบในการทำงาน(คนด)ี
๒.๑ มีความขยันในการทำงาน
๒.๒ มีความเพยี รพยายามและทมุ่ เทให้กบั การทำงาน
๒.๓ มีความประหยัดในการใช้ทรัพยากรประกอบการทำงาน
๒.๔ มีความละเอียดรอบคอบในการทำงาน
๒.๕ มีระเบียบวนิ ัยในการทำงาน

๓. ความมมี นษุ ย์สัมพนั ธใ์ นการทำงาน (มีน้ำใจ)
๓.๑ ให้ความร่วมมอื กบั ผู้ทีเ่ ก่ยี วขอ้ ง
๓.๒ ใหค้ วามช่วยเหลอื เพือ่ นรว่ มงาน
๓.๓ ยมิ้ แยม้ แจม่ ใสมมี ิตรไมตรตี ่อเพ่อื นร่วมงาน
๓.๔ วางตวั เสมอต้นเสมอปลาย น่าเล่ือมใส ศรัทธา
๓.๕ ใหเ้ กียรตแิ ละให้โอกาสเพอ่ื นร่วมงานหรือเปน็ นกั ประชาธิปไตย

คูม่ อื และแนวทางการดำเนินงานกิจกรรมสภานักเรียน สพป.นฐ.เขต ๒

8

การสร้างจิตอาสา/สำนกึ สาธารณะ

จิตอาสา หมายถึง การมีจิตที่ต้องการช่วยเหลือผู้อื่น นึกถึงส่วนรวมอยู่เสมอ แสดงออก
ด้วยการกระทำโดยไม่หวังสิ่งตอบแทน อยากเห็น ความสุข ความสำเร็จของผู้อื่น และปรารถนาจะเห็น
ส่วนรวมมีความสุขกับการได้ทำสิ่งดีดี มีจิตใจที่แน่วแน่มั่นคง คำนึงว่ากิจกรรมส่วนที่ตนทำจะก่อให้เกิด
ประโยชนส์ ขุ แก่ผู้อืน่

ความเป็นผู้มีจิตอาสา/สำนึกสาธารณะ เกิดจากการซึมซับบรรยากาศและสภาพแวดล้อม
ของสถาบันต่างๆ เช่น สถาบนั ครอบครวั สถาบนั การศึกษา สถาบนั สงั คม การเรียนรจู้ ากการได้รบั โอกาสที่
ไดค้ ิด ไดส้ รา้ งสรรค์ ได้ทดลอง ซ่งึ สถาบนั ตา่ งๆ มอบโอกาสให้ การมีส่วนร่วมของนักเรยี นในกจิ กรรมต่างๆ
อย่างทั่วถึง รวมทั้งการส่งเสริม สนับสนุน และการกระตุ้น จากสถาบันการเมือง การปกครอง
และสอ่ื มวลชน

แน ว ทาง ใน ก าร พ ั ฒ น าให้ น ั ก เร ี ย น เป็ น ผู ้ มี จิ ตอ าสา/ สำน ึ ก ส าธ าร ณะ ข อ ง สถา บั น ก าร ศ ึ ก ษ า
คือ สถานศึกษาควรส่งเสริมสนับสนุนให้นักเรียนสร้างปัญญาและพิจารณาจากการกระทำสู่การเรียนรู้
การสร้างความคิด จิตสำนึกให้ยึดมัน่ ในสถาบันหลักของชาติ คือ สถาบันพระมหากษัตริย์ สถาบันศาสนา
สถาบันครอบครัว การสร้างเมตตาธรรมให้เกิดขึ้นแก่นักเรียน การสร้างความเข้าใจที่ถูกต้อง
ในเรื่องจิตสำนึกเพื่อส่วนรวม การได้รับความร่วมมือจากหลายฝ่าย การสร้างความคิดเห็นที่ถูกต้อง
การสรา้ งความอดทน อดกล้ัน ความรับผิดชอบ การสรา้ งวนิ ัยในตนเอง และการมีเมตตาธรรม

ปจั จัยที่เอ้อื ตอ่ การสรา้ งผู้เรยี นให้มีจติ อาสา/สำนึกสาธารณะ

๑. การมคี วามสัมพันธ์ทีด่ ีในหมู่นักเรยี น
๒. การสร้างความรว่ มมือและความใส่ใจของครู
๓. การสรา้ งความสนใจในกิจกรรมนักเรียน
๔. การสร้างโอกาสใหแ้ ก่นักเรยี น
๕. การสง่ เสรมิ และสนบั สนนุ ให้นกั เรยี นได้ใชโ้ อกาสทำงานเพ่อื สว่ นรวม และสงั คม
๖. การแสวงหาโอกาสจากแหล่งเรยี นรู้ภายนอกสถาบัน

คู่มอื และแนวทางการดำเนินงานกจิ กรรมสภานักเรียน สพป.นฐ.เขต ๒

9
คุณคา่ และความสำคญั ของการมจี ิตอาสา/สำนึกสาธารณะ
๑ มผี ลตอ่ ความมั่นคงของชาติ
๒ เปน็ พนื้ ฐานในการพัฒนาและสร้างสรรค์ความเจรญิ ให้แก่องคก์ ร
๓ ก่อให้เกิดความร้สู ึกรว่ ม และความผูกพันในองค์กร
๔ มีผลตอ่ การพฒั นาวินยั ในตนเองของนักเรยี น นกั ศึกษา
๕ เปน็ ทนุ ทางสังคมทมี่ ีความสำคญั ของประเทศ

คูม่ ือและแนวทางการดำเนินงานกิจกรรมสภานกั เรยี น สพป.นฐ.เขต ๒

10

หลกั การนำประชาธิปไตยสกู่ ารปฏบิ ัติ

การใช้หลกั ความสมานฉันท์

ความสมานฉันท์ หมายถึง ความสามัคคี ปรองดองเป็นอันหน่ึงอันเดียวกัน การมีความเห็นพ้อง
ต้องกัน รวมทั้งการแก้ไขปัญหาความขัดแยง้ ด้วยสันติวิธี เพื่อนำไปสู่ผลลัพธ์ที่ถูกต้อง โดยอยู่บนพื้นฐาน
ความดี ความเป็นจริง ความเป็นธรรม ความรัก ความปรารถนาดีต่อกัน ความเมตตากรุณา รวมท้ัง
การแกป้ ญั หาด้วยกระบวนการสนั ตวิ ธิ ี ซ่งึ ควรจะต้องรอ้ ยรัดด้วยวธิ ีการท่ดี ี ทจี่ ะชว่ ยประสานเชื่อมโยงและ
นำไปสู่การมีทศั นคติทดี่ ี สานสามคั คีให้เกิดข้นึ ในทกุ ทข่ี องสงั คม

การจะสรา้ งความสมานฉันท์ใหเ้ กดิ ขน้ึ ควรประกอบดว้ ยแนวคดิ หลกั ๙ ประการ ได้แก่
๑ การเปดิ เผยความจรงิ
๒ ความยุติธรรม
๓ ความพรอ้ มในการรบั ผดิ ชอบ
๔ การใหอ้ ภยั
๕ การเคารพความหลากหลายทางศาสนา วฒั นธรรม
๖ การยึดหลักสนั ติวธิ เี ปน็ ทางเลือกในการแก้ไขความขดั แย้ง
๗ การเปิดพนื้ ที่ใหค้ วามทรงจำท่ีเจ็บปวด
๘ การแก้ปัญหาในอนาคตด้วยจิตนาการ
๙. การยอมรับความเสยี่ งทางสังคมเพอ่ื เสริมสร้างความไวว้ างใจระหว่างกนั

การใชแ้ นวทางสันติวธิ ี

สังคมเกิดจากการรวมกันของบุคคลตั้งแต่สองคนขึ้นไป มีการติดต่อทำกิจกรรมต่างๆ ร่วมกัน
ได้อาศัยบรรทัดฐาน คือ กฎหมาย ระเบียบประเพณี สถานภาพ และบทบาทหน้าที่เป็นที่ยึดถือ และใช้
เปน็ หลกั ปฏบิ ัติ แตเ่ นือ่ งจากบุคคลบางคนบางกล่มุ ขาดคณุ สมบตั ิภายใน อันไดแ้ ก่ ศรัทธา ศลี การเสียสละ
และปัญญา จึงไม่ยอมรบั กฎกติกา ระเบียบ แบบแผน วัฒนธรรม ประเพณี ที่ได้ใช้เป็นหลักในการปฏิบัติ
ของคนในสงั คม จงึ ทำให้เกดิ สถานการณค์ วามขัดแย้งขึ้นในกลุ่มคน ชมุ ชน และสังคม

ความขัดแย้งเป็นสถานการณ์ปกติของการอยู่ร่วมกันในสังคม เพราะบุคคล แต่ละคนมีพื้นฐาน
การศึกษา สังคม วัฒนธรรม ประเพณี วิถีชีวิตที่แตกต่างกัน อย่างไรก็ตามเมื่อสถานการณ์ความขัดแย้ง
เกิดขน้ึ คนเราไมส่ ามารถแกไ้ ขความขดั แยง้ ที่เกิดขน้ึ ไดท้ นั ที ความขัดแยง้ ท่ีกอ่ ตัวขึน้ จึงขยายกว้างออกไป
เป็นการทะเลาะวิวาทกัน และทวีความรุนแรงขึ้น บทสรุปของความขัดแย้งก็จะกลายเป็นความแตกแยก
ทัง้ ในแง่ของความคดิ การปฏบิ ตั ิและผลทีต่ ามมาก็คือสงั คมโดยรวมขาดความสงบสุข

คมู่ ือและแนวทางการดำเนินงานกิจกรรมสภานักเรยี น สพป.นฐ.เขต ๒

11

โดยเหตุผลดังกล่าว นักวิชาการในสังคมไทยจึงพยายามที่จะแสวงหาเครื่องมือสำคัญ เพื่อนำมา
แก้ไขปัญหาความขัดแย้งซึ่งทางออกอย่างหนึ่งที่ถือได้ว่าน่าจะเป็นคำตอบได้ ก็คือแนวคิดเรื่องการใช้
กระบวนการสันติวิธี หรือการปฏิบัติการที่ไร้ความรนุ แรง (Non – Violence)

สันติวิธี หมายถึง วิธีการท่ีไม่ใช้ความรุนแรงเพื่อการแก้ปัญหาความขัดแย้ง หรือวิธีการปฏิบัติ
ที่ไม่รุนแรงในการดำเนินชีวิต เพื่อนำไปสู่ความยุติธรรมและความสงบสุขสันติวิธีไม่ใช่ความอ่อนแอ
หนีปัญหา หรือยอมถูกกระทำ แต่ทว่าเป็นวิธีเผชิญปัญหา ความขัดแย้งด้วยสติปัญญา เพื่อเปลี่ยน
ความขัดแย้งที่ใช้ความรุนแรงให้เป็นความขัดแย้งลักษณะอื่นที่ไม่ก่อความเสียหายแก่ผู้เกี่ยวข้อง
อีกทั้งเป็นการนำไปสู่โอกาสแลกเปลี่ยนเรียนรู้และระดมความคิด เพื่อเปลี่ยนสถานการณ์ให้เป็นไป
ในเชิงสร้างสรรค์ ดังนั้น การแก้ไขความขัดแย้ง จึงควรเริ่มจากมาตรฐานการสร้างความไว้วางใจ
ด้วยการเปิดใจรับฟังมุมมองของอีกฝ่ายเกี่ยวกับข้อขัดแย้ง และอาจเริ่มปรับปรุงแก้ไขสถานการณ์
โดยไมต่ อ้ งรอใหอ้ กี ฝา่ ยรอ้ งขอ เพ่ือการนำไปสโู่ อกาสพิจารณาข้อขัดแย้งบางส่วนร่วมกนั รวมท้ังการลดละ
เจตคติและพฤติกรรมทางลบ

ผู้นำสันติวิธีต้องใช้สติปัญญา ความคิดสร้างสรรค์ และขันติธรรมในการพัฒนาวิธีจัดการ
ความขัดแย้งที่เหมาะสมกับเงื่อนไขและบริบทของสถานการณ์บนหลักการพื้นฐาน คือ หลีกเลี่ยงการใช้
ความรุนแรง เพราะการใช้ความรุนแรงอาจดูเหมือนช่วยกดข่มหรือระงับปัญหาลงได้ระดับหน่ึง
แต่ ความเกลียดชังหรือความเป็นปฏิปักษ์ยังแฝงตัวอยู่ หากข้อขัดแย้งไม่ได้รับการแก้ไขถึงรากเหง้า
ย่อมรอจังหวะปะทุขึ้นเป็นวัฏจักรใหม่ของความรุนแรง สันติวิธีจึงเป็นทางเลือกที่เหมาะสมในการแก้ไข
ปญั หาความขดั แยง้ ที่ยง่ั ยืน

คู่มือและแนวทางการดำเนินงานกจิ กรรมสภานกั เรียน สพป.นฐ.เขต ๒

12

ส่วนที่ ๒
การดำเนนิ งานขบั เคล่ือนกิจกรรมสภานกั เรียน
ของสำนกั งานเขตพนื้ ที่การศกึ ษาประถมศึกษานครปฐม เขต ๒

ความเปน็ มาและความสำคญั ของกิจกรรมสภานกั เรยี น

ตามที่สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน มีการกำหนดนโยบายการดำเนินกิจกรรม
สภานักเรียน โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อส่งเสริมนักเรียนให้ได้รู้บทบาทหน้าที่ตามหลักวิถีประชาธิปไตย
อันมีพระมหากษัตริย์เป็นประมุข เคารพกฎ กติกา ฝึกการเป็นผู้นำ ผู้ตามที่ดี เติบโตเป็นพลเมืองที่ดี
ของประเทศชาติ และให้สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาทุกเขตดำเนินการ ให้กิจกรรมสภานักเรียน
เป็นกิจกรรมหนึ่งในจุดเน้นของสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา โดยปฏิบัติตามมาตรการในการดำเนินงาน
กิจกรรมสภานักเรยี น และรายงานแผนพัฒนางานสภานักเรียนของสำนักงานเขตพื้นทีก่ ารศึกษาในเดือน
พฤษภาคมของทกุ ปี

ด้วยเหตุนี้ สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษานครปฐมเขต ๒ ได้ดำเนินการส่งเสริม
สนับสนุนการขับเคลื่อนนโยบายกิจกรรมสภานักเรียนของสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพืน้ ฐาน
ตลอดจนพัฒนาความเข้มแข็งกิจกรรมสภานักเรียนระดับเขตพื้นทีก่ ารศกึ ษา ซึ่งสภานักเรียนเป็นกจิ กรรม
สำคัญในการพัฒนาผู้เรียนให้มีภาวะผู้นำที่ใช้กระบวนการประชาธิปไตยและนำหลักธรรมาภิบาล
มาดำเนินงาน เพื่อเสริมสร้างผู้เรียนให้มีคุณลักษณะอันพึงประสงค์และค่านิยม ๑๒ ประการ ซึ่งจะต้อง
ขับเคลื่อนใหม้ ีการดำเนนิ กจิ กรรมทเ่ี ป็นรูปธรรมอย่างจริงจงั ต่อเนือ่ งและขยายผลสคู่ วามยัง่ ยืน

เพื่อให้การดำเนินงานเปน็ ไปตามวัตถุประสงค์อยา่ งมปี ระสทิ ธิภาพ สำนักงานเขตพ้ืนที่การศึกษา
ประถมศึกษานครปฐมเขต ๒ จึงได้อนุมัติจัดตั้งศูนย์สภานักเรียน เขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษา
นครปฐมเขต ๒ และเครอื ขา่ ยสภานักเรียนประจำอำเภอ ดงั น้ี

๑. ศูนยส์ ภานกั เรียนเขตพน้ื ท่ีสำนกั งานเขตพน้ื ท่ีการศกึ ษาประถมศึกษานครปฐม เขต ๒
โรงเรียนบ้านกระทุม่ ล้ม (นครราษฎร์ประสิทธ)์ิ

๒. เครือขา่ ยสภานกั เรยี นประจำอำเภอนครชยั ศรี สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศกึ ษา
นครปฐม เขต ๒ โรงเรียนวัดศรมี หาโพธิ์

คมู่ ือและแนวทางการดำเนินงานกิจกรรมสภานักเรยี น สพป.นฐ.เขต ๒

13
๓. เครือข่ายสภานักเรียนประจำอำเภอสามพราน สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษา
นครปฐม เขต ๒ โรงเรียนวดั หอมเกร็ด (ไพศาลประชานุกูล)
๔. เครือข่ายสภานักเรียนประจำอำเภอพุทธมณฑล สำนกั งานเขตพนื้ ท่ีการศกึ ษาประถมศกึ ษา
นครปฐม เขต ๒ โรงเรยี นวัดมะเกลือ (กาญจนลักษณว์ ทิ ยา)
๕. เครือข่ายสภานักเรียนประจำอำเภอบางเลน สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษา
นครปฐม เขต ๒ โรงเรียนวัดบงึ ลาดสวาย
ทั้งนี้เพื่อให้การขับเคลื่อนการดำเนินงานสภานักเรียนของสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา
ประถมศึกษานครปฐม เขต ๒ เป็นไปตามวัตถุประสงค์ที่ตั้งไว้ และมีการขยายผลการดำเนินงาน
สภานักเรียนสู่ทุกโรงเรียนในเขตพื้นที่ มีการสร้างความเข้มแข็ง ในการดำเนินงานสภานักเรียนและ
มีการพฒั นาอยา่ งยงั่ ยืน

โครงสรา้ งและองคป์ ระกอบของสภานักเรียน
โครงสรา้ งการบรหิ ารงานสภานกั เรยี นปรากฏดงั แสดงในแผนภมู ิ

โครงสร้างสภานักเรยี นระดบั เขตพ้นื ท่กี ารศึกษา

ค่มู อื และแนวทางการดำเนินงานกจิ กรรมสภานกั เรยี น สพป.นฐ.เขต ๒

14
โครงสร้างสภานกั เรียนศูนย์สภานกั เรียนเขตพ้นื ทกี่ ารศกึ ษาประถมศกึ ษานครปฐม เขต ๒

โครงสร้างสภานักเรียนเครือข่ายสภานักเรียนอำเภอ

คู่มือและแนวทางการดำเนินงานกิจกรรมสภานกั เรยี น สพป.นฐ.เขต ๒

15
โครงสรา้ งสภานักเรยี นระดับสถานศึกษา

รูปแบบที่ ๑

รูปแบบท่ี ๒

คู่มือและแนวทางการดำเนินงานกิจกรรมสภานักเรยี น สพป.นฐ.เขต ๒

16

บทบาทการบรหิ ารจัดการสภานักเรียน

บทบาทหน้าท่ขี องศูนยส์ ภานกั เรยี นเขตพน้ื ท่กี ารศึกษาประถมศึกษานครปฐมเขต ๒

๑. กำหนดแผนงาน/โครงการส่งเสริมกิจกรรมสภานักเรียนในระดับศูนย์สภานักเรียนเขตพื้นท่ี
การศึกษาและเครือขา่ ยสภานักเรยี นท้งั ๔ อำเภอ

๒. ดำเนนิ การจัดตัง้ ประธานและคณะกรรมการศนู ยส์ ภานักเรยี นเขตพ้นื ท่ีการศึกษาและเครือข่าย
สภานกั เรียนทั้ง ๔ อำเภอ

๓. ดำเนินการจัดกิจกรรมและส่งเสริมสนับสนุนการดำเนินงานของศูนย์สภาเขตพื้นที่การศึกษา
และเครือข่ายสภานักเรียนทง้ั ๔ อำเภอ

๔. การยกย่องชมเชยสภานักเรียนโรงเรยี นทีส่ ามารถจัดกิจกรรมสภานักเรียน ได้อยา่ งเขม้ แข็งและ
มีประสทิ ธภิ าพ

๕. การส่งเสริมสนบั สนุนและเสริมสร้างความเขม้ แขง็ ให้กับเครือข่ายสภานกั เรยี นและสภานักเรียน
ในระดบั สถานศึกษา

๖. การกำกับนิเทศตดิ ตามประเมินผลการดำเนนิ งานของสภานักเรียนทุกเครอื ข่าย
๗. กำหนดแนวทางหรอื แผนพัฒนาสภานักเรียนทั้งในระดับศูนย์สภานกั เรียนเขตพื้นที่การศึกษา
และเครือข่ายสภานกั เรียนทง้ั ๔ อำเภอ
๘.ประสานเครอื ขา่ ยความรว่ มมอื ทั้งภาครัฐ ภาคเอกชนและองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ในการ
สนับสนุนการดำเนินงานของสภานักเรียนทกุ ระดบั
๙. จดั ทำธรรมนูญ ระเบยี บข้อบงั คบั คูม่ อื การดำเนนิ งานของศนู ยส์ ภานกั เรยี นเขตพน้ื ท่ีการศึกษา
และเครือขา่ ยสภานกั เรยี นทง้ั ๔ อำเภอ

บทบาทหน้าทขี่ องเครือข่ายสภานกั เรยี นอำเภอ

๑. จัดทำธรรมนูญ ระเบยี บขอ้ บงั คบั ค่มู ือการดำเนินงานของเครอื ขา่ ยสภานักเรียนอำเภอ
๒. กำหนดแผนงานโครงการส่งเสริมสนับสนุนกิจกรรมเครือข่ายสภานักเรียนอำเภอและ
สภานกั เรยี นระดบั สถานศึกษา ในอำเภอ
๓. ดำเนินการจดั ตัง้ ประธานและคณะกรรมการเครือขา่ ยสภานักเรียนอำเภอ

คู่มอื และแนวทางการดำเนินงานกิจกรรมสภานกั เรียน สพป.นฐ.เขต ๒

17

๔. ดำเนินการจัดกิจกรรมและส่งเสริมสนับสนุนการดำเนินงานของเครือข่ายสภานักเรยี นประจำ
อำเภอและสภานักเรยี นระดับสถานศึกษาในอำเภอ

๕. การส่งเสริมสนับสนุนและเสรมิ สรา้ งความเขม้ แข็งใหก้ ับสภานกั เรยี นระดับสถานศกึ ษา
๖.กำหนดแนวทาง/แผนพัฒนาสภานักเรียนทั้งในระดับเครือข่ายสภานักเรียนอำเภอและ
สภานักเรยี นระดบั สถานศกึ ษา
๗. การยกย่องชมเชยสภานักเรียนระดับสถานศึกษาที่สามารถจัดกิจกรรสภานักเรียนได้อย่าง
เขม้ แขง็ และมีประสทิ ธิภาพ

บทบาทของสภานกั เรียนระดบั สถานศกึ ษา

๑. เป็นผูน้ ำในการปฏิบัตกิ จิ กรรมเพอ่ื ส่วนรวมตามหลักธรรมาภบิ าล
๒. ปกปอ้ งค้มุ ครองสทิ ธิเสรีภาพของตนเองและเพ่อื นนกั เรียน โดยใชก้ ระบวนการประชาธิปไตย
และแนวทางสนั ตวิ ิธี
๓. สง่ เสรมิ สนบั สนุนและมสี ่วนร่วมในทกุ กจิ กรรมทเ่ี ปน็ ประโยชน์ต่อนักเรียนและส่วนรวม
๔. สบื สานความรู้ ภูมิปญั ญา อนรุ กั ษว์ ัฒนธรรมและเอกลกั ษณข์ องชาติ
๕. เป็นผ้นู ำเพือ่ การมสี ่วนรว่ มในกจิ กรรมของชมุ ชนและสงั คม
๖. ประสานและปฏบิ ัติงานรว่ มกับทุกหนว่ ยงาน องคก์ รชุมชนต่าง ๆ
๗. รณรงคใ์ ห้นักเรยี นทำความดีเพอื่ เป็นประโยชน์ต่อโรงเรยี น ชุมชน และสังคม

หน้าท่ีสภานักเรยี นระดบั สถานศกึ ษา

๑. ดแู ลทุกข์ สุข ของนกั เรยี น และร่วมแก้ไขปัญหาท่ีเกิดขึน้ ในโรงเรยี น
๒.ประสานงานกับบุคลากรและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องในด้านต่างๆ เพื่อประโยชน์ และ
ความกา้ วหนา้ ท่ีผู้เรยี นควรไดร้ ับ
๓. รับผดิ ชอบงาน/กจิ กรรมตา่ งๆ ตามท่ีได้รับมอบหมายจากระดบั สถานศกึ ษา
๔.คิดริเร่มิ โครงการทีเ่ ปน็ ประโยชน์ สามารถปฏิบัติได้จรงิ และส่งผลตอ่ การพัฒนาสถานศึกษา
๕. ดูแลสอดส่อง และบรหิ ารจัดการทรพั ยากรที่มอี ยู่ในระดับสถานศกึ ษา ใหเ้ กดิ ประโยชน์อย่าง
คมุ้ ค่า
๖. ประชาสมั พันธ์ขอ้ มลู ขา่ วสารท่ีเป็นประโยชน์ ทนั ตอ่ เหตกุ ารณ์ และตรงไปตรงมา

คมู่ อื และแนวทางการดำเนินงานกิจกรรมสภานกั เรยี น สพป.นฐ.เขต ๒

18

การสร้างและพฒั นาเครือขา่ ย

การสร้างเครือขา่ ย หมายถึง การขยายตัวขององค์กรในการทำงานร่วมกันอย่างมีระบบ และเป็น
การช่วยเหลอื กนั ในการแก้ปญั หา และพฒั นาอยา่ งเป็นกระบวนการต่อเนือ่ งและย่ังยืน เพ่ือให้องค์กรได้รับ
ผลประโยชน์อย่างเต็มที่ โดยทั่วไปเครือข่ายการดำเนินงานมีหลายระดับตั้งแต่ ระดับประเทศ
ระดบั ภูมภิ าค ระดบั ทอ้ งถนิ่ และระดับองคก์ ร

องค์ประกอบของเครือขา่ ย
๑. ต้องมสี มาชกิ องค์กรต่าง ๆ มารวมกัน
๒. ตอ้ งมวี ตั ถปุ ระสงคร์ ว่ มกัน
๓. ต้องมีการติดต่อสอื่ สารระหว่างสมาชิกทง้ั ภายในและภายนอกเครือขา่ ย
๔. ต้องมกี จิ กรรมร่วมกนั
๕. ตอ้ งมกี ารระดมทรพั ยากรรว่ มกัน
๖. ตอ้ งมีการแลกเปลี่ยนข้อมูลและความคดิ เห็น
๗. ตอ้ งมแี กนหลกั ในการประสานงาน

การสรา้ งและพฒั นาเครือข่ายของสำนักงานเขตพ้ืนทกี่ ารศึกษา

การสร้างและพัฒนาเครือข่ายของสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษานครปฐมเขต ๒
คือ การสร้างความร่วมมือระหว่างสถานศกึ ษาในสำนักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษาประถมศึกษานครปฐม เขต
๒ ทุกโรงเรียน โดยผ่านการทำงานระดับศูนย์สภานักเรียน ระดับเครือข่ายสภานักเรียนประจำอำเภอ
ซ่ึงมีหนา้ ท่ีในการสร้างเครอื ข่ายในอำเภอของตนเอง โดยมีวตั ถุประสงคร์ ว่ มกนั ในการท่ีจะพัฒนากิจกรรม
สภานักเรียน โดยมีกิจกรรมร่วมกันในการสร้างเครือข่าย เช่น ระดับเขตพื้นที่การศึกษา มีการดำเนิน
กิจกรรมการเลือกตั้งคณะกรรมการสภานักเรียนระดับเขต และกิจกรรมจิตอาสาพัฒนาโรงเรียนน้อง
เป็นต้น

การสร้างและพัฒนาเครือขา่ ยของศูนย์สภานกั เรียน

การสร้างและพัฒนาเครือข่ายของศูนย์สภานักเรียน คือ การสร้างศูนย์สภานักเรียนที่มี
ความร่วมมือกนั ระหว่างสถานศกึ ษา เป็นการดำเนินกิจกรรมสภานกั เรยี นของสำนกั งานเขตพน้ื ทีก่ ารศึกษา
ประถมศึกษา เพื่อสร้างความร่วมมือในการดำเนินกิจกรรมสภานักเรียน โดยสร้างเครือข่ายสภานักเรียน
ในระดับเขตพื้นที่การศึกษา ผ่านเครือข่ายระดับอำเภอไปสู่สถานศึกษาทุกสถานศึกษา เพื่อสร้างองค์กร
เครือข่ายร่วมกัน ผ่านกิจกรรมที่จัดร่วมกัน คือ การเลือกต้ังคณะกรรมสภานักเรียนระดับเขตพื้นที่
การศึกษา และการใหค้ วามรู้กับคณุ ครใู นการพัฒนากจิ กรรมสภานกั เรียน

คูม่ ือและแนวทางการดำเนินงานกิจกรรมสภานักเรยี น สพป.นฐ.เขต ๒

19

การสรา้ งและพฒั นาเครอื ข่ายของเครอื ข่ายสภานักเรยี น

การสร้างและพฒั นาเครือข่ายของเครือข่ายสภานักเรียน คอื การสร้างเครือข่ายสภานักเรียนด้วย
ความร่วมมอื กันระหวา่ งโรงเรียนในอำเภอทต่ี นเองรับผดิ ชอบ โดยมวี ัตถปุ ระสงคใ์ นการที่จะพัฒนากจิ กรรม
สภานกั เรียนรว่ มกนั เพอื่ เกดิ ความยั่งยืนในการดำเนนิ งาน โดยผ่านกจิ กรรมรว่ มกันในระดับอำเภอ เช่น
กจิ กรรมการเลอื กตัง้ คณะกรรมการสภานกั เรยี นระดบั อำเภอ

หลักการในการทำงานของเครอื ขา่ ย
๑. คำนงึ ถงึ ประโยชนส์ งู สุดขององค์กรเป็นหลัก
๒. ลดทอนการยึดอัตราและผลประโยชนข์ องตัวเอง
๓. มคี วามเข้าใจในขอ้ จำกัดของแต่ละฝา่ ย
๔. มีความไวว้ างใจในการทำงานร่วมกัน
๕. ยดึ หลักความเสมอภาคในการทำงาน
๖. มีทัศนคติที่ว่าผู้ประสานงานคือผู้ให้บริการ และให้การสนับสนุนไม่ใช่ผู้นำหรือสั่งการ

แตเ่ ปน็ ผู้คิดรเิ ร่ิม
๗. ต้องเปน็ การทำงานแบบกระจายอำนาจไม่ใช่รวมศูนย์ ศูนยก์ ลาง คือ การประสานงาน
๘. องค์กรสมาชิกมีความเท่าเทียมกนั
๙. มกี ารส่ือสารกันหลายทาง
๑๐. มกี ิจกรรมร่วมกนั อยา่ งตอ่ เนื่อง และเปน็ ประโยชน์ โดยเกิดจากความรว่ มมอื ของสมาชิก
๑๑. มกี ารประสานงานทั้งแนวต้งั และแนวนอน
๑๒. มีแกนกลางท่มี ีประสทิ ธภิ าพ

ลักษณะของเครือข่ายที่ดี
๑. ต้องเกดิ ขึน้ ตามธรรมชาตแิ ละเปน็ ไปตามความสมัครใจของทกุ คน
๒. ต้องมีการแลกเปลย่ี นความคดิ เห็น
๓. ตอ้ งรว่ มมอื กันเปน็ ทีมในการทำกิจกรรม
๔. ต้องมใี จเปดิ กวา้ งรับฟงั ความคดิ เห็นจากทุกฝ่าย
๕. ตอ้ งมีการบรหิ ารและการจดั การท่ีดแี ละมีประสทิ ธภิ าพ
๖. ต้องมีทรัพยากรสนับสนนุ
๗. ต้องมเี คร่ืองมอื และกลไกในการทำงาน

คู่มือและแนวทางการดำเนินงานกิจกรรมสภานักเรียน สพป.นฐ.เขต ๒

20
แผนภมู ิเครอื ข่ายการสรา้ งความเข้มแข็งให้แก่สภานักเรยี นเขตพ้ืนทก่ี ารศึกษา

การสร้างความเข้มแข็งสภานักเรียนระดับเขตพื้นที่การศึกษามีจุดมุ่งหมายเพื่อยกระดับ
สภานักเรียนใหเ้ ป็นสากลและมคี วามย่ังยืน การท่สี ภานกั เรยี นระดับเขตพ้นื ทก่ี ารศึกษาจะมคี วามเข้มแข็ง
ได้นั้น โดยผ่านการประชุมวางแผนของคณะกรรมการเสริมสร้างความเข้มแข็งของสภานกั เรยี น วางแผน
ในการดำเนินกิจกรรม เพื่อนำไปสู่กิจกรรมของศูนย์สภานักเรียน เครือข่ายสภานักเรียนระดับอำเภอ
และสถานศึกษา

คู่มอื และแนวทางการดำเนินงานกิจกรรมสภานักเรียน สพป.นฐ.เขต ๒

21
แผนภูมิเครอื ขา่ ยการสรา้ งความเข้มแขง็ ใหแ้ ก่สภานกั เรียนเครอื ข่าย

การสร้างความเข้มแข็งของสภานักเรียนระดับเขตพื้นที่การศึกษา ผ่านการดำเนินงานของ
คณะกรรมการสภานักเรียนระดับเขตพื้นที่การศึกษา เพื่อให้เป็นการติดตามผลการดำเนินงานของศูนย์
สภานักเรียน ติดตามการดำเนินงานของเครือข่ายสภานักเรียนระดับอำเภอ เพื่อให้ความช่วยเหลือ
และ เข้าไปรว่ มพัฒนากิจกรรมร่วมกัน เช่น กิจกรรมจิตอาสาเพื่อพฒั นาโรงเรียนน้อง เป็นต้น

แผนภมู ิเครอื ขา่ ยการสร้างความเข้มแขง็ ใหแ้ ก่สภานกั เรียน

คมู่ อื และแนวทางการดำเนินงานกิจกรรมสภานกั เรียน สพป.นฐ.เขต ๒

22

การสร้างความเข้มแข็งให้แก่สภานักเรียนมีจุดมุ่งหมายเพื่อยกระดับสภานักเรียนให้เป็นสากล
และมีความย่ังยนื การทส่ี ภานักเรยี นจะมีความเขม้ แข็งไดน้ นั้ จำเปน็ ที่ผู้เก่ียวข้องตอ้ งมคี วามเข้าใจ มีความ
มุ่งมั่น ใส่ใจ และเข้าใจในเรื่องของสภานักเรียน ทั้งในมุมของนักเรียน ครู ผู้บริหาร ผู้ปกครอง ชุมชน
ตลอดจนองค์กรภาครัฐและเอกชน เพื่อให้เห็นภาพรวมตลอดจนความสำคัญของการมี และการพัฒนา
สภานักเรียนใหม้ คี วามเขม้ แข็งและย่ังยนื

นักเรยี น เป็นเปา้ หมายแรกของการส่งเสรมิ พัฒนาศกั ยภาพในด้านตา่ งๆ เชน่ ความรู้ ความเข้าใจ
ในเรื่องของสิทธิเด็ก ทักษะการพูด การคิด วิสัยทัศน์ การสื่อสาร การประสานงาน การทำงานเป็นทีม
และอ่นื ๆ

ครู คือ ผทู้ ่มี ีความสำคญั เปน็ ทัง้ ผสู้ ่งเสรมิ สนบั สนนุ แนะนำ ทง้ั ในด้าน ความคดิ ตลอดจนเป็นทพี่ ่งึ
ใหก้ ับเดก็ ในเรือ่ งต่างๆ ต้องเปน็ ทั้งพ่อแม่ และพ่ีนอ้ งไปพร้อมๆ กนั

ผู้บริหาร คือ ผู้สนับสนุนหลักของสภานักเรียน การกำหนดเป็นนโยบายตลอดจนการแต่งต้ัง
และมอบหมายใหม้ คี รทู ี่ปรึกษารับผิดชอบดำเนินการ รวมทั้งการสนับสนุนงบประมาณสนับสนุนกิจกรรม
ของสภานกั เรยี นกอ็ ยทู่ ีผ่ ูบ้ ริหารท้งั สน้ิ

ผู้ปกครอง คือ ผู้ที่เด็กต้องคอยเหลือบมองอยู่ทุกครั้งเมื่อต้องไปทำกิจกรรม ทั้งในและนอก
โรงเรียน วา่ จะอนุญาตหรือไม่ รวมท้ังการสนบั สนุนในด้านอน่ื ๆ ตามศกั ยภาพของผู้ปกครองแต่ละท่าน

ชมุ ชนและองคก์ รภาครัฐและเอกชน คือ ผสู้ นบั สนนุ ให้สภานกั เรยี นไดม้ ีโอกาสได้เรียนรู้ สร้างเสริม
ประสบการณแ์ ละมสี ่วนร่วม สนบั สนุนสภานกั เรียนให้มคี วามเขม้ แข็งได้ในทส่ี ุด

คมู่ อื และแนวทางการดำเนินงานกิจกรรมสภานักเรียน สพป.นฐ.เขต ๒

23

คู่มอื และแนวทางการดำเนินงานกิจกรรมสภานกั เรยี น สพป.นฐ.เขต ๒

24

การขับเคล่ือนและเงื่อนไขความสำเร็จ

สภานักเรียนเป็นกิจกรรมสำคัญในการพัฒนานักเรียนให้มีภาวะผู้นำที่ใช้กระบวนการ
ประชาธิปไตย และนำหลักธรรมาภิบาลมาดำเนินงาน ดังนั้น เพื่อให้ การดำเนินงานมีความยั่งยืน
ผู้เกี่ยวข้องทุกฝ่าย ตั้งแต่ระดับกระทรวงศึกษาธิการ สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน
สำนักงานเขตพืน้ ที่การศึกษา สถานศึกษา และองค์กรภายนอก จะต้องขับเคลือ่ นให้มีการดำเนนิ กิจกรรม
สภานักเรยี น ดงั น้ี

๑. ระดบั สำนกั งานคณะกรรมการการศกึ ษาขนั้ พืน้ ฐาน
๑.๑ กำหนดเป็นยุทธศาสตร์เพื่อให้มีการจัดกิจกรรมพัฒนาผู้เรียนและสนับสนุน

งบประมาณให้แก่สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาดำเนินการจัดกิจกรรมสภานักเรียนในระดับเขตพื้นท่ี
การศึกษา และระดับสถานศกึ ษา

๑.๒ ส่งเสรมิ สนบั สนนุ การพฒั นาบคุ ลากรทเ่ี กยี่ วขอ้ งทกุ ระดบั
๑.๓ สนบั สนนุ การผลิตส่อื เอกสารและวดี ีทศั น์ เพื่อพฒั นากิจกรรมสภานักเรียน
๑.๔ กำหนดใหก้ ิจกรรมสภานกั เรียนเปน็ ตัวชีว้ ัดหนง่ึ ของการประกันคณุ ภาพการศกึ ษา
๑.๕ เผยแพร่ตน้ แบบกิจกรรมดเี ดน่ และตัวอย่างความสำเรจ็ ของกจิ กรรมสภานกั เรียน
๑.๖ กำหนดใหม้ ีการคัดเลอื กและประกาศให้เป็นโรงเรียนตน้ แบบสภานกั เรียน

๒. ระดับสำนกั งานเขตพืน้ ทีก่ ารศึกษา

๒.๑ สนับสนุนการดำเนินการกิจกรรมสภานักเรียนระดับเขตพื้นที่การศึกษาและ

สภานักเรียนในสถานศกึ ษาอย่างจริงจังและตอ่ เนอ่ื ง

๒.๒ สง่ เสริม สนับสนุน การพัฒนาครแู ละบุคลากรทเี่ กี่ยวข้องทุกระดับ

ภาคเอกชน ๒.๓ สร้างเครือข่ายสภานักเรียนกับองค์กรต่าง ๆ ในท้องถิ่นทั้งองค์กรภาครัฐและ
๒.๔ ส่งเสริมให้ดำเนินการจัดประชุมสภานักเรียนระดับเขตพื้นที่การศึกษาคัดเลือก

คณะกรรมการสภานกั เรยี นระดับเขตเพื่อเป็นผู้แทนเขา้ ร่วมเป็นสมาชกิ สภานักเรยี นระดบั ประเทศ
๒.๕ ส่งเสริม สนับสนุนให้โรงเรียนในสังกัดเข้าร่วมการแข่งขันกิจกรรมสภานักเรียน

ในระดับต่าง ๆ

๒.๖ สง่ เสรมิ ให้สภานกั เรียนดำเนนิ โครงการท่สี รา้ งสรรค์และเปน็ ประโยชนต์ ่อสงั คม
๒.๗ ส่งเสริม ดูแล กำกับ ตดิ ตาม นิเทศ และประเมนิ ผล เพอื่ พัฒนา การดำเนินกิจกรรม

สภานกั เรยี นระดบั เขตพน้ื ท่กี ารศกึ ษาและระดบั โรงเรียน

คู่มือและแนวทางการดำเนินงานกจิ กรรมสภานกั เรียน สพป.นฐ.เขต ๒

25

๒.๘ เผยแพร่ต้นแบบกจิ กรรมสภานกั เรยี นดเี ด่น
๒.๙ สรุปรายงานผลการดำเนินการสภานักเรียนระดับเขตพื้นที่การศึกษา และระดับ
โรงเรยี นเสนอสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พื้นฐาน

๓. ระดับศนู ยส์ ภานกั เรียน
๓.๑ ส่งเสริมสนับสนุนและเสริมสร้างความเข้มแข็งให้กับเครือข่ายสภานักเรียนและ

สภานกั เรียนในสถานศกึ ษา
๓.๒ กำหนดแนวทางหรือแผนพฒั นาสภานักเรียน ท้งั ในระดับศูนยส์ ภานกั เรียนเขตพ้ืนท่ี

การศึกษา และเครือข่ายสภานกั เรยี นท้ัง ๔ อำเภอ
๓.๓ ประสานเครือข่ายความร่วมมือทั้งภาครัฐ ภาคเอกชนและองค์กรปกครอง

สว่ นทอ้ งถ่นิ ในการสนับสนุนการดำเนินงานของสภานักเรียนทุกระดบั
๓.๔. นเิ ทศ ติดตาม และประเมินผลการดำเนินงานของสภานกั เรยี น ทุกเครือขา่ ย
๓.๕ เผยแพร่ต้นแบบกิจกรรมสภานกั เรียน และตัวอย่างความสำเร็จของการดำเนนิ งาน

กิจกรรมสภานักเรยี น
๓.๖ สรปุ รายงานผลการดำเนนิ การสภานักเรยี นระดับศนู ย์สภานักเรียน เสนอสำนักงาน

เขตพื้นทกี่ ารศึกษา

๔. ระดบั เครอื ข่ายสภานักเรียน
๔.๑ ส่งเสริมสนับสนุนการดำเนินงานของเครือข่ายสภานักเรียนประจำอำเภอ

และสภานกั เรียนโรงเรียนในอำเภอ
๔.๒ กำหนดแนวทางหรือแผนพัฒนาสภานักเรียนทั้งในระดับเครือข่ายสภานักเรียน

อำเภอและสภานกั เรยี นโรงเรียน
๔.๓ นิเทศ ตดิ ตาม และประเมนิ ผลการดำเนินงานของสภานักเรียนทุกโรงเรยี น
๔.๔ เผยแพรก่ ิจกรรมสภานักเรียน และตวั อยา่ งความสำเร็จของการดำเนนิ งานกิจกรรม

สภานกั เรยี นในระดบั สถานศกึ ษา
๔.๕ สรปุ รายงานผลการดำเนนิ การสภานกั เรยี นระดบั เครอื ข่าย เสนอศนู ย์สภานกั เรยี น

๕. ระดับสถานศกึ ษา
๕.๑ ดำเนนิ การจดั กิจกรรมสภานักเรยี นให้เป็นรปู ธรรมอย่างตอ่ เนอ่ื ง
๕.๒ พัฒนา ครูและบุคลากรที่เกี่ยวข้องให้มีศักยภาพในการดำเนินการจัดกิจกรรม

สภานกั เรียน

คมู่ อื และแนวทางการดำเนินงานกิจกรรมสภานักเรยี น สพป.นฐ.เขต ๒

26
๕.๓ สร้างบรรยากาศในการดำเนินกิจกรรมสภานักเรียนในสถานศึกษา ให้เอื้อต่อ
การเรยี นรูข้ องนักเรยี น
๕.๔ ชี้แนะแนวทางการดำเนินการจัดกิจกรรมสภานักเรียนให้เหมาะสมกับสภาวะ
แวดล้อมและสถานการณ์
๕.๕ ส่งเสริมสนับสนุนสภานักเรียนให้มีสว่ นรว่ มในการดำเนินกจิ กรรม ที่เป็นประโยชน์
ตอ่ โรงเรียน ชุมชน และสังคม
๕.๖ กำกับ ติดตาม นิเทศ และประเมินผล เพื่อพัฒนาการดำเนินการกิจกรรม
สภานักเรยี น
๕.๗ เผยแพรผ่ ลการดำเนนิ งานของสภานักเรยี น
๕.๘ สรปุ รายงานผลการดำเนนิ การสภานักเรียนเสนอเครอื ขา่ ยสภานกั เรยี น

คมู่ อื และแนวทางการดำเนินงานกิจกรรมสภานักเรยี น สพป.นฐ.เขต ๒

27

ส่วนท่ี ๓

แนวทางการขบั เคลอ่ื นกิจกรรมสภานักเรยี น
ของสถานศึกษา

คมู่ อื และแนวทางการดำเนินงานกจิ กรรมสภานักเรยี น สพป.นฐ.เขต ๒

28

ส่วนที่ ๓
แนวทางการขบั เคลื่อน
กิจกรรมสภานักเรียน

ของสถานศึกษา

การดำเนินกิจกรรมสภานกั เรียนไดก้ ำหนดรูปแบบและแนวทาง เพ่ือนำไปสกู่ ารปฏิบัติ
ไดอ้ ย่างถูกตอ้ งเหมาะสม ครอบคลมุ ภารกิจงานสภานกั เรยี น ตามกิจกรรม ดงั นี้

คมู่ อื และแนวทางการดำเนินงานกจิ กรรมสภานักเรยี น สพป.นฐ.เขต ๒

29

กิจกรรมที่ ๑

ท่ีมาสภานักเรียน

คมู่ ือและแนวทางการดำเนินงานกิจกรรมสภานักเรียน สพป.นฐ.เขต ๒

30

กจิ กรรมที่ ๑ ท่มี าสภานักเรยี น

กระทรวงศึกษาธิการ โดยสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐานได้กำหนดนโยบายและ
จุดเน้นในการพัฒนาเด็กและเยาวชนให้มีคุณธรรมนำความรู้ ส่งเสริมความเป็นประชาธิปไตย ดังนั้น
การพัฒนาผเู้ รยี นโดยการสง่ เสริมกิจกรรมสภานกั เรียน เป็นกิจกรรมหน่งึ ที่สามารถตอบสนองการส่งเสริม
ความเป็นประชาธิปไตย เพื่อสร้างความตระหนักและความสำนึกด้านประชาธิปไตยโดยสภานักเรียน
เปน็ กิจกรรมหนงึ่ ทปี่ ลกู ฝงั ประชาธิปไตยใหน้ กั เรียนทกุ คนไดเ้ รียนรู้ รว่ มกจิ กรรม มีการสง่ เสริมการเลือกต้ัง
รวมถึงเป็นกลไกสำคัญในการฝึกนักเรียนให้เห็นคุณค่าของการปกครองในระบอบประชาธิปไตย
อันมีพระมหากษัตรยิ ท์ รงเป็นประมขุ มแี นวทางการดำเนินงานเพ่ือให้ไดม้ าซงึ่ สภานักเรยี น ดังนี้

คูม่ ือและแนวทางการดำเนินงานกจิ กรรมสภานกั เรยี น สพป.นฐ.เขต ๒

31

แผนภูมิ ทมี่ าสภานกั เรยี น

๑ แตง่ ต้ัง ๒ จัดทำระเบยี บ ๓ จดั ทำค่มู อื
คณะกรรมการ ขอ้ บังคบั หรือธรรมนูญ กำรดำเนินงำน
ทป่ี รึกษาสภานักเรียน วา่ ดว้ ยสภานกั เรียน สภานักเรียน
ทป่ี รึกษาสภานกั เรยี น
๖ ผสู้ มคั รหำเสยี ง ๕ รบั สมัคร
เลือกต้งั ผู้แทนสภานกั เรียน ๔ ส่งเสริมให้มกี าร
ตงั้ พรรค/กลุม่ เพ่ือสมคั ร
เปน็ ผูแ้ ทนสภานักเรยี น

๗ ดำเนนิ การเลอื กต้งั ๘ นบั คะแนนและ
๗.๑ กรณีใชบ้ ัตรเลือกต้ัง ประกาศผลเลอื กตั้ง
(๑) ตรวจบญั ชรี ายชอื่ อยา่ งเปน็ ทางการ
(๒) แสดงตนขอรับบัตรเลอื กตง้ั
(๓) รับบตั รเลอื กตง้ั ๙ ออกคำส่งั แตง่ ตง้ั
(๔) เข้าคูหากากบาท คณะกรรมการ
(๕) หยอ่ นบตั รเลือกต้ังลงหบี สภานักเรยี น
๗.๒ กรณีใช้เคร่ืองอิเล็กทรอนกิ ส์เลือกตัง้
(๑) ตรวจบญั ชรี ายชือ่
(๒) แสดงตนขอใชส้ ทิ ธเ์ ลอื กต้ัง
(๓) เข้าคูหากดปมุ่ เลอื กผ้สู มัคร

คมู่ อื และแนวทางการดำเนินงานกิจกรรมสภานักเรียน สพป.นฐ.เขต ๒

32

วิธีการและข้นั ตอนการดำเนินงาน

การได้มาซึ่งสภานักเรียนของแต่ละโรงเรียนนั้น จะต้องเป็นไปตามระเบียบ/ข้อบังคับ/ธรรมนญู
ว่าด้วยสภานักเรียนของแต่ละโรงเรียน จะต้องกำหนดรูปแบบหรือองค์ประกอบของสภานักเรียนไว้
เช่น สมาชิกสภานักเรียนที่ได้มาจากการดำเนนิ การเลือกตั้งในระดบั โรงเรียน อาจจะเลือกตั้งแบบเป็นทีม
หรือเป็นรายบุคคล ที่ลงสมัครรับเลือกตั้งเป็นประธานสภานักเรียน มีการกำหนดตำแหน่ง จำนวน
คณะกรรมการ บทบาทหนา้ ท่ี และคุณสมบัติตา่ งๆ ของผูท้ ี่จะเขา้ มาทำหน้าท่ีในสภานกั เรียน

สำหรับที่มาของสภานักเรียน โรงเรียนควรมีการดำเนินงาน โดยเริ่มจากการแต่งตั้งคณะครู
ที่ปรึกษากิจกรรมสภานักเรียนของโรงเรียน เพื่อศึกษาหาความรู้ วางแผนการดำเนินงาน ศึกษาแนวทาง
การดำเนินงานสภานักเรียน จัดทำระเบียบ/ข้อบังคับ/ธรรมนูญของโรงเรียน ว่าด้วยสภานักเรียน
โดยคณะครูที่ปรกึ ษาสนับสนนุ ให้มกี ารต้ังพรรค/กลุม่ เพื่อส่งเสรมิ กิจกรรมเลือกตั้งสภานักเรียน โรงเรียน
มี การดำเนินการรับสมัครตัวแทนสภานักเรียน เปิดโอกาสให้มีการรณรงค์หาเสียงเลือกตั้งผู้แทน
นักเรยี น เพื่อเขา้ ไปทำหน้าทีใ่ นสภานักเรยี น ดำเนินการเลอื กตง้ั ผแู้ ทนนกั เรียน โดยเปดิ โอกาสให้นักเรียน
ทุกคนในโรงเรียนเข้ามามีส่วนร่วม มีการนับคะแนน ตลอดจนประกาศผลการเลือกตั้งอย่างเป็นทางการ
และสดุ ทา้ ยโรงเรยี นตอ้ งออกคำสง่ั แตง่ ตง้ั คณะกรรมการสภานกั เรยี น

คมู่ ือและแนวทางการดำเนินงานกิจกรรมสภานักเรียน สพป.นฐ.เขต ๒

33

(ตัวอยา่ ง)
(แนวทางในการจัดทำระเบียบ/ขอ้ บงั คับ/ธรรมนญู โรงเรียนว่าด้วยสภานกั เรยี น)

ระเบยี บ/ขอ้ บังคับ/ธรรมนูญโรงเรยี น........................
ว่าด้วยสภานกั เรยี น ปีพุทธศักราช.....
หมวด ๑
บททว่ั ไป

ขอ้ ๑ ระเบยี บนเี้ รียกว่า “ระเบียบโรงเรียน.........วา่ ด้วยสภานกั เรยี นปีพุทธศักราช ......”
ขอ้ ๒ ระเบียบ/ข้อบงั คับ/ธรรมนูญโรงเรียน มผี ลบงั คับใช้ หลงั จากวันประกาศใช้เป็นต้นไป
ข้อ ๓ ให้ผอู้ ำนวยการโรงเรยี น..........หรอื ผ้ทู ่ไี ด้รบั มอบหมายเปน็ ผูป้ ระกาศใช้ระเบียบ/ขอ้ บังคบั /
ธรรมนญู โรงเรยี น
ข้อ ๔ ในระเบยี บนีว้ า่ ดว้ ย

โรงเรียน หมายถงึ โรงเรียน
คณะกรรมการท่ปี รกึ ษา หมายถึง ครูผู้ทไ่ี ดร้ บั การแตง่ ตงั้ ให้เป็นทป่ี รึกษาสภานกั เรยี น
โรงเรียน………
สภานกั เรยี น หมายถึง สภานักเรยี นโรงเรียน.....................

หมวด ๒
วตั ถุประสงค์
ข้อ................

ฯลฯ
หมวด ๓
องค์ประกอบของคณะกรรมการสภานกั เรยี น
ข้อ................

ฯลฯ

คู่มือและแนวทางการดำเนินงานกิจกรรมสภานักเรยี น สพป.นฐ.เขต ๒

34

หมวด ๔
การเลือกต้ัง การแต่งต้ัง และสมาชิกภาพ

ข้อ................
ฯลฯ

หมวด ๕
การบริหารงานสภานักเรียน

ข้อ................
ฯลฯ

หมวด ๖
บทบาทและหนา้ ทส่ี ภานกั เรียน

ข้อ................
ฯลฯ

หมวด ๗
การประชุมสภานักเรียน

ข้อ................
ฯลฯ

ประกาศ ณ วนั ที่..........เดอื น.............................................พ.ศ. ............
(..................................................)

ผู้อำนวยการโรงเรียน.................................

หมายเหตุ สามารถปรับได้ตามความเหมาะสม

คู่มือและแนวทางการดำเนินงานกิจกรรมสภานกั เรียน สพป.นฐ.เขต ๒

35

แนวทางการประเมนิ ท่มี าสภานักเรียน

๑. ตรวจสอบการกำหนดระเบยี บ/ข้อบังคับ/ธรรมนูญของโรงเรียนว่าด้วยสภานักเรียนใหม้ ี
ความเหมาะสมตามแนวทางที่สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษานครปฐม เขต ๒ กำหนด
ตามแนวทางของสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐานกำหนด และสอดคล้องกับรูปแบบ
การปกครองในระบอบประชาธปิ ไตยอันมพี ระมหากษัตริยท์ รงเปน็ ประมุข

๒. สังเกตการณ์ การรณรงค์หาเสียงเลือกตั้ง การมีส่วนร่วมในการเลือกตั้งของนักเรียน
และการดำเนินการเลือกตัง้ สภานักเรยี น

การสรปุ และรายงานผล

๑. ตรวจสอบความถกู ตอ้ ง/เหมาะสม
๒. ปรบั ปรงุ แกไ้ ขในกรณที ่ไี มเ่ ปน็ ไปตามแนวทางทเี่ หมาะสม
๓. เสนอผบู้ ริหารสถานศกึ ษาทราบและลงนาม

คูม่ ือและแนวทางการดำเนินงานกจิ กรรมสภานกั เรียน สพป.นฐ.เขต ๒

36

กิจกรรมที่ ๒

โครงสร้างสภานักเรียน

คมู่ ือและแนวทางการดำเนินงานกจิ กรรมสภานกั เรยี น สพป.นฐ.เขต ๒

37

กิจกรรมท่ี ๒ โครงสร้างสภานกั เรียน

บทบาทหน้าที่ของสภานักเรียน เป็นผู้นำในการปฏิบัติกิจกรรมในโรงเรียน ที่เป็นประโยชน์
ต่อนักเรียนและส่วนรวม รวมถึงเป็นกลไกสำคัญให้นักเรียนเห็นคุณค่าของระบอบการปกครองแบบ
ประชาธิปไตยอนั มพี ระมหากษัตริยท์ รงเป็นประมุข ประกอบกับโรงเรียนไดม้ ี ระเบยี บ/ข้อบังคบั /ธรรมนูญ
ว่าด้วยสภานักเรียนไว้ตามบริบทของแต่ละโรงเรียน ดังนั้นในการจัดโครงสร้างสภานักเรียนของโรงเรียน
จึงควรพิจารณาจากกรอบภาระงาน และควรกำหนดโครงสรา้ งสภานักเรียน ดังนี้

แผนภมู ิ ข้นั ตอนการดำเนินงานโครงสรา้ งสภานกั เรยี น

ตรวจสอบ ตรวจสอบและกำหนดการดำรงตำแหนง่
ภารกิจ/โครงสร้าง คณะกรรมการตามโครงสร้าง

ปฏบิ ตั งิ านตามกรอบ ประชุมคณะกรรมการ ออกคำสง่ั แต่งตง้ั คณะ
ภารกิจ/คำสั่ง กรรมการสภานกั เรยี น
สภานักเรียน/ชแี้ จง
กรอบภารงาน

คู่มอื และแนวทางการดำเนินงานกิจกรรมสภานักเรยี น สพป.นฐ.เขต ๒

38

วธิ กี ารและข้นั ตอนการดำเนินงาน

โดยทั่วไปโครงสร้างและรูปแบบของสภานักเรียนแต่ละโรงเรียน จะประกอบด้วยสมาชิก
ใน สภานักเรียนสองลักษณะ คือ สมาชิกสภานักเรียนที่ได้มาจากการดำเนินการเลือกตั้งในระดับ
โรงเรียน อาจจะเลือกตั้งแบบเปน็ ทีม หรือเป็นรายบุคคล ที่ลงสมัครรับเลือกตั้งเป็นประธานสภานกั เรียน
และคณะกรรมการที่มาจากการเลือกตั้งในระดับชั้นเรียน เพื่อเป็นตัวแทนของนักเรียนเข้าร่วม
เปน็ คณะกรรมการสภานักเรียนด้วย ขนาดและจำนวนของสมาชกิ สภานักเรียนนน้ั ใหเ้ ปน็ ไปตาม ระเบยี บ/
ขอ้ บงั คบั /ธรรมนญู ของโรงเรยี น

หากโรงเรียนเห็นสมควรที่จะเปิดโอกาสให้นักเรียนได้มีส่วนร่วมในการดำเนินงานกิจกรรม
สภานักเรียน โรงเรียนอาจจะกำหนดให้สภานักเรียนมีคณะอนุกรรมการฝ่ายต่างๆ ที่สอดคล้องกับ
โครงสร้าง แต่ทั้งนี้ต้องมีการกำหนดจำนวน บทบาทหน้าที่ ของคณะอนุกรรมการนั้นไว้ใน ระเบียบ/
ข้อบังคับ/ธรรมนญู วา่ ดว้ ยสภานักเรยี น

คมู่ ือและแนวทางการดำเนินงานกจิ กรรมสภานักเรียน สพป.นฐ.เขต ๒

39

(ตวั อย่าง)
โครงสร้างและองค์ประกอบของคณะกรรมการสภานกั เรยี น

โรงเรียน..............................................

ประธานทป่ี รึกษา
(ผู้บริหารโรงเรยี น)

ครูที่ปรึกษาส+ภานักเรยี น

ประธานสภานักเรียน

รองประธานสภานักเรียน รองประธานสภานกั เรียน

คณะกรรมการตัวแทน ฝ่าย ฝา่ ย ฝา่ ยปกครองวินยั ฝ่าย เลขานกุ าร
ระดับชนั้ วชิ าการ ประชาสัมพันธ์ สารวัตรนกั เรยี น เหรัญญกิ

ฝา่ ย ฝา่ ยพฒั นา ฝ่ายสมั พนั ธช์ ุมชน
ประชาสัมพันธ์ กจิ กรรม ฝ่ายปฏคิ ม และเครือข่าย

คณะกรรมการ/คณะอนกุ รรมการ
ฝา่ ยตา่ งๆ

คมู่ ือและแนวทางการดำเนินงานกจิ กรรมสภานกั เรียน สพป.นฐ.เขต ๒

40

(ตวั อยา่ ง)

คำสง่ั โรงเรียน.......................................................
ที่.............../.......................

เรอ่ื ง แตง่ ต้ังคณะกรรมการสภานกั เรยี นและครูทป่ี รกึ ษาสภานักเรยี น
...................................................................

ด้วยโรงเรียน....................................................ได้กำหนดให้มีการเลือกตั้งประธานสภานักเรียน
ประจำปีการศึกษา........................ โดยคณะกรรมการการเลือกตั้ง และได้ประกาศผลการเลือกตั้ง
(ประธานสภานักเรียน) หรือคณะกรรมการสภานักเรยี นเป็นทีเ่ รียบร้อยแล้ว เพื่อใหส้ ภานักเรียนได้ปฏิบตั ิ
หน้าที่ได้อย่างมีประสิทธิภาพ เป็นไปด้วยความเรียบร้อย จึงแต่งตั้งคณะกรรมการสภานักเรียน
ตามโครงสรา้ ง ดังต่อไปน้ี

๑. คณะกรรมการสภานกั เรียน ประกอบดว้ ย
๑.๑ ชื่อ........................................................................ ประธานสภานกั เรียน
๑.๒ ชอื่ ........................................................................ รองประธานสภานกั เรยี น
๑.๓ ชื่อ........................................................................ รองประธานสภานักเรียน
๑.๔ ชอื่ ........................................................................ เหรญั ญกิ
๑.๕ ชื่อ........................................................................ ประชาสัมพันธ์
๑.๖ ชอื่ ........................................................................ ฝ่ายวิชาการ
๑.๗ ชอ่ื ........................................................................ ฝ่ายกิจกรรม
๑.๘ ชอ่ื ........................................................................ ฝา่ ยปกครอง
๑.๙ ชอ่ื ........................................................................ ฝ่ายสมั พันธ์ชุมชนและเครือขา่ ย
๑.๑๐ ช่ือ........................................................................ เลขานกุ าร

คู่มือและแนวทางการดำเนินงานกิจกรรมสภานกั เรยี น สพป.นฐ.เขต ๒

41
๑.๑๑ กรรมการฝ่ายต่างๆ

๑) ............................................................................................
๒) ............................................................................................
๓) ............................................................................................

ฯลฯ
๒. ครูท่ีปรึกษาสภานักเรยี น

๒.๑ ............................................................................................
๒.๒ ............................................................................................

ให้คณะกรรมการสภานกั เรียนปฏบิ ตั ิหนา้ ท่ีตามทีไ่ ดก้ ำหนดไว้ใน ระเบยี บ/ข้อบงั คับ/ธรรมนญู
ของโรงเรยี น ให้เป็นไปอย่างมปี ระสิทธิภาพ

ทัง้ น้ี ตั้งแต่บดั นเ้ี ป็นตน้ ไป
สง่ั ณ วันที.่ ..........เดอื น.....................................พ.ศ........................

(......................................................................)
ผูอ้ ำนวยการโรงเรียน................................................................

คู่มอื และแนวทางการดำเนินงานกิจกรรมสภานักเรยี น สพป.นฐ.เขต ๒

42
แนวทางการประเมนิ โครงสร้างสภานักเรยี น

๑. ตรวจสอบการกำหนดโครงสร้างให้ครบถ้วนตามตวั อยา่ งรูปแบบกำหนดโครงสรา้ งสภานักเรยี น
๒. มกี ารมอบหมายงานของสภานกั เรยี นให้คณะกรรมการฝ่ายตา่ งๆ
การสรุปและรายงานผล
๑. ตรวจสอบความถูกตอ้ ง
๒. ปรับปรงุ แกไ้ ขในกรณที ี่ไมเ่ ปน็ ไปตามแนวทางทเ่ี หมาะสม
๓. เสนอผบู้ รหิ ารสถานศกึ ษาทราบและลงนาม

ค่มู ือและแนวทางการดำเนินงานกจิ กรรมสภานกั เรียน สพป.นฐ.เขต ๒

43

กิจกรรมที่ ๓

รปู แบบการประชมุ
สภานักเรียน

คมู่ อื และแนวทางการดำเนินงานกจิ กรรมสภานักเรยี น สพป.นฐ.เขต ๒

44

กิจกรรมที่ ๓ รูปแบบการประชมุ สภานกั เรยี น

รปู แบบและการกำหนดระเบยี บวาระการประชุม
คำว่า “ระเบียบวาระการประชุม” หมายความว่า ลำดับรายการที่กำหนดไว้เสนอที่ประชุม
(พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน ๒๕๔๒ : ๖๗๔) คำคำนี้จึงใช้สำหรับการประชุมโดยเฉพาะ
บางหน่วยงานใช้คำว่า “วาระ” ซึ่งอาจเพราะเหน็ ว่าเป็นคำสั้นๆ แตค่ ำนค้ี วรใช้ในภาษาพูดเท่าน้ัน ไม่ควร
ใช้ในรายงานการประชมุ เพราะมไิ ด้มคี วามหมายเกีย่ วกบั การประชุมแตอ่ ยา่ งใด
ระเบียบวาระการประชุมมีความสำคัญหลายประการ กล่าวคือ ทำให้ผู้เข้าประชุมทราบขอบเขต
ของการประชุม และทราบประเด็นล่วงหน้า สมารถเตรียมข้อมูลและความคิดเห็นเพื่อเสนอที่ประชุม
หากไม่เข้าประชุมควรมอบหมายผู้ที่เกี่ยวข้องกับเรื่องนั้นๆ เข้าประชุมแทน นอกจากนั้นยังเป็นการจัด
ระเบียบการประชุมให้ดำเนินไปตามลำดับ ป้องกันการพูดข้ามระเบียบวาระหรืออภิปรายนอกเรื่อง
ประธานสามารถจัดแบ่งเวลาให้เหมาะสมกับระเบียบวาระต่างๆ หากไม่มีระเบียบวาระชัดเจน อาจมี
การอภปิ รายมากเกนิ จำเป็น ทำให้ไมส่ ามารถประชมุ ใหแ้ ล้วเสรจ็ ตามกำหนดเวลาได้

ค่มู อื และแนวทางการดำเนินงานกิจกรรมสภานักเรยี น สพป.นฐ.เขต ๒

45

รูปแบบการประชมุ สภานักเรียน

๑. การจดั รปู แบบโตะ๊ ประชุม

๒. รูปแบบและการกำหนดระเบยี บวาระการประชุม

๓. ขน้ั ตอนการดำเนินการประชมุ

๔. การรายงานผลการประชมุ

๕. แนวทางการประเมนิ รูปแบบการประชุมสภานกั เรียน

การประชุมเป็นกิจกรรมที่ทำให้บุคลากรในองค์กรเกิดความเข้าใจที่ตรงกัน ได้รวบรวมความ
คิดเห็น วิธีการแก้ปัญหาต่างๆ จากสมาชิกอย่างทั่วถึง สมาชิกผู้ร่วมประชุมต้องรู้บทบาทหน้าที่ของตน
ทั้งผู้ทำหน้าที่ประธานต้องสามารถใช้เทคนิคในการนำและควบคุมการประชุม เพื่อให้ผู้เข้าประชุม
มกี ารแลกเปลย่ี นความคดิ เห็น มกี ารเสนอความคดิ ทีท่ ำใหเ้ กิดการยอมรับ และเปน็ ประโยชน์ต่อองค์กร

คมู่ อื และแนวทางการดำเนินงานกิจกรรมสภานกั เรยี น สพป.นฐ.เขต ๒

46

๑. การจัดรปู แบบโต๊ะประชมุ

๑.๑ โต๊ะประชุมของคณะกรรมการสภานักเรียน กับโต๊ะครูที่ปรึกษา/ผู้เข้าร่วมประชุม ต้องแยก
ออกจากกนั

๑.๒ ต้องมปี า้ ยชือ่ – สกลุ ตำแหน่งของคณะกรรมการสภานักเรยี น/ครูทป่ี รกึ ษา
๑.๓ การจัดโต๊ะประชุม เพื่อให้เกิดความสะดวกในการนั่งประชุม และเพื่อให้ผู้เข้าร่วมประชุม
ทุกคนสามารถมองเห็นทั้งประธาน รองประธาน และเลขานุการ รวมถึงผู้เข้าร่วมประชุม การจัดโต๊ะ
ประชมุ มหี ลายรูปแบบ แบบการจดั โต๊ะประชุมทีเ่ ป็นทน่ี ยิ มใชก้ นั มี ๙ แบบ ดังน้ี
แบบท่ี ๑ จัดแบบตวั อักษรไอในภาษาองั กฤษ ( I )
แบบท่ี ๒ จัดแบบตวั อักษรยใู นภาษาองั กฤษ ( U )
แบบท่ี ๓ จดั แบบตัวอักษรทใี นภาษาองั กฤษ ( T )
แบบท่ี ๔ จดั แบบตวั อกั ษรโอในภาษาอังกฤษ ( O )
แบบท่ี ๕ จดั แบบเกือกม้า
แบบที่ ๖ จัดแบบรูปครึง่ วงกลม
แบบท่ี ๗ จดั แบบรปู ส่ีเหลี่ยม
แบบที่ ๘ จัดแบบช้ันเรยี น
แบบท่ี ๙ จดั แบบออดิทอเล่ียม(โรงภาพยนตร์)

๒. รูปแบบและการกำหนดระเบียบวาระการประชมุ

๒.๑ รูปแบบการประชุมทีเ่ ป็นทางการ ได้กำหนดระเบียบวาระไว้ ดงั นี้
ระเบียบวาระที่ ๑ เรอ่ื ง ประธานแจ้งทปี่ ระชุมทราบ

๑.๑ ........................................................................................
๑.๒ ........................................................................................

ฯลฯ
ระเบยี บวาระที่ ๒ เรื่อง รบั รองรายงานการประชุม ครงั้ ท่ี ....../.......

๒.๑ ........................................................................................
๒.๒ ........................................................................................

ฯลฯ

ค่มู อื และแนวทางการดำเนินงานกิจกรรมสภานักเรียน สพป.นฐ.เขต ๒