101
{..........................................................................گردشگری }
..........................................................................
.............................................................................
. . . . . .T. . . . . . . .O. . . . . . . . .U. . . . . . . . .R. . . . . . . .I. . . . . . . S. . . . . . . . .M. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
سـقفاینعمارتدر گذشـتهسـفالبودهودر تعمیرات معقلی دارند. عمارت مفخم
بعـدیبـهسـقفشـیروانی گالوانیزهتغییـریافتهاسـت.از چشـ منوازترین تزیینـات در لچک یهـای چشـمه طـاق
نکت ههـایدرخـورتوجـهایـنتـالاروجـودتصاویـر134تن بـزرگ مرکـزی در مقابـل پنجـرۀ تـالار بـزرگ و در فضـای ایـن بنـا بزر گتریـن اثـر تاریخـی دورۀ قاجـار در خراسـان
از شـخصی تهای برجسـتۀ عصـر صفـوی تـا دورۀ قاجـار مثلث یشـکل مرکـزی دیـده م یشـود .در دو سـوی طـاق شـمالیاسـت کـهبـاشـمارۀ952درفهرسـتآثـارملـیبه
و همچنیـن سـران حکوم تهـای کشـورهای ه مجـوار بـزرگنقـشدوفرشـتۀبـا لداردرتلفیـقبانقوش گیاهی ثبـت رسـیده اسـت .ایـن بنـا در شـمال شـهر بجنـورد در
اسـت.در اینزمینهم یتوانبهتصاویرشا هطهماسـب، وپیچ کهـاایجـادشـده کـهب هنوعـیتداع یکننـدۀنقش منته یالیـه شـمال خیابـان شـریعتی واقـع شـده اسـت.
شـا هعباس صفـوی ،آغامحمدخـان ،فتحعل یشـاه و فرشتگانبا لدارونقوش گیاهیدردوطرفمغارۀبزرگ در دورۀقاجاریـهعمـارتمفخـمهمـراهبـابناهـایدیگـر،
کری مخانزنداشـاره کرد کهدر قسـمت گلوییزیرسـقف طا قبسـتان اسـت و درعی نحـال از تأثیـر شـمای لنگاری ازجملـهآیین هخانه ،کلا هفرنگـی،حو ضخانهوسـردر،در
نصـب شـده اسـت .در تزییـن تـالار از 17طـرح مختلـف هنر اروپا برکنار نمانده است .بر بالای این طاق نقش شیر بـاغبزرگـیقـرار داشـتهومجموعـۀدارالحکومـۀمفخـمرا
استفادهشدهاست کهشاملنقشچه لچراغ،مقرنس وخورشـید،نمـادسـلطنتیدیرینـۀایـران،بهرنـگزردبر تشـکیل مـ یداده اسـت .بنـای عمـارت در دهـۀ1300ق،
ه مزمـان بـا دورۀ حکومـت ناصرالدی نشـاه ،بـه دسـتور
ونقـوش گیاهـیوهندسـیاسـت. کاشـ یهایهف ترنـگتصویـرشـدهاسـت. یارمحمدخـانشـادلو،معـروفبهسـردار مفخمسـاخته
اینساختماندر دوطبقهباتزییناتداخلیوخارجی شـده و محـل سـکونت خانـوادۀ سـردار و پذیرایـی از
سـاخته شـده اسـت و سـر در ورودی بنـا دارای 4منـاره آیین هخانۀمفخم مهمانـان دولتـی و رجـال سیاسـی بـوده اسـت .معـروف
اسـت کـه روی دو منـاره کلمـۀ محمـد 12بـار بـه شـیوۀ اسـت کـه نقشـۀ سـاختمانی عمـارت بـه دسـت میـرزا
کاشـ یکاری تکـرار شـده اسـت .تزیینـات خارجـی بنـا نیـز آیین هخانـۀمفخـمبجنـورداز بناهـایتاریخـیبجنـوردو مهد یخـان شـقاقی طراحـی شـده اسـت؛ او اسـتاد
شامل کاش یکاریهف ترنگونقوشانسانیوحیوانی جزئـی از دول تخانـۀ سـردار مفخـم در عهـد ناصـری در معمـاران ایرانـی تعلی میافتـه در فرنـگ اسـت و معمـاری
اسـت .مصالـح ب هکاررفتـه در بنـا شـامل آجـر ،مایـه ،گـچ، باغبزرگیدرشـهربجنورد،درمنته یالیهشـمالخیابان مدرسـۀسپ هسـالارتهـرانازجملـه کارهایاوسـت.بنای
ملات سـاروج ،پـی سـنگی و شـفته آهـک اسـت .بـرای شـریعتی شـمالی امـروزی واقـع شـده اسـت .ایـن بنـا مقـر عمـارت در دو طبقـه و بـه ابعـاد تقریبـی 33*50متـر بـه
رعایتاصولمعماریدر زیرسازیوپیاینبنااز سنگ سـردار مفخـم بـوده و دیدارهـای رسـمی او بـا مقامـات ارتفـاع حـدود 9متـر سـاخته شـده اسـت و درمجمـوع
قاجـار در ایـن مـکان صـورت م یگرفتـه اسـت .پوشـش 34اتـاق و دو تـالار بـزرگ دارد کـه زمانـی بـا آیینـ هکاری،
کاشـ یکاری و گ چبـری تزییـن شـده بـود.
کلنـلادواردبیـتانگلیسـی کهحـدودیکقرنپیـشدر
ایـن بنـا بـا سـردار مفخم دیـدار داشـته در توصیف این بنا
م ینویسـد:دیوارهـابـاتعـدادینقشـهتزییـنشـدهبـود.
اتـاقپذیرایـیبـاشـمعدا نهاوآیین ههـایزیبـاپوشـیده
شدهو کفآننیزباقال یهایقال بدوز یشدۀابریشمی
رشتی فرش شده بود .بر روی دیواها پوست پلنگ ،ببر،
خـرسوپوسـتدو گربـۀوحشـیوچنـدحیـواندیگر که
در جنگ لهایشـمالاینناحیهیافتم یشـود،آویزان
کـرده بودنـد .ایـن بنـا اتا قهـای متعـددی دارد کـه بـا21
در چوبـی بـه ایوا نهـا گشـوده م یشـوند و در طبقـات
آن جاب هجـا گ چبر یهـای زیبـا بـه چشـم م یخـورد .هـر
طبقـۀ عمـارت دو ایـوان ،یکـی در ضلـع جنوبی و دیگـر در
ضلـع شـمالی دارد .در جلـوی هریـک از ایوا نهـا ردیفـی
از سـتو نها بـرای نگهـداری سـقف سـاخته شـده اسـت
ودر وپنجـرۀاتا قهـایبنـابـهایـنایوا نهـابـاز م یشـود.
در ضل عهـایشـرقیوغربـیعمـارتفقـطدودر ورودی
وجوددارد کهبا 18پلهبهطبقۀفوقانیراهپیدام یکند.
ایوا نهـای طبقـۀ اول 38متـر طـول و 3.14متـر عـرض
دارنـد و در جلـوی هریـک 9سـتون سـتبر8ضلعـی و دو
نی مستونآجریبانمایساده،بارسقفوطبقۀفوقانی
رابهدوشم یکشند.درعوضستو نهایطبقۀفوقانی
اسـتوان هایهسـتندوب هویژهدر ایوانجنوبیتمامبدنۀ
آنبـاانـواع کاشـ یکاریتزیینشـدهاسـت.
بیشـترتزیینـاتعمـارتمفخـمدر نمـایجنوبـیتمرکـز
یافتـه و شـامل انـواع کاشـ یکاری اسـت .سرتاسـر نمـای
ضلـعجنوبـیازبـالایسـتو نهای8ضلعـیایوانطبقۀ
پاییـنتـازیـرسـقفطبقۀدوموحتیسـاقۀسـتو نهای
ایـوانفوقانـیبـا کاشـ یهایمعرق،معقلـیوهف ترنگ
تزییـنشـدهاسـت.جالباسـت کهنقـوشب هکاررفتـهدر
کاش یهایهرستون،لچکیوقا بهایرویهرچشمه
طـاق در طبقـۀ فوقانـی طرحـی نـو دارد و از تکـرار نقـوش و
طر حهـاپرهیزشـدهاسـتتـانمایی گونا گـونورنگارنگ
ایجادشود.دوستونی کهپای ههایچشمهطاقمرکزی
بـرآ نهـااسـتواراسـتبـا کاشـ یهایمعـرقتزییـنشـده،
ولیسـتو نهاونی مسـتو نهایدوطرفآن کاشـ یکاری
102شمار ٔهنوزدهم | آبانماه1396
{....................................................................................................گردشگری }
.....................................................................................................
.....................................................................................................
TOURISM
کـهخـودم یتوانـدنمادجدالخیروشـردرمیـانآدمیان
براادشرمد.یادرنزیگررافیتهناقسسمت .کتا،شطا‌یقهایویاجیودنقدارسدمکهتدزِررودررنودگی،
فیـروز های و لاجـوردی اسـت .پیشـانی طـاق بـا نقـوش
اسـلیمیتزییـنشـدهاسـتودر قسـمتزیریـن،نقـش
دو گلـدان ب هصـورت قرینـه و همی نطـور نقـش عمـارت
کلا هفرنگیدر دوطرفاین گلدا نهامشـاهدهم یشـود.
در دوطرفدر ورودینقشدوسرباز در حالنگهبانیاز
بنابهچشمم یخورد کهحالتچش مهاوطرز ایستادن
سـربازان یـادآور نـوع لبـاس رزم در زمـان قاجار اسـت.
دربخـشمیانـینمـایکطـاقجناقیوجـوددارد کـهدر
میانـۀآنپنجـر هایبـهابعـاد 290*290سـانت یمتربـهنـام
«طارمـی» قـرار دارد .علـت بزرگـی ایـن پنجـره تأمیـن نـور
تـالارآیینـهوایجادچشـ ماندازمناسـببـهفضایبیرونی
اسـت .تزیینـات ایـن طـاق محرا بگونـه ،دو لچکـی بـا
پ سزمینۀزردهمراهبانقوشاسلیمیبهرنگفیروز های
و لاجـوردی اسـت.
ایـنبنـادر سـال 1376خریـداریشـدوپـساز مرمـتدر آیین هخانه مفخم
سـال 1379بـه بهر هبـرداری رسـید و بـا شـمارۀ 31167در
زلشـزلـد.ۀ اامـخریـوزرهبایـجنـنوبرنـدا،مـموزجـۀ نددًاسـدخر فهرسـتآثـار ملـیثبـت آیین هخانه مفخم
خطـی اسـت و ب هعلـت
دسـتمرمـتقـرار گرفتـهاسـت. اسـتفاده شـده اسـت و همچنیـن چـوب ارس بـه شـکل
عمودیوافقیب همنظور اسـتحکامبنادر آنبه کار رفته
باغمزار موقوف ٔهبشقارداش بااستخوانتزیینشدهاست.وجودسق فهایمشبک
چوبـی در ایـن بنـا از ویژگ یهـای معمـاری عصـر قاجـار اسـت.
در میـان رو شهـای تدفیـن ایرانیـان از دوران باسـتان اسـت.درنمـایاصلـیعمـارتچهـارنی مسـتونبـهقطـر آیین هخانـهبافضایسـبزمحـدودی،ازجملـه گ لکاریو
تـا بـه امـروز ،نظیـر تدفیـن در کـف غارهـا ،کـف منـازل، تقریبـی110سـانتیمتروارتفـاع10متـرمشـاهدهم یشـود. چپروپرچین،از کلمجموعۀدارالحکومهجدام یشده
گوردخم ههـا و اسـتودا نها ،یـک روش نیـز تدفیـن در ایـن نی مسـتو نها بـا کاشـ یهای فیـروز های ،لاجـوردی، اسـت.بنـایمذکـورپلانـیآزادداردودر کنـاررعایتنظام
با غمـزاراسـت کـهنمونـۀباسـتانیآنمقبـرۀ کـورش کبیـر سـفید ،سـیاه و زرد و با خط معقلی بسـیار زیبایی آراسته هندسـی و وجـود تقـارن ،از معمـاری سـنتی ایـران و غرب
در پاسارگادواز نمون ههایمتأخرآنبا غمزار موقوفۀبش شـدهاسـت.در قسـمتفوقانـینمـایاصلـی،یـکتـاج الهـام پذیرفتـه اسـت .در سـاخت نمـا از کاشـی در سـه
قارداشاست کهآرامگاهیارمحمدخانشادلو،ملقببه نی مدایـر هایبـزرگوجوددارد.درحاشـیۀتاجاصلییک تکنیـک هف ترنـگ ،معقلـی و اسـلیمی اسـتفاده شـده
سـردار مفخم،وتعدادیاز بسـتگاناودر آنواقعاسـت. ردیف کاشیبانقش گللالهبهرنگقرمزوآبیب هصورت
هدفاز سـاختناینبناهاعلاو هبرنشـاندادنوفاداری سـربالا وواژگـوننصـبشـدهاسـت.در قسـمتداخلـی است.
بانیانبنا،بزر گنماییوتقدیسمتوفینیزبودهاست. ایننی مدایرهنقوشاسلیمیزیباییمشاهدهم یشود. (سوـراوخدتمیااصنلدایر)ا،غیربسـیهودِشررقورویادسیتدرکهضهلر عسهـهابهیراشهـرموایلیی
در بخشمیانیایننی مدایره ،کهزمینۀلاجوردیدارد، درطبقـۀاولمنتهـیم یشـوند.دریـکطـرفایـنراهـرو
دربارۀوج هتسمیهبشقارداشدونظریهوجوددارد: نقـش جـدال شـیر و اژدهـا دیـده م یشـود .در فرهنـگ حجر ههایـی وجـود دارد و در سـوی دیگـر چهـار اتـاق .در
براساسنظراول،در زمانحملۀمغول،پنجنفراز اهالی باسـتانیایرا نزمیـنجـدالشـیرواژدهانمـادیازجدال دوانتهایراهروپل ههاییتعبیهشدهاست کهبهطبقۀ
درشکا فهای کوهتوانستندمدتزیادیباسپاهمغول میـانخیـروشـربـودهاسـتوشـیر کـهنمـادخیـراسـت، فوقانی،جایی کهتالارآیینهدرآنواقعشدهاست،ختم
بجنگنـدوسـرانجام کشـتهشـدند.بـاورودهولا کوخـان اژدهارا کهنمادشراستبهآستانۀنابودیم یکشاند.در م یشـودوطبقـۀدومنیـزشـاملچهـاراتـاقوتـالارآیینـه
بـهبجنوردواسـکانطایفـۀتر کزباندراینشهرسـتان، کنارجدالشیرواژدهادوتفنگدار،درحال یکهرویزمین است.درهایاینطبقهازجنسچوبصندلاست که
چون گمانم یرفتهاینپنجنفربرادربود هاند،اینمحل زانـوزد هانـد،محـلجـدالشـیرواژدهـارانشـانهرفت هانـد
بهبشقارداشیاپنجبرادر معروفشـدهاسـت.
نظردیگراینعبارتاسـمیرامتشـکلاز سـه کلمۀترکی
بش+قـار+داش م یدانـد؛ یعنـی پنـج غـار سـنگی کـه از
دهانـۀ آن آب بیـرون م یریـزد.
معرفیمعماریوبنایمزار بش
قارداش
اینبنااز یکاتاقمرکزی گنبددار (اتاقمقبره)ودواتاق
جانبی تشکیل شده است .در مقابل هر اتاق نیز ایوانی با
طـاقجناقـیقـرار گرفتهاسـت.ورودیبنـادرضلعغربی
آنواقعشـدهاسـتوچهار منارهباتزیینات کاشـ یکاری
اینضلعرامزین کردهاسـت.
اتاقمقبرهباابعاد 5.75* 5.75مترسـاختهشـدهوقبر
سـردار مفخمدر داخلآنقرار دارد.برسـن گقبراوتاریخ
1321ق بـه چشـم م یخـورد .در چهارگوشـۀ ایـن اتـاق،
س هکن جهاییفضایمربعرابهساقۀ گرد گنبددوپوستۀ
103
{..........................................................................گردشگری }
..........................................................................
.............................................................................
.............................................................................
TOURISM
ملـزمبـهتعمیـرایـنبنـام یشـود،تصمیـمبـهبازسـازیو آمـالوآرزویـیدرعالـمنـدارم.منتظـرم کـهنـدایمنادی بمنـتـارماتسـصتل.کدرود هماننـادر.ۀابمعیااندـاتای بـ‌قا اهراتفـیاعجانحبــدیو3دًا51*23..51م2تـ.ر3،
اعادۀشـکوهپیشـینآنم یگیردودر ضمناز اینمحل «ارجعـی الـی ربک» را بشـنوم. بلندترازمنار ههایجانبیباارتفاعحدود11مترهستند.
برای مقبره و مدفن خود اسـتفاده نماید تا بدین ترتیب تزیینـاتبیرونـیبنـاشـامل کاشـ یکارینمـایایوا نهـا،
یـاد و خاطـرۀ دوران خدمـت بـه خطـۀ بجنـورد را بـرای پسعدم گردم،عدمچونارغنون
همیشـهدر دلواذهـانمـردممنطقـهمانـدگار سـازد.از گویدم کهاناالیهراجعون بدنـۀمنار ههاو گنبدبناسـت.
دیگرافرادی کهدر اینمقبرهدفنشد هاند،خاورب یبی تزیینـاتداخلـیبنـاتنهابـهاتاقمقبـرهاختصـاصدارد.
شـادلوخواهرسـردار مفخماسـت.همچنینبیژنخان مخفـینمانـاد کـهدراینبقعهاحـدیازانبیایاذریۀاولیا ازارۀ دیوارهای اتاق مقبره تا ارتفاع 150سانتیمتر با سنگ
وشـاپورخانشـادلواز آخرین کسـانیهسـتند کهدر این و معصومیـن دفـن نیسـت .محـض مقبـره خـود تعمیـر مرمـر ن هچنـدان مرغـوب پوشـیده شـده اسـت .فضـای
داخلی گنبدوسـ هکن جهاباتکنیکمقرن سکاریتزیین
بقعـهدفـنشـد هاند. نمـودم. شـده اسـت .در حدفاصـل بیـن سـ هکن جها در هریـک
مقبرۀسـردار مفخمدر ده ههای گذشـته،روندتخریبی یارمحمد.شهرجماد یالاولیسنۀ1320ه.ق از اضلاع چهارگانـۀ اتـاق مقبـره ،یـک طا قنمـای هلالـی
سـریعی داشـته و ب هویـژه تزیینـات کاشـ یکاری آن :::متنسن گنوشتۀشرحموقوفاتمقبره تزیینـیایجـادشـدهاسـتوبـررویآ نهـانقـوش گیاهـی
آسـی بهای جبرا نناپذیـری دیـده اسـت .در سـا لهای باتکنیک گچ کاریقالبیوبقایایآیین هکاریبهچشـم
اخیر،طرحمرمتاینمقبرهتوسـط کارشناسـانمیراث هوالمالکالملک م یخـورد.بـه گفتـۀآ گاهـانمحلـیدرداخـلقال بهـای
فرهنگـی بـا حمایـت مالـی دکتـر امـا نالله شـادلو ،یکـی از اینبقعۀچونجنت،وینقبۀپرنور گچیخالی کنونی،زمانیعک سهاییاز شاهانقاجار و
نـوادگان سـردار مفخـم ،اجـرا شـد .فعالی تهـای مرمتـی ازحضرتسردارمفخمشدهمعمور
مربـوط بـه استحکا مبخشـی و مرمـت بنـا و همچنیـن وقـف موبـد نمودنـد حضـرت مسـتطاب اجـل ا کـرم، خا نهـاوبـزرگانشـادلووجـودداشـتهاسـت.
تزیینـات کاشـ یکاریو گـچ کاریآنبـودهاسـت.فضـای یارمحمدخانسـردار مفخمایلخانیشـادلووفرمانروای بـالایازارۀمرمـری،ردیـف کاشـ یهاییاز نوعهف ترنگ
سـبز و اسـتخرهای محوطۀ اطراف نیز توسـط شـهرداری ممالکبجنوردواسترآبادوجرجانواسفراینوجاجرم، ودورسـۀفقیادجتارع ببایـنقهوشـشداه اسلسـیمت.ی بقبله ر ًنا در‌گهحادفیازرصـد،ل بسییـاهن،اآزبارۀی
بجنورداحیاوبازسـازیشـدهاسـت؛ب هگون های کهامروزه مدظلـه ،دو زوج ملـک متصرفـی خـود را مـع یـک قطعـه مرمریواین کاشـ یها،ردیف کاشـ یهاییوجودداشته
این محل به یک مجموعه فرهنگی تفریحی ارزشـمند و بببـاشـهغممشمالقـل ًااشرـبـدکاجهمرقلکلاش؛عهـحممۀساـحشمــدررنووووداابشـسـسمرقمًا‌یاتبـعبشـیههو دلداحامخزدناآـوۀدنبا،کرـبغچوعربهـشًه،اببـمـجاهناهیـرموب ًوعانردموعتخامـنـفصابره،لهۀ کـهاز مقبـرۀعل یاب نمهزیـار جاجـرمبـهاینمحلمنتقل
بقعـۀسـرداریه کـهمدفـنخـودقـرار داد هانـدوهم هسـاله شدهبودهاست.درحالحاضراین کاش یهادر گنجینۀ
پرجاذبـۀ گردشـگریتبدیـلشـدهاسـت. محصولاینملکوباغبایدمصارفعمارتیوتعمیرات
بقعـه شـود .درزمـان حیـات ،نظـارت آن بـا خـود جنـاب هنرهایاسلامیتهراننگ هداریم یشـوند.
کتابنامه معظ مالیهاست.بعدازفوتتولیتآنباارشداولادشان اززمانچــویدبرصضنـلـدعلغقرـبـراریادتاـاشـقتمهقکبهراهک،نـدِرومننابزـبی تکماردسیـزتیببرادیدیر
1 .1آقاملایی ،ایرج .)1389( .تاریخ مشاهیر خراسان جنـاب میردامادالعظـام عزیـزالله خـان سـها مالدوله، محـل دیگـری نگـ هداری م یشـود .بـالای در ایـن بیـت
امیرتومان،دامهاجلاله ،کهبعدهانسـلبهنسـل،ارشـد
شمالی .مشهد :نشر مرندیز اولادایـنخانـوادهمعظ مالیهخواهدبـودواحدیراحق کنـد هکاریشـدهاسـت:
2 .2بیت ،چارلز ادوارد .)1365( .سفرنامۀ خراسان و حبهدینارینیست کهدرراهدیگرازمنافعموقوفهمزبوره اینبقعۀچونجنت،وینقبۀپرنور
سیستان ،ترجمۀ قدر تالله روشنی زعفرانلو و مهرداد بـهمصـرفبرسـاند.مخفینماند کـهاحـدیراحقدفن از حضرت سردار مفخم شده معمور
شدندرمیانبقعهوایوانواطرافامارتنیست،الا به
رهبری .تهران :نشر یزدان اجـازۀمتولـی.شـهرجماد یالاولـی.سـنۀ1315ه.ق سن گنوشت ههایمقبرۀسردارمفخم
3 .3رقیه زعفرانلو« .)1387( .باغ مزار موقوفه بش
قارداش» ،در مجلۀ وقف میراث جاویدان ،سال شانزدهم، قدمتبنایمقبره درداخلاتاقمقبرهسهلوحسن گنوشتهوجوددارد که
یکیسن گقبرسردار مفخماستودوتایدیگردر دیوار
شماره 64 ناصرالدی نشـاه قاجـار در شـرح سـفر دوم خویـش بـه شـرقیاتـاقنصـبشـد هاند.یکـیازایـنسـن گهادربارۀ
4 .4مهدویان ،مصطفی« .)1387( .عمارت مفخم: خراسـان(1300ق)ایـنمحـلراب هگونـ هایتوصیـف کرده شـر ححالسـردار مفخـمودیگـریدربـارۀموقوفـاتایـن
بزرگ‌ترین اثر تاریخی دوره قاجار در خراسان شمالی». کـه گویـی بنایـی قدیم یتـر از بقعـۀ فعلـی در ایـن مـکان
بودهاست«:ش شهفتچنار کهنۀقویسالخوردههم بقعه است.
در مجلۀ تاری خپژوهی ،شمارۀ 34و 35 در اطـرافچشـمهسـایهانداختـهبـود .گنبـدیهـمبـود :::متنسن گقبرسردارمفخم
کـهتمـامخـرابشـدهوهمـان گـردیزیـرشنمایـانبـود کتیبـۀ میانـی ایـن سـنگ بـه خـط نسـخ نوشـته شـده و
کـهآنجـامعـروفبـهبـشقـارداشاسـتیعنـیپنجبـرادر. ب هدلیـل شکسـتگی و سـایش برخـی قسـم تها ،امـکان
کردهای شـادلو سـکنۀ اینجاها خیلی اعتقاد به این پنج خواندنآنب هطور کاملمیسرنیست؛ولیتاریخ1321ق
بـرادردارنـدوبـهسـها مالدولهحکـمشـد گنبـدسـرمقبـرۀ رویآنمشهوداست.درحاشیۀسنگنیز کتیب هایبه
خطثلثنوشـتهشـده کهمتنآنشـاملنثارصلواتبر
آ نهـارااز نـوبسـازد». پیامبرواه لبیتایشـاناسـت.
کلنلبیتنیز کهدر زمانسردار مفخمشادلوبهبجنورد :::متنسن گنوشتۀشر ححالسردارمفخم
سـفر کـرده ،در سـفرنامۀ خـود ذکـر کـرده اسـت کـه در آن کلشیءهالکالیوجهه
زمـان،سـها مالدولهدرحـالسـاختنمقبـر هایدرمحـل در سـنۀ1245قاز عـدمبـهوجـودآمـده،بعـداز انقضـای
چشـمۀ بـش قـارداش بـوده اسـت و دربـارۀ انگیـزۀ سـردار 15سـال مشـغول خدمـت دولـت و ملـت شـدم .چـه
مفخـم بـرای سـاخت ایـن بنـا آورده« :او م یگفـت کـه شـبان هروزها در زیـر بـرف و بـاران و در روی سـنگ و گل،
دوستدارددراینجابهخاکسپردهشودو کوچ کترین محـضحفـظبنـدگانخداونـدمنانبهسـربـردم.قریب
علاقـ های نـدارد تـا همچـون پـدران خـود در مشـهد و یـا 2000نفـراسـیرازدسـتترکمانـانوحشـیخلاص کـردمو
کربلادفـن گـردد».بنابرایـنب یدلیـلنیسـت کـه گروهـی درازایاینزحماتخداونددر نعماتخودرابهرویمباز
از آ گاهـان محلـی ،بـرای ایـن محـل جایگاهـی حماسـی کرد.از ثروتواعتبار وعزتوغیرهعطافرمود کهدر ادای
قائ لانـد .بنـای کهنـی کـه در ایـن محـل وجـود داشـته شـکراوعاجزم.در سـنۀ1320قسـیاحتی کاملدر تمام
ب یشـک نـزد اهالـی از تقـدس و احتـرام برخـوردار بـوده اروپـا کـردم .کـممانـدازاسـرار کهمفهومنشـد.دیگرهیچ
اسـت .سـردار مفخـم نیـز پـس از آنکـه از سـوی شـاه قاجـار
104شمار ٔهنوزدهم | آبانماه1396
....................................................................................................
.....................................................................................................
.....................................................................................................
ایراندرمرحلهتنشآبی،
صنایعچهمیزانازآبرامصرفم یکنند؟
حسن قانونی
بـاتوجـهبـهمحدودی تهاوشـرایطجغرافیایی کشـور، درصـد از آ بهـای موجـود در خشـک یهای جهـان بـا بحرانـی شـدن وضعیـت تأمیـن آب در کشـور،
حداکثر%80ازپتانسـیلفوق،قاب لاسـتفادهاسـت. ارایرادرنا،رخیتزیـار‌شهدااردی .اجزوسـیاو کثیرًادیدرگـفرصدرلابغلهـاربیمنصاوطرـقت ضـرورت مدیریـت مصـرف آب در تمـام بخ شهـای
م یگیرد کهبخشیاز نیازهایآبی کشاورزیراتأمین مصرفی(اعمازخانگی،تجاری،صنعتیو کشاورزی)
میانگیـنبارندگـیدرسـطح کشـور 250میل یمتـر م یکند.همچنین،ریز شهایجویب هطور یکسان دوچنـدان شـده اسـت کـه در شـرایط کنونـی
در س ـال اس ـت. در کشورفرونم یبارندوبرخیمکا نهابارندگیبیشتر اطلا عرسـانیوتقاضـایمسـئولانبـر کاهشمصرف
وبرخـیبارندگـی کمتردریافتم یکننـد.محدودیت آب در مصارف خانگی اسـت ،این در حالی اسـت که
مصرفآبدر ایران؛ منابـع آب و توزیـع فصلـی نامناسـب بارندگـی نشـان در حـالحاضـربیـشاز 90درصدمنابعآبیدر بخش
الگــــو! ـر از م0قـ8داردرمصصـــردفبیسـراشنتٔـهـ م یدهـد کـه بایـد ظرفیـت منابـع آ بهـای موجـود کشـاورزیمصـرفم یشـودوهمینمسـئلهضـرورت
در آشـامیدنی سـطحی و زیرزمینـی کشـور را ب هخوبـی شناسـایی و توجـه بـه مدیریـت منابـع آبـی را در کشـور بیشـتر
لول هکشـی آب مطالعـه کردتابرنام هریزیجامعیبـرایبهر هبرداری بـمهی‌کعنـقیـد.د ٔه کارشناسـان ،هـر فـرد در شـبان هروز بایـد
اشـسـهرتهکاـهیاازیـمراصـنردرفحســرادن ٔوهدبر42خـ1یمتکـرشـموکرعهـابیادرروپاسـیـالی حداقل 150لیترآبمصرف کند،باای نحالمقامات
پرآبماننداتریش( 108مترمکعبدر سال)وبلژیک صحیـح از آ نهـا صـورت گیـرد. مسـئول دولتـی عنـوان م یکننـد ایرانیـان دو برابـر
( 105مترمکعـب درسـال) بیشـتر اسـت.
طبـق گزارشـات وزارت نیـرو ،میـزان هـدر رفـت آب در متوسـط جهانـی در سـال آب مصـرف م یکننـد.
ایـران 28تـا 30درصـداسـتدر حالـی کـهایـنمقـدار منابع آب ایران بـر اسـاس اعلام بانـک جهانـی الگـوی مصـرف آب
متوســط بار شهــای ســالانه در کشــور 413 آشـامیدنی بـرای یـک نفـر در سـال یـک مترمکعـب
اتلاف در دنیـا 9تـا 12درصـد گـزارش شـده اسـت کـه میلیــارد مترمکعــب اســت. و بـرای بهداشـت در زندگـی بـه ازای هـر نفـر 100
اییـشکــبنیکداهرزآبعحراولـاسـمـاینالیساـوصفلتـرکـسیـهآودسنـگربارنی ٔتدٔهااآشسـیبت‌تسـجهاادیتیآدپغبیذیرـامرسـکجـاشزـت.اوزر مترمکعباعلا مشـدهاسـت،درحال یکهدر ایراناین
میانگیـن بارندگـی در جهـان حـدود 800تـا820 رقمبهدلیلاستفادهنادرستاز آبآشامیدنیبرای
میل یمتـر اسـت( .بیـش از 3برابـر ایـران) شستشـوی اتومبیـل ،اسـتحمام ،آبیـاری باغچ ههـا،
بیـش از %70نـزولات آسـمانی تبخیـر و بـه جـو لباسشـویی و ظر فشـویی حـدود 70تـا 80درصـد
در سـال،40پنـجهـزار متـرمکعـببـودهوایـنمقـدار بازمی‌گــردد. بمییانشـتگیرـازنالآگـوب میصجرهفـانـیی آسـرنانا ٔهسـ جت.هـان حـدود 580
در سـال 85به 1750مترمکعبرسـیده کهبهمعنی مترمکعـببـرایهرنفردر سـالاسـت کهایـنرقمدر
نزدیـک شـدن بـه مرحلـه تنش آبی اسـت. میـزان کلآب کشـور پـساز تبخیـر(بـااحتسـاب ایـرانحـدود 1300مترمکعباسـت کهاینامربیانگر
8میلیــارد مترمکعــب ورودی) حــدود 130تــا 132 ِاتلاف منابـع آب و اسـراف بی شازحـد منابـع حیاتـی
میلیـارد مترمکعـب اسـت.
ادامـ ٔه احتمال بروز «تنش آبی» بــا توجــه بــه رشــد جمعیــت و توســعه ،امــکان اسـت.
رو شهـای اســتفاده از ظرفی تهــای باقیمانــده ،بســیار انــدک کشـور ایـران 1/1درصـد از مسـاحت خشـک یهای
امـروز بـه جایـی رسـید هایم کـه جهـان را بـه خـود اختصـاص داده امـا فقـط 0/34
نادرستواسرافآمیزقبلیدر مصرفآببهویژهدر
بخش کشاورزی،مشکلاتزیادیرابر کشورتحمیل اســت.
کـردهوبایـدارتقـایبهـرهوریآبو کاهـشمصـرفرا شــرب، بخ شهــای در آب ســالان ٔه مصــرف
کشــاورزی و صنعــت 90میلیــارد مترمکعــب اســت.
بـهصـورتجـدیدر دسـتور کار قـرار دهیـم.
105
..........................................................................
..........................................................................
.............................................................................
.............................................................................
23 میلیارد1 413
میلیونمترمکعب 300.000.000 میلیاردمترمکعب
مترمکعب
میزانبرداشتفولادمبارکه ظرفیترودخانۀزایندهرود متوسطبار شهایسالانهدر کشور
از زایندهروددر سال در یکسال
1390بـه حـدود 40درصـد رسـیده اسـت .از سـوی خدمـاتوهدررفـتآنبـهازاءهـرنفـردر روز 220لیتـر بـه نظـر م یرسـد تنهـا در صـورت تغییـر شـیو ٔه آبیـاری
دیگـر گروهـیدیگـراز صنایـعنیـزهسـتند کهبـاتوجه اعلام شـده بـود کـه طبـق گـزارش وزارت نیـرو ،ایـن فعلـی در بخـش کشـاورزی اسـت کـه م یتـوان منابـع
بهنوعفعالی تشانهموارهمیزانمصرفآببالایی میـزان مصـرف آب شـرب در بخـش خانگـی ،دو برابـر اسـتراتژیک و حیاتـی آب زیرزمینـی کشـور را بـرای
داشـت هاندوتغییـرچندانـیبـهجـزدر برخیسـنوات، نس لهایآتی کشور حفظ کرد.اینمنابعدر شرایط
در سهمآ نهااز آبمصرفیصنعتیدیدهنم یشود. متوسـط جهانـی اسـت. خشکسـالیبهداد کشـور رسـید هاندواز دستدادن
منابـع آب تجدی دشـونده در ایـران هـم ا کنـون 25 آ نهـا یـک خسـارت جبرا نناپذیـر اسـت.
:::::صنایـع غذایـی دومیـن مصر فکننـده آب در درصـد متوسـط جهانـی آن اسـت و بیـش از 130 در گذشـته مدیـران تلا شهـای جد یتـری را بـرای
بخـش صنعـت میلیاردمترمکعباز منابعآبیموجود کشور تجدید تأمیـنآبم یکردنـدوا گـربـارونـدفعلـیپیـشبرویـم
گـروه صنایـع مـواد غذایـی و آشـامیدنی کـه در سـال وبـهفکـرتأمیـنآببـا کیفیتنباشـیمدر سـال1404
،1384حـدود 20درصـد از آب صنعـت را مصـرف شـونده اسـت. دچـار تنـش آبـی خواهیـم شـد؛ بنابرایـن بایـد راهـکار
م یکردنـد ،در سـال 1390نیـز تنهـا دو درصـد کاهـش دیگـری در پیـش بگیریـم.
رسـسـهیمدهدااشســتهتوکـهسـبـههمایآ ننتهـراتایز0ب2رتدبرـ ٔهصـددوبـمهم8ص1ردرفآصـبد کدامصنایعآببیشتریمصرفم یکنند؟ بایـد گفـت در شـرایط فعلـی بیـش از 90درصـد کل
منابعآبی کشـور بهمصرف کشـاورزیم یرسدوتنها
اختصـاص م یدهنـد. صنعـت را بـه خـود سـهم صنایـع مختلـف از مصـرف آب در سـا لهای درصـد کمـی در بخـش خانگـی بـه مصـرف م یرسـد
دهـ ٔه در و تولیـد فلـزات اساسـی امـا بخـش معـدن گذشتهوباتوجهبهتغییرسیاس تهایاقتصادیبا و کمتـر از دو درصـد از حجـم کلـی آب مصـرف شـده
اخیـر بیـش از پیـش مـورد توجـه قـرار گرفـت و همیـن مصـرف م یشـود ،ایـن در ادسرـ بتخـکـهشتوصجـنعهـوت ٔتا کشـور
امـر سـبب شـد ضمـن افزایـش تولیـدات ،افزایـش در تغییـرات زیـادی همـراه بوده اسـت. کیدبیشاز حدمسـئولان حالـی
مصـرف آب بخـش صنعتـی را نیـز داشـته باشـد. در ایـن میـان مشـاهده شـده کـه واحدهایـی کـه خانگـی باعـث بپـوهشرـعیایـدهتمالانـگـدونینمحـصـو ٔره افسـدترفبادخـه ازش
براساس گزارشوزارتصنعت،معدنوتجارت12.8 در دور های بیشـترین سـهم مصـرف آب را بـه خـود آب در بخـش
درصـد از آب مصـرف شـده در بخـش صنعـت کشـور اختصـاصدادهبودنـد،ا کنونسـهم کمـیاز مصرف کشـاورزی شـده اسـت.
مربـوط بـه تولیـد فلـزات اساسـی اسـت و ایـن آمـار در آبصنعتی کشوردارند کهاینامرم یتواندبهدلایل
شـرایطیاسـت کهاینبخشعلیرغماینکهرشدی مختلفاز جملهتغییراینصنایعوبهروزآوریآ نها
بسـیار بیشـتراز نظـرتولیـد،بهـرهوریواشـتغا لزایی یـا در طـرف دیگـر کاهـش تولیـد آن بخـش از صنعـت ی کسوممتوسطبارشجهاندر ایران
هم ا کنون اعمال رو شهای سـنتی آبیاری در بخش
بـه نسـبت دیگـر صنایـع داشـته ،ولـی در عیـن حـال باشد. کشـاورزی و بالابـودن میـزان هـدر روی آب در ایـن
مصـرف آب آن بـه نسـبت کمتـری رشـد داشـته و براساسآماری کهوزارتصنعت،معدنوتجارتاز
مدیریـت بـر منابـع آبـی و کاهـش مصـرف در ایـن مصرفآبدر بخ شهایمختلفصنعتیارائه کرده بخشوهمچنینشبک ههایانتقالوتوزیع،باعث
اسـت ،بیشـترین میـزان مصـرف آب در سـال 1390 از بیـنرفتـنهزین ههـایتأمینآبدر کشـوریشـده
صنعـت ،ایـن صنعـت را در بهر هبـرداری از منابـع آبـی مربوط به صنایع تولید مواد و محصولات شیمیایی است کهبهمیزانیکسوممتوسطجهانیدر سال
موف قتـر از سـایر صنایـع نشـان داده اسـت. است که 40درصد از آب مصرفی بخش صنعت را به
قـرار گرفتـن ایـن سـه صنعـت اول مصـرف کننـده آب سـران ٔه بارندگـی دارد.
در سـال 1390در حالی صورت گرفته که شـش سـال خود اختصاص داده اسـت. آب، عمومـی مصـرف میـزان در سـال 88
ایـندر حالـیاسـت کـهایـنصنعـتدر سـال،1384
تنهـا 12.2درصـد از مصـرف آب بخـش صنعـت را در
اختیـار خـود گرفتـهبـودوبانوسـاناتزیادیدر سـال
106شمار ٔهنوزدهم | آبانماه1396
....................................................................................................
.....................................................................................................
.....................................................................................................
مشکل کمبودآبوخش کسالی
درسا لهایاخیردامنشرک تهای
فولادیبزرگیهمچونفولادمبارکه
وذوبآهنرا گرفتهواینشرک تهای
تولیدیموفقرانیزباچال شهاییمواجه
ساختهواتهاماتنارواییدرخصوصبهره
برداریاز آبزایندهرودرا مطرح کرده
است.ایندرحالیاست کهبازهماین
فوبولاااردائ ٔ یههطاره حسهتانیدنکوهیپیندرشتقلادمشبشهده
کاهشمصرفآبهستند
م یتـوان در مناطـق محـروم فرص تهـای شـغلی آب آشـامیدنی بیـش از 40شـهر و روسـتای بـزرگ و پیشاز اعلاماینآمار یعنیدر سال 1384بیشترین
خوبـی ایجـاد کـرد ،غافـل از اینکـه روزی مکا نیابـی کوچـک اسـتان نیـز بـه طـور مسـتقیم از زاینـده رود مصـرفآبصنعتـیبـاسـهم 32.7درصـددر اختیـار
نادرسـت ایـن طر حهـا مشک لسـاز خواهـد شـد. تأمیـن می‌شـود. بخش صنایع تولید زغال کک ،پالایشگا ههای نفت
کارشناسـان بخـش معـدن معتقدنـد مکا نیابـی درحـال حاضـر در اسـتان اصفهـان بیـش از 4000 وسـوخ تهایهسـت هایبـودهاسـت کـهایـنبخش
بـه عـدم دسـ تیابی نبـاهدنرتسیـجـتٔهایـمورندنطرظـر‌حمهـا‌ی مشـنوجـد،ر رشـته قنـات وجـود دارد کـه بعـد از گذشـت قرن‌هـا با افت چشـمگیر مصرف آب در سـال 1390تنها5.3
بـه همیـن دلیـل بایـد هنـوز حیـات بسـیاری از روسـتاها و شـهرها بـه
طر حهـا را رهـا کـرده تـا بـا کمتریـن ضـرر اقتصـادی ویـژه در ناحیـه بیابانـی اسـتان بـه آبدهـی آن‌هـا درصـداز مصـرفآبرابـهخـوداختصـاصداد.
مواجـه شـویم .کمبـود آب در منطقـه و دور بـودن از بسـتگی دارد .علاوه بـر قنـات تعـداد 46200حلقـه علاوه بـر صنایـع مذکـور ،تولیـد محصـولات کانـی
بنـادر و عـدم دسترسـی بـه بازارهـای جهانـی همـه و چـاه عمیـق ،نیمـه عمیـق و سـنتی نیـز در امـر بهـره غیرفلزی ،کاغذوماشینآلاتصنعتیرانیزم یتوان
همهباعثم یشودتاصنعتفولادایرانآنطور کهباید اازصآفهـ‌باهـانیدرزیمرزحـمیدنـودیٔهفآعالبنـ ود.هـوای بـرداری
اسـتان از دیگـر صنایـع آ ببـر عنـوان کـرد.
در جایـگاه واقعـی خـود قرار نگیـرد .اما دیگر زمانـی برای گـرم منابع آب استان اصفهان
توقفاینپروژ ههاباقینماندهاستودولتبایدهرچه و خشـک قـرار دارد ،از ایـن رو منابـع آب شـیرین
سـری عترآ نهـاراتکمیـل کنـد.درواقـعآ نهامعتقدند، اسـتان ظرفیـت محـدودی دارنـد .از آنجـا کـه منابع آب استان به دو دسته تقسیم م یشود:
آ بهـای سـطحی کـه شـامل رودهـا،
نبودمطالعات کارشناسیبرایانتخابمحلاحداث جمعیـت اسـتان رو بـه رشـد اسـت ،ایـن امـر باعـث دریاچه‌هـای پشـت سـدها و تالاب‌هـا هسـتند.
کارخان ههـاباعـثشـدهتـاهفـتطـرحفـولادیتوجیـه رشـد نیازهـای آبـی اسـتان در بخـش صنایـع،
اقتصـادی خـود را از دسـت بدهنـد. کشـاورزی و آشـامیدنی م یشـود( .نیـاز آبـی اسـتان آ بهـای زیرزمینـی کـه مشـتمل بـر چا ههـا،
چشـمه‌ها و قنات‌هـا می‌باشـند.
در سـال 1400بـه 10میلیـارد مترمکعـب م یرسـد). آب‌هـای سـطحی :بـه دلیـل بـارش کـم ،بیشـتر
علاوه بـر آن بخشـی از منابـع آب بـه دلیـل آلودگـی،
همـکاریدولتبرایبهینـــ هســــازی دیگـر قابـل اسـتفاده نیسـت .خشک‌سـالی‌های رودهـای اسـتان بـه شـکل افقی (تا چنـد روز پس از
ت ٔمامیـص ـنرآبفیآکـبیادزرمهصن‌متایرـیــنعنفکاوتـلایداسـیت کـهبایدقبل بـارش آ بدارنـد) و یـا فصلـی دیـده م یشـوند .فقـط
مکـرر نیـز بـه عوامـل قبلـی کمـک می‌کنـد تـا اسـتان بخـش کوچکـی از ارتفاعـات بلنـد غربـی و جنوبـی
ازاجـرایطر حهـایفـولادیمـوردبررسـیومطالعـات را وارد شـرایط خطرنا کـی بـه نـام بحـران آب کنـد.
کارشناسیقراربگیرد.متاسفانهاینروزهاکشوربابحران آب آشـامیدنی در اسـتان اصفهـان :از مقـدار اسـتان اسـت کـه بـه دلیـل بـارش زیـاد به‌ویـژه
تکه‌مآبدییدمیوابرجاهایت ٔسامیت کنآهعبلاوشهربربتبهادشیدد،بصهناهیمعیمن‌یتدلوایندل ابـزرجمفلـ ٔمه ا‌ییتـوانننرـوددرهـوادمهـای‌تـویا دنائبـمـه زایینرـادته‌غرذویـده، بـارش
مسـئولان مرتبـط بـا ایـن موضـوع در حـال راهکارهایی کل آب مصـرف شـده در اسـتان ( 7/3میلیـارد کننـد.
هسـتندتـادر کنـارصرف هجویـیتولیـددرصنایعفلزی مترمکعـب) 444 ،میلیـون مترمکعـب بـه مصـرف
ادامهیابدوواحدهایتولیدیظرفیتخودراافزایش آشـامیدن می‌رسـد .از ایـن مقـدار 300میلیـون پلاسـجان ،ماربـر ،مرغـاب ،سـولیکان ،گلپایـگان و
گدرفهتنـده.شـدرووداقکـعهتلهـامتشٔاممیـ‌یشنـآودبتشـصرمیبمواهـت،مبت ٔاهمگیـونن‌هآابی هـرگان اشـاره کـرد.
مترمکعـب از زاینـده‌رود و مابقـی از منابـع آب زاینـد هرود :مه متریـن شـریان آبی در ایـران مرکزی
موردنیـاز صنایـع در آن دیده شـود. زیرزمینـی برداشـت می‌شـود.
اسـت .سرشـاخه‌های اصلی این رود از چشمه‌ها و
صنعت فولاد ،صنعت مادر روان آ بهـای دامن ههـای شـرقی زرد کوه بختیاری
آباصل یتریننیاز فولاد (چشمه دیمه و آب کوهرنگ) سرچشمه می‌گیرد.
امروزصنایع کشور بهخصوصصنعتفولاد کهجزء میانگیـن آبدهـی رودخانـه در شـرایط عـادی 40تـا
صنایع مادر محسوب م یشوند نیازمند کم کهای آب یکـی از اصل یتریـن فا کتورهـای تولیـد فـولاد 50مترمکعـب بـر ثانیـه اسـت .در ده ههـای اخیـر
افدورلاولیـهٔـهتموخکـبنونـخد ادز.اشمجـخرمولـزصاوه تص ٔصالمی‌ییـتهرینسآتننبد،دغتمـادبغوـاتٔهدواانکوانلریـدخنهایناو‌زه.هه.اا .رایی اسـت کـهدر صـورت کمبـود،تولیـدایـنفلزمهـمرابا بـا طراحـی و سـاخت شـبکه بزرگـی از کانال‌هـای
مشـکل دچـار م یکنـد .کلنـگ هفـت طـرح فـولادی بتنـی ،آب زاینـد هرود تـا دشـت‌های دوردسـت
تنها با هدف دسـتیابی به رقم تعیین شـده در سـند (دشـت مهیـار ،دشـت جرقویـه و رود شـتین) نیـز
چشـ مانداز بیسـت سـاله ،بـه زمیـن خـورد امـا غافـل بـرده م یشـود .مجموعـه ایـن اقدامـات باعـث
از آنکـه برخـی از ایـن طر حهـا درسـت در مکا نهایـی شـده تـا حـدود 100هـزار هکتـار زمی نهـای زیـر
قـرار گرفت هانـد کـه خـود بـا کمبـود آب مواجـه بودنـد، پوشـش آبیـاری زاینـده رود قـرار گیـرد .همچنیـن
امـا دولـت دهـم معتقـد بـود بـا اجـرای ایـن طر حهـا
107
..........................................................................
..........................................................................
.............................................................................
.............................................................................
میزانمصرفآبدرصنعت،شربومصارف کشاورزی
براساساعلاموزارتنیرو%92 . %6 . %2
کاهشمصرفآبفولادمبارکهازرودخانهزایندهرود با %64
اجرایطرحهایسیستمتصفیهوبازچرخانیآب
یافتـه،تـاجایـی کهقـرار بودطبققـرارداداولیهبرای شربومصارف کشاورزیبهترتیب 6،2و 92درصد تولیـدفـولادت ٔامیـنآباسـت،در صـورتعدمت ٔامین
تولیـد ۴/۲میلیـون تـن در ایـن شـرکت ۴۰میلیـون اسـت کـهفـولادمبارکهدر اصفهـانتنهـا 1.5درصداز آبموردنیـاز تحقـقرقـمتعیینشـدهرا کمیسـخت
پگایالاواننیـخزهطونوقرلد عانســرددوبدداوز رنودادشخـاتنـ ٔهن مترمکعب آب تا ظرفیـت زاینـده رود را برداشـت م یکنـد و بـر ایـن قـرار خواهد کرد .همانگونه که می دانیم توسـعه صنعت
خطـوط رنگـی، اسـت کـهاز طریقسیسـتمتصفیـهوبازچرخانـیآب فـولادم یتوانـددر محرومی تزدایـیوایجاداشـتغال
زاینـد هرود برداشـت شـود ،امـا ایـن شـرکت بـا وجـود همیـن میـزان مصـرف را نیـز کاهـش دهـد. ایفاینقشویژ هایایفا کند.فولادرام یتوانیکیاز
اتقلوحـ عسـادناـع ٔدهثووخدـبووهبدرب‌ه‌هبرـطـدراودارشـر کلـیتاآزی بـبخارااطـبـجـواراتطولیگیـالهدوامـن ٔ۵یـه/زه۲ط،رمرین‌حلگـیهــاوییون برنام ههـای متعـددی بـه منظور کاهـش مصرف آب کشور دانست. تبرواسـیع ٔههر فولزجـاوتدپاریـمنصرصفنوعـاستترلاتازژیمـ ٔهک
در ایـن صنعـت در نظـر گرفتـه شـده کـه بـه عنـوان اقتصـادی هـر
نمونـه بـرای سـاخت محصـولات تولیـدی در ایـن کشـوری اسـت زیـرا صنایـع پایی ندسـتی ب یشـماری
تـن بـه ۲۳میلیـون مترمکعـب کاهـش داده اسـت ممدـسـرجپداترچربمـسختـسعـٔیتـهصهفم،یـکآصـمهـربمدافچر‌یربقـشـرخـاسـٔورتهدمهموآ‌آیصگـیبرـباریتفدج،صابخــفدیوـهداشهـیـرادشـمهندکـ‌یشهگـهمکذدرارجـنلـاآیدددًونبا را در بر م یگیرد ،به همین دلیل نم یتوان نسـبت به
کـه ایـن کاهـش ۶۴درصـدی موفقیتـی بـزرگ اسـت مسـائلمرتبـطبـاآنب یتفـاوتبود.
و بـه الگویـی خردمندانـه بـرای سـایر صنایـع ب هویـژه
صنعـتفـولاد کشـور مبـدلشـدهاسـت.
وملـییاودابماـعـه دثاتدٔا:سـخشف ه کمـسـگاالنیازاسیـنـتدا‌همرـاوادیـیـن مکوبضحــوعث مصرفـی صنعـت فـولاد مبارکـه دور ریـز نـدارد. وضعیت کارخانههایفولادی کشور و
مصرفآب
خیلـی بـه مـا مربوط نم یشـود چـون مصـرف ما تنها لیتـر آب نیـاز ابـرساـیتتوولیطـبـدقهـقرراکریدلـاود فهــاولایداوبـلیـه ٔههفـشـولاتد کارخان ههایفولادایراندر نزدیکیمنابعآبساخته
مبارکـه بـرای شد هاندامااینآببهتدریج کمترو کمترشدهاست.
کمـی بیـش از یـک درصـد کل آب زاینـده رود اسـت. تولیـد ۴/۲میلیـون تـن فـولاد اجـازه برداشـت ۴۰
۹۲درصـد از آب کشـور در بخـش کشـاورزی مصـرف میلیون متر مکعب آب را از زاینده رود داشته است، در حـال حاضـر یکـی از مشـکلات این صنعـت در ایران
کاهشمصرفآباسـت.
م یشود و سهم بخش عمومی چهار درصد و بخش امـابـااجـرایایـنطر حها کهبهتدریجاجراشـدهدر در حا لحاضـر یکـی از معضلات صنایـع معدنـی مـا
صنعت تنها پنج درصد اسـت در حالی که در بخش حال حاضر تولید فولاد به ۵/۵میلیون تن رسیده،
کشـاورزی ۳۰درصـد اتلاف و هـدر رفـت آب داریـم امـامصـرفآببـه ۲۳میلیونتـن کاهشپیدا کرده ایدـچنارامسـشـتک کـلههدسرـتزنیرد.سـااز آنخجا‌تیـهایی کیهمایثــرالنآدرب یمـنا بـطرق ٔهق
کـه ا گـر بـا بهین هسـازی مصـرف آب در ایـن بخـش و صرف هجویـی حاصـل از اجـرای طـرح بازیافـت آب
فقـط ۱۰درصـد از هـدر رفـت آب را کـم کنیـم بیشـتر مصرفـی بـه بیـش از ۶۰درصـد رسـیده اسـت. بهـر هوری از ۶۴ مـخادشٔـه ککانـویکـدم آچـبـاریمقـرشـارکلگارفتتـ اه،سباـرساـیی
از کل مصـرف بخـش عمومـی و صنعت صرف هجویی اسـت .مشـکل
کمبـود آب و خش کسـالی در سـا لهای اخیـر دامـن
کرد هایـم وبـا ایـن کار کشـور را از خش کسـالی نجـات فولاد مبارکه نیز نگران زایند هرود است شـرک تهای فـولادی بزرگـی همچـون فـولاد مبارکـه و
داد هایـم.
وی اظهـار کـرد :بـا ای نحـال مـا هـم معتقدیـم هـر جا ظرفیـت رموددیرخعاناـ ٔمـهلزایفـنـولدا‌هردومدبایرکـه‌کمبـیالیبـایـرادنواین۰۰کـ۳ه ذوبآهـنرا گرفتـهوایـنشـرک تهایتولیـدیموفـق
میلیـون رانیزباچال شهاییمواجهساختهواتهاماتناروایی
خش کسـالی اسـت نبایـد بـاری را بـر دوش مصـرف مترمکعـب اسـت گفـت :بـا احتسـاب برداشـت ۲۳
بگذاریـم .طبیعـی اسـت زاینـد هرود هـم همیـن درخصوصبهرهبرداریازآبزایندهرودرا مطرح کرده
میلیون مترمکعبی فولاد مبارکه در هر سـال ،حدود اهسـسـتتن.ادیـکنهپدیر حاشلـقیدامسـشـتدکهـوهببااازراهئـ ٔهماطیـرن‌حفهوالایدنو‌ییهـنا
کولاضعنیـطـتیر۰ا۱داسـرادلوگمـذا بشــاتهصتـروانفسـتسـیرممایچ‌هرگخـذ ٔاره ت یصهفای ٔهی 1.5درصـد کل ظرفیـت زاینـد هرود بـه فـولاد مبارکـه
وارد م یشـود کـه ایـن مقـدار بسـیار ناچیـز اسـت.
آب را تکمیـل کنیـم و م یتوانیـم ایـن تجربـه را در مخوصارهـ فدکبنـنوددٔهکآـهب مصعناریفـعی ک ملطفـی بنابرایـن بسـیار در تلاشبـه کاهـشمصـرفآبهسـتند.
غو لهای کشور را ب هعنوان
اختیار سایر صنایعی که مایل باشند قرار دهیم .ا گر
چه تکنولوژی غیرقابل دسترسی در آن به کار نرفته کاهشمصرفآبدر فولادمبارکه
ولـی بـه سـرمای هگذار یهای کلان نیـاز دارد. کنیـم.
دکتـر بهـرام سـبحانی بـا اشـاره بـه اقدامـات صـورت همانگونـه کـه مـی دانیـم 70درصـد از آ بهـای قابـل
وی انتقـال آب بـه پروژ ههـای فـولادی از دریاهـای گرفتهدرشرکتفولادمبارکهدرزمینه کاهشمصرف اسـتحصال در دنیـا در کشـاورزی 12،درصـد مصـرف
آزاد یا انتقال پروژ ههای فولادی آینده را در کنار دریا
امکا نپذیـر و راهـکاری بـرای کاهـش بیشـتر مصـرف آباظهار کرد:اینشرکتبااجرایطر حهای بسیار شـرب و 18درصـد در صنعـت اسـتفاده م یشـود.
کارآمـددر ایـنزمینـهبهموفقی تهایخوبیدسـت بـر اسـاس اعلام وزارت نیـرو میـزان آب در صنعـت،
آب در صنایـع فـولاد خوانـد.
108شمار ٔهنوزدهم | آبانماه1396
....................................................................................................
.....................................................................................................
.....................................................................................................
محمدحسن قائد یها؛ مدیرکݡل آموز شوپرورش استان اصفهان: روز13آباندرتقویمب هعنوان
روز مبـارزه بـا اسـتکبار نا مگـذاری و
13آبان؛تجل یگݡر بصیـرتدان شآموزان یادآورسهواقعهمهمدرتاریخمعاصر
ایـراناسـت کـهدرسـهدورۀمختلف
انجـامداده اسـت؟ اقدامـی کـه دانـش آمـوزان در روز 13آبـان انجـام ر خداده و بـه همیـن دلیـل ایـن روز
13آبـان روز مبـارزه بـا اسـتکبار اسـت و بحـث دادندچهتأثیریدر روندآموز شوپرورشداشته را در تاریـخ کشـور ب هعنـوان روزی
استکبارسـتیزی اسـت .کار اصلـی آموز شوپـرورش است؟ ب هیادماندنـی بـه ثبـت رسـاند هاند.
فرهن گسـازی ایـن موضـوع اسـت و بـا توجـه بـه 13آبـانیـکروز ملـیودر حقیقـتیـکروز حماسـی تبعیـدامـامخمینـی(ره)بهترکیـهدر
اینکـه دانـش آمـوزان نسـل سـوم و چهـارم ،بعـد از اسـت.منشـأاینروز برم یگرددبهحضور هم هجانبۀ 13آبـان ،1343آبـان 1357کـه روز
انقلاب هسـتند بایـد اهمیـت حضورشـان را بداننـد دانـش آمـوزان در بـدو پیـروزی انقلاب اسلامی و دان شآمـوزنـام گرفـتوتسـخیرلانـه
و بـا ایـن فرهنـگ آشـنا شـوند کـه یکـی از شـعارهای حضورشاندر صحن ههایدفاعاز ارز شهایانقلاب جاسوسی آبان 1358عنوان این سه
اصلـی نظـام جمهـوری اسلامی ایـران مبـارزه بـا اسلامی.ایننشانم یدهد کهجوانانونوجوا نهای واقعـهتاریخـیاسـت کـههی چیـکاز
اسـتکبار و استکبارسـتیزی اسـت .بـه همیـن جهـت مـا از بـدو انقلاب و حتـی قبـل از پیـروزی انقلاب در نظراهمیتنسبتبهدیگریبرتری
برنام ههـای متفاوتـی در طـول سـال اجـرا م یشـود و صحن ههـای انقلاب حضورداشـته و همـگام بـا سـایر نـدارد چراکـه هرکـدام در دوره وقـوع
تنهـامختـصبـ هروز 13آبـاننیسـت.بخشـیاز آندر مـردمدر حقیقـتمدافـعارز شهـایانقلاباسلامی تأثیرگـذاری خـاص خـود را داشـته و
کتا بهـای درسـی و قسـمتی از آن در قالـب برنام ههـا بودند.شروعبسیاریاز برنام ههایمرتبطباپیروزی شـرایطرابـهنحـویتغییـرداد هاند.
ومراسـممختلفـیازجملـهدر برنام ههـایصبحـگاه، انقلاباسلامیاز سـطحمـدارسآغـاز شـدوباحضور حضـرت امـام (ره) در پیامـی بـه
همای شهـای دان شآمـوزی ،هفتـه دفـاع مقـدس دانـشآمـوزان ،گسـترد هترشـد.حضـور دانشآمـوزان همینمناسبتفرمودند...:عزیزان
و جشـنوار ههای شـهدا اسـت کـه در مـدارس اجـرا در مـدارسیکـیاز نقـاطمثبتوتأثیرگـذار در پیروزی مـنصبورباشـید کهپیـروزینهایی
انقلاب اسلامی اسـت .دانـش آمـوزان بـا حضورشـان نزدیـک و خـدا بـا صابـران اسـت ...
می‌شـود. درصحن ههـای انقلاب ،مطالبـات خودشـان را از ایـرانامـروزجایـگاهآزادگاناسـت...
آیادر برنام هریزیواجرایاینبرنام ههاخلاقیت زمـان حا کمیـت داشـته اعلام کردنـد نو تظاقمرـیبـیًاکـروهنـآدن منازاینراهدور،چشمامیدبهشما
و نـوآور یای کـه همـگام بـا رشـد دانـش آمـوزان و سـیر حرکـت آموز شوپـرورش بـا آن دوختـ هام ...صـدای آزاد یخواهـی
مطالبـات ،بنیا نگـذاری و پای هگـذاری شـد. و اسـتقلا لطلبی شـما را بـه گـوش
باشـدصـورت گرفتـهیـاخیر؟ ادارهآموز شوپـرورشیـاوزارتخانـهچـهاقدامیدر
در اینکـه در برنام ههـای فرهنگـی بایـد نـوآوری و راسـتای مباحـث فرهنگـی در مـورد ایـن حماسـه جهانیـان م یرسـانیم.
خلاقیـت وجـود داشـته باشـد جـای شـکی وجـود بـه همیـن مناسـبت گفتگویـی بـا
نـدارد؛امـا کلیـت کار بـهایـنصورتاسـت کـهتدوین محمدحسـن قائد یهـا مدیـرکل
آموز شوپـرورش اسـتان اصفهـان
انجـامداد هایـم کـهشـماخواننـدگان
محتـرم را بـه خوانـدن آن دعـوت
می‌کنیـم.
109
..........................................................................
..........................................................................
.............................................................................
.............................................................................
برنام ههـای 13آبـان توسـط سـازمان تبلیغـات،
برنام هریـزی م یشـود کـه قسـمتی از ایـن برنامـه بـه
عهدۀسـازمانوبسـیجدان شآموزیآموز شوپرورش
اسـتوشـورایسیاس تگذاریایندستگاهاز حضور
دانـشآمـوزاندر اجـرایسـرودهمگانی،دکلم ههای
خـاص و ...اسـتفاده م یکنـد.
دسـتگا ههایی کـه مرتبـط بـا ایـن روز فعالیـت
م یکننـد چـه برنام ههایـی مدنظـر دارنـد و آیـا
فعالیتشـان تأثیرگـذار اسـت؟
بسـیج دان شآمـوزی و سـایر دسـتگا ههایی کـه
متصد یانـد مثـل سـازمان دان شآمـوزی ،بسـیج
دان شآموزی،سـازمانتبلیغاتوشـورایهماهنگی
تبلیغـات کـه درحقیقـت مسـئولیت مسـتقیم ایـن
مراسـم را بـر عهـده دارد .ایـن سـازما نها و نهادهـا
درواقـعچارچـوباصلـیرادر یـکسـتادبرنام هریـزی
م یکننـد و اجرایـی م یکننـد.
برنام ههـا در سـتاد تدویـن م یشـود امـا بـرای ابتـکار
و انجـام فعالی تهـای جدیـد بایـد عـرض کنـم کـه
آبموودزهم شثلوًاپـارجورراشی هسرمویدشـههم بگـانهیدنتبـواسل کطاردانهـاشیآمجوزادیـن،د
یـادرگیـر کـردندانـشآمـوزان کـهبـهانتخـابواختیار
در زمین ههـای مختلـف هماننـد ،برگـزاری جشـنواره را بهلتـرطفـم ًا یتدروانمنــودرتد بشـرنخایم ههـصادیهنـویـد.ژ های کـه توسـط خودشـانبخشـیاز برنام ههاراب هطور مستقلانجام
جابـر بـن حیـان در دوره ابتدایـی ،جشـنواره نوجـوان آموز شوپـرورش در جهـت ارتقـا سـطح علمـی دهنـد .دکلم ههـای خـاص دانـش آمـوزان یـا خاطـره
خوارزمـی در دوره متوسـطه اول و جشـنواره جـوان و فرهنگـی دانـش آمـوزان اندیشـیده شـده گوییداشتهباشند.یابرنام ههایمتنوعی کهدراین
خوارزمـی در متوسـطه دوم ،برگـزاری اردوهـای ویـژه زمینـهم یتوانـددر حقیقـتانجـامبگیـرد.
بـا همراهـی بسـیج دان شآمـوزی هماننـد اردوهـای توضیحاتـی بفرماییـد. بـا توجـه بـه بیانـات مقـام معظـم رهبـری کـه 13
ولایـت ،فرمانـدۀ د لهـا برنامـه ویـژۀ آشـنایی دانـش آموز شوپـرورش در موضـوع فعالی تهـای فرهنگـی آبـانیـکروز ملـینامیـدهشـدهدر رونـدانقلاب
آمـوزانبـاسـرداراندفـاعمقدسازجملـهبرنام ههای بیـش از 30پـروژه مهـم را در دسـتور کار خـود داشـته فرهنگـی چـه تأثیـری گذاشـته؟
استب هطور مثالافزایش کانو نهایپرورشیورشد پای ههـای انقلاب بـر مبنـای ایدئولـوژی فکـری ملـت
آموز شوپـرورش اسـت. دارالقرآ نهـادر مباحـثقرآنـی،برگـزاریهمای شهای ایـرانپای هگـذاریشـدهاسـتوبـرایـناسـاسحضـور
حرفآخر: مختلـف ،تدویـن برنام ههـا و اردوهـای مختلـف دانـشآمـوزاندر ایـنبرنام ههام یتوانـدتداو مبخش
دان شآمـوزی توسـط سـازمان دان شآمـوزی هماننـد راه انقلاب باشـد .آشـنایی بـا اهـداف ،زیرسـاخ تها،
در حـال حاضـر تشـخیص مسـیر اصلـی و یافتـن راه اردوهـای ملـی ،اردوهـای قطبـی ،برگـزاری دور ههـای راه و ادامـه چگونگـی بدرنساـمتا‌هوهرادیـهاییکـهانققلطاعـ ًابدرو
صحیح کار دشـواریاسـتازای نرودانشآموزانباید مهار تآمـوزی بـرای دانـش آمـوزان ،فراهـم نمـودن دانـش ملـی، برنام ههـای
بـا بصیـرت و آزادی اندیشـه ،حقایـق را بشناسـند و از بسـتروزمینـۀرشـدبـرایدان شآمـوزانخلاقومبتکر آموزانباآنآشـنام یشـوندووظایفخودوادامهراه
طریـقاخلا قمـداریودی نداریهمراهباعل مآموزی
راه رهایـی خـود را بیابنـد.
110شمار ٔهنوزدهم | آبانماه1396
....................................................................................................
.....................................................................................................
.....................................................................................................
مشاورهبه
داشتنزندگی
خلاق و شاد
کمکم یکند
مشاورهوضرورتتوجهبهآندر
گف توگوباشیوا کامروزو مریمبهروزنژاد
سعیده موسوی
صـورت م یگیـرد. شـیوا کامروز،دانشـجویدکترایروانشناسیسلامت در جوامـع امـروزی همـگام بـا رشـد و
ویعنـوان کـرد:درما نهایروا نشـناختی،بهدنبال رووامندشیـنرادساخیلـعمیووممرییـوم بصاهـحروز بنـاژماتدیادزانمرشکـزجموشایور ٔدکهرتـائراینی پیشـرفت،تغییـراتسـریعفرهنگـینیـزبهچشـم
تغییـر صور تمسـئله نیسـتند؛ بلکـه نـگاه فـرد را بـه م یخـورد کـهزمین هسـازایجـادشـکافیبـزرگبیـن
کمشسـائفولتوقوچیالتاب‌شعهاادنیامشنحایخطت ٔهیمشعخطوصیفمت خیکوندن،بدرتاابای هستند کهازاسفندماهسال1384تاکنوندرراستای نسـ لها و آغـازی بـرای بـروز مشـکلات فـردی و
مشاورهوروانشناسیبهفعالیتپرداخت هاند. اجتماعـی افـراد اسـت.
رویارویـیوایجـادتغییـر،توانمندشـوند. شـیوا کامـروز علـم روا نشناسـی را فرصتـی جهـت
اینروانشـناسسلامتتصریح کرد:درما نگرانتنها شناسـاییوتغییـرنشـانگانرفتارهـادانسـتو گفـت: در گذاراززندگیسنتیبهزندگیمدرنوصنعتی،
دردرماناختلا لهاوحل کردنبحرا نهایی کهفردرا تحـولات ب یحدوحصـر در بنیا نهـای جوامـع؛
م یآزارد؛به کمکاونم یآیند،بلکه گاهیی کقدمبه کـه زندگـی معنـادار افـراد و رعوامنلشکنرادسـسایزن،د ٔجهریاساز‌نمهاایـ‌نهیا بحرا نهـاوآسـی بهایاجتماعـیوروحی-روانـی
عقببرم یدارندوراهپیشـگیریاز مسـائل،بحرا نها راتحتتأثیرقرار م یدهد؛ بسـیاری را اعـم از طالق ،مشـکلات تحصیلـی،
وبیمار یهـایروا نشـناختیرابـهفـردم یآموزنـدتابا شناساییوباتکی هبرمهار تهایعلمیوحرف های،به
دستیابیبهتوانای یهایتازهبرایبالا بردنبهداشت ارتقـای کیفیـتزندگـی کمـکم یکنـد. اختلافاتخانوادگی،نارضایتیشغلی،اضطرابو
رشواینـوایکاخمورودزبگااامشبارردهابرنهادر.ائهتخصصیخدماتدرزمین ٔه افسـردگیپیـشرویافـرادپدیـدمـ یآورد.
اختلالاتسایکوسـوماتیکدر ایـنمرکـزخاطرنشـان ویدر ادامـهافـزود:مرکـزمشـاورهرائیندر بخ شهای حا لآنکهدرکنارتوسعهشگف تانگیزعلوموفنون،
کرد:سایکوسوماتیکبهمعنایروانشناسیسلامتیا روانشناسیومشاورهب هصورتخاصوتفکی کشده
بیمار یهـایروا نتنـیاسـت کهبروحـدتبینذهن فعالیـت کـردهودر شـشبخـشمشـاور ههایفـردی، دانـشامـروزبایـدبتوانـدپاسـخگویبحرا نهـای
بـوابـوردانسـوتتعاکـمـهعلبوایـمـنلآر نواها‌نتأشـکنیاـخدتداریدد.رایپیندامیرکزبشرهایم ٔنه کـه رموتعحـاقی ربوپانـیشیـرانفسـتاع‌نلهوامبواف ّشـنادو؛ربیحبرراان‌نسهـاایـ‌نهیا
بیمار یهانقشدارند؛ب هگون های کهاضطرابمزمن، کلا سهـای آموزشـی ،گرو هدرمانـی ،روا نسـنجی و رخ
اسـترس و افسـردگی عمیـق دارای آثـار فیزیولوژیکـی آزمون،روانشناسـیصنعتی-سـازمانیوروا نپزشکی
اسـت کـه همـراه بـا ناتوانـی یـا آسـی بپذیری ژنتیکـی خدمـات ارائـه م یکند. نمودهاسـت؛بنابراینبایددیدمشـاورهچگونهبه
عضو،برخیافرادرامستعداختلالاتروا نتنیم یکند یاریافرادم یآیدوجایگاهمشاورهدرایرانتا کجا
مدیرداخلیمرکزمشاورهرائینبااشارهبهبرخورداری پیـشرفتهاسـت.
وموجـببسـیاریاز بیمار یهام یشـود. از 30مشـاور و دو روا نپزشـک توانمنـد در ایـن مرکـز
اظهـار داشـت :دوسـوم افـراد جهـت مشـاور ههای ظهـور آسـی بهای روحـی ،روانـی و اجتماعـی و
ضـرورتتوجـهبـهعلـمروانشناسـیومشـاورهمـارا
فمـررادجعیهومی یک‌کننسـدو کمهدارکزثمریمن هشـهاـوار هیهادییگـفرربـده اییـدرنزممیرنکـٔزه بـرآنداشـتتـابـادوتنازمدیرانبرجسـتهدراین
عرصهبه گفتگوبنشـینیم کهشـرحآنرادرادامه
اختلالات بالینـی ،روا ندرمانـی تحلیلـی ،کـودک و ازنظـرم یگذرانیـد؛
نوجـوان ،برنام هریـزی تحصیلـی و مباحـث خانـواده
111
..........................................................................
..........................................................................
.............................................................................
.............................................................................
مشاوریاب هاصطلاح دانسـت و تصریـح کـرد :در بخـش باز یدرمانـی، مدیـرداخلـیمرکـزمشـاورٔهرائیـنعنـوان کـرد:بخـش
تخصص یتردرمانگر دان شافزایـیصـورتنم یگیـرد؛بلکهبچ ههایـی کهبا روا ندرمانـی باهـدف تغییـر الگوهـای آسـی بزای
برایایجاداتحاددرمانی مشـکلیهمچونجویـدنناخـن،شـ بادراریوعدم رفتـاری ،بهبـود احسـاس ارزشـمندی و ح لوفصـل
بامراجعم یبایست برقراری ارتباط با مادر مواجه هستند ،پس از مراجعه؛ تعار ضهـا بـا چهـار رویکـرد روا ندرمانـی وجـود گـرا،
ب هصورته مزماناز بـا اسـتفاده از پروتـکل درمـان ب هصـورت تخصصـی و درمان شـناختی-رفتاری ،درمان مبتنـی بر پذیرش و
علموهنربهره گیردتا بـاتوجـهبـهاختلالـی کـهدارنـد،وارداتـاقباز یدرمانی تعهـدوروا ندرمانـیتحلیلـیبـهآ گاهـیازمشـکلاتو
بتوانددانشوتجربه یادگیـری شـیو ههای تغییـر در افـراد کمـک م یکنـد.
خودراهمچوناثری م یشـوند و ب هصـورت فـردی درمـان م یشـوند. وی افـزود :یکـی از هنرهـای مشـاوره و روا ندرمانـی
هنریبهمراجععرضه شـیوا کامروزادامهداد:در برخیمواردمشـاور کودکو ایـن اسـت کـه فـرد را بـا در نظـر گرفتـن تفاو تهـای
کند؛بههمینمنظوراین نوجـوانبـااسـتفادهازرویکردسیسـتمیحاکـمبر کل فـردیراهنمایـیم یکننـد،بـههمیـنمنظـور بخـش
مرکزبابرگزاریجلساتی مجموعه،همکار مشاورخانوادهرابهیاریطلبیدهو روا نسـنجی و آزمـون نیـز ب همنظـور پیشـگیری،
بامحوریتتحلیل ضمـنارجاعبهخانوادهدرمانگر،نحـوهدرمان کودک غربالگر یهایتشخیصیوهدفمند کردنمداخلات
روا نشناختیفیلمو ومشـاورهخانـوادهرادر کنـار یکدیگـرموردبررسـیقـرار
انیمیشنب هصورت م یدهد،ب هگون های کههردو(مشاور کودکوخانواده درمـان بـه افـراد خدمـات ارائـه م یکنـد.
رایگان،زمین هایبرای درمانگر)،ازروند کلیحاکمبرجلساتدرمانییکدیگر ایـن روانشـناس سلامت بـا تأ کیـد بـر لـزوم ارائـه
آموزشغیرمستقیم تخصص یتریـن دانـش مرتبـط بـا هـر گـروه در مرا کـز
مفاهیمومقول ههایمهم مطلعم یشوند. مشـاوره ،ادامـه داد :یکـی از تمایزهـای ایـن مرکـز ایـن
روا نشناختیفراهم کرده در ادامه گفتگومریمبهروزنژاد،مشاورهوروانشناسی است کهبسیارتخصصیوتفکی کشدهعملم یکند
را تلفیقـی از علـم و هنـر دانسـت و گفـت :مشـاور یـا و بـا اسـتفاده از سیسـتم ارجـاع در برخـی زمین ههـا
است ب هاصطلاح تخصص یتـر درمانگـر بـرای ایجـاد اتحـاد هماننداعتیاد،افرادرابهمشاورانمتخصصدرمرا کز
مشاورهخانوادهدر درمانـی بـا مراجـع م یبایسـت ب هصـورت ه مزمـان از
زمین ههایمتعددی علـم و هنـر بهـره گیـرد تـا بتوانـد دانـش و تجربـه خـود دیگـری ارجـاع م یدهـد.
همچونزو جدرمانی، را همچـون اثـری هنـری بـه مراجـع عرضـه کنـد؛ بـه کامـروزبـااشـارهبـه گسـتردگیمباحـثخانـوادهاذعان
همین منظور این مرکز با برگزاری جلساتی با محوریت کرد:مشاورهخانوادهدرزمین ههایمتعددیهمچون
پیشاز ازدواج، تحلیـل روا نشـناختی فیلـم و انیمیشـن ب هصـورت زو جدرمانـی ،پیـش از ازدواج ،خانواد هدرمانـی و
خانواد هدرمانیوروابط رایگان،زمین هایبرایآموزشغیرمستقیممفاهیمو روابـط فعالیـت م یکنـد ،درواقـع بـا بررسـی مشـکلات
فعالیتم یکند،درواقع مقول ههـای مهـم روا نشـناختی فراهـم کـرده اسـت. و اختلالات در رفتـار و ارتباطـات دو نفـر در مباحـث
وی اذعـان کـرد :مشـاور ههای شـغلی و تعییـن مسـیر زو جدرمانیوتحلیلوبررسیروابطبینافرادخانواده
بابررسیمشکلات شغلی،شخصیتشناسی ،کلا سهایشاد یآفرینی اعـم از زن و شـوهر و فرزنـدان و خانواد ههـای طرفیـن
و اختلالات در رفتار و آمـوزش گروهـی در روانشناسـی صنعتـی سـازمانی در خانواد هدرمانـی و انجـام تسـت در حـوزه پیـش از
وارتباطاتدونفردر ازهجممچلـنیهـمنواگرردو هیدارمسـانـتیکـکاهملدرًااتیخنمصرکصزـانیجواممنمط یبـگیقربـدا، ازدواج،خدمـاتمشـاور هایدرایـنمرکـزارائـهم یکند
مباحثزو جدرمانیو آخریـنرو شهـایعلمـی،همچـونوسـواس،روابـط کهبیشـترینمراجع هکنندهرابهخوداختصاصداده
تحلیلوبررسیروابط بینفردی،رفتارهایهیجانیوب هتازگی گرو هدرمانی
بینافرادخانوادهاعم بـاز بـهروشآرویـنیالـومراب هعنـوانآموز شهـایغیـر اسـت.
از زنوشوهروفرزندان مدیـرداخلیمرکزمشـاورهرائیناظهـار کرد:درحیطه
وخانواد ههایطرفین فـردیو گروهـیبـهمراجعیـنارائـهم یدهـد. کودکبابهر همندیاز 4مشاوردر اینمرکز،اختلالات
درخانواد هدرمانیو ایـن روانشـناس افـزود :برنام هریـزی یـا بـه تعبیـری قبـل از سـن دبسـتان ،روابـط خانـواده و تربیـت فرزند،
انجام تست در حوزه بودج هبنـدی درسـی باهـدف تنظیـم و تطابـق زمـان باز یدرمانـی و اختلالات کـودکان از سـن دبسـتان تـا
پیش از ازدواج ،خدمات و هزینـه بـا متـن دروس در همـه سـطوح آموزشـی از قبلاز سـنبلوغبررسـیم یشـودوب هصورتعلمیو
مشاور هایدراینمرکز مباحـثتخصصـیدیگریاسـت کهبسـیاردقیـقوبا
ارائهم یکند کهبیشترین توجهبهتوانمند یهایدان شآموزیادانشجودرمرکز هدفمند،بـهرفعاختلالم یانجامد.
مراجع هکنندهرابهخود وی هـدف از باز یدرمانـی را رفـع اختلال در کـودکان
اختصاصدادهاست. مشـاوره رائیـن صـورت م یگیـرد.
بهروزنژادبااظهار خرسندیاز روندروبهرشداعتماد
مردمبهمرا کزمشـاورهاظهار داشـت:هرچندمشـاوره
طـیایـنسـا لهاتوانسـتهاسـتتـاحـدزیـادیجـای
خـودرابـاز کنـدوعاملـیبـرایبهتـرشـدنروابـطافـراد
باشـد،امـاهنـوز تـانقطـهآرمانـیفاصلـهزیـادیوجـود
دارد؛ البته دخالت در روان افراد باید توسط افراد دارای
صلاحیتصورت گیردتا کاربرایافرادبعدیسخ تتر
نشود.
یوکـییدرازپایفاعان لتخاریـطرننشمـارا کـنزسـماخشـاوتر:همارکسزـتماشـناودررهزرمائیینـ ٔهن
روا ندرمانـی تحلیلـی بـا رویکردهـای متفـاوت اسـت
کـه درمانگـران تحلیلـی بـا بهر هگیـری از جدیدتریـن
رو شهـایدرمـان،روانـکاویمراجعینمتقاضیاین
روش درمانـی را بـر عهـده م یگیرنـد.
112شمار ٔهنوزدهم | آبانماه1396
....................................................................................................
.....................................................................................................
.....................................................................................................
براساسپای شهاوانداز هگیر یهایهوایمحیطیتوسطایستگا ههایپایشگرآنلاین كیفیتهوا
شاخص كیفیتهوادر ذو بآهناصفهانو
شهرستا نهایمجاور سال متراز شهراصفهاناست
تحتتأثیـرقـرار دهد. وضـعبـهایـنصورتنیسـت كـهاینخود گـواهبرعدم شـركت ذو بآهـن اصفهـان در راسـتای خ طمشـی
شـایا نذکر اسـت ذو بآهـن اصفهـان ب هعنـوان نمـاد تأثیرپذیـریهـوایشـهراصفهـانازفعالی تهـایایـن زیسـ تمحیطی خـود و تعهـد مدیریـت عالـی شـركت
پیوندصنعتوفضایسبزشناختهم یشود.چرا که مبنیبرحفظوصیانتازمحی طزیستبابرنام هریزی
مطابـقاسـتانداردهایزیسـ تمحیطیمیزانسـطح شـركت است. واجرایبرنام ههایبهبوددرحوزهمحی طزیستودر
فضای سـبز یک مجتمع صنعتی بایسـتی معادل 25 مدیـر HSEذو بآهـن اصفهـان تصریـح كـرد :مطابـق قالبپروژ ههایزیس تمحیطیوباصرفهزین ههای
درصـد کل سـایت آن مرکـز باشـد ایـن در حالـی اسـت تحقیقاتمتخصصینحوزهمحی طزیست%70-75 بسیارهنگفت گا مهایبسیارمؤثرو كارآمدیدرعرصه
کـه کلمسـاحتصنعتـیایـنشـرکت(داخـلفنـس) ازآلودگی کلا نشهرهامربوطبهسیست مهایناکارآمد حفاظتاز محی طزیسـتبرداشـته كهاینخودمؤید
782هکتاربودهومسـاحتفضایسـبزاحدا ثشده حم لونقـلشـهری%15-10،مربـوطبـهاماكـنوتنهـا برنام هریز یهایدقیقوعزمجدیوراسخمسئولان
توسـط ایـن شـرکت 82برابـر اسـتانداردهای موجـود %15-10آلودگـی ایـن کلا نشـهرها ناشـی از مجمـوع
اسـت .ایـن شـركت بـا ایجـاد 16500هكتـار فضـای سـبز فعالی تهـایصنایعمسـتمردرشـهر کهایصنعتی شـركتدرعرصهحفاظتازمحی طزیسـتاسـت.
وبـاصـرفهزینهسـالانهبال غبر110میلیـاردریالجهت حومـه شـهرها و کارگا ههـای صنعتـی داخـل شـهرها حسینهادیمدیرایمنی،بهداشتومحی طزیست
نگهداری از فضای سـبز علاوه بر ایجاد یك فضای شـاد ضمـن بیـان مطلـب فـوق گفـت :نتایـج حاصـل از
وفر حانگیزبرای كاركنان،سـالانهمقادیرقاب لتوجهی اسـت. پای شهـا و انداز هگیر یهـای هـوای محیطـی توسـط
ازآلایند ههایزیس تمحیطیتولیدیتوسطشركتو هـادی یـادآور شـد :فعالی تهـای شـركت سـهامی ایسـتگا ههای پایشـگر آنلایـن كیفیـت هـوا مسـتقر در
سایرشرك تهاصنعتیه مجوار كارخانهتوسطفضای ذو بآهـناصفهـانبـاتوجـهبـهموقعیـتجغرافیایـی ایـنشـركتهمچنیـنسـایرایسـتگا ههایمسـتقردر
سبزایجادشدهجذبم یگردد.اینفضایسبزعلاوه قرارگیـری آن (فاصلـه حـدود 50کیلومتـر تـا شـهر شهرستا نهایمجاور،حاكیاز آناست كهشاخص
بـرجـذبذرات گردوغبـارسـالانهمقادیـرقاب لتوجهی اصفهـان) ،فا كتورهـای هواشناسـی (سـرعت و جهـت كیفیت هوا AQIدر مناطق اطراف شركت و همچنین
از گازهـایآلاینـدهمحیـطازجملـه گاز CO2رادر طـی وزشبادهـایغالـب)،میـزانونـرخانتشـار آلایند ههـا شهرسـتا نهای مجـاور ب همراتـب از شـاخص كیفیـت
فرآیندهایفتوسـنتزوترسـیب كربنجذبم ینماید و همچنیـن بـا توجـه بـه كلیـه عوامـل مؤثـر در نحـوه هوایشهراصفهاندروضعیتمناس بتروسال متری
كـهتأثیـربسـیار شـگرفدر جـذب گازهـای گلخانـ های پرا كنشآلایند هها،نم یتواندبرمیزانآلایندگیهوای
دارد(.ترسیب کربنبهروندذخیره کربنموجوددرهوا قـرار دارد.
درخـاکو گیاهـان گفتهم یشـود.ایـنروندباذخیره کلا نشـهر اصفهـان مؤثـر باشـد. وی افـزود :ا گـر ایـن ادعـا صحـت داشـت كـه آلایندگـی
کربـنازهـواباعثم یشـود کـهازمیزان کربـن که گازی وی بـا اشـاره بـه مطالعـات انجا مگرفتـه درخصـوص ایـنشـركتم یتوانـدشـهراصفهـانراتحـتتأثیـرقـرار
گلخانـ هایاسـت کاسـتهشـدهوبـهبهبود کیفیـتهوا میـزانانتشـارونحـوهپرا كنشعواملآلاینـدهازجمله دهدم یبایسـتمناطقوشـهرهایمجاورشـركتدر
مد لسـازینحـوهپرا كنـشآلایند ههـا،توسـطیكـیاز مقایسـهباشـهراصفهانبیشـترتحتتأثیرقرار گیرند
کمکم یکنـد). معتبرتریندانشـگا ههای كشـور گفـت:اینمطالعات و شـاخص كیفیـت هـوا در ایـن مناطـق در وضعیـت
حاكیاز آناسـت كهشـعاعتأثیراینآلایند ههابسـیار ناسال مترینسبتبهشهراصفهانباشنددرصورت یکه
محدودبودهوب ههی چعنواننم یتواندشهراصفهانرا
The words you are searching are inside this book. To get more targeted content, please make full-text search by clicking here.
Discover the best professional documents and content resources in AnyFlip Document Base.
Search