และเปนที่ยอมรับในวงการเลี้ยงสัตว ตลอดจนการดูแลหลังการขายที่ไดมาตรฐาน ºÃÉÑ· àºÊ· ¿ÒÊÁÁÒ à·¤ ¨Ó¡Ñ´ BEST FARMMA TECH CO., LTD. รวมสนับสนุนการจัดทำขาวพิเศษ “บริษัท เบทาโกร จำกัด (มหาชน) หรือ BTG” ในโอกาสเปดแผนธุรกิจอาหารดวยวัตถุดิบอาหารที่มี คุณภาพและความปลอดภัย ชูจุดแข็ง Food Service Solution ตอบโจทยความตองการ ผูบริโภคและผูใหบริการดานอาหารอยางเต็มรูปแบบ รวมสนับสนุนการจัดทำขาวพิเศษ “บริษัท เบทาโกร จำกัด (มหาชน) หรือ BTG” ในโอกาสเปดแผนธุรกิจอาหารดวยวัตถุดิบอาหารที่มี คุณภาพและความปลอดภัย ชูจุดแข็ง Food Service Solution ตอบโจทยความตองการ ผูบริโภคและผูใหบริการดานอาหารอยางเต็มรูปแบบ ตัวแทนจำหนาย อุปกรณฟารม ที่ไดมาตรฐาน 198/428 หมูบานโมดิวิลลา บางบัวทอง หมูที่ 13 ต.บางบัวทอง อ.บางบัวทอง จ.นนทบุรี 11110 คลังสินคา : เลขที่ 4/27 ม.8 ซอยซิตี้แลนด 1 ถนนรอยัล พารค ต.คลองขอย อ.ปากเกร็ด จ.นนทบุรี 11110 [email protected] สนใจติดตอสอบถาม 092-9355600, 099-3982642 Facebook Best Agitech
พบกนอักครีงก้ับั “สาสนไก และส กรุ ”ฉบบเดัอนมืถินายนุ 2566 บนความรอนของอากาศและความรอนระอของหมุเถูอนเกลื่อนเมื่องทืคนเลี่ยงหมี้สู ูไมถอยหลงจากัที่ชาวหมูรวมพลทั่วประเทศขับไลไมเอาหมูกลอง หมูเถื่อน และเผาพริกเผาเกลือ สาปแชงพวกค ดไม ิดลีกลอบนำเข ัาหมเถูอนทื่หนี่าทำเน ยบแลีวเทานนยั้งไมัพอตองลยตุอขอให เปนคดพีเศษิเมอวื่นทั 16 ี่พฤษภาคม 2566 สมาคมผเลู ยงส ี้กรแหุงชาต ิรวมกบัตวแทนเกษตรกรผัเลูยงส้ีกรทุกภุมูภาคิพรอมดวยนายอจฉรัยะิเรองรื ตนพงศ ั ประธานชมรมชวยเหลอเหยืออาชญากรรม่ืเขารองทกขุเร องการปราบปรามหม่ืเถูอน่ืหมกลูองตอพ.ต.ต.สรุยาิ สงหกมลิอธบดิ กรมสอบสวนคด ีพีเศษิหรอื DSI พรอมยนหน่ื งสั อใหื กรมสอบสวนคด พีเศษร ิบเรัอง่ื การปราบปรามหมเถูอนให่ื เปนคดพีเศษิ เนื่องจากเกษตรกรผูเลี้ยงสุกรไดรับความเดือนรอนจากกระบวนการลักลอบ นำเขาซากสตวั และมพีริธวุามเจีาหนาทรี่ฐรัวมขบวนการดวยซงนายอึ่จฉรั ยะได ิรบัเรองจากสมาคมผื่เลูยงสี้กรฯุกได็รวบรวมขอมลหลู กฐานเพัมเติ่มิซงทึ่ผี่านมาตำรวจ ไดเขาจบกัมหุองเยนจ็งหวัดสมั ทรสาครเปุนลอตเด็ยวกีนกับั 11 ตคอนเทนเนอรูทอย่ี ูระหวางดำเนินคดีไปแลว 1 ตูอีกทั้งยังมีหมูเถื่อนอีก 161 ตูณ ทาเรือแหลมฉบัง ดานพ.ต.ต.สรุยาิสงหกมลิอธบดิกรมสอบสวนคดีพีเศษิหรอื DSI ไดรบเรัองื่รองเร ยนไว ีเรยบรีอยและตงคณะทำงานตรวจสอบหล้ักฐานเพั อสอบสวนในคด่ืพีเศษิเพราะจากการรบฟังขอมลและหลู กฐานทัคี่ณอุจฉรัยะิ และเกษตรกรไดรายงานให ทราบนนั้พบความผดทิเชี่อวื่าเจาหนาทรี่ฐเขัามามสีวนเกยวขี่องและมมีลคูาความเสียหายจำนวนมหาศาล ชาวหมทูวประเทศขอขอบค ั่ณสมาคมผุเลูยงสี้กรแหุงชาตทิเปี่นหวเรัยวหี่วแรงัประสานงานทกภาคสุวนจนเดนหนิามาถงึ DSI ไดในวนนั ี้แตเรองหมื่ทูไมี่หมคงยูงัไมจบงายๆตองเดนหนิาหาความจรงติ อไป สำหรบั “สาสนไก และส กรุกาวเข าส ปูท 22”่ีจะขอทำหนาที่นำเสนอขอมูลขาวสารอันเปนประโยชนตอวงการหมู-ไกตอไป./ บก. E-Magazine Facebook ปที่ 22 ฉบับที่ 241 เดือนมิถุนายน 2566 CHICKEN & PIG MAGAZINE HICKEN & PIG MAGAZINE วารสารที่นำเสนอขอเท็จจริงชัดเจน ฉับไว ตรงกลุมเปาหมาย
ชื่อ/บริษัท/ฟารม ที่อยู โทร ชำระคาจัดสง 300 บาท/ป (1 ป 12 ฉบับ) 500 บาท/2 ป (2 ป 24 ฉบับ) โดย โอนเขาบัญชี ธนาคารกรุงศรีอยุธยา สาขา ม.เกษตรศาสตร ชื่อบัญชีนางวราภรณไชยขันธ บัญชีออมทรัพยเลขที่บ/ช 374-1-55560-8 Facebook E-Magazine ÇÒÃÊÒ÷Õè¹Óàʹ͢ŒÍà·ç¨¨ÃÔ§ ªÑ´à¨¹ ©ÑºäÇ μç¡Å‹ØÁ໇ÒËÁÒ CHICKEN & PIG MAGAZINE ปที่ 22 ฉบับที่ 241 เดือนมิถุนายน 2566 5 บก.ขอคุย 15 มองระบบ : “หมูกลอง เนื้อเถื่อน” ไมมีไดมั้ย ? 18 นักวิชาการแนะเพิ่มประโยชนลดสูญเสีย เนื้อ นม ไข 24 “นูโค เน็กซ ลิควิด” (NUQO© NEX L) เพิ่มประสิทธิภาพการผลิต ดวยนวัตกรรมสารสกัดจากสาหราย และพืชสมุนไพร 31 เลี้ยงไกงวงหลังเกษียณ โกยรายไดหลักแสน 36 กวาจะมาเปนสายพันธุ…สยามพิกส (ตอจากฉบับที่แลว) 47 ปศุสัตว กับแนวโนมธุรกิจแบบ BCG และหลักการบำบัดน้ำเสีย แบบชีวภาพ 51 นวัตกรรมการใหอาหารในสุกรอนุบาล และ TWO-SITE 53 รวมพลคนเลี้ยงหมูสุดจะทนกับหมูเถื่อนเกลื่อนเมือง 63 อัปเดตสถานการณ ASF ตนป 66 68 ปศุสัตวจังหวัดเชียงราย แนะผูเลี้ยงหมูทำฟารม GFM 74 บอกขาว 78 เปนขาว 82 บริษัทที่สนับสนุนการจัดทำนิตยสาร “สาสนไก & สุกร” ป 2566 สงเอกสารการโอนเงินมาที่ 0-2990-3639 หรือสงไลน ID-line : 0814087727 เพื่อความรวดเร็วในการจัดสงวารสารของทาน ติดตอสอบถามรายละเอียดที่คุณวราภรณโทร. 08-1408-7727 Email : [email protected]
น.สพ.ดร.กิตติทรัพยชูกุล “หม ู กล อง เน ื ้ อเถ í อน” ไมมีไดมั้ย ? เสนทาง “หมกลูองเนอเถ้ือน่ื ” ทจ่ีบได ั ในประเทศระหวางการขนสงหรอจื บได ัทห่ีองเย นในจ ็งหวัดตัางๆ เชนสมทรปราการุสมทรสาครุ นครปฐม ลาสดุ “หมเถูอนื่ ” 4.5 ลานก โลกร ิมัซกซุอนอยูในตคอนเทนเนอรู ตกคางที่ทาเรือแหลมฉบัง 161 ตูจากจำนวน 220 ตูมูลคา 225 ลานบาท (ราคาประเมินราคาตลาด) ใชทาเรือแหลมฉบังเปนชองทางหลักในการนำเขาและระบายออกไปสูหองเย็น มีการสงตอไปยังตลาดสด และผูบริโภคนานกวา 1 ปจับเทาไรก็ไมหมด เกิดเปนคำถามสำคัญวา หมูกลอง เนื้อเถื่อน ไมมีไดมั้ย ? 1. เพราะวาตลาดมีความตองการ ราคาสูง จึงมี “หมูกลอง เนื้อเถื่อน” ? เมอราคาเน่ือหม้ืูเนอว้ื วในประเทศส ังกวูาต างประเทศ ทำใหผูเห็นโอกาสจึงนำเขา “หมูกลอง เนื้อเถื่อน” จาก ตางประเทศเขามาในประเทศ โดยอาศัยชองวางใน กระบวนการนำเขา ระบบการจัดสง จัดจำหนาย นำเขา มาเปนชิ้นสวนแชแข็ง ตนทางมาจากหลายประเทศ เชน เม็กซิโก บราซิล สเปน เนเธอรแลนดรัสเซีย สหรัฐอเมรกาิเนื้อหมูจาก ประเทศเหลานี้มีตนทุนต่ำกวาไทยมาก เพราะไดเปรียบ จากราคาวตถัดุบอาหารสิตวัต ำมาก่ทำใหราคาหมมูชีวีิต หนาฟารมของเขาอยูที่ระดับ 40-60 บาทตอกิโลกรัม เมอรวมค่ืาขนสงมาถ งไทยประมาณ ึ 25 บาทตอก โลกร ิมัแลวย งสามารถขายได ัและม กำไรเป ีนท พอใจของเหล่ีาราย “ตัวเลขหมูเถื่อนที่ตรวจพบในตูมีจำนวนมากขนาดนี้สวนที่เล็ดลอดออกสูทองตลาดนั้นยอมมากมายกวานี้มาก จึงสงผลกระทบอยางชัดเจนตอราคาหมูทำใหเกษตรกรไทยตองเดือดรอนและเขาสูภาวะขาดทุน คำถามวา เมื่อตลาดมีความตองการและมีราคาสูง โอกาสการลักลอบนำเขาก็ยังคงมีอยูหากมีวิธีการ !! 2. เพราะการจบกั มไมุเครงครดั สามารถทำไดใชมย้ั ? การจับกุมทำไดตองอาศัย “ความเที่ยงธรรม” และ การชี้ชอง ความเที่ยงธรรม คือ ทำทันทีเมื่อเห็นสิ่งผิดปกติผิดกฎหมาย แกปญหาในเชิงการจับกุม ปองกันไดดี การชี้ชอง คือ ตองมีผูชี้เบาะแส หรือมีสายใหกับ ทางเจาหนาที่เพื่อจับผิด จับกุม ทผ่ีานมาได ทงของกลางและรายช้ัอผ่ื ทำผ ู ดกฎหมายิกรมศุลกากรกลับไมฟองรองกลาวโทษผูกระทำผิดตาม พ.ร.บ.กรมศุลกากรพ.ศ. 2560 ไมสามารถดำเนินคดีกับ ผูกระทำถึงที่สุดไดเพียงแคสงของกลางใหกรมปศุสัตวทำลายแลวถือวา “ปดจอบ” คำถามนี้ก็เชนกันหากมีชองวางก็มีโอกาสเกิดอีก !! 15
3. เพราะมหลายหนีวยงานทเกี่ยวขี่อง ไมมเจีาภาพที่แทจริง ? ตงแตั้กรมศลกากรุกรมปศสุตวั สำนกงานอาหารและัยาการทาอากาศยานการทาเรอืฯลฯดงนันั้ตองดำเน นิการรวมก นให ัถกตู องตามกฎหมายประเทศไทย โดยมชีองวางกฎหมายที่ตางฝายมีสวนบังคับใชเชน • การลกลอบนำเข ัาสกรผุ ดกฎหมายิเชน ประเทศ แถบอเมรกาใต ิ เปนหม แชูแขงจากท็อนี่ญาตให ุใชสารเรงเนื้อแดงไดเสรี • หมูจากประเทศแถบยุโรปที่กำลังเกิดโรคระบาด ASF ลักลอบนำเขาโดยไมผานพิธีการทางศุลกากร • ไมมีการตรวจสอบสารปนเปอนตกคาง และไมผานการตรวจสอบความปลอดภัยทางอาหารสำหรับ ผูบริโภคไทย การระบาดของหมูเถื่อนจำนวนมหาศาลยังเปนการ เบียดเบียนตลาดสุกรในประเทศ บิดเบือนกลไกตลาด และทำใหเกษตรกรไทยถูกกดราคาหนาฟารม นำไปสูภาวะขาดทนและอาจตุองเลกอาชิ พในท ีสี่ดุหมเถูอนื่คอืเนื้อหมูที่ไมไดผานการตรวจสอบมาตรฐานใดๆ แลวถูก ลับลอกนำเขามาทั้งแบบกองทัพมด และขนสงมาทาง ตูคอนเทนเนอรขนาดใหญบริเวณทาเรือแหลมฉบัง ปญหาหมูเถื่อนระบาดเปนปญหากระทบกับความ ปลอดภัยในการบริโภคอาหารของประชาชน รวมไปถึง เกษตรกรที่ตองเจอปญหาราคาหมูตกต่ำลงจากปญหา การลับลอกนำหมูเถื่อนเขามาในประเทศ ซึ่งที่ผานมาไดมีการตรวจพบที่ทาเรือจำนวนมาก เพราะทำใหราคาใน ประเทศบิดเบื่อนต่ำกวาหมูไทย 40-50% การบูรณาการแกปญหาแบบ “กาวหนา” มั่นคง ตองดำเนินการทั้งเชิงโครงสรางและลงรายละเอียดครับ 1. ความมนคงทางอาหารั่ “สามารถเขาถ งอาหารได ึ อาหารนั้นมีคุณภาพและราคาที่จับตองได”การเขาถึงอาหาร คือ สามารถผลิตอาหารไดหรือ จัดหาอาหารนั้นๆ ไดตลอดเวลา ประเทศไทยวางตำแหนงตนเองว าเปน “ครวของโลก ั ” เปนผูผลิตอาหารของโลก ความพรอมของประเทศไทย จะเปนผูผลิตครบวงจร และเพิ่มมูลคาสินคาตนเองได” เราเลอกเป ืนผผลูติ ไมใชผซูอื้ ” มการจีดการตังแตั้ตนน ำ้คือ วัตถุดิบ กลางน้ำ คือ ระบบการผลิตปศุสัตวและ ปลายนำ้คอืระบบการจดหาัจดจำหน ัาย ทำใหประชาชน มีโอกาสเขาถึงอาหารไดประเทศไทยตองบริหารจัดการทั้งระบบมากกวา การซื้อมาขายไป ไมใหเปนประเทศที่ลมเหลวดานความ มนคงทางอาหาร่ั ประเทศไทยตองบรหารจิดการทังระบบ้ั อยางมีประสิทธิภาพ เกิดผลดีกับผูมีสวนไดเสีย เชน ปริมาณวัตถุดิบที่ดีมีปริมาณเพียงพอ และราคา ยุติธรรม ระบบการเลี้ยงที่มีมาตรฐานตามมาตรฐานโลก มาตรฐานสนคิาทตรงตามมาตรฐานของผี่บรู โภค ิ ใน ประเทศไทยมการทำงานร ีวมกนของทักภาคสุวนเป นร ปของูบอรดซงเป่ึนจดแขุงในการสร ็างความม นคงของประเทศ่ั 2. มาตรฐานสินคาเพื่อผูบริโภค การกำหนดมาตรฐานนี้เพอเปื่นการคมครองผุบรู โภคิเปนพันธสัญญาที่ภาครัฐและภาคผลิตตองแสดงออกมา ชัดเจนใหกับผูบริโภคทั้งในและตางประเทศ เมื่อสินคาดีมคีณภาพุราคาเหมาะสมกจะได ็รบการยอมรับั “สนคิาท ี่ผลตภายในประเทศต ิองม ปรีมาณและคิ ณภาพเหมาะสมุแขงขันกับตางประเทศไดและมีการคุมครองผูบริโภค ภายในประเทศแบบเปนธรรมตอระบบการค าเสร ีซงภาคึ่รัฐตองวางกฎเกณฑไวอยางเหมาะสม” ประเทศตองมีระบบมาตรฐานเพื่อปองกันสินคาที่ไมมคีณภาพุและมสีนคิ าสวนเกนทิพรี่อมจะดมพั้ตลาดตลอดเวลาไมใหเขาประเทศ โดยรัฐตองมีกลไกดาน สุขภาพอนามัย มาตรฐาน กลไกภาษีที่เหมาะสมเปน ธรรมตอท กภาคสุวนออกมาใช ดงนันั้ตองทำงานร วมกนั 16
3. กลไกการแกปญหาทงแบบเฉพาะหนั้าและยงยั่นืระยะสั้นตองทำลายทิ้ง หรือสงกลับประเทศตนทาง อยาใหออกมาสูตลาดภายนอก เนื่องจากไมมีความ ปลอดภยอาหารัและสรางความเสยหายตีอระบบเศรษฐกจิเปนจำนวนมาก นายกสมาคมผูเลี้ยงสุกรแหงชาติเสนอใหมีการตั้ง “คณะทำงานรวมรัฐ-เกษตรกร” โดยมีกรมศุลกากร กรมปศสุตวั และสมาคมผเลูยงสี้กรฯุตลอดจนเจาหนาท ี่ตำรวจและหนวยงานภาครฐอันๆื่ทเกี่ยวขี่องเพอรื่วมกนัแลกเปลี่ยนขอมูล บริหารจัดการ และทำงานรวมกันใน การสกัดชองทางการนำเขา เปนการจัดการปญหาหมูเถอนกื่อนเขาส ประเทศไทยใหู ไดผลทสี่ดุทงนั้เพี้อรื่กษาัอาชีพเกษตรกรผูเลี้ยงหมูใหคงอยูสรางความมั่นคงทาง อาหารใหคนไทย เพราะหากหมเถูอนยื่งสามารถลักลอบัผานชองทางทาเรือแหลมฉบัง ซึ่งเปนดานใหญที่สุดของ ประเทศ เปนจำนวนมหาศาลอยางไมเกรงกลัวกฎหมาย เชนนี้ไปเรื่อยๆ ยอมไมเปนผลดีกับเกษตรกร และเปน อันตรายตอผูบริโภคอยางยิ่ง กรมศลกากรฯุไดกำช บให ัทกสุวนงานเข มงวดในการ ตรวจปลอยสนคิาเพอม่ื ิใหเกดการลิกลอบหรัอหลืกเลียง่ีการนำเขาสนคิ าประเภทส กรทุผี่ดกฎหมายิเรงสำรวจของ ตกคางและสงมอบ “หมเถูอนื่ ” ใหกบกรมปศ ัสุตวัเพ อนำ ื่ไปทำลาย พรอมทั้งตั้งคณะทำงานรวมกับสมาคมฯ เพื่อ แกปญหาที่เกิดขึ้นใหเปนไปอยางตอเนื่องและรวดเร็ว มประส ีทธิภาพและมิ ความโปรงใสในการทำงาน ีเพอตอกย่ื ำ้การทำงานที่โปรงใสของกรมศุลกากร พรอมกับขอใหตำรวจดำเนินคดีกับผูกระทำความผิด รวมถึงบุคคลอื่น ทเกี่ยวขี่องในฐานะน ติบิคคลและในฐานะส ุวนตวั ในความ ผิดฐานนำเขาซึ่งสัตวหรือซากสัตวโดยไมไดรับอนุญาต (ภายใตพ.ร.บ. โรคระบาดสตวั พ.ศ. 2558) กรมศลกากรุมความชำนาญอย ีูแลวทำไดไมยาก หากตั้งใจตรวจสอบ และดำเนินคดีกับผูกระทำผิดอยางจริงจัง เริ่มจากตรวจ สอบตูคอนเทนเนอรอยางโปรงใสทุกตูดวยเครื่องสแกน เทคโนโลยขีนส้ังูแตทผ่ีานมากลบมัตีสูนคิ าไดรบอภัสิทธิ ิ์ไฟเขียว (Green Line) ไมตองผานการตรวจสอบ ซึ่งกรมฯ ใหเหตุผลวา ผูนำเขาสำแดงเท็จวาเปนอาหาร ทะเลหรือปลา จึงตรวจไมพบ “หมูเถื่อน” อธบดิดีเอสไอร ีบคดั ปราบปรามขบวนการนำเข ีาหมูเถื่อนเปนคดีพิเศษ เนื่องจากสงผลกระทบตอผูเลี้ยงหมูทวประเทศ่ัสรางความเสยหายนีบหมันล่ืานบาทเบองต้ืนพบมลการกระทำผูดของทิงภาคเอกชนท้ั โยงใยถ่ีงเจึาหนาทร่ีฐัการดำเนินคดีกับผูกระผิดทำตามพระราชบัญญัติศุลกากรพ.ศ. 2560 มีบทลงโทษสูงกวาพระราชบัญญัติปองก นโรคระบาด ัพ.ศ. 2558 ของกรมปศสุตวั แตทผี่านมาไมเคยมีการฟองรองผูกระทำผิดดวยกฎหมายดวย กฎหมายของกรมศุลฯ เลย ทำใหไมสามารถสืบสาวถึง ตนตอผูกระทำผิดตัวจริงได 4. One stop Service แนวทางการแกปญหาตอง “เบ็ดเสร็จ”ปญหาทเกี่ดขินมึ้สีนคิ าจำนวนมากอย ูในทาเรอืการ ชชี้องป ญหาหรอมืเบาะแสแจีงมาดงนันั้การจะแกปญหาทุกอยางตองโปรงใส ชัดเจน มีระบบชัดเจน และเมื่อมีการจับผิดจะโทษกันไปมา ดังนั้น ระบบการแกปญหา ตองเบ็ดเสร็จ ชัดเจน และไมควรจะเกิดขึ้นอีก บทสรุปสำคัญ หมูกลอง เนื้อเถื่อนเปนตัวอยางของปญหาที่เกิดขึ้น จากปญหาความโลภ เห็นแกได และใชชองวางของ กฎหมายใหเปนประโยชนดังนั้น การวางระบบการแกปญหาเรื่องนี้จะตองเริ่มตนและจัดการใหชัดเจน ผลกระทบนี้เปนการแกปญหาของผูบริโภค แตเปน ผลกระทบตอเกษตรกร สงผลตอโครงสรางราคาของ ผูเลี้ยง และมีความเสี่ยงท่จะนำโรคระบาดส ี ัตวเขาสูไทย ดวยดงนัน้ัการแกปญหาระยะยาวตองวางพ นฐานให้ืชดัสงเสริมใหเกิดความเขมแข็ง เปนธรรม การแกปญหาวนนั เป้ีนการสร างความม นคงในอนาคต ่ั ./ 17
นักวิชาการแนะเพ าการแนะเพิ่มประโยชน มประโยชน ลดสูญเสีย เน ื้ อ นม ไข ในกระบวนการแปรรูปผลิตภัณฑปศุสัตวสิ่งหนึ่งที่ถือเปนโจทยใหญสำหรับเกษตรกร หรือ ผประกอบการในธูรกุจเกษตรปศ ิสุตวัดานน ี้คอื ผลพลอยไดหรอของเหลือทืเกี่ดจากการผลิติ หากไมม ี การบริหารจัดการที่ถูกตอง ก็จะนำไปสูปญหาอื่นๆ ตามมา ดวยเหตุนี้กลุมพัฒนาวิชาการปศุสัตว กรมปศสุตวั จงไดึจดบรรยายความรัเรูอง่ื “การลดการสญเส ูยในกระบวนการแปรร ี ปผลูตภิณฑั ปศสุตวั เพื่อการพัฒนาเกษตรกรรมที่ยั่งยืน” ผานการสัมมนาเวทีวิชาการปศุสัตวโดยมี “คุณพิมพจันทร หวลอารมณ” นกวัทยาศาสตริการแพทย ชำนาญการ ศนยูวจิยและพัฒนาผลัตภิณฑั ปศสุตวั ปทมธานุี กองผลิตภัณฑปศุสัตวกรมปศุสัตว เปนวิทยากรบรรยาย โดยกลาวในหัวขอ “งานวิจัยเพื่อลดการ สูญเสียในกระบวนการแปรรูปผลิตภัณฑปศุสัตวและการนำไปใชประโยชน” คุณพิมพจันทรกลาววา ในกระบวนการแปรรูปเนื้อ สัตวหรือผลิตภัณฑปศุสัตวทั้งในเนื้อ นม ไขยอมมีของ เหลอทืจี่ดเปั นผลพลอยได ออกมาหากมมากเกี นไปหร ิอืไมม การนำไปใช ี ประโยชน กจะกลายเป ็นของเส ยี (waste) ทนทั ีสวนจะม ปรีมาณมากหริอนือยขนอย้ึกูบขนาดหรัอืกำลังการผลิตในแตละแหง รวมถึงกระบวนการผลิต อยางไรก็ดีคำวา waste ในที่นี้หมายรวมถึง สวนที่เปน ผลพลอยไดจากกระบวนการผลติเชน ไขขาวจากโรงงาน อุตสาหกรรมอาหารที่บางแหงตองการเพียงไขแดง สวน ไขขาวจัดเปนของเหลือ หรือจะเปนเลือด ไขมัน และ เครองใน ื่เชนตบั ปอด หวใจั และไสออนในอ ตสาหกรรมุโรงฆาสัตวซึ่งทั้งหมดลวนจัดเปนของเหลือที่เกิดจาก กระบวนการผลติแมบางคร งจะสามารถนำมาบร ั้โภคได ิ แตระยะเวลาหรืออายุในการเก็บรักษาจะสั้น ทำใหเกิด เปนของเสียขึ้นมาไดหากนำไปบริโภคหรือใชประโยชนไมทัน 18
จากปญหาดังกลาวจึงนำไปสูแนวคิด Zero waste เพื่อการเพิ่มมูลคาในของเสียหรือของเหลือที่เปนผล พลอยไดจากกระบวนการผลิตและแปรรูปปศุสัตวตวอยัางแรกท จะนำเสนอค ี่อื “ผลตภิณฑั ไอศครมนมแพะีรสกาแฟ โดยใชไขขาวทดแทนนมผง ” งานวจิยนัเกี้ดจากิแนวคิดที่วา สภาพอากาศที่รอนของประเทศไทย ทำใหตลาดไอศครีมเมืองไทยยังเติบโตขึ้นอยางตอเนื่อง ขณะเดยวกีนผับรู โภคก ิย็งหั นมาใส ั ใจสขภาพกุนมากขันึ้แตเนื่องจากการผลิตไอศครีมจำเปนตองใชนมผงเปน สวนผสม แตการที่นมผงมีราคาแพง ทำใหตนทุนการ ผลิตไอศครีมเพิ่มขึ้น การใชไขขาวจึงเปนทางเลือกใน การนำมาทดแทนนมผง เพราะมราคาทีถี่กกวูาเนองจากื่ไขขาวเปนเศษเหลือทิ้งจากอุตสาหกรรมอาหาร ดังนั้น จงสามารถนำมาใช ึ ประโยชน และเพมมิ่ลคูาได โดยการนำ มาเปนสวนผสมทดแทนนมผง จึงทำใหไดผลิตภัณฑไอศครีมนมแพะรสกาแฟ โดยการใชไขขาวทดแทน งานวจิยนัมี้วีตถั ประสงคุเพอศื่กษาการใช ึ ไขขาวผงทดแทนนมผงในไอศครีมนมแพะรสกาแฟ ทดสอบ คุณภาพทางกายภาพ เคมีและดานประสาทสัมผัสของ ผูบริโภค โดยเปรียบเทียบการใชนมผงรวมกับไขขาวผง ในอตราสัวนค ดเปิ นปร มาณเปอร ิเซนต็ โดยนำหน้กั (นมผง : ไขขาวผง) ดังนี้สูตรมาตรฐาน (100 : 0), สูตรที่ 1 (60 : 40), สูตรที่ 2 (50 : 50) และสูตรที่ 3 (40 : 60) โดยนำ ไขขาวไปต ีใหเก ดโฟมแล ิวอบทอี่ณหภุมู 80 ิองศาเซลเซยสีเปนเวลา 30 นาทีจากนั้นนำไปรอนใหไดเปนผงที่มีอนุภาคขนาดเล็กลง นำไขขาวผงไปใชเปนสวนผสมใน กระบวนการผลิตไอศกรีม โดยเติมไปผสมที่อุณหภูมิ 60 องศาเซลเซียส ปนใหสวนผสมเขากัน บมเปนเวลา 1 วัน แลวนำไปเขาเครื่องปนไอศครีม บรรจุลงภาชนะและ เก็บในตูแชแข็ง นอกจากนี้ยังมีงานวิจัยอีกหลายชิ้นที่เกี่ยวของกับ การใชไขขาวในการเพิ่มมูลคาผลิตภัณฑเชน การผลิต เกี๊ยวไขขาว เนื่องจากมองวาแผนเกี๊ยวทั่วไปจะมีคุณคา ทางอาหารนอยเพราะมแตี แปงจงมองวึ าหากจะใส ไขขาวเขาไปเพอเพื่มคิ่ณคุาทางอาหารน าจะเป นเรองทื่ดี่ีจงไดึ วิจัยงานชิ้นนี้ออกมาซึ่งปรากฏวาไดผลเปนที่นาพอใจ อีกงานวิจัย คือ การใชไขขาวรวมกับน้ำมันรำขาว เพื่อ ใชทดแทนไขมันสัตวในผลิตภัณฑหมูยอและผลิตภัณฑประเภทไสกรอกทุกประเภท ผลการทดสอบคาสีความหวาน อัตราการละลาย และความขนฟึ้ไมูแตกตางกนอยัางมนียสำค ัญั (p > 0.05) ผลการประเมนคิ ณภาพทางประสาทสุมผัสัพบวาสตรทูี่ 2 (50 : 50) มีคะแนนดานลักษณะปรากฏและกลิ่นรสสูง สุด เทากับ 7.13 และ 7.35 ตามลำดับ สูตรที่ 3 (40 : 60) มีคะแนนดานสีสูงสุด เทากับ 7.19 สวนคุณลักษณะดาน กลิ่น รสชาติเนื้อสัมผัส และความชอบโดยรวมของทุก สูตรไมแตกตางกันอยางมีนัยสำคัญ (p > 0.05) ตนทุน การผลิตของไอศครีมนมแพะรสกาแฟที่ใชไขขาวผง ทดแทนนมผงพบวา สูตรที่ 3 (40 : 60) มีตนทุนการผลิต ถกกวูา สามารถใชไขขาวผงทดแทนนมผงได มากถงึ 60% โดยน้ำหนัก และเปนที่ยอมรับของผูบริโภค 19
20
“เวยโปรตีน” ถือเปนของเหลืออีกชนิดหนึ่งใน กระบวนการผลิตนมไมวาจะเปนนมวัวหรือนมแพะ โดยเฉพาะนมแพะจะมสีวนของเวย โปรตนเหลีอคือนขางมาก แมบางสวนจะถูกนำไปผลิตเปนชีส แตก็ยังเปน สวนนอยและจากแนวคดการกำจ ิดของเสั ยใหีเหลอศืนยู (Zero waste) สการเพูมมิ่ลคูาจงมึการออกแบบผลีตภิณฑั เพื่อนำทรัพยากรกลับมาใชใหมตามวงจรการผลิต และ เพื่อใหเกิดประสิทธิภาพสูงสุด ดังนั้น จึงไดมีการพัฒนา “ผลิตภัณฑกัมมี่เยลลี่เสริมเวยโปรตีนจากนมแพะ” จากการที่นมแพะเปนผลิตภัณฑที่ผูบริโภคใหความ สนใจมากขึ้น เนื่องจากมีคุณคาทางโภชนาการสูง แตมขีอจำก ดดัานกลนรสิ่ปจจบุนจังนึ ยมนำมาผล ิตเนยิแข็งในกระบวนการผลิต ทำใหน้ำเวยโปรตีนเหลือทิ้ง จงนำมาพ ึฒนาผลัตภิณฑักมมัเยลลี่เสรี่มเวยิ โปรตนจากีนมแพะ เพื่อศึกษาสูตรที่เหมาะสมโดยแปรปริมาณการ ใชน ำเวย้ โปรตนทดแทนนี ำในส้ตรกูมมัเยลลี่ี่ดงนั ี้สตรทูี่ 1 สูตรมาตรฐาน (0% w/w) สูตรที่ 2 ใช 25% w/w สูตรที่ 3 ใช 50% w/w สูตรที่ 4 ใช 75% w/w และสูตรที่ 5 ใช 100% w/w ผลการศึกษา พบวา คา pH ของกัมมี่เยลลี่ทุกสูตร เปนไปตามข อกำหนดตามประกาศกระทรวงสาธารณส ขุฉบับ 213 โดยสูตรที่ใชน้ำเวยโปรตีนนมแพะเพิ่มขึ้น กัมมี่เยลลี่มีคาสี (L*, a* และ b*) เพิ่มขึ้นจากสูตร มาตรฐานอยางมีนัยสำคัญ (p ≤0.05) คา Hardness, Chewiness และ Gumminess ของสูตรที่ใชน้ำเวยโปรตีนแตกตางจากสูตรมาตรฐาน (p ≤0.05) คา Springiness ของทุกสูตรไมแตกตางกัน (p >0.05) ผลการทดสอบทางประสาทสัมผัส พบวา กัมมี่เยลลี่มีกลิ่นรสเพิ่มขึ้นในสูตรที่ใชน้ำเวยโปรตีนเพิ่มขึ้น เมื่อนำ มาคำนวณตนทุนในการผลิต พบวา กัมมี่เยลลี่เสริมเวยโปรตนจากนมแพะถีงละุ 50 กรมัมตีนทนการผลุตเทิากบั 5.76 บาท ขายในราคาไมนอยกวา 12 บาท คิดเปนกำไร 50% สามารถเพิ่มมูลคาใหกับน้ำเวยโปรตีนนมแพะ ซึ่งเหลือทิ้งจากกระบวนการผลิตชีสนมแพะ นอกจากนี้เวยโปรตีนยังไดมีการนำไปตอยอดและพัฒนาเปน “ผลตภิณฑัน ำเวย้ โปรตนหมีกยั สตี ” เพอสรื่างมลคูาเพมิ่และเกิดความหลากหลายของผลิตภัณฑเครื่องดื่มใน การบริโภค 21
“ไสออนส กรุ ”ถอเปืนของเหลอหรื อผลพลอยได ืจากโรงฆาสตวัทมี่กจะกลายเป ันของเส ยที ไมี่คอยม ประโยชน ี แมบางสวนจะถ กนำมาบรูโภค ิแตดวยความท ไสี่ออนเป นสวนที่เนาเสียไดงาย เนื่องจากเปนผลิตภัณฑที่อยูใน ประเภทเครื่องในสัตวแตกตางจากเนื้อหรือสวนอื่นๆ ของตัวสัตวที่เก็บไวไดนานกวา และมีการบริโภคปกติขณะเดียวกันหากมีการนำเขาจากตางประเทศมาดวย ยงจะทำให ิ่ผลตภิณฑัจากสวนน ี้กค็อพวกเครื องในเหล ื่าน ี้กลายเปนของเหลือที่ไมมีมูลคาเลย แตอยางไรก็ดีผลพลอยไดเหลานี้สามารถนำไปแปรรูปหรือตอยอด เพอใช ื่ประโยชน อยางอ นได ื่อกมากมายีเชน แปรรปเปูนอาหารสัตวทำไสบรรจุเปนไสกรอก หรือแปรรูปทำเปน อาหารของคนโดยตรง ซึ่งหนึ่งในการแปรรูปเปนอาหาร ของคน คือ การนำไปทอดเปน “ไสออนทอด” โดยการวจิยพบวัา ประโยชนหรอขือด ของการแปรร ี ปูเปนไส ออนทอดหากทอดแบบสญญากาศท ุอี่ณหภุมู 110 ิองศาเซลเซยสี นาน 10 นาทีจะมแรงเฉีอนตื ำ่ผลตภิณฑั จะมีความกรอบ คาสีความชื้น และปริมาณน้ำมันใน ผลตภิณฑัต ำ่ปรมาณนิ ำอ้สระติ ำ่คณสมบุตัเหลิาน จะทำ ี้ใหสามารถเก็บรักษาที่อุณหภูมิ 30 องศาเซลเซียสไดนานถึง 9 สัปดาหที่สำคัญจุลินทรียทั้งหมดยีสตและราอยูในระดบทั ปลอดภ ี่ยั โดยไสออนทอดขนาด 520 กรัม จะใหพลังงาน 272 กิโลแคลอรีปริมาณโซเดียม 86 มิลลิกรัม ดงนั ั้น การแปรรูปเปนไสออนทอดจึงสามารถ เพิ่มมูลคาใหกับสินคาไดเพราะสิ่งสำคัญคือ สามารถ ยืดอายุการเก็บรักษาไวไดนานนั่นเอง วิธีการลดการสูญเสียจากกระบวนการผลิตและ แปรรปเนูอสื้ตวั นอกจากทกลี่าวมาคอื นำไปตอยอดเป นผลตภิณฑัอนๆื่เพอเพื่มมิ่ลคูาแตวธิการลดยีงมัอีกหลายๆีวิธีซึ่งบางครั้งอาจจะไมเกี่ยวของกับงานวิจัย แตเปนวิธี การพื้นฐานทั่วไปที่เกษตรกรหรือผูประกอบการสามารถ นำไปปรับใชซึ่งบางคนอาจจะมองขามไป ดังนั้น วันนี้จึงมีขอแนะนำเพื่อใชเปนแนวทางปฏิบัติซึ่งมีทั้งหมด ดวยกัน 7 ขอ ขอแรก “การสญเส ูยเนีองจากผลื่ตมากเกิ นไป ิ (Over production waste)” เปนอีกจุดหนึ่งที่หลายคนอาจจะ ทำไปโดยไมรูตัว หรือเกิดจากการผิดพลาดในการวาง แผนการผลิต ดังนั้น เพื่อปองกันการสูญเสียจากการ ผลิตที่มากเกินไป เกษตรกรหรือผูประกอบการควรทำ ใหพอดขายี ไมผลตมากเกิ นไป ิและพยายามคดปร ิมาณิคาเฉลี่ยตอวันใหไดวาวนหนั ึ่งควรจะผลิตเทาไร ขอสอง “การสูญเสียเนื่องจากวัตถุดิบคงคลัง (Inventory waste)” ก็คือเรื่องของการสต็อกวัตถุดิบ นนเองั่ซงตึ่องประมาณการใช งานอยางเหมาะสมเพราะ วัตถุดิบบางตัวมีอายุการเก็บรักษาสั้น แตเนื่องจาก วตถัดุบบางติวนันจะมั้ราคาถี กในบางชูวงเกษตรกรหรอืผประกอบการม ูกจะซัอมาก้ืกตั นโดยลุมนืกถึงอายึการเกุบ็รักษา ดังนั้น ถาจำเปนตองมีการซื้อวัตถุดิบเขามา ควร เก็บรักษาอยางถูกตองและเหมาะสม โดยใชหลักการ FIFO (first-in first-out) แตอยางไรก็ดีแมจะไดวัตถุดิบในราคาถูก แตอยาลืมเรื่องของคาใชจายในการ เก็บรักษา เชน การแชเย็นแชแข็งวัตถุดิบ ซึ่งสวนนี้มีตน 22
ทุนทั้งสิ้นตองพิจารณาใหรอบคอบและวางแผนในสวน ของจุดคุมทุนดวย ขอที่สาม “การสูญเสียเนื่องจากการขนสง (Transportation waste)” ซึ่งไมไดหมายถึงการขนสงที่เปน การขนสงโดยยานพาหนะ เชน รถ เรือ หรือเครื่องบิน แตหมายรวมไปถึงการขนสง การลำเลียงหรือการจัด ระเบียบไลนผลิตดวย เพราะในไลนผลิตก็มีสวนสำคัญที่จะชวยลดการสูญเสียลงไดเพราะถามีการจัดตำแหนง (position) ของแตละจุด (station) อยางดีก็สามารถ ลดตนทุน ลดการสูญเสียลงไดเชนกัน ขอที่สี่ “การสูญเสียเนื่องจากเคลื่อนไหว (Motion waste)” หมายถึง การลดการเคลื่อนไหวในตัวบุคคล เพื่อไมใหเคลื่อนไหวเกินความจำเปน ดังนั้น การวาง ตำแหนงของอุปกรณและวัตถุดิบจะชวยใหเกิดความ สะดวกในการทำงานลดการใชพลงงานเคลั อนไหว ื่และ ลดการสูญเสียโดยรวมลงไดขอที่หา “การสูญเสียเนื่องจากกระบวนการผลิต (Over processing waste)” การสญเส ูยสีวนน ี้หมายถงึการที่บางแหงมีการวางแผนการผลิตแบบซ้ำซอนโดยไมจำเปน สงผลให มตีนทนทุเพี่มสิ่งขูนึ้ตวอยัางเชนการตดัแตงวัตถุดิบจากซัพพลายเออร (Supplier) กระบวนการ ตอไปก ควรนำมาล ็างตอ ไมควรตดแตังซ ำอ้กรอบี เปนตนดังนั้น ควรวางแผนการผลิตไมใหซ้ำซอนจะชวยลด ตนทุนวัตถุดิบลงไดขอที่หก “การสูญเสียที่เกิดจากการรอคอย (Delay waste)” ตัวอยางเชน การปลอยใหลูกคารอเสียเวลา จะสงผลให ลกคูาคนใหม เขาชาลง ไมว าจะเป นการรอรบัออเดอรการรอรบอาหารัการรอตางๆททำให ี่เสยลีกคูาใหม เปนตน ขอที่เจ็ด “การสูญเสียเนื่องจากทำผลิตภัณฑไมไดคุณภาพ (Defects waste)” ซึ่งเปนเรื่องที่สรางความ เสียหายใหกับผูประกอบการ เพราะทำใหตนทุนวัตถุดิบ สูงถึง 2 เทา อีกทั้งเปนเรื่องที่หลีกเลี่ยงไมไดเนื่องจาก จะเกิดขึ้นกับทุกไลนการผลิต เกิดกับผูประกอบการทุก ขนาด ไมวาจะเปนผูประกอบการรายเล็กหรือรายใหญยอมหลกหนี ไมีพนเรองนื่ี้สวนจะมากหรอนือยกข็นอยึ้กูบัการจัดการของแตละที่ดังนั้น เพื่อเปนการปองกันการ สูญเสียควรควบคุมกระบวนการ ที่สำคัญอีกขอในเรื่อง ของการลดการสูญเสีย คือ การสูญเสียเนื่องจากการใชคนไมเหมาะสมกับงาน (Non utilized talent waste) ถือเปนเรื่องที่สำคัญมากๆ เนื่องจากแตละคนคุณภาพ ฝมอแรงงานตืางกนัรวม 57 เรองของความรืู่ความสามารถ ทกษะั การฝกฝน และประสบการณการทำงาน ซงปึ่ญหานี้จะทำใหเกิดปญหาทั้ง 7 ขอที่กลาวมาได “การแกไขปญหาหรอจื ดการป ัญหาน ี้คอืการสงเขาฝกอบรม ฝกทกษะเพัมเติ่มิเรยนรีูใหมากขนึ้ลงมอทำให ื มากขนึ้เพอใหื่มทีกษะในการปฏ ับิตังานิซงกึ่จะช็ วยทำให ลดปญหาใน 7 ขอที่กลาวมาไดดังจะเห็นไดจากบริษัท หรือโรงงานขนาดใหญจะมีการสงพนักงานเขาฝกอบรม ฝกทักษะกอนเขาทำงานหรือใหความรูพื้นฐานเพิ่มเติม จากที่มีอยูแลว ดังนั้น เรื่องนี้จึงมองวาเปนเรื่องที่สำคัญ มากๆ เพราะมีผลกระทบโดยตรงในกระบวนการผลิต แตถาสามารถจ ดการได ักจะทำให ็ธรกุจของเราเกิดความิยั่งยืนได” คุณพิมพจันทรกลาวทิ้งทาย./ 23
“น ู โค เน ็ กซ ลิควิด” (NUQO© NEX L) เพิ่มประสิทธิภาพการผลิต ดวยนวัตกรรมสารสกัดจากสาหราย และพืชสมุนไพร ขอมูลโดย : บริษัท นูโค ฟด แอดดิทีฟส (ไทยแลนด) จำกัด เรียบเรียงโดย : ดร. ชนัดดา สุวรรณวิชนีย Technical & Marketing Manager บริษัท ยูนิฟาย ฟด จำกัด ความแปรปรวนของสภาพอากาศในประเทศไทยซึ่งเปนประเทศในเขตรอนชื้น โดยเฉพาะอยางยิ่งในชวง ฤดูรอนที่อาจมีอุณหภูมิสูงถึง 38-40 องศาเซลเซียส สงผลโดยตรงตอปริมาณผลผลิตของสัตวโดยเฉพาะ อยางย งใน่ิ “ไก” เนองจากไก่ื สามารถให ผลผลตสิงสูดตามพุนธักรรมเมุออย่ื ภายใต ูอณหภุมูทิเหมาะสมในช่ีวง 22-24 องศาเซลเซยสีอยางไรก ตาม็สภาพแวดลอมทม่ีความรีอนสงจะสูงผลให อณหภุมูิในรางกายไก เพมส่ิงูขนไปด้ึวยซงเป่ึ นปจจ ยสำค ัญทั ทำให่ี ไกเกดภาวะความเคริยดีเนองจากความร่ือน (Heat Stress) (วรพล, 2547) เม่ือไกเกิดความเครียดเน่ืองจากความรอนจะสงผลใหรางกายของไกพยายามรักษาสมดุลของอุณหภูมิในรางกาย เพอควบค่ื มใหุอณหภุมูของริางกายกล บมาเป ั นปกต ผิานกระบวนการระบายความรอน 4 วธิีไดแก การแผรงสัความรีอน , การนำความรอน , การพาความรอน และการระเหยกลายเปนไอ (วรพล, 2547) ซงว่ึธิการเหลีาน จำเป้ีนตองดงเอาพลึงงานทั จำเป่ีนตองใช ในกจกรรมอินๆ่ืของรางกายมาใช สงผลให ไมมพลีงงานเพัยงพอที จะนำไปใช่ี ในกจกรรมทิเก่ียวข่ีองกบการสรัางผลผลตินำไปสการให ูผลผล ตไข ิลดลงคณภาพไขุลดลง (เปลอกไข ืบาง ไขแดงม ปรีมาณและคิณภาพตุำ่ ) ประสทธิภาพการสิบพืนธัลดลงุ (Ajakaiye et al., 2010) นอกจากนไกี้จะลดการผลตความริอนของรางกาย (Heat Increment) โดยการกนอาหารให ินอยลงใน ขณะทก่ีนนิ ำมากข้น้ึจงสึ งผลให ไกมอีตราการเจรัญเติ บโตช ิาหรออาจทำให ืเกดการตายอยิางเฉยบพลี นไดั (Wiangnak et al., 2019) การใชสารเสรมละลายนิ ำจากพ้ชสมื นไพรเปุนวธิการหนีงท่ึถ่ีกใชูอยางแพรหลายเพอลดและป่ืองกนผลกระทบเชังลบจากิการเกดภาวะเคริยดจากความรีอน (Amad et al., 2011) อยางไรก ตาม็ จากการประกาศยกเลกการเสริ มยาปฏ ิชิวนะในอาหารไก ี สงผลใหการศึกษาและคัดเลือกสารสกัดจากพืชที่มีสารออกฤทธิ์ทางชีวภาพที่มีคุณสมบัติเฉพาะในการสงเสริมสุขภาพของ ไกทมาจากแหล่ีงทม่ีความปลอดภ ี ยกลายเป ั นประเด นสำค ็ญทัถ่ีกหยูบยกขิ นมาใช้ึศกษาพึฒนาผลัตภิณฑั ทดแทนยาปฏ ชิวนะี เพื่อใชสงเสริมใหไกมีประสิทธิภาพการผลิตสูงสุดตามพันธุกรรมอยางสม่ำเสมอ และเพิ่มผลกำไรใหกับฟารมผูเลี้ยงไกสาหรายสีน้ำตาล (Ascophylum Nodosum) เปนหนึ่งในสาหรายทะเล (Seaweed) ที่นิยมนำมาประยุกตใชเปนสาร เสริมในการเลี้ยงสัตวแมวาสาหรายสีน้ำตาลจะมีคุณคาโภชนาการ เชน โปรตีน และไขมันนอยกวาเมื่อเทียบกับสาหราย สีเขียว หรือสาหรายสีแดง แตสาหรายสีน้ำตาลจะอุดมไปดวยสารออกฤทธิ์ทางชีวภาพที่มีประโยชนตอสุขภาพ ไดแก Fucoidans (FUC), Laminarins (LAM) และ Phlorotannins (PLT) (Øverland et al., 2019) รวมถึงสารเมทาบอไลตขั้นทุติยภูมิเชน สารฟนอล ที่มีคุณสมบัติในดานการปรับสภาพออกซิเดชัน-รีดักชันของเซลลจึงมีผลโดยตรงตอการลด และปองกันภาวะเครียดจากความรอนได (Archer, 2023) อยางไรก็ตาม สารออกฤทธิ์ทางชีวภาพของสาหรายสีน้ำตาลจะ มีประสิทธิภาพ และปริมาณที่แตกตางกันออกไปตามแหลงที่มาของสาหราย ชวงเวลา วิธีการเก็บ รวมถึงวิธีการในการ สกัดเพื่อนำมาใชอีกดวย (Adams et al., 2011) 24
สาหรายสีน้ำตาล (Ascophylum Nodosum) “นูโค เน็กซลิควิด” เปนผลิตภัณฑสารเสริมละลายน้ำนำเขาจากประเทศฝรั่งเศส มีความโดดเดนจากการผสมผสาน ระหวางสารสกดจากพัชบกื (Phytogenics) ทสำค ี่ญั 3 ชนดิ ไดแก กานพลูอบเชย และออรกาโน ิ รวมกบสารสกัดจากพัชนื ำ้ (Phycogenics) ไดแกสาหรายสีน้ำตาลที่มีแหลงที่มาจากทางแถบยุโรปเหนือ นอกจากนี้ยังใชเทคโนโลยีอีมัลชั่นขั้นสูงใน การทำใหสารสกดทังั้ 2 กลมรวมเปุนเนอเดื้ยวกี นในร ั ปแบบของเหลวเชูงซิอน (Liquid matrix) สงผลให ผลตภิณฑัมความคงตีวสังูละลายน้ำไดดีไมตกตะกอน และการทำงานเสริมกันระหวางสารสกัดเหลานี้นำไปสูการสงเสริมสุขภาพที่ดีของไก บริษัท ยูนิฟาย ฟด จำกัด รวมกับ บริษัท นูโค ฟด แอดดิทีฟส (ไทยแลนด) จำกัด ไดทำการทดสอบผลิตภัณฑนูโค เน็กซลิควิด ในฟารมไกเนื้อสายพันธุ ROSS 308 ในชวงปลายฤดูฝนของประเทศไทย ซึ่งไกทั้งหมดไดรับโปรแกรมการทำ วัคซีนตามมาตรฐาน โดยแบงการทดลองออกเปน 2 กลุม (โรงเรือน) แตละกลุมประกอบดวยไกเนื้อจำนวน 25,000 ตัว คือ กลุมควบคุม และกลุมที่เสริมนูโค เน็กซลิควิด ในน้ำดื่มที่อัตราการใช 1 ลิตร/น้ำ 1000 ลิตร ในชวงอายุ 24 ถึง 28 วัน ของการเลี้ยง เพื่อศึกษาอัตราการเกิดอุงเทาอักเสบ อัตราการเกิดโรคทางเดินหายใจเรื้อรัง (CRD) รวมถึงลักษณะสีของตับ และชวงอายุที่ 35 ถึง 41 วัน เพื่อศึกษาประสิทธิการเจริญเติบโตระหวางชวงหยุดยา (ไมใชยาปฏิชีวนะ) จากผลการบันทึกอัตราการเกิดอุงเทาอักเสบ อัตราการเกิดโรคทางเดินหายใจเรื้อรัง รวมถึงลักษณะสีของตับในชวง วันที่ 24 ถึงวันที่ 28 ซึ่งเปนชวงเวลาที่มักเกิดปญหาวัสดุปูรองเปยก และพบปญหาการเกิดอุงเทาอักเสบ แสดงใหเห็นวาการ เสรมนิ โคูเนกซ็ ลควิ ดในน ิ ำด้มื่สามารถชวยลดป ญหาองเทุาอกเสบัอตราการเกั ดโรคทางเด ิ นหายใจเร ิอรื้งัอกทีงยั้งสามารถัลดปญหาตับซีดดวยเชนกันซึ่งแสดงถึงประโยชนของผลิตภัณฑที่มีตอสุขภาพของตับดังแสดงในภาพที่ 1 ถึง 3 ตามลำดับ ภาพที่ 1 : การเกดอิงเทุาอกเสบั % ภาพที่ 2 : การเกิดโรคทางเดิน หายใจเรื้อรัง % ภาพที่ 3 : ภาวะตับซีด % 25
เอกสารอางอิง วรพล เองวานิช. 2547. ผลของภาวะเครียดเนื่องจากความรอนตอชีวเคมีโลหิต โลหิตวิทยา อิเลคโตรไลตและพยาธิสรีรวิทยาในไกพื้นเมือง ไกลูกผสมพื้นเมือง และไกเนื้อ. โครงการวิจัยสำนักงานทุนสนับสนุนการวิจัย. Amad, A. A., Männer, K., Wendler, K. R., Neumann, K., & Zentek, J. (2011). Effects of a phytogenic feed additive on growth performance and ileal nutrient digestibility in broiler chickens. Poultry science, 90(12), 2811-2816. Adams, J. M. M., Toop, T. A., Donnison, I. S., & Gallagher, J. A. (2011). Seasonal variation in Laminaria digitata and its impact on biochemical conversion routes to biofuels. Bioresource t e c h n o l o g y , 102(21), 9976-9984. Ajakaiye, J. J., Ayo, J. O., & Ojo, S. A. (2010). Effects of heat stress on some blood parameters and egg production of Shika Brown layer chickens transported by road. Biological research, 43(2), 183-189. Øverland, M., Mydland, L. T., & Skrede, A. (2019). Marine macroalgae as sources of protein and bioactive compounds in feed for monogastric animals. Journal of the Science of Food and Agriculture, 99(1), 13-24. Wiangnak, S., Laopaiboon, B., Chankitisakul, V., Duangjinda, M., & Boonkum, W. (2019). Effect of heat stress on genetic parameters and body weight trait in Thai synthetic chicken lines. Kaen Kaset= Khon Kaen Agriculture Journal, 47(5), 939-950. จำนวนไกเริ่มตน จำนวนไกวันที่ 41 อัตราการรอด (%) BWG - kg ADG - g/d FI - kg FCR กลุมควบคุม 22,720 22,216 97.8 2.88 69.3 5.30 1.84 กลุม NUQO 24,725 24,475 99.0 3.31 79.7 5.80 1.75 % แตกตางเทียบ กับกลุมควบคุม +1.2% +15% +15% +9% -5% ตารางท 1 : ่ีผลการเสรมนิ โคูเนกซ็ ลควิดิ (NUQO© NEX L) ในนำด้มต ï อการเจรญเติ บโตของไก ิเนอ้ื จากผลการทดลองสามารถสรปไดุวานโคูเนกซ็ ลควิดิ เปนผลตภิณฑั สารสก ดัจากธรรมชาตทิมี่ความปลอดภ ียั สามารถ ใชทดแทนการใชยาปฏิชีวนะ เพิ่มอัตรา การรอด สงเสริมประสิทธิภาพการเจริญ เติบโตไดดีนอกจากนี้ยังใชงานงาย ไมอดตุนอั ปกรณุจายน ำ้มความคงตี วสังูและเพิ่มผลกำไรใหกับฟารมได นอกจากนี้จากการศึกษายังพบวา การเสริม “นูโค เน็กซลิควิด” ในน้ำดื่มสามารถเพิ่มอัตราการรอดไดถึง 1.2% และ สงเสริมประสิทธิภาพการเจริญเติบโตที่ดีขึ้นเมื่อเทียบกับกลุมควบคุม ดังแสดงในตารางที่ 1 สนใจผลิตภัณฑสามารถติดตอสอบถามเพิ่มเติมไดที่บริษัท ยูนิฟาย ฟด จำกัด โทร. 02-962-6440-1 26
เลขที่ 33 หมู 8 ต.กรับใหญอ.บานโปง จ.ราชบุรีโทร. 062-639-7879 โทรสาร. 032-910-499 บริษัท สตารฟูดสกรุป จำกัด โรงเชือดไกที่ไดรับมาตรฐาน GMP STA R S FOOD GROUP CO.,LTD. FARM FEEDS SLAUGHTER HOUSE FOOD
ถือเปนอีกหนึ่งความสำเร็จในการเพาะเลี้ยง “ไกงวง” สัตวเศรษฐกิจที่นาจับตามองแมวันนี้การ เลี้ยงจะยังไมแพรหลายเทากับการเลี้ยงสัตวเศรษฐกิจอื่นๆ อยางหมูไกเนื้อ ไกไขหรือโคเนื้อ โคนม แตอนาคตก็มีแนวโนมที่สดใส สวนหนึ่งเปนเพราะการสงเสริมจากหลายๆ หนวยงาน ที่สำคัญความ ตองการของผูบริโภคเริ่มมีมากขึ้นจากหลายๆ ปจจัย ทำใหการเลี้ยงไกงวงเริ่มคึกคักอยางตอเนื่อง ดวยเหตุนี้จึงทำให “จำเนียร สวนงาม” หรือ “ปาหนอย” เปนอีกคนหนึ่งที่ประสบความสำเร็จในการ เลี้ยง จนไดรับการรับรองใหเปนฟารม GFM และถูกคัดเลือกใหเปนเครือขายสัตวพันธุดีลาสุดได รับการคัดเลือกใหเปนเกษตรกรดีเดนระดับจังหวัด สาขาอาชีพเลี้ยงสัตวประจำปพ.ศ. 2565 ฟารมไกงวงแหงนี้ปจจุบันตั้งอยูที่ 383 หมูที่ 8 ต.แชะอ.ครบรุีจ.นครราชสมาี โทรศพทั . 081-2666231 “ปาหนอย ” เจาของฟาร มเลาให ฟงวาเดมทิมีอาชีพรีบัราชการ แตกอนจะเกษ ียณอายไดุวางแผนท จะหาอะไร่ีมาทำหลงจากเกษั ียณโดยมองไปทเร่ีองของการเกษตร่ืแตการเกษตรกเห็นแต็ คนทำไร ทำสวนบางกเล็ยงสี้ตวั แตก็เปนสัตวที่มีการเลี้ยงอยูมากแลว สวนไกงวงยัง ไมคอยเห็นมีใครเลี้ยง ทั้งๆ ที่เปนสัตวที่มองวานาจะ ทำเปนอาชีพ เปนสัตวเศรษฐกิจที่สรางรายไดที่ดีก็เลยตัดสินใจไปลองหามาเลี้ยงดูปพ.ศ. 2547 ถอเปื นปแรกทเรี่มเลิ่ยงี้โดยการไป ซื้อมาจากคนอื่นซื้อมาตอนนั้น 1 ชุด มาทดลองเลี้ยง พรอมก บการทำงานประจำ ัเลยงป ี้แรกๆกไม็ ประสบ ความสำเร็จอะไรเพราะไดลูกไกมากี่ตัวๆ ก็ตายหมด เลยงที้งปั้รวมกนมากถังึ 400-500 ตวัแตกเหล็ อไม ืถงึ 100 ตวัอยางมากจะเหล อไก ืทรอดจากการเพาะเล่ียง้ีประมาณปละ 70 ตัวเทานั้น สาเหตุของการตาย กเน็ องมาจากไก ื่มสีขภาพอุอนแอเจบป็ วยและตายใน ที่สุด สวนการที่ไกมีสุขภาพออนแอ ก็เนื่องมาจาก การเลี้ยงที่ไมถูกตอง โดยเฉพาะโรงเรือนที่เลี้ยงจะ เลี้ยงบนพื้นเหมือนไกทั่วไป 31
หลงจากทราบสาเหตัแลุวก ทำการปร ็ บปร ั งโรงเรุอนืโดยการยกพื้นใหสูงขึ้นจากพื้นดินซึ่งปรากฏวาไดผล เพราะหลังจากนั้นไกก็มีสุขภาพที่ดีขึ้น ไมปวยและ ตายงายเหมือนตอนเลี้ยงชวงแรกๆ เพราะไกไมไดสัมผัสกับมูลของมันรวมถึงกลิ่นซึ่งเปนสวนที่ทำลาย ระบบหายใจของไกเนื่องจากมูลของมันคอนขางจะ มีกาซแอมโมเนียสูง เพราะฉะนั้นการเลี้ยงบนพื้นดิน จะทำใหไกสมผัสทังมั้ลและกลูนโดยตรง ิ่และแนนอนวาไกก จะได ็รบกั าซแอมโมเน ยในปร ีมาณทิมากี่แตถายกพื้นสูงขึ้นไปไกก็จะไมสัมผัสหรือสัมผัสแตนอย ไมถึงกับเปนอันตรายมาก ถาถามวาหากเลยงบนพี้นดื้นเหมิอนเดืมิแลวเอาแกลบใสเหมือนกับการเลี้ยงไกทั่วไปไดหรือไมวิธีนี้ก็สามารถทำไดแตเราจะเสียเวลาในการกลับแกลบ และเสียคาใชจายในการตองคอยซื้อแกลบมาใสอนเปันการเพมติ่นท นโดยไมุจำเป นแตถาเลยงแบบยกี้พนดื้งกลั าวปญหาเหลานกี้จะหมดไป ็ ปจจบุนโรงเร ัอนืเลี้ยงไกจะมีทั้งหมด 4 หลัง เปนแบบยกพื้นทั้งหมดมี 2 ขนาด คือ 8x20 เมตร จำนวน 2 หลัง และขนาด 8x25 เมตร อีก 2 หลัง แบงเปนโรงเรือนสำหรับเลี้ยง พอแมพันธุ 2 หลัง และเลี้ยงไกเล็ก ไกขุน รวมถึงใชเปนโรงฟ กซงตอนน่ึม้ีตีฟูกท่ใชีงานอย 3 ูตูอกี 2 หลงั สายพนธัุไกและการผสมพ นธัุไกปจจบุนจะเนันไปที่สายพันธุอเมริกันบรอนซเปนหลัก สวนสายพันธุอื่น เชน เบลทสวิลล สมอลไวท, ไกงวงลูกผสม (ไจแอนท) จะมเลีกน็อยสาเหตทุเนี่นสายพนธัอเมรุกินับรอนซ เพราะไดรับคำแนะนำมาจาก “คุณภูรีวระสมีทธิ ” ิ์ขาราชการกรมปศ สุตวั ซงเปึ่นผทูคลี่กคลุีกับเรื่องไกงวงมานาน วาใหเนนสายพันธุนี้เอาไวเนองจากเป ื่นสายพ นธัทุพี่ฒนาให ั เป นไก งวงทเลี่ยงใน ี้ประเทศไทยมานาน จึงปรับตัวไดดีกับสภาพอากาศ เมองไทย ื ทสำค ี่ญเป ั นไก พนธัหนุกั มากไปกวานนคั้อืรสชาติของไกงวงสายพันธุนี้มีความอรอย สำหรับ จำนวนไกทม่ีหมีนเวุยนเลี ยงในป้ีจจบุนประมาณ ั 1,200 ตัว แบงเปนพอแมพันธุจำนวน 600 ตัว เปนแมพันธุประมาณ 400 ตัว พอพันธุ 200 ตัว ที่เหลือจะเปน ไกเล็กและไกขุนอีกประมาณ 600 ตัว สวนการผสม จะใชพอแมพันธุสลับเปลี่ยนหมุน เวียนกันไป โดยเฉพาะพอพันธุจะใชวิธีการสลับกัน เขาฝูง ไมไดปลอยลงไปผสมพรอมกันทีเดียวทั้ง 200 ตัว ทั้งนี้เพื่อใหเกิดความหลากหลายทางพันธุกรรม ขณะเดียวกันก็รักษาความสมบูรณพันธุไมใหไกมีอาการทรดโทรมจนเกุนไปิบางครงก้ั เป็นเพราะพอพนธัุแมพันธุบางตัวอยูในชวงผลัดขน ทำใหยังไมพรอม ที่จะผสมพันธุดังนั้น เพื่อใหเกิดความพรอมในการ ผสมพนธัมากทุส่ีดุจงจำเป ึนตองมการสลีบสั บเปล ัยน่ีหมุนเวียนในการใชพอแมพันธุดังกลาว ขณะที่ระยะ เวลาในการใชงานพอแมพนธัจะอยุทูประมาณ่ี 15 เดอนืกจะปลด ็แลวนำช ดใหมุทคี่ดเลัอกขื นมาทดแทนเป ึ้นพอแมพันธุในชุดตอไป 32
การฟกและการอนบาลลุกไกูหลงจากไก ั ออกไข แลวทางฟารมจะเก็บเขาตูฟก จะไมใชการฟกแบบ ธรรมชาติทั้งนี้เพื่อใหเกิดการผลิตที่มีความตอเนื่อง ที่สำคัญจะไดลูกไกที่มีอายุเทาๆ กันแตกตางจากใหแมไก ฟกเอง นอกจากจะไดลกไกูทม่ีอายีทุต่ีางกนแลัวยังทำใหเสียเวลาและเสียโอกาสในการเล้ียงการผลิต เพราะไกกว าจะฟ กออกก ใช็เวลา 28 วนัแตถ าใชตฟูกจะทำใหยนระยะเวลาในการผล ติเพราะแมไก ไมตองมาเสยเวลาในการฟ ีกแตจะม เวลาในการให ี ไขตลอดอยางตอเนื่อง สำหรับไขที่เก็บไดจะรวบรวมเขาตูฟก ทกๆุ 7 วนัซงป่ึจจบุนมัตีฟูกทรองร่ี บไข ัเข าฟกทงหมด้ั 3 ตูหลงจากเขัาต ฟูกครบ 28 วนัลกไกูก จะฟ ็กออกมากอนจะนำไปอนุบาลและจำหนายใหกับผูที่สนใจ อีก สวนจะเก็บไวเลี้ยงขุนเปนไกเนื้อสำหรับบริโภคตอไป อาหารสำหรบไก ังวงถอวื าเปนเรองทื่สำค ี่ญมากัทสี่ดในการเลุยงี้แตจรงๆิแลวไมวาเลยงสี้ตวั ประเภท ไหนอาหารก็ถือวาเปนสวนสำคัญ เพราะเปนตนทุน สวนใหญของการเลี้ยง หากบริหารจัดการหรือไมมีเทคนิคในการเลี้ยงที่เหมาะสม ก็อาจทำใหการเลี้ยง มีตนทุนที่สูงขึ้นมาก สงผลตอกำไรที่ควรจะไดรับ ดังนั้น การใชอาหารที่ถูกตองและเหมาะสมเปนเรื่อง ทจำเป ี่นสำหร บการเลัยงสี้ตวัท กประเภทุเชนเดยวกีบัการเลยงไก้ีงวงทต่ีองหาวธิการที เหมาะสมในการเล่ียง้ีหากเลี้ยงโดยไมมีการวางแผนก็อาจทำใหการเลี้ยง ขาดทนไดุเพราะอยาลมวืา ไกงวงเป นสตวั ปกขนาดใหญ กินอาหารตอวันสูงกวาการเลี้ยงสัตวปกชนิดอื่น ทสำค ี่ญใช ัระยะเวลาการเลยงนานกวี้านนเทั่ากบัวากวาที่จะจำหนายไดตองมีคาใชจายที่สูงกวา นาน กวาเมอเทื่ยบกีบการเลัยงสี้ตวั ปกชนดอินื่ดงนันั้การ เลยงตี้องมเทคนีคิ โดยเฉพาะเทคนคในการลดต ินทนุสำหรับที่ฟารมจะเลี้ยงโดยการผสมอาหารใชเอง ไมใชอาหารเม็ดสำเร็จรูปเหมือนกับการเลี้ยงไกทั่วๆ ไป สำหรับอาหารที่ผสมใชเองจะเนนใชวัตถุดิบที่มีราคาถูก แตมีคุณภาพ หาไดงายในทองถิ่นมาผสม ตามสูตรใหไกก ิน วัตถุดิบหลักที่ใช ไดแกขาวโพด รำ ปลายขาว กากถั่วเหลือง ปลาปน กรดอะมิโน พรีมิกซอื่นๆ 33
สวนสูตรอาหารจะแบงออกเปนหลายสูตรขึ้นอยูกับอายุของไกคือ มีตั้งแตสูตรโปรตีน 16% ไปจนถึง 28% สตรอาหารดูงกลั าวจะเป นสตรทูได่ีรบการสนับสนันุองคความรูในการทำหรือการประกอบสูตรจาก มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนารี (มทส.) ที่มาอบรมใหซงทำให่ึ ฟาร มสามารถผลตอาหารคิ ณภาพในราคาถุกูประหยัดตนทุนไดมาก สำหรับวิธีการให ในลูกไกแรกเกดจะให ิอาหารทมี่โปรต ีนสีงูคอื 28% จากนนจะั้ลดลงมาเปน 26%, 24% และ 21% ลดลงตามการเตบโติของไกจนกระทั่งไกมีอายุประมาณ 5 เดือน ก็จะใชอาหารที่มีโปรตีน 16% เปนอาหารแบบลดตนทุน เพราะเนนปลายขาวผสม ปริมาณการใหในลูกไกจะ ใหกนเติมท็เชี่นเดยวกี บไก ัขนุหมดกจะเต็ มให ิ แตใน ไกพอแมพันธุจะใหกินตามความเหมาะสม เพียงมื้อ เดียวสลับกับการใชหญาสับใหกิน โรคและการปองก นโรค ัเนองจากไก ื่งวงเป นสตวั ปกที่คอนขางมีความอดทน แข็งแรงในสภาวะปกติดังนั้น เรื่องของโรคจะไมคอยมีผลอะไรมากนัก โรคทวๆั่ ไปในสตวั ป กจะไม ไดรบผลกระทบัจะมกีค็อืเรองของโรคไข ื่หวดนกั เพราะเปนโรคท คี่อนขางรนแรงุหากมีการระบาดไกงวงก็มีความเสี่ยงที่จะติดเชื้อไดดังนั้น การปองกันจึงเปนวิธีการที่ดีที่สุด เพราะถา ปองกันดีเชื้อก็ไมมีการปองกันก็คือหมั่นทำความ สะอาดโรงเรือนไมใหสกปรกจนเกินไป อยางมูลไกก็จะคอยเกบกวาดอย็างสม ำเสมอ่ไมใหเกดการหมิกหมมัไกปวยก็จะแยกออกมา ไกตายก็จะกำจัดทิ้งทันทีนอกจากนี้ก็จะมีการทำวัคซีนที่สำคัญๆ เชน วัคซีน อหิวาตจะทำอยางตอเนื่องกระตุนทุกๆ 3 เดือน เพื่อสรางภูมิคุมกันใหเกิดขึ้นเสมอๆ เมื่อถามถึงรายไดจากการเลี้ยงไกงวง ปาหนอย เปดเผยวา ปจจุบันฟารมจะมีรายไดหลักจากการ ขายไกทั้งไกเล็กหรือลูกไกสำหรับนำไปเลี้ยงตอ และ ไกใหญหรือไกขุนสำหรับนำไปบริโภค โดยไกที่เลี้ยง จะมออกขายทีกสุปดาห ั สวนราคาขาย หากเปนล กไกูจะเปนไก ทมี่อายีแรกเกุดถิงึ 7 วนัราคาตวละั 80 บาท ขณะที่ไกขุนซึ่งใชเวลาเลี้ยงประมาณ 6 เดือน จะ จำหนายขายเปนกิโลกรัมในราคากิโลกรัมละ 160 บาทนำหน้กเฉลัยี่ 6 กโลกร ิมขั นไป ึ้ สวนตลาดก ไม็ม ีปญหาอะไร เพราะมพีอคามาจบตลอดั โดยเปนพอคาทวไปซ ั่งเขาจะรึ่แหลูงเขากจะมาต็ดติอซ อเปื้นประจำ “ถาเรามีลูกไกออกชุดละ 400 ตัวๆ ละ 80 บาท ก็จะมีรายไดที่มากพอจะเลี้ยงครอบครัวไดเลย สวนไก ขนกุโลกร ิมละั 160 บาทตวหนังมึ่นีำหน้กั 6-9 กิโลกรัม ก็ขายไดเฉลี่ยตัวละ 1,000 บาท รอบหนึ่ง ขายได 100-200 ตวักได็เงนเปิ นแสนแล วเพราะฉะนนั้ไก 100-200 ตวทั ขายได ี่ตอรอบถอวื าไมเยอะกค็ดวิาคนที่คิดจะทำเปนอาชีพสามารถทำไดไมมีปญหา”นอกจากรายไดจากการขายไก แลวการขายมลไกูถอเปื นรายได อกทางในการเล ี ยงไก ี้งวงเพราะสามารถ นำไปขายใหกบเกษตรกรทั วไปั่ซงเกษตรกรเหลึ่านจะี้นำไปใชเป นป ยใสุ ในไร ในสวนทดแทนปยเคมุ ีทำใหฟารมม รายได ีอกทางี โดยรายไดเหลานกี้จะนำมาเป ็นคาใชจายภายในฟารม ที่สำคัญการขายมูลไกไปเปน ปุยโดยไมนำไปทิ้งลงในที่สาธารณะ เปนการรักษา สภาพแวดลอมและเปนการกำจัดของเสียไปในตัว 34
จากความสำเร็จในการเลี้ยงไกงวงของปาหนอย ทำใหเปนที่สนใจของเกษตรกรในทองที่จึงมีการเขา มาสอบถามและขอคำแนะนำในการเลยงกี้อนจะกลบัไปเลี้ยงบาง จนในที่สุดก็เริ่มมีการขยายการเลี้ยงที่มากขึ้น กอนที่ในเวลาตอมาจะมีการรวมตัวกันจด ทะเบียนเปนวิสาหกิจชุมชุนในนาม “วิสาหกิจชุมชน ผูเลี้ยงไกงวงอำเภอครบุรี” ขึ้นโดยมีสมาชิกทั้งหมด 22 ราย สวนรูปแบบของการทำงานแยกเปน 2 สวน คอื ในสวนของการผลตกิบการตลาดัสวนของการผลติสมาชกในกล ิ มจะทำหนุาท ี่ในการเลยงของตี้วเองัแตจะมีการแบงปนลูกไกหรือพอแมพันธุแกกันและกัน เมอของคนใดคนหน ื่งขาดแคลนึ่ในสวนของการตลาดสวนใหญจะรวมกันขาย แตถาสมาชิกคนใดสามารถ ขายไดสูงกวาราคาที่กลุมขาย ก็สามารถแยกขาย ไดเลย นอกจากนี้ยังมีการรวมกลุมกันทำแปรรูป ในชวงที่ผลผลิตออกมามากเกินความตองการ ปจจบุนการเลั ยงไก ี้งวงของป าหนอยและสมาชกิในกลุมกำลังเปนไปดวยดีไดรับการสนับสนุนจาก หนวยงานตางๆ ขณะเดียวกันในสวนของฟารมปา หนอยเองกม็การพีฒนาการเลัยงอยี้างตอเนองื่จนไดรับคัดเลือกใหเปน เครือขายสัตวพันธุดีกรมปศุสัตวและยงไดัรบการรับรองั มาตรฐานฟารมทมี่ระบบป ีองกันโรคและการเลี้ยงสัตวที่เหมาะสม หรือ Good Farming Management (GFM) จากสำนักงาน ปศุสัตวจังหวัดนครราชสีมา และลาสุดไดรับการ คดเลั อกให ื เปนเกษตรกรดเดีน สาขาอาชพเลี ยงส ี้ตวั จังหวัดนครราชสีมา ประจำป 2565 จึงนับ เปนความสำเร็จอีก กาวของปาหนอย ในการเลี้ยงไกงวง สุดทายปาหนอยฝากถึงคนที่สนใจการเลี้ยงวา “เกษตรกรหรอผืทูสนใจหากม ี่ความตี งใจท ั้จะเลี่ยงกี้็สามารถทำไดเพราะมองวาเป นสตวั เศรษฐก จิ เนอมื้ีรสชาตอริอยอนาคตมความตีองการเพมขิ่นแนึ้นอนแตการเรมต่ินเล ยงอยากให้ีเรมต่ินทล่ีกไกูไมแนะนำให ซอไก้ื ใหญไปเล ยง้ีเนองจากไก่ื งวงเป นสตวัทค่ีอนขางไวตอความรูสึกโดยเฉพาะเรื่องของอาหาร ถานำไกใหญไปเล ยงจะไม้ีคอยกนอาหาริเพราะการเลยงท้ี่ีใหมอาหารก็จะใหมไปดวย ไมเหมือนที่เคยกิน ไกก็จะ ไมกนิแตถาเรมจากลิ่กไกูก จะไม ็ม ปีญหา เพราะไกจะคนเคยอาหารนุนตั้งแตั้แรกดงนันั้คนทสนใจการเล ี่ยงี้ก็สามารถศึกษาเพิ่มเติมไดหรือจะสอบถามปา โดยตรงก็ไดปายินดีใหคำปรึกษา”./ 35
กวาจะมาเป นสายพันธุ…สยามพิกส - ตอจากฉบับที่แลว ความเชื่อที่ 4. 9 หมพูนธัดุตีองมาจากเมองนอกืเอาหมนอกมาูเปนจดขายุแพงเพราะ “พนธักรรมลุาส ดและปลอดโรคุ ” หมูนอก-เลือดนอกราคาแพงสุด หมูใน-เลือดนอกราคา หยอนลงมา แลวหมูใน-เลือดในราคาต่ำสุด >> ความจริง << บริษัทผูขายพันธุณ เวลานั้นทำพันธุที่มีความ สม่ำเสมอต่ำ เพราะหมูนอกแมวาพันธุกรรมจะลาสุด แตถาเปนคนละเปาหมายการปรับปรุงพันธุเพราะความ ตองการของตลาดตางกนัจดขายทุบี่านเราตนลื่กดกจากูคายยุโรป หรือโตเร็วจากคายอเมริกา ทั้งลูกดกจัดและ โตเร็วจัดจากทั้งสองคาย สุดทายมีปญหาเร่องื “ซาก” ที่ตองมีการแอบลักลอบใชสารเรงเนื้อแดงกันจนหมูนอก-เลอดนอกอือนแอสดุเปาหมายการปร บปร ังพุนธัทุซากมี่ีปญหาจนตองแอบล กลอบใช ัสารตองหามทสร่ี างปญหามาถงผึบรูโภค ิแลวเราไปให ราคาทย่ีอนแยงและสวนทางกับความเปนจริงไปมาก ตรงนี้ตองมาทบทวนกัน หมูใน-เลือดในแข็งแรงสุดเปาหมายการปรับ ปรุงพันธุที่ตรงกับตลาดของไทยและเอเชียที่พัฒนามา เปนสายพันธุ …สยามพิกส… เปนสวนที่เราภาคภูมิใจใน การมีสวนแกปญหาเชิงระบบของการพัฒนาอยางยั่งยืน ของเอเชียและไทยเรา ความเชื่อที่ 5. 9 หมูพันธุดีตองเติมจากเมืองนอกบอยๆ เพราะ index เปลี่ยนทุกอาทิตย เปลี่ยนทุกเดือน ถาไมเติม พันธุกรรมตามเขาไมทัน >> ความจริง << การเตมหมินอกบู อยๆหรอวืายงบิ่อยกจะส็งผลทั้งระยะสั้นและระยะยาว ระยะสั้น หมูนอกที่ปลอดโรคของเอเชีย เชน FMD คอืหมทูไวกี่บโรค ั FMD หรอเปืนหม เปราะโรคู FMD อดตทีมี่การประท ีวงหนวยงานของรฐวัาผลตวิคซันี FMD ไมมคีณภาพุทำแลวยงเกั ดโรค ิทงทั้ตี่นเหตหลุกรัวมของการเกดโรคมาจากต ิ วของฟาร ัมเอง โดยขยายโฮสตหรอืหมูเปราะโรคเต็มไปหมด หมูจากกระแส “ลูกดกครอง เมือง” ระยะยาวการเติมบอยๆ ทำใหสัตวขาดโอกาส ในการปรับตัว (Adaptation) ใหเขากับสภาพแวดลอม ทงสภาวะโรคและการเล ั้ยงดีู้ซงตึ่องใช เวลานานกวาการคลกหมุ (Acclamation) ูอยางท ทำๆ ี่กนอยัูณ ปจจบุนั ศักดิ์ชัย โตภาณุรักษ 36
ความเชื่อที่ 6. 9 ดชนัการคีดเลัอกืหรออืนเดิกซ็ (Index) ตองด ีราคาตองแพง เปนเรื่องที่ถูกทำใหเชื่อจากคนขายของ ทั้งที่ไมรูวาเปนอะไร มีรายละเอียดอยางไร คำวา “ดัชนีไฉไล” จงเปึน “เครองม่ื อของคนไม ืร เอามาหลอกคนไม ูร ”ูสดทุายทงคนขายและคนซ้ัอล้ื วนตกเป นเหยอด่ืวยกนทังค้ั ู >> ความจริง << ดชนัการคีดเลั อกเป ืนเครองมื่อในการค ืดเลัอกืพันธุมีทั้ง Phynotypic Index และ Genotypic Index และมีรายละเอียดคอนขางมาก ในตางประเทศที่ใช Genotypic Index ในการปรับปรุงพันธุนั้นไมไดมีเพียง อินเด็กซหรือดัชนีเดียว ฝงอเมริกามี 3-4 ตัว ฝงยุโรปบางประเทศมี 9-11 ตัว แลวเขาเชื้อเชิญหรือชักจูงใหซื้อขายดวย อินเด็กซเพียง 1 ตัว มันคืออะไรกันแนที่หนักตอนนี้ลามจากหมูนอกมาเปนหมูในกันแลว ทนี่าหวงก ไม็พน “ยายสำอาง”ทจะตกเป ี่นเหยอื่ “เทคโนโลยีกิโลเทาไร” เพราะวันนี้ยังมีการประกาศขาย หมูตามอินเด็กซอยู โดยเฉพาะรายยอยที่เลี้ยงแมหมูไมกี่แมที่ตองซื้อหมูในราคาสูง นอกจากไมรูที่มาที่ไปของ อนเดิกซ็แลวยงไมัรวูาจะใช งานอย างไรให เก ดประโยชน ิ สูงสุดหรือคุมคากับเงินที่จาย สวนของสยามพิกสมีอินเด็กซหรือดัชนีการ คัดเลือก G-Index , R-Index และ GR-Index ที่ใชผลิต หมูขุนตามรูปแบบ GGR Model ที่ลดปญหาเรื่องซาก และทำกำไรหมขูนุ /แม/ป (Profit/Sow/Year, PSY) สงสูดุที่เปน “การใชพันธุกรรมเลี้ยงสัตว” จากการคัดเลือก สายพันธุทนทาน-ตานทานโรค และนวัตกรรมของ “สยามพิกส” ไมใชกรอบความคิดการผลิตสุกรรูปแบบ เดมๆิทเปี่นการเลยงแบบี้ “แบกภาระ” เพราะเนนลกดกู / แม/ป (Pig weaned/Sow/Year, PSY) มากเกนธรรมชาติ ิของสัตวไปมากหรือมากเกินไป เพราะทำใหสตวัเครยดงีายเลยงยากตี้องใช ยา -วัคซีนที่มากเกินจำเปน ที่เปนภาระตอการเลี้ยงและผล เสยตีอผบรู โภคท ิเกี่ดจากการใช ิ ยาปฏ ชิวนะเกี นจำเป ินท ี่มีผลตอเชื้อโรคดื้อยา (Antimicrobial Resistance, AMR) อีกดวย ความเชื่อที่ 7, 8, … และอื่นๆ อีกมากมาย สามารถรวมใหความเห็นไดนะครับ สวนของนักวิชาการ นกวั ชาการเป ินม นสมองของการขับเคลัอนหน่ืวยงานรฐสัเกษตรกรและภาคเอกชนู หากเปนการขบเคลัอนดื่วยความรูที่ถูกตองและเปนความจริงยอมเปนการพัฒนาที่ยงย่ันื พาใหประเทศม ขีดความสามารถในการแข ีงขนและัพงพาตนเองได่ึ หลงการระบาดของโรค ั ASF คำวา “ยงย่ันื”เปนคำที่นักวิชาการใชกันบอยมาก จึงตองมาตีความ ของคำวา “ยั่งยืน” วามีขอบเขตแคไหน อยางไร ?!? “ความยงยั่นื”ทเปี่นความค ดเชิงเดิยวี่อาท “ิจดการัฟารมให รอดจาก ASF อยางยงยั่นื” , “การลงลกหมูขูนใหุ รอดจาก ASF อยางยั่งยืน” หรือ “การใชวัคซีน ASF เพื่อการผลิตหมูอยางยั่งยืน” และอื่นๆ อีกมากมาย ทั้งที่ตองขับเคลื่อนดวยหมูขุนตัวเมีย หรือหมูเลือด 75% แลววนเขาไปสูวังวนของโรคที่ตองพึ่งพิงยาและวัค ซีนเกินจำเปน และตองพึ่งพิง (เขาไมให “พิง” ก็ลม) ทั้งพันธุสัตวยาและเวชภัณฑที่เปนเทคโนโลยีตนน้ำจาก ประเทศอื่นแลวจะเรียกวา “การผลิตสุกรอยางยั่งยืน” ไดอยางไร กับอีกมิติคือ “ความยั่งยืน” ที่ความคิดเชิงระบบ ที่เปนการ “พึ่งพา” ตนเองดวยการถือเทคโนโลยีตนน้ำ เรอง่ื “พนธัสุตวั ” และลดละเลกิ จากการใชยาวคซันและีเวชภัณฑที่ไมจำเปน ถาพัฒนาการเลี้ยงจนถึงระดับที่ “พึ่งพา” ตนเอง ไม “พึ่งพิง” ตางประเทศโดยไมจำเปน คำวา “ยั่งยืน” ในเงื่อนไขนี้นาจะชัดเจน ถูกตอง และ 37
เหมาะสมทส่ีดุเมอช่ืช้ีดถั งขอบเขตของคำว ึา “ยงย่ันื” แลวคงถึงเวลาที่เราตองรวมมือกันอยางจริงจังในการพัฒนา การเลี้ยงสุกรที่พึ่งพาตนเองไดอยางยั่งยืนสืบตลอดไป สำหรับความเชื่อที่ “ไมใช” ที่ทำใหการพัฒนา “ไมยงย่ันื” จากอดตสี ปูจจบุนรวบรวมเบัองต้ื นได ดงตั อไปน ้ี ความเชื่อที่ 1. 9 การถามหาเอกสารอางอิงมา เพื่อเอาแพ-ชนะ ทางความคดิและยดเอกสารอึางองหริ อตำรา ืคอื “ทสี่ดุ ” >> ความจริง << ตองถามวา “เอกสารอางอิงถูกตองหรือไม” ที่สำคัญ “อยาตะครุบ” เอกสารอางอิงมาสงตอ การพิจารณาขอมูลตามหลัก “กามาลสูตร” จะชวยแยก แยะความถกตูองได ชดเจนขัน้ึการวเคราะหิและสงเคราะหั ขอมลเชูงระบบทิม่ีรากฐานทีถ่ีกตูองจะพาสการู “ตอยอด ” ที่มั่นคง และสามารถพัฒนาไดอยางตอเนื่องและไมมีที่สิ้นสุด การถูกปลูกฝงจากระบบอาวุโส (Seniority) ที่มีอยูตามมหาวิทยาลัย และสถาบันการศึกษาทั่วไปใน เมองไทย ื ในอดตถี งปึจจบุนทับางส่ีวนมผลตีอนกวัชาการิซึ่ง “หนุมหนายคัมภีร” ของสุจิตตวงษเทศ ไดสะทอน บางมิติไวไดอยางนาสนใจ https://m.se-ed.com/ Product/Detail/9786167686035 ความเชื่อที่ 2. 9 อยาทำเลือดชิดเพราะมีความเสื่อมถอยทาง พันธุกรรม ทำใหสัตวออนแอ (Inbreeding depression refers to the decrease or loss of fitness and strength which is mainly due to inbreeding.) >> ความจริง << ระบบการผสมเลือดชิด คือ เครื่องมือในการ เก็บรักษาและพัฒนา “พันธุแท” คำถาม คือ ? 1. แลวหามทำไม ? 2. ใครเปนคนหาม ? 3. คนหามเขาใจการปรับปรุงพันธุดีแคไหน ? 4. ถาไมผสมเลือดชิดในพันธุแทแลวจะตองผสมใน ระบบไหน (กันแน ?) ซึ่งเปนคำถามสำคัญกอนจะเชื่อที่ “เขาเลาวา” แลวพากัน “เลาตอ” แลวทำใหติดกรอบจนถึงขั้น “จนตรอก” แลวทำอะไรตอไปไมได ตามโครงสรางการผลตแบบพิระมีดิ (Pyramid system of swine production) มี 2 สวน คือ ก. นวเคลิ ยสี (Nucleus)ทเปี่นพนธัแทุ (Pure breed) อยูที่ยอดพีระมิด ซึ่งมีนัยยะวาสัตวที่ยอดพีระมิดที่เปน ระดับพันธุกรรม (Genetic tier) มีจำนวนนอย รวมถึง คนที่ทำงานที่เปนงานดานการปรับปรุงพันธุก็มีนอยดวย เชนกนั การทำงานทนี่วเคลิยสอาศียระบบการผสมเลัอดืชิด (Inbreeding) ในการรักษาและพัฒนาพันธุแทข. ลูกผสม (Crossbred) อยูที่ฐานลางของพีระมิด มจำนวนส ีตวัอย จำนวนมากูรวมถงมึคนที ทำงานในระด ี่บัผลผลิต (Production tier) จำนวนมากดวยเชนกัน การทำงานทระด่ีบการผลผลัตจะอาศิยการผสมขัามพนธัุ (Crossbreeding) เปนหลัก ปญหา คือ นักผลิตสัตวที่มีอยูมากมายที่ฐาน ลางพระมีดิรวมทงคนผสมเท้ัยมหรี อคนทำงานด ืานระบบสืบพันธุ (Reproductive physiology) ที่ไมเขาใจดาน การปรับปรุงพันธุ (Animal Breeding) ก็จะพากันพูดถึง ปญหา “เลือดชิดที่ฐานลางพีระมิด” ซึ่งเปนไปไมไดเลย ยกเวนพากัน “มั่วระบบ” แลวไมรูตัว พากัน พูดเรื่องที่รูไมจริง” เพราะโอกาสเกิดเลือดชิดในระดับ ผลผลิตที่อยูฐานลางของพีระมิดนั้นไมมีเลย (ถาไมเกิด จากความผดพลาดของคนทิงเช้ังวิชาการและเชิ งปฏ ิบิตัการิในฟารม ) จนกลายเปนทำให คนส วนใหญ เชอผ่ืดๆิ ตามตนไป ที่นาหวงก็คือคนพาให “คนอื่น” เขาใจผิดก็ไมรูตัว ถึงวันนี้ก็ยังพากัน “มั่ว” กันอยูเลย ! ที่ผานมา “เลือดชิดเปนวิกฤตของความกลัว” เปนความกลวทัเกี่ดจากิ “ความไมร ” ู จนทำใหไมสามารถทจะควบคี่มความเสุอมถอยทางพื่นธักรรมุ (Inbreeding depression) ไดยิ่งทำใหมองระบบเลือดชิดวาเปนสิ่งที่เลวรายไมดีเอาเสียเลย แถมทายประเด็นนี้สำหรับในวงการ “สุกร” ถือวากลัวเลือดชิดเกินเหตุและวงการ “ไกชน” ในสวน ของเลอดชืดถิอวืากลาเกนควริสวนวงการ “แมว” เลอดืชิดอยูในสภาวะสับสนของแตละชมรม/สมาคม 38
ไมรวมพันธุเบลเยียมแลนดเรซที่เปนสายพอ (Sire line) ซึ่งเขาใจผิดกันมากในเกษตรกรรายยอยที่นิยมเอาเบลเยียมแลนดเรซที่เปนสายพอหรือสายกลาม มาผลิตแมสองสาย เพราะคานิยมในการเลือกแบบเชิง เดยวี่ (Tendam selection) ทเนี่นกล ามเป นหลกทังดั้รูอค็ลารจไวทและแลนดเรซ ทำให “หมูขุน” ที่ไดเปน “หมูกลามสวยจัด” เปนหมูขุนหุนสวยเราใจที่เลี้ยงแลว “ไดถวยแตไมไดตังค” หรือเปน “หมูขุนที่เขียงชอบแตคนเลี้ยงไมไดกำไร” ความเชื่อที่ 4. 9 PSY หรอลื กดกทำกำไรสูงสูดุลกดกตูองมากอนจากกลุมลูกดกของ “คาย กทม.” >> ความจริง << PSY มองแตขอดหรีอพืดแตูขอด จนทำให ีเชอว่ืาเปนจริง แต PSY สูงที่เริ่มตนดวยการมีจำนวนลูกแรก คลอดมีชีวิตที่สูง แตมีการตายของลูกกอนหยานมสูงที่สดดุวย โดยลมคื ดไปว ิ าเปนผลเส ยีคอื “ลกดกแตูอตราัรอดต่ำ คือ ตนทุนการผลิตที่สูง !” ที่สำคัญหมูออนแอ และตายรายทางกอนจะถึงหมูขุนสงตลาด คือ “รังโรค (Reservoir)” ยิ่งตายมาก ยิ่งเสียหายมาก รังโรคก็จะ ยิ่งใหญตามไปดวย ยกตัวอยาง แมตัวที่ลูกแรกเกิด ลูกหยานม ลูกตายกอนหยานม 1 16 12 16-12 = 4 2 12 12 12-12 = 0 แมตัวที่ 1 ลูกดกกวาตัวที่ 2 มีลูกตายกอนหยานม 4 ตัว หรือแมตัวที่ 1 ใหจำนวนรังโรคที่มากกวาหรือขนาด ของรงโรคท ั ี่ใหญกวาแมตวทั 2 ี่ทไมี่มลีกตายกูอนหยานมหรอไมืมรีงโรคเลย ัแลวถ าเป นฟาร มแมพนธัุระดบั 1,000 ถึงกวา 10,000 แมรังโรคจะขยายใหญเปนเงาตามตัว ไมรวมการตายของตัวออน (Embryonic death, ED) ที่มองไมเห็น (แตมีอยูจริง) และที่มองเห็นและนับไดคือ มัมมี่ (ที่ไมเปนผลจากสารพิษจากเชื้อราแตเปนผลจาก พันธุกรรมบกพรอง) ซึ่งถือวาเปน “รังโรค” ดวย! ความเสียหายของหมูเปราะโรคทั้งสวนการ ตายของตัวออน มัมมี่ลูกตายกอนหยานม และอื่นๆ ยิ่งจำนวนมีมากขึ้น รังโรคก็จะยิ่งใหญตามไปดวย ทำใหจัดการโรคไดยาก ลามไปถึงการใชวัคซีนถี่ขึ้น เพราะไมไดผล (ถึงขั้นรีดนมน้ำเหลืองเพื่อเอาภูมิคุมกัน ความเชื่อที่ 3. 9 สายพอ (Sire line) คือ สุกรพอพันธุหรือตัวผูสายแม (Dam line) คือ สุกรแมพันธุหรือตัวเมีย >> ความจริง << ยคนุนไม้ั แปลกท ม่ีความเชีอเช่ืนน้ีเพราะวชาการิยังอยูในกรอบของความรูที่จำกัด บางประเด็นจำกัดอยูกับการแปลศัพทตรงตัวที่ไมเขาใจความหมายทางการ ปรับปรุงพันธุเลย สายพอ (Sire line) จึงไมไดแปลวา “สุกรพอพันธุ” แตมีความหมายวาเปน “สายพอ” ที่ตองมีทั้งพอและแมพันธุ โดยทั่วไปสายพอจะเลน บทบาทเปนพอพนธัตุวสัดทุาย (Terminal sire, TS) ทเนี่นลักษณะทางการเจริญเติบโต (Growth performance) เปนหลกัเชน เปอรเซนต็เนอแดงื้ (%Lean) การเจรญเติ บโติ (Average daily gain, ADG) และคุณภาพซาก (Carcass quality, CQ) ซึ่งสายพอที่นิยมในระบบการ ผลิตสุกรสามสายจะเปนพันธุดูร็อค เปยแตรง และบาง ประเทศอาจจะเปนพันธุเบลเยียมแลนดเรซ สายแม (Dam line) จึงไมไดแปลวา “สุกรแมพันธุ” แตมีความหมายวาเปน “สายแม” ที่ตองมีทั้งพอและแมพันธุ โดยทั่วไปสายแมจะเลน บทบาทในการผลิตลูกผสมสองสาย (Parent stock, PS) ที่เนนระบบการสืบพันธุเปนหลัก (Reproductive performance) เปนหลัก เชน ลูกหยานม/แม/ป (Pig weaned/sow/year, PSY) ซึ่งสายแมท่ีนิยมในระบบ การผลตสิ กรสองสายจะเปุนพนธัลารุ จไวท และแลนดเรซ 39
ก็ยังจบโรคไมลง) แลวยังสงผลตอใชยาปฏิชีวนะเกิน ความจำเปนจนนำไปสูเชื้อดื้อยา (Antimicrobial Resistance, AMR) ไดงายในที่สุด PSY เปนเปาหมายของระดบผลผลัติ (Production tier) หรือแมสองสาย (Parent stock) ที่ลามไปยังเปา หมายของนิวเคลียสที่ระดับพันธุกรรม (Genetic tier) จนทำใหสายพอ (Sire line) โดยเฉพาะดูร็อคที่เปนสาย ยอดนิยมของไทย จากดูร็อคสายพอกลายเปนดูร็อค สายแมไป ระบบการผลตสิกรสามสายุ (Three-way cross breeding system) ทปกต่ีมิดีรูอคเป ็นพอพนธัตุวสัดทุาย (Terminal sire, TS) ที่เนนลักษณะการเจริญเติบโต (Growth performance, G) ที่มีเปอรเซ็นตเนื้อแดง (%Lean) เปนจดเดุนผสมกบแมัสองสายทเน่ีนการสบพืนธัุ (Reproductive performance, R) ที่เนนการใหลูกดก ทั้งลารจไวทและแลนดเรซ รปแบบการผลูตสิ กรสามสายตามปกตุทิม่ีดีรูอค็เปนสายพอ จึงเปน G-model มีสายแมลารจไวทเปน R-model และแลนดเรซเปน R-model หรือแมสองสาย ที่เกิดจากลารจไวทผสมแลนดเรซก็จะเปนแมสองสาย RR-model ในไปผสมกบพัอพนธัดุรูอค็ (G) ทเปี่นพอพนธัุตวสัดทุาย จะไดสกรขุนเปุน GRR-model แตร ปแบบลูกดกู (จัด) ของ “คาย กทม.” ที่เปาหมายการผลิตที่ระดับ ผลผลิต (Production tier) ของแมสองสายที่เคยลาม ไปถงเปึ าหมายการปร บปร ังพุนธั (Breeding objectives) ุทระดี่บนัวเคลิยสี (Genetic tier) ของสายพอหรอดืรูอค็จนทำใหดรูอคสาย็ G-model ทพี่ฒนามาจากตั างประเทศ กลายเปนดูร็อคสาย R-model จากฝมือที่ไมไดตั้งใจ แตเปนเพราะพลั้งมือไป ขอย้ำวา “พลั้งมือ”! (ดวยความ ไมรเลยจรูงๆิ ) สงผลให ไดสกรขุนเปุน RRR-model ทเปี่นหมูขุนไรกลามแลวตองพึ่งสารเรงเนื้อแดง ซึ่งการแอบ ลักลอบใชสารเรงเนื้อแดงของหมู RRR-model ถือเปน หนึ่งในปจจัยที่ทำใหเกิด “ยุคมืด” ในการเลี้ยงหมูของ บานเรา ความเชื่อเรื่อง “ลูกดก” ไดสรางปญหาลูกโซทั้ง คณภาพซากุสขภาพุความสมำเสมอ่การลกลอบใช ัสารเรงเนื้อแดง และอื่นๆ ทาง “สยามพกสิ ” ไดแก ป ญหาโดยม เปีาหมายการคัดเลือกพันธุที่ผลิตสุกรขุนเปนแบบ GGR-model และคัดเลือกสายพันธุทนทาน-ตานทานโรค รวมถึง นวัตกรรมเชิงระบบที่ชวยใหสามารถเลี้ยงแบบไมใชยา ปฏิชีวนะตลอดระยะการเลี้ยง (Raised without Antibiotics, Rw/oA) ที่เปนการทำงานเชิงรุกเพราะเปน การแกไขปญหาเช อโรคด้ือยา้ื (Antimicrobial Resistance, AMR) ที่ตนเหตุซึ่งถือวาเปนที่สุดของคำวา “ยั่งยืน” เพราะนอกจากพงพาตนเองได ึ่แลวยงสังผลดตีอผบรู โภค ิอีกดวย *** คานิยมในการเลือกแบบเชิงเดี่ยว (Tandem selection) ที่เนนกลามเปนหลัก ทั้งดูร็อค ลารจไวทและแลนดเรซของผเลูยงส้ีกรรายยุอยทกล่ีาวมาแลวขางตนถอเปืนร ปแบบู GGG-model ท “ี่กลามจดแตัเล ยงไม ี้โต ” หรือโตชา ซึ่งเปนแนวทางการผลิตสุกรที่ไมสามารถ แขงขันในเรื่องตนทุนการผลิตไดเลย ความเชื่อที่ 5. 9 แหลงพนธัุใหมดกวีาท เคยนำเข ี่ากอนหนาหรอืสุกรจากประเทศที่ยังไมเคยนำเขาดีกวาที่เคยเอานำเขา มาใชแลวชี้เปาใหฟารมไปชอปปง ใชหมดอายุการใชงานแลวคดทังจากนิ้นเตั้มพินธั กรรมใหมุทที่นสมัยทัสี่ดุ ! >> ความจริง << แตละแหลงพนธัหรุอแตื ละประเทศม เปีาหมายในการปรับปรุงพันธุ (Breeding objectives) ที่แตก ตางกัน มีตลาดที่แตกตางกัน คายยุโรปเนนลูกดก คายอเมรกาเนิ นโตเร ว็ การไลลาพนธักรรมจากทุงสองค้ัายนอกจากความตองการของตลาดที่แตกตางกันแลว สภาวะโรคก็ยังแตกตางจากเอเชียหรือของไทยเราดวย การหลงตัวเลขที่ดีจากมาตรฐานการควบคุมโรคที่ดีกวา บานเรา สุดทายเอาหมูตัวเลขดีที่หลายคนเชื่อวา “ปลอดโรค” แตแฝงโรค โดยเฉพาะการเอาคา S/P ratio ที่ต่ำมาตัดสินวาปลอดภัยจาก PRRS หรือไมซึ่งคา S/P ratio ที่ต่ำอาจจะใชไดดีในฟารมเดียวกัน (Within population) แตคา S/P ratio มีจุดออนหรือไมเหมาะ กบการนำมาใช ั ในการยายสตวัข ามฟาร มขามแหลงหรอืขามประเทศ (Between population) เพราะ S/P ratio ที่ต่ำ ทำใหเราประมาทอิทธิพลของรีคอมบิเนชั่น (Recombination) ของสายพนธัหรุอไอโซเลตระยะหว ืาง 2 แหลงทมี่ระยะหีางทางพนธักรรมุ (Genetic distance, GD) มากพอ ซึ่งไมไดขึ้นกับคา S/P ratio ที่วาสูงหรือ ต่ำอยางที่เราเคยใชกัน 40
***อยาลืมวา “พันธุศาสตรไมใชคณิตศาสตร*** เพราะเปนการนำอินเด็กซมาใชกับสุกรเขา ทดสอบแตควบคมระบบผสมพุนธัุไมได มพีนธั ประวุตัแติ เหมือนไมมีหรือมีพันธุประวัติแตไมมีความเชื่อมโยง (Connectedness) แลวความแม นยำในการค ดเลัอกอยืูตรงไหนกนัซงการว่ึเคราะหิอนเดิกซ็หรอดืชนัการคีดเลัอกืของลักษณะทางพันธุกรรม (Genotypic index) ดวยวิธี BLUP (Best Linear Unbiased Prediction) ตองการ พันธุประวัติจากระบบการผสมพันธุที่ดีที่มีวลีเด็ด ในตระหนกวัา “ไมมพีนธั ประว ุตั (No pedigree, no BLUP)” ิดังนั้น สถานีทดสอบพันธุกลางรวมทั้งอินเด็กซจึง เปนเพียง “พิธีกรรม” ที่กำหนดทิศทางของการปรับปรุง พันธุไมไดเลย เพราะตัวที่ชนะการทดสอบฯ และความ กาวหนาหรือประสิทธิภาพที่ดีแตละรุน สวนใหญเกิด จากอิทธิพลของ “ยีนหลอก” หรือ “เฮตเทอโรซีส” ที่ถายทอดสูรุนลูกไมได เพราะการประมูลเอาชนะดวยราคาที่สูง เพื่อเอาหมูสวย ตัวเลขดีดวย “ยีนหลอก” กลับบานของ เกษตรกรรายยอยเป นเรองทื่ “ี่นาสงสาร ” มากกวาความ “ภาคภูมิใจ” ! คงถึงเวลาที่ตองทบทวนความ “ภาคภูมิใจ” บนความเชื่อที่เคลือบ “ยาพิษ” ที่ทำรายเกษตรกรและ สถานีทดสอบพันธุเอง ทสำค ี่ญกัอนเกดิ ASF มการทดสอบี “ยนหลอกี ” กันมานาน หลัง ASF นาจะพอไดแลวหรือยัง ? แถมทายประเด็นนี้ดวยคำวา “อินเด็กซ” มีทั้ง Phenotypic Index & Genotypic Index และในแตละ อินเด็กซก็มีองคประกอบของลักษณะที่แตกตางกันไป ตามเปาหมายการปรับปรุงพันธุ คำวา “อินเด็กซ” เหมือนกัน แตความหมายอาจจะแตกตางกันออกไป อดีตคำวา “อินเด็กซ” เคยถูกนำมาใชเปนเครื่องมือการ ตลาดปจจบุนกัม็ “ีจำอวด” คายใหม ๆ ออกมาขายคำวา “อินเด็กซ” ดวยเหมือนกัน ก็ไดแตฝากถึงผูซื้อใหถาม “จำอวด” วา “อินเด็กซ” ที่จำเขามาพูด “ชัวรหรือ วามั่วนิ่ม” ความเชื่อที่ 6. 9 การสังเคราะหสายพันธุใหมถือเปนความกาว หนาทางวชาการทิท่ีาทายซงว่ึตถั ประสงคุในการส งเคราะหั พันธุเพื่อผสมกับแมพันธุที่ไมใชแมสองสายแทหรือแมพันธุค็อกเทล* ที่มีระบบผสมไมชัดเจนหรือมั่วระบบ ทำใหไมทราบระดับสายเลือดที่แนนอน เพราะการเก็บ สุกรขุนตัวเมียมาใชของเกษตรกรรายยอย ดังนั้น การใชคา S/P ratio ที่ต่ำ แลวตีความ หมายวาปลอดภัยในการนำสุกรทดแทนจากนอกฟารม หรือนอกประเทศ จึงเปนความเสี่ยงอยูตลอดมา เพราะ เวลาเกิดโรคหรือโรคระเบิดจากการนำเขาสุกรจากตาง แหลงหรือตางประเทศแลวหาสาเหตุหรือตนเหตุไมเจอ ! สวนของพนธัสุตวัทกครุงท้ั นำเข่ีาจากตางแหลงเพื่อผสมขามสายพันธุกับพันธุที่ฟารมมีอยูเดิม สิ่งที่เกิด ขึ้นคือ “ภาพลวงตา” จากอิทธิพลของ “ยีนหลอก” หรือ “เฮตเทอโรซีส” ที่ใหลูกดีกวาพอแมเชน แลนดเรซพันธุแทจากย โรปุ X แลนดเรซพนธัแทุจากอเมรกาิ ไดแลนดเรซลูกผสมยุโรป-อเมริกาหรือแลนดเรซ “พันธุแทเทียม” ที่ดีกวาพอแมที่เปน “พันธุแท” แตเปนการดีกวาพอ-แมพนธัแทุดวยอทธิพลของยินแบบี “เฮตเทอโรซสี” หรอื “ยีนหลอก” ซึ่งเปนอิทธิพลของ “ยีนที่ถายทอดไมได” จึงเปนการหลอกฟารม เกษตรกรและตัวนักวิชาการเอง ไปพรอมๆ กัน “พันธุแทเทียม” ที่สวยดวย “ยีนหลอก” ที่ถายทอดลักษณะสูรุนลูกไมไดถือวา “เปนหมูที่สวยแตรปจูบไมูหอม ”! ทสำค ี่ญแลนดัเรซลกผสมยูโรปุ -อเมรกาิหรอื “พนธัแทุเทยมี ” จะถกนำเขูาไปทดสอบสมรรถภาพ ที่ศูนยทดสอบสมรรถภาพสุกร (คายนครปฐม) ที่มีการ ใชอินเด็กซหรือดัชนีคัดเลือกของลักษณะปรากฏ (Phenotypic index) หรืออินเด็กซคณิตศาสตร (Mathematic index) 41
>> ความจริง << การสงเคราะหัพนธัุใหมของพอพนธัตุวสัดทุาย (Terminal Sire, TS) ของ “คายโคราช” ดวยการใชเปน การผสมผสานพนธักรรมทุดี่ (Genetic pooled) ีระหวางสกรพุนธัลารุ จไวท ทมี่ความสามารถในการเจร ีญเติ บโตท ิ ี่ดีมีโครงรางใหญและสุกรพันธุเปยแตรงที่มีปริมาณเนื้อ แดงมาก เปนการมองเชิงเดี่ยวที่มองระยะสั้นเฉพาะ สวนของประโยชน แตขาดการมองเชงระบบทิส่ีงผลระยะกลางและระยะยาว โดยเฉพาะสวนของผลเสยทีจะเก่ีดขิน้ึ การขาดความจรงใจหร ิอเขืาถงงานดึ านการปร บัปรุงพันธุที่ครอบคลุมเงื่อนไขที่มากพอ เริ่มดวยปญหา การเกิดเจเนติกดริฟต (Genetic drift) ทำใหลักษณะที่ถูกควบคุมดวยยีนนอยคู (Major gene) ที่เกิดขึ้นไดงาย และเห็นไดชัดของพันธุที่สังเคราะหขึ้นใหมที่กลับไป เหมือนสายพันธุเริ่มตน การสังเคราะหพันธุใหมแลวไดสายพันธุโคราช 3 สขาวเหมีอนลารื จไวท สวนสายพนธัุโคราช 3.1 มสีดีางเหมือนเปยแตรง ทำใหเกษตรกรที่ไมเขาใจที่มาที่ไป สับสนไดงายกับพันธุดั้งเดิม ประเดนท็น่ีาหวงคอื การปนเปอนทางพนธักรรมุ (Genetic pollution) หากควบคุมการใชงานไมดีหรือ ไมไดใหความรูกับผูใชงานที่ดีพอ ความเชื่อที่ 7, 8, …และอื่นๆ อีกมากมาย สามารถรวมใหความเห็นไดนะครับ ยกตัวอยาง หากเกษตรกรยดลึ กษณะภายนอกเป ันหลกัสายพนธั ุโคราช 3.1 จะไมต างจากเป ยแตรง ทำใหเกษตรกรท นำไป ี่ใชมีโอกาสสับสนกับพันธุเปยแตรง พอเอาไปใชเพราะ เขาใจว าเป นเปยแตรงสงท่ิ ได่ี คอืมลารี จไวท เปนของแถมซึ่งเปนของแถมที่สรางปญหาเพราะลารจไวทที่แถมพวง มามีโอกาสเชื่อมโยงทางพันธุกรรม (Linkage) กับลารจ ไวทที่อยูในแมสองสายมาตรฐาน (ลารจไวทxแลนดเรซ) ผลทไดี่คอืลกมูปีญหาพนธักรรมบกพรุองจากยีนหลายคู (Minor gene) ทำใหมีความสม่ำเสมอต่ำ ออนแอ และปวยงาย และผลที่ไดที่มีปญหาจากโรคทาง พนธักรรมทุเปี่นยนนีอยค (Major gene) ู ทำใหเก ดไส ิเลอนื่ทองแดง และพิการไดงาย ขาวลาสดมาวุามการยกเลีกผลิตสายพินธั โคราช ุ 3 แลวกเป็นเรองท่ืน่ีายนดิทีจะไม่ีสร างป ญหาไปในอนาค ต ที่สำคัญตองนำประเด็นนี้กลับไปทบทวนวา อดีตการ สังเคราะหพันธุใหมเพื่อเอามัน เอารางวัลเพราะความ แปลกใหมแตไมยั่งยืนวา “อยาหาทำ !” ฝากถึงการพิจารณาทุนวิจัยวา “ตองรอบคอบ กวาที่ผานมา และตองมีผูเชี่ยวชาญตัวจริงเปนที่ปรึกษา ไมเชนนั้นความลมเหลวที่เกิดขึ้นจะเปนประวัติศาสตรซ้ำรอย ที่ทำใหประเทศเสียหายซ้ำแลวซ้ำเลา **ติดตามตอไปในตอนที่ 4 สวนของสถาบันการศึกษา สถานีบำรุงพันธุและสถานีทดสอบพันธุ** 42
ปศ ุ ส ั ตว ก ับแนวโน มธ ุ รกิจแบบ BCG และหล ักการบำบั ดน ้ ำเสี ยแบบช ี วภาพ (Shifting to BCG business trend with biological waste-water treatment) ดร.วุฒิกร อินจนา ผูจัดการฝายพัฒนาผลิตภัณฑและฝายขายตางประเทศ บริษัท บำบัดพัฒนา จำกัด แนวคิดเศรษฐกิจยุคใหม (Conceptual new Business Trend) ที่เปนกระแสสำคัญในการขับเคลื่อน ประเทศ ในทศวรรษตอไปจากนี้ที่กำลังเปนกระแสของนักลงทุนรุนใหม ไดแกรูปแบบธุรกิจ BCG Model ประกอบไปดวย เศรษฐกิจชีวภาพ (Bio-economy),เศรษฐกิจหมุนเวียน (Circular Economy), และ เศรษฐกิจที่เปนมิตรกับสิ่งแวดลอม (Green Economy) (สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี แหงชาติ, 2566) การที่ประชาคมโลกใหความสำคัญกับคุณภาพอาหาร เพื่อการดำรงชีวิตและคุณภาพ ของสิ่งแวดลอมมากขึ้น ดวยพลวัตการเคลื่อนตัวของสังคมที่ขยายทั้งจำนวนประชากรและที่อยูอาศัย จงไดึเกดมาตรการติางๆ มากำกบขบวนการผลั ตให ิ เป นไปตามว ตถั ประสงคุหลกัเชนขอกำหนดมาตรฐาน สินคาเกษตรและอาหาร หรือ มกอช. (National Bureau of Agricultural Commodity and Food Standards) เชน มาตรฐานสินคาเกษตร มกษ. 6403-2565 การปฏิบัติทางการเกษตรที่ดสำหร ี ับฟารม สกรุ (THAI AGRICULTURAL STANDARD TAS 6403-2022 GOOD AGRICULTURAL PRACTICES FOR PIG FARM) ที่วาดวยเรื่อง ยกระดับคุณภาพการปฏิบัติของฟารมสุกรใหเหมาะสม โดยคำนึงถึง ความสำคัญดานความปลอดภัยอาหาร สุขภาพสัตวสวัสดิภาพสัตวและสิ่งแวดลอม (ประกาศกระทรวง เกษตรและสหกรณเรื่อง มาตรฐานสินคาเกษตร มกษ. 6403-2565 การปฏิบัติทางการเกษตรที่ดีสำหรับ ฟารมสุกร, 2565) ในเนอความสำค ื้ญของมาตรฐานสันคิาเกษตรมกษ. 6403-2565 การปฏิบัติทางการเกษตรที่ดีสำหรับฟารม สุกรฉบับนี้มีประเด็นนี้เกี่ยวกับสิ่งแวดลอมที่สำคัญ โดยเฉพาะเรื่องน้ำ ซึ่งมี 2 สวนหลัก คือ น้ำดีและน้ำเสีย ในบทความนี้จะขออนุญาตเนนความสำคัญเรื่องน้ำเสีย เปนพ เศษิเพราะมผลตี อการดำเน นธิรกุจิใหไดมาตรฐานตาม GAP จะระบวุาในหล กการลำด ับทั 3.6 ่ีเรองส่ืงแวดล่ิอมในหัวขอยอย 3.6.4 วา “ตองมีระบบบําบัดน้ำเสียเพื่อ ปรบปร ังคุณภาพของนุำท้งิ้โดยนำท้งจากฟาร ิ้มสกรตุอง เปนไปตามประกาศกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและ สงแวดล่ิอมวาดวย การกำหนดใหการเล ยงส้ี กรเปุนแหลงกำเนิดมลพิษที่จะตองถูกควบคุมกอนการปลอยน้ำเสีย ลงสูแหลงน้ำสาธารณะหรือออกสูสิ่งแวดลอม ตาม ประกาศกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม วาดวยมาตรฐานควบคุมการระบายน้ำทิ้งจากแหลง กำเนดมลพิ ษประเภทการเล ิ ยงส ี้กรุ ”และหลกการลำด ับทั ี่ 3.7 เรื่องการบันทึกขอมูล ในหัวขอยอยที่ 9 วาตองมีบันทึกที่เกี่ยวของกับการบำบัดน้ำเสีย 47
ตารางที่ 1 ตารางแสดงคาพารามิเตอร ในการควบคุมคุณภาพน้ำทิ้งจากฟารมสุกร ลำดับ 1 2 3 4 5 6 พารามิเตอร ความเปนกรดและดาง pH บีโอดี (Biochemical Oxygen Demand) ของแข็งแขวนลอยทั้งหมด (Total Suspended Solids) ซีโอดี (Chemical Oxygen Demand) ทีเคเอ็น (TKN หรือ Total Kjeldahl Nitrogen) ฟอสฟอรัสรวม (Total Phosphorus) ประเภท ก 5.5-9.0 ไมเกิน 4๐ มิลลิกรัมตอลิตร ไมเกิน 150 มิลลิกรัมตอลิตร ไมเกิน 25๐ มิลลิกรัมตอลิตร ไมเกิน 120 มิลลิกรัมตอลิตร ไมเกิน 5 มิลลิกรัมตอลิตร ประเภท ข 5.5-9.0 ไมเกิน 8๐ มิลลิกรัมตอลิตร ไมเกิน 200 มิลลิกรัมตอลิตร ไมเกิน 35๐ มิลลิกรัมตอลิตร ไมเกิน 200 มิลลิกรัมตอลิตร ไมเกิน 5 มิลลิกรัมตอลิตร ประเภท ค 5.5-9.0 ไมเกิน 8๐ มิลลิกรัมตอลิตร ไมเกิน 200 มิลลิกรัมตอลิตร ไมเกิน 35๐ มิลลิกรัมตอลิตร ไมเกิน 200 มิลลิกรัมตอลิตร ไมเกิน 5 มิลลิกรัมตอลิตร คามาตรฐาน ที่มา : ประกาศกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม เรื่องกำหนดมาตรฐานควบคุมการระบายน้ำทิ้งจาก แหลงกำเนิดมลพิษประเภทการเลี้ยงสุกร, 2564 หลกการบำบ ัดนั ำเส้ยจากการเลียงส้ีกรมุหลากหลายีวิธีการ ที่นิยมใชไดแก Activated Sludge (AS) เปนวิธีการบำบัดน้ำเสีย ทางชีววิทยาที่มีประสิทธิภาพสูงถึง 85-95% จึงเปนที่นิยมใชกันมาก โดยปกติน้ำเสียจะตองผานตะแกรง ดักขยะ บอดัก ไขมัน บอดักกรวดทราย เพื่อแยกเอา เศษวัสดุและตะกอนที่มีขนาดใหญออกในขั้นหนึ่งกอน จากนั้นน้ำเสียจะถูกนำเขาสูระบบ Activated Sludge ซงประกอบด ึ่วยถงเตัมอากาศิถงตกตะกอนัและระบบ สูบตะกอนยอนกลับ เครื่องเติมอากาศที่ติดตั้งอยูในถัง เติมอากาศจะเพิ่มออกซิเจนใหกับน้ำเสีย เพื่อทำใหจุลินทรียนำออกซิเจนไปใชในการยอยสลายสิ่งสกปรก ในน้ำเสีย และเพิ่มการเจริญเติบโตของจำนวนของ ปรมาณจิลุนทริยีทมี่ประส ีทธิ ภาพในการย ิอยสลายต อไปน้ำตะกอนจากถังเติมอากาศจะนำเขาสูถังตกตะกอน เพอแยกตะกอนจื่ลุนทริยีออกจากน ำท้บำบ ี่ดแลัวนำส้วนที่ไหลลนออกจากถังตกตะกอนจะนำไปฆาเชื้อโรคกอน ระบายลงคูคลอง สำหรับตะกอนจุลินทรียที่อยูกนถังตก ตะกอนสวนหนึ่งจะกลับไปยังถังเติมอากาศ เพื่อรักษา ปริมาณตะกอนจุลินทรียใหเหมาะสม สวนอีกสวนหนึ่ง ซึ่งเปนตะกอนสวนเกินจะตองนำไปกำจัดทิ้งดวยระบบ กำจัดตะกอนตอไป Sequence Batch Reactor (SBR) วิธีการบําบัด นำเส้ยโดยว ีธิทางชีวภาพเชีนกนั เปนหลกการทัถี่กพูฒนาัขึ้นที่ใชพื้นที่นอยกวาแบบแรก สะดวก ประหยัด และใชตนทุนต่ำ เพราะรวบขั้นตอนทำงานจากระบบเดิม 2 ขั้นตอน คือ ขั้นตอนถังเติมอากาศกับถังตกตะกอนใหอยูในขั้นตอนเดียวกัน โดยมีองคประกอบหลัก ของระบบบําบัดน้ำเสียแบบ SBR ดังนี้คือบอสูบน้ำเสีย, บอเติมอากาศ - ตกตะกอน, บอฆาเชื้อโรค, ลานตาก ตะกอน กลาวคือ อินทรียวัตถุตางๆ เชน มูลสุกร เศษซากรก ลูกหมูตาย ตลอดจนน้ำจากบอแกสชีวภาพ ซึ่งเปนสาเหตุของการเนาเสียของน้ำจะถูกจุลินทรียที่อยูในถังเติมอากาศยอยสลาย โดยในกระบวนการยอย สลายดังกลาวจะตองใชออกซิเจนเปนสวนประกอบ จงมึ ความสำค ีญตั องทำการเต มอากาศให ิเพยงพอีเพอใหื่จุลินทรียสามารถนําออกซิเจนไปใชในการยอยสลาย สารอนทริยีในนำเส้ยได ี แตเปนการเต มอากาศเป ินชวงๆ Moving Bed Biofilms Reactor (MBBR) วิธีการ บำบัดน้ำเสียโดยชีวภาพลาสุดที่ถูกเลือกนำมาใชเพื่อ การนำน้ำเสียกลับไปใชในสภาวะขาดแคลนน้ำ ทั้งจาก ปรากฏการณธรรมชาตทิทำให ี่เกดการขาดแคลนนิ ำฝนท้ี่เรยกวีาเอลนโญี (El Niño) จนสรางปญหาการแลงซ ำซาก้และภาวะโรคระบาด เชน โรคอหิวาตแอฟริกันในสุกร 48
(ASF) เพื่อลดการนำน้ำจากภายนอกที่อาจปนเปอนเชื้อ โรคเขาสูฟารม ซึ่งระบบนี้สามารถทำงานไดแมมีพื้นที่เล็กกะทัดรัด ประหยัดพื้นที่กวา 2 แบบแรก เพราะหัวใจ หลักของระบบ คือ การเพิ่มตัวกลางที่เปน Bio-Media ลงในระบบบาบํดนั ำเส้ยี Bio-Media ทไดี่รบการออกแบบัเปนพิเศษ เพื่อเพิ่มพื้นที่ในการยึดเกาะของจุลินทรียวสดั โพลุเมอริ จะไปทำหน าท ปร่ี บปร ังคุณสมบุตัของนิ ำเส้ยีและเรงปฏิกิริยาดวยเอนไซมหากมีจุลินทรียมากขึ้น โอกาสที่จุลินทรียจะไปกินอาหาร (น้ำเสีย) ก็มีมากขึ้น กระบวนการนี้จึงสามารถปรับขนาดใหพอดีกับปริมาณ นำเส้ยทีกขนาดุและสามารถปรบให ัเขากบระบบตะกอนัเรงรนเดุมิ ในกระบวนการนบ้ีอบำบ ดจะเตั มไปด ็วยลกบอลูพลาสติกนับพันลูก เพื่อชวยเรงการเติบโตของจุลินทรียอยางมีประสิทธิภาพ โดยตะแกรงกระจายอากาศจะทำ หนาที่ผลิตอากาศที่จำเปนตอการเติบโตของจุลินทรียและทำหนาที่กระจายจุลินทรียใหทั่วบอบำบัด MBBR เปนอีกหนึ่งรูปแบบที่บริษัท บำบัดพัฒนา จำกัด เลือก ใชกับน้ำเสียจากฟารมเลี้ยงสุกรดวยเหตุผลเรื่องความ สะดวกในการจัดการ และการมีจุลินทรียในระบบ Bioremediation ที่แข็งแกรง Microbe-Lift-IND มีประสิทธิภาพในการยอยสลายสูง และมีความ เหมาะสมตอการใชในพื้นที่จริงกับคุณภาพน้ำเสียที่เขา ระบบบำบัด รปทู 1 ่ีแสดงขนตอนการทำงานระบบบำบ้ัดนั ำเส้ยแบบี Moving Bed Biofilms Reactor (MBBR) ที่มา : ฉัตรชัย ชาภูมี, 2021 Ultrafiltration (UF) คือ ระบบการกรองโดยใชเสน ใยโพลีซัลโฟน หรือ PS จำนวนหลายๆ ชั้นรวมกัน จนสามารถแยกเอานำและอน้ภาคอุ นๆื่ทปะปนในน ี่ำได้เมื่อปอนผานเมมเบรน UF ทำใหสารแขวนลอยตางๆ รวมถึงแบคทีเรียและไวรัสที่มีขนาดใหญกวา 0.01 ไมครอนถกดูกเกั บไว ็ ในเมมเบรน UF คณสมบุตัเดินคอืสามารถใชเพียงแรงดันน้ำที่ปกติจากทอประปาทั่วไป หรือจากปมน้ำในบาน Reverse Osmosis (RO) ระบบการกรองเปนชั้นๆ โดยใชปมแรงดันสูงสูบจายเขาสูเมมเบรน เพื่อกรอง ตะกอนหยาบกอน แลวกรองจนเหลือสารละลายที่มีขนาดไมเกิน 1 ไมครอน จากนั้นจึงใหผานไสกรอง เมมเบรน ซึ่งมีขนาดรูที่ละเอียดถึง 0.0001 ไมครอน ซึ่งเชื้อโรคมีขนาด 0.22 ไมครอน (เล็กที่สุด) ไมสามารถ ผานไดทั้งยังสามารถที่จะกรองสารเคมีสารพิษตางๆ และยาปราบศัตรูพืชไดถึง 96% การกรองระบบ R.O. เปนระบบกรองน ำระบบหน้งทึ่มี่ประส ีทธิภาพสิงสูดเทุาท ี่มีอยูในปจจุบันและใชในอุตสาหกรรมน้ำดื่ม เล็งเห็นไดวา การเลี้ยงสุกรในปจจุบันมีเหตุตอง ศกษาและเรึยนรีูเพอสรื่างความมนคงตั่ออาชพมากกวีาเรื่องประสิทธิภาพการผลิตเพียงอยางเดียว เรื่องนั้น คอเรืองื่นำ้ไมว าจะเป นน ำด้หรีอนื ำเส้ยีเพราะขอบงคับัจากภาครัฐที่เปนผูกำกับดูแลมีการปรับเปลี่ยนใหสอด คลองสภาพการป จจบุนัซงมึ่การขยายตีวของชัมชนเมุองื 49
และความเสื่อมโทรมของสิ่งแวดลอมอยางหนักหนวง จึงทำใหเกิดความใสใจในระบบการผลิตทุกชนิดที่สงผล ตอการเกิดมลพิษตางๆ ไมเวนแมแตระบบการผลิตทาง การเกษตร เชนการเลยงสี้กรุจงออกกฎหมายมาควบคึมุดวยเชนกัน ประกาศกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและ สงแวดล่ิอมวาด วยการกำหนดให การเลยงส้ี กรเปุนแหลงกำเนิดมลพิษ ที่จะตองถูกควบคุมการปลอยน้ำเสียลงสูแหลงน้ำสาธารณะหรือออกสูสิ่งแวดลอม และประกาศ กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอมวาดวย มาตรฐานควบคมการระบายนุำท้งจากแหล้ิ งกำเน ดมลพิษิประเภทการเลี้ยงสุกร ซึ่งครอบคลุมถึงระบบบำบัดน้ำ เสยภายในฟาร ี มไม วาจะ ปลอยหร อไมื ปลอย สสูงแวดล่ิอมภายนอก หลักการ บริหารจัดการระบบใหสมบูรณแบบใน ปจจบุนหลั กไม ีพนเรองื่จลุนทริยีเพราะหากระบบใชการจัดการจากชีวภาพ เพื่อจัดการอินทรียวัตถุที่ตกคางใน น้ำเสียแลวเหมาะสมเรื่องประสิทธิภาพและมูลคาทาง ธุรกิจที่สุดคงไมมีหลักการใดเกิน หลักการใชจุลินทรียหรือการบำบัดโดยชีวภาพ “Bioremediation” เปนหลักการที่ยอมรับในระดับสากลวา คือ นวัตกรรม การจัดการน้ำเสียสูโลกยุคใหม (Muhammad-UsamaSaeed-et.al-, 2022) เนื่องจากความสามารถของ จุลินทรียในการบำบัดน้ำเสียจากสิ่งปนเปอนตางๆ เชน โลหะหนัก อินทรียวัตถุอันตราย ที่มีมากกวาสารเคมีโดยใชหล กการทำให ัจลุนทริยีคงอยูในประสทธิภาพิและ มปรีมาณเพิยงพอีตอการยอยสลายอนทริยวีตถัทุตกค่ีางในน้ำเสีย จึงเปนหลักการสำคัญ จุลินทรียคือ สิ่งมีชีวิต ขนาดๆ เล็กๆ จึงตองการ อาหาร (ปริมาณ, ชนิด) และ สิ่งแวดลอมที่เหมาะสม (อุณหภูมิ, ระดับความเปนกรด ดาง, ปริมาณออกซิเจน) ในการอยูอาศัย เพื่อแสดง ศกยภาพั (การยอยสลาย ) ดงนันั้หากทานผ ประกอบการูเลยงส้ี กรใดจะใชุหลกการจั ดการบำบ ัดนั ำเส้ยแบบชีวภาพีการเลอกชนื ดและประเภทจ ิลุนทริยีย งคงเป ั นปจจยหลักัในความสำเร็จของการเลือกใชระบบบำบัดเชนกัน สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีแหงชาติ (สวทช.) โมเดลเศรษฐกิจใหม BCG อางอิงจาก https://www.nstda.or.th/home/knowledge_ post/bcg-by-nstda/ ประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณเรื่อง กำหนด มาตรฐานสินคาเกษตร : การปฏิบัติทางการเกษตร ทดี่สำหร ี บฟาร ั มสกรุตามพระราชบญญัตัมาตรฐานิสินคาเกษตร พ.ศ. 2565. (2565, 6 มิถุนายน). ราชกิจจานุเบกษา เลม 139 ตอนพิเศษ 126 ง ประกาศกระทรวงทรัพยากรณและสิ่งแวดลอม เรื่อง กำหนดมาตรฐานน้ำทิ้งจากแหลงกำเนิดมลพิษ ประเภทการเลี้ยงสุกร. (2565, 4 มกราคม) ราชกิจจานุเบกษา เลม 138 ตอนพิเศษ 2 ง หนา 38-40 ฉัตรชัย ชาภูมี (2021, 26 พฤศจิกายน). Moving Bed Biofilm Reactor (MBBR) บำบัดพัฒนา [Status Update]. Facebook. https://www.facebook.com/Bumbudpattana. company/photos/a.132104638410834/407009 314253697/?type=3 Muhammad Usama Saeed, Nazim Hussian, Aleena Sumrin, Saman Noor, Muhammad Bilial, Lotfi Aleya, et.al.,(2022) Microbial bioreme- diation strategies with wastewater treatment potentialities-A review. Science of The Total Environment Volume 818,20 April 2022 form http://doi.org/10.1016/jscitotenv.2021.151754 อางอิง 50