น้ำมันงาสกัดเย็น

ปัญหาที่พบในกระบวนการและวิธกี ารแก้ไข

1. วตั ถุดบิ ไม่เพยี งพอ
- ซือ้ วัตถุดิบจากกลมุ่ เครอื ขา่ ยในจงั หวดั แม่ฮอ่ งสอน
- ยืมวัตถดุ บิ จากกลุ่มเครอื ขา่ ยในจังหวดั แม่ฮอ่ งสอน
- นา้ เข้าวตั ถุดิบจากพมา่

2. แสงแดดไมเ่ พียงพอตอ่ การตากงาในฤดูฝน ใชว้ ธิ กี ารอบเมล็ดงา และในทกุ ๆ 3 เดือน ตอ้ งนา้
เมลด็ งาออกมาตากแดด

3. ครกอดี งาขัดขอ้ งในขณะปฏบิ ัตงิ าน ผู้ควบคุมสามารถแกไ้ ขปัญหาเฉพาะหน้าโดยการตอกลม่ิ ให้
สัมพันธ์กับเฟือง

4. ชุดครกอดี งามีการสึกหรอ แกไ้ ขโดยการใช้มอเตอร์เขา้ มาทดแทน
5. ผบู้ ริโภคทราบถึงวธิ ีการใชน้ า้ มันและประโยชน์ของนา้ มนั ในระดบั พอใช้ ซึง่ ตอ้ งมีการ
ประชาสัมพันธผ์ า่ น Social Network และท้าเอกสาร/ใบปลวิ แจกลูกค้า

น้ามันงามคี ณุ ภาพ สะอาด และ
ปลอดภยั

ใช้พลังงานน้าซง่ึ ไมก่ อ่ ให้เกิด
มลพษิ ทางอากาศและสิ่งแวดล้อม

น้ามนั งาออร์แกนิค
ซงึ่ ผลิตโดยวธิ แี บบโบราณ

“ผใู้ หข้ อ้ มูลในการสกดั นา้ มันงา”

นางสาวเสาวลกั ษณ์ มงุ่ เจรญิ (พมี่ ะยม)

ประธานกล่มุ สหกรณ์ออมทรัพย์เพอ่ื การผลติ
บ้านสบสอย

ผลติ นา้ มันงาด้วยพลงั งานกังหนั น้า
และครกพลงั งานมอเตอร์ไฟฟา้

“ผู้ให้ขอ้ มลู ในการสกดั นา้ มันงา”

นายร่งุ โรจน์ ค้ามาสาร
ประธานกลุ่มวสิ าหกิจชมุ ชนต้นบญุ
ผลิตน้ามนั งาดว้ ยเครอื่ งบีบอัดไฮโดรลิก

“ผูใ้ หข้ อ้ มลู ในการสกัดนา้ มนั งา”

นางวลั ภา เขอื่ นรตั น์
ประธานกลุ่มน้ามนั งาเพือ่ สขุ ภาพบ้านปางหมู

ผลติ น้ามันงาด้วยเครอ่ื งจกั รสครูเพรส

“ผู้ให้ขอ้ มลู ในการสกัดน้ามนั งา”

นางสาวสดุ าณี คา้ ดี
ผลติ น้ามนั งาด้วยแรงงานสัตว์
ประธานกล่มุ ผลิตภณั ฑช์ ุมชน
น้ามนั งาด้า อนิ ทรีย์ บา้ นปางหมู

“น้ามนั งาสกดั เย็น”

14

14

2

22

สานักงานบริหารและพฒั นาองค์ความรู้
69/18-19 อาคารชุดมิว บิลดงิ้ ชัน้ 18-19 ถ.วภิ าวดีรังสิต แขวงสามเสนใน เขตพญาไท กรุงเทพฯ 10400

“น้ามนั งาสกดั เย็น”

เซซามินกบั สุขภาพ

งาไดถ้ กู น้ามาใชเ้ ปน็ ผลิตภัณฑใ์ นการเสริมสุขภาพมากมาย เนื่องจากมีสารซึ่ง
มคี ุณสมบัติเป็นสารแอนติออกซิเดนท์ นักวิจัยพบว่างามีปริมาณสารเซซามินและ
เซซาโมลินสูง ซ่ึงสารท้ังสองชนิดน้ีมีข้อมูลงานวิจับรายงานว่า นอกจากจะช่วยใน
การลดไขมัน เพม่ิ ฤทธิข์ องวติ ามนิ อี ยังเชอื่ วา่ ชว่ ยป้องกันโรคมะเรง็ และโรคหัวใจ

ต้นทุนและผลตอบแทนจากการผลิตน้ามันงา : กรณีศกึ ษากลุ่มแปรรปู ผลติ ภณั ฑ์เกษตรปลอด
สารเคมีบ้านปางหมู อา้ เภอเมือง จงั หวดั แมฮ่ ่องสอน,2549, มัสรัตน์ แสงแก้ว

อีดนา้ มันงาแบบพื้นบ้านด้วยแรงงานวัว สรา้ งเศรษฐกจิ พอเพยี งทอ้ งถิ่นเชิงอนรุ ักษ์วัฒนธรรม
ณ บา้ นปางหมู จงั หวัดแมฮ่ อ่ งสอน,ชขู วญั ทรัพย์มณี: เกษตรกรรมธรรมชาติ ฉบับที่ 7 (2549) 50-60.

การวิจยั เชงิ ปฏิบตั ิการแบบมสี ่วนร่วม เพือ่ พัฒนาผลติ ภัณฑจ์ ากถว่ั ลิสง ถว่ั เหลอื ง และนา้ มันงา
ของกลมุ่ เกษตรกร บา้ นบางหมู อ.เมือง จ.แม่ฮ่องสอน :สมบตั ิ สงั ฆราช, 2552

โครงการพฒั นาผลติ ภัณฑจ์ ากน้ามนั งาจากภูมปิ ัญญาพนื้ บา้ น,2550, พาณี ศิริสะอาด

การจดั การองค์ความรู้เพือ่ การขยายผลการผลติ และแปรรปู น้ามันงา (อดี งา) ปลอดสารเคมีสู่
วสิ าหกิจชุมชนพง่ึ ตนเอง อ.เมอื ง จ.แม่ฮ่องสอน ระยะที่ 1 : สดุ านี ค้าดี ,2548

สานักงานบริหารและพัฒนาองค์ความรู้
69/18-19 อาคารชุดมิว บลิ ดงิ้ ชนั้ 18-19 ถ.วิภาวดรี ังสติ แขวงสามเสนใน เขตพญาไท กรุงเทพฯ 10400

“น้ามันงาสกัดเยน็ ”

สารคดี รูค้ ่าพลังงาน ตอนท่ี 112 การอีดน้ามันงา

สารคดี ร้คู ่าพลังงาน ตอนท่ี 116 นา้ มนั งาวถิ ธี รรมชาติ
ไมเ่ จบ็ ไม่แก่ ไม่ป่วย สวยด้วย น้ามันงาดา้ ราชันยแ์ ห่งธรรมชาตบิ ้าบัด รับรองว่าเมอื่ คณุ อา่ นหนังสือเลม่
นจ้ี บ คุณจะทราบถึงการใช้น้ามันงาดา้ เพ่อื ให้เกดิ ประสิทธภิ าพสูงสดุ จากประสบการณ์จรงิ กว่า 10 ปี
ในการรกั ษาและแนะนา้ คนไข้และคนท่ีรักสขุ ภาพทั้งต่างประเทศและในประเทศ
3 ราชนั ย์แหง่ พืชน้ามนั ทป่ี ้องกัน รกั ษา สยบสารพัดโรคร้ายทคี่ นไทยตอ้ งร!ู้ !! สดุ ยอดราชันย์พืชน้ามนั ท่ี
มีสรรพคณุ เหลอื ลน้ ขอบอกให้รู้ว่าไมไ่ ดม้ ีแค่ "นา้ มนั งา" เพยี งอยา่ งเดยี ว แต่ "น้ามันร้าขา้ ว" และ "น้ามัน
ลนิ นิ " เองกถ็ ือว่าไมแ่ พใ้ นแงข่ องคุณคา่ เปน็ ดง่ั ขุมทรพั ยแ์ ห่งสขุ ภาพ
งาด้า ราชนิ แี หง่ พืชน้ามัน ราชนั ย์แห่งธญั พืช สยบมะเร็ง โรคขอ้ เสอื่ ม ทุกการอักเสบ ปรบั ผิวพรรณ

คุณประโยชนข์ องถ่วั และงา พรอ้ มเมนูอาหารรสเด็ด

สรรพคุณมหศั จรรย์ แห่ง เซซามนิ สารสกดั จากงาดา้ ยับย้ังการอกั เสบไดท้ กุ ชนิด ปิดกน้ั การลุกลามของ
โรคร้าย

มหศั จรรย์ น้ามันงาข้ีม้อน

สานักงานบริหารและพฒั นาองค์ความรู้
69/18-19 อาคารชุดมวิ บิลดงิ้ ชัน้ 18-19 ถ.วิภาวดีรังสิต แขวงสามเสนใน เขตพญาไท กรุงเทพฯ 10400

“น้ามันงาสกัดเย็น”

ภาควิชาเภสัชเวท และเภสชั พฤกษศาสตร์
http://pcog2.pharmacy.psu.ac.th/thi/Article/2553/05-53/har.pdf
งาเปน็ อาหารทีเ่ รารจู้ ักกนั ดมี าต้งั แต่เดก็ เพราะขนมต่าง ๆมกั จะมงี าเป็นส่วนผสม ชวนให้หอมน่ารับประทาน แต่จะมใี คร
สักก่คี นทีร่ จู้ กั งาว่างาเป็นพชื ท่ีมีคณุ คา่ อาหารสูงมาก ชาวจีนรจู้ กั คุณคา่ ของงามาแต่โบราณ จนถึงกับกลา่ วไว้วา่ “ กนิ งามี
คุณค่าดงั่ ไดห้ ยก “และยังถอื ว่าน้ามันงาเป็นยาอายวุ ฒั นะ ส่วนตา้ ราอินเดยี ยงั กลา่ วสรรพคุณของงาไวว้ ่า งาเปน็ ยาบ้ารุง
ร่างกายทา้ ให้รา่ งกายมั่นคง ก้าลงั กายแข็งแรง

http://www.bbdivine.com/เซซามิน-งาดา้ -นา้ มันงา/เซซามนิ -สารสกดั จากงาดา้ /
http://www.ftiprovince.or.th/province/ftimember_info.aspx?id=3765
http://frynn.com/งาข้ีม้อน/
http://www.rakbankerd.com/agriculture/wb/show.php?Category=agriculture&No=15962
http://www.giswebr06.ldd.go.th/lddweb/knowledge/plant/sesame/1.html
http://www.ideaforlife.net/health/eat/0014.html

สานักงานบริหารและพฒั นาองค์ความรู้
69/18-19 อาคารชุดมิว บลิ ดงิ้ ชัน้ 18-19 ถ.วิภาวดีรังสิต แขวงสามเสนใน เขตพญาไท กรุงเทพฯ 10400

“น้ามนั งาสกดั เยน็ ด้วยพลงั งานน้า
บ้านสบสอย”

http://www.ubu.ac.th/~sesame/sesamemean.htm
http://frynn.com /งาด้า/
http://nippanang.org/forum.php?mod=viewthread&tid=232
http://wordpress.at2chat.com/2011/10/ ประโยชนข์ อง-งา/
http://www.fund.cdd.go.th/book/ ใหมแ่ นวทางการจดั ตัง้ .pdf
http://thaicarbonlabel.tgo.or.th/

สานักงานบริหารและพฒั นาองค์ความรู้
69/18-19 อาคารชุดมิว บลิ ดงิ้ ชนั้ 18-19 ถ.วภิ าวดรี ังสิต แขวงสามเสนใน เขตพญาไท กรุงเทพฯ 10400

วตั ถุดบิ

งาด้า งาขาว

งามอ้ น งาแดง

นา้ ตม้ สกุ เตาแก๊ส

สานักงานบริหารและพฒั นาองค์ความรู้
69/18-19 อาคารชุดมิว บิลดงิ้ ชนั้ 18-19 ถ.วภิ าวดีรังสติ แขวงสามเสนใน เขตพญาไท กรุงเทพฯ 10400

ผ้าเต็นท์ เครื่องมอื /อปุ กรณ์

ผา้ ขาวบาง

กระด้ง ปม๊ั มอื

ตะแกรงรอ่ นงา ถังนา้ 20 ลติ ร

สานักงานบริหารและพฒั นาองค์ความรู้
69/18-19 อาคารชุดมิว บิลดงิ้ ชนั้ 18-19 ถ.วิภาวดรี ังสติ แขวงสามเสนใน เขตพญาไท กรุงเทพฯ 10400

ถังพลาสติก เครอื่ งมือ/อุปกรณ์

ถุงพลาสติกขนาดใหญ่

กรวย พดั ลม

กระสอบ ตราชงั่

สานักงานบริหารและพฒั นาองค์ความรู้
69/18-19 อาคารชุดมวิ บิลดงิ้ ชัน้ 18-19 ถ.วภิ าวดีรังสิต แขวงสามเสนใน เขตพญาไท กรุงเทพฯ 10400

ขวดแกว้ เครือ่ งมือ/อุปกรณ์

กลอ่ งบรรจภุ ัณฑ์

สานักงานบริหารและพัฒนาองค์ความรู้
69/18-19 อาคารชุดมวิ บิลดงิ้ ชัน้ 18-19 ถ.วิภาวดีรังสติ แขวงสามเสนใน เขตพญาไท กรุงเทพฯ 10400

น้ามันงา ผลิตภัณฑ์

สบนู่ ้ามันงา

ยาหมอ่ งนา้ มนั งา โลชน่ั นา้ มนั งา

โฟมลา้ งหน้าน้ามนั งา

สานักงานบริหารและพัฒนาองค์ความรู้
69/18-19 อาคารชุดมิว บิลดงิ้ ชัน้ 18-19 ถ.วิภาวดีรังสิต แขวงสามเสนใน เขตพญาไท กรุงเทพฯ 10400

แผนการถ่ายทอดองค์ความรู้
และรปู แบบกิจกรรมหรอื นทิ รรศการ

เผยแพร่ให้กบั กลมุ่ เป้าหมายและผู้ทสี่ นใจ เช่น กล่มุ
อาชพี กลุ่มแม่บา้ น กล่มุ เกษตร ฯลฯ

เผยแพรใ่ นรูปของแผน่ พับ /ประชาสัมพนั ธ์

เผยแพรผ่ ่านทางส่อื และเทคโนโลยที ีท่ นั สมยั
Facebook / pages/น้ามนั งาบ้านมะยม
Facebook ของหนว่ ยงานพัฒนาชุมชน

จดั ท้าองคค์ วามรเู้ ป็นรปู เลม่ เผยแพร่ในหอ้ งสมดุ

แผนการถา่ ยทอดองคค์ วามรู้
และรูปแบบกิจกรรมหรือนทิ รรศการ

Fanpage น้ามันงาบา้ นมะยม

ภาคผนวก

องคค์ วามรู้ในการอดี น้ามันงาดว้ ย
พลังงานสตั ว์

เงินลงทุน 140,840 บาท
ราคาเมล็ดงาโดยเฉล่ีย กโิ ลกรัมละ 80 บาท โดยจะซอ้ื เป็นครั้ง ๆ ละ 100-300 กิโลกรมั

วสั ดอุ ปุ กรณ์

1.ชดุ ครกอดี งา 11. กรวย

2.ถงั ใสน่ ้ามันแสตนเลส 12.ถุงพลาสตกิ ใบใหญ่

3.ผ้ากรอง 13.เสือ่

4.ขนั ตักน้ามีหู 14.กาต้มน้าร้อน

5.กระป๋องนมสะอาด 15.ไมพ้ าย

6.ชะแลง 16.ถังพักนา้ มนั

7.ขวด และฉลาก 17.กลอ่ งบรรจุภัณฑ์

8.เครอ่ื งชั่งตวงวัด 18.วัว,ควาย จา้ นวน 2-3 ตวั

9. คนงาน 1-2 คน แบง่ เปน็ คนคุมววั -ควายให้เดินตามครก และคนที่ใสน่ ้า ใสเ่ มล็ดงา และตกั น้ามนั งา

ออกจากครก

10. เมลด็ งาจา้ นวน 1 ถัง หรือประมาณ 15 กโิ ลกรมั หรือ 23 ลติ ร ต่อการอดี น้ามนั งา 1 ครก

วตั ถดุ บิ งาด้า งาขาว งาม่อน

สถานท่ี

- โรงเรอื นผลติ - สถานที่ตากและเก็บงา
- โรงเกบ็ วตั ถุดิบ - โรงบรรจุภัณฑ์

องคค์ วามรใู้ นการอีดนา้ มันงาด้วย
พลงั งานสัตว์

ขั้นตอนการผลติ

1.ท้าความสะอาดเมล็ดงา โดยการน้าเมล็ดงามาผัดหรือเป่าพัดลม เพ่ือขจัดส่ิงสกปรก เช่น ใบไม้
ก้าน ดนิ ให้สะอาด แล้วนา้ ไปตากแดด 3 วนั

2. ช่งั หรอื ตวงน้าหนักเมลด็ งา 15 กิโลกรมั หรือประมาณ 23 ลิตร
3. ตม้ นา้ ใหเ้ ดือดพล่านประมาณคร่งึ ชว่ั โมง (ถา้ นา้ ไมส่ ุกพอจะมผี ลต่อนา้ มนั งา)
4. ตวงนา้ ตม้ สุกใสล่ งไปในกน้ ครก 1-1.5 กระปอ๋ งนม
5. เทเมล็ดงาท่เี ตรียมไว้ 15 กโิ ลกรมั หรอื ประมาณ 23 ลติ รลงในครก
จากนั้นน้าววั หรอื ควายมาเทยี มกับแป้นไม้ แล้วให้เดินอีดน้ามันในลักษณะเป็นวงกลม ประมาณ 20-30
นาที จนเมล็ดงาแตกประมาณ 1/3 ส่วน ให้ตวงน้าต้มสุก 1 กระป๋องนม ค่อย ๆ หยอดน้าเพื่อให้เมล็ด
งากับน้าเข้ากัน บดไปเร่ือย ๆ ประมาณ 1 ชั่วโมง หม่ันเติมน้าเป็นระยะ ๆ จนได้ที่แล้ว น้ามันจะเริ่ม
ออกมา บดต่อไปจนกากงาแยกออกจากกัน (เทน้าข้างบนท่ีใช้ทั้งหมดหรือที่เรียกว่าน้าหัวใช้ปริมาณ
ท้ังหมดประมาณ 3-4.5 กระป๋องนม) ปริมาณน้าท่ีใช้จะมากหรือน้อยขึ้นอยู่กับงาที่แห้งสนิทดีหรือไม่
เมลด็ งาสมบูรณด์ หี รอื ไม่ปรมิ าณมากหรือน้อยของเมลด็ งาท่ใี สแ่ ต่ละครัง้ ของการอดี

องคค์ วามรู้ในการอดี น้ามันงาดว้ ย
พลังงานสตั ว์

6. เม่ือน้ามันท่ีได้แล้วจะสังเกตจากฟองน้ามันเล็ก ๆ เท่าหัวไม้ขีดกลายเป็นฟองน้ามันเท่าหัวแม่มือ
น้ามนั จะมสี เี หลอื งและใส แสดงว่าน้ามันได้ที่แล้ว

7.ตกั นา้ มันข้างบนครกเทใสก่ ระชอน ทมี่ ีผ้าขาวบางรองไว้ใส่ในถงั ที่เตรยี มไว้
8. หลังจากที่เอาน้ามันออกจากครกช้ันบนรอบแรกแล้ว ให้เกลี่ยกากงาที่อยู่บนปาก หรือชานครกลง
ไปอดี ตอ่ อีก เพื่อให้ได้น้ามันมากที่สุด โดยให้วัวหรือควายเดินเพ่ืออีดน้ามันอีกประมาณ 5-6 รอบ แล้วใช้
ผ้าขาวบางซับนา้ มนั ออกจากครกชั้นบนจนหมด จึงปลดวัว และถอดสากออกจากครก แล้วตักน้ามันท่ีก้น
ครกชน้ั ล่างออกใหห้ มด
9. ใช้ชะแลงแซะเอากากงาออกจากครกให้หมดเป็นอนั เสรจ็ สนิ้ การอดี น้ามนั งา
10. การล้างครกใหใ้ ช้น้าอนุ่ หรือนา้ ร้อนแตไ่ มต่ อ้ งเดอื ด เทใสล่ งไปในครก แชง่ ท้งิ ไวป้ ระมาณ 1-2
ชว่ั โมง เพอื่ ใหก้ ากงาตามซอกกน้ ครกหลดุ ออกมาแลว้ ตักทงิ้ ให้ท้าแบบนี้ 2 รอบ แล้วใชน้ ้าเยน็ ล้างครก
อกี ครงั้ จากนั้นผง่ึ หรอื จะใช้ผ้าขาวบางซบั ครกใหแ้ หง้ ส้าหรบั สากครกใหล้ ้างด้วยน้าอุ่นแลว้ ผึ่งให้แห้ง เมือ่
อุปกรณ์แหง้ ทง้ั หมดใหป้ ระกอบสากเขา้ กบั ครกแลว้ คลมุ ดว้ ยพลาสตกิ ใหส้ นทิ เพ่อื ป้องกันฝุน่ ละออง
11. น้าน้ามันทไ่ี ดใ้ สถ่ งั พกั ตะกอน 1 เดอื น ก็บรรจขุ วดเพอ่ื จ้าหน่ายตอ่ ไป

องคค์ วามรใู้ นการอดี นา้ มนั งาด้วย
พลังงานสตั ว์

เทคนคิ ในการอดี นา้ มนั งา

1. การใส่น้าในครกชั้นบน เช่น ถ้าเมล็ดงายังไม่แตก แล้วใส่น้าหัวลงไปเป็นจ้านวนมาก
คร้ังเดยี ว น้าทใ่ี ส่ลงไปจะเปน็ น้าก้น ซง่ึ มปี รมิ าณท่เี กนิ ท้าใหไ้ ด้น้ามันน้อย เช่น จากท่ีเคยได้น้ามัน 9 ขวด
อาจจะไดเ้ พียง 7 ขวด เน่อื งจากกากงาไปอมน้าไว้และหนาตวั ขนึ้ ท้าใหเ้ สียเวลาด้วย

2. ปริมาณน้าหัวท่ีใส่ในการอีดงาแต่ละครกข้ึนอยู่กับลักษณะของเมล็ดงาด้วย กล่าวคือ
ถ้าเมล็ดงาสมบูรณ์ดีหรือแห้งสนิทจะใส่ปริมาณน้าหัวมากกว่าเมล็ดงาท่ีลีบแบนหรือเมล็ดงาท่ียังไม่แห้ง
สนิท

3. ตอ้ งมีความใจเย็น เม่อื อดี งาแลว้ น้ามันออกมานดิ เดยี วและน้ามันยังไม่แก่ดีหรือยังไม่ได้
ที่ กเ็ อาน้ามันออกจากครกเลย ซึ่งถา้ น้ามนั ไม่แก่จะเกบ็ ไวน้ านเทา่ ไหร่น้ามันก็จะไม่ใส ถ้าเป็นงาด้าจะเป็น
น้ามันสีด้าคล้าอยู่แบบน้ัน เพราะฉะน้ันในการอีดน้ามันต้องใช้เวลาท่ีเหมาะสมและต้องปล่อยให้น้ามัน
ออกนาน ๆ จนมีความใสมากที่สุด และสังเกตดูฟองน้าในครกประกอบไปด้วย ซึ่งฟองน้ามันจะขึ้นมามี
ขนาดเทา่ หัวไม้ขีดไฟจนถึงขนาดหัวแม่มือคน แสดงว่านา้ มันได้ท่ีแล้วจึงตักออกจากครกได้

องค์ความรใู้ นการผลติ น้ามันงาสกดั เยน็
ดว้ ยครกมอเตอร์ไฟฟา้

เงินลงทุน 207,500 บาท
- ชุดครกอดี งา 25,000 บาท
- ไดนาโม 4,600 บาท
- สายพาน 2,900 บาท
- โรงเรอื น 50,000 บาท
- โรงเก็บวตั ถุดิบ 50,000 บาท
- โรงบรรจภุ ณั ฑ์ 25,000 บาท
- วสั ด/ุ อุปกรณ์ 50,000 บาท

เครื่องมือ/อุปกรณ์ / วตั ถดุ บิ - ผา้ ขาวบาง
- ตะแกรงร่อนงา - ปมั้ มอื
- ผา้ เต๊นท์ - ถงุ พลาสติกขนาดใหญ่
- ชุดครกอดี งา - ถังน้า 20 ลิตร
- ไดนาโม - แก้วน้า
- กรวย - กระด้งฝัดงา
- กระสอบ - เตาแกส๊
- พัดลม - ตราชงั่
- ถังพลาสติก - งาดา้ งาขาว งาม่อน
- สายพาน

สถานท่ี

- โรงเรอื นผลิต - สถานที่ตากและเก็บงา
- โรงเกบ็ วตั ถุดิบ - โรงบรรจุภัณฑ์

องคค์ วามร้ใู นการอดี น้ามนั งา
ดว้ ยครกมอเตอรไ์ ฟฟา้

กระบวนการผลติ (คลา้ ยกบั การใชก้ งั หนั น้าแต่เปลยี่ นจากกงั หันเป็นมอเตอร์ไฟฟา้ )

1. คัดเลือกเมล็ดงา ใช้ท่ีร่อนงาร่อนและใช้พัดลมเป่าท้าความสะอาดเมล็ดงาเพ่ือให้เมล็ดงาไม่มีเศษ
ของ ใบงา ก่ิงก้านของงา หิน ดิน ทราย น้างาไปตากแดดประมาณ 3-4 วัน จากนั้นน้างาบรรจุกระสอบ
เก็บไวใ้ นทีแ่ ห้ง

2. เม่อื จะนา้ งาไปสกดั เป็นนา้ มนั จะน้างาไปล้างด้วยนา้ สะอาด และตากแดดอกี ประมาณ 3-4 วัน
3. ต้มนา้ ใหเ้ ดือด ประมาณ 10 นาที อาจจะใช้น้ารอ้ น น้าอนุ่ หรือนา้ ตม้ ทิง้ ไวใ้ ห้เย็นได้
4. เตรยี มงาประมาณ 20 ลติ ร หรอื ประมาณ 12 กิโลกรัม
5. จากนั้นนา้ สากใสค่ รกอดี งา และน้าวองสวมทห่ี วั ของสากครก

องค์ความรใู้ นการอีดน้ามนั งา
ด้วยครกมอเตอรไ์ ฟฟ้า

6. ใส่น้าทต่ี ม้ สุกลงในก้นครกประมาณ 1 กระปอ๋ งนม เรียกวา่ น้าก้น เทงาทเ่ี ตรยี มไวใ้ นครก เปดิ ส
วติ ไฟฟ้า ใหค้ รกหุนและสากอย่กู ับท่ี ใช้เวลาประมาณ 30 นาที งาจะถูกบดละเอยี ด เติมนา้ หัว 1
กระป๋องนม จากนั้นบดตอ่ ไปประมาณ 30 นาที เตมิ นา้ หวั อกี 3-4 กระปอ๋ งนม แลว้ แต่ความชื้นท่ีมี
อย่ใู นเมล็ดงา และความสมบูรณ์ของเมล็ดงา

7. อดี งาต่อไปเร่ือยๆ กากงาจะแนบติดครก และนา้ มันงาจะอยู่ตรงกลางครก วิธีการสังเกตน้ามนั ง่ที่
อดี ได้แล้วหรอื ไม่ ใหส้ ังเกตฟองของนา้ มนั จะมฟี องเลก็ ๆ และจะกลายเปน็ ฟองขนาดใหญ่ ประมาณ 1-2
เซนตเิ มตร จากนนั้ ก็ปดิ สวิตไฟ แล้วตักนา้ มันออกจากครกดา้ นบนได้เมอื่ ตกั น้ามนั ดา้ นบนออกจากครก
หมดแลว้ จากนั้นถอนสายครกออกจากวอง จากนน้ั ตักน้ามันออกจากครกด้านตักน้ามนั กน้ ครก งา 20
ลติ ร จะไดน้ ้ามันประมาณ 4-5 ลติ ร ใช้เวลา 3-4 ช่งั โมง

8. จากนน้ั นา้ นา้ มนั งาทไ่ี ด้ไปกรอง และเข้าสู่ขน้ั ตอนการตอนการตกตะกอนซง่ึ ขน้ั ตอนนี้ใช้เวลา
ประมาณ 1 เดอื น จงึ จะบรรจขุ วดเพอื่ จ้าหน่ายตอ่ ไป

ข้อดีของการอีดนา้ มันงาด้วยครกมอเตอร์ไฟฟา้

1. ครกหมุนเรว็ และหมุนอยา่ งต่อเน่อื ง ทา้ ให้การบดอัดเมลด็ งาเปน็ ไปอยา่ งสม่้าเสมอ และใชเ้ วลาไม่
นาน

2. สามารถบบี อัดนา้ มันไดม้ ากกว่า และกากงาเหลือนอ้ ยและมคี วามละเอียดกว่า

องค์ความรู้ในการอีดน้ามันงาด้วยเครื่อง
บบี อดั สครเู พรส

เงินลงทนุ 277,000 บาท

- เครอ่ื งบบี อัดนา้ มนั ขนาดเลก็ 37,000 บาท

- เคร่อื งกรองนา้ มันขนาดเล็ก 30,000 บาท

- โรงเรือน 50,000 บาท

- วัสดอุ ปุ กรณ์ 10,000 บาท

- เมลด็ งา 150,000 บาท / ปี

อุปกรณ์/วัตถุดบิ ทใ่ี ช้

- เมลด็ งาขาว งาดา้
- เครื่องจักรบบี อัด
- เครอื่ งกรอง
- เคร่ืองบรรจุ
- ตะแกรงร่อนงา
- ผ้าเต๊นท์
- ตราช่งั
- ขวดบรรจุภณั ฑ์ พรอ้ มฉลาก

การจดั การก้าลงั คน

1. คนงานตากงา ท้าความสะอาดเมล็ดงา ทา้ ความสะอาดวัสดุอุปกรณ์ และ
สถานที่ประกอบการ

2. คนงานประจา้ เครอื่ งบีบอัดงา และกรองนา้ มนั งา พร้อมท้ังบรรจขุ วด

องค์ความร้ใู นการอดี นา้ มันงาดว้ ยเครื่อง
บีบอัดสครูเพรส

การบีบอัดด้วยเครื่องสกูรเพลส แรงกดท่ีกระท้าต่อเนื้อเยื่อของเมล็ดพืชจะท้าให้ผนังเซลล์แตก
และบีบเอาน้ามันออกมา โดยไม่จ้าเป็นต้องผ่านกระบวนการท้าให้บริสุทธ์ิ (refined oil) น้ามันที่ได้จะมี
คณุ ภาพดี เสมอื นเมือ่ อย่ใู นเมลด็ และไม่มกี ารเปลย่ี นแปลงทางเคมี จึงคงสี กลนิ่ และรสตามธรรมชาติ มี
สารอาหารตา่ งๆอย่อู ย่างครบถ้วน ถอื ว่าเปน็ น้ามันท่มี คี ณุ ภาพสงู ทสี่ ุด

ขั้นตอนการผลิต

1.นา้ เมล็ดงามาร่อนคดั ทา้ ความสะอาด แยกใบและส่ิงเจือปน แล้วน้าเมล็ดงาไปล้างท้าความสะอาด
ล้างจนนา้ ใสแล้วนา้ ไปตากแดดจัดประมาณ 3 – 5 วนั จนเมล็ดงาแหง้ สนิท

2.ก่อนจะท้าการบีบอัดต้องน้าเมล็ดงาไปตากแดดอีกรอบเป็นการให้อุณหภูมิเมล็ดงา หรือเรียกว่า
การอนุ่ แดด แล้วจงึ น้ามาใสเ่ ครอ่ื งบบี อดั จนไดน้ ้ามันงา

3. การบีบอดี น้างา 1 ครง้ั จะใชเ้ มล็ดงา 4-5 กิโลกรัม/ ชว่ั โมง ได้น้ามนั งา 2-2.5 ลติ ร
4. น้านา้ มันงามากรองดว้ ยเคร่อื งกรอง และบรรจุขวด ตดิ ฉลากพร้อมจา้ หน่าย

เครือ่ งกรองน้ามันพืช

เครอ่ื งบีบอัดแบบสครูเพรส

ข้อดีของการใชเ้ ครือ่ งบบี อดั แบบสครเู พรส
1. ต้นทุนการผลติ ต่า้ ใช้เครอื่ งจักรแบบตั้งโต๊ะขนาดเลก็ ใช้เช้ือเพลิงต่้า
2. ไมม่ กี รรมวธิ ที ี่ยุ่งยาก ซับซอ้ น ใช้เวลาน้อย
3. สามารถทา้ เป็นอุตสาหกรรมภายในครอบครัวได้

องคค์ วามร้ใู นการอดี น้ามนั งาดว้ ยเครอ่ื ง
บบี อัดไฮโดรลกิ

เงนิ ลงทนุ 1,000,000 บาท

- เครื่องบบี อัดแบบไอโดรลกิ 100,000 บาท

- โรงเรือน 500,000 บาท

- วสั ดอุ ปุ กรณ์ 10,000 บาท

- เมล็ดงา 240,000 บาท / ปี

อุปกรณ์/วัตถดุ บิ ทใ่ี ช้
- เมลด็ งาขาว งาดา้
- เครือ่ งจกั รบบี อัด
- ตะแกรงร่อนงา
- ผ้าเต๊นท์
- ตราชง่ั
- ถังสแตนเลส
- ขวดบรรจุภณั ฑ์ พร้อมฉลาก

การจัดการกา้ ลังคน
1. คนงานตากงา ทา้ ความสะอาดเมลด็ งา
2. คนงานประจา้ เครอ่ื งบบี อัดงา และกรองนา้ มนั งา พรอ้ มท้งั บรรจขุ วด
3. ท้าความสะอาดวัสดุอปุ กรณ์ และสถานท่ีประกอบการ

องค์ความรูใ้ นการอดี นา้ มันงาดว้ ยเครื่อง
บบี อัดไฮโดรลิก

กระบวนการผลิต

1. คัดเลือกเมล็ดพันธุ์ท่ีปลอดสารเคมี โดยจะรับซ้ือจาก

ชาวบ้านในละแวกน้ัน ซ่ึงจะมีการควบคุมการเพาะปลูกโดย

นักวิชาการเกษตรคอยให้ค้าแนะน้าตั้งแต่การคัดเลือกเมล็ด

พนั ธุใ์ นการปลกู การเกบ็ เก่ยี ว

2. น้าเมล็ดงามาท้าความสะอาดและน้าเมล็ดงาไปตากแดด

ให้แห้งสนิท และน้าไปบรรจุใส่ถุงพลาสติกปิดให้แน่นแล้วใส่

กระสอบอีกครั้งเพ่ือป้องกันความชน้ื

3. ก่อนน้าเมล็ดงามาบีบอัดต้องน้าไปตากแดดให้อีกคร้ัง

ประมาณ 3-4 ช่วั โมง จากนน้ั ชง่ั ตวงเมลด็ งา 1 ถังหรือประมาณ

2 ลิตรคร่ึง ซึ่งจะได้น้ามนั งา 2 ลิตร

4. นา้ เมล็ดงาท่ีตวงไว้แล้วมาใส่ถังเพ่ือท้าการหีบน้ามัน แล้ว

น้าถังทส่ี ะอาดมาไว้ด้านล่างเพอื่ รองรับน้ามัน ถงั ใสเ่ มลด็ งา
5. น้าถงั เมล็ดงาไปวางบนแทน่ บบี อดั จากนัน้ ใชแ้ รงงานคน

กดคนั โยกเพ่อื ใหแ้ ท่นอัดมาบบี เมลด็ งาจนมีน้ามันไหลลงถงั ที่รองรับด้านล่าง

6. น้านา้ มันทไ่ี ด้มากรองดว้ ยผา้ ขาวบางแล้วใส่ถังเพือ่ รอบรรจุ

7. ระหว่างรอการบรรจุจะสง่ ตวั อยา่ งน้ามันทไี่ ดไ้ ปตรวจคุณภาพ เพอ่ื ใช้ประเมินคุณภาพในการผลติ

ย้อนหลงั แต่ละครงั้ ซง่ึ สามารถนา้ มาใช้เปน็ เกณฑ์ในการรับซื้อเมล็ดงาเพอื่ น้ามาผลติ ได้

** หมายเหตุ ในการผลติ ทกุ คร้ังพนักงานจะต้องล้างมือและเทา้ พรอ้ มใส่หมวกคลุมผม ผา้ ปดิ ปาก ถงุ
มือ และรอ้ งเท้าบทู้ ทกุ ครงั้ ท่ีเข้าไปหอ้ งผลิตนา้ มัน โดยพนักงานจะตอ้ งเขา้ รบั การตรวจรา่ งกายและโรค
เปน็ ประจา้ ทกุ ปี

สถานประกอบการจะใหเ้ ข้า-ออกทางเดยี ว เพ่อื รักษาความสะอาดและคุณภาพของน้ามนั

เปรยี บเทยี บกระบวนการ
สกดั น้ามนั งาแบบเย็น

วธิ ีการสกัด เงินลงทุน กา้ ลงั คน ระยะเวลาทใี่ ชส้ กัดตอ่ คร้งั ระยะเวลาคืนทนุ
2 3 – 4 ช่ัวโมง 3 ปี
กงั หันน้า 1,665,000.- 2-3 3 – 4 ชัว่ โมง 1 ปี
2 3 – 4 ชั่วโมง 1 ปี
ววั -ควาย 255,840.- 2 1 ชั่วโมง 1 ปี
2-3 ครึง่ ชวั่ โมง 1 ปี
ครกมอเตอร์ 207,500.-

เครื่องจกั รสครูเพรส 277,000.-

เคร่ืองจกั รไฮโดรลิก 1,000,000.-

** หมายเหตุ
1. เมลด็ งา ราคาจะแตกตา่ งกันในทกุ ปี และแตล่ ะพน้ื ทร่ี าคาจะไมเ่ ทา่ กัน
2. ระยะเวลาคืนทุน ขึ้นอยูก่ บั ผลกา้ ไรทไี่ ดใ้ นแต่ละปี
3. หากต้นทุนในการลงทนุ สงู ผู้ประกอบการแนะน้าวา่ ควรจัดตง้ั เป็นกลุ่มวสิ าหกิจ หรือกล่มุ สหกรณ์

ออมทรัพยเ์ พือ่ การผลิต

“น้ามนั งาสกัดเย็นด้วยพลงั งานน้า
บ้านสบสอย”

องค์ความรู้ในการทา้ กงั หนั น้าส้าหรับอดี นา้ มันงา

ไม้ที่ใช้ท้าครกอีดงาจะต้องมีคุณสมบัติในการทนความร้อนได้ดี และเน้ือไม้ไม่บางลงเร็ว หรือสึกหรอ
ง่าย เนื่องจากในขณะท่ีอีดน้ามัน ไม้จะมาถูหรือเสียดสีกันไปมาอยู่ตลอดเวลา ซ่ึงมี 6 ชนิด ได้แก่

1. ไม้ประดู่ลาย หรือไมป้ ระดแู่ ดง เพราะเนื้อไม้มคี วามแขง็ มาก แต่กรอบ นา้ หนกั คงท่ีไม่ว่าจะเป็นไม้
ดิบหรอื ไมแ่ ห้ง มคี วามทนทานต่อฝน น้า และแสงแดดมาก ถ้าใช้ท้าครกอีดงาจะมีความทนทานมากและจะ
ไม่ดูดน้ามันเขา้ ไปในเนอ้ื ไม้ แต่มีตามากท้าให้ควา้ นยาก

2. ไมป้ ระดชู่ ังชนั ไมช้ นิดนี้มีความทนทานมากกว่าไม้ชนิดอ่นื เมื่อเนอ้ื ไม้แหง้ จะมคี วามทนทาน
เหมอื นเขาควาย ไม่มตี าไม้ เนือ้ ไมต้ รง เม่อื ขดั เน้ือไม้จะมคี วามล่นื และความเงามาก หากใชท้ า้ ครกตอ้ งท้า
ชว่ งทไ่ี ม้ยงั ดิบอยู่ หากเนอ้ื ไม้แข็งแล้วจะทา้ ไม่ได้ เพราะเนื้อไมม้ ีความแข็งมาก

3. ไมแ้ ดง
4. ไมข้ นนุ ตอ้ งเปน็ ไม้ทแี่ กจ่ ดั
5. ไม้พยอม ใชท้ ้าครกทใี่ ช้อดี น้ามันงาทใี่ ช้แรงงานสัตว์ หรอื พลังงานนา้ และต้องเป็นไมท้ ่ีแกจ่ ดั
6. ไมฉ้ า้ ฉา

ไม้ 1 ต้น สามารถนา้ มาทา้ ครกและอปุ กรณ์ครกได้ 3 ชนิด คือ แปน้ ไม้ท่ใี ชห้ มนุ ครก สาก และวอง ถ้า
ไม่ไดอ้ ปุ กรณ์ที่กลา่ วมา ใหไ้ ดแ้ ส้ หรอื นอ๊ ต หรือสลกั แทนวองก็ได้ ถ้าได้ทง้ั หมดจากไม้ตน้ เดยี วกนั ถือวา่ ดี
มาก ตอนที่จะเอาครกมาตงั้ หรือฝงั ลงไปในดนิ ต้องขุดดนิ ใหม้ คี วามลกึ 2.5 เมตร และความสงู ของตวั ครกที่
อยบู่ นดนิ 1 เมตร ความยาวทง้ั หมดของครก คือ 3.5 เมตร การทา้ ครกมี 2 ประเภท คอื ครกแบบหมอ้ ตอง
ปลวิ และครกแบบหมอ้ ตองแอป๊ ซึ่งครกท้งั สองแบบมีลักษณะตา่ งกันและเหมือนกัน ดงั นี้

- ลักษณะที่เหมอื นกนั คอื ความกวา้ งของปากครก 12 นิว้ ความกว้างบรเิ วณเอวครก 6 น้ิว ความกว้าง
ของก้นครกส่วนล่าง 8 น้ิว และความลกึ ของครก 14 นิ้ว

- ลักษณะทตี่ า่ งกนั คือ ครกแบบหม้อตองแอป๊ มีความลึกต้งั แตป่ ากครกสว่ นบนลงไปหาสว่ นเอวครก 8
นวิ้ และความลึกจากเอวครกไปหาก้นครกสว่ นล่าง 6 น้ิว ส่วนครกแบบหม้อตองปลิว มีความลกึ ตง้ั แต่ปาก
ครกสว่ นบนลงไปหาส่วนเอวครก 7 น้วิ และความลึกจากเอวครกไปหากน้ ครกส่วนลา่ ง 7 น้วิ

“นา้ มันงาสกดั เยน็ ดว้ ยพลังงานน้า
บ้านสบสอย”

องค์ความรู้ในการทา้ กังหนั นา้ สา้ หรบั อีดน้ามันงา

ไม้ทีจ่ ะใชท้ ้าแปน้ ไม้ หรือเอหล่า สามารถใชไ้ ม้อย่างอืน่ ได้ นอกจากไม้ประดู่ เช่น ไมพ้ ะยอม โดย
แป้นไมจ้ ะมีความยาว 7 ศอก มีความกวา้ ง 18-20 นว้ิ

การท้าสาก จะใช้ไมห้ น้ากว้าง 6x6 น้วิ ยาวประมาณ 1.50 เมตร เหลาให้มลี ักษณะเรยี วและกลม
ปลายสากจะใหญก่ ว่าหัวสาก

การท้าวองจะใชไ้ ม้ขนาดหน้ากว้าง 8x8 นวิ้ ยาวประมาร 1.50 เมตร วองจะใหญ่กว่าวากเลก็ น้อย
วองจะมรี ปู ทรงตรงโคนใหญ่ และบริเวณปลายจะเลก็ กว่าโคน มีลกั ษณะโค้งเล็กน้อย

ความยาวของสากและวองตอ้ งมคี วามสัมพันธก์ นั โดยดจู ากระดบั ความสูงของแปน้ ไม้ หรือเอหล่า
จากพืน้ ดิน ในขณะที่วองและสากสวมกนั อย่จู ะตอ้ งไมส่ ูงหรอื ตา่้ จนเกินไป ตอ้ งใหไ้ มแ้ ป้นขนานกบั
แนวนอนไปกับพืน้ ดิน ถ้าสากส้ันกวา่ วองจะท้าให้แปน้ ไมล้ งตา้่ แตถ่ า้ สากยาวกว่าวองจะท้าใหไ้ มแ้ ป้น
สูงข้นึ

“น้ามันงาสกดั เย็นด้วยพลงั งานน้า
บา้ นสบสอย”

องคค์ วามร้ใู นการทา้ กงั หนั น้าส้าหรบั อดี น้ามนั งา

การท้าแกนกังหันน้าจะใช้ไม้ประดู่ หากไม่มีไม้ประดู่อาจจะใช้ไม้เน้ือแข็ง เช่น ไม้แงะ ไม้แดง
ไม้จะราน ก็ได้ ซ่ึงกังหันน้าที่บ้านสบสอยจะมีซี่ 12 อัน และใบรับน้าจะท้าจากไม้สักเช่นเดียวกัน
เพราะทนน้า และน้าหนักเบา เน้ือไม้ ไม่แตกเวลาตีตะปู ขนาดของใบรับน้ากว้างประมาณ 40
เซนติเมตร ส้าหรับก้นครกใส่เดือยท่ีเป็นเหล็กแผ่นรองรับแกนเหล็กท่ีก้นครก จะไม่ใส่ลูกปืนเพราะจะ
ท้าใหค้ รกหมนุ เร็วเกินไป

ครกอดี งาของบ้านสบสอยมีความสูง 1.9 เมตร มีเฟืองหรือแขน 32 ซ่ี ความยาวซ่ีละ 1 เมตร มี
ซแี่ กนเพลา 9 ซ่ี ไว้สา้ หรบั ฉดุ ซี่หรือเฟอื งมีครกทั้ง 32 ซี่ ถ้ากังหันหมนุ 3.55 รอบ ครกจะหมุน 1 รอบ