ĐH 068

Trôû mình daäy! Caùc thieân phong thaàn ñieåu
Naâng caùnh bay Loâi Hoå baïc ngôøi
Nhìn kia! Tinh caàu vaãy goïi
Daãn loái veà Toå Quoác – Khoâng Gian
Daãn loái veà theânh thang vuøng vaãy
Haõy mang leân löng löûa ñaïn
Hoûa seùt, loâi chuøy, teân ñoàng, buùa theùp
Raïch maây
Xeû gioù
Traän cuoái laø ñaây
Quyeát moät phen truùt saïch caêm hôøn
Leân töøng ngaùch, töøng haøo, töøng thaønh ma quaùch quyû
Thaû veà ñaây caâu haùt gioïng hoø
Cuûa Vieät Nam nghìn ñôøi ôn Thöôïng Ñeá
Cuûa Vieät Nam ca dao “möa naéng laïy Trôøi”

Daäy ñi anh! Ngöôøi chieán só truøng khôi
Coù nhôù veà vuøng hoa bieån
Bao naêm xa böôùc haûi haønh
Kyù öùc vaãn naëng theà soâng Hoùa
Hòch truyeàn Ñaïi Vöông thaùnh toå
Nhöõng Batangang, Vuõng Roâ, Ba Ñoäng, Boà Ñeà
Chieán tích ñoù, con taàu xöa coøn trôû laïi
Theâm moät laàn ñöa anh vaøo traän ñòa bieån Ñoâng
Xoâ ñaïi döông ngaäp böùt xích xieàng
Ñaåy thaàn soùng phuû vuøi nguïc ñoû
Cho côø vaøng loäng cao trong gioù
Treân Cam Ranh, Ñaø Naüng, Haûi Phoøng
Cho ngaøy mai khoâng coøn u toái
Cho ngaøy mai ngaøy vui vaän hoäi

Theá nöôùc ñoåi xoay
Coøn ñôïi gì anh Chieán Tranh Chính Trò
Haõy gioùng to lôøi Nguyeãn Traõi
Haõy hieán daâng thaàn keá ÖÙc Trai
Moät buùt, moät nghieân, moät traän ñoà

Nhöõng buùt, nhöõng nghieân, cô ñoà veà ta
Coäng Saûn nham taø, toäi chuùng phaûi ñaày trang caùo traïng
Baøn tay anh, khoái oùc anh, mieäng cuûa anh
Quyeát beû gaõy nguïy thuyeát gian manh
Quyeát boùp dieät xaûo ngoân löøa trôøi doái ñaát
Haø Noäi, Saigon khoâng theå maát!
Haø Noäi cuûa ta khoâng theå laø Maùt –xcô-va gheâ tôûm
Saøigon cuûa ta khoâng theå laø Leâ-nin-graùt rôïn hoàn
Doøng gioáng ta laø Tieân Long
Laø Huøng Vöông laäp quoác
Moät lòch söû boán nghìn naêm choùi röïc
Khoâng theå boâi nhoøa vì moät luõ toân thôø dò quaùi Krem-lin
Chuùng noù ñoù! Boïn Coäng noâ
Ta phaûi ñaùnh!

Daäy ñi anh!
Saùng ñeán roài!
Muoân naéng môùi ñoå veà töø Chaân Lyù
Giôø saép ñieåm!
Ngoaøi kia chim ñaõ goïi ñaøn!

Nguyeãn Vaên Troïng
Cöïu SVSQ/TVBQGVN/K13

Traïi Xuaân Loäc
Thaùng 7 – 1984

Tìm hieåu chính sacù h kinh teá löôõng chieàu
(suply-side economy ) cuaû TT Bush vaø

ñanû g Conä g Hoøa

Cao Chaùnh Cöông - K15

Töø hôn hai thapä nieân qua, cöù moiã laàn coù nhiemä kyø Tonå g thoáng
thuoäc ñanû g Conä g hoøa nhieäm chöùc laø chính sacù h kinh teá löônõ g
chieàu ñöôcï ñem ra thi hanø h. Thapä nieân 1980’s, tonå g thoná g
Reagan goiï laø “Supply-side economy”, thaäp nieân 1900’s tonå g
thoná g Bush (cha) tuyenâ boá “Read my lip, no new taxes”, bayâ
giôø ñeán Tonå g thoná g Bush (con) goïi laø “Stimulus package
economy”. Tuy danh töø khacù nhau, nhöng nguyenâ taéc kinh teá
apù dunï g ñeàu töông töï gioná g nhau. Chính sacù h nayà muoná thanø h
töïu baté buoäc phaiû thonâ g qua chapá thuanä cuaû quocá hoiä Hoa
Ky,ø trong ñoù coù söï ñonà g yù cuaû cacù Thöônï g nghò só vaø Danâ
bieåu thuoäc ñanû g Coäng Hoaø maø hieän nay ñang namé giöõ vai
troø ña soá (majority) trong quoác hoiä . Vì vayä chuùng toiâ goiï laø
chích saùch kinh teá löôõng chieàu (supply-side economy) naày laø
tracù h nhiemä cuûa caû TT Bush vaø ñanû g Coäng hoaø .

Nguyeân taéc caên baûn chính saùch kinh teá

Chính sacù h kinh teá “supply-side economy” thu gonï trong ba
nguyenâ taéc canê baûn :
(1) Caét giaûm thueá, (2) Taïo conâ g anê vieäc lamø , (3) Vaø kinh teá
phonà thònh (Tax cut, create jobs and economic growth).

1. Giaûm thueá (Tax cut): Theo luanä thuyeát cuûa chính sacù h
khi giaûm thueá thì daân chuùng (ngöôøi tieuâ thu)ï seõ coù theâm
tienà ñeå tieuâ xaøi ngoaøi thò tröônø g, töø haøng hoaù saûn phamå ,
vatä duïng nhö xe co,ä aoù quanà , maùy moùc, ñená du lòch aên
chôi . . .
Thoâng thöônø g muoná bieát kinh teá höng thònh cuaû motä quocá
gia, moät trong nhieàu yeáu toá cacù nhaø kinh teá ño löônø g laøsöï
ïtieâu thuï cuaû quanà chunù g (consumer expenses) vaø möcù ñoä
du lòch (tourist) cuaû ngöôøi danâ . Ñieàu naày ratá deã hieuå vì taâm
lyù cuûa con ngöôiø khi coù tienà dö daû môùi nghó ñeán vieäc tieuâ
xaøi vaø anê chôi, conø neáu ñang bò thieáu hutï chayù tuùi chæ namè
nhaø “vui thuù ñieàn vienâ ”, xem ti-vi, ñocï baoù . . ., khonâ g co
ù tieàn ñoå xaêng xe chaïy laáy tieàn ñauâ ra la caø ñeán caùc trung
taâm thöông maïi (shopping center) hay du lòch ñoù ñayâ . . .

2. Viecä lamø (Job creater): Töø heä quaû chính sacù h giamû thue,á
möcù tieâu thuï cuaû ngöôiø danâ boång nhieân taêng tröônû g
ngoaøi thò tröônø g, Ñeå giaûi quyetá thoaû manõ nhu cauà nayà
caùc coâng xöôûng cuõng phaiû sanû xuaát themâ haøng hoaù
(products) haàu ñaùp önù g ñoøi hoûi cuûa giôùi tieuâ thuï.

Ñeå ñaùp önù g nhu cauà cacù cacù conâ g ty hanõ g xöônû g baté ñaàu
khuyecá h tröông mayù mocù (vì hoï cunõ g coù tieàn nhôø ñöôïc giamû
thue)á , thueâ möôùn theâm nhanâ vienâ , taïo conâ g anê vieäc lamø
cho danâ chunù g (jobs creation), giaûi quyeát naïn thatá nghiepä
nhö hieän nay, coù ñeán hôn 8 trieuä ngöôøi thatá nghiepä keå tö
ø ngayø TT Bush lenâ nhaäm chöùc, Ñayâ laø nguyenâ tacé thö hai
cuûa chính sacù h kinh teá löônõ g chieàu.

3. Kinh teá höng thònh (Economic growth): Nganâ quyõ quocá
gia hauà heát troâng caäy vaoø söï ñonù g thueá cuaû ngöôøi daân
vaø cacù conâ g ty thöông maiï .

Caøng nhieuà ngöôiø ñonù g thueá thì nganâ quõy quoác gia canø g lôùn

manï h. Theo nguyeân tacé thöù hai coù hai söï viecä xayå ra : Taoï
themâ nhieàu vieäc lamø (workers) töùc coù themâ ngöôiø ñonù g thue
á cho chính phu.û Khi coù nhieàu nhanâ conâ g cacù conâ g ty hanõ g
xöônû g sanú xuatá nhieàu haøng hoùa sanû phaåm. Sanû xuatá nhieàu,
banù hanø g ra cho daân chunù g seõ coù theâm lôïi töùc, cuoái namê
phaiû ñonù g thueá themâ cho chính phu.û Danâ chunù g coù conâ g anê
vieäc lamø , cacù hanõ g xöônû g laøm anê khaù giaû coù tieàn nhieàu tatá
caû oà atï ñoùng thueá caøng nhieàu cho nganâ khoá chính phu.û Nhö
theá vôùi nguyenâ tacé thöù ba nayà thì chacé chané ngaân quyõ phaiû
giauø manï h, nenà kinh teá quoác gia seõ trô nenâ cöôøng thònh.

Töø ba nguyeân taéc kinh teá noùi treân, toång thoná g Bush goiï laø
“chính saùch kích thích kinh teá (stimulus economy)” ñeå thay
theá vaoø danh töø “ supply side economy”, Cacù giôiù chöcù quocá
hoäi ñanû g Conä g hoaø unû g hoä phuï hoaï : “Giamû thueá seõ taoï theâm
coâng aên vieäc laøm vaø ñöa ñená söï höng thònh kinh teá quoác gia
(tax cuts would spark economic growth and create jobs)” .

Trenâ lyù thuyetá , chính saùch kinh teá “supply side economy”,
nghe ratá hôpï lyù hôpï tình, quaû thaät laø motä chính saùch kinh teá
lyù löônû g. Tamâ lyù ngöôøi danâ khi ñöôïc giaûm thueâ ai cunõ g öa
thích. Laiï caøng vui mönø g hôn ñaõ coù tieàn themâ vaøo tuùi, maø laiï
coù conâ g aên viecä lamø thì coù gì banè g. Nhaát laø ñoiá vôùi nhönõ g
ngöôøi ñang tình tranï g thatá nghieäp hienä nay. Ñoiá vôùi cacù conâ g
ty thöông maiï neáu chính sacù h kinh teá naày höuõ duïng seõ saûn
xuatá maïnh, lamø anê khaù giaû, möônù theâm nhaân coâng, tanâ trang
mayù moùc, baønh tröônù g thöông nghiepä laø ñieàu öôùc vonï g cuaû
batá cöù motä nhaø thöông gia naøo treân thò tröônø g.

Chính sacù h kinh teá naày quaû thatä coù thanø h conâ g nhö yù muoán
cuaû ñanû g Conä g hoaø vaø TT Bush khonâ g ? Haäu quaû cuaû chính
saùch kinh teá löôõng chieuà naày nhö theá naoø ? Caùc nhaø kinh teá
vaø giôiù chöcù traùch nhieäm leøo laùi kinh teá quocá gia nghó gì ?

Ai seõ laø ngöôiø thuû lôïi, vaø ai seõ ganù h chòu monù nôï keách suø cuaû
chính sacù h nayà . v.v. ?? Ñoù laø tronï g tamâ cuûa baiø vietá nayà .

Caét giaûm thöeù bao nhieâu?

Sauù thanù g ngay sau khi nhaäm chöcù , vaoø naêm 2001 tonå g thoná g
Bush ñeä trình quocá hoiä - maø ñanû g coäng hoaø chieám ña soá - caét
giaûm thueá laø 1.35 tæ tæ (trillion) ño-â la. Motä soá ngöôiø ñonù g
thueá trong namê 2001 ñaõ nhanä ñöôcï ngaân phieáu trung bình
khoanû g $600 do keát quaû cuaû ñôït gæam thueá ñauà tienâ nayà . Tiepá
tucï chính saùch kinh teá löônõ g chieàu, TT Bush laïi ñeà nghò caté
giamû thueá theâm 726 tæ ñoâ la. Trong motä baiø dieãn vaên môùi
ñaây, toång thoná g Bush ñaõ thucù ducï quocá hoäi löônõ g vieän Hoa
Kyø hayõ gapá rutù chapá thuaän ñaoï luatä catê giamû thueá, ñeå sômù
taoï coâng anê vieäc lamø , tanê g tieàn löông bonå g vaø kích thích
kinh teá höng thònh quoác gia (create jobs, boost take-home
pay and spur economic growth).

Trong nhönõ g thanù g ñaàu namê 2003, löôõng vieän quocá hoiä Hoa
kyø ñaõ banø thaoû gay caná ñeà nghò cuaû Toaø baïch oác giamû thueá
726 tæ . Sau thôiø gian tranh caiû vaøo cuoiá thanù g 5 namê 2003,
quocá hoäi 2 vieän ñaõ bieåu quyetá nhö sau. Haï vienä : chapá thuanä
giaûm thueá 550 tæ vôùi soá phieuá 220 thuanä , 203 phieáu choáng,
trong ñoù coù 4 danâ bieáu ñaûng danâ chuû uûng ho,ä vaø 3 danâ bieåu
ñaûng conä g hoøa choáng. Thöônï g vienä : Soá tienà chaáp nhaän giamû
thueá ít hôn laø 350 tæ vôùi soá phieuá laø 50 treân 50, nhöng nhôø
phieáu cuaû phoù toång thoná g Dick Cheney nenâ soá phieáu laø 51
trenâ 50. Cuocä boû phieáu ñöôcï xem nhö boû phieáu theo moãi
ñaûng phaùi (party line) : coäng hoaø ñonà g y,ù danâ chuû choáng.
Vaoø ngayø 28 thanù g 5 naêm 2003 TT Bush ñaõ kyù ban haønh luatä
giaûm thueá lanà thöù hai laø 350 tæ, macë dauà khoâng ñatï ñöôcï soá
löôïng giaûm thueá nhö yù muoná laø 726 tæ.

Toång conä g trong hai lanà caté giaûm thueá cuaû TT Bush vaø ñaûng
Conä g hoaû laø 1.7 tæ tæ (trillion) ñoâ la trong voøng 10 namê . Hi
vonï g qua chính saùch kinh teá “supply-side economy” nayà seõ
taïo coâng aên viecä lamø cho hôn 8 trieäu ngöôøi ñang bò thatá
nghieäp, vaø phucï hoài kinh teá khunû g hoaûn (recession) Hoa Kyø
trong hôn 3 namê qua. Ñaây laø moät soá tieàn giamû thueá lôùn lao
chöa tönø g coù trong lòch söû Hoa Kyø.

Ai seõ thuû lôïi veà söï caét giaûm thueá ?

YÙ thöùc heä cuûa danú g conä g hoaø laø baoû thu,û danh töø bình danâ
thöônø g goiï laø ñanû g cuûa ngöôiø giauø coù tö baûn. Vì vayä cacù
chính sacù h hoaïch ñònh cuaû hoï thöôøng höôùng veà mucï tieâu baûo
thuû nayà . Chính sacù h caté giamû kinh teá cuaû TT Bush noiù trenâ
cuõng khonâ g thoatù khoûi quyõ ñaoï yù thöcù heä cuaû ñanû g conä g hoaø .
Loä lieãu hôn caû laø hai ñoiá töônï g caté giamû thueá veà lôïi töùc ñauà
tö (capital gain) vaø lôïi töcù coå phanà (stock dividend). Vieäc
nayà ñaõ taoï neân nhieuà söï batá manõ cho ñaûng daân chuû vaø ña soá
ngöôøi danâ . Hai loaïi lôïi töùc nayà ña soá do nôi cacù ngöôiø giauø
ñonù g thue.á Caùc hanï g ngöôøi trung löu hay ngheøo khoå khonâ g
ñuû tienà trang traiû ñôiø soná g haèng ngayø laøm gì coù nhieàu dö giaû
ñeå ñaøu tö ? Ñeå thoa dòu söï böcï töcù beân ngoaiø , ñanû g conä g hoaø
vaø TT Bush lyù luaän ranè g soá tieàn cuûa ngöôiø ñauà tö sinh ra lôiï
töùc hieän nay, thatä ra hoï ñaõ ñonù g thueá tröôùc ñaây roià . Neáu bayâ
giôø tiepá tuïc ñonù g nöaõ , nhö vayä hoï phaûi ñoùng thueá ñená hai laàn
(double tax). Do ñoù loaïi boû thueá “capital gain vaø stock
dividend” ratá hôpï lyù hôpï tình ...

Phanâ tích kyõ veà ñaïo luatä thueá vuï ñaõ ban hanø h, caùc chuyeân
vieân thueá vuï keát luanä nhö sau: “Ngöôøi coù lôïi töcù canø g cao vaø
coù themâ nhieuà lôiï töcù ñaàu tö thì ñonù g thueá canø g ít (the higher
your income - and the more you have from dividends and
capital gains - the more you are awarded).” Roõ ranø g ñayâ laø

motä ñaoï luaät caté giamû thueá danø h cho ngöôøI giaøu, beänh vöcï
quyeàn lôiï cho ngöôiø tö banû , ñunù g theo muïc tieâu cuaû ñanû g baoû
thuû Coäng hoøa vaø TT Bush.

Ai uûng hoä ? Ai choáng ñoái ?

Chöa ai quaû quyeát chính saùch kinh teâ cuûa Tonå g thoná g Bush
caté gæam thueá phucï höng kinh teá maø oâng ta goiï laø “tax-
cutting package for stimulus economy” coù thanø h conâ g hay
khonâ g. Nhìn veà thöïc teá, soá tienà giaûm thueá lônù lao nayà coi nhö
bò thatá thu cuûa ngaân quyõ quocá gia. Ñoái vôiù nhönõ g ngöôiø unû g
hoä lyù luaän ranè g, söï thatá thu seõ ñöôïc buø ñaép caân banè g laïi
(balance budget) neuá nenà kinh teá höng thinh sau naày (nguyeân
tacé thö ba = economy growth): “Caøng anê neân laøm ra seõ canø g
ñoùng thueá nhieàu cho chính phuû seõ taêng tröônû g nganâ quyõ quocá
gia”. Nhöng ñoiá vôiù nhönõ g ngöôøi choná g ñoiá lo ngaiï chính
sacù h kinh teá cuûa ñanû g Conä g hoaø seõ ñöa ñená tình tranï g phaù
sanû neàn kinh teá quocá gia: “Thaâm thunû g ngaân sacù h quoác gia
(budget deficit) raát nguy haiï cho theá heä töông lai”. Khi ngaân
sacù h bò thamâ lunõ g töcù laø thu ít tieâu nhieuà chính phuû baté buoäc
phaiû möônï tienà ñeå chi tieuâ . Chính phuû möôïn tienà qua cacù
hình thöcù banù conâ g khoá phieáu (government bonds) cho ngöôøi
ñauà tö trong vaø ngoaiø nöôcù . Vay möôïn laø phaiû tra,û ñôiø nay
khonâ g traû ñöôïc phaûi ñeå laïi cho theá heä mai sau, cuõng gioáng
nhö cha meï giaø bò tuùng thieáu phaiû ñi vay möônï tieàn, nôï nanà g
tieáp tucï choná g chatá khonâ g traû ñöôïc, sau naày con chauù phaiû
ganù h chòu. Ñoiá vôùi caùc nhaø kinh teá hocï ñaây laø moät chính saùch
kinh teá quoác gia toià baiï nguy hiemå .

Boû phieáu cuûa löôõng vieän quoác hoäi Hoa Kyø

Nhö ñeà taøi ñaõ neâu leân ñaây laø moät chính sacù h kinh teá khonâ g
nhönõ g rieâng cho TT Bush maø chung cho caû ñanû g conä g hoaø, vì
vayä cuocä boû phieáu caté giaûm thueá ñöôcï coi nhö boû phieáu theo

phe cuûa töøng ñanú g phaùi maø ngöôøi Myõ goiï laø “party line”.
Trong cuoäc boû phieáu taiï haï vienä ñeå thoâng qua ñaoï luatä caté
giamû thueá vöaø qua, chunù g ta ñaõ thayá roõ vôùi 220 thuanä , 203
phieuá choná g, trong ñoù chæ coù 4 danâ bieáu ñanû g daân chuû unû g
hoä, vaø 3 daân bieåu ñanû g conä g hoøa choná g. Thöôïng vieän vôùi soá
phieáu laø 50 trenâ 50, nhöng nhôø phieáu cuaû phoù tonå g thoáng
Dick Cheney neân soá phieáu laø 51 treân 50 neân ñanû g conä g hoaø
thaéng the.á Coù hai TNS ñanû g coäng hoaø thöôøng choáng ñoiá ñaïo
luaät giaûm thueá nayà laø onâ g John McCain (Arizona) vaø baø
Olympia Snowe (Maine).

Phaûn öùng cuûa caùc nhaø kinh teá hoïc

Vaøo thanù g 2 namê 2003, 10 nhaø kinh teá ñoaït giaiû thöônû g Nobel
(Nobel Economics Laurates) vaø hôn 450 nhaø kinh teá khacù
(economists) ñaõ ra motä thoâng caoù choáng ñoiá chính sacù h kinh
teá cuaû TT Bush. Hoï cho ranè g ñayâ khoâng phaiû laø giaiû ñapù cho
tình traïng kinh teá toià baiï hieän nay (The tax cut by President
Bush is not the answer to the economy’s trouble). Thonâ g caùo
ñacë bieät kòch lieät ñaû kích ñeà nghò cuaû TT Bush chaám dötù thueá
vuï veà lôiï töùc ñauø tö vaø coå phanà (tax on capital gains and
dividends). Ñeå bieåu loä söï choná g ñoái ra, banû thonâ g caoù nayà ñaõ
ñöôcï cho ñanê g trenâ motä trang giaáy cuaû tôø The New York
Times vaoø ngaøy thöù ba, 11 thanù g 2 naêm 2003. On g Daniel
McFadden, kính teá gia ñoatï giaûi thöônû g hoaø bình namê 2000
cho ranè g ñayâ laø moät chính sacù h kinh teá thuocä loaïi vuõ khí tapä
theå baén vaøo thaønh phaân trung löu (a weapon of mass
destruction aimed at the miñle-class).

Cô quan ñieàu hanø h tienà teâ lieân bang
(Federal Reserve Board)

Tieáng noiù cuaû cô quan ñieàu hanø h tieàn teä lieân bang, anû h höôûng
raát lôùn trong cacù chính sacù h veà kinh teá Hoa Ky.ø Ñayâ laø moät
cô quan ñocä laäp töï trò khonâ g heä thuocä vaoø hanø h vaø laäp phapù
Hoa Ky.ø AÁn ñònh laiõ xuaát leân xuoáng vaø kieåm soatù möùc ñoä laïm
phatù (inflation) ngoaiø thi tröônø g cunõ g töø cô quan naày chuû
ñònh. Ñoái vôùi chính sacù h kinh teâ hienä cuaû TT Bush, onâ g Alan
Greenspan chuø tòch cô quan ñieàu haønh tieàn teâ lieân bang
(Federal Reserve Board), trong motä cuocä ñieuà tranà tröôcù quocá
hoiä Hoa Kyø vaoø ñaàu namê 2003 ñaõ lenâ tieáng nhö sau: “ Giaiû
quyeát tình hình kinh teá toài teä hieän nay khonâ g caàn thieát phaiû
caét giamû thueá ñeå phucï hoài kinh teá nhö TT Bush ñeà nghò. Chính
saùch naày coù theå ñöa ñeán söï thaâm luõng ngaân saùch quoác
gia,khoâng kieåm soaøt ñöôïc, vaø cho ñená bayâ giôø toâi khonâ g unû g
hoä chính saùch nayà (the economy does not need a short-term
stimulus and warning that budget deficits could spiral out
of control. I am not the one of those who is convinced that
stimulus is desirable policy at this point) “. Lôiø tuyenâ boá cuaû
onâ g Greenspan ratá coù anû h höôûng lôùn, ñaõ gayâ söï ngacï nhieân
söõng sôø vaø böcï boäi cho toaø bacï h oác, chính giôiù ñanû g conä g
hoaø vaø nhönõ g ngöôøi unû g hoä chính saùch kinh teá cuûa TT Bush.

Cöïu TT Clinton nghó gì veà chính saùch kinh teá

cuûa TT Bush ?

TT Clinton, ngöôiø coù conâ g phucï hoià kinh teá Hoa Kyø trong
thapä nienâ 1900' s, khi manõ nhiemä kyø vaoø cuoiá naêm 2000 ñaõ
ñeå laiï cho chính phuû môiù nhieäm chöcù TT Bush motä nganâ sacù h
thaëng dö (surlus budget) hôn 1.7 tæ tæ (billion) ñoâ la. Trong
moät baiø dienã vaên tröôùc hôn 7,500 khaùn giaû taïi moät tröônø g
ñaiï hocï ôû Texas, cöuï TT Clinton ñaõ phatù bieåu veà chính sacù h
kinh teá cuaû TT Bush hieân nay nhö sau : “Neáu chính sacù h kinh
teâ cuaû TT Bush ñöôcï quoác hoiä thonâ g qua seõ laø motä loiã laàm

traàm tronï g nhatá cho quocá gia Hoa Kyø, vì seõ khoâng ñapù önù g
ñöôcï söï chi thu hôïp lyù cho chính phuû (passage of President
Bush’s tax cut last year was the worst mistates this country
has made, because it didn’t take into account government
income, expenses, emergency contigencies or long-term
spending)”

Coá vaán kinh teá TT Bush: Chính saùch kinh teá giaû taïo

Ngacï nhieân hôn caû laø tröônø g hôpï oâng Gregory Mankiw, giaoù
sö taïi tröônø g ñaiï hocï Harward, moät nhaø kinh teá loãi laïc ñöôcï
nhieàu ngöôiø kính neå trong giôùi kinh teá gia Hoa Kyø. OÂng
Mankiw hieän nay cunõ g laø ngöôiø ñöùng ñauà cuaû Hoiä ñonà g coá
vaná kinh teá taïi toøa bacï h oác (Council of Economic Advisor)
cuaû TT Bush. Thay vì unû g hoä chính sacù h kinh teá cuaû TT Bush,
onâ g Mankiw ñaõ tuyeân boá motä caâu nayå löaû nhö sau : “Chính
saùch kinh teá löôõng chieuà cuõa TT Reagan tröôcù ñayâ thuocä loïai
giaû taoï (the supply-side tax cuts of President Reagan as fad
economics conceived by charlatans and cranks)”. Lôiø tuyenâ
boá nayà nguï yù khonâ g ñoàng yù vôiù chính saùch giamû thueá cuaû TT
Bush hieän nay, ñaõ gaây nenâ nhieàu söï phaãn noä toaø baïch oác vaø
nhönõ g ngöôøi unû g hoä chính sacù h kinh teá cô höuõ cuaû ñanû g conä g
hoaø noiù chung vaø TT Bush noiù rienâ g,

YÙ kieán ngöôøi daân ra sao ?

Tuaàn leã tröôcù khi quocá hoiä Hoa kyø bieåu quyeát ñaoï luatä giaûm
thue,á töø ngaøy 19 ñená 21 thanù g 5 naêm 2003, cô quan thoná g keâ
Gallp Poll ñaõ doï hoûi dö luanä 1014 ngöôiø khapé toaøn theå nöôcù
My,õ veà chính sacù h kinh teá cuaû TT Bush vaø ñanû g Coäng hoøa, ketá
quaû nhö sau : 36% nghó ranè g chính sacù h caté giaûm thueá seõ
giupù kinh teá Hoa Kyø phuïc hoià trong namê 2000, 30% cho
raèng seõ taïo cho nenà kinh teá toài teä hôn, vaø 48% traû lôøi laø kinh
teá Hoa Kyø ñang treân ñaø xuoná g docá (nation’s economy was

declining). Theo thoná g keâ nayà cho thayá quanà chunù g Hoa Kyø
baát luanä conä g hoaø hay daân chu,û khonâ g mayá tin töônû g vaøo
chính sacù h kinh teá löônõ g chieàu cuaû TT Bush vaø ñanû g conä g
hoøa hienä nay.

Toång luaän

Chính sacù h kinh teá cuaû ñanû g baoû thuû conä g hoaø luonâ ñönù g veà
quyeàn lôïi cuûa ngöôøi giaøu coù vaø coù tính caùch mò daân
(hypocritcal economy). Caté giamû thueá nhamé vaoø thanø h phanà
khaù giaû giaàu coù hôn laø phuïc vuï cho thaønh phaàn ña soá trung
löu vaø ngheøo kho.ù Tuy nhienâ taâm lyù ñaïi ña soá quaàn chuùng khi
nghe coù caét giamû thueá, khoâng canà bieát bao nhieâu, ai cuõng laáy
lamø thích thuù vì seõ coù theâm ít tieàn tieâu xaøi. Ratá ít ngöôøi ñeå yù
ñená hauä quaû dayâ chuyeàn, coù theå mang ñená tình tranï g kinh teá
baiï luïi töông lai cho quocá gia. Caét giaûm thue,á ñöông nhienâ
chính phuû seõ bò thatá thu, taïo söï thamâ lunõ g nganâ sacù h quocá
gia, khoâng ñuû tienà ñeå chi tieuâ taiø trôï chöông trình canà thieát
baét buocä cuaû chính phuû. Coù hai caùch ñeå buø ñapé nganâ saùch
thaâm lunõ g : Thöù nhaât phaiû ñi vay möônï ngoaøi coâng chunù g töø
ngöôøi ñaàu tö, nganâ khoá quocá gia nhö motä tuùi quanà muïc natù ,
nôï nanà chonà g chatá , khonâ g bieát bao giôø traû heát. Cacù h thö hai
cho in tienà themâ ñeå tieuâ xaiø , ñöa ñená söï bò lamï phatù (inflation),
giaù trò Myõ kim seõ khoâng coøn ñöôïc troïng dunï g treân thi tröônø g
quocá teá. Ngoaiø ra trenâ bình dieän chính sacù h tieàn teä, khi ngaân
saùch quoác gia bò thamâ luõng laiõ xuatá phaiû leân cao ñeå hapá danã
ngöôøi ñaàu tö ñang taiø trôï cho chính phuû nhöù mua cacù conâ g
khoá phieuá chanú g haïn.. Quaû thaät ñayâ laø motä haõi huøng maø
ngöôiø tracù h nhieäm kinh teá cho ñayâ laø moät bieán hoïa ñoiá vôiù
nenà kinh teá mai hauä cuaû motä quocá gia.

Nhìn vaoø quaù khöù chính sacù h kinh teá löôõng chieàu (pupply-
side economy) chunù g ta rutù tæa ñöôcï kinh nghiemä gì ? Khi TT

reagan nhieäm chöùc chính phuû onâ g lienà cho caté giamû thueá ñeán
20%. Suotá 8 namê trong nhieäm kyø cuaû oâng kinh teá Hoa Kyø
khonâ g nhönõ g chanú g thayá sanù g suûa gì, nhöng khi onâ g rôøi nhiemä
sôû ñaõ ñeå laiï TT Clinton hôn 200 tæ ñoâ la thamâ lunõ g nganâ saùch
quocá gia (budget deficit). Caû löôõng vieän quoác hoIä hoià ñoù lo
sôï tìm ñöû moïi cacù h, keå caû ban haønh cacù ñaoï luatä khacé khe, ñeå
canâ banè g nganâ sacù h quocá gia (balance budget). Hai naêm
tröôcù ñayâ vaoø thaùng 6 naêm 2001, TT Bush ñaõ caté giamû thueá
ñeán 1.35 tæ ti ñoâ la, nhöng ñeán hoâm nay thanù g 6 namê 2003,
kính teá Hoa Kyø vanã ñang conø amâ u chöa thaáy loù danï g phucï
hoài. Soá ngöôiø thatá nghieäp moiã ngaøy canø g tanê g themâ , ñená hôn
8 trieäu ngöôiø . Soá haõng xöônû g khai baoù phaù sanû (bankruptcy)
lenâ ñeán kyû luïc. Bình luanä veà ñôtï cacù giaûm thueá nayà danâ bieåu
Martin Frost la leân : “Ñayâ laø motä chính sacù h kinh teá thaát baiï
(failed economic policy) toài teä nhatâ cho theá heä, soá ngöôiø matá
vieäc lamø (lost jobs) moãi ngayø canø g tanê g themâ keå töø ngaøy TT
Bush thi hanø h caté giaûm thueá ñaàu tieân töø hai naêm nay”. Theo
söï öôcù ñoanù thì neuá chính sacù h giamû thueá thatá thu hieän nay
cuûa TT Bush thì vaoø namê 2004 con soá ngaân sacù h quocá gia
thamâ luõng coù theá ñená 400 tæ ñoâ la. Ñaây laø moät con soá keách suø
chöa tönø g thayá trong lòch söû ngaân sacù h thaâm lunõ g cuaû Hoa
Ky.ø

Bình giaiû veà chính sacù h kinh teá cuaû TT Bush, TNS Max Baucus
(D-Mont) phatù bieuå : “Ñayâ laø motä chính sacù h kinh teá maäp
mô,ø motä ñaoï luatâ caté giamû thueá vuï voâ tracù h nhieäm (This is
absurd and irresponsble tax legistration)”. Coøn nhaø phanâ
tích chính trò (political anlyst) Charles Cook thì buocä toäi
chính quyenà conä g hoa:ø “ TT Bush phaûi hoanø toanø tracù h nhiemä
veà chính sacù h kinh teá cuaû oâng ta hieän nay (Mr. Bush now is is
fully liable for his economic program)”.

Thaät ra TT Bush khonâ g coù cacù h löïa choïn naoø khacù hôn, chieác
gheá toång thoná g trong namê 2004 ñang lunû g lanú g treo trenâ
chieác daây thönø g kinh teá ñònh meänh cuaû onâ g. Baøi hocï maø TT
Bush (cha) ñaõ ñau ñôùn thatá baiï trong namê 1992, TT Bush
(con) ñang bò aùm anû h. Chiená thané g - do TT Bush (cha) lanõ h
ñaoï - chieán tröônø g Iraq vunø g vònh vaøo naêm 1991, caû nöôcù Myõ
böøng lenâ vui söônù g mönø g rô,õ nhöng onâ g ta ñaõ bò thaát cöû trong
nhieäm kyø thö hai, cuõng chæ vì tình traïng kinh teá quaù ñeân toái
hoài ño.ù Lieäu TT Bush (con) bayâ giôø coù bò taùi dieãn baùnh xe lòch
söû maø thanâ phuï onâ g ñaõ thatá baiï trong namê 1992 khonâ g ?

Cao Chanù h Cöông, K15

TÖÔÛNG NHÔÙ

(Neùn höông loøng, kính daâng nhöõng Chieán Só VNCH
ñaõ anh duõng hy sinh cho chính nghóa, cho Toå Quoác Vieät
Nam)

Loøng toâi, moät neùn höông, thaønh kính
Xin thaép vaø xin töôûng nhôù Ngöôøi
Hôõi nhöõng Anh Huøng daân toäc Vieät
Maùu xöông Anh hieán döïng xaây ñôøi

Vì yeâu daân, nöôùc neân Anh nhaän
Traùch nhieäm ngöôøi trai buoåi nhieãu nhöông
Toâi caûm ôn Anh, toâi ngöôõng phuïc
Taám loøng son saét vôùi queâ höông!

Anh ñem duõng caûm, ñem kinh löôïc
Chieán ñaáu, Anh ngaên böôùc giaëc thuø
Nguy hieåm khoâng sôøn, khoâng nhuït chí
Cho daàu guïc ngaõ giöõa aâm u...

Dakto, An Loäc hay Röøng Saùt
Quaûng Trò, Pleime hoaëc Haï Laøo
Anh ñaõ haøo huøng trong chieán thaéng
Haøo huøng trong caû böôùc gian lao!

Hoaøng Sa, Beán Haûi xuoâi Ñoàng Thaùp
Coù daáu chaân Anh khaép boán vuøng
Xöông maùu Anh trong töøng maïch ñaát
Trong töøng nhòp thôû cuûa non soâng!

Hoàn Anh hoaø vôùi hoàn soâng nuùi
Daãu chaúng bia xanh, chaúng söû vaøng
Nhöng ñaõ muoân ñôì daân toäc Vieät
Nhôù ôn boài ñaép, giöõaù giang san!

Trong töøng gioït nöôùc, töøng thaân coû
Phaûng phaát nhö Anh ñaõ mæm cöôøi
Coù thaùng Tö naøo loang maùu ñoû
Queâ buoàn nhö maét leä Anh rôi!!!

Thaùng Tö, oâi thaùng Tö oan nghieät
Ai xeù maø tan nhöõng maûnh ñôøi
Nhöõng goùi poncho khoâng ñaát phuû
Nhöõng ñau buoàn muoân kieáp khoân nguoâi

Thaùng Tö, oâi thaùng Tö ñau xoùt
Coù nhöõng ngöôøi trai cheát voäi vaøng
Vaø coù nhöõng ngöôøi khoâng soáng nhuïc
Choïn cho mình caùi cheát vinh quang!

Anh hy sinh theá vì daân, nöôùc
Toâi bieát ôn vaø thöông tieác anh
Anh, ñaõ Anh Huøng daân toäc Vieät
Cho duø hoang moä coù VOÂ DANH!

Ngoâ Minh Haèng

Nhönõ g Cauâ chuyenä lonø g.

Tranà Tuaán Ngocï - K28

(Nhöõng caâu chuyeän loøng, töø laâu voán nhö muøa ñonâ g)

Neuá ngaøy mai, coù motä quaû bom nguyeân töû naøo
bunø g leân caû trieuä ngöôiø biená maát, quaû ñatá
cunõ g chanú g vì theá maø nheï hôn. Neáu chuïc naêm
nöaõ , daân soá cuûa theá giôùi tanê g theâm caû tæ ngöôøi,
thì quaû ñatá cunõ g chaúng vì theá maø naëng hôn.
Theá môiù bieát laø trong caùi vuõ truï naøy chaúng coù
gì sinh ra, vaø chaúng coù gì matá ñi. Caiù khoâng
cuûa nhaø Phaät thieät sieâu nhienâ . Trong caiù
khoâng voâ taän cuaû trôøi ñatá , nôi coù nhöõng
nguyenâ toá hôïp thaønh, moät chuùt chatá saét, motä
chuùt calcium, moät chutù aùnh saùng, motä chuùt cô
duyeân naøy, vaø voâ soá yeuá toá khaùc hôïp cuøng vôùi
nöôùc laïi sinh ra löôõng cöcï , gioáng ñöcï vaø
gioáng caùi trong ñoù coù con ngöôøi. Hoï yeâu say
ñaém, coù keát hôïp nhöng cuõng coù ñau ñônù vaø
chia caté . Coù nhieàu moái tình töôûng nhö caû trôøi
ñatá cuõng thöông taâm vaø maáy ai ngoä ñöôïc caiù
bieân giôùi cuûa Khoâng vaø Thaät!

Nhöng ñaõ laø con ngöôøi ai cuõng nenâ höôûng cho ñuû nhöõng caùi ñaéng
cay, ngoït ngaøo, ñau ñôùn, söônù g vaø khoå thì môùi ñuû troïn kieáp soáng.

Luùc conø treû thì chæ caàn moät taø aùo bay, cuõng ñaõ mang vaøo trí nhôù. Motä
maûnh thö tình cunõ g coi nhö aùng thö tình baát huû. Chanú g tracù h ñöôïc
caùi khe hô hôû thòt da cuaû beân hoâng caiù aùo daøi Vietä Nam cunõ g ñuû bao
nhieâu ngöôøi ñoäng loøng traàn tuïc. Caùi choã hô hôù tí teïo ñoù coù söcù
khuyeán ruõ kinh laém, chanú g theá maø:

Sö veà sö oám töông tö,
oám laên oám loùc cho sö troïc ñaàu.

Caiù ñieàu ñaùng phaûi noùi laø khoâng phaûi ai yeâu cunõ g ñöôïc yeuâ laïi ñaâu.
Chính caùi maàm moáng cuaû bacï beõo ñoù môiù gayâ ra caùi nhung nhôù day
döùt, cuûa ñau khoå roià ñoå leân thi ca, vanê chöông, kòch ngheä vaø möôïn nôï
sang caû kieáp sau nöõa.

Lôpù anh giaø
Trong chuyeän keå cuaû lôùp anh giaø cuûa chuùng mình ngaøy xöa coù caâu
chuyeän laøm ngöôøi ñoïc phaiû vöông vaán. Thôøi gian qua ñaõ laøm troâi maát
töaï cuûa caâu chuyeän, nhöng quaû laø thuù vò ñeå keå laiï . Ngöôøi vieát, vieát
raát thaät, ñoïc nhö theå daâm thô nhöng kheoù voâ cunø g.

Naéng tröa heø ôû Vieät Nam lamø sinh hoaït buoiå tröa phaûi ngöng laiï . Chôï
buaù , coâng sôû hoaëc tröôøng hoïc cuõng ñöôïc nghæ, ñeán nhö baùc nonâ g phu
cuõng cho traâu aên coû ñeå ñaùnh moät giaác döôiù goác cayâ . Ngoaiø mieàn Bacé
cuõng the,á tröa heø moïi ngöôiø ñeàu nghæ tröa chæ coù nhönõ g ñöaù beù ruû
nhau ra vöôøn chôi troø uù tim, bòt maté naêm möôiø roià ñi tìm kiemá nhau.

Trong khi mayá ñöùa beù khaùc, chaïy cho thaät xa, thaät khuatá . Rieâng hai
ngöôiø trong caâu chuyeän tình côø cuøng aäp vaoø motä choã. Choã naáp hepï
quaù, phaiû nepù mình vaøo nhau maø aån. Trong khoanû g toái kín ño,ù hai
ngöôiø eùp vaøo nhau, chæ sôï bò tìm thayá . Khi caøng omâ chaët laáy nhau, thì
muøi nonà g naøn vaø caûm giacù kyø dò ñaõ doàn vaoø da thòt ñeán ngaây ngaát,
ñeán noiã hai ngöôøi cöù oâm nhau nhö theá maø lòm trong nhau.

Theá roià , haèng ngaøy coâ haøng xoùm ñoiâ möôi, lônù hôn caäu beù ñeán hauà
nhö caû naêm ñeán baûy tuoåi, ñaõ daïy cho caäu beù nhönõ g baiø hocï ñaàu tienâ
cuaû tình nam nö.õ Nhöõng khamù phaù laï lunø g, nhöõng ñam meâ bay boång
vaø caûm giacù chetá ngaát.

Hanè g ngaøy hai ngöôøi rôi vaoø beå aùi aân ñaém ñuoái. Maiõ tôùi motä hoâm ñau
thöông oaø ñeán. Ngöôiø con gaùi khaùc haún moïi khi, coâ vaïc caû ngöôøi ñi,
traàm ngamâ khaùc haún moiï homâ . Coâ keùo caäu beù ra nôi vaéng veû. Nôi coù
haøng daäu kín, laù mô xanh. Coâ ñaõ ñöa tay naém chaët layá tay caäu be,ù ñatë
leân bunï g mình vaø baét chöôùc nhöõng chöõ xöng hoâ cuûa ngöôøi lôùn vôùi nhau
maø noùi:

- Thaày noù aï ! thoâi cheát toâi roài thayà ôi! toäi nghiepä toiâ , thayà conø beù
quaù bieát laøm sao ñaây.

- ...

- Thaày bieát khoâng? toâi coù mang roài thayà noù aï !

Ngöøng laiï , moät chutù roài döôøng nhö coá neùn tieáng khocù , caû hai tay coâ oâm
laáy matë roià thì thaàm trong tieáng naác:

- Trôøi ôi ! Theá nayø thì laøng xomù nocï toâi ra maø ñaùnh thoâi.

Caäu beù ngoài im vaãn khoâng hình dung ñöôcï noãi khoå ñaõ ñená vôùi ngöôøi
thieáu nöõ. Hai ngöôøi ngoià im laëng vôùi nhau motä lucù laâu.

- Hay la,ø hay laø..toâi ñi ra khoûi laøng, thayà noù aï! Toâi yeâu thaày noù
laém! Mai kia thayà noù nhôùn haõy nhôù ñeán toiâ , nheù thayà nheù. Thayà
höùa ñi.

- Höùa !

Neùm aùnh maét nhìn ra xa, coâ con gaùi vöøa noùi vöaø oâm chatë laiï cauä beù vaøo
trong loøng, daáu ñi capë maët ñoû hoe maø nghe cauä beù gatä ñauà trong ngöcï
cuûa mình.

- Toäi nghieäp baø meï cuaû toâi, baø ñaõ giaø laém roài laïi chæ coøn coù moiã
moät mình toiâ . Trôøi ôi, lamø sao ñayâ . Nayø toâi daën, thænh thoaûng
thaày noù sang thaêm baø moät chutù ñöôcï khoâng? Toâi phaûi noiù cho
baø bieát thoâi.

Caäu beù im laëng gaät ñaàu.

- Moãi laàn qua nhôù mucù cho baø ít nöôcù gieáng, thaày noù nheù !

Caäu beù laïi gaät ñaàu.

Hai ngöôøi laïi vuøi ñaém ñuoiá trong nhau.
Banü g ñi ít laâu sau, caäu beù ñöôïc ngöôiø thieuá nöõ thì thaàm cho bietá laø
saùng sôùm hoâm sau. “Saùng sômù mai, toiâ ñi ñayá , thaày noù aï! Neáu thayà noù
thöùc daäy sôùm ñöôïc ñeå tieãn toâi ñi, thì toâi sung söôùng lamé ”.

Cauâ chuyeän trenâ ñöôïc ñoïc laâu quaù roài, toâi khoâng coøn nhôù ñöôcï tenâ
tacù giaû laø ai vaø thaèng beù choù cheát kia coøn maiõ meâ nguû coù nhôù ñöôcï
saùng tôø môø ngaøy hoâm sau ra bôø ñeâ ñeå tienã chaân ngöôiø tình khonâ g. Caùi

tuyeät laø ngöôøi vieát ñaõ ñeå trong tamâ ngöôøi ñoïc ñöa duøm ngöôøi con

gaùi baát hanï h, ñeán caiù ñeâ keùo daøi xa tít ôû chaân trôiø . Nôi ñoù coù caû bao
nhieâu ngöôiø , bao nhieâu ñôiø vaãn soná g baùm vaøo maûnh ñatá haèng naêm
cayø böaø, chaúng maáy khi coù dòp rôøi khoûi laøng ñi ñeán tanä ñauà ñeâ beân
kia.

Thuôû ayá , tuïc leä thoiù leà queâ cuõ khonâ g cho pheùp ngöôøi con gaùi coù con,
maø khoâng coù choàng. Chaéc hanú ngöôøi meï giaø, cuõng ñaõ ñöôïc ngöôiø con
gaiù thuù nhaän cho bieát vaø baø ñaõ phaûi ñaønh cho coâ con gaùi choïn löïa yù
ñònh boû laøng ra ñi.

Khi ñoïc xong chuyeän, nghe ñöôcï baûn nhaïc xöa. Toâi töôûng töôïng ñená
cöù moãi buoiå chieuà , khi naéng vaøng ngaû xuoáng chaân ñeâ, baø meï laiï nhôù
ñeán ñöaù con gaùi nhöng chæ mong con queân mình ñi maø töï lo laáy thaân.

Meï giaø ngoià im boùng,
maiù tocù söông, mong con bacï lonø g.

Conø ngöôiø con gaùi, chaéc laø troâi datï vaøo Nam laøm sao maø queân ñöôïc
ngöôiø meï gia.ø

Chieàu nay gôûi ñeán queâ xöa,
bieát laø bao thöông nhôù cho vöøa.

Sau naøy coù dòp dong ruoåi caû thaùng ra mienà Baéc, khi tình côø ñi ngang
con ñeâ Yeân phuï vaøo buoåi chieàu, toâi ñaõ xuoná g xe thöû ñi treân con ñeâ luùc
aùnh nané g ñaõ ñoiå maøu, ñeå baét gaëp laïi trong lonø g noãi caûm xuùc cuûa
nhöõng aùng vanê ratá thöïc cuûa lôùp ngöôøi lôùn tuoiå hôn kia.

Trenâ ñænh yeâu thöông,
Coù moät soá caâu chuyenä tình vaøo thôøi chieán tranh, cunõ g löu laïi trong
lonø g ngöôøi ñoïc chutù aùy naùy, vaø chanï h loøng nhö theå caâu chuyenä ngöôøi
lính treû tuoåi, ñoùng quaân ôû tienà ñonà . Ñoïc baùo tìm baïn boán phöông.
Thô qua thô laïi, chaøng nhôø vieân Thieáu uyù vieát duøm. Cöù theá hai thayà

troø, chôi troø chôi anh tienà tuyeán em haäu phöông gôûi cho caùi coâ em kia

nhöõng netù butù ña tình laû lôi. Cöù theá, ñená moät homâ em ñeán thamê anh ôû
con phoá nhoû döôiù nuùi roài nhané tin leân tieàn ñoàn tìm chaøng. Ñeán ñoïan,
ngöôøi lính xin möôïn caiù lon cuaû vieân Thieáu uyù ñeo ñeå laøm le.

- Maøy canå thanä , bò baté laø caû hai thaày troø mình anê cuû
ñoù

- OÂng thaày yeân chí, khoâng sao ñaâu. Coù gì em noùi laø
em chomâ , mình em chòu thoâi.

- ÖØa ! Theá maøy layá ñi, saùng mai trôû laïi cunõ g ñöôcï maø
nhôù caån thaän nghe.

- Daï !

Roài chaøng lính ña tình vaø coâ em haäu phöông ôû trong quaùn
troï qua ñeâm.
Cuocä tình naøo cuõng tôùi hoài coù ñoaïn cuoiá . Anh lính nhôø vietá
laø anh ñaõ cheát tranä roià , thô naøng gôiû bò traû veà.
Coâ con gaùi vaãn mang naëng trong taâm moái tình, ñaõ quyetá
ñònh vöôït bao nhieâu damë ñöôøng xe coä laàn nöaõ , roià xin caáp
chæ huy ñöôcï thamê moä cuûa anh, baùo haiï hai thaày troø phaûi ra
choã vané g vöøa ñaøo vöaø laáp; vöøa ñaép vöaø ñiemá leân nhö naám
moä.

- Maøy noiù vôiù noù laø mayø theo ñaïo gì ?
- Em khoâng noùi laø theo ñaoï gì hetá ! Keä noù laáy cucï ñaù

ñeå ñaàu moä laø ñöôïc roài.
- Maøy noùi nhö vaäy, coi boä khoâng ñöôïc. Moä phaûi coù

thaùnh giaù hay caùi gì chöù cuïc ñaù khonâ g thoâi thì boâi
baùc quaù.
- Moä em maø em khoâng ñoøi ñeïp, thì oâng thayà lo laéng
chi cho metä , khi cheát ñöôïc vuøi ba taác ñatá cuõng laø
may maén lamé roài, onâ g thaày ôi.
- Vayä thì mayø kieám mayá caây höông cho tao thaép cho
maøy.
- Daï ! bò thaày vietá hay quaù. Mai moát roài veà, lamø sao
noùi vaên chöông ñöôïc nhö oâng.

Toäi nghieäp coâ em gaùi haäu phöông, khi ñeán ngoâi moä gia,û
naøng ngoài thupï xuoáng suït suiø khoùc cho ngöôøi tình motä ñeâm
homâ ño,ù roià coøn laáy tay khoâng vun theâm cho naám moä. Vienâ
Thieuá uyù phaûi duïc nanø g ñeán maáy laàn phaiû mau veà, ñeå khoûi

treã chuyeán xe lam cuoái ngaøy. Ngöôøi thieáu phuï xuoná g doác nuùi moät
mình, caû hai thaày troø im lanë g, hoï ñöa maté nhìn theo chiecá khaên tang
maøu traéng phaäp phonà g cho ñeán khi khuaát maáy con doác.

Neám thöû ñau thöông.
Ba möôi naêm veà tröôcù , coù leõ caâu chuyeän tình keå veà caiù noùn laù vaø chumø
nhaõn khoâ laø caâu chuyenä ñaõ laøm aùy naùy, aám öcù ngöôøi ñocï nhieàu hôn
caû. Cunõ g thanø h thaät xin loãi taùc giaû caùc cauâ chuyeän. Vì hoaøn caûnh
chieán tranh ñaát nöôcù loanï laïc, nenâ muoán tra cöuù laïi cunõ g khonâ g bietá
ñauâ maø kiemá . Vì theá khi thuaät laïi hoâm nay cho caùc oâng anh, baïn beø
ñocï , toâi beû cong beû queïo thì xin tacù giaû coù coøn soáng hoaëc ñaõ cheát hayõ
tha thöù cho.

Muaø heø namê 1972 conø goïi laø muøa heø ñoû löûa, vì tình hình quaân söï ñaõ
khoác lieät nhöng tình hình chính trò conø gay gaté hôn. Cacù quaân tröôøng
só quan, phaiû gôiû sinh vieân ra coâng taùc ra caùc mieàn xoâi ñaäu ñeå mua
chuoäc loøng daân. Nhönõ g vunø g naøy ban ngaøy thuoäc veà lính Conä g Hoa,ø
ban ñeâm thuoäc veà Conä g Saûn.

Ñôtï 1 keùo daiø caû 3 thanù g ngoaøi trung. Khi veà laïi tröôøng, Sanh nhìn
quanh baïn beø ai cuõng quen moät hai ngöôøi ñeå trao ñoåi thô töø, chæ coù
rieâng mình chaøng laø khonâ g coù quen moät ai. Ñená khi thayá ngöôiø baïn
cuøng phonø g coù nhieàu thô quaù, thì hoûi ñuaø chia cho vaøi laù ñoïc thö.û
Gaëp ngöôiø banï deã daiõ , thaåy luoân cho baïn caû chuïc phong thö cho tha
hoà choïn.
Ñocï qua nhönõ g laù thô, thì Sanh chonï vieát cho moät ngöôøi con gaùi tenâ
Hoa maø chaøng cho laø coù netù chöõ nheï nhaøng, lôiø laiï thoâng minh coù yù
tö.ù Hai ngöôøi quen nhau qua thô töø ño.ù

Ngaøy troâi thaùng löôïn, thô ñoåi qua gôûi laïi ñang muoán vöôtï qua tình
baïn. Trong thô naøng coù noùi laø naøng khoâng ñeïp nhö caùc baïn beø trong
tröônø g, van xin ñöøng kyø voïng vaøo em. Em chæ mong ñöôïc laøm banï cuaû
anh ñaõ laøm em sung söôùng roià . Chaøng voäi vieát vanø g laø caiù tamâ vöôtï
qua bao caùi nganø . Anh theá naoø cuõng thamê em.

Coâng taùc ñôït 2 ñeán vaøo muøa xuaân naêm aáy. Chaøng layá cô hoäi ñi ñená
Hoäi an tìm naøng, motä thaønh phoá coå kính gonï ganø g vaø nhoû nhaén ñená

noãi hai xe ñi ngöôcï ñöônø g phaûi neùp satù nhöôøng cho nhau. Treân

ñöôøng ñeán, chaøng mang theo moät chumø nhaõn vaø caùi noùn baøi thô.

Trong loøng ngöôøi thanh nieân ronä raøng hoià hoäp vôùi nieàm vui. Töø xa, soá
nhaø nhoû laiï töø töø. Tröôùc canê nhaø coù caây xanh rôpï , coù motä ngöôiø con
gaiù ñang ñönù g phía tröôùc hienâ nhaø ñang nhìn söõng sô.ø Ñi tôùi gaàn ñotä
nhienâ chaøng thoát:

- Thöa coâ, toiâ laø baïn cuaû Sanh, Sanh nhôø toâi mang ñeán cho coâ
Hoa chuøm nhaõn vaø caùi noùn baøi thô naøy cho..

- Daï, ñoù laø baïn cuûa toâi, hoâm nay coâ aáy vané g nha.ø Neáu anh
khoâng ngaïi ñeå toâi mang vaøo duøm.

- Vaâng nhôø coâ vaø xin camù ôn.

Ngöôiø thanh nienâ boû ñi maø töï xauá hoå cay ñaéng laáy mình; coøn coâ con
gaùi voiä böôùc vaoø trong, soi vaøo göông maø oaø leân khocù . Caû hai khoâng
damù nhaän laø mình, sau khoâng conø thö töø vôùi nhau nöõa.

Coù leõ ñeán caû mayá naêm sau, ngöôøi thanh nieân teân Sanh aáy ñaõ tìm trôû
laiï caên nhaø ño.ù Baø meï coù capë maté keùo manø g traéng gaàn loaø, cho bieát coâ
con gaùi ñaõ xin ñi daïy hoïc ôû Qui nhôn.

- Noù hocï sö phaïm, ñauä cao nhaát tröônø g, muoán choïn ñaâu thì
choïn vaäy maø noù choïn ñi xa.

- ...
- Caäu laø ai maø ñeán thaêm noù ?
- Da,ï chaùu chæ laø baïn cuûa con gaùi baùc.

Chaøng lanë g ngöôøi nhìn caùi noùn baøi thô taëng treo treân töôøng ñaõ ngaû
maøu vanø g, beân döôùi laø chuøm nhanõ khoâ quaté queùo. Baø cuï göông maté
nhoaø thaáy ngöôiø thanh nienâ ñang nhìn leân töôøng benø vöøa quay ñi vöøa
noiù :

- Toiä nghieäp con gaùi cuûa toiâ , moãi laàn noù nhìn caùi noùn vaø chumø
nhaõn laø noù khoùc. Khonâ g bieát ai maø aùc qua,ù taëng chi cho noù
noãi khoå. Toâi noiù noù thoâi boû phöùc ñi cho khuatá maté , noù nhaát
ñònh khoâng chòu. Toâi chìu no,ù vì caû nhaø chæ coøn coù hai meä
con. Ñeå toâi ñi rotù nöôùc môøi caäu.

- Thöa bacù chaùu khoâng daùm laøm phieàn baùc.

Baø cuï vaãn cöù loay hoay vôùi aám vaø taùch, roià vöøa noùi vöøa hoûi:

- Noù danë toiâ neuá boû chumø nhaõn vaø caùi noùn ñoù ñi, thì noù seõ
khoâng veà nhaø naøy nöõa. Khoå con toâi ! Coù phaûi caäu tanë g cho
noù khoâng?

Sanh aáp uùng:

- Daï, daï khonâ g phaiû con...Thöa baùc, ..con xin loãi...

Khi haïnh phuùc qua mau

Hoâm ñoù baø Ngaø ñoät nhieân ra chôï mua thòt, mua cua, mua ñoà bienå
haèng ngayø , laïi coøn ñaët cho ngaøy hoâm sau vaø mua caû baoù nöõa. Töø töø
tin töø anh xe thoà tieát loä ra laø onâ g Ngaø vöôït bieân caû treân 25 naêm nay,
töôûng laø bieät taêm tích boãng nhienâ trôû veà vôùi baø Ngaø.

Nhaø baø Ngaø laø caên laàu saùt chôï Vónh Long, saùng naoø ai cuõng thayá baø
mang chaên meàn ra phôi nané g treân gaùc thöônï g, roài laïi caát vaøo trong.
Cuoäc soáng xöa kia cuûa baø chaéc cuõng vöông giaû, nenâ mauø quaàn aùo,
chaên meàn cuûa baø coù hoa ñoû vaøng loäng laãy. Baø cunõ g chanú g caàn phaûi
lam luõ, vì coù leõ cuûa chìm cuûa noåi vaãn coøn, vaû laïi baø coù anê nhieàu ñauâ
maø toán keùm. Coù khi caû tuaàn baø môiù ñi chôï moät laàn. Caùi cöaû saét chæ keùo
ra, khi caàn thieát roài laïi khoaù ngay laïi. Cô hoà khoâng coù ngöôiø quen
ñená , maø hình nhö baø cuõng chaúng muoán tieáp ai. Thatä khoâng theå töôûng
töôïng ñöôïc, cuocä soáng cuaû baø nhö theá hôn suoát hai chuïc naêm.

OÂng Ngaø laøm ghe vöôït bieân ôû tænh khaùc, baø Ngaø ôû nhaø ñôïi ñi cunø g.
Chôï ñonâ g laém maét, ai cunõ g thì thamà , bao keû chôø baø ra khoûi nhaø laø ñi
theo quaù giang vöôtï bieân. Chính quyeàn, conâ g an cuõng ñôïi baø böôùc ra
khoûi nhaø, laø tuùm ñeå laáy ñöôcï vanø g bacï . Vaøo theá chaúng ñaëng ñönø g,
oâng phaûi ñi moät mình hay ñi vôùi motä baø naøo nöõa thì khoâng ai bietá ro.õ

Ghe ñi maø khonâ g coù motä tin töùc gì ve.à Ngöôøi ñonà ñaõi laø Coâng an bieân
phoøng ôû Raïch giaù acù laém. Baét ñöôcï ghe vöôtï bieân laø baén boû, coù leõ oâng
cheát roài. Rieâng baø, macë ai noùi gì thì noùi. Baø tin theá naøo cuõng coù motä
ngaøy oâng Ngaø veà. Theá maø 25 sau ño,ù onâ g Ngaø veà thaät.
Baø yeâu oâng voâ cuøng, baø muoán chính baø seõ chaêm soùc cho onâ g, chöù
khoâng ñeå cho ai theá vaøo moät giôø motä phuùt naøo.

Baø Ngaø vui laém, noiù chuyeän vôùi moïi ngöôiø gioná g nhö moät
loaiï cayâ bao namê khoâ heùo namè döôiù maët ñatá , töï nhieân moät

hoâm thôøi tieát ñepï , möa xong moät traän roià troài leân maët ñaát nôû bung ra
röïc rôõ. Ai cuõng vui laây vôùi baø. Khi banù , ngöôøi ta choïn ñoà töôi nhaát,
ngon nhaát ñöa cho ba.ø Baø cuõng chaúng macë caû gì caû, ai muoná bao
nhieuâ thì baø traû baáy nhieâu.

Chæ coù moät ñieàu laø baø Ngaø giöõ kín oâng Ngaø ôû luoân trong nhaø, khoâng
muoán onâ g ra ngoaøi. Hai oâng baø ôû treân laàu treân cunø g, noùi chuyeän ruø rì
vôiù nhau ñená noiã chôï nhomù hoïp buoåi saùng, cuõng coøn thaáy boùng oâng
baø ñi tôiù ñi lui treân gaùc thöôïng vôùi nhau.

Chöøng hôn moät thanù g, khi onâ g Ngaø muoná ra ñi, thì baø khonâ g coøn ra
ñi chôï moãi ngayø nöõa maø chæ thoø tay ra khoûi cöaû saté , laáy tôø baùo roài ôû
luoân beân trong nhaø. Boïn ngoài uoáng cafeù tröôcù chôï cho ranè g oâng Ngaø
ñaõ ñi veà laïi beân UÙc roià , nhöng chaúng coù xe Lam hay xe omâ naoø noiù laø
ñaõ chôû oâng Ngaø ñi caû.

Caiù laï cuaû oâng Ngaø khoâng böôùc ra khoiû cöûa, chæ laø motä chuyeän ngaén
hoûi han nhau trong luùc cafeù buoiå saùng. Nhöng caiù muiø hoâi thoang
thoaûng töø beân trong nhaø baø Ngaø tôiù muõi môùi laø chuyenä kinh dò. Thaèng
nhoû mang baùo ñeán haøng ngayø , tieát loä ra laø nhaø baø coù muøi gì quaùi ñanû
lamé , laøm laém keû toø moø ñi ñeán cöaû ñaùnh hôi thöû. Möôiø ngöôiø hít haø,
namê ba tòt muõi phoûng ñoaùn khaùc nhau, toaøn laø ñoanù giaø ñoaùn non.

Cho ñeán hoâm, chaèng chòt nhöõng con ruoià baùm vaoø môù nöôùc loûng ñucï
ñuïc chaûy ra töø caùi oáng maùng xoái treân laàu thöôïng cuûa nhaø baø Ngaø xoiá
chaûy ra thì ngöôiø ta môùi quaû quyeát laø muiø hoâi khuûng khiepá phaûi töø ñoù
maø ra chöù chaúng ñaâu.

Moïi ngöôøi goiï cöaû khoâng xong, phaûi keuâ chính quyeàn phaù cöûa maø
vaøo. Khi thaáy canû h töôïng giöõa hai onâ g baø Ngaø, thì ngöôøi yeáu boùng
vía kinh hoanø g chayï ra khoâng damù quay laïi nöõa. Ñaâu cunõ g coù lamé keû
toø moø ñoå doàn laïi xem.

Treân gaùc thöôïng, onâ g Ngaø ñang naèm trenâ caùi gheá naèm, coøn baø Ngaø
ñang noiù chuyeän vôùi onâ g. Baø gôõ tay onâ g Ngaø ra khoûi tôø baùo, roài omâ
xaùc onâ g vaøo naèm trong giöônø g.

- Thoâi mình ñöøng ñoïc baùo nöõa, ñeå em mang mình vaøo trong
giöôøng nghen.

Baø layá caùi khaên chaám nöôcù vanø g chayû ra töø caùi thaây ñang vöõa cuaû
oâng vöøa dòu danø g noùi:

- Mình ôi ! ñeå em lau cho mình. Trôiø nané g leân laøm mình öôtù
nheøm !

Ai cuõng kinh khuûng ngoù caûnh baø auâ yemá vôiù oâng. Chaúng coù ai coù ñuû
gan daï ñeå ñená gôõ tay baø ra khoûi xaùc chetá ñaõ nhuõn. Baø Ngaø khoâng coù
chuù yù gì ñeán moïi ngöôøi chung quanh. Cho ñeán khi ngöôøi Coâng An
khu vöïc mang sunù g ñená , lenâ ñaïn ramê raép chæa vaøo baø baét baø phaiû
buoâng ngay ra. Nghe quaùt thaùo, baø giaät mình buoâng xaùc oâng Ngaø
xuoáng, nhoû nheï noùi vôùi oâng:

- Thoâi mình naèm nghæ ñi, cöù ñeå maëc toâi.

Noiù xong baø nhìn quanh quaån nhö tìm ngöôøi. AÙnh maét baø ñuïc ngaàu
nhöng nhìn ñeán ñaâu ngöôøi ta datï lui tôiù ño.ù Roià ñotä nhieân baø nhìn
ngöôøi caàm suùng roài long lenâ soøng soïc.

Baø boå nhaøo ñená ngöôøi camà suùng, xæa luonâ hai tay ñöa veà phía tröôcù
maø gaàm leân:

- Vôï choàng tao ly bieät ñená hôn 20 naêm. Cuõng taïi Conä g Saûn tuïi
mayø !

Ñamù ñonâ g hieuá kyø ñang chen chuùc, thaáy baø Ngaø vöôn tôùi, sôï matá honà
chen nhau ra khoiû cöaû phoøng chaïy toaùn loanï . Ai cuõng hoaûng sô.ï Coù

motä hai ngöôøi coøn tænh trí, khoâng kòp thoatù , baoû nhau giöõ luoân coå
tay baø Ngaø laïi. Vì kinh haiõ hai ngöôiø thanh nienâ naém tay baø
chaët qua,ù hay laø vì söùc soná g cuaû baø tôiù ñoù laø heát, ngöôiø ta
thaáy hai chaân baø Ngaø ruõ xuoná g.

Winter Western Australia, August 24, 2002
TrantuanngocK28

Ngöôøi Veà

Ngöôøi veà. ÖØ nhæ veà maø thaáy
daáu veát tan hoang cuûa cuoäc tình
thuôû aáy nguôøi trong vai veä só
ñaõ theà quyeát töû ñeå toàn sinh

Ngöôøi veà môû hoäi vui baàu baïn
maëc gioù möa ñang cöù baõo buøng
doøng nöôùc chaûy ñau bôø ñaát raïn
ngöôøi veà cao höùng tieáng thô rung!

Ngöôøi veà. ÖØ nhæ veà maø höôûng
phuù quyù vinh hoa haäu ñoåi ñôøi
ñaõ khuaát neûo roài thôøi baõo loaïn
saù gì vaøng ñoû moät troø chôi!

Ngöôøi veà keû ñôïi ngöôøi ñöa ñoùn
möøng rôõ thay vì tieáng maën chua
ruûng rænh ñoàng ñoâ la naëng tuùi
daïi gì ai keû ñuoåi ngöôøi xua

Con chieán maõ naèm trong ngoõ toái
mang thaân queø cuït thôû töøng hôi
xaùc xô naém coû vaøng côm aùo
maø vaãn coøn nguyeân veïn yù lôøi

Vaãn uoáng nöôùc buøn beân suoái caïn
vaãn mô thanh kieám döôùi vaàng traêng
hai vai tróu naëng thôøi vinh nhuïc
vaãn ngaång cao ñaàu loäng hí vang

Coøn ta ñöùng ngoù ñôøi. Hoaøi nieäm
khoùc gioù than maây noãi beõ baøng

khoùc moái tình xöa ñaønh loãi ñaïo
cuùi ñaàu boû cuoäc böôùc sang ngang
Ngöôøi veà neùt chöõ nhoøe trang saùch
gioù buïi muø tung choán hí tröôøng
buùt möïc boãng döng buoàn ñoïng laïi
tình ñôøi vaân caåu veõ tang thöông!!

SONG NHÒ

TIEÃN NGÖÔØI, TA KHOÙC

HAØ THÖÔÏNG NHAÂN

Hoïa baøi Ngöôøi Veà cuûa Song Nhò

Coù beõ baøng cho nguôøi ngaõ xuoáng
Töï do chaúng noùi ñeå maø chôi

Ngöôøi veà. Ta boãng nghe ñau ñôùn
Xeù naùt töø ñaây moät chöõ tình
Xöông maùu chaúng heà vì lyù töôûng
Maø laø thieát thöïc chuyeän möu sinh

Ngöôøi veà ñeå ñoåi thuø ra baïn
Tieáng theùt ngöôøi daân coù baõo buøng
Ngöôøi ngoaûnh maët ñi khoâng bieát ñeán
Maëc cho soùng gioù boán beà rung

Ngöôøi veà! Nôi ñoù laø queâ meï
Ta nhôù nhö nhau suoát cuoäc ñôøi
Queâ meï baây giôø laø xöù laï
Löu ñaøy treân ñaát laï maø chôi!

Ngöôøi veà. Nhö theá maø veà ñöôïc
Neám mieáng canh thöøa lieäu coù chua?
Ngöôøi vaãn ñoâ la coøn naëng tuùi
Vieäc gì chuùng noù nôõ loøng xua?

Ngöôøi veà. Ta thöïc tình thöông haïi
Tieáng töï do gaøo ñaõ ñöùt hôi
Maûnh aùo caø sa coøn vaáy maùu
Laøm sao coù theå noùi neân lôøi

Laøm sao daùm vieát cho daân toäc?
Cheùn röôïu beân heø döôùi aùnh traêng
Coù theïn lôøi theà naêm thaùng cuõ?
Coù nghe tieáng ngöïa hyù aâm vang?

Ngöôøi veà. Ta noùi gì theâm nöõa
Coù noùi caøng theâm thaáy beõ baøng
Ñaøo nguõ chaúng trong thôøi loaïn laïc
Baây giôø laïi trôû loái sang ngang!

Ta thöông thô cuõ ngöôøi töøng vieát
Môùi bieát khoâng ñaâu cuõng ñoaïn tröôøng
Tröôùc maët keû thuø keâu baïn thieát
Nôõ naøo ta vieát chöõ bi thöông.

Haø Thöôïng Nhaân

Ña Hieuä xin göûi tôiù quyù ñocä giaû trong
ñaïi gia ñình Voõ Bò baiø vieát cuaû

Coá Trung Taù K14 Nguyenã Vanê Baïc,
buùt hieuä Baêng Sôn, ñeå cuøng töôûng

nhôù vaø tieác thöông anh vöaø vónh vienã
ra ñi vaoø ngayø 05 thaùng 7 nam 2003 taïi

Albuquerque, New Mexico

Nhönõ g manû g ñôiø

sau tranä chiená .

Banê g Sôn

Coâ beù Thanh vöøa thôû honå heån vöøa giaät giatä caùnh tay aùo toâi, vaø líu

löôûi noùi: - Mayá oång ôû benâ kia Ñaäp Ñaù ñoâng gheâ lamé ! Hoï nhaén daân
chaïy leân ñaây, thaùch anh xuoná g döôùi ñoù ñaùnh! Ñoâi maét coâ beù öôtù long
lanh, nhìn toâi, gioïng run run, noùi tiepá : - Anh ñönø g daãn quanâ xuoáng
döôùi ñoù, nghe anh !” Toâi cöôiø , coác ñaàu coâ beù, traû lôøi: - Chuyenä lính
traùng ñaùnh giacë bình thöôøng nhö beù anê côm böaû . Coù gì maø beù laiï
quyùnh quaùng nhö vaäy! Beù Thanh kì keøo: - Mayá oång ñeo vaùc ñuû loaïi
suùng oná g lôùn nhoû, gheâ lamé . Anh ñöøng xuoáng döôiù ñoù nghe! Coâ beù laäp
laïi lôøi yeâu caàu, neùt maët ñaày lo aâu tröôùc söï an nguy cuûa toâi. Khoâng
hieåu beù xem toâi nhö ngöôøi anh ruotä thòt töø luùc naøo. Thænh thoaûng beù
baét ñöôïc con cua, con conø g, hay haùi ñaâu ñöôïc naém boâng so ñuaõ , theá
laø beù hoái haû ñem leân cho toâi. Toiâ coù laàn ñaõ lacé ñauà töø choiá . Beù lieàn
khoùc raám röùt.
Meï beù daãm mìn Vieät coäng caiø ngoaøi bôø soâng, cheát cacù h nay vaøi naêm.
Ngöôiø cha laøm vienâ chöùc xaõ, sau ñoù bò giacë chieám, phaûi boû laøng xoùm
ñi “ löu vong.” Truï sôû xaõ (löu vong) goàm moät caùi baøn goã long chön,
ñatë tröôùc meù hienâ saûnh ñöôøng quaän lî. Coøn caùi quanä nayà , daoï ñoù,
treân giaáy tôø goïi laø quaän, chôù thaät ra, quaän khonâ g hôn laø moät tieàn ñoàn.
Benâ trong quaän laø nhönõ g haàm truù aån cunø g khapé . Bao bocï chu vi laø
moät ñöôøng haøo camë choâng tre, keá tieáp laø maáy lôùp haøng raoø keûm gai
concertina ñaùnh roái traûi daày vaø caêng ra khaù xa vaøo taän vuonâ g döøa bò
bom phaùo tieän chayù cuït ngoïn. Saùng saùng, khi ñôn vò ñòa phöông quanâ
môû ñöôøng xong, moïi ngöôøi töø trong quaän ñoå tuùa ra nhaø lonà g chôï,

cacù h ñoù chæ ñoä vaøi traêm meùt. Taát caû ho,ï ñaøn onâ g, cuõng nhö ñaøn ba,ø

thaäm chí treû thô ñeàu hoái haû nhö nhau, hoaëc uoáng ly caøfe, hoacë mua

con caù con toâm, hay boïc mieáng banù h boø reã tre trong laù chuoái, roià

thoanê thoaét böôùc quay veà laïi doanh traïi trong haøng raøo keûm gai cuûa

quaän ñöônø g. Haàu nhö haèng ngaøy, khoanû g töø xeá chieàu, ñoä ba giôø trôû

ñi, khoâng ai henï , nhöng moiï ngöôøi ñeàu ra ñöùng ngoài vô vaån gaàn caùc

haàm truù aån ñeå lané g tai nghe tieáng “

tum “, tieáng depart cuaû ñanï suùng coái,

thì traêm mieäng nhö moät, hoâ to: “

phaùo kích, phaùo kích! “, vaø cuøng

nhanh chön nhaûy toït xuoáng hamà

nuùp. Thôøi buoåi giaëc giaû, keû coù

traùch nhieäm thì soáng trong noiã

hieãm nguy ñaõ ñanø h, chæ toiä cho

ngöôiø daân laønh voâ toäi, ngayø ñemâ nôm

nôùp lo sôï ñuû ñieàu. Vaø, caùi chetá deã

daøng nhö ngoùe, keå töø khi “löïc löônï g giaûi phoùng mieàn Nam“ noåi daäy,

giaûi phoùng nhanâ daân ra khoûi cuocä soná g... bình dò yeân lanø h.

Toâi ngoù monâ g ra caùnh ñoàng nöùt ne,û khoâ vaøng pha taïp maøu phenø vaø

phuø sa. Coù chuùt gioù heo may se saét thoiå ve.à Söông môø thaùng chaïp phaû

motä laøn tô luïa trané g moâng manh treân soùng nöôcù . Con kinh ñaoø ñöa

nöôùc töôùi ruoäng ñoàng. Veà luïc bình lôø ñôø troâi veà nôi voâ ñònh.Toâi chôït

lieân töôûng cuocä ñôiø ñoù ñaây, vôiù thaùng naêm bi ñaùt trong cuoäc chiená ñaõ

lieân keát thaønh maûng ñôiø ngöôøi lính chieán, beán bôø xa taép, khoù ñònh

höôùng quay veà. - Kính chaøo nieân tröônû g! Tieáng chaøo hoûi ñaõ nhaéc toâi

quay veà hienä taïi. - AØ anh Cung! Ngheâ höõu Cung,Trung uùy, daân ñaøn em

Voû Bò ÑaLø atï . Anh ñaõ tönø g naém ñaïi ñoäi Trinh Saùt 7, ñöaù con cöng cuûa

Sö ñoanø , daãm naùt hang oå, canê cöù, maät khu Vieät coäng, thuoäc ba tænh

traùch nhieäm cuûa Khu Chieán Thuaät Tieàn Giang. Veà laøm tieåu ñoaøn phoù

cho toâi, anh laø moät thuû tuùc taiø ba vaø ñaéc löcï nhötù . - Thöa nieân tröôûng,

em môiù vöøa ñoïc böùc coâng ñieän Toái Maät cuûa trung ñoaøn, noäi dung:

“caùc ñôn vò taùc chieán ñoùng quaân daõ ngoaiï trong tö theá taùc chiená ñoäc

laäp. Moïi vieäc yeãm trôï hay tieáp vieän ñeàu khonâ g coù. Caùc ñôn vò tröôûng

toaøn quyeàn chæ huy vaø ñieuà ñonä g, khi xaûy ra bieán co.á ” Noäi dung böùc

coâng ñienä naày toiâ ñaõ ñocï qua maáy phutù tröôcù . Thaät ra, tình hình chieán

söï caêng thaúng toiâ ñaõ tienâ lieuä töø tröôùc, qua nhieuà daáu hieäu ñacë bieät.

Nhö, tröôùc Teát Maäu Thaân ñaâu hôn 10 ngayø , tieuå ñoaøn chuùng toâi ñöôïc

trang bò capá toác moät loaïi suùng raát môùi la:ï suùng AR15. Chuùng toiâ chæ

bané 10 vienâ ñanï ñieàu chænh, laøm quen; vaø hoïc thaùo raùp, voûn venï ñoä

hai ngaøy. Coøn oâng ñaiï uùy coá vaná Myõ thì nhacé ñi nhaéc laiï , nhö coù hauä
yù naøo ñoù, raèng thì laø, onâ g ta nhaän ñöôïc lònh “ höu chieán “, ngöng heát
moïi coâng taùc hanø h quanâ vaø yeãm trôï suoát khoaûn thôøi gian naày. Roài,
caùch nay ba ngaøy, canù h quaân ñaïi ñoäi 2 cuûa Tr/u Hy haønh quaân tuanà
thaùm ñaõ chaïm ñòch. Ta tòch thu ñöôïc 10 khaåu suùng, ñeám ñöôcï 3 xacù
ñòch. Ñaïi ñoäi chæ coù 1 hy sinh. Nhöng trôù treâu thay, ngöôiø hy sinh duy
nhöùt cuûa ñaïi ñoäi laïi laø ñaïi ñoäi tröôûng. Chieác quan taiø phuû laù quocá kyø
namè chô vô trong caên choiø la,ù caát tamï cho anh che möa ñuït nané g.
Chieác meà ñay Anh Dunõ g Boäi tinh moùc doûm daùng voâ duyeân trenâ naép
quan taiø . Chieác meà ñay naoø cuõng ñeàu coù maët traùi cuûa thau chì xaàn xuøi
nhô bônï cuaû no.ù Cuõng nhö, maët sau cuûa chieán coâng coù bao keû hy sinh.
Nhöùt töôùng coâng thaønh... Ngöôøi vôï treû xuoná g xin ñem xaùc choàng ve,à
nhöng ñôn vò khoâng tìm ñaâu ra ñöôcï phöông tienä quaân söï chuyeân chôû
ñöa anh veà hauä phöông. Keå caû xe ñoø daân söï cuõng khoâng co.ù Ñòch ñaõ
ñaøo ñöôøng ñaáp moâ treân truïc loä giao thoâng ñoäc nhaát töø quaän leân tænh
lî. Ngöôøi vôï vöaø rôiø khoiû gheá tröôøng hocï , laáy choná g vöøa moät naêm, ñeå
tang choàng vöøa motä ñôiø , chæ ñaønh chít khaên soâ ñoû nöôùc maét, ngayø
ñeâm ngoài baát ñoäng khoùc chonà g. Vaø, khoùc cho ñôøi ñaøn baø khoâng may
laøm vôï ngöôøi lính chieán! Toâi thaàm nghó nhö vaäy. Toâi duïi maté , ngoù
moâng ra caùnh ñoàng. Tamâ tö toâi xaùo troän vôùi bao nieàm baâng khuanâ g,
chaùn naûn, vaø troná g roång voâ cunø g. Nhönõ g ngayø tröôùc vaø trong Teát,
ñòch ñoàng loatï xaâm nhaäp môû nhöõng ñôtï taán conâ g ñeuà khaép treân caùc
tænh vaø thanø h phoá mienà Nam. Rieâng ôû tænh lî Beán Tre, nôi ñaët boä chæ
huy trung ñoaøn chunù g toâi, ñòch vaø ta trong theá tranä “ caiø raêng löôcï .”
Ta vaø caùc ñôn vò ñòa phöông quaân giao chieán vôùi ñòch döõ doäi. Ñòch
baùm saùt ñená coång boä chæ huy Trung ñoaøn. Thieuá taù Trung ñoanø
tröôûng chunù g toiâ khonâ g may ñaõ thieät maïng ngay töø giaây phuùt ñauà cuûa
traän chieán. Vaø hoâm nay, sanù g ngaøy muøng 2 Tetá , taïi xaõ Phuù Ngaõi, quanä
Ba Tri cuoái voi bieån naày, ñòch ñaõ thaät söï moø ñeán ruû chuùng toâi ñoï söùc.
Ñòch ñaõ caiø maët traän saün, chôø chunù g toâi chui vaoø bayå sapä cuûa chuùng
noù. - Anh Cung, anh thaáy theá naøo ? Toâi nhìn vaøo maét vò só quan nieân
ñeä phuï taù nhö doø hoûi, nhöng trong ñaàu toâi thì laïi tính toanù cuocä xuaát
quaân. - Thöa nieân tröôûng, ñòch hoanø toaøn naém öu theá veà ñòa theá. Conø
löcï löôïng ñòch thì chacé chaén laø tieuå ñoaøn 514 B cô ñonä g tænh, vaø cacù
löïc löông du kích xaõ taäp trung, coù theå coù D 263 ( D laø aùm danh tieåu
ñoaøn ñòch ) töø beân Myõ Tho qua taêng vieän. Ñanø em conø öôùc tính, ñôn vò
sunù g naëng cuaû ñòch cuõng goùp maët trong tranä nayà ! Cung nhíu maøy tö
löï, gioïng chöõng chaïc, noùi tieáp: - Tình hình ratá canê g thaúng. Ñòch coù
khaû nanê g giaøn traän phucï kích. Phaàn baát lôïi veà phía ta hoanø toanø . Xin

quyeát ñònh cuaû nieân tröôûng! Toâi gaät ñauà khen ngôïi söï nhaän ñònh tình

hình vaø khaû naêng ñòch khaù saéc beùn cuaû Cung. Nhöng, toâi löu yù nhacé

nhôû anh ta ñieàu then choát la,ø traùch nhieäm tieåu ñoaøn, ngoaøi vieäc haønh

quaân “lunø g vaø dieät ñòch“, chuùng ta coøn phaiû baûo ñaûm an ninh ñôøi

soáng vaø sinh hoatï daân chuùng cacù xaõ aáp quanh vunø g. Maët khaùc, chuùng

ta banè g moïi cacù h, chaän ñöùng moïi söï xaâm nhaäp phaù hoaïi caùc coâng

trình “bình ñònh phaùt trieån”, ñoàng thôøi, chuùng ta laïi coøn phaûi baûo

toaøn sinh maïng cho cacù ñoaøn Daân Söï Vuï trung öông, toaùn haønh

chaùnh tænh quaän, vaø lieân trung ñoäi Xaây Dönï g Noâng Thonâ ñang coâng

tacù taïi ñayâ . Toâi ñonà g yù vôùi anh laø tình huoáng chung cuûa chieán tranä

khaép nöôùc ñaõ taùc ñoäng khaù

nhieàu baát lôïi cho chuùng ta.

Nhöng, traùch nhieäm thöôïng

caáp ñaõ trao phoù cho chunù g ta,

duø gian nguy theá maáy,

chuùng ta cuõng phaûi hoaøn

thaønh. Maùu noùng baét ñaàu donà

leân matë . Maët toiâ ñanh laïi,

nghieâm nghò nhìn Cung, noùi: -

Daân Voõ Bò ÑaLø aït chuùng ta

khoâng deã daøng thucù thu,û tuy

söï soáng cheát namè ngay treân laèn

ranh cuaû sôiï toùc. Phaûi khoâng? Toâi khoâng chôø Cung traû lôiø , doõng daïc

noùi nhö ban lònh, chacé nòch, gonï lonû moät tieáng: - Ñaùnh!

Thôøi gian töø naêm 1966, cuoäc chieán ôû mieàn Nam ñaõ baét ñaàu soiâ ñoäng.

Vaø vôiù kinh nghieäm chieán ñaáu ñoäc laäp khi toiâ ôû beân ñaïi ñoiä Bietä Ñoäng

Quaân bietä lapä , neân khi veà namé tieåu ñoanø , toâi ñaõ taùi phoái trí nhanâ löïc

vaø vuõ khí, ngoaiø baûn caáp soá phaân phoiá . Chuù yù ñaëc bietä ñaïi ñoäi chæ

huy, nhö giaûm thieåu toiá ña daân noài nieuâ leûng kenû g, suùng oáng coàng

keành..., ñeå sao cho nheï nhaøng linh hoaït taùc chieán nhö ba ñaïi ñoäi baïn.

Toiâ laiï ñích thaân tuyeån choïn nhöõng tay lính gan lì, ñocä thaân, chòu

chôi, boå sung cho trung ñoäi thaùm baoù tieåu ñoaøn. Toaøn boä tieåu ñoanø

ñöôïc trang bò hôn hai caáp soá hoûa löïc, löïu ñaïn ñöôcï khuyeán khích

mang-giaét-ñeo toiá ña. Tieåu ñoanø toâi trôû thaønh laø moät tieuå ñoaøn BB

ñoäc ñaùo, coù söùc coâng vaø thuû vöõng manï h. Toâi ñaët hetá tin töôûng vaoø caùc

capá trong traän thöû löûa soáng maùi nayà . Tieåu ñoanø önù g duïng ñoiä hình

trinh saùt, luøng ñòch, tam giacù muûi ñi tröôcù . Trong phienâ hoïp tham

möu, toiâ phaân coâng taùc raønh rotï . Ñaïi ñoäi Tr/u Chuùc cöùng nhöùt, toiâ

cho taùch rieâng, kín ñaùo nguïy trang, nöông theo nhöõng ranë g caây tramâ

baàu vaø gionø g catù maáp mo,â di chuyeån haøng ngang, cacù h xa tieuå ñoanø
hôn hai caây soá, yù ñònh laøm muõi thoïc caïnh söôøn quaân giaëc, khi tình
hình maët traän thuaän lôiï . Ñaïi ñoäi 2 , Thieáu uyù Lietä , quyeàn ñaïi ñoiä
tröônû g, laø con gaø noøi, chòu ña,ù ñaù ñoái phöông nhieàu cuù hocù hieãm ñepï
maté , cuõng laø ñaøn em Voû Bò Ñaø Laït, toâi cho ñi ñaàu, vôùi nhieäm vuï duøng
hoaû löcï kemà ñòch gamè ñauà döôùi hoá chiená ñaáu, vaø thanh toanù muïc tieuâ
khi coù lònh. Ñaiï ñoäi 3, Tr/u Leâ quang Minh, em trai Ñaiï taù Lieân ñoaøn
tröônû g duø Leâ Quang Löôõng, ñieàm tænh khi ñunï g traän, toâi ñeå boïc haäu,
laøm tröø bò thöù nhötù cuûa tieåu ñoaøn. Ñaïi ñoäi chæ huy, ngoaøi nhieäm vuï
taùc chiená ñoäc laäp, saün saøng trôû thaønh ñôn vò tröø bò thöù hai. Trung ñoäi
thaùm baùo baûo veä boä chæ huy tieåu ñoaøn, kieâm nhieäm tröø bò thöù ba, phanû
coâng sau cunø g. Vieäc truy kích ñòch, tatá caû chôø lònh cuaû toiâ . Tröôcù khi
chaám döùt phieân hoïp haønh quaân, toâi pha troø motä caâu, muïc ñích leân
“daây coùt“, kích ñoäng tinh thaàn chieán ñauá toanø ñôn vò: “Rienâ g toâi, oâng
tieåu ñoaøn phoù, cuøng toaùn coá vaán My,õ vaø ñeà-loâ phaùo binh thì ngoài chôø
ñeám chiená lôïi phaãm töø cacù ñaïi ñoäi ñem veà!”. OÂng coá vaán Myõ cöôiø
thích chí, vaø ñöa ngonù tay lamø daáu taùn thöônû g. Toanø boä tieåu ñoaøn
xuaát quaân vôùi khí theá höøng höcï dieät ñòch. Toâi töï tin, mæm cöôøi, ngamé
ñanø coø traéng voã caùnh thong thaû bay veà canù h röøng ñöôùc trong xa. Toiâ
nghó, sau traän ñanù h naày, toâi cuõng xin pheùp... ñeå veà thaêm ngöôøi tình
treân Cao nguyeân söông muø lonä g gioù. Ñôøi lính traän, chinh chieán lieân
mieân, nenâ hieám khi ñöôïc veà pheùp thamê gia ñình vaø ngöôøi yeâu. Nhöõng
ngaøy leã lônù , hay Teát nhöùt, lính laïi phaiû ra ñi, lanë loäi giöaõ vunø g haønh
quaân ñaùnh ñuoåi quanâ giaëc, ñeå baûo veä cho haäu phöông an bình vui
chôi troïn veïn. Noiã buoàn vui cuûa ngöôiø lính traän khoù chia xeû cunø g ai.
Nhöng, buoàn nhieàu hôn vui, vì thöôøng xuyeân - vaø lieân tucï - nhìn
nhöõng caùi cheát cuûa ñoàng ñoäi vaø beø baïn thaân thietá dienã ra tröôùc maét,
nhö côm böõa. Hoacë , môiù homâ naøo coøn ngon laønh, capë tay ngöôøi tình
daoï phoá. Roài vaéng noù moät thôiø gian, chôtï thaáy noù xuatá hienä trong goác
phoá, maét buonà döûng döng, coâ ñoäc, loäp coäp choùng caây to,ù thay theá cho

oáng chön ñaõ gayû lìa. (Va,ø haàu nhö, ngöôøi yeâu cuõ khoâng coøn ñená vôiù

noù nöõa.) Hoacë taïi dayõ baøn aên döôùi khu nhaø beáp binh só ñocä thaân,
cheùn ñuõa cöù vôi laàn. Choã ngoài quen thuoäc cuaû binh nhì A..., haï só
T...baây giôø ñang troáng choã, vì caùc ñöông söï ra ñi khoâng bao giôø trôû
laïi. Con ruoài xanh vo ve ñauä thay theá choã ngöôøi ngoià . Tuoiå thoï ngöôøi
lính chæ keoù daiø ñoä chönø g moät vaøi naêm. Coù khi, buoåi sanù g, trình dieän
ñôn vò, buoåi chieàu, quaûy ba loâ suùng ñaïn ñi ra tienà tuyená , thì buoåi toái,
xe tanû thöông chôû chieác poncho ñöïng xaùc anh ta trôû veà.
Toaøn boä ñôn vò an toaøn baêng ngang qua ñaäp nöôùc, keø baèng nhöõng

thaân caây döøa laâu naêm, loiû cayâ rané nhö ñaù, vaø nhönõ g hoäc ñaùtanû g chacé
chaén, giöõ nöôùc töôiù tieâu, ñoàng thôiø ngaên doøng nöôùc bienå manë tranø
vaoø ruoäng ñonà g. Töø ñaây, theá ñatá hoanø toaøn ñoåi khaùc. Nhöõng donø g catù
mapá mo,â chaïy lan taän bìa röøng. Nhöõng hanø g caây tramâ baàu nhieàu buoiä
cayâ gai xen keû, khoù quan saùt, canø g taïo theá ñaát haàm hì, canø g gaây themâ
caûm giaùc hoài hopï baên khoaên, nhö saép coù chuyenä gì xaûy ra. Loaøi chim
saâu chíp chíp chuyeàn caønh baté saâu trenâ ngoïn boâng traøm thöôøng khi,
hoâm nay vaéng boùng. Linh tính cho toiâ bieát, nôi ñaây laø khu ñatá cheát,
ñôn vò saép rôi vaøo oå phucï kích cuûa ñòch. Cauâ thieäu cuaû binh thö:
“Quanâ ñeán nôi naøo maø khonâ g thayá moät boùng chim muonâ g, aét seõ rôi
vaoø oå mai phuïc.” Toâi ban lònh baoù ñonä g khaån capá . Caùc ñöaù con boá trí
ngay taiï choã. Hoûa löïc voøng caàu cô höõu saün saøng yeáu toá tacù xa.ï Tö theá
taùc chieán. Chôø lònh. Toiâ vaø Tr/u Cung ñang löônï g ñònh, ñanù h giaù tình
hình saép xayû ra, ñeå cunø g tìm bieän phaùp ñoái ñaàu thích ñanù g, thì boãng
ñauâ , veo veùo tiená g ñanï ñi cuûa suùng coiá , tiená g noå tum cuaû quaû ñaïn B40
rôiø khoûi noøng, tiená g phaäp cuaû moiï loaiï ñanï ñòch ghim vaøo goø nonå g,
trong luøm buoiä , ôû beân caïnh, vaø quanh ñaây. Lieàn sau ñoù laø tieáng phaoù
binh ñòch (taêng cöôøng) baén hoaû taäp, noå döõ doäi phía sau löng. Mieång
ñanï vutï ngang qua ratù maët, caét tieän ngoït xôtù nhaùnh caây ñoå uïp xuoáng
treân ñaàu. Toâi bieát, tieáng phaoù binh ñòch baùo hieäu giôø quyeát lieät ñaõ
ñieåm. Toiâ baùo ñoäng: ñòch seõ xung phong sau ñôït phaoù kích. Toaøn boä
ñôn vò chuanå bò quyetá chieán. Toiâ chöa kòp döùt lôiø thì nhanä ñöôïc baoù
caoù cuaû ñaïi ñoiä chæ huy ñang voå maët ñoái phöông. Roià , tieáng hoâ xung
phong cuûa giacë nghe daäy trôøi. Cunø g luùc aáy, ñaïi ñoäi 2 trenâ tuyená ñauà
khaån cho bieát: - Cacù con toâi ñang chaïm ñòch khaù naëng. Chunù g noù coù
yù ñònh ñaùnh raná leân, traøn ngaäp phonø g tuyeán chuùng toâi. Nhöng, chuùng
toiâ ñang coá giöõ vöõng vò trí. Dieàu haâu (aùm danh teân toâi) an taâm! Toâi
nhaän ñònh laø tieåu ñoaøn ñaõ lotï vaoø giöõa tranä mai phucï hình chöõ L cuaû
ñòch. Cöônø g ñoä chiená traän caêng cöùng töøng giaây. Am thanh ñaïn noå,
tieáng hai phe hoø heùt, boùng danù g quaân giaëc ñang chônø vôøn tröôùc maët,
khoùi löõa ñaïn giao tranh môø mòt khaép nôi... Thôøi gian ñaõ vöøa vaën chín
muøi. Ñaõ ñená luùc toâi phaiû tung löïc löôïng tröø bò thöù nhötù (ñaïi ñoäi 3)
phaûn kích, tieán leân beân caùnh phaûi chuùng toâi, ñanù h keïp honâ g ñòch, ñeå
gôû apù löïc ñòch ñang ñeø naëng leân boä chæ huy tieåu ñoaøn. Trung ñoiä
thaùm baùo nhanh choùng lui veà vò trí che kín maët sau tieåu ñoaøn, vaø saün
saøng taêng cöôøng chieán ñaáu vôùi ñaiï ñoäi 3. Ñaïi ñoäi 3 ñaõ chòu khaù nhieàu
hao huït nhaân maïng, nhöng vaãn khonâ g theå ñaùnh troùc ñoái phöông ra
khoûi hoá. Suùng coái caùc ñöùa con toiâ naâng heát voøng tay quay, ñaïn baén
khoâng naïp thuoác boài noå aàm ñuøng satù tuyeán coá thu.û Sunù g M 79 baén taäp

trung, tröïc xaï ñeå chaän ñöùng laøn soùng ngöôiø xung phong. Trung ñoäi
thaùm baùo laïi nhanä lònh môiù : rôiø khoûi tuyená hauä taäp, tramù vaøo loå troáng
cuûa nhöõng ngöôøi ñonà g ñoäi môùi vöøa hy sinh, ñoaïn chiená . Vò tieåu ñoaøn
phoù nhaøo leân tuyeán ñauà ñeå ñoäng vieân tinh thanà binh só quyeát chieán.
Ta cunõ g ñaõ môû nhieuà ñôït phaûn coâng tieáp theo, nhöng thaát baïi. Soá
thöông vong caøng taêng nhanh. Nhieàu maøn canä chieán gieát ngöôiø baèng
löôûi leâ ngay treân haàm hoá phoøng tuyená töû thuû ñôn vò. Traän chieán biená
chuyenå töøng khaéc, quay nhanh nhö choùng maët. (Rienâ g veà phanà hoûa
löïc phaùo binh cuûa ta thì bò hanï cheá taùc xaï toái ña ñeå tieát kieäm ñanï
döôïc; maø neáu coù ñöôcï töï do xöû duïng, thì hieän giôø vaãn coøn ñang quay
canø , coøn ñang tính yeáu toá taùc xaï, vaø söï yemã trôï tieáp caän khonâ g thöcï
hieän ñöôïc, vì quaân ta vaø ñòch ñang traø troäaïn laãn nhau.) Ngöôøi bò
thöông ñang dìu nhau, keû hy sinh namè choûng ñô treân caùng taûng
thöông khieâng ngang qua toâi. Nhöõng vunõ g maùu cuûa ñonà g ñoiä chayû
chan hoøa treân maët ñatá , chaûy tranø vaøo laøm ñau xoùt traùi tim toâi. Moiã
vieân ñaïn, chính laø haäu thaân cuûa teân Töû Thanà gôùm ghieác, hay giôû troø
traùi khoaùi, gieát laàm ngöôøi?! Toâi laàm baàm, ñieân ngöôiø , vanê g tuïc. Maùu
haän thuø nung chaûy bocá soâi. Chæ tröø ñaïi ñoiä 1 laø chöa laâm traän. Conø
cacù ñöùa con khaùc ñeàu ñang trong theá caiø raêng löôcï vôùi ñoái phöông.
Toâi quyeát ñònh motä vanù baøi “toá xaû laùn.” Ñaiï ñoäi 1 baté ñaàu nhaäp cuoäc
chôi. Toâi truyenà lònh xuoáng Tr/u Chuùc: - Boû ñoà ñaïc vaø sunù g naëng taïi
choã, ñôn vò anh im laëng voâ tuyeán, lôïi dunï g ñòa hình nguïy trang, bí
matä chaïy baêng ñonà g ñeán vò trí caän chieán giao tranh. Öu tienâ thanh
toaùn ñòch baèng löïu ñanï , vaø löôiû le.â Tr/u Minh seõ yeãm trôï hoûa löïc trenâ
ñauà banï , vaø phoái hopï vôiù anh traøn leân thanh toanù mucï tieuâ . Nhaän ro,õ
traû lôiø ? - Ñaùp 5! Conø Th/u Lieät thì dunø g hoûa löïc toái ña, caàm chön ñòch
taïi hoá chieán ñaáu, khoâng cho chuùng noù thöïc hieän yù ñoà vanä ñoäng taêng
vieän cho ñoàng boïn vaø taäp kích chunù g ta. Saün sanø g di chuyenå , nhanä
nhiemä vuï taùc chieán môùi! Chieán traän ñang so keø giaèng dai. Caùc hoá
chiená ñaáu, ñöôøng giao thonâ g haøo töû thuû laiï laø nôi thay ñoåi chuû nhieuà
lanà . Moãi laàn thay ñoiå nhö vaäy laø themâ motä soá ñoàng ñoäi toâi quaû caûm hy
sinh. Ñaâu chæ ñoä 15 phutù sau, ñotä nhienâ , toâi nghe tieáng noùi oang oang
cuaû Tr/u Chuùc töø maùy truyeàn tin: - Cacù con toâi ñang bamù lenâ , thanh
toaùn töøng hoá caù nhaân ñòch! Chönø g moät giayâ sau, laiï tiená g Tr/u Chucù
heùt lenâ , möøng rô:õ - Trình thaãm quyeàn, haøng nguõ ñòch baét ñauà nhoán
nhaùo... Giacë baét ñaàu boû chaïy...Thaãm quyenà cho thanè g Minh leân phuï
löcï truy queùt vôùi toâi...! ( Tr/u Chuùc vaø Tr/u Minh laø hai banï ñoàng khoaù
Voû Bò Thuû Ñöcù . Sau traän chieán, toiâ hoiû , taïi sao ñaïi ñoäi 1 chaïy baêng
ñoàng 2 caây soá, maø chæ maát 15 phuùt. Tr/u Chuùc chönø g ñoù môiù khai thaät:

“ Khi nghe beân naày chaïm ñòch naëng, toâi ñaõ ñoiå truïc tiená quaân, aâm
thaàm ñieàu ñoäng ñaïi ñoäi tiepá caän traän ñòa.” Toiâ ñaäp leân vai Tr/u Chuùc,
cöôøi noùi: Khen anh coù phaûn öùng chieán thuaät kòp thôiø ñuùng luùc.
Nhöng toâi seõ phaït anh vì töï yù ñieuà ñoäng ñôn vò khi chöa coù lònh cuûa
toiâ ! ) Toâi thoûa manû töcù khaéc lôøi yeâu caàu naày, vaø coøn lònh cho toanø theå
caùc ñöùa con khacù tung heát löïc löônï g cuûa mình vaøo cuoäc taán coâng caøn
queùt ñoái phöông. Löu y,ù traùnh ngoä nhaän nhau. Toâi nhayû döïng leân,
vung namé tay leân trôøi nhö naém chaéc phanà thaéng trong tay. OÂng coá
vaán Myõ chui ra khoûi lumø cayâ gai töø luùc naøo cuõng quaêng muõ saét leân
trôøi möøng rôõ. Toiâ caån thaän quan saùt khapé löôït chieán tröôøng, vaø theo
doõi xem coù daáu hieuä ñonä g tónh khaùc laï naoø cuaû ñòch töø trong bìa
rönø g. Quaân ñòch ñaõ thaät söï toác hoá, baïi traän, chayï ñen ñonà g. Toâi nhìn
roõ moàm motä ñoàng ñoäi toâi, tatá caû nhö giaøn ñoäi hình haøng ngang, môû vò
theá suùng baén lienâ thanh, aøo aït xoâng lenâ truy satù ñòch baèng hoaû löïc
hunø g haäu khieáp ñaûm. Tieáng la theùt xung phong cuaû rieâng caùnh quanâ
ta vang ñoäng goùc trôøi chieàu. Quaân giaëc trôû thaønh taám bia soáng, di
ñonä g, tha hoà ñoàng ñoäi toiâ ngaém baén. Chuùng noù chen nhau chaïy lucù
nhuùc nhö ñaøn chuoät. Chuoät Vietä coäng chen nhau ngaû saép xuoáng, naèm
quay ñô, benâ canï h nhöõng uï rôm raï, raiû ñaày treân canù h ñoàng ruoäng môiù
gaët xong. AÙnh trôøi chieuà chieáu xuoáng. Maøu naéng sanù g ñeïp long lanh
phaû lenâ göông maët nhöõng chaøng trai chinh chieán meät nhoaiø , nhöng
ñoiâ maté nuï cöôøi raïng rôõ chieán thaéng. Giaûi naéng nhö chieác khaên tay
cuaû ngöôiø con gaùi aâu yeám lau nheï vetá nhoïc nhanè cho ngöôøi yeuâ lính
traän. Toâi lim dim maét mô töônû g caûnh töôïng thaân aiù cuaû ngöôøi con gaiù
mieàn xöa. Chöa coù caûnh naoø ñeïp baèng ngaøy lính veà thaêm ngöôøi tình,
töø tranä chieánaø

* **
Thôøi gian ñaõ quaù laâu. Nhöng, duø ôû trong nöôùc hay qua xöù ngöôøi, cöù
vaøo ñoä Tetá aâm lòch, toâi ñeuà mô thaáy traän chiená cuûa ñôn vò toiâ , ngaøy
munø g 2 Teát Maäu Thaân naêm ñoù. Vaø, toiâ mô thayá naøng ! Sau traän ñaùnh
laãy löøng hoâm ñoù, ñôn vò toâi ñöôïc chaøo ñoùn trong buoåi leã töôûng
thöôûng chieán coâng, vaø ngöôøi haäu phöông toû loøng ghi ôn chieán só
trong buoåi daï tieäc khoaûn ñaiõ . Cuøng giaây phutù phaán khôiû ño,ù toiâ nhaän
ñöôïc böùc ñieän tín baùo tin: “Veà gaáp. Hoaøng Dung bò tai nanï lôùn!”
Ngöôiø yeâu toiâ ñaõ bò saùt haiï trong traän taán coâng xaâm nhaäp cuûa ñòch
treân thanø h phoá Cao nguyeân Ñaø Latï , cuøng khoaûn thôøi gian toâi ñang
giao chiená vôùi giaëc ôû mieàn Nam. ... 33 naêm troiâ qua. Maùi ñauà ñaõ traéng
toùc. Nhöõng ngayø cuoái naêm se lanï h treân xöù ngöôøi tò naïn xa xaêm, toâi
vaãn mô thaáy naøng. Taø aoù traéng trinh nguyeân em macë ngayø xöa, trong

ñauà ñôøi e aáp ñi benâ chaøng Sinh vieân só quan Voõ Bò. Taø aùo traéng vaãn
conø phaát phô bay theo chieuà naéng hanh vaøng emâ aû. Nhö naøng vaãy goiï
töø treân cao, bao namê em vanã ngoùng chôø. Muøa ñaõ sang muøa. Thôøi tieát
giaù laïnh, söông muø daøy ñaëc. Coù maây traéng xaây thaønh treân ñænh nuiù
Langbiang nhö ngaøy tröôcù . Coù canù h hoa Anh Ñaoø cuoiá cuøng lìa caønh
chao nghienâ g ruïng xuoáng trong bienå söông mô, nhö naêm naøo. Nhö
naêm naoø , toâi dìu naøng men theo con ñöôøng Hoaøng Dieuä , Duy Taân.
Con ñöôøng nhö chæ hôïp tình, vaø danø h rieâng cho nhöõng capë tình nhanâ
hoø heïn. Daõy phoá cao nguyeân laïnh co reùt möôùt, im lìm trenâ ñaàu doác.
Quaùn coác caøpheâ ñeøn môø soi boùng trong söông khuya. Tieáng nhaïc
dancing khuya buoàn laïnh thaét, vaúng ñöa lôøi tình ca tha thieát, tieån em

vaøo kyû nieäm mòt muø xa. Hình daùng kyû nieäm nhö manû g ñôiø ngöôiø lính

traän, lenà h beành troiâ theo doøng sonâ g cuoäc chieán queâ höông. Doøng
sonâ g loang ñoû mauù , chôû höông honà em veà bôø beán aâm cung. Xa lìa
chieán sö.ï Xa haún loaøi ngöôøi. Toiâ ñöa nanø g vaøo trong nghóa ñòa thamâ
u, coù ñoià thoâng reo, coù ñænh gioù hu.ù Coù loaiø coân truøng chaøo ñoùn. Nôi
toâi ñaët moä nanø g, coù raëng hoa forget me not, phuû lenâ naám moà bô vô.

Albuquerque, NM - ngayø chômù thu 2002
Baêng Sôn.

CHO NGÖÔIØ LÍNH DAUÁ YEUÂ

Anh trôû veà töø matë tranä
Muiø khoiù ñanï thôm thôm treân aùo chieán
Göông maët saïm ñen bôûi naéng löûa möa daàu

Toùc anh daøi
Haøm raâu anh lômû chôûm

AÙnh maét nhìn em
Ngôøi saùng nieàm thöông

Töø ñatá cheát anh trôû veà phoá thò
Anh thaáy gì nôi thaønh noäi bình an

Thienâ haï vui
Noiù cöôiø thauâ ñeâm suotá saùng
Röôïu memà moâi – nhaïc khieâu vuõ loaïn cuoàng
Trong nhöõng caên nhaø quanh boán böùc töôøng cao
Nenâ ñaâu coøn nghe tieáng suùng!

Hoï khoâng nhôù ngoaøi xa
Caùc anh ñang tröcï dieän quaân thuø

Gian nan chieán ñaáu
Döôùi giao thoâng haøo, höùng töøng côn möa phaùo
Lonø g quanë taiù teâ nhìn ñonà g ñoiä hy sinh!
Nhöng caùc anh vaãn giöõ vöõng nieàm tin
Vaø söcù manï h kieân trì chiená ñaáu

Vì trong traiù tim caùc anh aám noàng hình aûnh Queâ höông

Gia ñình – cha meï

Nhöõng ngöôøi vôï, ngöôøi yeâu chung thuûy

Vanã saét son ñôïi chôø tönø g noãi nhôù caùc anh

Vaãn theo caùc anh treân nhöõng böôùc quaân haønh

Vaø batá cöù nôi ñauâ ...

Cho duø coù motä ngaøy cacù anh

Naèm xuoáng! T.C.V Doanh Doanh

Hoà sô thueá vuï caàn löu giöõ bao laâu?

Laõ Huy Anh – K14 - CPA

Nhieàu luaät thueá quy ñònh vieäc löu tröõ hoà-sô thueá cuõng raát
nhieâu kheâ vaø phöùc taïp khoâng keùm gì nhöõng ñaoï luaät quy
ñònh veà vieäc khai thueá! Ngoaøi quy luaät löu giöõ toång quaùt
aán ñònh chung cho thôøi gian baét buoäc phaûi löu giöõ hoà-sô,
coøn coù nhieàu ñieàu leä ñaëc bieät ñöôïc aùp duïng cho töøng tröôøng
hôïp rieâng bieät khaùc nhau cuûa caùc hoà-sô lieân quan ñeán hoà
sô khai thueá! Vì vaäy chuùng ta caàn phaûi am töôøng nhöõng
quy luaät ñaëc bieät naøy ñeå quyeát ñònh laø hoà-sô naøo coù theå
ñöôïc boû ñi sau moät thôøi haïn löu giöõ luaät ñònh, vaø hoà-sô naøo
caàn ñöôïc baûo trì laâu hôn moãi khi chuùng ta muoán thanh loïc
hoaëc thieâu huûy nhöõng hoà-sô thueá quùa laâu ñôøi cuûa nhöõng
naêm veà tröôùc.

1. LUAÄT LÖU GIÖÕ TOÅNG QUAÙT:
Chuùng ta caàn phaûi löu giöõ hoà-sô khai thueá noùi chung, cuøng vôùi nhöõng
chöùng-töø, hoùa-ñôn, caùc bieân nhaän vaø caùc giaáy tôø lieân-heä cuûa hoà-sô
naøy, moät thôøi gian toái thieåu laø 3 naêm, keå töø ngaøy ñaùo haïn naïp hoà-sô
thueá (thoâng thöôøng laø ngaøy 15 thaùng 4 moãi naêm) hoaëc keå töø ngaøy
chuùng ta göûi hoà-sô thueá ñi trung taâm thueá vuï (IRS), (löu yù raèng chuùng
ta coù theå xin gia haïn naïp hoà-sô thueá ñeán 15 thaùng 8).

Thôøi gian 3 naêm laø thôøi gian KIEÅM-TRA (audit) thoâng
thöôøng maø trung taâm thueá vuï coù theå ñeå maét truy taàm vaøo
hoà-sô thueá cuûa ngöôøi ñoùng thueá (taxpayer). Tuy nhieân, thôøi
gian giôùi haïn luaät ñònh naøy coù theå gia taêng leân 6 naêm neáu
chuùng ta voâ tình hay coá yù khai giaûm bôùt ñi quùa 25% lôïi töùc
thöïc söï kieám ñöôïc cuûa mình. Ngoaøi ra, neáu ngöôøi ñoùng
thueá coù chuû ñích troán traùnh khai thueá, hoaëc khai ít ñi soá lôïi
töùc cuûa mình treân hoà-sô khai thueá, hoaëc laø khai man, thì

thôøi gian kieåm-tra naøy seõ voâ haïn ñònh! Vì nhöõng lyù do vöøa
noùi treân, chuùng ta caàn phaûi löu giöõ thöôøng tröïc caùc hoà-sô
lieân heä cho baát cöù naêm naøo maø chuùng ta khoâng khai thueá
vì lôïi töùc naêm ñoù cuaû chuùng ta quùa thaáp, khoâng ñaït tôùi
möùc tieâu chuaån luaät ñònh phaûi khai thueá! Hoà-sô lieân heä
naøy coù theå bò haïch hoûi bôûi trung taâm thueá vuï baát cöù khi
naøo, vaø chuùng ta caàn phaûi xuaát trình nhöõng chöùng töø ñoù
moät caùch chính xaùc. Döôùi ñaây laø moät soá nhöõng hoà sô thueá
ngoaïi leä caàn ñöôïc löu giöõ moät thôøi gian laâu hôn, ñöôïc aùp
duïng tuøy theo moãi tröôøng hôïp ñaëc bieät cuûa caùc hoà-sô naøy.

2. TRÖÔNG MUC.HÖU TRÍ CAÙ NHAÂN ( IRA):
Nhöõng giaáy tôø lieân heä ñeán vieäc ñoùng tieàn vaøo hay ruùt tieàn ra töø quõy naøy
caàn phaûi ñöôïc löu giöõ maõi cho ñeán khi naøo taát caû soá tieàn trong quõy naøy
ñaõ ñöôïc ruùt ra heát, noùi cho ñuùng ra thì hoà-sô quõy IRA ñöôïc ña soá chuùng
ta duy trì maõi maõi trong cuoäc ñôøi cuûa mình, ñaëc bieät laø nhöõng maãu
phieáu chöùng töø sau ñaây trong hoà-sô naøy caàn phaûi ñöôïc löu giöõ ñaày ñuû

cho töøng hoaït vuï cuûa moãi naêm: maãu phieáu 8606, 5498 vaø 1099-R.

3. HOÀ-SÔ ÑAÀU TÖ (INVESTMENT):
Caùc chöùng töø veà nhöõng hoaït vuï ñaàu tö nhö caùc baûn töôøng trình keát
toaùn haøng thaùng töø caùc quõy hoã töông vaø töø caùc cô quan trung gian
(Broker) phaûi ñöôïc chuùng ta löu giöõ ít nhaát laø 3 naêm, sau khi chuùng ta

ñaõ baùn heát hoaït vuï ñaàu tö naøy. Khi baùo caùo tieàn lôøi ñaàu tö thì
chuùng ta cuõng caàn phaûi coù nhöõng chöùng töø ghi roõ ngaøy
thaùng naêm mua vaøo baùn ra, vôùi giaù voán mua vaø gía baùn,
phí toån hoa hoàng cuûa Broker, cuøng vôùi caùc taøi lieäu ghi roõ
caùc soá tieàn chia lôøi ñaàu tö ñaõ nhaän ñöôïc vaø ñaõ taùi nhaäp
ñaàu tö tröïc tieáp vaøo quõy naøî!

4. HOÀ-SÔ GIA CÖ:
Chuùng ta caàn phaûi löu giöõ taát caû nhöõgiaáy tôø, hoùa ñôn veà nhöõng chi phí
lieân heä ñeán vieäc söûa chöõa, tu boå hoaëc taân trang cho caên nhaø cö nguï
cuûa mình, cuøng vôùi nhöõng baûn öôùc-ñònh thueá noùc gia ñaëc bieät cho vieäc
taân trang naøy do caùc cô quan haønh chính ñòa phöông cung caáp, vaø caùc
taøi lieäu ghi nhöõng phí toån khoùa hoà-sô (closing costs) khi mua

nhaø...Nhöøng hoà sô naøy seõ laø nhöõng chöùng töø giuùp gia taêng
gía caên baûn cuûa caên nhaø vaø giaûm ñi soá tieàn lôøi (capital

gain) thöïc teá khi chuùng ta phaùt maò caên nhaø naøy maø phaûi
khai thueá tieàn lôøi taøi saûn (capital gain) sau khi ñaõ ñöôïc
pheùp khaáu tröø tieàn lôøi gia-cö luaät ñònh mieãn nhieãm cho caù
nhaân (home-sale tax-exemption).

5. THUA LOÃ CUÛA NHÖÕNG NAÊM TRÖÔÙC:

Nhöõng thua loã (capital loss, investment loss...) chæ ñöôïc pheùp khaáu
tröø giôùi haïn vaøo lôïi töùc khai thueá haøng naêm (thí duï: $3000
cho thua loã ñaàu tö chöùng khoaùn), nhöng soá thua loã coøn laïi
seõ ñöôïc pheùp khaáu tröø vaøo lôïi töùc khai thueá cuûa nhöõng
naêm keá tieáp. Chuùng ta caàn phaûi löu giöõ nhöõng chöùng töø
naøy ít nhaát laø 3 naêm, sau khi ñaõ khaáu tröø heát tieàn loã! Giaû
duï khi chuùng ta trieát khaáu (depreciation) moät chieác PC
trong 5 naêm chaúng haïn, chuùng ta phaûi giöõ hoã-sô trieát khaáu
cuûa chieác PC naøy trong 8 naêm (coù nghóa laø 3 naêm sau khi
ñaõ tröø heát trieát khaáu).

6. TAÌ-SAÛN CAÙ NHAÂN VAØ TAØI SAÛN THÖÔNG VU:
Hoà-sô taøi-saûn caù nhaân cuõng nhö taøi-saûn duøng vaøo thöông vuï nhö nhaø
nghæ maùt hoaëc dòch-vuï söu taàm caùc taùc phaåm gía trò myõ-thuaät v.v..

phaûi ñöôïc löu giöõ ít nhaát laø 3 naêm sau khi phaùt maò, vì soá
tieàn lôøi kieám ñöôïc seõ phaûi khai thueá. Nhöõng hoùa ñôn vaø
caùc chöùng töø khi mua vaø baùn, cuõng nhö nhöõng phí toån mua
vaät lieäu söûa chöõa, tu-boå hoaëc trang hoaøng laøm taêng hoaëc
giaûm ñi gía trò caên baûn luùc ñaàu seõ laø nhöõng taøi lieäu chöùng
minh cho vieäc chieát tính giaù thaønh cuaû taøi saûn vaø tieàn lôøi
phaûi khai thueá.

7. LÔÏI TÖÙC PHUÏ THU: Nhöõng dòch-vuï thöông maïi phuï ñeå kieám theâm
lôïi töùc ngoaøi lôïi töùc chính cuûa mình, chuùng ta caàn phaûi löu giöõ ñaày ñuû
caùc chöùng lieäu lieân heä ñeán vieäc khaáu tröø caùc phí-toån caàn thieát cho caùc
dòch-vuï naøy trong vieäc khai thueá, vaø caùc chöùng lieäu treân phaûi ñöôïc

xuaát trình roõ raøng khi coù söï yeâu caàu kieåm chöùng cuûa sôû thueá-vuï.

Neáu caùc dòch-vuï phuï naøy bò thua loã lieân tieáp 3 naêm lieàn
trong 5 naêm hoïat ñoäng, thì sôû thueá-vuï cuõng coù theå xeáp caùc
loaïi dòch-vuï naøy, thöïc teá chæ laø caùc thuù vui tieâu khieån caù
nhaân, chöù khoâng phaûi laø caùc dòch-vuï thöông maò coù chuû

ñích sinh lôøi! Vaø chæ cho pheùp caùc phí toån cuûa dòch-vuï tieâu
khieån naøy ñöôïc khaáu tröø trong giôùi haïn lôò töùc sinh lôøi cuûa
noù, neáu coù, maø thoâi! Tuy nhieân, chuùng ta vaãn coù theå chöùng
minh vôùi sôû thueá vuï raèng caùc dòch vuï phuï naøy, thöïc söï laø
thöông maïi ñeå sinh lôøi, chöù khoâng phaûi laø thuù tieâu khieån,
maëc daàu laø soá thaâu nhaäp cuûa noù trong caùc naêm qua coøn
quùa thaáp so vôùi caùc phí toån ñieàu haønh hoaït ñoäng, neáu chuùng
ta coù ñuû caùc döõ kieän vaø baèng chöùng laø ñaõ heát söùc coá gaéng
hoïat ñoäng raát tích cöïc qua thaønh quûa tieán trieån khaû quan
cuûa nhöõng naêm tröôùc.

8. HÔÏP DOANH THÖÔNG MAÒ GIÔÙI HAN (LIMITED
PARTNERSHIP):
Neáu chuùng ta ñaàu tö vaøo trong moät hôïp doanh giôùi haïn veà baát ñoäng
saûn hoaëc vaøo trong moät toå hôïp khaùc, vaø ñöôïc luaät thueá xeáp vaøo loaïi
“dòch vuï thuï ñoäng”, thi caùc hoà-sô lieân heä ñeán caùc hôïp doanh naøy caàn
phaûi ñöôïc löu giöõ cho tôùi khi naøo chuùng ta ñaõ baùn heát coå phaàn trong

hôïp doanh ñoù hoaëc laø tôùi khi naøo hôïp doanh ñoù ñöôïc giaûi taùn! Nhöõng
thua loã thuï ñoäng trong dòch-vuï ñaàu tö naøy thöôøng khoâng
ñöôïc cho pheùp khaáu tröø vaøo caùc lôïi töùc hoaït ñoäng cuûa caùc
dòch-vuï khaùc, tuy nhieân coù theå ñöôïc khaáu tröø tröïc tieáp vaøo
lôïi töùc cuûa cuøng dòch vuï ñaàu tö thuï ñoäng ñoù trong caùc naêm
keá tieáp cho ñeán khi naøo dòch-vuï ñaàu tö ñoù ñöôïc giaûi keát!

Ñoâi lôøi tình nghóa

TH
Kính göûi caùc Anh Chò Khoùa 13 Ñaø Laït

Toâi caùm ôn caùc anh chò Ñaø Laït
Ñaõ cho nhau höôûng khoâng khí gia ñình
Khoùa 13, toâi töôûng khoùa cuûa mình
Tuy toâi chaúng bao giôø laø lính caû
Laø vôï lính leõ dó nhieân vaát vaû
Nhöng raát vui vì coù baïn beø thaân
Boán chuïc naêm hôn sao nhìn laïi vaãn gaàn
Vaãn thaân thieát nhö ngaøy naøo coøn treû
Luùc nöôùc maát, ngöôøi moãi phöông moät keû
Coù ngôø ñaâu mình laïi gaëp nhau ñaây
Toâi baây giôø duø hoaøn caûnh ñoåi thay
Caùc anh chò vaãn coi nhö baïn cuõ
Toâi caûm ñoäng vaø loøng toâi töï nhuû
Phaûi laøm sao cho xöùng Khoùa 13
Khoùa nhoän vui ñaày tình nghóa haøo hoa
Boãng nhieân ñöôïc tôø ñaëc san Ña Hieäu
Toâi khoâng phaûi laø nhaø thô ñuùng ñieäu
Sao töï nhieân laïi taäp teãnh laøm thô
Ñoïc thô toâi chaéc baïn höõu khoâng ngôø
Coâ vôï baïn ngaøy nay “baøy ñaët” quaù
Toâi chaúng phaûi laø con ngöôøi vaên hoùa
Nhöng vì tình baèng höõu vieát vaøi caâu
Ñoïc thô toâi caùc nieân tröôûng laéc ñaàu
Chaéc thöông xoùt cho ngöôøi em beänh taät

Caùi Boùp

Truyeän ngaén Thaønh Vaên.

Giöõa ñaùm baïn beø, oâng Quyeàn töï xeáp mình vaøo loaïi

traâu chaäm uoáng nöôùc ñuïc. Maõi ñeán giöõa naêm chín tö cuûa
Theá-kyû tröôùc oâng môùi ñem ñöôïc vôï con sang Myõ, nhôø
chính saùch nhaân ñaïo cuûa quoác gia naøy. Nöôùc Myõ ñoái vôùi
rieâng oâng, cuõng chaúng phaûi laø moät caùi gì laï laãm kyø bí
laém. Naêm saùu baåy oâng ñaõ coù dòp ñaët chaân ñeán ñaây ñeå
theo hoïc moät khoaù tu nghieäp ngaén ngaøy. Chæ coù saùu
thaùng. Thôøi gian quaù ngaén ñeå oâng nhìn roõ dung nhan
kieàu dieãm cuûa caùi quoác gia soá moät toaøn caàu naøy. Gaàn ba
möôi naêm sau trôû laïi. Moïi caùi döôøng nhö ñaõ thay ñoåi
haún. OÂng chaúng theå nhaän ra baát cöù hình aûnh naøo goïi laø
quen thuoäc. Ñaùm baïn oâng, cuøng moät “dieän” qua tröôùc,
ngöôøi laâu nhaát tröôùc oâng ñeán ba naêm, hoâm ra ñoùn oâng ôû
phi tröôøng ngöôøi naøo cung caùch cuõng khaùc haún.

Vöøa doïn vaøo caên Apartment hoäi baûo trôï thueâ duøm, oâng
baïn qua tröôùc gia ñình oâng moät thaùng, chöa “ ra rieâng”,
coøn ôû gian beân kia cuûa cuøng moät caên, sang thaêm cuõng
daën doø oâng vaø luõ con oâng ñuû thöù chuyeän. Sau moät hoài
hoûi han lung tung ñeå oâng khai lyù-lòch, Thuaät caûnh giaùc
caû nhaø oâng:

- Phaûi caån thaän toái ña. Xaõ hoäi beân naøy töï do thì coù töï
do thaät. Nhöng cuõng phöùc taïp laém. Troäm cöôùp nhö
röôi, xì ke ma tuyù ñaày daãy. Phim aûnh sao, ngoaøi ñôøi
vaäy. Cöù môû chöông trình Tivi “ COPS” ra xem thì
roõ. Khieáp laém !

Ñaùm con oâng Quyeàn ngoài quanh hoùng chuyeän. Moät ñöùa
leân tieáng hoûi: - “COPS” laø gì, chuù ?

- ÔØ, COPS laø chöông trình cuûa caûnh saùt. Gioáng nhö
beân mình goïi caûnh saùt laø côùm vaäy maø, hieåu chöa ?

Boïn treû hieáu kyø nhao nhao leân :
- Coù chuyeän gì laï keå nghe, chuù ?
Ñöôïc theå, Thuaät loâi ñuû caùc thöù chuyeän ra doaï ñaùm con
oâng.
- Caùc chaùu bieát khoâng ? Môùi tuaàn tröôùc ñaây thoâi. Moät

daân tî naïn ñang lôù ngôù loâi chieác vali töø xe taxi vaøo
nhaø. Chöa tôùi cöûa, coù hai thaèng ôû ñaâu xoâ tôùi, giaät
phaét caùi vali töø tay oâng ta, chaïy nhö bay ñeán goùc
ñöôøng, quaúng leân moät chieác xe thuøng do moät thaèng
khaùc laùi ñang noå maùy chôø saün. Chuùng noù doït leï ñeán
noãi chaúng ai kòp nhìn soá xe.
Moät ñöùa chen ngang : - Y chang xi-neâ haù, chuù ?
Thaèng anh raày em :- Im, maøy ! Ñeå chuù keå. Roài sao
nöõa, haû chuù ?
Thuaät nhuùn vai : - Thì chòu thoâi. Chöù sao.
Vaøi caùi mieäng oà leân thaát voïng. Ñieàu boïn nhoû troâng ñôïi
laø moät maøn röôït ñuoåi cuûa caûnh saùt, coù baén suùng ì xeøo, ñaõ
khoâng xaûy ra. Chuùng ñaønh ngoài im nghe tieáp.
- Coøn nöõa. Ngoaøi ra, chuù daën, chôù coù bao giôø buoåi toái
ñi ñoå raùc moät mình, nghen. Môùi toái thöù baåy tuaàn tröôùc,
moät oâng giaø xaùch caùi bao raùc ra boû vaøo caùi coâng-te-nô to
baèng caùi coâ-neác ôû goùc saân, saùt haøng raøo. Moät thaèng cha
to nhö oâng thaàn ñeøn trong phim “ Aladin vaø caây ñeøn
thaàn” nuùp saün ôû ñaâu khoâng bieát, xoâ ra boùp coå laõo giaø.

Noù luïc tuùi laáy ñöôïc caùi boùp cuûa laõo ta. Môû ra, thaáy chæ
coù daêm ñoàng baïc leû. Noù chöûi toaùng leân “caø-tem, boï xít”
um suøm. Sau khi moi heát tieàn, noù baûo cha giaø haù mieäng
ra ñeå noù nheùt caùi boùp vaøo moàm. Roài nhaác boång laõo leân,
neùm vaøo coâng-te-nô, troâng coøn nheï hôn mình neùm caùi
bao raùc.

Ñaùm con oâng Quyeàn, maáy ñöùa lôùn nhìn Thuaät cöôøi
cöôøi coù veû khoâng tin. Rieâng thaèng cu Tieán, uùt cuûa oâng thì
moàm cöù haù hoác ra, coù veû kinh dò laém. OÂng cuõng khoâng
tin laém. OÂng nghó buïng, ñaây laø nöôùc Myõ, chöù coù phaûi xöù
Congo ñaâu. OÂng hoûi Thuaät :

- Chuù ñònh noùi ngay trong caùi Apartment mình ñang ôû
naøy aáy aø ?

Thuaät laéc ñaàu : - Khoâng, toâi nghe noùi ñaâu ôû Ueùt-beo-
phoït kìa.

- Xa choã mình ñaây khoâng ?
- Khoâng xa laém. Chöøng möôøi laêm phuùt laùi xe.
OÂng Quyeàn laëng yeân, khoâng hoûi nöõa. OÂng chöa coù xe.
Nhieàu yù-nieäm oâng chöa quen. Neân oâng chaúng hieåu caùi
Apartment ñoù noù ôû choã thaâm sôn cuøng coác naøo maø tình
hình an ninh beát baùt nhö vaäy. Nhöõng ngaøy keá tieáp baïn beø
oâng nghe tin ñoå ñeán thaêm. Hoï ñem cho gia-ñình oâng
nhöõng moùn gia duïng caàn thieát. Keû cho vaøi taám neäm.
Ngöôøi caùi Tivi cuõ nhöng coøn toát. Vaøi caùi roå ny-loâng, hay
chuïc cheùn nhöïa. OÂng coù caûm töôûng gioáng nhö ngaøy môùi
laáy vôï ra rieâng anh em baø con ñem ñoà ñeán cho. OÂng caûm
ñoäng. Ñaùm baïn oâng ngoaøi cöû chæ saên soùc veà vaät chaát, coøn
ræ tai oâng ñuû caùc thöù kinh nghieäm cuûa ngöôøi sang tröôùc.
OÂng Vinh nhaø cuøng Phöôøng ôû Saøi-gon, sang tröôùc oâng
gaàn hai naêm ñem caû nhaø ñeán thaêm. Luùc chæ coù hai ngöôøi
ñaøn oâng vôùi nhau, Vinh baûo oâng :
- Phaûi coi chöøng boïn qua laâu. YÙ toâi noùi boïn qua töø

baåy laêm. Hay boïn vöôït bieân sôùm.

OÂng Quyeàn chöa hieåu yù baïn , hoûi laïi :
- Sao vaäy ?
- Chuùng noù moät maët vaãn khinh mình nhö choù. Moät

maët vaãn tìm caùch lôïi duïng mình.
OÂng ñuøa :
- Mình thì coù caùi khæ gì cho hoï lôïi duïng. Mình tha

khoâng lôïi duïng hoï thì thoâi. Chôù thieân haï lôïi duïng
ñöôïc mình caùi gì.
Vinh baûo : - Luùc ñaàu toâi cuõng nghó nhö oâng. Sau naøy
môùi bieát. Chaúng haïn, boïn coù bi-di-neùt thì lôïi duïng söï lô
ngô luùc môùi qua cuûa mình, tieáng taêm khoâng bieát, ñeå
möôùn mình traû coâng reû maït.
- Thì ai baûo laøm cho hoï. Thieân haï boùc loät, mình nghæ.
Ñi xin choã khaùc. Ñaây laø xöù töï do maø. Mình khoâng
chòu, ai eùp mình ñöôïc.
OÂng Vinh laéc ñaàu tröôùc ñaàu oùc ngaây thô cuûa baïn. OÂng
coá gaéng giaûi thích :
- Ñoàng yù. Nhöng ñoù chæ laø lyù thuyeát. Caùi khoù noù boù
caùi khoân. OÂng khoâng hieåu ñaâu. Caùi khoù ñaây laø tieáng
taêm mình khoâng raønh. Coù xin laøm sôû Myõ cuõng phaûi
coù ngöôøi quen giôùi thieäu. Maø nhoïc nhaèn laém. Khoâng
deã aên nhö mình töôûng ñaâu.
Ngöng moät laùt cho baïn thaám, Vinh tieáp:
- Chöa heát. Coøn ñaùm ñöïc röïa soàn soàn, tuïi noù yû qua
laâu raønh tieáng taêm vaø coù tieàn thì lôïi duïng thôøi cô bu
vaøo taùn tænh duï doã vôï con mình.
Nghe ñeán ñaây, oâng Quyeàn khoâng chòu, noùi :
- Noùi gì gheâ vaäy cha. Cuõng coøn tuyø chöù.
- Ñuùng. Nhaát laø maáy cha ñi caûi taïo bò vôï boû, tröôùc
khi sang Myõ cöôùi ñöôïc con vôï nhí, tuoåi chæ baèng con
gaùi mình thì phaûi coi chöøng. Khoâng kheùo laø ki coùp
cho coïp noù xôi. Chaïy long toùc gaùy lo bao nhieâu loaïi
giaáy tôø, ñem ñöôïc con vôï nhí sang ñaây. Söôûi aám

chöa heát moät muøa ñoâng noù ñaõ ñaù phoác vaøo caùi
moâng teo toùp toaøn xöông cuûa mình ñeå ñi theo boïn
sang tröôùc.
Ñieàu naøy coù theå ñuùng. OÂng Quyeàn tröôùc ñaây ñaõ töøng
suy nghó veà ñieàu ñoù. Theo oâng, cuoäc soáng noù phaûi theá.
Coù nhöõng caùi noù nhö quy luaät. Ai phaïm vaøo cuõng phaûi
traû giaù. Nhö hai vôùi hai laø boán vaäy. OÂng Vinh tieáp tuïc “
leân lôùp” :
- Phaûi caûnh giaùc toái ña. Chôù coù maø voäi vaõ nhôø vaû ai
caùi gì. Chuùng noù chæ chôø coù theá laø bu vaøo, baùm chaët.
Trình dieãn ñuû caùc maøn haøo hoa phong nhaõ ñeå bieán mình
thaønh moät thaèng cuø laàn löûa tröôùc maét vôï con mình. Roài
moät ngaøy ñeïp trôøi naøo ñoù thaáy ñöùa con gaùi röôïu, hoài coøn
ôû Vieät nam khoâng cho noù laáy choàng, ñeå daønh sang Myõ
kieám moät thaèng reå baùc-só, kyõ-sö, boãng cöù chaïy ra chaïy
vaøo toilet xoàng xoäc ñeå uïa khan. Hoûi, thì noù noùi moät
thaèng Tony Nguyeãn hay Jerry Traàn naøo ñoù môùi taëng cho
caùi baàu.
Teä haïi hôn nöõa, coù cha ñi caày veà thaáy nhaø cöûa laëng
ngaét nhö tôø. Xuoáng beáp, chaúng thaáy côm canh gì nhö moïi
laàn, tröø moät maûnh giaáy vieát lem nhem cuûa con vôï treû.
Noù xin mình tha toäi, ñeå noù ñi theo tieáng goïi cuûa con tim
vöøa thöùc giaác.
OÂng Quyeàn xin loãi, ngaét lôøi oâng baïn :
- Thì cuõng taïi con vôï mình nöõa chöù. Luùc laáy mình, noù
chæ xem mình nhö taám giaáy thoâng haønh ñeå ra khoûi
nöôùc. Chæ coù ñaàu oùc noù laø tænh taùo, ñaày nhoùc nhöõng
aâm möu thuû ñoaïn. Coøn traùi tim noù vaãn nguû li bì. Maø
suy cho cuøng, cuõng ñuùng thoâi. Laøm sao noù coù theå
yeâu mình ñöôïc. Trong khi mình chæ laø moät gaõ giaùc
ñaáu ñaõ naèm im chôø cheát. Thaân ñaõ baïi, danh ñaõ lieät.
Treøo cao thì teù ñau thoâi. Traùch ai ?
OÂng Vinh gaät ñaàu, noái lôøi :

- Maáy cha laáy vôï con nít coát yù laø ñeå traû thuø ñôøi. Muïc
ñích cuûa maáy giaû laø ñeå chöûi vaøo maët cuoäc ñôøi, vaøo
maët con vôï cuõ ñang soáng vôùi moät thaèng caùn boä naøo
ñoù. Raèng ñôøi oâng taøn thì coù taøn, nhöng coøn laâu oâng
môùi maït. Coøn luõ caùn ngoá kia. Chuùng maøy töôûng
cöôùp ñöôïc vôï oâng laø chuùng maøy ngon ö ? Nhìn laïi
coi. Coù phaûi hoa röõa nhò taøn roài khoâng ? Baây giôø môû
maét ra maø xem “ Ai thaéng ai ?”.

Cöù theá, caùc baïn oâng thay nhau “ daïy” oâng. Sau cuøng
hoï keát luaän : “ Chæ coù boïn mình, nhöõng keû traâu chaäm
uoáng nöôùc ñuïc môùi thoâng caûm ñöôïc laãn nhau thoâi. OÂng
hieåu yù toâi noùi khoâng ?”

Hieåu thì oâng hieåu chöù. Nhöng söï thöïc ra sao, sau naøy
môùi bieát. Coøn baïn beø khuyeân, oâng cuõng aäm öø caùm ôn.
OÂng nghó buïng, hai anh em song sinh, ñöùa ra tröôùc coù
maáy phuùt ñaõ laø anh laø chò. Ñaây chuùng noù sang tröôùc
mình caû naêm trôøi. Roõ raøng chuùng noù laø ñaøn anh mình
roài. Khoâng nghe tuïi noù thì nghe ai. Tröôùc khi ra veà, oâng
Vinh coøn baûo, seõ ruû oâng tham gia vaøo caùi hoäi gì ñoù “ cuûa
rieâng maáy anh em mình”, do oâng vaø maáy ngöôøi baïn qua
sau môùi thaønh laäp. Vinh baûo :- Phaûi theá, mình môùi taäp
hôïp ñöôïc söùc maïnh. Ñôøi naøy khoâng ñaáu tranh laø cheát. Bò
chuùng noù aên hieáp ngay”. Chuùng noù laø ai thì oâng Vinh
khoâng noùi roõ. Nhöng cöù nghe lôøi baïn, töï döng oâng Quyeàn
cuõng caûm thaáy baát an. OÂi, caùi theá giôùi laï laãm naøy. OÂng
chaúng hieåu gì caû.

Thôøi gian ôû beân Myõ naøy hình nhö qua mau hôn hoài coøn
ôû Vieät nam. Quay ñi quay laïi, oâng Quyeàn ñaõ ôû Myõ ñöôïc
ba thaùng. Haøng ngaøy cöù aên roài leâ la töø nhaø naøy sang nhaø
kia trong caùi khu Apartment coù caû chuïc gia ñình môùi qua
naøy, oâng Quyeàn cuõng caûm thaáy buoàn chaân buoàn tay. Baø
caùn söï xaõ hoäi treân hoäi thì tuaàn naøo cuõng goïi xuoáng hai