แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 2 กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 หน่วยที่ 4 เรื่อง พลังงานความร้อน ภาคเรียนที่ 2/2565 เรื่อง ผลของความร้อนต่อการหดตัวและขยายตัวของสาร เวลา 3 ชั่วโมง ครูผู้สอน นางสาวนฤมล มณเฑียรทอง โรงเรียนบ้านพุน้อย 1. มาตรฐาน/ตัวชี้วัด 1.1 ตัวชี้วัด ว 3.2 ม.1/3 วิเคราะห์ แปลความหมายข้อมูล และ คำนวณปริมาณความร้อนที่ทำให้สสาร เปลี่ยนอุณหภูมิและเปลี่ยนสถานะ โดยใช้สมการ Q = mcΔt และ Q = mL 2.จุดประสงค์การเรียนรู้ 1. อธิบายผลของความร้อนต่อการเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิของสารได้(K) 2. คำนวณปริมาณความร้อนที่ทำให้สสารเปลี่ยนอุณหภูมิและเปลี่ยนสถานะ (P) 3. รับผิดชอบต่อหน้าที่และงานที่ได้รับมอบหมาย (A) 3.สาระการเรียนรู้ สาระการเรียนรู้แกนกลาง ปริมาณความร้อนที่ทำให้สสารเปลี่ยนอุณหภูมิ ขึ้นอยู่กับมวล ความร้อนจำเพาะ และอุณหภูมิที่เปลี่ยนไป ปริมาณความร้อนที่ทำให้สสารเปลี่ยนสถานะ ขึ้นอยู่กับมวลและความร้อนแฝงจำเพาะ โดยขณะที่สสาร เปลี่ยนสถานะ อุณหภูมิจะไม่เปลี่ยนแปลง 4.สาระสำคัญ/ความคิดรวบยอด สารเมื่อได้รับความร้อนอาจมีการเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิ สถานะ หรือรูปร่างของสาร เมื่อสารได้รับ ความร้อนจะทำให้อนุภาคเคลื่อนที่เร็วขึ้น ทำให้เกิดการขยายตัวและหดตัว ส่งผลให้ขนาดและรูปร่าง เปลี่ยนแปลงไป 5. สมรรถนะสำคัญของผู้เรียนและคุณลักษณะอันพึงประสงค์ สมรรถนะสำคัญของผู้เรียน คุณลักษณะอันพึงประสงค์ 1. ความสามารถในการสื่อสาร 2. ความสามารถในการคิด 1) ทักษะการวิเคราะห์ 2) ทักษะการสรุปลงความเห็น 3. ความสามารถในการใช้ทักษะชีวิต 1. มีวินัย 2. ใฝ่เรียนรู้ 3. มุ่งมั่นในการทำงาน
6.กิจกรรมการเรียนรู้ วิธีสอนแบบสืบเสาะหาความรู้ 5Es (5Es Instructional Model) กระตุ้นความสนใจ (Engage) 1. ครูแจ้งผลการเรียนรู้ให้นักเรียนทราบ 2. ครูถามคำถาม prior knowledge กระตุ้นความคิดของนักเรียนว่า เมื่อสสารได้รับความร้อน จะเกิด การเปลี่ยนแปลงอย่าง (แนวตอบ เมื่อสสารได้รับความร้อน อาจทำให้อนุภาคของสารเกิดการสั่นสะเทือนและขยายตัว เกิด การเปลี่ยนสถานะของสาร หรืออาจทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิของสาร) 3. ครูสนทนากับนักเรียนเกี่ยวกับความร้อนต่อการเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิของสาร เช่น บอลลูนสามารถลอยอยู่ในอากาศได้อย่างไร (แนวตอบ ความหนาแน่นอากาศภายในบอลลูนน้อยกว่าความหนาแน่นอากาศภายนอก) แอลกอฮอล์ที่อยู่ในเทอร์มอมิเตอร์ เมื่อได้รับความร้อนจะเป็นอย่างไร (แนวตอบ อนุภาคของแอลกอฮอล์จะออกห่างกันมากขึ้น อนุภาคจะสั่น และเคลื่อนที่เร็วมากขึ้น) ถ้าเป็นของแข็งที่ได้รับความร้อนจะเป็นอย่างไร (แนวตอบ เกิดการขยายตัว แต่ขยายตัวได้น้อยกว่าของเหลวและแก๊ส) 4. ครูและนักเรียนร่วมกันอภิปรายจากแนวคำตอบของนักเรียน เพื่อเชื่อมโยงไปสู่การเรียนรู้เรื่องผล ของความร้อนต่อการเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิของสาร สำรวจค้นหา (Explore) 1. ครูให้นักเรียนแบ่งกลุ่มออกเป็นกลุ่มละเท่า ๆ กัน ให้แต่ละกลุ่มวางแผนและแบ่งหน้าที่ค้นคว้า ความรู้ เรื่อง การขยายตัวหรือหดตัวของสาร จากหนังสือเรียนวิทยาศาสตร์ ม.1 เล่ม 2 หน้า 6-7 หรือจากแหล่งการเรียนรู้ทางอินเทอร์เน็ต และเอกสารต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้อง 2. นักเรียนแต่ละกลุ่มระดมความคิด แล้วสรุปข้อมูลเป็นความรู้ของกลุ่ม อธิบายความรู้ (Explain) 1. นักเรียนแต่ละกลุ่มผลัดกันเล่าเรื่องที่ตนได้ศึกษามาให้สมาชิกในกลุ่มฟัง 2. นักเรียนแต่ละกลุ่มส่งตัวแทนออกมานำเสนอผลการสืบค้นข้อมูลหน้าชั้นเรียน 3. ครูและนักเรียนร่วมกันอภิปรายผลจากการปฏิบัติกิจกรรม โดยใช้แนวคำถาม เช่น การขยายตัวของวัตถุที่ได้รับความร้อน แบ่งได้เป็นกี่แบบ อย่างไรบ้าง (แนวตอบ มี 3 แบบ คือ 1. การขยายตัวเชิงเส้น 2. การขยายตัวเชิงพื้นที่ 3. การชยายตัวเชิง ปริมาตร) ชั่วโมงที่ 1 ขั้นนำ ขั้นสอน
การขยายตัวหรือหดตัวของวัตถุที่ได้รับความร้อน นำไปใช้ประโยชน์อะไรได้บ้าง (แนวตอบ การวางรางรถไฟ การเว้นรอยต่อของสะพาน การขึงสายไฟ เป็นต้น) 4. ครูและนักเรียนร่วมกันสรุปผลจากการปฏิบัติกิจกรรม สำรวจค้นหา (Explore) 1. ครูให้นักเรียนแบ่งกลุ่มออกเป็นกลุ่มละ 4-5 คน เพื่อทำกิจกรรม เรื่อง การขยายตัวของสาร ในหนังสือเรียนวิทยาศาสตร์ ม.1 เล่ม 2 หน้า 9 แล้วบันทึกผลและตอบคำถามท้ายกิจกรรมใน แบบฝึกหัดวิทยาศาสตร์ ม.1 เล่ม 2 อธิบายความรู้ (Explain) 1. ครูสุ่มตัวแทนนักเรียนแต่ละกลุ่มออกมานำเสนอผลจากกิจกรรม 2. ครูและนักเรียนร่วมกันอภิปรายผลที่จากการทำกิจกรรม 3. ครูให้นักเรียนตอบคำถามท้ายกิจกรรม และเฉลยคำตอบ ดังนี้ - เมื่อให้ความร้อนโดยการนำขวดรูปชมพู่ทั้ง 2 ใบไปแช่น้ำร้อน ระดับน้ำและขนาดเส้นผ่าน ศูนย์กลางลูกโป่งมีการเปลี่ยนแปลงอย่างไร (แนวตอบ ระดับน้ำเพิ่มขึ้น และขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางเพิ่มขึ้น) - ความร้อนมีผลต่อการเปลี่ยนแปลงปริมาตรของของเหลวและแก๊สอย่างไร (แนวตอบ ส่งผลให้ปริมาตรของของเหลวขยายตัว และส่งผลให้ปริมาตรของแก๊สขยายตัวด้วย) - นักเรียนคิดว่า สารในสถานะใดที่สามารถขยายตัวได้ดีกว่ากันระหว่างของแข็ง ของเหลว และ แก๊ส เพราะเหตุใด (แนวตอบ แก๊ส ของเหลว ของแข็ง ตามลำดับ เนื่องจากแรงดึงดูดระหว่างโมเลกุลของแก๊สน้อย กว่าของเหลว และของแข็ง) สำรวจค้นหา (Explore) 1. ครูให้นักเรียนแบ่งกลุ่มออกเป็นกลุ่มละ 5-6 คน เพื่อทำกิจกรรม เรื่อง การสร้างแบบจำลองการ ขยายตัว หรือหดตัวของสสารเมื่อได้รับ หรือสูญเสียความร้อน ในหนังสือเรียนวิทยาศาสตร์ ม.1 เล่ม 2 หน้าที่ 10 แล้วบันทึกผลและตอบคำถามท้ายกิจกรรมในแบบฝึกหัดวิทยาศาสตร์ ม.1 เล่ม 2 อธิบายความรู้ (Explain) 1. ครูสุ่มตัวแทนนักเรียนแต่ละกลุ่มออกมานำเสนอผลจากกิจกรรม 2. ครูและนักเรียนร่วมกันอภิปรายผลที่จากการทำกิจกรรม 3. ครูให้นักเรียนตอบคำถามท้ายกิจกรรม และเฉลยคำตอบ ดังนี้ ชั่วโมงที่ 2 ขั้นสอน ชั่วโมงที่ 3 ขั้นสอน
- เมื่อสสารได้รับหรือสูญเสียความร้อน สสารจะมีการเปลี่ยนแปลงรูปร่างอย่างไร (แนวตอบ หดตัว) - ลักษณะการขยายตัวของวัตถุเมื่อได้รับความร้อน แบ่งออกเป็นกี่ลักษณะ อะไรบ้าง (แนวตอบ 3 ลักษณะ ได้แก่ การขยายตัวเชิงเส้น การขยายตัวเชิงพื้นที่ และการขยายตัวเชิง ปริมาตร) - ประเมินแบบจำลองของกลุ่มอื่นว่าแสดงถึงเนื้อหาที่ถูกต้องและครบถ้วนหรือไม่ อย่างไร (แนวตอบ คำตอบของนักเรียนขึ้นอยู่กับแบบจำลองของนักเรียนแต่ละกลุ่ม โดยการประเมินของ นักเรียนขึ้นอยู่กับดุลยพินิจของครูผู้สอน) ขยายความรู้ (Expand) 1. ครูและนักเรียนร่วมกันสรุปเกี่ยวกับ การขยายตัวหรือหดตัวของสาร และประโยชน์ที่จากการ ขยายตัวของวัตถุเนื่องจากความร้อน โดยอาจร่วมกันสรุปเป็นแผ่นพับ เรื่อง การขยายตัวของวัตถุ 2. ครูให้นักเรียนทำแบบฝึกหัดในแบบฝึกหัดวิทยาศาสตร์ ม.1 เล่ม 2 ตรวจสอบผล (Evaluate) 1. ครูตรวจแบบฝึกหัดในแบบฝึกหัดวิทยาศาสตร์ ม.1 เล่ม 2 2. ครูประเมินการปฏิบัติการจากการทำกิจกรรม เรื่อง การขยายตัวของสาร โดยใช้แบบประเมินการ ปฏิบัติการ 3. ครูประเมินการปฏิบัติการจากการทำกิจกรรม เรื่อง แบบจำลองการขยายตัว หรือหดตัวของสสาร เมื่อได้รับ หรือสูญเสียความร้อน 4. ครูประเมินนักเรียนจากการทำกิจกรรมกลุ่ม โดยใช้แบบสังเกตพฤติกรรมการทำงานรายกลุ่ม 5. ครูประเมินนักเรียนจากการสืบค้นข้อมูล และการตอบคำถามในชั้นเรียนโดยใช้แบบสังเกตพฤติกรรม การทำงานรายบุคคล 6. ครูประเมินชิ้นงานแบบจำลองการขยายตัว หรือหดตัวของสาร โดยใช้แบบประเมินชิ้นงาน/ภาระ งานรวบยอด 7. ครูประเมินแผ่นพับ เรื่อง การขยายตัวของวัตถุ โดยใช้แบบประเมินชิ้นงาน/ภาระงานรวบยอด ขั้นสรุป
7.การวัดและประเมินผล รายการวัด วิธีวัด เครื่องมือ เกณฑ์การประเมิน 7.1 การประเมินระหว่าง การจัดกิจกรรม 1) ผลของความร้อนต่อ การเปลี่ยนแปลง อุณหภูมิของสาร - แบบจำลองการขยายตัว หรือหดตัวของสาร - แผ่นพับ เรื่อง การ ขยายตัวของวัตถุ - ตรวจแบบฝึกหัด - แบบประเมินชิ้นงาน/ ภาระงานรวบยอด - แบบประเมินชิ้นงาน/ ภาระงานรวบยอด - แบบฝึกหัดวิทยาศาสตร์ ม.1 เล่ม 2 ระดับคุณภาพ 2 ผ่านเกณฑ์ ระดับคุณภาพ 2 ผ่านเกณฑ์ ร้อยละ 60 ผ่านเกณฑ์ 2) การปฏิบัติการ - ประเมินการปฏิบัติการ - แบบประเมิน การปฏิบัติการ ระดับคุณภาพ 2 ผ่านเกณฑ์ 3) พฤติกรรมการ ทำงานรายบุคคล - สังเกตพฤติกรรม การทำงานรายบุคคล - แบบสังเกตพฤติกรรม การทำงานรายบุคคล ระดับคุณภาพ 2 ผ่านเกณฑ์ 4) พฤติกรรมการ ทำงานรายกลุ่ม - สังเกตพฤติกรรม การทำงานรายกลุ่ม - แบบสังเกตพฤติกรรม การทำงานรายกลุ่ม ระดับคุณภาพ 2 ผ่านเกณฑ์ 5) คุณลักษณะ อันพึงประสงค์ - สังเกตความมีวินัย ใฝ่เรียนรู้ และมุ่งมั่น ในการทำงาน - แบบประเมินคุณลักษณะ อันพึงประสงค์ ระดับคุณภาพ 2 ผ่านเกณฑ์ 8. สื่อ/แหล่งการเรียนรู้ 8.1 สื่อการเรียนรู้ 1) หนังสือเรียนวิทยาศาสตร์ ม.1 เล่ม 2 2) แบบฝึกหัดวิทยาศาสตร์ ม.1 เล่ม 2 3) PowerPoint เรื่อง การขยายตัวหรือหดตัวของสาร 4) อุปกรณ์การทดลอง 8.2 แหล่งการเรียนรู้ 1) ห้องสมุด 2) แหล่งข้อมูลสารสนเทศ - http://www.aksorn.com/LC/Sci/B2/M1/09
แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 3 กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 หน่วยที่ 4 เรื่อง พลังงานความร้อน ภาคเรียนที่ 2/2565 เรื่อง ผลของความร้อนต่อการเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิและสถานะของสาร เวลา 4 ชั่วโมง ครูผู้สอน นางสาวนฤมล มณเฑียรทอง โรงเรียนบ้านพุน้อย 1. มาตรฐาน/ตัวชี้วัด 1.1 ตัวชี้วัด ว 3.2 ม.1/1 วิเคราะห์ แปลความหมายข้อมูล และคำนวณปริมาณความร้อนที่ทำให้สสาร เปลี่ยนอุณหภูมิและเปลี่ยนสถานะ โดยใช้สมการ Q = mcΔt และ Q = mL 2.จุดประสงค์การเรียนรู้ 4. อธิบายผลของความร้อนต่อการเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิของสารได้(K) 5. คำนวณปริมาณความร้อนที่ทำให้สสารเปลี่ยนอุณหภูมิและเปลี่ยนสถานะ (P) 6. รับผิดชอบต่อหน้าที่และงานที่ได้รับมอบหมาย (A) 3.สาระการเรียนรู้ สาระการเรียนรู้แกนกลาง ปริมาณความร้อนที่ทำให้สสารเปลี่ยนอุณหภูมิขึ้นอยู่กับมวล ความร้อนจำเพาะ และอุณหภูมิที่ เปลี่ยนไป ปริมาณความร้อนที่ทำให้สสารเปลี่ยนสถานะขึ้นอยู่กับมวล และความร้อนแฝงจำเพาะ โดย ขณะที่สสารเปลี่ยนสถานะ อุณหภูมิจะไม่เปลี่ยนแปลง 4.สาระสำคัญ/ความคิดรวบยอด สารเมื่อได้รับความร้อนจะทำให้อุณหภูมิของสารสารเปลี่ยนแปลง แต่สถานะของสารไม่เปลี่ยนแปลง ซึ่งปริมาณความร้อนที่ทำให้อุณหภูมิของสารเปลี่ยนแปลงขึ้นอยู่กับมวล ความร้อนจำเพาะ และอุณหภูมิที่ เปลี่ยนแปลงไป และสารเมื่อได้รับความร้อนจะทำให้สารเปลี่ยนสถานะ แต่อุณหภูมิของสารไม่เปลี่ยนแปลง เนื่องจากอนุภาคของสารอยู่ห่างกันมาก ซึ่งปริมาณความร้อนที่ทำให้สารเปลี่ยนสถานะขึ้นอยู่กับมวลและ ความร้อนจำเพาะ 5. สมรรถนะสำคัญของผู้เรียนและคุณลักษณะอันพึงประสงค์ สมรรถนะสำคัญของผู้เรียน คุณลักษณะอันพึงประสงค์ 1. ความสามารถในการสื่อสาร 2. ความสามารถในการคิด 1) ทักษะการวิเคราะห์ 2) ทักษะการสรุปลงความเห็น 3. ความสามารถในการใช้ทักษะชีวิต 1. มีวินัย 2. ใฝ่เรียนรู้ 3. มุ่งมั่นในการทำงาน
6.กิจกรรมการเรียนรู้ วิธีสอนแบบสืบเสาะหาความรู้ 5Es (5Es Instructional Model) กระตุ้นความสนใจ (Engage) 1. ครูนำไอศกรีมมาวางไว้บนจาน ประมาณ 3-5 นาที แล้วให้นักเรียนสังเกตถึงความเปลี่ยนแปลง ของไอศกรีมยังคงเหมือนเดิมหรือไม่ จากนั้นครูนำเทอร์มอมิเตอร์มาให้วัดอุณหภูมิของไอศกรีม ก่อนละลาย และเมื่อไอศกรีมละลายหมดแล้วให้วัดอุณหภูมิอีกครั้ง แล้วถามนักเรียนว่า อุณหภูมิ ที่วัดได้ 2 ครั้งค่าอุณหภูมิแตกต่างกันหรือไม่ อย่างไร 2. ครูสนทนากับนักเรียนเกี่ยวกับความร้อนต่อการเปลี่ยนแปลงของสาร ดังนี้ - ถ้านำน้ำแข็งใส่แก้ว ตั้งทิ้งไว้ในห้อง จะเป็นอย่างไร (แนวตอบ น้ำแข็งจะเปลี่ยนสถานะเป็นของเหลว และมีอุณหภูมิเพิ่มขึ้นจนกระทั่งเท่ากับ อุณหภูมิห้อง) - ถ้าต้มน้ำเป็นเวลานาน จนน้ำในภาชนะแห้งหายไป น้ำจะหายไปไหน (แนวตอบ น้ำจะระเหยกลายเป็นไอลอยปะปนอยู่ในอากาศ) - ถ้าจุดเทียน ผลที่เกิดขึ้นจะเป็นอย่างไร (แนวตอบ เทียนไขซึ่งมีสถานะเป็นของแข็งจะเปลี่ยนสถานะเป็นเทียนเหลวซึ่งมีสถานะเป็น ของเหลว) 3. นักเรียนช่วยกันอภิปรายและแสดงความคิดเห็น เพื่อเชื่อมโยงไปสู่การเรียนรู้เรื่องผลของความร้อน ต่อการเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิและสถานะของสาร สำรวจค้นหา (Explore) 1. ครูให้นักเรียนแบ่งกลุ่ม ออกเป็นกลุ่มละเท่า ๆ กัน แล้วให้แต่ละกลุ่มวางแผนและแบ่งหน้าที่ค้นคว้า ความรู้ เรื่อง ผลของความร้อนต่อการเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิและสถานะของสาร จากหนังสือเรียน วิทยาศาสตร์ ม.1 เล่ม 2 หน้า 11-13 และแหล่งการเรียนรู้ทางอินเทอร์เน็ต หรือเอกสารต่าง ๆ ที่ เกี่ยวข้อง 2. ครูให้นักเรียนแต่ละกลุ่มระดมความคิด แล้วสรุปข้อมูลเป็นความรู้ของกลุ่ม อธิบายความรู้ (Explain) 1. นักเรียนแต่ละกลุ่มผลัดกันเล่าเรื่องที่ตนได้ศึกษามาให้สมาชิกในกลุ่มฟัง 2. นักเรียนแต่ละกลุ่มส่งตัวแทนออกมานำเสนอผลการสืบค้นข้อมูลหน้าชั้นเรียน 3. ครูและนักเรียนร่วมกันอภิปรายผลจากการปฏิบัติกิจกรรม โดยใช้แนวคำถามว่า การเปลี่ยนแปลง อุณหภูมิของสารจากความร้อน ขึ้นอยู่กับอะไรบ้าง (แนวตอบ มวล ความร้อนจำเพาะของสาร และอุณหภูมิที่เปลี่ยนแปลงไปของสาร) 4. ครูและนักเรียนร่วมกันสรุปผลจากการปฏิบัติกิจกรรม ชั่วโมงที่ 1 ขั้นนำ ขั้นสอน
อธิบายความรู้ (Explain) 1. ครูถามคำถามทบทวนความรู้เดิมของนักเรียนว่า ปริมาณความร้อนที่ทำให้สารเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิ ขึ้นอยู่กับปัจจัยใดบ้าง (แนวตอบ มวล ความร้อนจำเพาะ และอุณหภูมิที่เปลี่ยนแปลง) 2. ครูเขียนสมการคำนวณหาปริมาณความร้อนที่ทำให้สารเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิบนกระดาน Q = mcΔt จากนั้นครูอธิบายความหมายของตัวแปร และหน่วยของตัวแปรที่ใช้คำนวณ 3. ครูยกตัวอย่างโจทย์การคำนวณหาปริมาณความร้อนที่ทำให้สารเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิ ในหนังสือ เรียนวิทยาศาสตร์ ม.1 เล่ม 2 หน้า 11 ขยายความเข้าใจ (Expand) 1. ครูให้นักเรียนทำแบบฝึกหัดในแบบฝึกหัดวิทยาศาสตร์ ม.1 เล่ม 2 อธิบายความรู้ (Explain) 1. ครูถามคำถามทบทวนความรู้เดิมของนักเรียนว่า ปริมาณความร้อนที่ทำให้สารเปลี่ยนแปลงสถานะ ขึ้นอยู่กับปัจจัยใดบ้าง (แนวตอบ มวล และความร้อนแฝงจำเพาะของสาร) 2. ครูเขียนสมการคำนวณหาปริมาณความร้อนที่ทำให้สารเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิบนกระดาน Q = mL จากนั้นครูอธิบายความหมายของตัวแปร และหน่วยของตัวแปรที่ใช้คำนวณ 3. ครูยกตัวอย่างโจทย์การคำนวณหาปริมาณความร้อนที่ทำให้สารเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิ ในหนังสือ เรียนวิทยาศาสตร์ ม.1 เล่ม 2 หน้า 12-13 ชั่วโมงที่ 2 ขั้นสอน ขั้นสรุป ชั่วโมงที่ 3 ขั้นสอน
ขยายความเข้าใจ (Expand) 1. ครูถามคำถามท้าทายความคิดขั้นสูงว่า วัตถุที่มีมวลเท่ากัน 2 ชิ้น ชิ้นหนึ่งได้รับความร้อนจน หลอมเหลว อีกชิ้นได้รับความร้อน แต่ไม่หลอมเหลว วัตถุทั้ง 2 ชิ้นนี้ ได้รับความร้อนแตกต่างกัน หรือไม่ อย่างไร (แนวตอบ อาจได้รับความร้อนเท่ากันหรือไม่เท่ากันก็ได้ ขึ้นอยู่กับชนิดของสารที่ประกอบอยู่ใน วัตถุ หากวัตถุทั้งสองชนิดมีสารแตกต่างกัน ซึ่งมีจุดหลอมเหลวแตกต่างกัน แม้ว่าจะได้รับความ ร้อนเท่ากันอาจทำให้วัตถุใช้เวลาในการหลอมเหลวแตกต่างกันได้) 2. ครูให้นักเรียนทำแบบฝึกหัดในแบบฝึกหัดวิทยาศาสตร์ ม.1 เล่ม 2 สำรวจค้นหา (Explore) 1. ครูให้นักเรียนแบ่งกลุ่ม ออกเป็นกลุ่มละ 4-5 คน ทำกิจกรรม แล้วให้ตัวแทนกลุ่มออกมารับใบงานที่ 4.3 เรื่อง น้ำเปลี่ยนสถานะ 2. ครูให้แต่ละกลุ่มศึกษาขั้นตอนการทำกิจกรรมในใบงานที่ 4.3 เรื่อง น้ำเปลี่ยนสถานะ แล้วให้สมาชิก ภายในกลุ่มวางแผน แบ่งหน้าที่ในการทำกิจกรรม จากนั้นครูให้แต่ละกลุ่มบันทึกผลและตอบคำถาม ท้ายกิจกรรมลงในใบงาน ตรวจสอบผล (Evaluate) 1. ครูตรวจแบบฝึกหัดวิทยาศาสตร์ในแบบฝึกหัดวิทยาศาสตร์ ม.1 เล่ม 2 2. ครูตรวจใบงานที่ 4.3 เรื่อง น้ำเปลี่ยนสถานะ 3. ครูประเมินนักเรียนจากการทำใบงาน โดยใช้แบบสังเกตพฤติกรรมการทำงานรายกลุ่ม 4. ครูประเมินการนำเสนอใบงาน โดยใช้แบบประเมินการนำเสนอผลงาน 5. ครูประเมินนักเรียนจากการสืบค้นข้อมูล และการตอบคำถามในชั้นเรียน โดยใช้แบบสังเกต พฤติกรรมการทำงานรายบุคคล ชั่วโมงที่ 4 ขั้นสรุป ขั้นสอน ขั้นสรุป
7.การวัดและประเมินผล รายการวัด วิธีวัด เครื่องมือ เกณฑ์การประเมิน 7.1 การประเมินระหว่าง การจัดกิจกรรม 1) ผลของความร้อน ต่อการเปลี่ยนแปลง อุณหภูมิและสถานะ ของสาร - ตรวจใบงานที่ 4.3 เรื่อง น้ำเปลี่ยนสถานะ - ตรวจแบบฝึกหัด - เฉลยใบงานที่ 4.3 เรื่อง น้ำเปลี่ยนสถานะ - แบบฝึกหัดวิทยาศาสตร์ ม.1 เล่ม 2 ร้อยละ 60 ผ่าน เกณฑ์ ร้อยละ 60 ผ่าน เกณฑ์ 2) การนำเสนอ ผลงาน - ประเมินการนำเสนอ ใบงานที่ 4.3 - แบบประเมินการ นำเสนอผลงาน ระดับคุณภาพ 2 ผ่านเกณฑ์ 3) พฤติกรรมการ ทำงานรายบุคคล - สังเกตพฤติกรรม การทำงานรายบุคคล - แบบสังเกตพฤติกรรม การทำงานรายบุคคล ระดับคุณภาพ 2 ผ่านเกณฑ์ 4) พฤติกรรมการ ทำงานรายกลุ่ม - สังเกตพฤติกรรม การทำงานรายกลุ่ม - แบบสังเกตพฤติกรรม การทำงานรายกลุ่ม ระดับคุณภาพ 2 ผ่านเกณฑ์ 5) คุณลักษณะ อันพึงประสงค์ - สังเกตความมีวินัย ใฝ่เรียนรู้ และมุ่งมั่น ในการทำงาน - แบบประเมินคุณลักษณะ อันพึงประสงค์ ระดับคุณภาพ 2 ผ่านเกณฑ์ 8. สื่อ/แหล่งการเรียนรู้ 8.1 สื่อการเรียนรู้ 1) หนังสือเรียนวิทยาศาสตร์ ม.1 เล่ม 2 2) แบบฝึกหัดวิทยาศาสตร์ ม.1 เล่ม 2 3) ใบงานที่ 4.3 เรื่อง น้ำเปลี่ยนสถานะ 4) PowerPoint เรื่อง ผลของความร้อนต่อการเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิและสถานะของสาร 5) อุปกรณ์การทดลอง 8.2 แหล่งการเรียนรู้ 1) ห้องสมุด 2) แหล่งข้อมูลสารสนเทศ - http://www.aksorn.com/LC/Sci/B2/M1/09
กิจกรรมที่ 4.3 เรื่อง น้ำเปลี่ยนสถานะ คำชี้แจง : ให้นักเรียนทำกิจกรรมตามขั้นตอนต่อไปนี้ 1. ใส่น้ำแข็งที่ทุบละเอียดใส่ลงในบีกเกอร์ที่เตรียมไว้ประมาณ 1 ใน 3 ของบีกเกอร์ใช้เทอร์มอมิเตอร์ วัดอุณหภูมิของน้ำแข็ง ดังรูป ก แล้วบันทึกผล 2. ใช้แท่งแก้วคนน้ำแข็ง แล้วสังเกตอุณหภูมิของน้ำแข็ง เมื่อน้ำแข็งหลอมเหลวหมด ให้วัดอุณหภูมิของ น้ำแข็งทันทีแล้วบันทึกผล 3. นำบีกเกอร์ที่บรรจุน้ำแข็งที่หลอมเหลวแล้วในข้อ 2 มาจัดวางรวมกับอุปกรณ์อื่น ๆ ดังรูป ข ใน หนังสือเรียน ตั้งไฟจนน้ำเดือด วัดอุณหภูมิของน้ำเดือดขณะกลายเป็นไอ แล้วบันทึกผล 4. นำเทอร์มอมิเตอร์เสียบลงบนแผ่นกระดาษแข็ง จากนั้นนำไปวางบนบีกเกอร์ให้เทอร์มอมิเตอร์ลอย อยู่เหนือน้ำเล็กน้อย ดังรูป ค ต้มน้ำต่อไปประมาณ 2–3 นาที แล้วจึงวัดอุณหภูมิและบันทึกผล คำถามการทดลอง 1. การต้มน้ำแข็งจนกลายเป็นไอ มีการเปลี่ยนแปลงสถานะกี่ครั้ง อะไรบ้าง 2. การเปลี่ยนสถานะของน้ำใช้พลังงานอะไร 3. การเปลี่ยนสถานะช่วงใดที่ใช้ความร้อนมากที่สุด 4. ช่วงใดที่อุณหภูมิไม่เปลี่ยนแปลงแต่สถานะของน้ำเปลี่ยนแปลง และช่วงใดที่อุณหภูมิเปลี่ยนแปลงแต่ สถานะของน้ำไม่เปลี่ยนแปลง 5. การเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิของน้ำใช้พลังงานอะไร อภิปรายผลการทดลอง
ใบกิจกรรมที่ 4.3 เฉลย เรื่อง น้ำเปลี่ยนสถานะ คำชี้แจง : ให้นักเรียนทำกิจกรรมตามขั้นตอนต่อไปนี้ 1. ใส่น้ำแข็งที่ทุบละเอียดใส่ลงในบีกเกอร์ที่เตรียมไว้ประมาณ 1 ใน 3 ของบีกเกอร์ใช้เทอร์มอมิเตอร์ วัดอุณหภูมิของน้ำแข็ง ดังรูป ก แล้วบันทึกผล 2. ใช้แท่งแก้วคนน้ำแข็ง แล้วสังเกตอุณหภูมิของน้ำแข็ง เมื่อน้ำแข็งหลอมเหลวหมด ให้วัดอุณหภูมิของ น้ำแข็งทันทีแล้วบันทึกผล 3. นำบีกเกอร์ที่บรรจุน้ำแข็งที่หลอมเหลวแล้วในข้อ 2 มาจัดวางรวมกับอุปกรณ์อื่น ๆ ดังรูป ข ใน หนังสือเรียน ตั้งไฟจนน้ำเดือด วัดอุณหภูมิของน้ำเดือดขณะกลายเป็นไอ แล้วบันทึกผล 4. นำเทอร์มอมิเตอร์เสียบลงบนแผ่นกระดาษแข็ง จากนั้นนำไปวางบนบีกเกอร์ให้เทอร์มอมิเตอร์ลอย อยู่เหนือน้ำเล็กน้อย ดังรูป ค ต้มน้ำต่อไปประมาณ 2–3 นาที แล้วจึงวัดอุณหภูมิและบันทึกผล คำถามการทดลอง 1. เมื่อให้ความร้อนต้มน้ำ การต้มน้ำแข็งจนกลายเป็นไอ มีการเปลี่ยนแปลงสถานะกี่ครั้ง อะไรบ้าง เมื่อให้ความร้อนแก่น้ำแข็งเกิดการเปลี่ยนสถานะ 2 ครั้ง คือ น้ำแข็งอุณหภูมิ0ํC เปลี่ยนสถานะ เป็นน้ำอุณหภูมิ0ํC โดยการเปลี่ยนสถานะครั้งนี้อุณหภูมิไม่เปลี่ยนแปลง และน้ำเดือดอุณหภูมิ100 ํC เปลี่ยนสถานะเป็นไอน้ำเดือดอุณหภูมิ100ํC การเปลี่ยนสถานะครั้งนี้อุณหภูมิก็ไม่เปลี่ยนแปลง 2. การเปลี่ยนสถานะของน้ำใช้พลังงานอะไร ความร้อนแฝงจำเพาะ 3. การเปลี่ยนสถานะช่วงใดที่ใช้ความร้อนมากที่สุด น้ำเดือดที่อุณหภูมิ100ํC 4. ช่วงใดที่อุณหภูมิไม่เปลี่ยนแปลงแต่สถานะของน้ำเปลี่ยนแปลง และช่วงใดที่อุณหภูมิเปลี่ยนแปลงแต่ สถานะของน้ำไม่เปลี่ยนแปลง น้ำแข็งอุณหภูมิ0ํC เปลี่ยนสถานะเป็นน้ำอุณหภูมิ0ํC โดยการเปลี่ยนสถานะครั้งนี้อุณหภูมิไม่ เปลี่ยนแปลง และน้ำเดือดอุณหภูมิ100ํC เปลี่ยนสถานะเป็นไอน้ำเดือดอุณหภูมิ100ํC การ เปลี่ยนสถานะครั้งนี้อุณหภูมิก็ไม่เปลี่ยนแปลง 5. การเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิของน้ำใช้พลังงานอะไร ความร้อนแฝงจำเพาะของสาร อภิปรายผลการทดลอง เมื่อน้ำแข็งได้รับความร้อนจะมีการเปลี่ยนแปลงบางช่วง โดยจะเปลี่ยนสถานะโดยที่อุณหภูมิไม่ เปลี่ยน และบางช่วงอุณหภูมิเปลี่ยนแปลงแต่สถานะไม่เปลี่ยนแปลง
แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 4 กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 หน่วยที่ 4 เรื่อง พลังงานความร้อน ภาคเรียนที่ 2/2565 เรื่อง สมดุลความร้อน เวลา 2 ชั่วโมง ครูผู้สอน นางสาวนฤมล มณเฑียรทอง โรงเรียนบ้านพุน้อย 1. มาตรฐาน/ตัวชี้วัด 1.1 ตัวชี้วัด ว 3.2 ม.1/5 วิเคราะห์สถานการณ์การถ่ายโอนความร้อน และคำนวณปริมาณความร้อนที่ถ่าย โอนระหว่างสสารจนเกิดสมดุลความร้อนโดยใช้สมการ Qสูญเสีย = Qได้รับ 2.จุดประสงค์การเรียนรู้ 7. วิเคราะห์สถานการณ์การถ่ายโอนความร้อนได้(K) 8. คำนวณปริมาณความร้อนที่ถ่ายโอนระหว่างสสารจนเกิดสมดุลความร้อนโดยใช้สมการได้(P) 9. รับผิดชอบต่อหน้าที่และงานที่ได้รับมอบหมาย (A) 3.สาระการเรียนรู้ สาระการเรียนรู้แกนกลาง ความร้อนถ่ายโอนจากสสารที่มีอุณหภูมิสูงกว่าไปยังสสารที่มีอุณหภูมิต่ำกว่าจนกระทั่งอุณหภูมิ ของสสารทั้งสองเท่ากัน สภาพที่สสารทั้งสองมีอุณหภูมิเท่ากัน เรียกว่า สมดุลความร้อน เมื่อมีการถ่ายโอนความร้อนจากสสารที่มีอุณหภูมิต่างกันจนเกิดสมดุลความร้อน ความร้อนที่ เพิ่มขึ้นของสสารหนึ่งจะเท่ากับความร้อนที่ลดลงของอีกสสารหนึ่ง ซึ่งเป็นไปตามกฎการอนุรักษ์ พลังงาน 4.สาระสำคัญ/ความคิดรวบยอด สารที่มีอุณหภูมิแตกต่างกันเกิดการถ่ายโอนความร้อนระหว่างกันจนกระทั่งอุณหภูมิของสารเท่ากัน เรียกสภาพนี้ว่า สมดุลความร้อน โดยความร้อนที่เพิ่มขึ้นของสารหนึ่งจะเท่ากับความร้อนที่ลดลงของอีก สารหนึ่ง ซึ่งเป็นไปตามกฎการอนุรักษ์พลังงาน การถ่ายโอนความร้อนจนเกิดสมดุลความร้อนเป็นไปตาม สมการ Qสูญเสีย = Qได้รับ 5. สมรรถนะสำคัญของผู้เรียนและคุณลักษณะอันพึงประสงค์ สมรรถนะสำคัญของผู้เรียน คุณลักษณะอันพึงประสงค์ 1. ความสามารถในการสื่อสาร 2. ความสามารถในการคิด 1) ทักษะการวิเคราะห์ 2) ทักษะการสรุปลงความเห็น 3. ความสามารถในการใช้ทักษะชีวิต 1. มีวินัย 2. ใฝ่เรียนรู้ 3. มุ่งมั่นในการทำงาน
6.กิจกรรมการเรียนรู้ วิธีสอนแบบสืบเสาะหาความรู้ 5Es (5Es Instructional Model) กระตุ้นความสนใจ (Engage) 4. ครูถามคำถาม prior knowledge กระตุ้นความคิดของนักเรียนว่า วัตถุสองสิ่งที่มีความร้อน แตกต่างกัน เมื่อสัมผัสจะมีการเปลี่ยนแปลงความร้อนอย่างไร (แนวตอบ วัตถุที่มีความร้อนแตกต่างกัน จะเกิดการถ่ายโอนความร้อนจากวัตถุที่มีอุณหภูมิสูงกว่า ไปยังวัตถุที่มีอุณหภูมิต่ำกว่า จนกระทั่งวัตถุทั้งสองมีอุณหภูมิเท่ากัน) 5. ครูสนทนากับนักเรียนเกี่ยวกับสมดุลความร้อนในชีวิตประจำวัน โดยใช้แนวคำถาม ดังนี้ - นักเรียนคิดว่า มีเหตุการณ์ในชีวิตประจำอะไรบ้างงที่เกี่ยวข้องกับสมดุลความร้อน (แนวตอบ การละลายของน้ำแข็งในน้ำ การปล่อยอาหารให้เย็นลง การผสมน้ำที่มีอุณหภูมิ ต่างกัน เป็นต้น) - สมดุลความร้อน คืออะไร (แนวตอบ สมดุลความร้อน คือ พลังงานความร้อนที่ถ่ายโอนระหว่างสองบริเวณจนมีอุณหภูมิ เท่ากัน) 3. นักเรียนช่วยกันอภิปรายและแสดงความคิดเห็น เพื่อเชื่อมโยงไปสู่การเรียนรู้เรื่องผลของความร้อน ต่อการเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิและสถานะของสาร สำรวจค้นหา (Explore) 3. ครูให้นักเรียนแบ่งกลุ่ม ออกเป็นกลุ่มละเท่า ๆ กัน แล้วให้แต่ละกลุ่มวางแผนและแบ่งหน้าที่ค้นคว้า ความรู้ เรื่อง สมดุลความร้อน จากหนังสือเรียนวิทยาศาสตร์ ม.1 เล่ม 2 หน้า 14-15 และแหล่ง การเรียนรู้ทางอินเทอร์เน็ต หรือเอกสารต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้อง 4. ครูให้นักเรียนแต่ละกลุ่มระดมความคิด แล้วออกแบบการทดลองเกี่ยวกับเรื่อง สมดุลความร้อน ลงในสมุดบันทึก โดยมีหัวข้อ ดังนี้ • ชื่อการทดลอง • ปัญหา • สมมติฐาน • อุปกรณ์ • วิธีการทดลอง • อภิปรายผลการทดลอง ชั่วโมงที่ 1 ขั้นนำ ขั้นสอน
อธิบายความรู้ (Explain) 5. ครูสุ่มตัวแทนแต่ละกลุ่มออกมานำเสนอ หัวข้อที่แต่ละกลุ่มจะทดลองเกี่ยวกับสมดุลความร้อน โดย ให้นักเรียนนำเสนอปัญหา สมมติฐาน และอุปกรณ์ในการทดลอง 6. ครูพิจารณาหัวข้อของแต่ละกลุ่มว่าสามารถทำการทดลองได้หรือไม่ จากนั้นมอบหมายให้แต่ละกลุ่ม วางแผน และแบ่งหน้าที่ในการทำการทดลองหน้าชั้นเรียนในชั่วโมงถัดไปภายใน 15 นาที อธิบายความรู้ (Explain) 4. ครูให้นักเรียนแต่ละกลุ่มออกมาทำการทดลองหน้าชั้นเรียน โดยสมาชิกทุกคนภายในกลุ่มต้องมี บทบาทและหน้าที่ ดังนี้ - อธิบายชื่อการทดลอง สมมติฐาน อุปกรณ์การทดลอง วิธีการทดลง - แสดงขั้นตอนการทดลอง - อภิปรายและสรุปผลการทดลอง 2. ครูให้นักเรียนบันทึกผลการทดลองของกลุ่มตนเองและเพื่อนกลุ่มอื่นลงในสมุด ขยายความเข้าใจ (Expand) 2. ครูเขียนโจทย์การคำนวณเกี่ยวกับสมดุลคามร้อนบนกระดาน แล้วให้นักเรียนแสดงวิธีทำลงในสมุด 3. ครูให้นักเรียนทำแบบฝึกหัดในแบบฝึกหัดวิทยาศาสตร์ ม.1 เล่ม 2 ตรวจสอบผล (Evaluate) 6. ครูตรวจแบบฝึกหัดวิทยาศาสตร์ในแบบฝึกหัดวิทยาศาสตร์ ม.1 เล่ม 2 7. ครูประเมินการออกแบบการทดลอง เรื่อง สมดุลความร้อน โดยใช้แบบประเมินการออกแบบการ ปฏิบัติการ 8. ครูประเมินนักเรียนจากการทำใบงาน โดยใช้แบบสังเกตพฤติกรรมการทำงานรายกลุ่ม 9. ครูประเมินนักเรียนจากการสืบค้นข้อมูล และการตอบคำถามในชั้นเรียน โดยใช้แบบสังเกต พฤติกรรมการทำงานรายบุคคล ชั่วโมงที่ 2 ขั้นสอน ขั้นสรุป
7.การวัดและประเมินผล รายการวัด วิธีวัด เครื่องมือ เกณฑ์การประเมิน 7.1 การประเมินระหว่าง การจัดกิจกรรม 1) สมดุลความร้อน - ตรวจแบบฝึกหัด - แบบฝึกหัดวิทยาศาสตร์ ม.1 เล่ม 2 ร้อยละ 60 ผ่าน เกณฑ์ 2) การออกแบบการ ปฏิบัติการ - ประเมินการออกแบบ การปฏิบัติการ - แบบประเมินการ ออกแบบการปฏิบัติการ ระดับคุณภาพ 2 ผ่านเกณฑ์ 3) พฤติกรรมการ ทำงานรายบุคคล - สังเกตพฤติกรรม การทำงานรายบุคคล - แบบสังเกตพฤติกรรม การทำงานรายบุคคล ระดับคุณภาพ 2 ผ่านเกณฑ์ 4) พฤติกรรมการ ทำงานรายกลุ่ม - สังเกตพฤติกรรม การทำงานรายกลุ่ม - แบบสังเกตพฤติกรรม การทำงานรายกลุ่ม ระดับคุณภาพ 2 ผ่านเกณฑ์ 5) คุณลักษณะ อันพึงประสงค์ - สังเกตความมีวินัย ใฝ่เรียนรู้ และมุ่งมั่น ในการทำงาน - แบบประเมินคุณลักษณะ อันพึงประสงค์ ระดับคุณภาพ 2 ผ่านเกณฑ์ 8. สื่อ/แหล่งการเรียนรู้ 8.1 สื่อการเรียนรู้ 6) หนังสือเรียนวิทยาศาสตร์ ม.1 เล่ม 2 7) แบบฝึกหัดวิทยาศาสตร์ ม.1 เล่ม 2 8) PowerPoint เรื่อง สมดุลความร้อน 9) อุปกรณ์การทดลอง 8.2 แหล่งการเรียนรู้ 1) ห้องเรียน 2) ห้องปฏิบัติการ