หนังสือเรียนภาษาเขมรถิ่นไทยแบบบูรณาการ เล่ม 2

7 10
คลฮั กฺี เฮา เดฺิม อำ� ปรุมปแรปรอย ทนำ� แก อย

kʰlah kɪɪ haw dʌʌm tʰanam kɛɛ ʔoj
ʔamprʊmprɛɛprɔɔj
ใชเ้ ป็นยาแกอ้ ะไร?
บา้ งเขากเ็ รียก ตน้ อำ� ปรุมฺปแรปรอย
What kind of drug is it?
They just called it ‘ʔamprʊm
prɛɛprɔɔj’. 11
เต ทา มนั ซรูลฺ ทา ชือ กเลฮ็ ได กเลฮ็ จฺืง พง
8 โกน ซแร็ย โกน อย ชือ
มฺือ ยงั นา กฺี ทา มฺี ชโมล
tee tʰaa man srʊʊl tʰaa cʰɨɨ
mɤɤ jaŋnaa kɪɪ tʰaa mɪɪ cʰamool kleh daj kleh cɤɤŋ pʰoŋ koon
srɛj koon ʔoj cʰɨɨ
ดูอยา่ งไรวา่ ตวั ผหู้ รือตวั เมีย?
เขาวา่ มนั ไมส่ บายตวั เจบ็ ตามขอ้ เทา้ ขอ้ มอื
How can we know if it is male พวกผหู้ ญิงท่ีมีอาการ
or female?
They said when you feel un-
9 well, having pains and aches on
เดญ็ อานา เต เดญ็ อานา เต ซเลอฺะ ยงั นา joints like ankles and wrist, those
เต คมาด เกอฺะ มนั เซิว็ จำ� บานตา จำ� จำ� กฺี women who got symptoms like...
ทา เดฺิม เมียน มฺี เมียน ชโมล
12
deɲ ʔaanaa tee deɲ ʔaanaa tee เฮฺิม ซมอง เฮฺิม ซมา เวยี เกอฺะ กฺี ทา ยี เกอฺะ
slʌʔ jaŋnaa tee kʰamaat kʌʔ เพอฺะ ทนำ� อำ� ปรุมฺปแรปรอย
mansəw cam baantaa cam
cam kɪɪ tʰaa miiən mɪɪ miiən hʌʌm samɔɔŋ hʌʌm samaa
cʰamool wiiə kʌʔ kɪɪ tʰaa jii kʌʔ pʰʌʔ
tʰanam ʔamprʊm prɛɛprɔɔj
ไมร่ ู้วา่ ใบมนั เป็นอยา่ งไร ผมกจ็ ำ� ไมค่ อ่ ยได้
รู้แต่วา่ มีตน้ ตวั ผแู้ ละตน้ ตวั เมีย หนา้ แขง้ บวม ไหล่บวม เขากว็ า่ ใหด้ ื่มยา
อำ� ปรุมฺปแรปรอย
I’m not quite sure if we can tell
it from the leaves. But I know Having swollen shins and
there are two kinds. shoulders, just drink ‘ʔamprʊm
prɛɛprɔɔj’ decoction.

139

13 18
มฺี ชโมล ปกา

mɪɪ cʰamool Pakaa

ตวั เมียตวั ผู้ ดอกครับ

Female and male. Its flowers.

14 19
น็อฮ แอญ กฺี เฮา ปกา ตีจิง ซเลอฺะ ยงั นา เวยี เติว็ ดอฺฮ
โม ยางจแน็ฮ เกอฺะ
nɔh ʔɛɛɲ
kɪɪ haw pakaa tiiciŋ slʌʔ
นนั่ แหละ jaŋnaa wiiə təw dɒɒh moo
ɲaaŋcanɛh kʌʔ
That’s it.
อนั ที่จริงเขาเรียกใบ บางทีมนั (ดอก) กง็ อก
15 ออกแบบน้ี
กรุน ชือ กบาล ยงั แจฮ็ น็อฮ
Some call it leaves, but some-
krun cʰɨɨ kabaal jaŋcɛh nɔh times it blooms out like this.

เป็นไขป้ วดหวั ใช่ไหม? 20
มฺือ เวยี ลเอด็ ซแญฮ็ ยงั แจฮ็
Also when we have fever or
headaches, right? mɤɤ wiiə laʔet saɲɛh jaŋcɛh

16 ดูสิ มนั ออกเยอะแยะอยา่ งน้ี
บาด บาด
Look at those blooming bundles.
baat baat
21
ครับ อาคลฮั ซเลอฺะ เวีย เกอฺะ ตนั ทม คเวียล กฺู
คเวยี ล กแบย็ ยาง ปี ฺเดฺิม เกอฺะ แบฮ็ ซเลอฺะ
Yes. นิฮ

17 ʔaakʰlah slʌʔ wiiə kʌʔ tantʰom
อานิฮ ซเดิย็ เคฺิน็ เวยี ปกา รึ ซเดิย็ kʰwiiəl kʊʊ kʰwiiəl kabɛj jaaŋ
pɪɪdʌʌm kʌʔ bɛh slʌʔ nih
ʔaanih sadəj kʰʌn wiiə pakaa
rɨʔ sadəj

อนั น้ีคืออะไร ใช่ดอกของมนั ไหม?

Which part is this? Are they its
flowers?

140

สมยั แตก่ อ่ น เล้ยี งววั เล้ยี งควายกเ็ กบ็ ใบใหญ่ ๆ 24
น้ีแหละ ปันแน็ฮ เฮย นอ ตา สรรพคุณ เวยี

In the past, when I led my cows pannɛh həəj nɔɔ taa
and buffaloes (into the field or sappʰakʰun wiiə
forest), I took its big leaves like
these leaves. เท่าน้ีใช่ไหม สรรพคุณของมนั

22 Is that all for its use?
โม มูร เกฺิด กดาฮ จวั ะ

moo muur kʌʌt kadaah cuəʔ 25
บาด
เอามามว้ นเป็นกระดาษมวนยาสูบ
baat
And fold them up as tobacco
paper. ครับ

Yes

23
เวยี มนั ปุล เต เป็นยา

wiiə man pul tee penjaa

มนั ไม่เป็นพษิ หรอก เป็นยา

It isn’t toxic. It’s really good

for medicine.

141

6. สรุปการแบ่งกล่มุ พืชตามประโยชน์ใช้สอย
จำ� นวนพืช 65 ชนิดจากปากตาเกาวท์ ่ีนำ� มาทำ� เป็ นแบบเรียนภาษาเขมรถิ่นไทยน้ี
สามารถจดั กลุ่มประเภทการใชส้ อยโดยอา้ งอิงขอ้ มูลที่ไดจ้ ากการสมั ภาษณ์และสอบถาม
จากปราชญแ์ ละทีมวจิ ยั ชุมชน รวมท้งั ไดต้ รวจสอบซ้ำ� สามารถแบ่งไดด้ งั น้ี
1) เป็ นสมุนไพร รักษาโรคต่าง ๆ หมายถึงสมุนไพรท่ีนำ� ส่วนต่าง ๆ มารักษาโรค
ตามท่ีปราชญช์ าวบา้ นไดป้ ฏิบตั ิกนั มา ซ่ึงบางชนิดใชร้ ักษาไดห้ ลายโรค บางชนิดไม่ไดใ้ ช้
เดี่ยว ๆ คือตอ้ งใชร้ ่วมกบั สมุนไพรหลายชนิด เพ่ือการรักษาโรคที่ไดผ้ ล แต่ในท่ีน้ีจะเนน้
ท่ีสมุนไพรชนิดน้นั มีคุณสมบตั ิรักษาโรคอะไรบา้ ง
2) แกพ้ ิษจากสตั ว์ หมายถึง การที่ถูกแมลงมีพษิ กดั หรือต่อย เช่น งู ตะขาบ
3) ส�ำหรับหญิงอยู่ไฟ คลอดบุตร หมายถึงสมุนไพรที่น�ำมาใช้เก่ียวกับผูใ้ หญ่
ท่ีต้งั ครรภ์ เพอื่ ใหค้ ลอดบุตรง่าย และหญิงหลงั คลอด เพ่อื ใหผ้ เู้ ป็นมารดามีสุขภาพดี
4) อาหาร หมายถึง ส่วนประกอบของพืชท่ีนำ� มาปรุงอาหาร หรือสามารถนำ� มา
รับประทานสดกบั น้ำ� พริก หรือส่วนของผลที่นำ� มารับประทาน
5) รกั ษาโรคสำ� หรบั สตั วเ์ ล้ยี ง โดยเฉพาะเหบ็ หมดั ของววั ควาย เพราะชาวเขมรถน่ิ ไทย
ส่วนใหญ่เล้ียงววั ควายไวใ้ ชง้ านหรือไม่กข็ าย
6) สร้างบา้ น เฟอร์นิเจอร์ มุงหลงั คา เครื่องเรือน
7) ประโยชนอ์ ่ืนๆ ที่ไม่สามารถจดั เขา้ กลุ่มอ่ืน ๆ ได้ หรือถา้ จะจดั ออกเป็นกลุ่มยอ่ ย
กจ็ ะยอ่ ยมาก ๆ จึงรวมอยใู่ นกลุ่มน้ี
8) ไม่มีประโยชนแ์ ละเป็นพษิ

สรุปเป็นแผนผงั ดงั น้ี
142

พืช/ สมุนไพร

สมุนไพรรักษาโรค เกย่ี วกบั แก้พษิ จากสัตว์
- แผลเร้ืองรัง หญงิ มคี รรภ์คลอดบุตร - พษิ งู
- ช้ำ� ใน ฟกช้ำ� - แมลงกดั ต่อย
- ผดิ สำ� แดง - คลอดลูกง่าย
- กษยั เสน้ - หญิงอยไู่ ฟ
- ปวดเม่ือย - ขบั น้ำ� คาวปลา สร้างบ้าน
- ยาระบาย - มดลูกเขา้ อู่ เฟอร์นิเจอร์
- ริดสีดวงทวาร เครื่องเรือน
- โรคหดั ในเดก็ มุงหลงั คา
- ทอ้ งอืดทอ้ งเฟ้อ ประโยชน์อ่ืนๆ
- ตอ้ กระจก - รังไหม
- เคลด็ ขดั ยอก - แกนปั่นไหม
- สุกใส - ดินประสิว พลุ รักษาโรคส�ำหรับสัตว์เลยี้ ง
- โรคน่ิว - ฆ่าเห็บหมดั
- บำ� รุงเลือด - ใบห่ออาหาร
- โรคซาง ตาลขโมย - ไมม้ งคล
- ร้อนใน - ลูกกระสุน
- ขบั เสมหะ - ไมก้ วาด
- ยาฆ่าแมลง อาหาร

- ขบั ลม - ผลกินได้
- ยอด ดอก ทำ� ผกั จิ้ม
- สมรรถนะทางเพศเสื่อม - เมลด็ ในกวนขา้ วทิพย ์
- คางทูม - ใบทำ� อาหาร
- ลมพษิ - ใชร้ สเปร้ียวประกอบอาหาร
- บำ� รุงกำ� ลงั

143

7. เอกสารอ้างองิ
ประชุมพร สงั ขน์ อ้ ย และคณะ. (2552). รายงานการวิจัยเพ่ือท้องถิ่นฉบบั สมบรู ณ์ โครงการ
“การพัฒนาหลักสูตรและการจัดการเรียนรู้ภาษาเขมรถ่ินไทย เพื่อการอนุรักษ์
ภาษาท้องถ่ินและเสริมสร้ างการเรียนรู้ภาษาไทย โรงเรียนบ้านโพธิ์กอง ตำ� บล
เชื้อเพลิง อำ� เภอปราสาท จังหวัดสุรินทร์ ” สำ� นกั งานกองทุนสนบั สนุนการวิจยั
(สกว.) ฝ่ ายวิจัยเพื่อท้องถิ่น และศูนย์ศึกษาและฟ้ื นฟูภาษาและวฒั นธรรม
ในภาวะวกิ ฤต สถาบนั วจิ ยั ภาษาและวฒั นธรรมเอเชีย มหาวทิ ยาลยั มหิดล.
ประชุมพร สงั ขน์ อ้ ย และคณะ. (2556). รายงานการวิจัยเพื่อท้องถิ่นฉบบั สมบรู ณ์ โครงการ
“รูปแบบการจัดการศึกษาปฐมวัยแบบทวิภาษาโดยใช้ภาษาเขมรถิ่นไทยร่ วมจัด
การเรียนรู้ของโรงเรียนบ้านโพธิ์กอง ตำ� บลเชือ้ เพลงิ อำ� เภอปราสาท จงั หวดั สุรินทร์”
สำ� นกั งานกองทุนสนบั สนุนการวิจยั (สกว.) ฝ่ ายวิจยั เพื่อทอ้ งถิ่น และศูนยศ์ ึกษา
และฟ้ืนฟภู าษาและวฒั นธรรมในภาวะวกิ ฤต สถาบนั วจิ ยั ภาษาและวฒั นธรรมเอเชีย
มหาวทิ ยาลยั มหิดล.
ปุด กลีบแดงและคณะ. (2563). รายงานการวิจัยเพ่ือท้องถิ่นฉบับสมบูรณ์ โครงการ
“ทฺีว มโฮบ ทนำ� ปรฺีตา กาฮ (เที่ยว อาหาร ยา ป่ าตาเกาว์) บ้านขนาดปรีง ตำ� บล
เชือ้ เพลงิ อำ� เภอปราสาท จงั หวดั สุรินทร์”สำ� นกั งานกองทนุ สนบั สนนุ การวจิ ยั (สกว.)
ฝ่ ายวจิ ยั เพื่อทอ้ งถิ่น และศูนยศ์ ึกษาและฟ้ื นฟูภาษาและวฒั นธรรมในภาวะวกิ ฤต
สถาบนั วจิ ยั ภาษาและวฒั นธรรมเอเชีย มหาวทิ ยาลยั มหิดล.
ราชบณั ฑิตยสถาน. (2556). คู่มือระบบเขียนภาษาเขมรถิ่นไทยอักษรไทย. กรุงเทพฯ:
หา้ งหุน้ ส่วนจำ� กดั อรุณการพมิ พ์ .
สุรัญญา ทะวงศด์ ี และคณะ (2559).รายงานการวิจัยเพื่อท้องถิ่นฉบับสมบูรณ์ โครงการ
“พัฒนาศูนย์พัฒนาเดก็ เลก็ เพ่ือการฟื้นฟูภาษาเขมรถ่ินไทยบ้านโพธ์ิกอง ตำ� บล
เชือ้ เพลงิ อำ� เภอปราสาท จงั หวดั สุรินทร์”สำ� นกั งานกองทนุ สนบั สนนุ การวจิ ยั (สกว.)
ฝ่ ายวิจยั เพื่อทอ้ งถิ่น และศูนยศ์ ึกษาและฟ้ื นฟูภาษาและวฒั นธรรมในภาวะวิกฤต
สถาบนั วจิ ยั ภาษาและวฒั นธรรมเอเชีย มหาวทิ ยาลยั มหิดล.
สุวิไล เปรมศรีรัตน์ และคณะ. (2547). แผนที่ภาษาของชาติพันธ์ุต่างๆ ในประเทศไทย.
กรุงเทพฯ: สำ� นกั งานคณะกรรมการวฒั นธรรมแห่งชาติ.

144

ก ดชั นีคำ�
กรวย 61 ขบั 50
กรวยป่ า 70 ขบั น้ำ� คาวปลา 52, 70
กระชบั 58 ขบั ลม 52, 118
กระดาน 39, 106 ขบั เลือด 52, 70
กระดาษ 141 ขา้ ว 61
กระดูกอ่ึง 88 ข้ีเถา้ 100
กระถินณรงคย์ กั ษ์ 14 เขา้ อู่ 132
กระท่อม 35, 44 ไข้ 140
กระเทียม 25, 50, 130 ไขห้ ดั 109
กระสุน 120
กวนขา้ วทิพย์ 92, 108 ค
กษยั เสน้ 18, 25, 54, 88, 96, 105, 137 คม 52
กะเทาะ 40 คลายตวั 91
กดั ต่อย 28 คลายเสน้ 77
กนั ตร็วง 29 คง่ั 52
กนั ตรุม 29 คนั นา 36
กำ� 50 คางทูม 38
เกลด็ น่ิม 137 เคลด็
เกลด็ ปลาช่อน 137 เคลด็ ขดั ยอก 58
แกง 22 เค้ียว 28, 44, 46, 58
แก่น 54, 71
ง
ข งู 109
ขนหมา 21
ขน 68, 84, 90, 104, 119 จ
ขม 33 เจบ็ 36
ขย้ี 62
ขอ้ เทา้ ขอ้ มือ 139 ช
ชา้ ง 93
แช่น้ำ� 109
เช้ือไฟ 99

145

ซ ตา 61
เซาะเนียง 109 ตากแหง้ 42
ตำ� 28, 109
ด
ดิบ 92 ถ
ดื่ม 27, 29, 48, 51, 55, 63, 69, 73, 97, 105, ถกั 35
121, 128 ถาก 48
เดก็ 61, 109, 112 ถ่าน 15
เดก็ เลก็ 46, 65 เถา 80, 103, 116, 131

ต ท
ตน้ 14, 26, 44, 105, 128 ทอ้ ง
ตน้ กลาบูก 135 ทอ้ งเสีย 33, 136
ตน้ งบป่ า 22 ทอ้ งอืด 61, 66, 121
ตน้ ตระนมติญกยู 85, 89 ไม่สบายทอ้ ง 61, 66
ตน้ ตระมูงเซจ 70 ทา 99
ตน้ ตลดั 93 เทา้ เปล่า 36
ตน้ แตกตอก 84, 88 โทษ 36, 53, 124
ตน้ ยอ 54
ตน้ พเงียฮ 81 น
ตน้ มเมียง็ 55 นอน 44
ตน้ ลเลียย 70 น้ำ� คาวปลา 50
ลำ� ตน้ 58, 70, 99, 109 น้ำ� ซาวขา้ วเหนียว 38
ตม้ 27, 29, 48, 51, 55, 69, 73, 81, 85, 97, น้ำ� ขา้ ว 41
105, 121, 128, 136 น้ำ� ตาลในเลือด 11
ตอ้ กระจก 61 น้ำ� นม 27
ตะชบบา้ น 11 น้ำ� พริก 21, 31, 108
ตะขาบ 109 น้ำ� มะพร้าว 77
ตวั บวม 82 น้ำ� เหลือง 46
ตวั ผู้ 138 เน้ือ 94, 108
ตวั เมีย 138

146

บ ผ
บวม 38, 124, 139 ผกั 24, 111
บาด 36, 52 ผา่ 94, 108
บา้ น 14, 32, 99 ผดิ สำ� แดง 29, 65
บำ� รุง 77 ผนื่ 124
โบราณ 11, 106 แผล 46, 109
ใบ 46, 68, 111 เผา 100
ใบตอง 109
ใบสด 61 ฝ
ฝน 38, 48, 63, 112
ป ฝาด 105
ปลาไหลเผอื ก 133 ฝี 46
ปวดขอ้ มือขอ้ เทา้ 69
ปวดฟัน 99 พ
ปวดมือปวดเทา้ 85 พลบั พลา 118
ปวดหวั 140 พลูชา้ ง 115
ปวดเข่า 97 พกั แวน 109
ปวดเมื่อย 54, 91 พริกไทย 25, 50, 130
ปวดเสน้ 69, 85 พษิ 28, 82, 109, 122, 134
ปวดเอว 97 พ้นื 39, 106
ประโยชน์ 36, 51, 69, 85 พมุ่ 29
ปาก 113
ป่ าตากาฮ 90 ฟ
ปื นไมไ้ ผ่ 120 ฟัน 100
ปู 100 ฟื น 119
เป่ า 28, 44, 46, 58, 61, 112 เฟอร์นิเจอร์ 14, 99
เปร้ียว 43, 67, 96
เปร้ียวอมหวาน ดูที่ หวานอมเปร้ียว ม
เปลือก 40, 46 มดลูก 58, 132
แปรงฟัน 58 มะกอกเกล้ือน 92
มะม่วงป่ า 38
มะเร็ง 48

147

มะหาด 42 ล
มุง 36 ลม 50
เมลด็ 94, 108, 110 ลมพษิ 82
แมลง 28 ลำ� ตน้ ดูท่ี ตน้
ไมป้ ระดบั 115 ลูกกระสุน 118
ไมล้ าย 118 เลบ็ เหยยี่ ว 67
เลือด 50
ย เลือดลม 128
ยอด 43 เลื่อย 39, 107
ยอดอ่อน 21, 31, 55, 96 ไล่ลม 121
ยา 29, 43, 55, 62, 69, 77, 105
ยาฆ่าแมลง 31 ว
ยาร้อน 128 ววั ควาย 55
ยาระบาย 31
ยาสูบ 141 ส
ยาง 99 สบาย 71, 77, 128, 139
เยน็ 36 สมรรถนะทางเพศ 76
สมอง 52
ร สมุนไพร 11, 18, 25, 34, 50, 96
รสชาติ 33, 105 สม้ โมง 96
ร้องงอแง 46 สรรพคุณ 29, 40, 108
ร้องไห้ 112 สลายไขมนั 126
รักษา 46, 51, 71 ส่วนผสม 92
ราก 18, 25, 29, 34, 46, 51, 55, 61, 69, 77, สะดุง้ 44
85, 90, 97, 112, 128 สะเดา 31
รากฟัน 38 สาก 104
ริดสีดวงทวาร 34, 133, 136 สาน 35
โรค สี
โรคซาง 112 สีขาว 110
โรคเลือด 51 สีดำ� 16, 63, 68, 103
โรคเลือดข้ึนสมอง 52 สีแดง 13, 104

148

สุก 102, 106 อ
เสา 44 อยไู่ ฟ 25, 29, 52, 59, 71, 128, 131
เส่ือม 76 ออกพรรษา 92, 108
อาบ 82
ห เอ้ืองหมายนา 109
หญา้ 50
หญา้ คา 34 149
หญา้ รีแพร์ 58
หญา้ เพก็ 54
หญา้ เหนียวหมา 58
หนองน้ำ� 12
ห่อ 61
หนาม 68
หนามเหยย่ี ว 67
หนา้ แขง้ 139
หนา้ แลง้ 51
หมกั 31
หลงั คา 32, 35, 58
หมาก 28, 46
หมากพลู 42, 46
หมากสุก 47
หมากเหลี่ยม 92
หมีเหมน็ 61
หวาน 11, 106
เปร้ียวอมหวาน 106, 118
หวานอมเปร้ียว 42
หอม 106
หวั 109, 133, 135
หางเปี ย 137
หายาก 132, 133

A Burn 100, 129
Aches 69, 91 Bush 29
Acidulous 19
Adult 113 C
Allergy 29, 82 Cabin 36
Allergic 124 Cancer 48
Ankle 139 Cattle 55
Appetite 27 Centipede 110
Ashes 100 Ceremony 108
Charcoal 15
B Chew 44, 47
Bad 36, 124 Childbirth 27, 29, 52, 59, 71, 131
Bamboo gun 120 Children 65, 113, 128
Barefoot 36 Chili paste 22, 32, 108, 111
Bark 40 Chop 136
Bath 82 Clots 52
Benefit 80 Coat 113
Betel nuts 47 Coconut 77
Bitter 23, 33 Confinement 27, 29, 59, 71, 128, 131
Black 16, 63, 68, 103 Cook 95, 108
Blade 52 Crab 100
Bloating 121 Cry 48
Blood 51, 128 Curry 22
Blow 44, 47 Cut 94
Board 39
Boil 27, 48, 51, 55, 59, 69, 74, 81, 121, 131 D
Branches 68, 94 Decoction 27, 48, 51, 55, 63, 69, 74, 81, 91,
Breast milk 27 114, 121, 128, 131, 139
Buddhist Lent Day 95, 108 Decoration 117
Building 44, 100 Dessert 108
Bullet 120 Diarrhea 33, 136

150

Disease 113 Heal 41, 48, 52, 77, 82
Dissolve 51 Heartwood 16, 71
Drink 27, 48, 51, 59, 63, 69, 74, 91, 114, Hemorrhoids 134, 136
121, 128, 139 House 32, 44, 100, 107
Drug 29, 32, 40, 47, 69, 100, 113 Hurt 36, 53
Dry 51 Hut 35
Dyke 36
I
E Infant 27, 47
Economic 15 Infect 48
Elephant 93
J
F Joints 139
Fat 129 Juice 77
Feet 85
Female 138 K
Firewood 119 .
Fitful 44
Flatulence 66, 121 L
Flow 52 Laxative 32
Food 65 Latex 100
Fresh 52 Leaves 47
Fruit 19, 43, 63, 94, 108 Top leaves
Furniture 15 Young leaves (leaf) 43, 55, 111
Log 32, 44, 101
G
Garlic 51, 131 M
Grass 35 Male 138
Grind 41, 48, 63, 113 Mature 23, 94, 107
H Medicine 27, 47, 71, 77, 80, 100, 121, 138
Hand 85 Mix 40, 55, 81, 90, 100, 134
Hairy 68, 84, 90, 119 Mouth 113

151

Mumps 41 Rice 16, 108
Muscle 69, 77, 86 Rice field 16, 35
Rice water 41
N Ripe 12, 63, 68, 104, 120
Nourish 77 Roof 35
Root 26, 29, 48, 55, 63, 69, 77, 81, 85, 113,
P 131, 135
Pain 69, 85, 91, 139
Paste 100, 110 S
Peel 40, 48, 108 Saw 39, 101, 107
Pepper 51, 131 Scoop 95
Pillar 44 Scrap 48
Plank 39, 107 Scrub 62, 113
Plug out 108 Season 51, 108
Pock 48 Seed 94, 108
Poison 134 Seven 77, 136
Poisoning 65 Sharp 53
Poisonous 123 Shin 139
Pond 12 Shoulder 139
Pound 110 Sick 71, 138
Portion 77 Sided-dish 23, 111
Pulp 94 Skin 124
Pustule 48 Sleep 44
Sour 20, 43, 120
R Stem 26, 52, 103
Rashes 124 Stomach 66, 121
Red 13 Stone 113
Relaxation 55, 69, 77, 91 Strain 69, 86
Release 128 Sweet 12, 20, 43, 105, 120
Relief 29 Swollen 124, 139
Relieve 91
Restore 132

152

T
Takah 90
Teeth 100
Thatch 35
Thorn 68
Toddler 44
Toothache 100
Toy 120
Treat 48, 69, 113, 121

U
Unwell 139
Urticarial 82

V
Vegetable 23, 111
Vine 80, 103, 116, 131

W
Warm 128
Water 48
Weave 35
White 110
Womb 128, 132
Wood 15
Wound 48, 113
Wrist 139

153





Project “Digital Documentation of the botanical knowledge
of Northern Khmer speakers: Linguists, botanists,
and community members working together”

Research Institute for Languages and Cultures of Asia, Mahidol University