red Epizody-037-048 rok 2013

Andrzej Filipowicz - wspomnienia powiednie pola - „bo wtedy zas³onisz
w³asnego goñca. Ten skoczek powi-
Szachowe epizody(37) nien stan¹æ na c4, zagrasz wiêc naj-
pierw pionkiem z d2 na d3... pamiê-
I Dru¿ynowy Puchar Podlasia O augustowskich przygodach w taj, ¿e posuniesz go tylko o jedno pole,
latach 60-ych, co prawda, nie doty- bo ma on byæ podpor¹ dla pionka
Sajenko k/Augustowa, 3-11 VIII 1962 cz¹cych roku 1962, ale nieco póŸ- e4... i najpierw przestawisz skoczka
niejszych lat, napisa³ mi kiedyœ na d2. Przeciwniczka spróbuje oczy-
Niestety, czasem trzeba pracowaæ! mój wieloletni (ju¿ ponad 60 lat) wiœcie nie wpuœciæ go na c4, bêdzie
Obowi¹zki uczelniane oraz mecz z przyjaciel Zygmunt Burakowski, chcia³a zagraæ b7-b5, nie mo¿esz jej
£otw¹, nie pozwoli³y mi na wziêcie tytu³uj¹c opowieœæ „Prawo - lewo“ : na to pozwoliæ i zagrasz zawczasu
udzia³u we wspania³ej turystycznej a2-a4. Ona zagra byæ mo¿e, a7-a6,
imprezie, jak¹ by³ rozegrany nad je- Obecnoœæ Tola (Anatol £okasto) ¿eby przygotowaæ ruch b7-b5, ale ty
ziorem Sajno, w obozowych warun- w Augustowie (poczynaj¹c od 1962 tylko na to czekasz. Posuwasz pionka
kach Puchar Podlasia. Turniej orga- roku) nikogo nie zdziwi³a, gdy¿ wi- „a“ o jeszcze jedno pole (a5) i czarny
nizowa³ Okrêg Bia³ostocki, a przede dywano go tu wielokrotnie. Tym pion b7 jest raz na zawsze unierucho-
wszystkim jego niezmordowany pre- wszak¿e razem przyjecha³ na augu- miony, bo jeœli pójdzie o dwa pola do
zes Jan Górski. Zjawi³o siê 16 dru¿yn stowski festiwal nie sam, ale z jak¹œ przodu, zabijesz go w przelocie“.
i ponad 100 zawodników, co wów- ca³kiem niebrzydk¹ dziewczyn¹, spo-
czas by³o liczb¹ rekordow¹. Rekor- ro od niego m³odsz¹. Bardzo szybko - Szpikowanie Joasi wiedz¹ sza-
dowe by³y równie¿ nagrody pieniê¿- dowiedzieliœmy siê, ¿e dziewczê to chow¹ ci¹gnê³o siê a¿ do kolacji, a
ne, rzadkoœæ w owych czasach (!), ma na imiê Jola i od kilkunastu dni po kolacji ma³¿onkowie raz jeszcze
dla trzech zwyciêskich zespo³ów, jest ¿on¹ Tolka. Po³¹czy³a ich podob- siedli do szachownicy. Tym razem
które sk³oni³y wielu czo³owych sza- no mi³oœæ do szachów. Wyprawê do Tolo pokazywa³ ma³¿once warianty,
chistów do przyjazdu. Augustowa pañstwo m³odzi potrak- w których skoczek b1 przychodzi jed-
towali, jako podró¿ poœlubn¹!? Tolo nak na c3, zas³aniaj¹c w ten sposób
Wœród 16 zespo³ów znalaz³ siê mój mia³ tu graæ w turnieju g³ównym, w³asnego goñca.
„Legion“ (zdoby³ III nagrodê) w jego ¿ona natomiast zamierza³a wy-
sk³adzie: Janusz Szukszta 3,5 p.; Jan st¹piæ w kobiecym. W pierwszej run- - Rano nastêpnego dnia Tolo by³
Adamski 4 p.; W³adys³aw Schinzel 5 dzie czeka³a j¹ walka (bia³ymi) ze wyraŸnie w dobrym humorze.
p. i Zygmunt Burakowski 3 p. Roze- znan¹ mê¿owi zawodniczk¹, która Uœmiecha³ siê i zaciera³ rêce. Panie
grano 6 rund „szwajcarem“ (tempo na posuniêcie 1.e2-e4 odpowiada³a zasiad³y do gry, sêdzia w³¹czy³ zega-
50 pos./1h), a sêdziowa³ IA Zbi- zawsze obron¹ sycylijsk¹. ry. Tolo odszed³ na chwilê od swojej
gniew Miller. Triumfowa³ „Start“ Ka- partii i stan¹³ nieopodal stolika ¿o-
towice 17,5 p. (Nahlik 4 p., M. Szpa- Tolo nie lubi³ ksi¹¿kowych warian- ny, chc¹c popatrzeæ na jej grê.
kowski 5 p. i St. Kornasiewicz 5,5 p.) tów. Mia³ swoje w³asne, nieŸle opra-
pod wodz¹ kapitana IA Wiktora Wit- cowane i ograne ju¿ systemy, zaskaki- - Nast¹pi³o 1.e4 c5 i tu pani Jola
kowskiego, wybitnego sêdziego i or- wa³ nimi przeciwników i uzyskiwa³ w jakby siê czegoœ nagle przelêk³a.
ganizatora, delegata na Kongresy ten sposób ca³kiem niez³e wyniki. Spojrza³a trochê trwo¿nie, a trochê
FIDE i zarazem przedwojennego dy- Uzna³, ¿e kogo, jak kogo, ale œlubn¹ ze pytaj¹co na mêa. Sta³ w milczeniu,
rektora Banku. Zawsze elegancko swoim repertuarem debiutowym po- uœmiecha³ siê i tylko kiwa³ g³ow¹
ubrany Wiktor Witkowski ¿elazn¹ winien zapoznaæ. jakby chcia³ powiedzieæ, ¿e do tej po-
rêk¹ utrzymywa³ karnoœæ dru¿yny, a ry wszystko idzie dobrze. Pani Jo-
to nie by³o ³atwym zadaniem w wa- Zaraz po obiedzie ma³¿onkowie asia odzyska³a pewnoœæ siebie, ener-
runkach szachowego pikniku. Kolej- usiedli przy szachownicy. „W dru- gicznie chwyci³a pionka g2 i przesu-
ne miejsca zajêli: ZMS Poznañ 16,5 gim ruchu zagrasz tym pionkiem“ - nê³a go na g3!
p.; Legion 15 p.; Start £odŸ 14 p.; Ca- powiedzia³ Tolo, wskazuj¹c na pole
issa Bydgoszcz 12,5 p.; Jagiellonia „b2“. - „Przesuniesz go o jedno pole do - Tolo odszed³ do swojego stolika.
Bia³ystok 13,5 p. itd. przodu i zrobisz w ten sposób miejsce Id¹c nawet siê nie obejrza³.
dla czarnopolowego goñca. Twoja
Turniejowi towarzyszy³y liczne przeciwniczka nie spodziewa siê ta- - Przez resztê dnia by³ chmurny i
blitzowe imprezy, ale najwa¿niej- kiego ruchu, zg³upieje i nie bêdzie nie okazywa³ chêci do rozmów, cho-
szy zawody P-5' wygra³ blitzowy as wiedzia³a, co graæ, a wiêc od razu cia¿ w ogólnoœci do milczków nie
Przemys³aw Ereñski przed Stani- uzyskasz nad ni¹ przewagê. Nie roz- nale¿a³. Dowiedzia³em siê, ¿e swoj¹
s³awem Kornasiewiczem, Janem wijaj tylko skoczka z b1 na c3“ - to partiê przegra³ grubym podstawie-
Gadaliñskim, Leszkiem Stañczy- mówi¹c, Tolo pokazywa³ palcem od- niem gdzieœ oko³o dwudziestego po-
kiem i Jerzym Bratoszewskim. suniêcia. O wynik pani Joasi na
wszelki wypadek nie pyta³em.

20 magazyn SZACHISTA styczeñ 2013

Szachowe epizody AF (37)

Szybko zapomnia³bym zapewne Zbigniew Doda, Witold Balcerowski likowski zastêpowa³ mnie na I desce
o tym wydarzeniu, kontynuuje i Andrzej Filipowicz i uzyska³ zaledwie 0,5 p. (z 6), a naj-
Zygmunt Burakowski, ale w kil- lepiej wypadli Jan Adamski 4,5 p. i
ka lat po nim od¿y³o ono nagle w po ruchu pionkiem hetmañskim W³adys³aw Schinzel 4 p.
mej pamiêci. Pracowa³em wtedy w gra wy³¹cznie tê obronê, co znacz-
Algierii i po spêdzonych w Polsce nie u³atwia³o przygotowanie do par- Mój drugi start na Olimpiadzie
wakacjach wraca³em z ¿on¹ do tii. Trener posadzi³ podopieczn¹ Szachowej mia³ jednak swoj¹ wy-
pracy. Przejechaliœmy w³aœnie przy szachownicy ustawi³ pozycjê mowê, a okaza³o siê, ¿e ostatecznie
przez most na Renie i mieliœmy 1.d4 f5 i powiedzia³: „W tej pozycji w³adze sportowe wyrazi³y zgodê na
przed sob¹ Strassburg. Ja siedzia- zagrasz 2.e4!?“ i kilkakrotnie sta- nasz udzia³, w sk³adzie: B. Œliwa, W.
³em za kierownic¹, ¿ona przypa- wia³ pionka na polu e4. Przez trzy Balcerowski, Z. Doda, A. Tarnowski,
trywa³a siê drogowskazom i zna- dni analizowali pozycje tego gambi- W. Schmidt i A. Filipowicz.
kom drogowym. W pewnej chwili tu, wyszukuj¹c ró¿ne warianty i niu-
powiedzia³a: anse tej pozycji. Zawsze na sza- XV Olimpiada, Warna, BUL
chownicy sta³a pozycja po 1.d4 f5 i
- „Na najbli¿szym skrzy¿owaniu pionek bia³ych „skaka³“ na pole e4. Z³ote Piaski, 15 IX - 10 X 1962
skrêcamy w prawo“. Byliœmy na Wreszcie nadszed³ dzieñ gry. Za-
prawym pasie, nie zareagowa³em wodniczki uœcisnê³y sobie rêce i za- Naturalnie udaliœmy siê poci¹-
wiêc i nadal jecha³em prosto. jê³y miejsca przy stoliku. Trener giem do Warny. Jecha³ nieco szyb-
wyszed³ z sali, bo wreszcie móg³ so- ciej, ni¿ przed czterema latami, bo
- „W prawo!“ - powiedzia³a ¿ona, bie pozwoliæ na chwilê odpoczynku. krócej staliœmy na poszczególnych
znacznie g³oœniej ni¿ poprzednio. Za chwilê us³ysza³ tupot szpilek, za granicach, ale i tak odnotowa³ spore
nim bieg³a uczennica i p³aka³a. Tre- opóŸnienie. Naturalnie, na dworcu
- Dojechaliœmy do skrzy¿owania. ner obróci³ siê ze zdziwieniem: Co w Warnie czeka³ na nas autokar i za-
Pali³o siê w³aœnie zielone œwiat³o, mog³o siê zdarzyæ w pierwszych brano nas do hotelu w Z³otych Pia-
wyrzuci³em wiêc prawy kierunkow- minutach, czy nawet w pierwszych skach. Po drodze zatrzymaliœmy siê
skaz i skrêci³em. A zaraz potem sekundach partii? - „Zagra³am e4 przy najlepszym hotelu, w którym
us³ysza³em nie krzyk, ale wrêcz przez ³zy wyszepta³a dziewczynka“. przebywa³y najsilniejsze ekipy. Aku-
wrzask ¿ony: - „W pra-awo-o!!!“. „Od razu?“ - „Tak w pierwszym ru- rat podjecha³ autokar, który przy-
chu…“ - wyszepta³a podopieczna. wióz³ naszych niedawnych rywali -
- Wyczu³em, ¿e coœ jest nie w po- ekipê USA. Wszyscy wysiedli, wziê-
rz¹dku, zjecha³em przeto na pobo- Nie tylko ¿a³owa³em absencji w li baga¿e i udali siê do budynku. Ale
cze i zatrzyma³em siê. Spojrza³em Augustowie, ale te¿ wyjazdu „Legio- by³ jeden wyj¹tek - Robert Fischer
na ¿onê, ona zaœ uspokoi³a siê nagle nu“ na tygodniowy pobyt w Buda- nie tkn¹³ swojego baga¿u, tylko po-
i mówi do mnie, ju¿ ca³kiem cicho. peszcie (11-18 IX 1962), bo bardzo szed³ prosto do hotelu. Jego olbrzy-
lubi³em odwiedzaæ stolicê Wêgier. mia walizka spokojnie sta³a przy au-
- „Przepraszam... bardzo ciê prze- Wêgrzy zawsze podejmowali nas tobusie, a¿ wreszcie jeden z Amery-
praszam... chcia³am..., chcia³am niezwykle serdecznie i reprezen- kanów wróci³ siê i wzi¹³ baga¿ Bob-
powiedzieæ... w lewo!“. towali wysoki poziom gry. „Legion“ by'ego. Nie by³a to ostatnia przygo-
rozegra³ kilka spotkañ, ulegaj¹c ko- da Fischera na olimpiadzie.
- W przecznicy uda³o mi siê na lejno „Honvedowi“ 7-13, „Penzinete-
szczêœcie zawróciæ, a potem jad¹c zetekowi“ 7-11 oraz „Vörös Mete- Na olimpiadzie obowi¹zywa³,
prosto, znaleŸliœmy siê wkrótce na orowi“ 8,5-11,5. Biedny Stasio Gaw- uchwalony na Kongresie w Sztok-
w³aœciwej drodze. B³¹d ¿ony da³o holmie w 1962 roku, zakaz remisów
siê ³atwo naprawiæ. Przypomnia- do 30 posuniêcia bez zezwolenia ar-
³em sobie wtedy augustowski fe- bitra, pod groŸb¹ obopólnego wal-
stiwal sprzed lat i pomyœla³em, ¿e koweru. Najzabawniejsze, ¿e odpo-
niestety, pani Jola cofn¹æ ruchu wiedzialnym za przestrzeganie
g2-g3 ju¿ nie mog³a. przepisu by³ sêdzia g³ówny Salo
Flohr, który s³yn¹³ z licznych szyb-
Opowieœæ Zygmunta Burakow- kich „arcymistrzowskich“ remisów
skiego przypomnia³a mi przytoczo- i zaliczano go do najbardziej ugodo-
n¹ przed laty, na ³amach ówczesne- wych arcymistrzów w historii sza-
go radzieckiego dwutygodnika chów. W fina³owej partii Uhlmann -
„64“, historyjkê o trenerze, który Fischer podpisano remis po 19 po-
uczy³ zawodniczkê gambitu Staun- suniêciu w wyrównanej pozycji. Na-
tona przeciwko obronie holender- turalnie interweniowa³ Flohr, ale
skiej. Trener wiedzia³, ¿e rywalka Bobby powiedzia³, ¿e jakiœ tam sê-
dzia nie bêdzie mu mówi³, kiedy ma

magazyn SZACHISTA styczeñ 2013 21

Szachowe epizody AF (37)

Pierwszy z prawej, z profilu Robert Fischer Zbigniew Doda, Witold Balcerowski, Unto Raisa (FIN)
oraz dru¿yna USA i W³odzimierz Schmidt

siê zgodziæ na remis i nie zamierza ¿yciowych i handlowych, szczegól- ³y o nim s³uchy, ¿e zaczyna mowê po
powtarzaæ ¿adnych posuniêæ. Po- nie przy zdarzaj¹cych siê wspólnie angielsku, kontynuuje po francusku
wsta³ powa¿ny spór, ale w koñcu zagranicznych wyjazdach. i koñczy po niemiecku, z przekona-
Flohr ust¹pi³ i sprawê za³agodzono. niem, ¿e mówi w jednym jêzyku.
Na olimpiadzie zjawi³o siê 37 ze-
Wreszcie przywo¿¹ nas do hotelu spo³ów, które rozdzielono komisyj- W pierwszym meczu z najsilniej-
„Breza“, jednego z typowych, doœæ nie (O'Kelly BEL, Prins NED i Flo- szym zespo³em grupy - Jugos³awi¹
przeciêtnych turystycznych hoteli. rian HUN) do 4 grup. Kierowano siê zagra³a nasz pierwsza czwórka. Wi-
Zaskakuje nas pogoda, wieczorami ocen¹ wszystkich kapitanów, którzy told Balcerowski, debiutant, zwany
jest zimno, dniem wieje silny wiatr. u³o¿yli listê dru¿yn, ustawionych w przez nas „Championem“, gdy tylko
Organizacja Olimpiady na g³owê kolejnoœci si³y gry. Na podstawie zobaczy³ sk³ad Jugos³awii, to wyci¹-
ustêpuje poprzedniej w Lipsku. Nie œredniej arytmetycznej rozstawiono gn¹³ „kajecik“ i tu¿ przed meczem ze-
mamy ¿adnych pieniêdzy, bo wów- zespo³y. Po trzy dru¿yny awansowa- bra³ autografy Gligoricia, Trifunovi-
czas wymiany nie istnia³y, a tzw. ³y do fina³u „A“, trzy kolejne do fina- cia, Matanovicia i Ivkova, po czym
kieszonkowe ograniczono do mini- ³u „B“ itd. W naszej grupie faworyta- spokojnie zasiad³ do partii z Petarem
mum, bo nasz wyjazd sta³ pod zna- mi by³y Jugos³awia i Czechos³owa- Trifunoviciem.
kiem zapytania. Jedynym ratun- cja, ale pojawia³a siê szansa walki o
kiem by³o zwrócenie siê do Szefa, trzeci¹ lokatê z Holandi¹. Obrona s³owiañska D36
czyli Alfreda Tarnowskiego, który
zawsze wymienia³ wszelkie waluty, Otwarcie olimpiady odby³o siê w W. Balcerowski - P. Trifunoviæ,
w ka¿dej wysokoœci, a jeœli wp³aca- letnim teatrze. Sta³em obok ekipy ra- Elim. 1 r., 1962, 1.d4 d5 2.c4 c6 3.
³o mu siê zaliczkê, to mo¿na by³o dzieckiej i mog³em uœcisn¹æ d³onie ¤f3 ¤f6 4.¤c3 e6 5.c:d5 e:d5 6.
dostaæ spory rabat. mistrzowi œwiata Michai³owi Bo- ¥g5 ¥e7 7.£c2 g6 8.e3 ¥f5 9.
twinnikowi, Michai³owi Talowi, Ti- ¥d3 ¥:d3 10.£:d3 0-0 11.¥:f6
Stefan Witkowski, nasz kapitan i granowi Petrosjanowi i znanemu mi ¥:f6 12.0-0 (12.b4!) 12...a5! 13.
trener w Z³otych Piaskach, wspomi- ju¿ Borysowi Spasskiemu, ale nie ¦fc1 (13.¦fe1 z planem ¤e2, f2-f3 i
na³, ¿e gdy jecha³ na turniej do Dre- by³o sposobnoœci zamienienia nawet e3-e4) 13...¤d7 14.¤a4 ¥e7 15.
zna, to zwróci³ siê do Szefa, czy mo- kilku zdañ. W imieniu FIDE olimpia- ¦c2 ¥d6 16.¦ac1 £e7 17.¤c5
¿e mu coœ doradzi, aby nie wróci³ z dê otwiera³ wiceprezydent Harry ¤:c5 18.d:c5 ¥c7 19.¦b1 ¦fe8
pustymi rêkoma. Tarnowski chwilê Golombek, trzykrotny mistrz wiel- 20.£c3 ¥e5 21.¤:e5 £:e5 22.
pomyœla³ i rzek³: „Stamt¹d to najle- kiej Brytanii i reprezentant na 9 ¦d2! £:c3 23.b:c3 a4?! 24.¦:b7
piej heklesy. Nie wie Pan, co to jest? olimpiadach, wybitny dzia³acz i sê- ¦a5 25.¦d4 Mistrz Polski zapropo-
To kamienie do szlifowania zêbów, dzia meczów o MŒ. Jego dziadkowie nowa³ teraz remis, ale Trifunoviæ od-
poszukiwane przez dentystów“. Po pochodzili z Polski i nosili swojsko rzuci³ ofertê, powo³uj¹c siê na zakaz
czym da³ mu adres, chyba w Halle brzmi¹ce nazwisko - Go³¹bek. remisu do 30 pos. Ponadto remis z
i... Stefan „wyszed³ na swoje“. Powiedzia³ mi o tym Stanis³aw „³owc¹ autografów“ móg³ rozœmie-
Gawlikowski, który przyjaŸni³ siê i szyæ kolegów. Jednak¿e propozycja
W czasie naszej wyprawy do Z³o- prowadzi³ z Anglikiem wieloletni¹ wytr¹ci³a go z równowagi i arcy-
tych Piasków, Szef wodzi³ rej we korespondencjê. Inna rzecz, ¿e s¹- mistrz kontynuowa³ partiê w kiep-
wszystkich dyskusjach i naturalnie dzi³em, ¿e Olimpiadê otworzy prezy- skim stylu. 25...¦:c5 26.¦:a4 ¦:c3
doradza³ w sprawach osobistych, dent FIDE Folke Rogard, bo chodzi- 27.g3 ¦c1+ 28. ¢g2 ¦c2 29.¦aa7

22 magazyn SZACHISTA styczeñ 2013

Szachowe epizody AF (37)

XIIIIIIIIY Robert Fischer Niestety euforia zakoñczy³a siê.
9-+-+r+k+0 Przyszed³ mecz z Holandi¹, prze-
9tRR+-+p+p0 ¤f6 11.¤fd5 ¥e6 12.¥g5 ¥:d5 grany przez nas 0-4. W przeddzieñ
9-+p+-+p+0 13.¤:d5 ¥e7 14.¤:e7 £:e7 meczu przylecia³ specjalnie spro-
9+-+p+-+-0 wadzony z Holandii eksmistrz
9-+-+-+-+0 XIIIIIIIIY œwiata Max Euwe, co nies³ychanie
9+-+-zP-zP-0 9r+-+k+-tr0 podbudowa³o naszych rywali. Na
9P+r+-zPKzP0 9zppzp-wqp+-0 dobitek, dobrze spisuj¹cy siê w Z³o-
9+-+-+-+-0 9-+nzp-sn-+0 tych Piaskach nasz „Champion“,
xiiiiiiiiy 9+-+-+-vLp0 nie tylko sp³yn¹³ bez walki, ale na-
9-+LzPP+pzP0 tychmiast podda³ partiê po godzi-
29...¦f8? Silniejsze by³o 29...¦:e3 9+-+-+-+-0 nie i 15 minutach.
chocia¿ po 30.¦:f7 ¦ee2 31.¦g7+ 9PzPP+-+P+0
¢h8 32.¦:h7+ ¢g8 33. ¦ag7+ ¢f8 34. 9tR-+QmK-+R0 Obrona Benoni A44
¦f7+ ¢g8 35.¦hg7+ ¢h8 36.¦:g6 d4 xiiiiiiiiy
37.a4 c5 38.a5 d3 39. a6 d2 40.a7 ¦a2 J. Donner - W. Balcerowski,
41.¦d6 ¢g8 42.¦f5 ¢g7 43.a8£ ¦:a8 15.0-0! 1-0 Elim. 9 r., 1962, 1.d4 c5 2.d5 e5
44.¢f3 bia³e wygrywa³y. 30.a4 c5 3.e4 d6 4.¤c3 ¤e7 5.¤f3 ¥g4 6.
31.¦d7 ¦d2 32. a5 d4 33.e:d4 Partia hiszpañska C78 h3 ¥:f3 7.£:f3 a6 8.a4 ¤g6 9.g3
¦:d4 Teraz Trifunoviæ zapropono- ¥e7 10.h4 0-0?! 11. ¥d2 b6 12.
wa³ remis, ale naturalnie Balcerow- A. Filipowicz - Fieros, Elim. 5 r., ¤d1 ¤d7 13.¤e3 ¤f6?! (13...¦e8)
ski odrzuci³. Wœciek³y Petar potem 1962, 1.e4 e5 2.¤f3 ¤c6 3.¥b5 14.h5 ¤h8 15. ¤f5
gra³ do samego koñca. 34.¦dc7 a6 4.¥a4 ¤f6 5.0-0 ¥c5 6.¤:e5
¦a4 35.¦:c5 ¦a2 36.¦cc7 ¢g7 ¤:e5 7.d4 ¥:d4 8.£:d4 £e7 9. XIIIIIIIIY
37.a6 g5 38.¦c5 ¢g6 39.¦c6+ ¥f4 ¤c6 10.¥:c6 d:c6 11.¥g5 9r+-wq-trksn0
¢g7 40.¦b7 h6 41.a7 g4 42.¦c4 9+-+-vlpzpp0
h5 43.¦c5 ¦a8 44.¦f5 ¢g6 45. XIIIIIIIIY 9pzp-zp-sn-+0
¦f:f7 ¦c8 46.¦fc7 ¦:c7 47.¦:c7 9r+l+k+-tr0 9+-zpPzpN+P0
¦a1 48.h3 ¢f5 49.¦g7 ¢f6 50. 9+pzp-wqpzpp0 9P+-+P+-+0
¦g8 g:h3+ 51.¢:h3 ¦:a7 52.f4 9p+p+-sn-+0 9+-+-+QzP-0
¦a5 53.¢h4 ¦b5 54.¦e8 ¦a5 9+-+-+-vL-0 9-zPPvL-zP-+0
55.¦e5 ¦:e5 56.f:e5+ ¢:e5 57. 9-+-wQP+-+0 9tR-+-mKL+R0
¢:h5 ¢f6 58. g4 ¢g7 59.¢g5 ¢h7 9+-+-+-+-0 xiiiiiiiiy
60.¢f6 ¢h6 61.g5+ ¢h7 62. ¢f7 9PzPP+-zPPzP0
¢h8 63.¢g6 1-0 9tRN+-+RmK-0 15...¦a7?? (15...¤e8) 16.h6!
xiiiiiiiiy 1-0 (16…g6 17.¤:e7+ £:e7 18.¥g5;
Dziêki tej wygranej, ulegliœmy 16.h6 ¤e8 17.h:g7 ¤:g7 18.¤h6X)
Jugos³awii tylko 1,5-2,5. Analogicz- 11...£:e4?? Ró¿nica poziomów
ny wynik uzyskaliœmy z CSRS, bo gry by³a wówczas kolosalna. 12. Witold Balcerowski, nawet po
W³odek Schmidt pokona³ Fichtla. ¥:f6 £:d4 13.¥:d4 itd. 1-0 podstawce, powinien siedzieæ i my-
œleæ choæby godzinê, bowiem inni
Potem przysz³y trzy mecze, które cz³onkowie zespo³u zwykle nie wg³ê-
trzeba by³o wygraæ do zera: Luk- biaj¹ siê tak bardzo w pozycjê. Oce-
semburg, Finlandia i Cypr. Takie niaj¹, ¿e pozycja jest z³a, ale partia
wyniki uzyskaliœmy. Uda³o mi siê toczy siê, wiêc jakieœ szanse musz¹
rozegraæ miniaturkê z reprezentan- byæ. Natychmiastowa pora¿ka Ÿle
tem Luksemburga i wzi¹³em pod- wp³ynê³a na Dodê, który niepotrzeb-
stawion¹ figurê z Cypryjczykiem. nie odrzuci³ remis, zacz¹³ zaostrzaæ
pozycjê i przegra³. Tarnowski zrobi³
Gambit królewski C39 podstawkê, a Œliwa, gra³ niezwykle
pasywnie i uleg³ w dogrywce.
A. Filipowicz - Zeyen, Elim. 3
r., 1962, 1.e4 e5 2.f4 e:f4 3.¤f3 Inna rzecz, ¿e Stefan Witkowski
g5 4.h4 g4 5.¤e5 h5 6.¥c4 zrobi³ b³¹d wstawiaj¹c Balcerow-
¤h6 7.d4 d6 8.¤d3 ¤c6 (8...f3 skiego na nerwowy mecz. Wszy-
9.g:f3 ¥e7 10.¥e3 ¥:h4+ 11.¢d2 scy chcieli graæ. Nale¿a³o zwolniæ
¤c6 12.¢c1=) 9.¤:f4 ¤g8 10.¤c3 Witka, daæ bia³y kolor Tarnow-

magazyn SZACHISTA styczeñ 2013 23

Szachowe epizody AF (37)

jego partnera, który na powitanie
powiedzia³: „Wie¿a ce siedem“. 1-0

W przedostatniej rundzie wygra-
liœmy z niez³ym zespo³em Islandii
zaledwie 2,5-1,5, bo Œliwa uleg³
Olafssonowi, a ja nie docisn¹³em
Kristinssona.

W³odzimierz Schmidt i Zbigniew Doda Wreszcie ostatnia runda i mecz z Andrzej Filipowicz i Witold Balcerowski
Francj¹, z któr¹ trzeba wygraæ do
skiemu, a na czarny wstawiæ na IV zera, zak³adaj¹c, ¿e spotkanie Holan- Obrona Caro-Kann B14
desce W³odka lub mnie. dia - Czechos³owacja zakoñczy siê
wynikiem 2-2. Tak te¿ siê sta³o, A. Tarnowski - A. Thiellement,
Po tym meczu zmieniono sk³ad i zaledwie po godzinie gry, czyli bez Eliminacje 9 r., 1962, 1.e4 c6 2.d4
roztrzaskaliœmy Urugwaj 4-0. Tu gry! Czesi ryzykowali w tym spotka- d5 3.e:d5 c:d5 4.c4 ¤f6 5.¤c3
uda³o mi siê rozegraæ piêkn¹ partiê. niu, bowiem przy naszym sukcesie e6 6.¤f3 ¥e7 7.c5 0-0 8.¥f4 Tê
4-0, to oni spadali do fina³u „B“. ideê Tarnowski prawdopodobnie
Obrona sycylijska B44 zapo¿yczy³ od Keresa, ale starannie
Zaczê³o siê od piêknej miniatury i d³ugo analizowa³. Mia³ w tym sys-
A. Filipowicz - R. Silva, Elim. 7 W³odka Schmidta, który precyzyj- temie sporo sukcesów 8...¤h5 9.
r., 1962, 1.e4 c5 2.¤f3 ¤c6 3.d4 nie odpar³ dziki atak Francuza. ¥:b8 ¦:b8 10.¤e5 f6 11.¤d3 g6
c:d4 4.¤:d4 e6 5.¤b5 d6 6.c4 12.¥e2 ¤g7 13.0-0 ¤f5 14. ¤b4
¤f6 7.¤5c3 ¥e7 8.¥e2 0-0 9.0-0 Obrona sycylijska B93 ¥d7 15.a3 a5 16.¤c2 b6 17.b4?
a6 10.¥e3 £c7 11.¤d2 b6 12.f4 Nale¿a³o graæ 17.g4! , a potem ewen-
¥b7 Czarne niezbyt precyzyjnie ro- G. Noradounghian - W. tualnie b2-b4. 17...b:c5 18.d:c5
zegra³y debiut. 13.¦c1! ¤d7? 14. Schmidt, Elim. 9 r., 1962, 1.e4 c5 d4! 19.g4 (19.¤:d4 a:b4 20.¤:f5
¤d5! e:d5 15.c:d5 ¦fc8 16.d:c6 2.¤f3 d6 3.d4 c:d4 4.¤:d4 ¤f6 b:c3 21. ¤d6 £c7=) 19...d:c3 20.
¥:c6 17.¥g4 b5 18.£f3 £b7 19. 5.¤c3 a6 6.f4 £c7 7.¥d3 g6 8. g:f5 g:f5 21.¥c4 ¢h8! 22.¦e1
£h3! ¦c7 20.¤b3 a5 21.¤d4! Po- ¤f3 ¤bd7 9.0-0 ¥g7 10.¢h1 b5 £c8 23.¦e3 ¦g8+ 24.¢f1 ¦g4
zornie prowadzi do straty pionka, 11.e5 d:e5 12.f:e5 ¤:e5 13.¥f4 25.¥e2 £c6? Po 25...£b7! 26.f3 ¦h4
ale jest to wstêp do zamaskowanej ¤fd7 14.¤:e5 ¤:e5 15.¤:b5?! trudno by³o liczyæ bia³ym nawet na
pu³apki. 21...¤f6 22.¤:c6 ¦:c6 a:b5 16.¥:b5+ ¥d7 17.£d5 remis, np. 27.£e1 ¦:h2 28.£:c3 ¥b5!
23.¥f3! ¦:c1 24.¦:c1 ¤:e4 lub 28...¦g8! 26.f3 ¦h4 27.£e1
XIIIIIIIIY ¦h6 28. ¦:c3 ¦g8 Obie strony by-
XIIIIIIIIY 9r+-+k+-tr0 ³y ju¿ w olbrzymim niedoczasie.
9r+-+-+k+0 9+-wqlzppvlp0 29.£f2
9+q+-vlpzpp0 9-+-+-+p+0
9-+-zp-+-+0 9+L+Qsn-+-0 XIIIIIIIIY
9zpp+-+-+-0 9-+-+-vL-+0 9-+-+-+rmk0
9-+-+nzP-+0 9+-+-+-+-0 9+-+lvl-+p0
9+-+-vLL+Q0 9PzPP+-+PzP0 9-+q+pzp-tr0
9PzP-+-+PzP0 9tR-+-+R+K0 9zp-zP-+p+-0
9+-tR-+-mK-0 xiiiiiiiiy 9-zP-+-+-+0
xiiiiiiiiy 9zP-tR-+P+-0
17...0-0-0! 18.¥a6+ ¢b8 19. 9-+N+LwQ-zP0
25.¦c7!! Jedno z najpiêkniej- ¦f3 Silniejsze 19.£b3+ ¢a8 20.£a3 9tR-+-+K+-0
szych posuniêæ olimpiady, opubli- ¥c6 21.¥b5+ ¢b8 22.¥:c6 £:c6 23. xiiiiiiiiy
kowane w wielu periodykach i ¦ae1 itd. 19...¥c6 20. ¦b3+ ¢a8
ksi¹¿kach. Dodam, ¿e na Kongresie 21.¥:e5 ¥:e5 22.£:f7 (22.£c4 ¦d2 W tym momencie Francuz do-
FIDE, 30 lat póŸniej, spotka³em swo- 23.¦g1 ¥:h2-+) 22... ¦hf8 23.£e6 tkn¹³ wie¿y h6, ale po chwili zdecy-
¥:g2+ 24.¢:g2 £:c2+ 0-1

Pe³na dramatycznych momen-
tów by³a partia Tarnowski - Thiel-
lement, w której szanse na sukces
przechodzi³y z rêki do rêki.

24 magazyn SZACHISTA styczeñ 2013

Szachowe epizody AF (37)

chyba dopisa³ redaktor biuletynu.
Trudno mi teraz stwierdziæ w 100%,
ale wydaje mi siê, ¿e nieprawid³owy
ruch mia³ miejsce w trakcie „blitza“.
Przy czym pionek „h3“, jak to bywa
w blitzach, sta³ miêdzy polami h3 i
h4, i poszed³ o „pó³tora“ pola do
przodu!! W ka¿dym razie, w meczu
z Francj¹ prowadziliœmy 2-0.

Dwie partie zosta³y od³o¿one.
Œliwa wygra³ bez trudu, bowiem
Czesi tej partii nie analizowali. Za-
jêli siê parti¹ Zbigniewa Dody

W³odzimierz Schmidt, Zbigniew Doda V. Bergraser - Z. Doda Mieczys³aw Najdorf
i Witold Balcerowski Eliminacje 9 r., 1962
ce posuniêcie znalezione przez
dowa³ siê na inny ruch i zagra³ XIIIIIIIIY czeskich arcymistrzów Pachmana i
29…£c7. Tarnowski zaprotestowa³, 9-+-+-+-mk0 Filipa, którzy pomagali Francuzom
ale zanim zjawi³ siê sêdzia zacz¹³ ¿a- 9+R+-+-vl-0 w wielogodzinnej analizie. Po s³a-
³owaæ swojej decyzji, bowiem zoba- 9-+-+-+p+0 bym 42.¦a5 nast¹pi³oby wygrywaj¹-
czy³, ¿e po ruchu hetmanem mia³ 9+-tr-zp-+p0 ce 42…h4+! 43.¢:h4 a2 44.¦a7+ ¢f6
dobr¹ odpowiedŸ 30.f4! Natomiast 9p+-+-zP-+0 45.¦a6+ ¢f5 46.¦a4 ¢e6 i czarny król
po ruchu wie¿¹ nie bardzo wiedzia³ 9+-zP-+-+P0 zdobêdzie w koñcu pionka f4, i czar-
co graæ. Sêdzia w koñcu dotar³, a t³u- 9P+-+-+K+0 ne zagraj¹ g6-g5+, ¢h4-h5 i g5-g4 z
maczenia Francuza, ¿e wie¿ê jedy- 9+-vL-+-+-0 wygran¹. 42...¢f7 43.¢g2 ¦a2+
nie „poprawia³“ nie przekona³y arbi- xiiiiiiiiy 44. ¢g3 ¢g7 45.¢h3 ¦a1 46.¢h2
tra i rywal Tarnowskiego musia³ a2 47.¢g2 ¢f7 48.¢h2 ¢e7 49.
wykonaæ ruch t¹ bierk¹. 29...¦h3 34...e4 Du¿e szanse na wygran¹ ¢g2 ¢d7 50.¦a7+ ¢d6 51.¦a6+
Na szczêœcie po bardzo krótkim na- dawa³o 34...¥h6! 35.¦b4 ¦:c3 36.¥b2 ¢d5 52.¦a5+ ¢c4 53.¦a8 ¢d3
myœle Szef znajduje 30.¦c4! £c7 ¦c2+ 37.¢f3 ¥:f4 38.¦:f4 ¦:b2 39.¦:a4 54.¦d8+ ¢e4 55.¦a8 ¢e3 (55...
31.¦h4 ¦:h4 32.£:h4 £e5 33. ¢g7 40.¦a6 ¢f7 itd. 35.¥d2 ¥:c3 ¢:f4 56.¦a4+ ¢f5 57.¦a6=) 56.¦a3+
¦e1 ¥a4 34.¥d3 £c3 35.£d4 36.¥:c3+ ¦:c3 37.¦b4 ¦a3? Na- ¢e4 57.¦a4+ ¢f5 58.¦a6 ¢e4
£d2 36.¦e2 £d1+ 37.¤e1 ¦d8 le¿a³o graæ 37...a3 38.¦:e4 ¦c2+ 39. 59.¦a4+ ¢f5 60.¦a6 ¦d1 61.
38.£c3 e5 39.¥c2 ¥:c2 40. £:c2 ¢f3 ¦:a2 40.¦a4 ¦a1 41.¦a7 ¢g8 42. ¦:a2 ¢g4 62.¦a6 ¦d2+ 63.¢g1
£d7 Przekroczenie czasu 1-0. Tak ¢g3-/+. 38.¦:e4 ¦:a2+ 39.¢g3 ¢f5 64.¦a5+ ¢e4 65.¦a6 ¢f5 66.
wygl¹da tekst partii w biuletynie, ¢g7 40.¦e6 ¦a1 41.¦a6 a3 Zapi- ¦a5+ ¢f6 67.¦a6+ ¢f7 68.¦a7+
ale odbiega on od rzeczywistego sane posuniêcie. 42.h4!! Remisuj¹- ¢e6 69.¦a4 ¦e2 70.¦a6+ ¢f5
przebiegu, poczynaj¹c od posuniê- 71.¦a5+ ¢f6 72.¦a4 ¦d2 73.
cia 33...Ba4. By³em œwiadkiem, ¿e Zbigniew Doda ¦a6+ ¢f5 74.¦a5+ ¢e6 75.¦a4
wykonano znacznie wiêcej posu- ¦d6 76.¢g2 ¢f5 77.¢g3 ¦d3+
niêæ, chyba oko³o 50 i to w tempie 78.¢g2 ¢g4 79.¦a6 ¢f5 80.¦a5+
blitza, na liczonych sekundach. Nie- ¢e6 81.¦g5 ¢f6 82.¦a5 Remis
stety nie pamiêtam przebiegu partii.
W ka¿dym razie nie by³o ¿adnego Grupê wygra³a Jugos³awia 27,5 p.,
przekroczenia czasu, tylko Francuz a my przy równej liczbie ma³ych
podda³ siê, chocia¿ z oporami. Wi- punktów dzieliliœmy II-IV miejsca:
dzia³em, ¿e Tarnowski maszerowa³ Holandia, CSRS i Polska po 25 p.,
pionkiem „h“, aby ustawiæ siatkê ale mieliœmy najgorsze punkty
matow¹. W trakcie odtwarzania par- meczowe i znaleŸliœmy siê w finale
tii zatrzymano siê w jednym miejscu „B“. A szczêœcie by³o tak blisko…
i stwierdzono, ¿e tylko ruch h3-h5
(moim zdaniem taki ruch by³ zagra- Kolejne miejsca zajê³y: Islandia
ny!!??) dawa³ mo¿liwoœæ uzyskania 21 p., Finlandia 19,5 p.; Francja 17
koñcowej pozycji na szachownicy. p.; Urugwaj 12 p.; Luksemburg 6,5
Przerwano odtwarzanie i podpisano p. i Cypr 1,5 p.
blankiety, a „przekroczenie czasu“

magazyn SZACHISTA styczeñ 2013 25

Andrzej Filipowicz - wspomnienia Bogdan Œliwa by³ indywidualist¹,
a Szef lubi³ przebywaæ w towarzy-
Szachowe epizody(38) stwie. By³ to ju¿ jego czwarty i jak
siê okaza³o ostatni wystêp na olim-
XV Olimpiada, Warna, BUL Argentyna 26 p.), przegrywaj¹c piadach. Alfred Tarnowski gra³
tylko jeden mecz z ZSRR 1,5-2,5. zaledwie na czwartej szachownicy
Z³ote Piaski, 15 IX - 10 X 1962 (+6 =1 -5), chocia¿ rok wczeœniej
uwieñczy³ karierê szachow¹ zdo-
Minorowy nastrój zapanowa³ w Eliminacje i fina³y trwa³y 26 dni. byciem tytu³u mistrza Polski w Ka-
naszym zespole po dogrywce, w któ- Graliœmy w godzinach 16:00 - 21.00, towicach w 1961 roku.
rej Zbyszek Doda zremisowa³ z Ber- a rano ka¿dego dnia by³y dogrywki
grasserem i znaleŸliœmy siê w gru- w godzinach 9:00-13:00. Tempo tra- W Z³otych Piaskach stale zacho-
pie „B“. Wspominaliœmy te¿ doœæ pe- dycyjne 40/2,5h i w dogrywce dziliœmy do Szefa, aby wzi¹æ udzia³
chowy zbieg okolicznoœci w partii 16/1h. Poza dniami przyjazdu i od- w niekoñcz¹cych siê analizach oraz
Zbyszka, z meczu z Holandi¹, w któ- jazdu, by³ tylko jeden dzieñ wolny pos³uchaæ barwnych opowieœci.
rej Doda odrzuci³ remis. Wydawa³o oraz dwa dni na dogrywki przed fi- ¯y³ w latach 1917-2003, w „urozmai-
siê, ¿e nie ryzykowa³ zbyt wiele. na³em i ostatni¹ rund¹ fina³u. Natu- conych“ czasach, kiedy to w na-
ralnie dwaj zawodnicy zawsze pau- szym kraju zachodzi³y niebywa³e
Z. Doda - H. Bouwmeester zowali, a rezerwowi grali mniej par- zmiany, wynikaj¹ce z konsekwencji
Eliminacje, Z³ote Piaski 1962 tii, ni¿ zasadniczy sk³ad. I oraz II Wojny Œwiatowej, odrodzo-
nej Polski, która po latach zaborów,
XIIIIIIIIY Z³ote Piaski, jak sama nazwa znakomicie rozwija³a siê w latach
9-+-+-+-+0 wskazuje, maj¹ wspania³e pla¿e na 1918-1939, potem okupacji, okresu
9zp-+-+-+p0 brzegu ciep³ego morza Czarnego. komunizmu PRL i kolejnej, ju¿ III
9-+-+-mKpzP0 S¹ one od lat jedn¹ z atrakcji wcza- RP. Tarnowski urodzi³ siê we Lwo-
9+pmk-+-+-0 sowych pobytów w Bu³garii, ale w wie, w mieœcie ze wspania³ymi pol-
9-+-+-+-+0 czasie olimpijskich pó³fina³ów po- skimi tradycjami. Pamiêtam, jak
9zP-+-+-+-0 goda pozwoli³a pauzuj¹cym za- Sergiu Samarian, wybitny rumuñ-
9-+-+-+P+0 wodnikom pobyæ na pla¿y zaled- ski mistrz i trener opowiada³ mi, ¿e
9+-+-+-+-0 wie trzy-cztery razy. marzeniem rumuñskich wy¿szych
xiiiiiiiiy sfer by³o wys³anie dzieci na studia
W okresie fina³ów pogoda znacz- do Lwowa, bo Uniwersytet Lwow-
Myœleliœmy, ¿e partia zakoñczy nie poprawi³a siê i gremialnie cho- ski i Politechnika Lwowska (w XIX
siê remisem po 51…a5 52.¢g7 b4 dziliœmy na pla¿ê, chocia¿ senio- wieku - Akademia Techniczna) s³y-
53.a:b4+ a:b4 54.¢:h7 b3 55.¢g7 b2 rzy zespo³u Bogdan Œliwa i Alfred nê³y z wysokiego poziomu nauki i
56.h7 b1£ 57.h8£ itd. Tymczasem Tarnowski nie specjalnie gustowa- edukacji, zarówno w okresie roz-
Holender znalaz³ piêkne wygrywa- li w takiej formie relaksu. biorów, jak i w miêdzywojennym.
j¹ce posuniêcie. 51...¢d6!! 52.g4 Na Politechnice Lwowskiej dzia³a³
a5 53.¢g7 ¢e7 54.¢:h7 ¢f7 55.
g5 a4 56.¢h8 b4 57.h7 ¢f8! 1-0

Zamiast meczów z najwiêkszymi 1962. Olimpiada - I runda eliminacji
potêgami szachowymi, w wyma- Aleksander Matanoviæ - Zbigniew Doda i Svetozar Gligoriæ - Bogdan Œliwa
rzonym finale „A“, pozosta³a nam
walka o miejsca 13-24. Obiektyw-
nie rzecz bior¹c mieliœmy niewiel-
kie szanse na dobry rezultat w fi-
nale. Dwa zespo³y Czechos³owacja
i Holandia, które nas wyprzedzi³y
dodatkowymi meczowymi punkta-
mi uplasowa³y siê w finale „A“ na
szarym koñcu, na miejscach X i XI
z dorobkiem 18,5 p. i 18 p. (z 44).
Natomiast zwyciêzca naszej grupy
Jugos³awia zdoby³a srebrny medal
(ZSRR 31,5 p.; Jugos³awia 28 p.,

20 magazyn SZACHISTA luty 2013

Szachowe epizody AF (38)

1961 Katowice Mistrzostwa Polski; od góry: Edward K³aput, Romuald Gr¹bczewski, sukces. Jedynie krakowianie uwa¿a-
Zygmunt Gabryœ, Jan £achut, Witold Balcerowski, Horst Podolski, Jacek Ruszczycki, li, ¿e Œliwa, po szczêœliwej eliminacji
w drugim rzêdzie: Roman B¹k, Alfred Tarnowski (mistrz Polski), Stefan Brzózka, w Krakowie, na sukces liczyæ nie mo-
Ryszard Drozd, ,Jacek Bednarski, Natan Borowski, Andrzej Adamski, Jerzy Kostro, ¿e. Pocz¹tkowo nie zwraca³em uwagi
NN i XX; siedz¹: Stefan Witkowski, Zbigniew Doda, Wiktor Witkowski, Stefan Furs, na tego m³odego zawodnika, gdy¿ li-
derami turnieju przez wiele rund by-
Bogdan Œliwa, Marian Morhardt i Tadeusz Gniot li Plater z Gadaliñskim. Ale partie
Œliwy mimo braku teoretycznych za-
wybitny Polski matematyk, œwiato- bajk¹ dla obecnych dzia³aczy i sê- ³o¿eñ tchnê³y oryginalnoœci¹ i pod-
wej s³awy prof. Stefan Banach, spe- dziów. Zanim wszystko siê ustabilizo- œwiadomie wyczuwa³em, ¿e to bêdzie,
cjalista od analizy funkcjonalnej, z wa³o, graczy lokowano w domach jeœli nie mistrz, to gracz utalentowa-
któr¹ pobie¿nie zetkn¹³em siê na I krewnych Winieckiego. Balkon rato- ny, a przede wszystkim mistrz nie
roku in¿ynierskich studiów. wa³ sytuacjê, gdy¿ ciep³a pogoda po- zmanierowany. Pamiêtam, gdy do
zwala³a tam spêdziæ nocleg. Organi- ostatniej rundy zasiedli: Gadaliñski
Wówczas unikano opowieœci o te- zatorzy do ostatniej chwili ³udzili siê, (14 p.) ze Œliw¹ (14,5 p.), to zupe³-
renach, które znalaz³y siê po II woj- ¿e otrzymaj¹ dotacjê, a ambicja nie nie opanowany Œliwa broni³ siê
nie w granicach ZSRR, ale nadmie- pozwala³a im na odwo³anie imprezy. umiejêtnie przed rutynowanym part-
nia³ o swoim debiucie w pierwszych Dlatego te¿ wy¿ywienie otrzymano ze nerem i po 53 ruchach zgodzono siê
powojennych MP w Sopocie i o sto³ówki pewnej instytucji na kredyt. na remis. Pierwszy z³o¿y³em gratula-
prymitywnych ówczesnych warun- Dlatego te¿ puste pokoiki „Opery Le- cje i przez kilka lat obserwowa³em
kach gry. Najlepszy opis tych MP, œnej“, wyznaczono na noclegi. Podzi- karierê szachow¹ nowego mistrza.
rozegranych latem 1946 roku, znala- wia³em hart zawodników - nie narze- Nie zawiod³em siê. A oto aktorzy tej
z³em jednak we wspomnieniach kali. Najwiêcej mam uznania dla je- gigantycznej imprezy: Œliwa 15 p.,
Konstantego Wróblewskiego: „Kasa dynego organizatora Winieckiego. Gadaliñski 14,5 p., Grynfeld i Plater
PZSzach œwieci³a pustk¹. Czynniki Dziêki jego interwencji miasto da³o po 14 p., B³aszczak i Borowski po 13
rz¹dowe nie kwapi³y siê z udziele- nocleg, wojsko - transport, gospodarze p., Pytlakowski, Czerniaków i Tar-
niem nam pomocy, zajête rozwi¹zy- - s³omê. Najwiêcej k³opotów sprawi³ nowski po 12,5 p., Makarczyk i Mat-
waniem wa¿nych problemów gospo- kierownik sto³ówki. Jego nale¿noœci kowski po 12 p., Gawlikowski 10 5
darczych w zniszczonym kraju. Mimo sp³acono w póŸniejszym terminie. p., Ciejka i Piechota po 10 p. Szapi-
to przedstawiciel Pomorza mecenas ro, Zahorski, Sojka i Roszkowski po 9
Roman zdecydowa³ siê na heroiczny, Do turnieju zwanego „tasiemcem“ p., Byrtek 8,5 p., A. Czarnota 6,5 p.,
wprost desperacki krok i zaprosi³ sza- dopuszczono zbyt du¿o, a¿ 22 uczest- Mnichowicz 3,5 p., Balicki (Za-
chistów do Sopotu. Na moje barki ników, po rozegraniu lokalnych eli- moœæ) 0 p. Pierwszym szeœciu zawod-
spad³a funkcja doradcy technicznego minacji. Wyj¹tek stanowi³ dawny nikom PZSzach nada³ tytu³y mi-
turnieju. Sam, bez asysty sêdziów mistrz Makarczyk oraz Piechota, któ- strzów. O trudach ciê¿kiego turnieju
rundowych, bez diet czuwa³em nad ry przedstawi³ PZSzach tytu³ mi- przekona³ siê nie pierwszej m³odoœci
gr¹ 22 zawodników. Nale¿a³o przygo- strzowski z obozu jenieckiego. Tur- Balicki. Ka¿da pora¿ka za³amywa³a
towaæ salê, tabele, wypisaæ blankiety niej by³ powa¿nym wydarzeniem w go. Schud³, traci³ apetyt, a pod koniec
na kiepskim powielaczu i wraz z owym czasie. Mimo, ¿e zawodnicy turnieju pod b³ahym pretekstem wyje-
g³ównym gospodarzem turnieju Cze- tracili swój urlop wypoczynkowy i nie cha³ w domowe pielesze. Sala na par-
s³awem Winieckim... napychaæ sien- liczyli na wygody czy nagrody, to gra- terze przy pla¿y pozwala³a na za¿y-
niki s³om¹, aby zawodnicy mieli na li z animuszem, zaciêcie i ambitnie. wanie morskiej k¹pieli, gdy partner
czym spaæ. Dziœ mo¿e to siê wydaæ W cichoœci ducha ka¿dy liczy³ na swój za d³ugo myœla³ nad ruchem. Piecho-
ta na ka¿d¹ rundê wzmacnia³ siê
mocn¹ kaw¹, któr¹ przynosi³ ze sob¹
w termosie. Na pla¿y zjawia³ siê w
zapiêtym p³aszczu i w getrach na ka-
maszach, w obawie przed przeziêbie-
niem. Interesowa³a ka¿dego pokaŸ-
nych rozmiarów waliza B³aszczaka.
Po turnieju przekonano siê, ¿e zawie-
ra³a ona poza drobnymi rzeczami
(brzytwa, myd³o) ... kilkanaœcie to-
mów literatury szachowej.

Popularny Jasio Gadaliñski robi³
d³ugie spacery, przeja¿d¿ki po okoli-
cach, nie gardzi³, jako jedyny uczest-

magazyn SZACHISTA luty 2013 21

Szachowe epizody AF (38)

nik, potañcówk¹, gdy¿ twierdzi³, ¿e wariant. 25...¦g8 26.£d3 ¦cd8
takie spêdzanie wolnego czasu odprê- 27.¦b3 ¦b8 28.£d2 ¢h7
¿a nerwowo po m³ócce turniejowej.
Inni grali w bryd¿a lub uprawiali XIIIIIIIIY
tak intensywnie „blicki“, ¿e B³aszczak 9ntr-+-+r+0
zaspa³ rann¹ dogrywkê z Wiktorem 9+p+q+pzpk0
Matkowskim, reemigrantem z 9p+-zp-vl-zp0
ZSRR. Po rozdaniu nagród pieniê¿- 9zP-+NzpP+P0
nych, o które wystara³ siê prezes Zbi- 9-+-+P+-+0
gniew Miller, kilku kibiców sopockich 9+R+-+-tR-0
zorganizowa³o wycieczkê w Kartuzy. 9-zPPwQ-zPL+0
I ja tam równie¿ by³em, a com prze- 9+-+-+-mK-0
¿y³, te wspomnienia dzisiejszej m³o- xiiiiiiiiy
dzie¿y poœwiêci³em“.

Wiele czasu w analizach poœwiê- 29.¦g6! ¥g5 Przegrywa³o 29... Alfred Tarnowski i Zbigniew Doda
ciliœmy partii Fischer - Najdorf (vi- f:g6 30.h:g6+ ¢h8 31.¤:f6 lub 29...
de Epizod 23), rozegranej w finale ¥d8 30.f6 f:g6 31.h:g6+ ¢:g6 32.¥h3 otrzymuje wszystkie europejskie
tej olimpiady, w której Amerykanin £a4 33.¥e6 ¢h7 34.¥:g8+ ¢:g8 35. czasopisma szachowe i pilnie stu-
rozbi³ w puch i proch naszego roda- ¦g3 itd. 30.¦:g5 h:g5 31.£:g5 diuje artyku³y teoretyczne. Muszê
ka. Najdorf by³ zrozpaczony i pyta³ ¤c7 32.¤e7 ¤e8 33.¥h3 £d8 przyznaæ, ¿e tej rozmowy nie wi-
siê wszystkich, w którym miejscu 34.h6 g6 35. ¦g3 £:a5 36.f:g6+ dzia³em, a znaj¹c Bobby'ego mam
zrobi³ b³¹d i czy obrona sycylijska f:g6 37. ¥f5 1-0 pewne w¹tpliwoœci, czy w ogóle
jest w ogóle poprawna? mia³a ona miejsce? Natomiast nie
Obrona sycylijska B90 mam ¿adnych w¹tpliwoœci, ¿e Fi-
Sam wynik nie by³ wielk¹ nie- scher studiowa³ na co dzieñ ca³¹
spodziank¹, ale wybór wariantu A. Tarnowski - B. Wexler, dostêpn¹ literaturê szachow¹.
sprawi³ wielk¹ satysfakcjê Szefo- Olimpiada, Lipsk 1960, 1.e4 c5
wi. Mianowicie Robert Fischer 2.¤f3 d6 3.d4 c:d4 4.¤:d4 ¤f6 Dojœcie do najwy¿szych osi¹-
wybra³ jego posuniêcie 6.h2-h3 w 5.¤c3 a6 6.h3 b5 7.g4 ¥b7 gniêæ w szachach wymaga obok ta-
walce z wariantem Najdorfa w 8.¥g2 e5 9.¤f5 b4 10.¤d5 ¤:d5 lentu ciê¿kiej analitycznej pracy.
obronie sycylijskiej. 11.e:d5 g6 12.¤g3 ¥g7 13.a3 Bobby Fischer spyta³ kiedyœ Lajo-
a5 14.a:b4 a:b4 15. ¦:a8 ¥:a8 sa Portischa: „Lajos! Czy to praw-
Tarnowski pokazywa³ swoje par- 16.£d3 da, ¿e pracujesz nad szachami po 6-
tie z 1960 r. i artyku³ zamieszczony 8 godzin dziennie?“ „Tak“ - odrzek³
w miesiêczniku „Szachy“ w 1961 ro- XIIIIIIIIY Lajos - „có¿ w tym dziwnego przecie¿
ku, z dum¹ dodaj¹c - „Bobby Fischer 9lsn-wqk+-tr0 ty postêpujesz podobnie. Niepraw-
wiedzia³ na kim siê wzorowaæ!“. Nie 9+-+-+pvlp0 da¿?“. „Oczywiœcie“ - odpar³ Bobby -
omieszka³ te¿ spotkaæ siê z Najdo- 9-+-zp-+p+0 „ale mnie uwa¿aj¹ za dziwaka!“
rfem. Przekaza³ mu swoje uwagi. 9+-+Pzp-+-0
9-zp-+-+P+0 Prawie ka¿de spotkanie, gdy nie
Obrona sycylijska B90 9+-+Q+-sNP0 by³o dogrywek, koñczy³o siê ulu-
9-zPP+-zPL+0 bionymi przez Szefa blickami.
A. Tarnowski - J. Bednarski, 9+-vL-mK-+R0 Szef, wielki amator partii b³yska-
Eliminacje przedolimpijskie, Piotr- xiiiiiiiiy wicznych, przywyk³ do tego zajê-
ków Trybunalski 1960, 1.e4 c5 2. cia przez ca³e turniejowe lata.
¤f3 d6 3.d4 c:d4 4.¤:d4 ¤f6 5. i podpisano remis. Potem kryty-
¤c3 a6 6.h3! e5 7.¤de2 ¥e7 8. kowaliœmy Tarnowskiego za przyjê- Wiele lat póŸniej, Grzegorz Ja-
g4 0-0 9.¤g3 ¥e6 10.¥g2 ¤bd7 cie remisu w lepszej pozycji, bo w nik przytoczy³ historyjkê opowie-
11.¤f5 ¤b6 12.0-0 ¦c8 13.¦e1 rezultacie ulegliœmy Argentynie 1-3. dzian¹ mu przez wieloletniego przy-
£d7 14.¦e3 ¦fd8 15.¦d3 ¥c4 jaciela mistrza Wies³awa Judyckie-
16.¦g3 ¥f8 17.a4 ¥e6 18.a5 Fama g³osi, ¿e w Z³otych Pia- go. Mianowicie na pó³finale MP w
¤a8 19.¥g5 ¥e7 20.h4 ¢h8 21. skach Szef zapyta³ Fischera, czy Rzeszowie, w 1964 roku, w dniu, w
¦a3 ¦e8 22.¤d5 ¥:f5 23.g:f5 h6 zna jego artyku³, a Bobby podob- którym Judycki w ³adnej partii po-
24.¥:f6 ¥:f6 25.h5 Pozornie no niemal dos³ownie powtórzy³ kona³ Tarnowskiego, w póŸnych
wygrywa³o te¿ 25.¤:f6 g:f6 26.£h5 Tarnowskiemu ca³¹ analizê z mie- godzinach wieczornych ktoœ zastu-
¢h7 27.¦g4, ale po 27... £e7 28.¦ag3 siêcznika „Szachy“, dodaj¹c, ¿e ka³ do drzwi. Judycki przerwa³ spo-
£f8 nie jest ³atwo wskazaæ forsowny ¿ywanie, dopiero co przygotowanej

22 magazyn SZACHISTA luty 2013

Szachowe epizody AF (38)

1961 Moskwa. Mecz o MŒ Michai³ Botwinnik - Michai³ Tal 43...a5! 44.¦b3 ¦b4 i po 45.¦:b4 a:b4
46.f4+ ¢f5 47.¢f3 ¢e6 48.¢e4 ¢d6 49.
jajecznicy (dawniej wszyscy robili wówczas uwa¿any za najlepsz¹ kon- ¢d4 b5 czarne wygrywaj¹. 44. ¦f3
sobie kolacje w pokoju), otworzy³ tynuacjê w walce z t¹ obron¹. Dziêki ¦c7 45.a4 Dopiero teraz Fischer
drzwi i ujrza³ olbrzymi¹ postaæ mi- naciskowi na punkt d5 bia³e nie do- zapisa³ posuniêcie 45...¦c5
strza Tarnowskiego. Celem wizyty puszczaj¹ do ruchu c7-c5. Wspó³cze-
goœcia by³o przeanalizowanie roze- œnie graj¹ ten wariant m.in. Rad¿a- XIIIIIIIIY
granej wczeœniej partii oraz... zagra- bow, Wojtaszek i Mojsiejenko. 5... 9-+-+-+-+0
nie kilkunastu partii b³yskawicz- d:c4 6.£:c4 0-0 7.e4 ¥g4 8.¥e3 9zp-+-+-+p0
nych. Tak te¿ siê sta³o, a poniewa¿ ¤fd7 9.¥e2 ¤c6 Smys³ow grywa³ z 9-zp-+-+p+0
w blitzu Judyckiemu posz³o nieŸle, Botwinnikiem 9... ¤b6. 10.¦d1 ¤b6 9+-tr-+-mk-0
wiêc Alfred Tarnowski na po¿egna- 11.£c5 £d6 12.h3 ¥:f3 13.g:f3 9P+-+-+-+0
nie powiedzia³: „Wiecie co Judycki - ¦fd8 14.d5 Ostra kontynuacja pro- 9+-+-+RmKP0
gracie trochê w te szachy“. Te s³owa wadz¹ca do forsownego wariantu i 9-+-+-zP-+0
towarzyszy³y Wies³awowi Judyckie- z³o¿onych pozycji. 14...¤e5 15. 9+-+-+-+-0
mu a¿ do œmierci. ¤b5 £f6! 16.f4 ¤ed7 17.e5 £:f4! xiiiiiiiiy
18.¥:f4 (18.£:b6? £e4 19.f3 £h4+
Najwiêksze zainteresowanie na 20.¥f2 £b4+-+) 18...¤:c5 19.¤:c7 Ca³a olimpiada analizowa³a tê
olimpiadzie wzbudzi³a partia Rober- ¦ac8 20.d6 Bia³e trac¹ pionka, ale pozycjê. Okaza³o siê, ¿e Botwinnik
ta Fischera z aktualnym mistrzem uzyskuj¹ silnego wolniaka na d6. mia³ lepszych analityków Keresa i
œwiata Michai³em Botwinnikiem. 20...e:d6 21.e:d6 ¥:b2 22.0-0 Gellera. W³aœnie Jefim Geller zna-
Botwinnik móg³ odmówiæ gry z Fi- ¤bd7 (22...¤cd7!? 23.¥f3 ¥e5 24. laz³ remis w tej trudnej pozycji.
scherem, ale wiedzia³ dobrze, ¿e ¥:e5 ¤:e5 25.¥:b7 ¦b8+/=) 23.¦d5 46.¦f7! ¦a5 47.¦:h7! Wspania³a
mistrz œwiata nie mo¿e unikaæ pre- b6 24. ¥f3?! Po partii Botwinnik koncepcja Gellera, wygl¹daj¹ca
sti¿owych spotkañ. Mia³ zreszt¹ pokaza³ znacznie silniejsze 24.¥c4!? absurdalnie. 47...¦:a4 48.h4+!
bia³y kolor, a przecie¿ jego rywal ¤e6 25. ¥g3. 24...¤e6! 25.¤:e6? 48...¢f5 (48...¢f6 49.¦b7! ¦a5 50.
Michai³ Tal, dwukrotnie m³odszy Kolejna niedok³adnoœæ. Lepsze 25. ¢g4 b5 51.f4 a6 52.¦b6+ ¢f7 53.
od Botwinnika, uleg³ mu wyraŸnie ¥e3. 25...f:e6 26.¦d3 ¤c5 27. ¦b7+ =) 49.¦f7+ ¢e5 50.¦g7
(8 - 13) w rewan¿owym meczu o ¦e3 e5 28.¥:e5 ¥:e5 29.¦:e5 ¦a1 51.¢f3 b5 Analiza innego
MŒ, w marcu 1961, uzyskuj¹c czar- ¦:d6 30. ¦e7 ¦d7 31.¦:d7 ¤:d7 wariantu: 51...¢d4! 52.¦:g6 b5 53.
nymi zaledwie 2,5 p. z 11 partii! 32.¥g4 ¦c7 33.¦e1 ¢f7 34.¢g2 h5 b4 54.h6! b3 55.¦g4+! ¢c5! 56.
¤c5 35. ¦e3 ¦e7 36.¦f3+ ¢g7 ¦g5+ ¢c6! 57.¦g6+ ¢b7 58.¦g7+
Obrona Grünfelda D98 37.¦c3 ¦e4 38.¥d1 ¦d4 39.¥c2 ¢a6 59.¦g6+ ¢a5 60.¦g5+ ¢a4 61.
¢f6 40. ¢f3 ¢g5 Silniejsze 40...¢e5 ¦g4+ ¢a3 62.¦h4 b2 63.h7 b1£ 64.
M. Botwinnik - R. Fischer, Fi- z planem ¢d6 oraz a7-a5, b6-b5-b4. h8£ £b3+ 65.¢e2 £d1+ 66.¢e3 ¦b1!
na³, Z³ote Piaski 1962, 1.c4 g6 2.d4 41.¢g3 Teraz zamiast zapisaæ spo- 67.¦c4! b3+ 68.¦c3 £e1+ 69.¢d3
¤f6 3.¤c3 d5 Niespodzianka, za- kojny ruch i od³o¿yæ partiê, Fischer £f1+ 70.¢d2 £:f2+ 71.¢d3 z remi-
miast obrony królewsko-indyjskiej, wykonuje odpowiedzialne posuniê- sem. 52.h5! ¦a3+ 53.¢g2 g:h5
Fischer gra po raz pierwszy obronê cie na desce przechodz¹c do koñ- 54.¦g5+ ¢d6 55.¦:b5 h4 56.
Grünfelda, specjalnie przygotowan¹ cówki wie¿owej. 41...¤e4+ 42. f4 ¢c6 57.¦b8 h3+ 58.¢h2 a5
na partiê z mistrzem œwiata. 4.¤f3 ¥:e4 ¦:e4 43.¦a3 Silniejsze 43. 59.f5 ¢c7 60.¦b5 ¢d6 61f6
¥g7 5.£b3 System Ragozina by³ ¦c7! 43...¦e7 Znacznie lepsze by³o ¢e6 62.¦b6+ ¢f7 63.¦a6 ¢g6
64.¦c6 a4 65.¦a6 ¢f7 66.¦c6!
¦d3 67.¦a6 a3 68.¢g1 Remis

Bobby Fischer z p³aczem opu-
œci³ salê turniejow¹. Zreszt¹ w su-
mie uzyska³ na olimpiadzie tylko
11 p. (z 17), zajmuj¹c dalekie VIII
miejsce na I desce.

Triumfowa³ Fridrik Olafsson 14
p. (z 18), a na kolejnych deskach
najlepszymi okazali siê Petrosjan 10
p. (z 12); Spasski 11 p. (z 14); Ivkov
i Saguinetti po 13,5 p. (z 16); Geller
10,5 p. (z 12) i Tal 10 p. (z 13).

magazyn SZACHISTA luty 2013 23

Szachowe epizody AF (38)

Nasza gra w finale „B“ rozpoczê- 25,5 p.; Kuba, Szwecja i Polska po œniæ z³o¿one aspekty szachowej wal-
³a siê od wygranego, z rozpêdu, 22,5 p.; Belgia 22 p.; Finlandia 20,5 ki. Opowiada³ o ró¿nych sytuacjach
meczu z Mongoli¹ 4-0, co okaza³o p.; Mongolia 20 p.; Szwajcaria 19,5 turniejowych, pora¿kach w wygra-
siê jedynym takim wynikiem w p.; Islandia 19 p. i Dania 17 p. nych pozycjach i sukcesach w prze-
spotkaniach fina³u „B“. granych. Nadmieni³, ¿e do osi¹gniê-
Walnie przyczyni³em siê do s³a- cia licz¹cych siê rezultatów nie wy-
Obrona sycylijska B91 bego wyniku zespo³u, przegrywa- starczaj¹ ani wiedza szachowa, ani
j¹c a¿ 3 partie. Szczególnie dotkli- dobra znajomoœæ teorii, ani tzw. do-
T. Cagan - A. Filipowicz, Fina³ wie odczu³em pora¿kê z czarno- bra forma. Trzeba byæ przygotowa-
„B“ (1 r.), 1962, 1.e4 c5 2.¤f3 d6 skórym reprezentantem Kuby Ro- nym psychicznie do walki o sukces
3.d4 c:d4 4.¤:d4 ¤f6 5.¤c3 a6 gelio Orteg¹. w partii i turnieju. Nale¿y te¿
6.g3 g6 7.¥g2 ¥g7 8.0-0 0-0 9. uwzglêdniaæ „wpadki“, nawet przy
h3 ¥d7 10.¥e3 ¤c6 11.£d2 Gambit królewski C36 dobrej grze. Cech¹ królewskiej gry
¦e8 12.¦ad1 £a5 13.¤b3 £c7 s¹ b³êdy i warto wiedzieæ, ¿e nie da
14.f4 ¦ac8 15.£f2 b5 16.¥b6 A. Filipowicz - R. Ortega, Fina³ siê ich ca³kowicie wyeliminowaæ,
£b8 17.¦d2 e5 18.¥e3 ¥e6 19. „B“ (10 r.), 1962, 1.e4 e5 2.f4 e:f4 tak jak nie da siê unikn¹æ pora¿ek.
¤d5 ¥:d5 20.e:d5 e:f4 21.¥:f4 3.¤f3 d5 4.e:d5 ¤f6 5.¥b5+ c6 Natomiast trzeba podejmowaæ sta-
¤e5 22.¤a5 £c7 23.¤c6 ¤c4 6.d:c6 b:c6 7.¥c4 ¤d5 8.0-0 rania o ich radykalne zmniejszenie.
24.¦e2 ¦:e2 25.£:e2 ¦e8 26. ¥e6 9.£e2 ¤d7 10.¤c3 ¤7b6 11. Nale¿y narzucaæ przeciwnikowi
£d3 ¤:b2 27.£f3 ¤c4 28.¢h2 ¥b3 ¥e7 12.¤:d5 ¤:d5 13.c4 swój styl gry, wywieraæ na niego
¤d7 29.£b3 ¤de5 30.a4 £b6 ¤b6 14.d4 a5 15.a3 (15.c5 ¥:b3 presjê i sukcesy same przyjd¹.
31.¦b1 16.a:b3 ¤d5 17.¤e5 ¤b4 18.£c4 £d5
19.¦:f4) 15...g5 16.¢h1 h5 17. Poprawi³o to nieco mój nastrój i
XIIIIIIIIY d5 c:d5 18.c:d5 ¥g4 19.£e5 f6 w lepszym humorze wróci³em do
9-+-+r+k+0 20.£e4 £d6 21.¦e1 ¥d7 22.¥d2 hotele. Znacznie trudniej przysz³o
9+-+-+pvlp0 h4 23.¥c3 h3 24.£g6+ ¢f8 mi wykorzystanie w praktyce
9pwqNzp-+p+0 s³usznych rad wybitnego szkole-
9+p+Psn-+-0 XIIIIIIIIY niowca. Ale zapamiêta³em jedno -
9P+n+-vL-+0 9r+-+-mk-tr0 m³odym zawodnikom musz¹ towa-
9+Q+-+-zPP0 9+-+lvl-+-0 rzyszyæ doœwiadczeni sekundanci!
9-+P+-+LmK0 9-sn-wq-zpQ+0
9+R+-+-+-0 9zp-+P+-zp-0 W sumie uzyska³em tylko 5 p. (z
xiiiiiiiiy 9-+-+-zp-+0 9), podobnie jak Tarnowski (6,5 p. z
9zPLvL-+N+p0 12). W³odzimierz Schmidt mia³ 10 p.
31...£f2 32.a:b5 a:b5 33. 9-zP-+-+PzP0 (z 15), dziêki dobrej grze w elimina-
£:b5?? Niedoczas. Nale¿a³o graæ 9tR-+-tR-+K0 cjach. Zawiod³em w finale „B“, gdzie
33.¤:e5 ¤:e5 34.¢h1 ¦c8 35.c3 g5 36. xiiiiiiiiy z dobrej strony pokazali siê Œliwa (w
¥:g5 £:g3-+ lub 33.¦f1 £c5-/+. 33... sumie 9,5 p. z 16), Balcerowski (7 p.
¤f3+ 0-1 25.¦:e7? Wygrywa³o 25.¦e6! z 13) i Doda (9,5 p. z 15).
h:g2+ 26.¢:g2 ¥e8 27.£f5 ¥d7 28.¥:f6
Nastêpnie przysz³y kiepskie me- ¥:e6 29.d:e6 ¥:f6 30.£:f6+ ¢e8 31. Po powrocie do kraju, który nie-
cze. Remis z Finlandi¹ 2-2 i seria po- £:h8+ ¢e7 32.£g7+ itd. 25...h:g2+ spodziewanie nast¹pi³ samolotem,
ra¿ek z Dani¹ 1,5-2,5, Izraelem 0,5- 26.¢g1 £:e7 27.¦e1 £f7 28.¤e5 prasa szeroko opisywa³a nasz wy-
3,5 i Szwecj¹ 1,5-2,5. Potem nieco f:e5 29.£:b6 f3 30.£c5+? (30. stêp i zamieszcza³a nasze najlepsze
od¿yliœmy i wygrane z Belgi¹ 3-1 i ¦:e5 ¦h5 31.£c5+ ¢g8 32.£d4=) partie. Bogdanowi Œliwie poœwiêco-
Szwajcari¹ 2,5-1,5 trochê poprawi³y 30...¢g8 31.¦:e5 ¦h5 32.¦e7 no satyryczny wierszyk. Niestety
nasz¹ sytuacjê. Niestety remis z Is- (32.£d4!) 32...¦:h2 33.¢f2 g1£+ zgubi³em nazwisko autora tekstu.
landi¹ 2-2 i klêska z Hiszpani¹ 1-3 34.¢:g1 f2+ 0-1 (35.¢:h2 £f4+ itd.)
ograniczy³y nasze plany do walki je- Inne oceny by³y podzielone:
dynie o czwart¹ pozycjê w finale Po tej partii by³em totalnie zrozpa- „Polska zajê³a stosunkowo dalekie
„B“, czyli 16 w ogólnej klasyfikacji. czony i nie wiedzia³em, co ze sob¹ 18 miejsce, lepiej to wprawdzie, ni¿
Ale i tego miejsca nie utrzymaliœmy zrobiæ. Szczêœliwie spotka³em Alek- w poprzedniej olimpiadzie w Lipsku,
po remisie z Kub¹ 2-2 i wygranej z sandra Koblencsa, który zaprosi³ gdzie byliœmy na 21 miejscu, jednak
Angli¹ 2,5-1,5. Podzieliliœmy IV-VI mnie na d³ugi, godzinny spacer. nie zaspokaja to ca³kowicie naszych
miejsca w finale „B“, z najgorsz¹ Wieloletni trener i opiekun Michai³a apetytów, które wzros³y jeszcze w po-
wartoœciowoœci¹. Miejsca 13-24: Tala nie raz znajdowa³ siê w podob- cz¹tkowej fazie olimpijskich rozgry-
Hiszpania i Anglia po 26,5 p.; Izrael nych sytuacjach i potrafi³ mi wyja- wek, kiedy nasza dru¿yna gra³a za-
skakuj¹co dobrze. I to chyba w du¿ej

24 magazyn SZACHISTA luty 2013

Szachowe epizody AF (38)

Bogdan Œliwa mierze zadecydowa³o, ¿e koñcowy zmiany stylu gry zaowocowa³y dwa
wynik jest dla sympatyków szachów lata póŸniej.
œpiewa na melodiê: w Polsce pewnym rozczarowaniem“.
„Co nam zosta³o z tych lat“ W miêdzyczasie rozpocz¹³ siê no-
„Mimo doœæ odleg³ego miejsca na- wy rok studiów na Politechnice
Co nam zosta³o z tych lat szego zespo³u, polscy szachiœci nie Warszawskiej, na który spóŸni³em
Zwyciêskich bojów wypadli najgorzej, Wykazali siê siê kilka dni. Po 9 miesi¹cach za-
M³okosów trzech, jeden dziad, œwietn¹ form¹ w eliminacjach (nie koñczy³em sta¿ asystencki i od 1 X
I dwóch old-bojów, policzono tych rezultatów w finale) 1962 roku zosta³em zatrudniony na
i nierówn¹ form¹ w finale „B“. Po- etacie asystenta w Katedrze Kon-
Koñcówki smutne i mat, szczyciæ siê mo¿emy a¿ piêciokrot- strukcji Metalowych Wydzia³u In-
I olimpijskie krachy, nym zwyciêstwem w maksymalnym ¿ynierii L¹dowej. To zapewnia³o
Bije nas swat, bije brat stosunku 4-0, jakiej to sztuki nie do- pewn¹ stabilizacjê, chocia¿ z niewiel-
O, mata³achy! kona³a ¿adna inna reprezentacja“. k¹ pensj¹, bo uposa¿enia pracowni-
ków naukowych by³y bardzo niskie
Czy posuwamy królow¹, Stefan Witkowski: „Najlepiej w owych czasach.
Czy te¿ bijemy konie, wypadli Schmidt, Œliwa i Doda.
Œciga nas gorzkie s³owo, Schmidt wygra³ pierwsze 7 partii i Naturalnie, jako najm³odszy pra-
Satyra, ironia, by³ przez d³ugi czas konkurentem cownik Katedry, mia³em sporo pra-
Gellera do nagrody za najlepszy wy- cy dydaktycznej i du¿o ró¿nych po-
A przecie¿ to tylko gra nik na V szachownicy. Nierówno mocniczych obowi¹zków.
Ka¿dego pionka chwali gra³ Balcerowski, ale w sumie spe³-
(Nawet gdy nie ma ni³ on jednak swoje zadanie. Tar- Niemniej jednak coraz bardziej by-
szwagra w centrali) nowski bardzo dobry w elimina- ³em zwi¹zany z szachami. Mianowi-
cjach, w finale „B“ gra³ s³abo. Filipo- cie, w IV kwartale 1962 roku, cz³on-
I tylko w szachach w³aœnie wicz niestety by³ bez formy. Zawodnik kowie Zarz¹du PZSzach w latach
Pionek nie wzdycha ponuro. ten solidnie przygotowywa³ siê do 1961-1963 Micha³ Skipietrow i Ja-
W innych ga³êziach zaœ nie. olimpiady, ale wzorowanie siê na nusz Ziemacki (31 V 1934 - 22 X
Tam trzeba byæ figur¹. wielkich arcymistrzach, jak Fischer 2011), póŸniejszy wiceprezes ds.
czy Tal, nie wysz³o mu na dobre. Fi- sportowych PZSzach w latach 1963-
Tu te¿ wycieka ³bom pot lipowicz stara siê ka¿dym posuniê- 66, wspó³za³o¿yciel pierwszoligowe-
Gdy chce siê dobrze graæ. ciem stwarzaæ przeciwnikowi proble- go klubu RKS „Drukarz“ Warszawa
Wpad³em, jak Œliwa w kompot my, czêsto kosztem os³abienia w³a- i wieloletni zawodnik klubu „Mara-
Szach!... maæ. snej pozycji i du¿¹ strat¹ czasu do ton“ Warszawa, zaproponowali mi
namys³u. Przy grze z silnym rywa- cz³onkostwo w Komisji Sportowej
lem tego rodzaju taktyka prowadzi PZSzach. Tak przed 50-laty rozpo-
najczêœciej do przegranej. W sumie cz¹³em „karierê dzia³acza“.
zespó³ by³ silniejszy od tych z poprzed-
nich olimpiad, ale wymaga uzupe³- JeŸdziliœmy, przewa¿nie raz na
nieñ lub zwy¿ki klasy zawodników w miesi¹c, na niedzielnie spotkania do
nim graj¹cych. Mamy nadziejê, ¿e £odzi, bowiem nie wszyscy pamiêta-
do nastêpnej olimpiady, która odbê- j¹, ¿e wtedy w soboty pracowa³o siê
dzie siê w Izraelu w 1964 roku po- do godziny dwunastej lub pierwszej,
trafimy zespó³ taki skompletowaæ“. a wolne soboty wprowadzono w Pol-
sce dopiero 21 lipca 1973 r.
To by³y prorocze s³owa Stefana.
Zgadza³em siê te¿ z ocen¹ mojej Posiedzeniom Komisji z regu³y
gry, bowiem w roku 1962 stara³em przewodniczy³ ówczesny kapitan
siê bardzo zaostrzaæ grywane pozy- Sportowy PZSzach Stefan Furs. W
cje i wielokrotnie przekracza³em zebraniach bra³ te¿ udzia³ Kazimierz
barierê ryzyka. Czarnymi gra³em w Wasilewski, który przez dziesi¹tki
moim ulubionym stylu - „czarne od- lat kierowa³ ¿yciem szachowym w
powiadaj¹ i forsownie wygrywaj¹!“, bardzo silnym ³ódzkim Okrêgu.
a bia³ymi uwa¿a³em, ¿e zdobycie ca- Wasilewski dzia³a³ te¿ na ró¿nych
³ego punktu jest formalnoœci¹. stanowiskach w PZSzach, w latach
1957-1992. Przez wiele lat by³ te¿ sê-
W sumie mia³em wyj¹tkowo s³aby dzi¹ g³ównym memoria³ów Akiby
rok 1962, ale podjête kroki w celu Rubinsteina w Polanicy Zdroju.

magazyn SZACHISTA luty 2013 25

Andrzej Filipowicz - wspomnienia b5 11.¤g3 ¤e8 12.0-0 ¤c7=. 5.¥g5
d6 6.£d2 a6!? Tê pozycjê grywa-
Szachowe epizody(39) no te¿ w latach 2008-2012, wybiera-
j¹c 6...¥e6 7.¤f3 ¤bd7 8.¤a4 ¥d4 9.
Dru¿ynowe MP go z najsilniejszymi rywalami, mo- ¤:d4 e:d4 10.£b4 0-0=. 7.h3 ¥e6 8.
bilizowaæ i podnosiæ zespó³ na du- ¤f3 h6 9.¥h4 ¤bd7 10.d4?!
Wroc³aw, 27 X - 4 XI 1962 chu, pomagaæ w analizach od³o¿o- (10.a3) 10...e:d4 11.¤:d4 ¤:e4!
nych partii oraz byæ wzorem dla ca- 12.¤:e4 £:h4 13.g4 0-0 14.¥g2
Zaledwie 19 dni po powrocie z ³ej dru¿yny. To s¹ powa¿ne wyma- (14. 0-0-0 d5!) 14...¤e5 15.¤:c5
Bu³garii trzeba by³o jechaæ na DMP gania, bo z regu³y dobra czy bez-
do Wroc³awia, gdzie mój klub „Le- kompromisowa gra lidera poci¹ga XIIIIIIIIY
gion“ Warszawa broni³ tytu³u z tru- za sob¹ sukces zespo³u. 9r+-+-trk+0
dem wywalczonego w latach 1960 i 9+p+-+pzp-0
1961, tak¿e we Wroc³awiu. Dla mnie Mój przyjazd na I deskê, nie zmie- 9p+pzpl+-zp0
by³o to trzykrotne z rzêdu zdobycie ni³ sytuacji na „górze“, bo zacz¹³em 9+-sN-sn-+-0
z³otych medali DMP, bo jeszcze w ligê od krótkiej roszady 0-0, chocia¿ 9-+PsN-+Pwq0
1959 roku, wraz z dru¿yn¹ warszaw- dziêki temu wróci³ do gry Szukszta, 9+-+-+-+P0
skiej „Polonii“ te¿ zdoby³em I miej- który na II desce z pozosta³ych poje- 9PzP-wQ-zPL+0
sce. Rozgrywki tym razem zosta³y dynków uzyska³ 5 p. (z 7). Przekona- 9tR-+-mK-+R0
przeniesione z piêknej sali NOT-u ³em siê o tym, nie tylko ja, ¿e przy- xiiiiiiiiy
do domu Kultury przy ul. Mazo- jazd na rozgrywki dru¿ynowe po kil-
wieckiej 12, gdzie warunki by³y o ku rundach powoduje przykre kon- 15...¤:c4 Wygrywa³o 15...d:c5!
niebo gorsze, ale w sumie organiza- sekwencje. Rywale s¹ rozgrzani, rê- 16.¤:e6 f:e6 17.0-0 ¤f3+ 18.¥:f3 ¦:f3
cja sta³a na dobrym poziomie. Gra³o ce stawiaj¹ ju¿ bierki na w³aœciwych 19.£e2 ¦af8 20.£:e6+ ¢h8 21.¦ad1
12 zespo³ów tradycyjnym tempem polach, a „nowy“ zbyt wolno wcho- ¦:h3 22.£e4 ¦hf3 itd. 16.£e2 d:c5
40/2h + 20/1h w dogrywkach. Pro- dzi w uderzenie i p³aci „frycowe“. Co 17.¤:e6 f:e6 18.0-0 ¤d6 19.
gram turnieju przewidywa³ trzy run- prawda, pokonaliœmy „Flotê“ Gdy- £:e6+ ¤f7 20.£c4 h5 21.£:c5
dy i czterogodzinne dogrywki w nia 4,5-3,5 i zremisowaliœmy ze „Star- ¤g5 22.£c3 h:g4 23.£c4+ ¦f7
dwa dni, co zmusza³o nas do gry po tem“ z Katowic 4-4, ale w sumie na- 24.£:g4 £:g4 25.h:g4 ¦f4 26.f3
8 godzin dziennie, nie wspominaj¹c sze wyniki by³y skromne. Jednocze- ¦af8 27.¦ad1 ¤:f3+ 28.¥:f3 ¦:f3
o analizach od³o¿onych partii i cza- œnie silne zespo³y: KKSz Kraków i 29.¦:f3 ¦:f3 30.¢g2 ¦f7 31.¢g3
sie poœwiêconym na przygotowania, „Startu“ gromi³y rywali i po 6 run- ¦e7 Pewne szanse na wygran¹ da-
co w praktyce zajmowa³o 12 godzin dach odstawaliœmy od liderów: wa³o 31...g5 lub 31...¢f8, ale maj¹c
dziennie. Ponadto obowi¹zywa³ „Start“ 31,5 p. KKSz 30,5 p. „Mara- nieca³¹ minutê na 9 posuniêæ wzi¹-
nowy przepis FIDE, ¿e nie wolno ton“ 30 p., a „Legion“ tylko 28 p. ³em remis. 32.¢f4 ¢f7 33.¢f5
podpisywaæ remisów przed 30 posu- g6+ 34.¢g5 ¢g7 35.a4! ¦e5+
niêciem, co wprowadzi³o taki zamêt W VII r., jako kapitan zespo³u, 36.¢f4 ¦e7 37.¢g5 ¦e5+ 38.¢f4
w g³owach zawodniczek, ¿e jedna z zmobilizowa³em dru¿ynê i rozgro- ¦e7 Remis
nich nie chcia³a przyj¹æ… poddania miliœmy KKSz 5,5-2,5. Powinno byæ
partii przed 30 ruchem! 6-2, bo nie wygra³em ze Œliw¹. Na tê Z kolei, KKSz w przedostatniej X
partiê by³em specjalnie nastawiony, rundzie rozgromi³ „Start“ Katowice
Niestety praca na Politechnice podobnie jak zawsze na partie z Do- 7-1 i przed ostatni¹ rund¹ prowadzi³
Warszawskiej uniemo¿liwi³a mi d¹, Tarnowskim, Bednarskim czy KKSz Kraków 49,5 p. przed „Star-
przyjazd na ca³y okres rozgrywek o Balcerowskim. Wiedzia³em, ¿e bez tem“ Katowice 48,5 p., „Marato-
DMP i przyby³em dopiero na V run- pokonania najlepszych trudno wal- nem“ 48 p. i „Legionem“ 47,5 p.
dê. „Legion“ wystartowa³ znakomi- czyæ o najwy¿sze lokaty w kraju, Zdenerwowanie w ostatniej rundzie
cie gromi¹c „Start“ Lublin 5,5-2,5 i zosta³o spotêgowane przez sêdziów
warszawsk¹ „Gwardiê“ 6,5-1,5. Po- Partia angielska A22 pod wodz¹ Kazimierza Kuszewskie-
tem uleg³ „Maratonowi“ Warszawa go, którzy w pewnym momencie
3,5-4,5 i zremisowa³ z „Pogoni¹ B. Œliwa - A. Filipowicz, DMP wyprosili z sali wszystkich kibiców
Wroc³aw 4-4, przy czym Janusz Szu- (r.7), Wroc³aw 1962, 1.c4 ¤f6 2. wraz z niegraj¹cymi ju¿ zawodnika-
kszta nie utrzyma³ pierwszej deski ¤c3 e5 3.e4 ¥c5 4.d3 c6 Moja mi. Spowodowa³o to wiele zamie-
1 p. (z 4). Ró¿nica pomiêdzy gr¹ na innowacja w porównaniu z parti¹ szania, bo partie nie by³y demon-
pierwszej szachownicy i na innych Œliwa - Keres, Moskwa 1956, gdzie strowane, a kibice kilkurzêdowym
jest kolosalna, nie do porównania. grano 4...¤c6 5.h3 d6 6.¥e3 0-0 7. wianuszkiem otaczali wszystkie sto-
Lider musi okazaæ siê liderem w £d2 ¤d4 8.g4 c6 9.¥g2 a6 10.¤ge2 liki. Obecnie m³odzie¿ nie zdaje so-
ka¿dej sytuacji, walczyæ do upad³e- bie sprawy, jak wa¿na jest bezpo-

20 magazyn SZACHISTA marzec 2013

Szachowe epizody AF (39)

œrednia obserwacja czo³owych za- Wroc³aw 1971. Zbigniew Terlecki ¤:b4 16.£f2 d5 17.e5 ¤d7 18.
wodników (Internet tego nie odda- ¦d2 ¦a8 19.¤a4 ¥c6 20.¤ac5
je), szczególnie w kluczowych mo- 21.¤c7 c3 22.¤:e6+ f:e6 23. ¥b5 21.¤:d7 £:d7 22.¦c1 ¦fc8
mentach partii. Zawsze to robi³em, b:c3 ¥:c3 24.¤c6 ¦e8 25.¥d6+ 23.¤d4 ¥c5 24.¤:b5 £:b5 25.
niekiedy sporz¹dza³em notatki od- ¢f7 26.¤:a7 ¤g4 27.¢c1 ¤:f2 28. ¥:c5 £:c5 26.£:c5 ¦:c5
noœnie zachowañ czo³ówki krajowej, ¤b5 ¤:h1 29.¥:h1 ¥a5 30.¥e5
aby wiedzieæ, na jakie mankamenty ¦c8+ 31.¢d1 d2 32.¤d6+ ¢e7 XIIIIIIIIY
rywala trzeba zwróciæ uwagê. 33.¤:c8+ ¦:c8 34.¥b2 ¢d7 35. 9r+-+-+k+0
¥e4 g6 36.¥d3 ¦f8 0-1 9+-+-+pzpp0
Zawsze coœ siê dzia³o w ostatniej 9p+-+p+-+0
rundzie. Przed dwoma laty dopisa³o O medalowe miejsce walczyliœmy 9+-trpzP-+-0
nam szczêœcie, tym razem pojawi³y jak lwy z „Hetmanem“ Wroc³aw i wy- 9-sn-+-zP-+0
siê pechowe sytuacje. Dziwne zda- graliœmy wysoko 6,5-1,5, spychaj¹c 9+-+-+L+-0
rzenie mia³o miejsce przed meczem ich do II ligi. Sukces wystarczy³ tyl- 9-zPPtR-+PzP0
XI rundy, w której „Maraton“ uleg³ ko do III miejsca, bo „Start“ Katowi- 9+-tR-+-mK-0
KKSz 2-6. Niespodziewanie lider ce wygra³ z AZS Kraków 6-2 i wy- xiiiiiiiiy
„Maratonu“ mm. Plater odmówi³ przedzi³ nas o pó³ punktu: KKSz Kra-
gry ze Œliw¹, a gdy go wstawili do ków 55,5 p.; „Start“ Katowice 54,5 p.; Pozycja wyrównana, ale nie jest ³a-
sk³adu nie przyszed³ na rundê i „Legion“ Warszawa 54 p.; „Maraton“ two graæ j¹ bia³ymi. 27.c3 ¤c6 28.
Bogdan Œliwa wygra³ walkowerem. Warszawa 50 p. i nastêpnie „Pogoñ“ ¦cd1 a5 29.¦a1 g5! 30.g3 g:f4
Zreszt¹ by³ to jego trzeci walkower Wroc³aw, AKS Chorzów i „Flota“ 31.g:f4 ¦c4 32.¥:d5?? Rozpacz.
w DMP, ale w sumie Œliwa mia³ zna- Gdynia po 45,5 p. itd. W naszym Bia³e nie widzia³y doœæ trudnego po-
komity rezultat 9,5 p. z 11. Dziwna zespole najlepiej wypadli: Jan Adam- suniêcia, które wskaza³em im po
sprawa, bo do incydentu Plater gra³ ski i W³adys³aw Schinzel po 7,5 p. (z partii 32.¦f2! i nie wolno 32...¦:f4?,
znakomicie (6,5 p. z 9) i móg³ po- 11) oraz Emanuel Sztejn 7 p. (11). wobec 33.¥:d5! ¦g4+ 34.¦g2 ¦:g2+
szczyciæ siê ciekaw¹ parti¹ z Dod¹. 35.¥:g2 ¦c8 36.¥:c6 ¦:c6 37.¦:a5+/-.
W ostatniej rundzie wygra³em par- 32...e:d5 33.¦:d5 ¦b8 34.f5
Gambit hetmañski D43 tiê, nieco poprawiaj¹c swój bilans. ¦:b2 35.f6 h6 36.¦c1 a4 37.
¦a1 ¦:c3 38.¦d6 ¤:e5 0-1
Z. Doda - K. Plater, DMP (r. 5), Obrona sycylijska B85
Wroc³aw 1962, 1.c4 c6 2.d4 d5 3. Lider „Hetmana“ Zbigniew Ter-
¤c3 ¤f6 4.¤f3 e6 5.g3 d:c4 6.a4 Z. Terlecki - A. Filipowicz, lecki, by³ silnym, rutynowanym kan-
c5 7.e4 ¤c6 Pó³ wieku póŸniej w DMP (r. 11), Wroc³aw 1962, 1.e4 dydatem na mistrza, który pozio-
partii H. Nakamura - V. Bo³ogan, Pe- c5 2.¤f3 d6 3.d4 c:d4 4.¤:d4 mem gry odpowiada³ obecnym mi-
kin 2012 grano 7...c:d4 8.£:d4 £:d4 ¤f6 5.¤c3 a6 6.¥e2 e6 Nie lubi- strzom FIDE. Przyk³adowo jego wy-
9.¤:d4 a6 10.¥:c4 ¥d7 11.e5 ¤c6! 12. ³em grywaæ czarnymi pozycji z pion- nik w II TM o „Puchar Wyzwolenia“
¤f3 ¤g4 13.¥f4 ¦c8 14.¥e2 f6. Có¿, kiem na e5 i przechodzi³em z wa- Wroc³awia w 1971 roku: IM J. Fichtl
dawniej te¿ grywano wa¿ne warian- riantu Najdorfa do Scheveningena. CSRS 8 p. (z 11), Zbigniew Terlecki
ty! 8.d5 e:d5 9.e:d5 ¤a5! 10.¥f4 7.0-0 ¥e7 8.¥e3 0-0 9.f4 £c7 i J. Ajanski BUL po 7,5 p.; B. Pietru-
¥d6 11.£e2+ ¢f8 12.¤e5? (12. 10.¥f3 ¤c6 11.¤b3 b5 12.a3 siak 6,5 p.; Z. Kwaœniewski 6 p.; K.
¥:d6+ £:d6 13.¤b5 £b6 -/+) 12... ¥b7 13.£e1 ¦ac8 14.¦d1 b4 Danov YUG 5,5 p.; IM J. Bednarski,
¤b3 13.¦d1 ¤d4 14.¦:d4 c:d4 (14...¦fd8!? 15.£f2 £b8) 15.a:b4 W. £uczynowicz i Cz. B³aszczak po 5
15.¤b5 ¥b4+ 16.¢d1 p.; IM J. Szily HUN 4,5 p.; F. Virag
HUN 4 p. i T. Drelinkiewicz 1,5 p.
XIIIIIIIIY
9r+lwq-mk-tr0 Wielu lat póŸniej, jego syn Jerzy
9zpp+-+pzpp0 Terlecki zosta³ burmistrzem Pola-
9-+-+-sn-+0 nicy Zdroju i wielokrotnie przez
9+N+PsN-+-0 ca³e lata wspiera³ memoria³y Aki-
9Pvlpzp-vL-+0 by Rubinsteina.
9+-+-+-zP-0
9-zP-+QzP-zP0 Dos³ownie dwa dni po DMP, roz-
9+-+K+L+R0 poczê³y siê pó³fina³y MP (6-17 XI
xiiiiiiiiy 1962), licz¹ce po 12 zawodników,
których po trzech awansowa³o do fi-
16...d3 17.£f3 £:d5 18.¥g2 na³u. Grano w Legnicy (Manaster-
£:f3+ 19.¥:f3 ¥e6 20.¥:b7 ¦d8 ski, Brzózka i Plinta), GnieŸnie (Pie-

magazyn SZACHISTA marzec 2013 21

Szachowe epizody AF (39)

trusiak, Plater i Cylwik) i Nowej Hu- Budapeszt - Warszawa 32,5-15,5 Na turniejach miêdzynarodowych
cie (Œliwa, Bednarski, Tarnowski). Wêgrzy nie mieli prawa podpisaæ re-
Musia³em zrezygnowaæ z udzia³u, Budapeszt, 17-21 XII 1962 misu do 30 posuniêcia. Pamiêtam,
bo nie dosta³em zwolnienia z Uczel- jak w turnieju w Polanicy Zdroju w
ni. Oznacza³o to absencjê w finale Mecz graliœmy we wspania³ym 1970 roku Andras Adorjan zapropo-
MP 1963, bowiem poprzednio nie budapeszteñskim klubie szacho- nowa³ mi remis w 31 posuniêciu, w
mog³em wzi¹æ udzia³u w mistrzo- wym, zajmuj¹cym ca³e piêtro przy obustronnym niewielkim niedocza-
stwach stolicy 1962 r. (awansowali Nephadsereg utca 10, obecnie Falk sie, w doœæ z³o¿onej pozycji. Po zaak-
Zabierzañski i Szukszta), bo termin Miksa utca 10. Nie raz, nie dwa spê- ceptowaniu podzia³u punktu, Andras
pokrywa³ siê z Olimpiad¹. Weszli dza³em wiele czasu w niezwykle bo- poprosi³ mnie o wykonanie dodatko-
te¿ Porêbski (Kraków), Gadaliñski gatej bibliotece, z tysi¹cami dzie³ wych dwóch-trzech posuniêæ, aby je-
(£ód¿) i Drozd (Katowice), a staw- szachowych. W kilku pokojach klu- go federacja nie mia³a pretensji, ¿e
kê uzupe³niali Balcerowski i Doda. bu, w³aœciwie salach, na œcianach unika³ walki. Dodaliœmy „potrzebne“
Jako cz³onek dru¿yn olimpijskich znajdowa³y siê fotografie czo³owych ruchy i wtedy Andras powiedzia³ mi,
w latach 1960 i 1962, dosta³em szachistów wêgierskich, ich olimpij- ¿e wszystkie ich partie s¹ szczegó³o-
miejsce rezerwowego, ale tylko skie medale i dyplomy. W owym wo analizowane przez trenerów i za
uzupe³niaj¹ce w przypadku absen- czasie szachiœci wêgierscy z piêkny- brak gry, czy nawet walki mo¿na
cji kogoœ z uczestników w ostat- mi przedwojennymi tradycjami, straciæ stypendium i wyjazdy na tur-
niej chwili. Wówczas nawet najlep- mieli wielkie poparcie w³adz kraju. nieje. Có¿, wiadomo od lat, ¿e praca
si musieli walczyæ o fina³. Bogdan Federacj¹ kierowa³ w latach 1960- op³acanego zawodowego szachisty
Œliwa, po znakomitym wystêpie w 1989 Sandor Szerenyi, który w 1989 musi byæ kontrolowana!
DMP, te¿ gra³ w pó³finale MP, roku otrzyma³ honorowe cz³onko-
powtarzaj¹c wynik 9,5 p. z 11. stwo FIDE. Dziêki przyjaŸni i wspó³- Podczas trzeciej rundy pojawi³ siê
Miejsca w kadrze nie dawa³y przy- pracy z komunistycznym liderem na sali Janos Kadar, ówczesny I Se-
wilejów i dziêki temu robiliœmy Wêgier Janosem Kadarem, potrafi³ kretarz Wêgierskiej Socjalistycznej
szybkie postêpy! za³atwiæ niebywa³e przywileje wê- Partii Robotniczej, który doszed³ do
gierskim szachistom. Mianowicie w³adzy po rewolucji wêgierskiej w
W listopadzie odrabia³em zale- pracowali oni tylko cztery godziny 1956 roku i praktycznie by³ dyktato-
g³oœci w pracy na Politechnice War- dziennie w zak³adach pracy, a pozo- rem w latach 1956-1988. Przywita³
szawskiej i naturalnie odwiedza³em sta³e 4 godziny musieli spêdzaæ w siê z uczestnikami meczu, obejrza³
klub „Legion“ i Centralny klub sza- klubie w Budapeszcie (obowi¹zko- partie meczu i spotka³ siê z kierow-
chowy w Pa³acu Kultury i Nauki. wa obecnoœæ!) i pracowaæ nad sza- nictwami dru¿yn, dyskutuj¹c o prze-
Tam te¿ 23 XI 1962 r. rozegraliœmy chami pod kontrol¹ trenerów, biegu poszczególnych partii. Kadar
turniej b³yskawiczny warszawskiej otrzymuj¹c wysokie stypendia. Taki by³ wielkim mi³oœnikiem szachów i
czo³ówki: Filipowicz i Gr¹bczewski stan trwa³ wiele lat. Pojawili siê uta- zawsze jeŸdzi³ do Moskwy w czasie
po 6 p. (z 9); Gawlikowski i Andrzej lentowani szachiœci, jak Zoltan Ribli, meczów o MŒ. Odwiedza³ tam te¿
Adamski po 5 p.; Skipietrow 4,5 p.; Andras Adorjan, Gyula Sax, Levente Centralny Klub Szachowy przy Go-
Witkowski 4 p.; Leon Tomaszewicz Lengyel, Ervin Haag, Istvan Csom, golewskim Bulwarze 14 i spotyka³
3,5 p.; W³adys³aw Leszczyñski 2 p. i Laszlo Barczay i inni. Wêgrzy zdo- siê z czo³owymi szachistami œwiata.
Janusz Ca³a 0 p. byli z³ote medale w 1978 roku i wie- Chodzi³ do szko³y ze s³ynnym sza-
le srebrnych w latach 70-ych. chist¹ Andorem Lilienthalem i w
1976 r. sprowadzi³ go z ZSRR do
Wêgier. Lilienthal, którego babcia
by³a Polk¹, mia³ obywatelstwo
ZSRR i ¿onê Rosjankê. Mieszka³ w
Moskwie w latach 1935-1975.

1962 Budapeszt, Andrzej Filipowicz - Istvan Bilek Podró¿ poci¹giem do Budapesz-
tu trwa³a a¿ 20 godzin i niektórzy
zawodnicy odczuwali zmêczenie,
ale byliœmy przyjmowani jak praw-
dziwi bratankowie. Zakwaterowa-
nie w luksusowym hotelu „Beke“
ze œwietnym wêgierskim wy¿ywie-
niem. Naturalnie by³o te¿ zwiedza-
nie miasta z dodatkowymi atrak-
cjami, które umila³y pobyt w nie-
ciekawej porze roku.

22 magazyn SZACHISTA marzec 2013

Szachowe epizody AF (39)

1962 Budapeszt. Stoj¹ od góry: Bogdan Olejarczyk, Andrzej Filipowicz, Emanuel Sztejn, Laszlo Liptay, Janos Flesch,
Jan Adamski, Egon Varnusz, Andrzej Adamski, Laszlo Barczay, stoj¹ w drugim rzêdzie: t³umaczka, Wêgier NN, Romuald

Gr¹bczewski, Wojciech Zabierzañski, Janusz Szukszta, Stefan Witkowski, Ervin Nagy, Gedeon Barcza, Imre Lovass,
Stanis³aw Gawlikowski, NN, Janos Tompa Gyozo Forintos, NN, Levente Lengyel, Istvan Bilek, siedz¹: Barbara Gos,

Tibor Florian, Jolanta Szota, wiceprezes wêgierskiej federacji Gasztonyi, Miros³awa Litmanowicz, prezes federacji
Budapesztu Laszlo Mohacsi, Eva Karakas, Krzysztof Rolnik, Karolyne Honfine, Ryszard Andrzejewski i Edit Bilek

Czterorundowy mecz przegrali- bo szachy cieszy³y siê i nadal ciesz¹ dosta³em marn¹ pozycjê. 24.¢d3
œmy wysoko, ulegaj¹c w poszczegól- wielkim uznaniem na Wêgrzech. h5 25.¦hf1 ¦cf8 26.b4 a6 27.
nych rundach 4,5-7,5; 3,5-8,5; 4-8 i Wieloletni lider Lajos Portisch, zali- ¢e3 g4 28.h:g4 h:g4 29.¥e2 ¢g5
3,5-8,5 (Filipowicz - I. Bilek 1,5-2,5; czany do czo³ówki œwiatowej przez 30.¦:f4?! (30.b5 a:b5 31.¥:b5 ¢h4
Gr¹bczewski - Barcza 1,5-2,5; A. dziesi¹tki lat, otrzyma³ tytu³ „Sporto- 32.¦:f4 ¥:f4+ 33.¢e2 ¢g3 34.¥d7 ¥g5
Adamski - Lengyel 0,5-3,5; Witkowski wy bohater narodu“, jako jeden z 35.¦f1 ¦:f1 36.¢:f1=) 30...¥:f4+ 31.
- Florian 2-2; Szukszta - Haag 0,5-1,5 dwunastu Wêgrów i dostaje sta³e ¢d3 ¦h8 32.¦a1! ¦h2 33.¦a5+
oraz Szukszta - Flesch 1-1; Gawlikow- wysokie stypendium, wy¿sze od ¢h4 34.¥f1 ¢g3 35.¢e2 ¥c1 36.
ski - Forintos 1-3; Zabierzañski - Lip- zwyciêzców Igrzysk Olimpijskich. e5? Lepsze 36.¦a1! i po 36...¥:b2 37.
tay 2-2; Sztejn - Varnusz 1,5-2,5; ju- ¦b1 ¥a3 38.¦a1 ¥b2 39.¦b1=. 36...
niorzy: Olejarczyk - Tompa 0-4; J. Czteropartiowy mecz z II-III sza- ¦h6 37.e:d6 ¦:d6 38.b5 ¥:b2
Adamski - Nagy 2-1 oraz J. Adamski - chownic¹ Wêgier by³ dla mnie 39.b:a6 b:a6 40.¦e5 ¢f4 Wygry-
Lovass 1-0; kobiety: M. Litmanowicz - ciekawym i trudnym pojedynkiem. wa³o 40...¦f6! 41.¦e3+ ¢h2 42.¢e1 g3
Karakas 1-2; Szota - E. Bilek 0-2 oraz 43.¥c4 ¢:g2 44.¢d2 ¢h2 itd. 41.
Szota - K. Honfine 0-1; Gos - Karakas A. Filipowicz - I. Bilek ¦:e7 a5 42.¦e3 a4 43.g3+ ¢f5
0-1 oraz Gos - K. Honfine 0-1). Budapeszt (r. 1), 1962 44.¥g2 a3 45.¥e4+ ¢f6 46.¥b1
¥c1 47.¦d3 ¦b6 48.¥a2 ¦b2+
Mecz, grany tempem 40/2,5 i po XIIIIIIIIY 49.¢d1 ¥g5 Wygrywa³o 49...¦:a2
16/1h z dogrywkami o godz. 9:00 9-+r+-+-+0 50.¢:c1 ¦f2 51.¢b1 ¦f3 52.¦d4 ¦:g3
by³o trudny, ale to nie usprawiedli- 9zpp+-zp-+p0 53.¢a2 ¢g5 54.¦c4 ¦f3 55.¢:a3 g3 56.
wia naszej klêski, nawet bior¹c pod 9-+-zp-+k+0 ¦c8 ¦f6 itd. 50.¦d6+ ¢e7 51.¦e6+
uwagê, ¿e przeciwko nam wyst¹pili 9+-+-vl-zp-0 ¢d7 52.¦e2 ¦:e2 53.¢:e2 ¢d6
wszyscy najlepsi wêgierscy szachi- 9-+-+Ptr-+0 54.¢d3 ¢e5 55.¥b1 ¥e7 56.¢c4
œci, jedynie bez Lajosa Portischa i 9+PzP-+L+P0 ¥h4 57.¢b3 ¥:g3 58.¢:a3 Remis
Laszlo Szabo. Mecz by³ obszernie 9-zPK+-+P+0
relacjonowany we wszystkich wê- 9+-+R+-+R0 Obrona Nowoczesny Benoni A72
gierskich gazetach, z opisem prze- xiiiiiiiiy
biegu poszczególnych partii. Na sa- I. Bilek - A. Filipowicz, Buda-
li by³o pe³no kibiców, którzy przez Po s³abo rozegranym debiucie peszt (r. 2), 1962, 1.d4 ¤f6 2.c4
piêæ godzin œledzili nasze pojedynki, c5 3.d5 e6 4.¤c3 e:d5 5.c:d5

magazyn SZACHISTA marzec 2013 23

Szachowe epizody AF (39)

d6 6.e4 g6 7.¥e2 ¥g7 8.¤f3 0-0 1962 Budapeszt. Na peronie kolejki: Jolanta Szota, Krzysztof Rolnik,
9.¥g5 a6 10.¤d2 £c7 11.a4 Wojciech Zabierzañski, Ryszard Andrzejewski, t³umaczka, Laszlo Mohacsi,
¦e8 12.0-0 ¤bd7 13.£c2 ¦b8 Barbara Gos, Bogdan Olejarczyk, Romuald Gr¹bczewski, Miros³awa Litmanowicz,
14.¥f4 W Bethune 2006, grano
14.f4 c4?! 15.¥:c4 £c5+ 16.¢h1 ¤g4 Stefan Witkowski, Janusz Szukszta, Jan Adamski i Andrzej Adamski
17.¤d1 b5 18.a:b5 a:b5 19.¥d3±, N.
Giffard - J. Moussard. 14...¥f8
15.b3 ¤e5 16.h3 £e7 17.¥h2

XIIIIIIIIY
9-trl+rvlk+0
9+p+-wqp+p0
9p+-zp-snp+0
9+-zpPsn-+-0
9P+-+P+-+0
9+PsN-+-+P0
9-+QsNLzPPvL0
9tR-+-+RmK-0
xiiiiiiiiy

17...g5! 18.f4 (18.¦fb1 g4=) 16.b4 +- I. Gaponienko - D. Goriacz- Memoria³ Manfreda Mannke
18...g:f4 19.¥:f4 ¤fd7 20.¤c4 nik. 13...¥d7 14.a4 0-0 15.¢c2
¥g7 21.¤e3 ¤f6 22.¤f5 ¥:f5 23. ¦fb8 16.¤d2 a6 17.a5 b5 18. Warszawa, 3-11 I 2013
e:f5 £c7 24.¢h1 £d7 25.a5 £c7 a:b6 ¦:b6 19.¦a2 a5 20.¤c4
26.¦a4 b5 27.a:b6 £:b6 28. ¥d1 ¦ba6 21.¤a4 ¥b5 22.b3 ¦b8 Przelecia³ marny dla mnie rok
£a7 29.¤e4 ¦b6 Remis. By³em 23.¥d2 ¦a7 24.¥d3 ¦a6 Remis. 1962 i postanowi³em wystartowaæ w
zadowolony, ¿e w moim koronnym Przyj¹³em ofertê remisu, nie czuj¹c, noworocznym turnieju poœwieco-
wariancie nie uzyska³ przewagi. ¿e po 25.¤c3 ¥:c3 26.¥:c3 ¦ba8 27. nym pamiêci tragicznie zmar³ego
¤:a5 ¥:d3+ 28.¢:d3 h6 29.b4 c:b4 30. naszego kolegi i przyjaciela. Impre-
Obrona sycylijska B27 ¥:b4 bia³e mia³y lepsz¹ grê. zê pod nazw¹ „Turniej m³odych ta-
lentów“ zorganizowa³ warszawski
A. Filipowicz - I. Bilek, Buda- Rok 1962. Budapeszt. „Drukarz“, z relatywnie wysokimi
peszt (r. 3), 1962, 1.e4 c5 2.¤f3 Pod pomnikiem Józefa Bema nagrodami (6 nagród na sumê 3.350
g6 3.d4 ¥g7 4.¤c3 £a5 5.¥e3 z³ - dla porównania na sta¿u asy-
¤f6 6.£d2 ¤c6 7.d5 ¤b4 8.¥e2 stenckim na PW zarabia³em mie-
siêcznie 700 z³). Szkoda, ¿e w ostat-
XIIIIIIIIY niej chwili odmówili udzia³u Bednar-
9r+l+k+-tr0 ski, Schmidt i Andrzej Adamski.
9zpp+pzppvlp0 Graliœmy w Centralnym Klubie Sza-
9-+-+-snp+0 chowym. W tym dosæ skromnym lo-
9wq-zpP+-+-0 kalu w Pa³acu Kultury i Nauki ¿ycie
9-sn-+P+-+0 szachowe trwa³o od rana do póŸna
9+-sN-vLN+-0 w nocy. Naszym zmaganiom towa-
9PzPPwQLzPPzP0 rzyszy³o wielu kibiców, a turniej
9tR-+-mK-+R0 obszernie omawiano w codziennej
xiiiiiiiiy prasie. Graliœmy codziennie przy-
spieszonym tempem 50/2,5h, a sê-
8...¤:e4!? 9.¤:e4 ¤:c2+ 10. dziowa³ Wojciech Harmata. W dru-
¢d1 £:d2+ 11.¢:d2 ¤:a1 12. giej rundzie obj¹³em prowadzenie i
¦:a1 Ten system rozpracowany nie odda³em do mety, chocia¿ na fi-
przez Wêgrów, a g³ównie przez Bil- niszu dogonili mnie dwaj rywale.
ka, wzi¹³em na warsztat i stosowa-
³em w blitzach z dobrymi rezultata- Wyniki: Andrzej Filipowicz, Jan
mi. 12...d6 13.¤c3 W Luksem- Adamski i Andrzej Sydor po 5,5 p.
burgu 2007 grano 13.¥b5+ ¢f8 14. (z 8); Zbigniew Cylwik, Micha³ Ski-
¦b1 a6 15.¥d3 ¥f5? (15...b5!-/+) pietrow i Wojciech Zabierzañski po
4,5 p.; Janusz Majacki 2,5 p.; Jan
Eberle 2 p.; Leszek Adasiak 1,5 p.

24 magazyn SZACHISTA marzec 2013

Szachowe epizody AF (39)

W turnieju nie b³yszcza³em form¹. 29.¦d1 c:d4 30.c:d4 ¥g5 31. ¥b4 16.¤e2=, J. Cabrera Trujillo - A.
W wygranych pozycjach nie znajdo- b3 ¤e3 32.¦de1 ¤f5 33.d5 ¦a6 Kveinys, La Laguna 2008. 10.b:c3
wa³em do drogi do sukcesu, ale z 34.¥b2 ¦d6 35.¦d1 ¥e3+ 36. ¤e5 11.f4 ¤:c4 12.£d3 d6 13.
kolei przegrane pozycje broni³em i ¢h1 ¥b6 Pozycja jest nadal prze- £g3 g6 14.£g5 £e7 (14...¤d7 15.
nawet wygrywa³em. Nie zawsze losy grana, ale bia³e wpad³y w niedoczas, f5 e5 16.¤e6 f:e6 17.f:e6 £b6+ 18.
turnieju zale¿¹ od dobrej gry, czasem a do kontroli pozosta³o jeszcze 14 ¢h1+/-) 15.¦b1 ¤d7 16.£h6 £f8
wystarcza s³aba gra rywali! posuniêæ. 37.¦d3 ¦d7 38.¦h3 f6 17.£h3 ¤c5
39.¦d3 e5! Czarne zdoby³y wa¿ny
Obrona sycylijska B23 punkt d4. 40.g3 ¤d4 Jeœli mo¿na XIIIIIIIIY
mówiæ o przewadze bia³ych, to jest 9r+l+kwq-tr0
L. Adasiak - A. Filipowicz, ona minimalna. 41.¥:d4 ¥:d4 42. 9+p+-+p+p0
Mem. M. Mannke (r. 3), Warszawa ¢g2 ¦:d5 W tym momencie uwa¿a- 9p+-zpp+p+0
1963, 1.e4 g6 2.¤c3 ¥g7 3.f4 d6 ³em, ¿e mam ju¿ nie tylko po³ówkê, 9+-sn-+-+-0
4.¤f3 c5 5.¥b5+ ¥d7 6.¥:d7+ ale ca³y punkt w kieszeni. 43.¦ed2 9-+nsNPzP-+0
£:d7 7.0-0 ¤c6 8.d3 ¤f6 9.¤e2 (43.g4) 43...f5 44.¢f1 ¢e7 45.a4 9+-zP-+-+Q0
0-0 10.c3 b5 11.¤g3 £b7 12.f5 b4 46.¢e2 ¢f6 47.h4 ¦c5 48. 9P+L+-+PzP0
¦ad8 13.f:g6 h:g6 14.¤g5 d5 ¦d1 ¦d5 49.¦1d2 g5 50.h:g5+ 9+RvL-+RmK-0
15.£e2 d:e4 16.¤3:e4 ¤:e4? ¢:g5 Koniec niedoczasu i przewagi xiiiiiiiiy
17.£:e4 Beztrosko rozegra³em bia³ych. 51.¢f1 ¦c5 52.¦:d4?
debiut i dosta³em nieprzyjemn¹ po- Rozpacz. Po 52.¢e2 ¦c1 53.¦d1 ¦c3 18.f5 e5 19.¤b3 £e7 20.£h6
zycjê. Grozi 18.£h4. 17...¥f6 54.¦:c3 b:c3 55.b4 ¢g4 56.¦d3 (liczy- £f8 21.£h4 £e7 22.¥g5 £c7
³em naturalnie 56.¦:d4+ e:d4 57.b5 23.¥f6 ¦f8 24.¥g7 ¤e3 25.¥:f8
XIIIIIIIIY ¢:g3 58.a5 f4 59.b6 f3+ 60.¢d3 f2 ¤:f1 26.¥h6 ¤:h2 27.¢:h2 ¥d7
9-+-tr-trk+0 61.¢:d4 c2 62.b7 c1£ 63.b8£+ £f4+ 28.£f6 ¥c8 29.¥g5 g:f5 30.
9zpq+-zpp+-0 itd.) 56...f4 57.g:f4 ¢:f4 58.¦h3 ¢e4 ¤:c5 d:c5 31.¦d1 ¥d7 32. £h8#
9-+n+-vlp+0 59.¦h4+ ¢d5 60.¢d3 ¥f2 61.¦h7 ¥d4
9+pzp-+-sN-0 by³by remis. 52...e:d4 53.¦:d4 W. Zabierzañski - A. Filipowicz
9-+-+Q+-+0 a5 54.¢f2 ¦c2+ 55.¢e1 ¦c3 56. Mem. M. Mannke (r. 1), 1963
9+-zPP+-+-0 ¢f2 ¦c2+ 57.¢f1 ¦b2 58.¦d5 (58.
9PzP-+-+PzP0 ¦d3 ¢g4 59.¦e3 ¦c2-+) 58...¦:b3 XIIIIIIIIY
9tR-vL-+RmK-0 59.¢f2 ¦a3 60.¦:a5 ¢g4 61.¦b5 9-+-+-+k+0
xiiiiiiiiy ¦:a4 62.¢g2 ¦a2+ 63.¢f1 ¦b2 9zp-+-+-+-0
64.¢e1 b3 65.¢f1 ¢:g3 66.¦:f5 9-tr-+-+p+0
18.¤e6 ¦d6 19.¤:f8 ¢:f8 20. ¦a2 67.¦g5+ ¢f4 0-1 9+-+R+-+-0
¥f4 ¦e6 21.£f3 Jakoœæ mniej, ale 9-+p+-+-+0
za to gorsza pozycja!? Pamiêta³em Obrona sycylijska B41 9zP-zP-+N+-0
jednak sformu³owania Tartakowera 9-trl+-+-+0
„Nikt jeszcze nie wygra³ partii przez A. Filipowicz - Z. Cylwik, 9mK-tR-+-+-0
poddanie siê“, wierz¹c, ¿e „Mistrz Mem. M. Mannke (r. 4), Warszawa xiiiiiiiiy
mo¿e czasem graæ Ÿle, amator ni- 1963, 1.e4 c5 2.¤f3 e6 3.d4
gdy!“. W owych latach æwiczy³em c:d4 4.¤:d4 a6 5.c4 ¤f6 6.¤c3 36...¥f5 Wygrywa³o doœæ proste
przegrane pozycje w blitzach. Wzo- ¥b4 7.¥d3 £c7 8.0-0 ¤c6 9.¥c2 36...¥b1! 37.¦d8+ ¢g7 38.¦d7+ ¢f8
rowa³em siê na Laskerze, przecho- Ten system mia³em dok³adnie prze- 39.¦d2 ¦2b3 40.¦:b1 ¦:b1+ -+) 37.
dz¹c z remisowych do gorszych po- analizowany i ograny oboma (!!) ko- ¤d4 ¦f2 (37...¥b1! 38.¦b5 ¦6:b5 39.
zycji, aby wygraæ partiê. Doœwiad- lorami. Rozegra³em partie turniejo- ¤:b5 ¦:b5 40.¦:b1 ¦:b1+ itd.) 38.
czenie procentowa³o. 21...¤d8! we i ponad setkê blitzów w kraju i ¤:f5 g:f5 39.¦d7 ¦a6 40.¦g1+
Bardzo wa¿na wymiana hetmanów. za granic¹, z najró¿niejszymi rywa- ¢f8 41.¦h1 ¢g8 42.¦g1+ ¢f8 43.
S¹ zawodnicy, którzy bez hetmana lami. Nie mia³o znaczenia czy mia- ¦h1 ¢e8 44.¦c7 ¢d8 45.¦f7
czuj¹ siê, jak bez rêki. Takie infor- ³em lepsz¹, gorsz¹, czy wyrównan¹ ¦:a3+ 46.¢b1 ¦e2 47.¦h8+ ¦e8
macje zawsze zbiera³em, ogl¹daj¹c pozycjê. W ka¿dej zna³em plan i 48.¦:e8+ ¢:e8 49.¦:f5 ¢d7 (49...
wiele partii rywali. To ju¿ wy¿szy wiedzia³em co graæ. 9…¥:c3 Gra- ¦:c3 50.¦a5 ¦b3+ 51.¢c2 ¦b7 52.¢c3
stopieñ analizy! 22.£:b7 ¤:b7 23. no 9...0-0 10.¢h1 ¤:d4 11. £:d4 ¤g4 ¦c7 53.¦a4=) 50.¢b2 ¦b3+ 51.
¦ae1 ¦a6 24.a3 ¤a5 25.¥e5 ¥g5 12.f4 b5 13.£d1 ¤f6 14.e5 ¤e8 15. ¢c2 ¢c6 Remis
26.d4 ¤c4 Figury czarnych uak- ¤e4 ¥b7 16.c:b5 a:b5 17.¥e3 f6 18.
tywni³y swoje pozycje, co stwarza e:f6 ¤:f6 19.¤:f6+ ¦:f6 20.¦c1 A. Me- Tartakower: „B³êdy s¹ wokó³ nas.
bia³ym pewne k³opoty, chwilowo stel - L. Portisch, Londyn 1982 lub Czyhaj¹ jedynie aby je pope³niæ!“.
drobne. 27.¦e2 ¦e6 28.¦fe1 ¥d2 9...¤:d4 10.£:d4 ¤g4 11.g3 ¤e5 12.
¢g2 ¥c5 13.£d1 0-0 14.b3 b5 15.c:b5

magazyn SZACHISTA marzec 2013 25

Andrzej Filipowicz - wspomnienia acji pozycyjna gra umo¿liwia ³at-
wiejsze utrzymanie rytmu gry,
Szachowe epizody(40) podczas gdy liczenie kombinacji si-
³¹ rzeczy powoduje nierównomier-
Warszawa, styczeñ 1963 roku p.; Waldemar Kurowski 3 p.; Rafa³ ny rozk³ad czasu na poszczególne
Marsza³ek 2,5 p.; Kowalski 2 p.; Bog- ruchy. Niemniej jednak, wzoruj¹c
W tamtych latach ¿ycie szachowe dan Olejarczyk 1,5 p. siê na grze Michaila Tala, prefero-
by³o niezwykle rozwiniête w kraju, wa³em blitze kombinacyjne i to z
odbywa³y siê dziesi¹tki imprez. Po- Dopiero w drugiej po³owie mie- powodzeniem.
za oficjalnymi mistrzostwami okrê- si¹ca doszed³em do siebie i wygra-
gów, pó³fina³ami i fina³ami MP, roz- ³em 25 I 1963 r. du¿y turniej P-5' Obrona skandynawska B01
grywane by³y mistrzostwa zrzeszeñ w „Maratonie“: Andrzej Filipowicz
sportowych, mistrzostwa nauczy- 12 p. (z 15); Andrzej Sydor 11,5 p.; A. Filipowicz - S. Gawlikowski,
cieli, kolejarzy, wojska oraz mistrzo- Stanis³aw Gawlikowski 11 p.; Mi- blitz P-5', Warszawa 1963, 1.e4 d5
stwa miast i klubów z udzia³em za- cha³ Skipietrow i Janusz Szukszta po 2.e:d5 ¤f6 3.¥b5+ ¥d7 4.¥c4
proszonych goœci, czêsto czo³o- 10 p.; Stefan Witkowski 9,5 p.; Ema- c6 5.d:c6 ¤:c6 6.d4 e5 7.d5
wych szachistów Polski. Dlatego ³a- nuel Sztejn i Bogdan Olejarczyk po ¤d4 8.c3 b5 9.c:d4 b:c4 10.
two by³o sprawdziæ swoje mo¿liwo- 7,5 p.; Jerzy Orczyk i Marian Filipek d:e5 ¤e4 11.¤c3 Interesuj¹ce by-
œci i perspektywy rozwoju, tym bar- po 7 p.; Leon Tomaszewicz i Stefan ³o 11.¤d2 ¥b4 12.£e2 c3 13.£:e4
dziej, ¿e by³y to z regu³y turnieje ko- Wronicz po 6,5 p.; Wolski i Rafa³ Zie- c:d2+ 14.¥:d2 ¥:d2+ 15.¢:d2 ¥c6 16.
³owe, które dawa³y lepsz¹ cenzur- macki po 5 p.; Konarzewski 4 p. i ¢e3 ¥:d5 17.£a4+ ¢f8 18.¤f3 z prze-
kê, ni¿ „szwajcary“ o niebywale Marek Pawlak 1,5 p. wag¹ bia³ych. 11...¥b4 (11...¤c5
zró¿nicowanym poziomie gry 12.£d4 ¤d3+ 13.¢f1±) 12.£d4 ¥f5
uczestników. Rozegrano m.in. cie- W lutym kolejne dwa wielkie tur- 13.¤ge2 ¥c5
kawy turniej eksmistrzów Polski nieje: 15 II 1963 w „Maratonie“:
w Lublinie, w styczniu 1963 r.: Józef Romuald Gr¹bczewski 13,5 p. (z XIIIIIIIIY
Gromek i Kazimierz Plater po 3 p. (z 15); Andrzej Filipowicz 12,5 p.; 9r+-wqk+-tr0
4); Bogdan Œliwa i Stefan Witkowski Wojciech Zabierzañski i Stanis³aw 9zp-+-+pzpp0
po 1,5 p. i Kazimierz Makarczyk 1 p. Gawlikowski po 11 p.; W³adys³aw 9-+-+-+-+0
Litmanowicz 10,5 p.; Natan Borow- 9+-vlPzPl+-0
W Warszawie regularnie, ka¿de- ski 8,5 p.; Micha³ Skipietrow i Bog- 9-+pwQn+-+0
go tygodnia, a nawet dwa razy w ty- dan Olejarczyk po 8 p.; Wolski i Ste- 9+-sN-+-+-0
godniu, odbywa³y siê spotkania czo- fan Wronicz po 6 p.; Kowalski 5,5 p.; 9PzP-+NzPPzP0
³ówki na tradycyjnych blitzach w lo- Rafa³ Ziemacki i Dzia³yñski po 5 p.; 9tR-vL-mK-+R0
kalach „Legionu“ lub „Maratonu“, a Zbigniew Czajka 4,5 p.; Konarzew- xiiiiiiiiy
czasem „Drukarza“. W dniu zakoñ- ski 4 p. i Andrzej Klechniowski 1 p.
czenia memoria³u Manfreda Mann- 14.¤:e4?! Naturalnie, teraz za-
ke, 11 stycznia 1963 roku, odby- Kolejny 22 lutego 1963 r. w gra³bym proste 14.£:c4 ¥:f2+ (14...
³y siê dwa turnieje, w których trium- „Legionie“, w Klubie Oficerskim £h4 15.¤:e4) 15.¢f1 ¤:c3 16.¤:c3 i
fowa³ Stefan Witkowski. Pierwszy przy al. Niepodleg³oœci 141: Wac³aw czarne nie maj¹ rekompensaty za
by³ grany w klubie PKiN: Stefan £uczynowicz 14,5 p. (z 17); Andrzej pionka. Wówczas by³em przekona-
Witkowski 5 p. (z 5!!); Andrzej Fili- Filipowicz i Stefan Witkowski po 14 ny, ¿e przeciwnik, w blitzu, musi po-
powicz i Andrzej Sydor po 3 p.; Jan p.; Romuald Gr¹bczewski 13,5 p.; gubiæ siê w tego typu pozycjach i o
Adamski i Micha³ Skipietrow po 2 p.; Kazimierz Plater 12 p.; Stanis³aw dziwo, praktyka wielokrotnie to po-
Janusz Ziemacki 0 p. Wieczorem ko- Gawlikowski 11,5 p.; W³adys³aw twierdza³a, wiêc trudno mówiæ o
lejny blitz w „Maratonie“ przy ul. Schinzel 11 p.; Micha³ Skipietrow 9,5 szczêœciu. 14...¥:d4 15.¤d6+ ¢f8
Wspólnej 63, który zgromadzi³ a¿ 24 p.; Emanuel Sztejn 9 p.; Wojciech Za- 16.¤:d4 ¥d3 (16...¥e4! 17.0-0 ¥:d5
zawodników. Rozegrano eliminacje bierzañski i Jan Adamski po 8 p.; Ze- 18.¦d1 £d7) 17.¥d2 £h4! (17...
(systemem, co 5 sekund ruch) i z non Autowicz i Marian Filipek po 6 £b6! 18.¥c3 £c5-+) 18.¥b4 ¢g8
grup 6-osobowych awansowa³o p.; Rafa³ Ziemacki 5 p.; Janusz Zie- 19.¤c6? (19.¤f3) 19...h5 Po partii
dwóch graczy - by³em drugi za Bog- macki i Stefan Wronicz po 3,5 p.; natychmiast wskaza³em wygrywaj¹-
danem Olejarczykiem. W finale z Wolski i Bogdan Olejarczyk po 2 p. c¹ kontynuacjê 19...£g4! 20.¢d2 (20.
zegarami, z klasycznym tempem ¤e7+ ¢f8) 20...£e2+ 21.¢c3 £c2+ 22.
P-5', zwyciê¿y³ Stefan Witkowski 6,5 W turniejach b³yskawicznych ¢d4 £:f2+ 23.¢c3 £c2+ 24.¢d4 £:b2+
p. (z 7!), Andrzej Filipowicz 5 p.; An- szybkoœæ wykonywania posuniêæ 25.¢c5 a5-+ ale warto wiedzieæ, ¿e
drzej Sydor 4 p.; Emanuel Sztejn 3,5 odgrywa istotn¹ rolê. W tej sytu- mój rywal mia³ nieca³¹ minutê, a ja
ponad dwie. 20.0-0-0 a5 21.¥a3

20 magazyn SZACHISTA kwiecieñ 2013

Szachowe epizody AF (40)

1963-G³ucho³azy MP. Stoj¹: Witold Balcerowski, Zbigniew Doda, Bogdan Œliwa, Wojciech Zabierzañski, Kazimierz Plater,
Zbigniew Cylwik, Stefan Brzózka, Henryk Fronczek, Jan Gadaliñski, Henryk Fabian, Lutos³aw Manasterski, Ryszard

Drozd, Stanis³aw Porêbski, Janusz Szukszta, Alfred Tarnowski, XX, XY, YY, siedz¹: Janusz Ziemacki, Kazimierz Kuszewski,
Jerzy Ar³amowski, Jacek Bednarski, XY, Wiktor Witkowski i Erazm Bielkiewicz

£:f2 22.¦d2 £f4 23.g3 £f3 24. szerokiego repertuaru debiutowe- œmy je, podziwiaj¹c np. poczucie hu-
¦e1 c3 25.b:c3 ¢h7 26.¤:f7!? go, uwzglêdniaj¹cego ró¿ne aspek- moru Michai³a Tala, który przed
£:f7 27.e6! (27.¦:d3 £f2 28.¦e4 ty, jak: tempo gry, wa¿noœæ imprezy mistrzostwami ZSRR rozgrywany-
£:a2 29.¥b2 a4) 27...£f5 Obu part- i partii, poziom przeciwnika oraz sy- mi w Baku spacerowa³ po bulwarze.
nerom zosta³o po pó³ minuty, a bia- tuacjê turniejow¹. Naturalnie wy- Niespodziewanie podszed³ do niego
³ymi gra siê tê pozycjê ³atwiej. Natu- maga to du¿ej pracy, ale by³a ona starszy mê¿czyzna i powiedzia³
ralnie silniejsze by³o 27...£f3! 28.¤e5 wtedy i jest nadal konieczna przy ja- „M³ody cz³owieku jest Pan bardzo po-
£:d5 29.¤:d3 £c4. 28.d6 (28.¦e5 kiejkolwiek próbie awansu na wy¿- dobny do Michai³a Tala, chocia¿
£f1+ 29.¦d1) 28...¥b5 Inne wa- szy szczebel hierarchii szachowej. prawdê mówi¹c Tal jest bardziej po-
rianty 28...¦hc8 29.¦e5 £f3 30.¦:d3! stawnym mê¿czyzn¹ - widzia³em go
£:d3 31.¦:h5+ ¢g6 (31...¢g8 32. Nawiasem mówi¹c w¹ski reper- wczoraj w telewizji“. Tal spokojnie
¤e7+ ¢f8 33.¦h8X) 32.¤e5+ ¢:h5 33. tuar debiutowy, wcale nie zmniej- odpowiedzia³: „Wiem, ju¿ nie raz mi
¤:d3 ¦:c3+ 34.¢d2 ¦:a3 35.e7 ¦:a2+ sza pracy, bo w ka¿dej chwili mo¿- o tym mówiono“.
36.¢c3 ¦a3+ (36...¦e2 37.¤f4+ ¢g5 na spodziewaæ siê zaskoczenia ze
38.¤:e2 ¢f6 39.¤d4 a4 40.¢b2 a3+ strony przeciwnika i trzeba wci¹¿ Nie zostawialiœmy suchej nitki na
41.¢a2 g5 42.¤b5) 37.¢d4, ale pozo- szukaæ wzmocnieñ. Wielu na- ró¿nych „urzêdasach“ (zwrot Janu-
sta³y sekundy. 29.¤d4 £g5 30. szych m³odych zawodników nie sza Szpotañskiego), którzy piasto-
¤:b5 £:b5 31.d7 ¦ab8 32.¥b2 zdaje sobie z tego sprawy. Dobrze wali najró¿niejsze stanowiska z no-
a4 33.a3 ¦bd8 34.¦d4 £g5+ 35. te¿ jest dysponowaæ kilkoma wa- minacji jedynej s³usznej partii. Na
¢b1 £e7 36.¦e5 g6 37.¢a2 ¦b8 riantami z pu³apkami, co w spotka- uczelni kr¹¿y³y dowcipy o „studen-
38.c4 ¦:b2+ 39.¢:b2 ¦b8+ 40. niach ze s³abszymi graczami oraz tach“, partyjnych dzia³aczach, któ-
¦b5 ¦:b5+ 41.c:b5 £f6 42. d8£ w partiach b³yskawicznych pozwa- rym u³atwiano ukoñczenie studiów.
£:d8 43.¦:d8 1-0 la na ³atwe inkasowanie punktów. Partia stworzy³a bowiem w³asny
system oœwiatowy i produkowa³a w
Dodam, ¿e w partiach b³yska- Warszawskie turnieje b³yskawicz- PRL partyjnych „naukowców“.
wicznych stosowa³em specjalny re- ne by³y równie¿ okazj¹ do towarzy-
pertuar debiutowy, podobnie jak w skich kontaktów ca³ej czo³ówki. Jeden z takich - „studentów“, se-
decyduj¹cych klasycznych par- Dzieliliœmy siê opowiastkami wy- kretarz POP (podstawowa organiza-
tiach. Zawsze by³em zwolennikiem czytanymi w prasie, komentowali- cja partyjna), naciskany przez ma³-

magazyn SZACHISTA kwiecieñ 2013 21

Szachowe epizody AF (40)

1963 G³ucho³azy. Jacek Bednarski i Alfred Tarnowski 1963 G³ucho³azy. Ryszard Drozd, Zbigniew Cylwik,
przy stole Erazm Bilkiewicz i Wiktor Witkowski Jacek Bednarski, Stefan Brzózka i Zbigniew Doda

¿onkê zatelefonowa³ do rektora jed- XX Mistrzostwa Polski Jacek, maj¹cy niewyparzony jêzyk,
nej z uczelni: „Mówi sekretarz XY - zwróci³ w kawiarni komuœ uwagê w
Towarzyszu Rektorze, mo¿ecie mi G³ucho³azy, 24 II - 14 III 1963 swój klasyczny sposób, na pograni-
przypomnieæ, na którym roku aktual- czu dobrego i zarazem z³oœliwego
nie studiujê?“. - „Naturalnie Towa- Nastêpnego dnia po blitzu wyru- dowcipu, co spowodowa³o replikê i
rzyszu Sekretarzu“ - odpowiada rek- szy³em na „koniec œwiata“, czyli do s³own¹ „przepychankê“. Okaza³o
tor - „na pi¹tym roku. Jednoczeœnie G³ucho³az, miasta w woj. opolskim, z siê, ¿e w ten sposób Jacek „naru-
pragnê podkreœliæ, ¿e zaliczacie siê do histori¹ datuj¹c¹ siê od XIII wieku. szy³ interesy miejscowej ferajny“.
wzorowych studentów. Pozosta³a G³ucho³azy po³o¿one na styku Gór Ci zagrozili, ¿e ¿ywi st¹d nie wyj-
Wam ju¿ tylko obrona pracy magister- Opawskich, Przedgórza Sudeckiego dziemy, a œci¹ganie ówczesnej miej-
skiej“. - „Dziêkujê Towarzyszu Rekto- i P³askowy¿u G³ubczyckiego, nad scowej milicji, nie by³o ³atwe, nie
rze, wyjaœniam, ¿e dzwoni³em do rzek¹ Bia³¹ G³ucho³ask¹, s³ynê³y z mówi¹c, ¿e nasz¹ „interpelacjê“
Was, bo ma³¿onka twierdzi, ¿e moje wydobycia z³ota do XVI wieku. Czte- uznaliby za bana³. W tej sytuacji, po
studia to wielka lipa, gdy¿ nigdy nie ry wieki póŸniej przybyli tam najlep- naradzie, delegowaliœmy Jacka na
widzia³a na moich plecach tornistra“. si polscy szachiœci walcz¹c tylko… o rozmowy do siedz¹cej w k¹cie gru-
jeden z³oty medal. Nie mia³em wiel- py. Jacek, ch³opak z Myœlenic, zna³
Przytaczam wszystkich uczestni- kich nadziei na start, ale z przyjem- trochê slangu m³odzie¿owego, po-
ków blitzów, bo nale¿eli do ówcze- noœci¹ przyjecha³em w te œliczne gó- stawi³ piwo i po 20-minutowej „dys-
snej czo³ówki polskiej i warszaw- rzyste tereny z bogat¹ czêsto unika- kusji“ zdo³a³ „zaprzyjaŸniæ siê“ z t¹
skiej. Obecnie trudno sobie wy- tow¹ flor¹ i faun¹. Zakwaterowano grup¹, która pozwoli³a opuœciæ nam
obraziæ, aby taka silna stawka za- nas w piêknym k¹pielisku, w hotelu lokal. Samo ¿ycie!
wodników zebra³a siê w Warszawie, „Leœnym“, przy ówczesnej ul. Gen.
w jednym miejscu i rozegra³a tur- Œwierczewskiego 5, gdzie by³a rów- Ten incydent niezwykle pozy-
niej b³yskawiczny. Wspó³czesna nie¿ obszerna sala gry i doskona³a tywnie wp³yn¹³ na Jacka, który wy-
czo³ówka stolicy, w XXI wieku, kuchnia. Zawdziêczaliœmy to Jerze- gra³ mistrzostwo Polski po raz
przesta³a siê z sob¹ spotykaæ i wal- mu Ar³amowskiemu, prezesowi Dol- pierwszy i zarazem… ostatni. Wie-
czyæ, poza dorocznymi grudniowy- noœl¹skiego Zwi¹zku Szachowego, lokrotnie przekona³em siê, ¿e na
mi, dwudniowymi ME w szachach który znakomicie zorganizowa³ jubi- turniejowy rezultat bardzo czêsto
szybkich i b³yskawicznych. leuszowe mistrzostwa. Inna rzecz, wp³ywaj¹ wydarzenia poza turnie-
¿e w nastêpnym dwudziestoleciu ten jowe, zarówno pozytywne, jak i ne-
Ponadto tylu klasowych zawodni- œwietny oœrodek prze¿ywa³ trudne gatywne, pozornie niezwi¹zane z
ków, co dawniej, nie znajdzie siê chwile i praktycznie przesta³ istnieæ. szachami. Daje to czêsto zawodni-
obecnie w stolicy naszego kraju. Podobno, dopiero w XXI wieku za- kom komfort psychiczny, eliminu-
Pozosta³ tylko jeden klub - warszaw- czêto go remontowaæ. je nerwow¹ atmosferê i niekiedy
ska „Polonia“, w której, poza junio- zmniejsza stres, chocia¿ wiadomo
rami, jest tylko kilku zawodników i Pierwszego dnia po przyjeŸdzie te¿, ¿e bez stresu trudno o sukces.
to przewa¿nie spoza Warszawy. Na- wybra³em siê z El¹ Kowalsk¹ i Jac-
sza stolica sta³a siê szachow¹ pusty- kiem Bednarskim do kawiarni - re- Wyniki XX MP na rok 1963:
ni¹, w której ¿ycie szachowe w stauracji na rynku, aby zobaczyæ Bednarski Jacek 10,5 p.; Kazimierz
ostatnich latach przesta³o istnieæ. miejscowy folklor. Ta wizyta mog³a Plater 10 p.; Stefan Brzózka, Zbi-
zakoñczyæ siê kiepsko. Mianowicie

22 magazyn SZACHISTA kwiecieñ 2013

Szachowe epizody AF (40)

gniew Doda i Alfred Tarnowski po 9 d:c4 3.¤f3 a6 4.¤c3 ¤f6 5.e4 b5 drzej Adamski 8,5 p.; Andrzej Sy-
p.; Witold Balcerowski 8,5 p.; Henryk 6.e5 ¤d5 7.¤g5 e6 8.£h5 £d7? dor 8 p.; Jan Niedzielski 7,5 p.; Mi-
Fronczek 7,5 p.; Ryszard Drozd, Luto- (8...g6 9.£f3 £d7 10.¤ge4 ¥e7 11. cha³ Skipietrow 7 p.; Marian Fili-
s³aw Manasterski i Wojciech Zabie- ¤:d5 £:d5 12.¤f6+ ¥:f6 13.£:f6+/=) pek 6,5 p.; Janusz Szukszta 6 p.;
rzañski po 7 p.; Jan Gadaliñski i Ja- 9.¤:d5 e:d5 10.¤:h7 ¥b4+ 11. W³adys³aw Schinzel 5 p.; Stefan
nusz Szukszta po 6,5 p.; Zbigniew Cyl- ¥d2 ¥:d2+ 12.¢:d2 Witkowski 4,5 p.; Stanis³aw Gawli-
wik i Stanis³aw Porêbski po 6 p.; Bog- kowski i Wojciech Harmata po 4 p.;
dan Œliwa 5,5 p., Henryk Fabian 5 p. XIIIIIIIIY Konarzewski 1,5 p.
9rsnl+k+-tr0
Wszyscy zawodnicy i oficjalni re- 9+-zpq+pzpN0 Na pocz¹tku kolejnego miesi¹-
zerwowi dotarli na turniej, wiêc zo- 9p+-+-+-+0 ca, 5 IV 1963 roku, po zebraniu
sta³em tam przez kilka dni w roli ki- 9+p+pzP-+Q0 dru¿yny „Legionu“ Warszawa,
bica i uczestnika turnieju b³yska- 9-+pzP-+-+0 przed kwietniowymi DMP, zagrali-
wicznego z licznymi nagrodami. Ro- 9+-+-+-+-0 œmy wewnêtrzny turniej P-5': An-
zegrano go 26 II 1963 r., z udzia- 9PzP-mK-zPPzP0 drzej Filipowicz 4 p. (z 5); Stani-
³em wielu finalistów oraz uczestni- 9tR-+-+L+R0 s³aw Gawlikowski 3,5 p.; Micha³
ków zgrupowania klubu z Ursusa. xiiiiiiiiy Skipietrow 3 p.; Ryszard Chrza-
Graliœmy na komendê „bia³e ruch, nowski 2 p.; W³adys³aw Litmano-
czarne ruch“ co 5 sekund: Ryszard 12...¦g8?? (12...£d8 13.¥e2 13... wicz 1,5 p. i Kazimierz Plater 1 p.
Drozd i Bogdan Œliwa po 11 p. (z ¤c6 14.¤f6+ ¢e7 15.¤:d5+ £:d5 16.
13); Stefan Brzózka 10,5 p.; Andrzej £:h8 £:d4+ 17.¢e1 £:b2=) 13.e6 By³ to dodatkowy trening przed
Filipowicz 9,5 p.; Jerzy Ar³amowski 9 £e7 14.e:f7+ 1-0 towarzyskim meczem z I ligowym
p.; Zbigniew Cylwik 7,5 p.; Henryk warszawskim „Drukarzem“, na 12
Fronczek 6,5 p.; Jan Gadaliñski 6 p.; Obrona królewsko-indyjska E61 szachownicach (8-9 IV 1963 r.),
Leszek Adasiak 5 p.; Leszek Rakowski przy czym I rundê graliœmy w
4,5 p.; Tadeusz Perycz 4,5 p.; Chri- B. Œliwa - J. Bednarski, MP (r. „Drukarzu“, a II w „Legionie“. Nie-
stian Materski 3 p.; Kamiñski 2,5 p.; 7), G³ucho³azy 1963, 1.c4 g6 2. spodziewanie ulegliœmy 10,5-13,5,
El¿bieta Kowalska 0,5 p. ¤c3 ¥g7 3.d4 ¤f6 4.¥g5 c5 5. oddaj¹c a¿ trzy partie walkowe-
d:c5 ¤a6 6.g3 ¤:c5 7.¥g2 d6 8. rem, co nie stanowi dla nas uspra-
G³ównie jednak obserwowa³em ¦c1 0-0 9.£d2 ¦e8 10.e4 ¤g4 wiedliwienia (Plater - A. Adamski
zachowanie zawodników w debiu- 11.¤ge2 ¤e5 12.0-0 ¤:c4 13. 0,5-1,5; Filipowicz - Nowicki 2-0;
tach, w skomplikowanych pozy- £c2 ¤e6 14.¥f4 ¥d7 15.¤d5 ¦c8 Gawlikowski - Majacki 1-1; J.
cjach gry œrodkowej, w niedocza- 16.¤ec3 Adamski - Szujecki 2-0; Borowski -
sach, czy te¿ w rozgrywaniu koñcó- Eberle 0,5-0,5; Pytlakowski - Eberle
wek. Obejrzenie partii z biuletynów, XIIIIIIIIY 0-1; Schinzel - Grudziñski 1-0; W.
czy obecnie z baz, daje tylko zawê- 9-+rwqr+k+0 Litmanowicz - Grudziñski 0-1; L.
¿ony obraz sylwetek graczy. Pope³- 9zpp+lzppvlp0 Tomaszewicz - J. Ziemacki 0,5-0,5;
niane b³êdy szachowe s¹ wynikiem 9-+-zpn+p+0 Borowski - J. Ziemacki 1-0; Krulisch
ró¿nych zachowañ w³asnych i rywa- 9+-+N+-+-0 - Rysak 0-1; Sztejn - Rysak -+; A.
li i nie mo¿na je ³¹czyæ tylko z prze- 9-+n+PvL-+0 Przybylski - Martin 0-1; L. Tomasze-
biegiem partii czy przygotowaniem 9+-sN-+-zP-0 wicz - Martin 1-0; Pawe³ Tarnowski
debiutowym. Grano fair i sêdziowie: 9PzPQ+-zPLzP0 - Harmata 0-1; A. Przybylski - Har-
Wiktor Witkowski, Kazimierz Ku- 9+-tR-+RmK-0 mata 0-1; R. Chrzanowski - Pie-
szewski i Erazm Bielkiewicz nie xiiiiiiiiy przowski 1-0; Pawe³ Tarnowski -
mieli wiele do roboty. Pieprzowski 0-1; jun. Klecha - Zie-
16...b5 17.£e2 ¤d4 18.£d3 macki Rafa³ 0-2 wo.).
Jacek Bednarski by³ w œwietnej ¤:b2 19.£b1 ¤c4 20.¦cd1 e6
formie, prowadzi³ od startu do mety, 21.¤b4 ¤a3 22.£b2 ¦:c3 0-1 Witold Nowicki grywa³ wiele
a jedyn¹ pora¿kê poniós³ dopiero w partii korespondencyjnych, zna³
ostatniej rundzie. Natomiast strasz- Po powrocie do stolicy, poczeka- dobrze teoriê i przed laty by³ trud-
liw¹ klêskê poniós³ wieloletni (od liœmy na powrót uczestników MP i nym dla mnie przeciwnikiem, ale
1946 r.) lider polskich szachów Bog- dopiero 20 marca 1963 r. za- tym razem nie nawi¹za³ walki.
dan Œliwa. Przegrywa³ miniaturki. graliœmy kolejny turniej blitza P-5',
w ³adnej obsadzie: Romuald Gr¹b- Moja forma zwy¿kowa³a, co po-
Gambit hetmañski D24 czewski 10 p. (z 13); Jan Adamski twierdzi³em w silnie obsadzonym
9,5 p.; Andrzej Filipowicz 9 p.; An- blitzu P-5' (10 IV 1962): Andrzej
Z. Cylwik - B. Œliwa, MP (r. 8), Filipowicz 14 p. (z 15); Romuald
G³ucho³azy 1963, 1.d4 d5 2.c4 Gr¹bczewski 12,5 p.; Rafa³ Marsza³ek

magazyn SZACHISTA kwiecieñ 2013 23

Szachowe epizody AF (40)

1963 G³ucho³azy. Wojciech Zabierzañski 1963 DMP Wis³a. W³adys³aw Litamnowicz, Kaimierz Plater,
i Kazimierz Plater Andrzej Filipowicz, Stanis³aw Gawlikowski i Andrzej Adamski

11,5 p.; Stefan Witkowski 11 p.; Mi- Zabawne, ¿e w Wiœle, akurat w I bawnym, a wówczas by³o przejawem
cha³ Skipietrow i Wojciech Harmata rundzie (mecz z „Pogoni¹“ Wro- specyficznego sposobu myœlenia
po 9 p.; Jan Adamski i Wojciech Za- c³aw, któr¹ rozgromiliœmy 6-2), ówczesnego kierownictwa wojsko-
bierzañski po 8,5.; Jerzy Buchalski i Plater spotka³ siê ze Zbigniewem wego klubu, zreszt¹ nie tylko klubu,
Emanuel Sztejn po 7 p.; Leon Toma- Dod¹ i wygra³ partiê. Zreszt¹ w bo w³adz znacznie wy¿szych. Miano-
szewicz 6 p.; Andrzej Pytlakowski 5 p.; owych latach mia³ dodatni bilans wicie W³adys³aw Schinzel, kuzyn
Leszek Rakowski 4 p.; Karolak 3 p.; ze Zbyszkiem. Stanis³awa Gawlikowskiego (w Wi-
Stefan Wronicz 2,5 p.; Mulawa 1,5 p. œle gra³ na szachownicy juniora i
IM Kazimierz Plater reprezento- uzyska³ 7 p. z 8 partii), niezwykle
Dru¿ynowe MP wa³ barwy prawie wszystkich klu- utalentowany szachista, o wszech-
bów warszawskich: Ogniwa, AZS, stronnych zainteresowaniach, zmie-
Wis³a, 20-27 IV 1963 Legionu, Maratonu i Hutnika. nia³ kierunki studiów i uczelnie sta-
Przez wiele lat, poza gr¹, pracowa³ raj¹c siê dorównaæ genialnemu bra-
Nasz zespó³ „Legionu“ wyruszy³ tam te¿ w charakterze instruktora tu Andrzejowi Schinzlowi z Sando-
do Wis³y w œwietnym i bojowym i trenera. Naturalnie nie zaniedby- mierza, który w wieku 14 lat, zosta³
nastroju, pa³aj¹c chêci¹ rewan¿u za wa³ pracy publicystycznej i by³ au- laureatem olimpiady matematycz-
zesz³oroczne niepowodzenie. W lu- torem licznych sprawozdañ i arty- nej, w wieku 23 lat by³ ju¿ doktorem
tym 1963 r. zasili³ nas IM Kazimierz ku³ów teoretycznych publikowa- nauk matematycznych, a maj¹c 37
Plater, któremu, jako aktualnemu nych w dawnym miesiêczniku lat - profesorem zwyczajnym. Jest
wicemistrzowi Polski natychmiast „Szachy“ (1947-1990). niezwykle znan¹ osob¹ w œrodowi-
odda³em koszulkê lidera. sku matematyków na ca³ym œwiecie.
W latach 1963-1969 graliœmy z Prowadzi³ wyk³ady na wielu pol-
W dawnej „Polonii“ i w „Legio- Platerem razem w dru¿ynie war- skich i zagranicznych uczelniach.
nie“ szanowaliœmy zajête miejsca szawskiego „Legionu“. Kazimierz
w finale MP i niezale¿nie od „za- Hrabia Plater walnie przyczyni³ siê Nasz W³adek Schinzel, bêd¹c w
s³ug“ aktualne wyniki sportowe de- w tym okresie do zdobycia przez dru¿ynie „Legionu“, zdecydowa³
cydowa³y o kolejnoœci szachownic. „Legion“ czterech z³otych medali, siê, po wêdrówkach po ró¿nych
dwóch srebrnych i jednego br¹zo- uczelniach, studiowaæ socjologiê na
Dobrym prognostykiem by³ te¿ wego. Graliœmy przez kilka lat na Akademii Teologicznej w Warsza-
fakt, ¿e w DMP w 1953 roku, w Ka- s¹siednich szachownicach, pocz¹t- wie, któr¹ ukoñczy³ z bardzo do-
towicach, Plater gra³ na I szachow- kowo on na pierwszej, ja na dru- brym wynikiem. Dosz³o to do uszu
nicy w „Ogniwie“ Warszawa i wy- giej, potem na odwrót, wreszcie jednego z genera³ów, który powa¿-
walczy³ tytu³ dru¿ynowego mi- „spada³“ na dalsze szachownice. nie powiedzia³, ¿e jeden ksi¹dz i je-
strza Polski. Wtedy te¿ na meczu Pe³ni³em zwykle rolê kapitana i mu- den hrabia, to stanowczo za du¿o,
„Ogniwo“ Warszawa - „Spójnia“ szê powiedzieæ, ¿e by³ zdyscyplino- jak na klub Ludowego Wojska Pol-
Poznañ, spotkali siê w bezpoœred- wanym zawodnikiem, zawsze goto- skiego. Dodam, ¿e w owych cza-
niej partii Jerzy Duda ze Zbignie- wym do gry i pomocy w analizach. sach, na pocz¹tku lat szeœædziesi¹-
wem Dod¹, co wykorzysta³ Kazio, tych w naszym klubie, przez pewien
uk³adaj¹c „na gor¹co“, wierszyk: Jego odejœciu z wojskowego klubu czas, by³ jeszcze Janusz Szpotañski,
„Legion“ towarzyszy³o zdarzenie, nie najlepiej potraktowany przez
Doda z Dud¹, Duda z Dod¹ które po latach mo¿na nazwaæ za- w³adze PRL w koñcu lat szeœædzie-
Bój zaciêty z sob¹ wiod¹.

24 magazyn SZACHISTA kwiecieñ 2013

Szachowe epizody AF (40)

Chorzów 45 p.; AZS Kraków 44,5 p.; Tê koñcówkê publikowano w
KKSz Kraków 44 p.; Pogoñ Wroc³aw wielu periodykach i komentowa³ j¹
43,5 p.; Maraton Warszawa 42 p.; eksmistrz œwiata Max Euwe w s³yn-
Drukarz Warszawa 40 p.; Flota nych „Listkach“.
Gdynia 39 p.; Lech Poznañ 33 p.
Natomiast w partii z Edwardem
Nie pozwala³em zawodnikom Nahlikiem wda³em siê w ryzykow-
„Legionu“ zgadzaæ siê na remisy, bo n¹ grê i przebieg partii by³ zmienny,
chcia³em nastraszyæ rywali na przy- ale ciekawy!
sz³oœæ, aby wiedzieli, ¿e nie podpisze-
my nigdy ugodowego remisu. Gambit królewski C36

W³adys³aw Schinzel Wyniki zawodników „Legionu“: A. Filipowicz - E. Nahlik, DMP,
Plater Kazimierz 4,5 p. (z 9); Filipo- Wis³a 1963, 1.e4 e5 2.f4 e:f4 3.
si¹tych. Argumentacja Kazimierza wicz Andrzej 5,5 p. (10); Szukszta Ja- ¤f3 d5 4.e:d5 ¤f6 5.¥b5+ ¥d7
Platera, który z¿y³ siê z zespo³em nusz 5,5 p. (9); Gawlikowski Stani- 6.¥c4 ¥d6 7.£e2+ £e7 8.£:e7+
„Legionu“, ¿e fakt urodzenia siê w s³aw 7 p. (9); Adamski Jan 5,5 p. ¢:e7 9.d4 ¦e8 10.0-0 ¢f8 11.
rodzinie arystokratycznej nie by³ je- (7); Litmanowicz W³adys³aw 3 p. ¤c3 a6 12.a4 h6 13.¤e5! g5
go win¹, ani zas³ug¹, nie przekona- (6); jun. Schinzel W³adys³aw 7 p.; (13...¥:e5 14.d:e5 ¦:e5 15.¥:f4 ¦e8
³a kierownictwa klubu i po 6 latach (8); kob. Szota Jolanta 7,5 p. (11); 16.¥:c7+/-) 14.g3 ¥h3 15.¦f3 f:g3
pobytu Kazio „wyl¹dowa³“ w innym Pytlakowski Andrzej 1,5 p. (3); Bo-
warszawskim klubie - „Hutniku“. rowski Natan 0,5 p. (2); Sztejn Ema- XIIIIIIIIY
nuel 7 p. (9); Tomaszewicz Leon 1 p. 9rsn-+rmk-+0
W Wiœle zamieszkaliœmy w piêk- (2); jun. Klecha Tadeusz 0,5 p. (3). 9+pzp-+p+-0
nej willi na wzgórzu ze wspania³ym 9p+-vl-sn-zp0
wy¿ywieniem, rzadko spotykanym Z Jurkiem Kostro uratowa³em 9+-+PsN-zp-0
w domach wczasowych, w socjali- partiê, konstruuj¹c… studium 9P+LzP-+-+0
stycznych czasach. Graliœmy w sali 9+-sN-+Rzpl0
Oœrodka „Startu“ (sk³ady 6 m + 1 J. Kostro - A. Filipowicz 9-zPP+-+-zP0
jun. + 1 k.), a tempo gry 40 pos./2h DMP, Wis³a 1963 9tR-vL-+-mK-0
+ 20/1h w dogrywkach oraz trzy xiiiiiiiiy
rundy i czterogodzinne dogrywki w XIIIIIIIIY
dwa dni. Ale mieliœmy a¿ 5 silnych 9-+-+-+-+0 16.¦:f6 ¦:e5 17.h:g3 (17.d:e5??
rezerwowych i wszyscy nasi gracze 9+-+-+pmk-0 ¥c5+ 18.¢h1 g2X) 17...¦e1+ 18.
mieli dni wolne. Wielu gustowa³o w 9-+-+-+-+0 ¢h2 ¥g4 19.¦b1 ¢g7 20.¦f1 ¦:f1
dalekich spacerach, mimo, ¿e pogo- 9zp-+-mKP+-0 21.¥:f1 f5 22.b4 ¤d7 23.b5 ¤f6
da nas nie rozpieszcza³a. 9P+-+-+-+0 24.b6! ¤h5 25.b:c7 ¤:g3 26.
9+-+-+-+-0 ¦:b7 ¤:f1+ 27.¢g1 ¦c8 Od tej
Gromiliœmy zespó³ za zespo³em - 9-+-+-+-+0 chwili gramy na sekundach. 28.
Drukarza 5-3; Hutnika 5-3; Marato- 9+-+-+-+-0 ¢:f1 ¦:c7 29.¦:c7+ ¥:c7 30.¤e2
nu 5,5-2,5; AKS Chorzów 6-2; Lecha xiiiiiiiiy ¥h5 (30...¢f6!) 31.c4 ¥f7 32.¤c3
Poznañ 4,5-3,5. W VII r. ulegliœmy ¥a5 33.¥b2 ¥:c3 34.¥:c3 ¢g6?!
Startowi £ódŸ 3,5-4,5, ale nastêpne- 65...¢h7!! Problemowe posuniê- (34...¢f6 35.¥a5 f4-/+) 35.¢f2 f4?
go dnia rozbiliœmy AZS Kraków 6-2, cie, jedyne remisuj¹ce! Inne 65... Sytuacja ulega zmianie, teraz wygry-
zremisowaliœmy z KKSz Kraków 4-4 ¢h8? 66.¢d6! ¢g8 (66...¢g7 67.¢e7 waj¹ bia³e. Nale¿a³o graæ 35...¢f6.
i mimo praktycznie zapewnionego ¢g8 68.f6 lub 66...¢h7 67.¢c6! ¢g7 36.d6 ¥e8 37.d5 ¢f7 38.c5 h5
z³otego medalu rozbiliœmy Start Ka- 68.¢b6 ¢f6 69.¢:a5 ¢:f5 70.¢b5+-) 39.c6 g4 40.¥e5 f3 41.¥g3 1-0
towice 5-3 i Flotê Gdynia 5,5-2,5. 67.f6! ¢f8 68.¢d7 ¢g8 69.¢e8+- oraz (41…¢f6 42.d7 ¥:d7 43.¥h4+ itd.)
65...¢g8 66.¢d6! i analogiczne wa-
Prowadziliœmy od startu do mety rianty, wzglêdnie 65...¢f8? 66.f6! ¢g8 Sêdziowanie pod kierunkiem Sta-
i wygraliœmy z olbrzymi¹ przewag¹, (66...¢e8 67.¢d6 ¢d8 68.¢c6+-) 67. nis³awa Szel¹ga by³o na wysokim
potwierdzaj¹c, ¿e nie mamy rywali ¢d6 ¢h7 68.¢d7 ¢h6 69.¢e8! ¢g6 70. poziomie. Nie wywy¿sza³ siê, nie ko-
w kraju: Legion Warszawa 56 p.; ¢e7 z wygran¹. 66.¢d6 ¢h6! i re- menderowa³ zawodnikami, nie do-
Start £ódŸ 48 p.; Start Katowice 47,5 mis. Dorabiamy hetmany równocze- puszcza³ do incydentów, a powstaj¹-
p.; Hutnik Nowa Huta 45,5 p.; AKS œnie po 67.¢c5 ¢g5 68.¢b5 ¢:f5 69. ce ³agodzi³! Na uroczystym zakoñ-
¢:a5 ¢g4 70.¢b6 f5 71.a5 f4 72.a6 f3 czeniu turnieju sêdziowie otrzymali
73.a7 f2 74.a8£ f1£ z remisem. wielkie brawa, rzecz niespotykana!

magazyn SZACHISTA kwiecieñ 2013 25

Andrzej Filipowicz - wspomnienia Polsce Ludowej, tym bardziej, ¿e po-
chodzi³ z rodziny inteligenckiej.
Szachowe epizody(41)
Jego ojciec Bronis³aw by³ znanym
Dru¿ynowe MP adwokatem, a rodzina wywodzi³a
siê z Wielkiego Skrzynna, mia³a
Wis³a, 20-27 IV 1963 herb £abêdzice i przydomek Dunin.
Jeden z przodków Dunin-Szpot by³
DMP w Wiœle by³y dla mnie 1963. Wis³a. senatorem. Szpotañski dla ówcze-
szczególnie pamiêtne, bo praktycz- Janusz Szpotañski i Andrzej Filipowicz snych w³adz by³ „inteligentem po-
nie po raz ostatni spotka³em siê tam chodzenia bur¿uazyjnego“, czyli
na d³ugim spacerze z Januszem sz¹ pi¹tk¹ uzyska³ a¿ 4,5 p., pokonu- jednostk¹ Ÿle widzian¹. W tej sytu-
Szpotañskim (14 IX 1929 - 13 X j¹c uczestników fina³ów MP: Gryn- acji celuj¹ce wyniki egzaminu
2001). Rozmawialiœmy o wszyst- felda, Litmanowicza, Gawlikowskie- wstêpnego na Uniwersytecie wy-
kim, o minionych 11 latach naszej go i Dworzyñskiego i remisuj¹c z starczy³y tylko do studiowania na
znajomoœci, o wspólnych walkach i Platerem. Pó³tora punktu straci³ z nowo utworzonym wydziale rusycy-
analizach. Zawsze imponowa³ mi outsiderami, co by³o dla niego typo- styki, który mia³ byæ „kuŸni¹ awan-
trafnoœci¹ komentarza, przewa¿nie wym zdarzeniem, bo czêsto wynik gardy socrealistycznego literaturo-
uszczypliwego, ale wyra¿anego nie- partii, zale¿a³ od jego nastroju, bar- znawstwa“. Niestety drwi³ z wyk³a-
zwykle precyzyjnie. W ten sam spo- dzo zmiennego. Pora¿ki powodowa- dowców, poziomu zajêæ i rzeczywi-
sób komentowa³ przebieg partii ³y nies³ychane reakcje. Na pocz¹tku stoœci akademickiej i na efekty kpin
szachowej, dzia³alnoœæ Polskiego lat 50-ych, w mistrzostwach Warsza- nie musia³ d³ugo czekaæ. Doniesio-
Zwi¹zku Szachowego, G³ównego wy, rozgrywanych w lokalu AZS, w no gdzie trzeba i najzdolniejszy stu-
Komitetu Kultury Fizycznej i naszej Akademiku przy pl. Narutowicza, dent zosta³ w 1951 roku relegowa-
praktycznie jedynej, rz¹dz¹cej par- by³em œwiadkiem, jak po pora¿ce z ny dyscyplinarnie z Warszawskie-
tii Polskiej Zjednoczonej Partii Ro- graczem, którego uwa¿a³ za kom- go Uniwersytetu za wypowiedzi
botniczej, co ³agodnie mówi¹c nie pletnego „fuszera“, poderwa³ sza- „nie na czasie“. Nie mia³ œrodków
przysparza³o mu zwolenników chownicê od swojej strony i zsun¹³ do ¿ycia, wiêc w latach 1952-1956
wœród dzia³aczy tych organizacji. bierki na swojego przeciwnika, do- pracowa³ jako dorêczyciel na po-
Có¿, ludzie na stanowiskach nigdy daj¹c przy tym, ¿e tacy szachiœci nie czcie, a w Domu Kultury uczy³ m³o-
nie lubili krytyki, szczególnie ze powinni graæ w fina³ach. Nie zapomi- dzie¿ gry w szachy.
strony niezale¿nych osób o wy¿- na³ te¿, aby po „niezas³u¿onych“ po-
szym od nich intelekcie. ra¿kach zmi¹æ w rêkach zapis partii Blisko rok chodzi³em na jego zajê-
i tê kulkê rzuciæ na deskê lub na pod- cia, prowadzone z wielk¹ swad¹ w
Janusz kocha³ towarzystwo, ostr¹ ³ogê. Nie przejmowa³ siê ró¿nymi Domu Kultury przy ul. Konopnic-
dyskusjê, w której dysponowa³ rze- „zawieszeniami“ i dyskwalifikacjami, kiej w Warszawie, który mieœci³ siê
czowymi argumentami, niepozba- bowiem o dzia³aczach owych cza- w dawnym budynku YMCA. Zresz-
wionymi z³oœliwoœci, przedstawio- sów nie mia³ najlepszego zdania. O t¹ Janusz Szpotañski rozpoczyna³
nymi w piêknej i bogatej polszczyŸ- niejednym urzêdniku mówi³, ¿e tam karierê szachow¹, mówi¹c w
nie. Reprezentowa³ w dyskusjach przed wejœciem do pokoju szefa k³a- jednym z wywiadów: „YMCA (Youth
poziom arcymistrzowski, natural- nia siê nisko i ca³uje klamkê. Men Christian Association) by³a
nie bior¹c pod uwagê dawnych, wspania³¹ instytucj¹. By³ tam basen,
prawdziwych, nielicznych wówczas Traktowa³ machinê biurokratycz- kawiarnia, kó³ka zainteresowañ.
arcymistrzów. Kocha³ te¿ muzykê. n¹ z politowaniem. By³ niezale¿nym Szalenie dra¿ni³o to „czerwonego“, bo
Utwory Mozarta, Bethovena, Schu- cz³owiekiem, który poczucie wolno- by³a to nie tylko organizacja amery-
mana, Brahmsa móg³ s³uchaæ ca³y- œci uto¿samia³ z ca³kowit¹ niezale¿- kañska, a wiêc imperialistyczna, ale
mi godzinami. noœci¹ od wszelkiego rodzaju prze- tak¿e chrzeœcijañska. W koñcu za-
pisów i oficjalnych, formalnych wy- mknêli YMCÊ, a w gmachu na Ko-
Poznaliœmy siê w 1952 r., kiedy je- mogów. To by³o nie do strawienia w nopnickiej powsta³ jakiœ dom kultury,
sieni¹ wst¹pi³em do klubu KS „Kole- do którego nie przychodzi³ pies z kula-
jarz-Polonia“ Warszawa, wówczas w¹ nog¹. Drugi lokal, który odwie-
dru¿ynowego mistrza Polski, a tam dza³em mieœci³ siê na Mokotowskiej,
jedn¹ z pierwszoplanowych postaci w Klubie Inteligencji Pracuj¹cej. Czo-
by³ kandydat na mistrza Janusz ³owi szachiœci woleli nawet przycho-
Szpotañski, mistrz Warszawy z 1951 dziæ na Mokotowsk¹, bo w YMCE pa-
roku, kiedy to dzieli³ I-II miejsce z nowa³ zakaz picia alkoholu, a szachi-
Platerem po 8 p. z 10. Wtedy z pierw- œci lubili sobie po partii „grzmotn¹æ“.
W KIP-ie takich zakazów nic by³o. By-

20 magazyn SZACHISTA maj 2013

Szachowe epizody AF (41)

1963 Wis³a. Kazimierz Plater 1963 DMP Wis³a. Roman B¹k, Wiktor Witkowski,
w partii z Witoldem Balcerowskim Janusz Ziemacki i Ró¿a Maria Hermanowa

³a tam nawet knajpa otwarta a¿ do Capablankê, Laskera, ale niech Pan Nie przywi¹zywa³ ¿adnej wagi do
godziny 23:00. Szachy by³y uwa¿ane, pamiêta, ¿e szachy szalenie siê rozwi- korzyœci materialnych. Przez wiele
jeszcze przed wojn¹, za grê typowo in- nê³y przez ostatnie 40-50 lat. W po- lat mieszka³ na Powiœlu, w starej
teligenck¹. W œrodowisku tym mo¿na równaniu z tym, co dziœ zna ka¿dy czynszówce przy ul. Dobrej 5, w
by³o spotkaæ wiele interesuj¹cych po- szachista, moja ówczesna wiedza za- bardzo skromnie, nawet niezwykle
staci. W szachy gra³ Karol Irzykowski, krawa na kpinê. Tamte, tu¿ powojen- biednie umeblowanym sublokator-
Witold Gombrowicz i wielu innych“. ne czasy, to amatorszczyzna. Ca³e ¿y- skim pokoju, w którym poza ³ó¿-
cie szachowe, nie tylko w Warszawie, kiem, stolikiem, szaf¹, znajdowa³y
W trakcie zajêæ Janusz Szpotañski by³o organizowane przez trzy osoby: siê jedynie stosy ksi¹¿ek. Czyta³, a
lubi³ ubolewaæ nad poziomem Tadeusza Czarneckiego, Mariana wrêcz poch³ania³ setki ksi¹¿ek. Gu-
uczniów, zarówno intelektualnym, Wróbla i Stanis³awa Gawlikowskie- stowa³ w literaturze niemieckiej i
jak i szachowym. Ulubione sformu- go. Wszyscy oni byli od 1949 roku rosyjskiej, które czyta³ w oryginale.
³owanie, to „beznadzieja“. Zreszt¹ w cz³onkami „Polonii“. To oni chodzili
czasie wyjazdów na rozgrywki dru- po instytucjach i zdobywali pieni¹dze Niewielkie honoraria otrzymywa³
¿ynowe, w trakcie d³ugich wieczor- na nagrody w turniejach. Trwa³o to za artyku³y w miesiêczniku „Sza-
nych spacerów, po ró¿nych mia- do powstania G³ównego Komitetu chy“ i za prace zlecone, g³ównie t³u-
stach, egzaminowa³ mnie, jako jedy- Kultury Fizycznej, kiedy to na wzór maczenia literatury z jêzyków rosyj-
nego juniora w klubie, ze znajomo- radziecki uznano szachy za sport. Na skiego i niemieckiego. Potem zwi¹-
œci literatury, historii i szachów, co szczêœcie by³y one traktowane po ma- za³ siê ze œrodowiskami opozycyjny-
³¹czy³o siê z totaln¹ i s³uszn¹ kryty- coszemu i w³adze wtr¹ca³y siê w nie mi, by³ cz³onkiem Klubu Krzywego
k¹ wielu nieprawdziwych wiadomo- tylko w niewielkim stopniu“. Ko³a. W latach 1960-64 zamieszcza³
œci podawanych wówczas w progra- we „Wspó³czesnoœci“ przek³ady i ar-
mach szkolnych. Po tzw. „polskiej odwil¿y“ w 1956 tyku³y. W 1964 r. napisa³ satyryczn¹
r., czyli po zakoñczeniu najgorszej operê: „Cisi i Gêgacze, czyli bal u
By³ to mój jedyny w ¿yciu instruk- czêœci stalinowskiego okresu w dzie- Prezydenta“, opisuj¹c¹ atmosferê
tor i jedyny szachista, w którego sy- jach Polski Ludowej, Janusz Szpo- panuj¹c¹ w ko³ach rz¹dz¹cych w la-
multanie zagra³em (remis w 1956 tañski rozpocz¹³ studia na polonisty- tach 60-ych. PóŸniej powsta³y kolej-
r.). Mia³ wielk¹ zaletê - zachêca³ ce i napisa³ pracê magistersk¹, o któ- ne satyryczne dzie³a i za to spotka³y
najzdolniejszych do walki o najwy¿- rej promotor wyra¿a³ siê z wielkim go powa¿ne represje. W 1967 r. zo-
sze trofea, do bezpoœrednich poje- uznaniem. Jednak¿e, gdy profesor sta³ aresztowany, a w 1968 r. skazany
dynków z najlepszymi na œwiecie! poprosi³ o przepisanie brudnopisu, na 3 lata wiêzienia. W lipcu 1969 r.
to Janusz oœwiadczy³, „¿e nic takiego zwolniony na mocy amnestii. Po-
O swojej pasji mówi³ w latach 90- nie bêdzie robi³, nie bêdzie traci³ czasu nownie internowany 13 XII 1981 r. w
ych XX wieku tak: „Oczywiœcie po- na ¿adne g³upie przepisywania...“. Oœrodkach Odosobnienia w Warsza-
zna³em podstawowy kanon klasycz- Nie s³ysza³em, ¿eby póŸniej zmieni³ wie - Bia³o³êce, Jaworzu i Dar³ówku.
nych podrêczników: Nimzowitscha, zdanie i studiów nie ukoñczy³. Zwolniony dopiero 29 X 1982 r.

magazyn SZACHISTA maj 2013 21

Szachowe epizody AF (41)

Mówienie o wolnoœci s³owa jest 1963. Wis³a. Najlepsza zawodniczka Gra³ te¿ w rozgrywkach dru¿y-
sloganem w ustach wszystkich rz¹- Henryka Konarkowska nowych, przyczyniaj¹c siê do zdo-
dów. Janusz jest tu dobitnym przy- bycia DM Polski przez „Poloniê“
k³adem. Pos³ugiwa³ siê „tylko s³o- Gambit budapesztañski A51 Warszawa w 1959 r. (na III sza-
wem“, bo z natury by³ cz³owiekiem, chownicy uzyska³ 5,5 p. z 9). Po
który nie by³ w stanie zorganizowaæ J. Szpotañski - A. Karnkowski, rozwi¹zaniu sekcji „Polonii“ 12
¿adnej, nawet drobnej akcji, nie mó- MP, Czêstochowa 1956, 1.d4 ¤f6 grudnia 1959 roku, wraz z ca³ym
wi¹c ju¿ o przewrocie ustroju. 2.c4 e5 3.d:e5 ¤e4 4.¤d2 Posu- 15-osobowym zespo³em znalaz³ siê
niêcie Alechina. Silne jest równie¿ w „Legionie“. W klubie wojskowym
W 2006 r. zosta³ poœmiertnie od- 4.¤f3 ¥b4+ 5.¥d2 ¤:d2 6.¤b:d2 ¤c6 wytrzyma³ tylko pó³tora roku. Prze-
znaczony przez Prezydenta RP Le- 7.a3 ¥:d2+ 8.£:d2 £e7 9.£c3 z prze- niós³ siê do „Drukarza“ i wystêpo-
cha Kaczyñskiego Krzy¿em Ko- wag¹ bia³ych, Smys³ow - Steiner, wa³ w kilku ligach do 1967 roku. Na
mandorskim Orderu Odrodzenia Groningen 1946. 4...¤c5 5.¤gf3 DMP w Wiœle w 1963 roku uzyska³
Polski. By³ wyznania ewangelicko- ¤c6 6.g3 £e7 7.¥g2 ¤:e5 Przed 7 p. z 11 partii, co da³o mu drugie
-augsburskiego. Spoczywa na war- laty grano 7...g6 8.¤b1!! ¤:e5 9.0-0 miejsce na II szachownicy.
szawskim Cmentarzu Ewangelicko- ¤:f3+ 10.e:f3! ¥g7 11.¦e1 ¤e6 12.¤c3
Reformowanym (kalwiñskim) przy 0-0 13.¤d5± Alechin - Tartakower, Kondycja fizyczna Janusza zawsze
ul. ¯ytniej w Warszawie. Londyn 1932. 8.0-0 d6 9.b4 ¤cd7 budzi³a zastrze¿enia. Parafrazuj¹c,
10.¥b2 g6 11.¤:e5 d:e5 12.c5 mo¿na zacytowaæ Sienkiewiczow-
Pocz¹tki jego szachowej kariery ¥g7 13.¤c4 0-0 14.£c2 ¦b8? skiego Onufrego Zag³obê: „Twój Ja-
siêga³y lat 40-ych. Wtedy po ukoñ- (14...c6 15.¦ad1 ¦d8 16.¦d2! ¤f8 17. nusz, choæ rycerz wielki, ale postury
czeniu szko³y powszechnej cho- ¦fd1 f6 18.¤d6) 15.¦ad1 ¦e8 16. nikczemnej“. Pasuje, jak ula³, do
dzi³ na tajne komplety i odwiedza³ ¥c3 ¤f8 17.£b2 f6 18.¤a5 g5 Szpotañskiego, któremu filigranowa
s³ynn¹ kawiarniê Kwieciñskiego, 19.¦d2 ¤g6 20.¦fd1 h5 21.£c2! budowa, doœæ s³abe zdrowie i trud-
gdzie przygl¹da³ siê grze Andrzeja f5 22.c6 b6 ne warunki ¿yciowe uniemo¿liwi³y
Pytlakowskiego, Stanis³awa Gawli- uzyskanie rezultatów sportowych,
kowskiego i Jerzego Jagielskiego. XIIIIIIIIY adekwatnych do jego wiedzy i umie-
Grywa³ towarzyskie partie, uzna- 9-trl+r+k+0 jêtnoœci.
wany za „wunderkinda“. Potwier- 9zp-zp-wq-vl-0
dzi³y to wyniki mistrzostw stolicy, 9-zpP+-+n+0 Sam z tego ¿artowa³, bo przy wy-
lat 40-ych, które gromadzi³y wielu 9sN-+-zppzpp0 pe³nianiu w latach 50-ych ankiety
czo³owych polskich graczy. 9-zP-+-+-+0 personalnej Sekcji Szachów GKKF,
9+-vL-+-zP-0 zawieraj¹cej ca³y szereg pytañ, w ru-
Poza wspomnianym mistrzo- 9P+QtRPzPLzP0 bryce sporty uzupe³niaj¹ce wpisa³ -
stwem Warszawy, by³ w 1949 roku 9+-+R+-mK-0 „warcaby“, bo nigdy ¿adnego spor-
wicemistrzem stolicy, w 1955 r. xiiiiiiiiy tu nie uprawia³! Wyœmiewa³ zalicza-
dzieli³ I-II nagrodê z Pytlakow- nie szachów do sportu, sugeruj¹c,
skim po 14 p. z 18, w 1956 roku by³ 23.¦d7!! £f6 (23...¥:d7 24.c:d7 ¿e sta³o siê to w wyniku sformu³o-
I-III (z Sydorem i Borowskim po b:a5 25.d:e8£+ ¦:e8 26.£:f5 £f6 27. wanie Lenina, ¿e „szachy - gimnasty-
13 p. z 17) oraz trzeci w 1971 roku, £:f6 ¥:f6 28.b5 a4 29.¥a5!±) 24. k¹ umys³u“. Wówczas nie wiedzia³,
kiedy ju¿ reprezentowa³ barwy ¥d5+ ¢h7 25.¦f7 £d8 26.¤b7! ¿e ten slogan, ju¿ po œmierci Lenina,
Hutnika. W I MP juniorów w Sopo- ¥:b7 27.c:b7 ¦f8 28.£:f5 ¦:f7 wymyœli³ rosyjski mistrz Jakow Ro-
cie w 1949 r., Janusz zalicza³ siê do 29.£:f7 ¦:b7 30.£:g6+!! 1-0 chlin. Wp³ynê³o to w du¿ym stopniu
faworytów, ale podzieli³ zaledwie na popularnoœæ i prosperitê sza-
5-6 miejsce ze Stefanem Witkow- chów w ZSRR przez dziesi¹tki lat.
skim po 7 p. (z 12). Przegra³ partie
z pierwsz¹ pi¹tk¹ i wygra³ wszyst- Janusz zachwyca³ siê Emanuelem
kie pozosta³e. Laskerem, kocha³ jego filozofiê gry
i g³êbiê rozgrywania z³o¿onych po-
Wiosn¹ 1956 roku, po wygraniu zycji gry œrodkowej i trudnych koñ-
pó³fina³u MP w Szklarskiej Porêbie cówek, szczególnie wie¿owych.
z rezultatem 10 p. z 15 partii, przed Niestety zawsze wpada³ w wielkie
Balcarkiem, Dziêcio³owskim, Ste- niedoczasy, zostawiaj¹c sobie poje-
fañskim i Litmanowiczem, Szpotañ- dyncze minuty na ostatnie kilkana-
ski znalaz³ siê w finale MP, rozgry- œcie posuniêæ.
wanych w Czêstochowie, w paŸ-
dzierniku 1956 r. i po dobrej grze Mo¿e dlatego, ¿e œwietnie gra³
zaj¹³ VI miejsce. partie b³yskawiczne. W 1954 roku

22 magazyn SZACHISTA maj 2013

Szachowe epizody AF (41)

wygra³ w wielkim stylu III Ogólno- XIIIIIIIIY Warszawa
polski turniej b³yskawiczny 9-+-wq-trk+0
„Expressu Wieczornego“ (7,5 p. z 9zpp+lzppvlp0 maj - czerwiec 1963
9), z udzia³em 900 zawodników, gra- 9-+-zp-snpvL0
ny systemem „bia³e ruch - czarne 9+-+-+-+-0 Powrót z DMP z Wis³y do War-
ruch“. Wyprzedzi³ wtedy prawie ca- 9-+rsNP+P+0 szawy, to powrót do „normalnego
³¹ polsk¹ czo³ówkê. 9+-sN-+P+-0 ¿ycia“ dnia codziennego. Wielo-
9PzPPwQ-+-+0 krotnie musia³em siê adaptowaæ
Janusz by³ te¿ trzeci w turnieju 9+-mKR+-+R0 do tej sytuacji, bo powtarza³a siê
b³yskawicznym „Szachów“ w 1957 xiiiiiiiiy kilka razy do roku w trakcie ponad
r. (po 5 sekund na ruch), w któ- 60 letniej kariery szachowej.
rym wœród kilkuset uczestnikow 16...¤:e4!! 17.¤:e4? W 4 par-
byli najlepsi nasi szachiœci. tii meczu pretendentów Geller - Praca na uczelni, a po po³udniu,
Korcznoj, Moskwa 1971 grano po- praca nad szachami i wizyty w klu-
Janusz Szpotañski: „Najbardziej lecane przez Janusza na ³amach bie „Legion“ z tradycyjnymi „blitz-
znana by³a moja partia z Jackiem „Szachów“ nr 3-1966. 17.£e3 ¦:c3! kami“, z udzia³em warszawskiej i za-
Bednarskim, rozegrana w Krakowie 18.b:c3 ¤f6 19.¥:g7 ¢:g7 20.¦h2 razem polskiej czo³ówki.
w 1965 roku. Pamiêtam, ¿e uda³o mi (wariant Janusza to 20.£h6+ ¢h8!
siê przy szachownicy zrehabilitowaæ 21.g5 ¤h5 22.¤e2=) 20...£a5 21. Wyniki (P-5') 22 V 1963 r.: Ste-
jeden z wariantów w systemie smo- ¤b3 £:a2?! 22.£:e7 £a3+ 23.¢b1 fan Witkowski 7,5 p. (z 9); Andrzej
czym obrony sycylijskiej. Bednarski ¦e8 24.£:d6 £:d6 25.¦:d6 h6 26. Filipowicz i W³adys³aw Litmanowicz
gra³ zgodnie z rekomendacjami i gdy ¤d4 ¦e5 27.¢b2 ¥b5 (27...¦d5 28. po 7 p.; Micha³ Skipietrow 5 p.; Ema-
ju¿ wszyscy po³o¿yli na mnie krzy¿yk ¦:d5 ¤:d5 29.c4 ¤e3 30.¢c3 f5 31. nuel Sztejn, Wojciech Harmata, Ka-
uda³o mi siê z³apaæ kontrgrê i w efek- ¢d3 f4 32.c5 +/=) 28.¦d2 i bia³e zimierz Plater i Andrzej Pytlakowski
cie wygra³em. Partiê opublikowa³ dr potem wygra³y koñcówkê. Inne po 4 p.; Janusz Majacki 2,5 p.; Ry-
Max Euwe, potem skomentowano j¹ warianty Janusza, to 17.f:e4 ¦:d4 szard Chrzanowski 0 p.
w „Szachmatach“. Pamiêtam, ¿e w 18.£h2 ¥e5 19.£h4 ¦:d1+ 20.¤:d1
komentarzu do partii Geller - Korcz- ¥f6 21.g5 ¥e5 22.¥:f8 ¢:f8 23.£:h7 Trzy tygodnie póŸniej zakoñcze-
noj, by³y mistrz œwiata Michai³ Tal £a5 24.a3+/= oraz 17.£h2 ¥e5 18. nie sezonu szachowego w „Legio-
pisa³, ¿e gdyby Korcznoj gra³ zgodnie z f4 ¥:d4 19.¥:f8 ¤f6!-/+. 17...¦:d4 nie“ (12 VI 1963 r.), które celebro-
moj¹ rekomendacj¹, to zapewne nie 18.£h2 ¥e5! 19.£h4 ¦:e4! 20. waliœmy zorganizowaniem silnego
przegra³by tej partii“. f:e4 £b6! 21.c3 ¦c8 22.¥d2 blitza P-5'. Zaprosiliœmy najlepszych
¥e6! 23.£:e7 ¥:a2 24.£d7 ¥e6 szachistów stolicy. Tym uda³o mi siê
Obrona sycylijska B78 25.£a4 ¥b3 26.£d7 ¦d8 27. rozbiæ rywali i wygraæ z wielk¹ prze-
£e7 £a5 0-1 wag¹: Andrzej Filipowicz 11,5 p. (z
J. Bednarski - J. Szpotañski, 13); Andrzej Adamski, Stefan Wit-
DMP Kraków 1965, 1.e4 c5 2.¤f3 Mija ju¿ ponad 12 lat od dnia, kie- kowski, Micha³ Skipietrow i Andrzej
d6 3.d4 c:d4 4.¤:d4 ¤f6 5.¤c3 dy odszed³ od nas Janusz Szpotañ- Sydor po 8,5 p.; Romuald Gr¹bczew-
g6 6.¥e3 ¥g7 7.f3 0-0 8.£d2 ski, szachista - literat, cz³owiek ski 8 p.; Stanis³aw Gawlikowski i Ja-
¤c6 9.¥c4 ¥d7 10.¥b3 ¦c8 11. ogromnej wiedzy o szachach, lite- nusz Szukszta po 7 p.; Waldemar Ku-
0-0-0 ¤e5 12.h4 ¤c4! 13.¥:c4 raturze i muzyce, o niezrównanym, rowski 6,5 p.; Andrzej Pytlakowski 6
¦:c4 14.h5! ¤:h5 15.g4 ¤f6 16. specyficznym poczuciu humoru. p.; Emanuel Sztejn i Rafa³ Marsza³ek
¥h6 po 3,5 p.; Wojciech Zabierzañski i Je-
rzy Buchalski po 2 p.

Warszawa VI 1963 GKKFiT IX 1963. Spotkanie po MΠdo 20 lat.
Mecz Stefan Brzózka - Henryk Fronczek Jan Adamski, W³odzimierz Reczek i Jerzy Putrament

magazyn SZACHISTA maj 2013 23

Szachowe epizody AF (41)

Po turnieju, na tradycyjnej ka- fina³u „A“ i uplasowa³ siê na IV wakiem 8,5 p.; Kullingiem 8 p.;
wie, w kawiarence klubowej, na IV miejscu (dzieli³ 4-8 miejsca) z do- oraz Szczypkiem i Derlaczem po
piêtrze klubu przy Al. Niepodle- robkiem 4 p. (z 9) za Gheorghiu i 5,5 p. itd.
g³oœci 141, d³ugo omawialiœmy i Janat¹ po 7,5 p. oraz Kurajic¹ 4,5 p.
komentowaliœmy ostatnie wyda- Po tym doskona³ym wyniku zosta³ Zdjêcie m³odego Jurka Kota i je-
rzenia szachowe. Ucieszyliœmy zaproszony do G³ównego Komite- go rówieœników mo¿na zobaczyæ
siê, ¿e Jan Adamski, m³odszy z tu Kultury Fizycznej i odznaczony na fotograficznym zestawieniu mi-
braci Adamskich, czo³owy junior przez szefa W³odzimierza Reczka. strzostw Zwi¹zku M³odzie¿y Socja-
„Legionu“ dosta³ nominacjê na MŒ listycznej, granych w Poznaniu, rok
do 20 lat, które mia³y byæ rozegra- Zabawne, ¿e junior Jasio, jak za- wczeœniej, w kwietniu 1962 roku.
ne we Vrnjackiej Banja, w koñcu wsze go nazywaliœmy, powa¿ny
wakacji (13 VIII - 3 IX 1963). W³odek Schmidt i socjolog W³a- W czerwcu 1963 roku w War-
dek Schinzel urodzili siê w tym sa- szawie toczy³y siê dwa interesuj¹-
Juniorzy przechodzili u nas do- mym 1943 r. i obchodz¹ 70-lecie! ce mecze z³o¿one z 6 partii: Zbi-
br¹ szko³ê, bo nie ³atwo by³o do- gniew Doda - Kazimierz Plater
staæ siê w „Legionie“, na szachow- Dodam, ¿e lepszy wynik w MŒ 3,5-1,5 (+2 =3 -0) o prawo repre-
nicê juniorów, jedyn¹ w dru¿ynie. do 20 lat uzyska³ dopiero Jacek zentowania Polski w turnieju stre-
Wszyscy wspierali juniora, bo jego Gdañski w 1999 roku, kiedy to fowym w Halle oraz Henryk Fron-
punkty, podobnie jak punkty na dzieli³ I-II miejsca w Kolumbii z czek - Stefan Brzózka 3,5-2,5 (+2
szachownicy kobiecej, czêsto od- Wasylem Spassowem, z dorob- =3 -1) o grê w I Miêdzynarodo-
grywa³y decyduj¹c¹ rolê w DMP. kiem 9,5 p. (z 13) wym Turnieju w Polanicy Zdroju,
w sierpniu 1963 roku.
Mieliœmy nadziejê, ¿e junior Ja- Krytykowaliœmy VII Mistrzo-
sio postara siê zatrzeæ bardzo s³a- stwa Wojska Polskiego w Gdyni Dodam, ¿e tydzieñ póŸniej we
by wynik W³odka Schmidta, który (26 V - 8 VI 1963), w których do- Wroc³awiu, w podobnej walce o
w 1961 roku zaj¹³ odleg³e 24 miej- puszczono tylko udzia³ czynnych prawo gry w Polanicy, Doda poko-
sce na 28 uczestników. ¿o³nierzy, a nie jak w poprzednich na³ Lutos³awa Manasterskiego 2-0
latach cz³onków klubów wojsko- (zrezygnowa³ po dwóch partiach)
Wybiegaj¹c wprzód Janek wych. Nic dziwnego, ¿e mia³y s³a- oraz w £odzi Alfred Tarnowski -
Adamski spisa³ siê znakomicie w b¹ obsadê. Zwyciê¿y³ Jerzy Kot 9 Witold Balcerowski 3-3 (+2 =2 -2).
MŒ-20 w 1963 r. £atwo wszed³ do p. (z 10), przed Stanis³awem No- W Polanicy zagra³ Balcerowski.

24 magazyn SZACHISTA maj 2013

Szachowe epizody AF (41)

Takie mecze, bezpoœrednia ry- W maju 1944 roku, Ojciec z rodzi- Natomiast obóz w Vamosmikola,
walizacja i walka o miejsca w repre- n¹, zosta³ odkomenderowany do woj- który w wiêkszoœci sk³ada³ siê z Po-
zentacji i znacz¹cych turniejach skowego obozu w Vamosmikola na laków pochodzenia ¿ydowskiego, zo-
hartowa³y zawodników. Nie dziwi Wêgrzech, gdzie pozna³em dra Ro- sta³ w listopadzie objêty przez SS i
fakt, ¿e w latach 60-ych i 70-ych ro- mana. Od razu rozpocz¹³ mnie prawie wszyscy powêdrowali do pie-
biliœmy najwiêksze postêpy. uczyæ gry w szachy. Drugim ców Oœwiêcimia. Uratowa³o siê ok.
„uczniem“ by³ jedyny rówieœnik w 20 osób, m.in. dr Roman.
Pojawi³a siê te¿ informacja, ¿e obozie, Edmund M., póŸniej zamor-
przyznano Polsce organizacjê Aka- dowany przez Niemców. Obóz liczy³ W 1946 roku, w czasie wakacyj-
demickich Dru¿ynowych MŒ w ok. 300 wojskowych, od szeregowców nego pobytu na Wybrze¿u, spotka-
Krakowie w 1964 roku, co oznacza- do oficerów sztabowych. Gra w sza- ³em go na sopockim molo. By³, ma
³o, ¿e weŸmiemy udzia³ w X Akade- chy odbywa³a siê w tzw. œwietlicy, do siê rozumieæ, w k¹pielówkach! Spo-
mickich DMŒ w Budwie, w Jugo- której dostêp mieli podchor¹¿y, ofice- tkanie to przynios³o nam du¿o rado-
s³awii, w dniach 5-21 lipca 1963 ro- rowie i ich rodziny, natomiast nie œci. Dobrego szachisty ze mnie Ro-
ku. Wszystko to mia³o miejsce mieli go szeregowcy! Tak to w przed- man nie zrobi³, ale do dnia dzisiej-
dziêki dr. Ryszardowi Walkerowi, pokoju œmierci kultywowano „dobre“ szego wykorzystujê ka¿d¹ mo¿li-
niezwykle aktywnemu dzia³aczowi militarne zwyczaje. W miesi¹cach zi- woœæ, aby pop³ywaæ!
AZS. W uzgodnieniu z AZS powo- mowych organizowa³ dr Roman tur-
³a³ on bardzo siln¹ reprezentacjê w nieje szachowe. W lecie natomiast W latach osiemdziesi¹tych, po du-
sk³adzie: Jacek Bednarski, Jerzy Ko- poœwiêca³ czas na swoje drugie „hob- ¿ych perypetiach uda³o mi siê przy po-
stro, W³odzimierz Schmidt, Andrzej by“, mianowicie p³ywanie. By³ te¿ do- mocy w³adz lokalnych i polskiej s³u¿by
Filipowicz, Andrzej Adamski i brym p³ywakiem. Ja nie mia³em o dyplomatycznej wmurowaæ tablice
Edward K³aput. Trenerem by³ Ma- p³ywaniu ¿adnego pojêcia, bo pocho- pami¹tkowe na g³ównych budynkach
rek Galewicz, a z ramienia ZG AZS dzi³em z miejscowoœci, w której ta- by³ych Obozów w Vamosmikola i
towarzyszy³ nam prof. R. Bach- kich mo¿liwoœci nie by³o. Pod stra¿¹ Obid. Na uroczystoœæ w Vamosmikola
man. Kierownikiem ekipy by³ natu- uzbrojonego wêgierskiego stra¿nika zjawi³ siê oprócz mnie ju¿ tylko jeden
ralnie Ryszard Walker. chodziliœmy nad rzekê Ipolyê i Ro- by³y uczestnik obozu. Przed 10 laty
man nauczy³ mnie p³ywania. zwiedzi³em obie miejscowoœci, tablice
Dr Ryszard Walker, mieszkaj¹cy by³y w dobrym stanie“.
obecnie w Halle w Niemczech, W paŸdzierniku 1944 roku, Oj-
przes³a³ mi list, przybli¿aj¹c nam ciec z rodzin¹ zosta³ odkomendero- Przed wyjazdem do Budwy, obec-
raz jeszcze postaæ dr Maksymilia- wany do cywilnego obozu w Ebed nie Czarnogóra, rozegraliœmy dwa
na Romana, wspó³organizatora (aktualnie Obid na S³owacji), gdzie turnieje blitzowe. Pierwszy 4 VII
pierwszych powojennych MP w by³ potrzebny lekarz dla tzw. meliny 1963 r. w „Legionie“ (P-5'): W³odzi-
Sopocie w 1946 roku oraz losy kurierów tatrzañskich, którzy czêsto mierz Schmidt 9 p (z 9!!); Andrzej Fi-
swojej rodziny w czasie wybuchu przychodzili poranieni. Tam pozna- lipowicz i Jan Adamski po 6,5 p.; Ja-
II Wojny Œwiatowej. Napisa³ tak: ³em Stanis³awa Marusarza, te¿ cek Bednarski 6 p.; Jerzy Kostro 5 p.;
„Mój Drogi! Nie tak dawno, w nu- kuriera tatrzañskiego. Edward K³aput i Micha³ Skipietrow
merze „Magazynu Szachista“ (luty po 4 p.; Andrzej Pytlakowski 3 p.; Ma-
2013) wspomnia³eœ dra Romana 1963 Akademickie DM Œwiata. rek Galewicz 1 p.; Jerzy Buchalski 0 p.
jako wspó³organizatora I powojen- W³odzimierz Schmidt, Marek Galewicz,
nych MP na Wybrze¿u. Kontakto- Jerzy Kostro, Andrzej Filipowicz, Jacek Nastêpnego dnia 4 VII 1963 r. za-
wa³em siê z nim przed wielu laty. prosi³em kolegów oraz Stefana
Dr Roman, lwowski adwokat, Bednarski i Andrzej Adamski Brzózkê na blitze do mojego miesz-
zg³osi³ siê, jako oficer rezerwy WP kania przy ul. Marsza³kowskiej.
3 wrzeœnia 1939 r. do swej jednost- Naturalnie, jako gospodarz nie
ki i zosta³, wraz z ni¹, internowa- sprawia³em goœciom k³opotu, cho-
ny na Wêgrzech. Ten sam los spo- cia¿ jako jedyny ogra³em triumfato-
tka³ i mego Ojca, z tym jednak, i¿ ra: W³odzimierz Schmidt 6 p. (z 10);
on, jako lekarz i aktywista PPS-L- Stefan Brzózka i Jerzy Kostro po 4
ewicy, by³ przez tzw. Polski Komitet p.; Andrzej Filipowicz 3,5 p.;
delegowany dla celów politycznych i Edward K³aput 2,5 p.
w okresie internowania „zwiedzi³“
13 obozów, wojskowych i cywilnych. W³odek Schmidt ju¿ wtedy po-
W 1943 roku kurier tatrzañski AK kaza³ niebywa³e zdolnoœci do gry
przeprowadzi³ Mamê i mnie z Pol- b³yskawicznej, w której bêdzie od-
ski na Wêgry, gdzie zostaliœmy in- nosi³ b³yskotliwe sukcesy w naj-
ternowani, jako rodzina oficera. bli¿szych dwudziestu paru latach.

magazyn SZACHISTA maj 2013 25

Andrzej Filipowicz - wspomnienia rzyszy³ nam prof. R. Bachman. Ten
ostatni mia³ niemi³¹ przygodê, bo w
Szachowe epizody(42) pierwszych dniach pobytu nie-
ostro¿nie wszed³ do Adriatyku i na-
X Akademickie Dru¿ynowe MŒ historii miasto prze¿y³o wiele inwa- depn¹³ na je¿a morskiego, który
zji. Swoje œlady pozostawili tu Grecy czêœciej spotykany jest w Chorwa-
Budva, 6-21 VII 1963 i Rzymianie, póŸniej Serbowie, We- cji, ale czasem pojawia siê blisko
necjanie, Austriacy, Francuzi, Rosja- piêknych piaszczystych pla¿ w Zato-
Dziêki inicjatywie i naciskowi nie i Niemcy. Wiele lat póŸniej, po ce Kotorskiej ko³o Budwy. Je¿e mor-
wieloletniego dzia³acza AZS dra Ry- naszym pobycie, w 1979 roku, stare skie maj¹ kolce z trucizn¹, które ³a-
szarda Walkera, Zarz¹d G³ówny miasto Budwy znacznie ucierpia³o two wbijaj¹ siê w stopê nieuwa¿ne-
Akademickiego Zwi¹zku Sportowe- podczas trzêsienia ziemi. go k¹pielowicza. Profesora natych-
go wyst¹pi³ o organizacjê XI Akade- miast wziêto do szpitala, za³o¿ono
mickich Mistrzostw Œwiata w 1964 Jugos³awia by³a w latach 50-ych, olbrzymi opatrunek i praktycznie
roku do Miêdzynarodowego Zwi¹z- 60-ych i kolejnych mocarstwem sza- do koñca pobytu nie móg³ chodziæ,
ku Studentów (International Union chowym, ustêpuj¹cym tylko ZSRR. nie mówi¹c ju¿ o k¹pieli w morzu.
of Students) który mia³ siedzibê w Najwy¿sze czynniki rz¹dowe popie-
Pradze. By³ kontrolowany od chwili ra³y szachy i dziêki temu w licznych Wyjazd, jakby w nawi¹zaniu do
utworzenia przez Kraje Socjalistycz- miastach i miasteczkach organizo- tradycji wszystkich startów w Aka-
ne i finansowany przez ZSRR i Cze- wane turnieje i festiwale szachowe, demickich DMŒ, nie oby³ siê bez
chos³owacjê. Te piêkne zawody czêsto miêdzynarodowe. Nic dziw- komplikacji, które opisa³ dr Walker:
przyznano Krakowowi. nego, ¿e oczekiwaliœmy dobrej or- „I znowu indolencja warszawskiej ad-
ganizacji i piêknego pobytu w go- ministracji postawi³a nasze uczestnic-
Podjêta decyzja spowodowa³a, ¿e œcinnym szachowym kraju. two w turnieju pod znakiem zapyta-
znalaz³y siê niewielkie œrodki na nia. W dniu odlotu ostatniego samo-
nasz wyjazd do Jugos³awii, atrakcyj- Jubileuszowa „X Ma³a Olimpia- lotu do Belgradu, który gwarantowa³
nego kraju, traktowanego w Polsce da“ zgromadzi³a na starcie 19 dru- punktualny przylot na otwarcie mi-
jako „zachodni“ z uwagi na wymie- ¿yn z czterech kontynentów. W do- strzostw, nie by³o dla nas ani gotówki,
nialn¹ walutê. Do tego dochodzi³y tychczasowych Akademickich DMŒ ani czeków. Odlecieliœmy w dniu na-
nies³ychane walory turystyczne Ju- szeœciokrotnie triumfowali zawodni- stêpnym, ale tylko do Budapesztu, z
gos³awii, a wspania³a miejscowoœæ cy ZSRR, a po razie z³ote medale biletami kolejowymi na dalsz¹ podró¿
Budva (obecnie niezale¿na Czarno- zdobywali CSRS, Bu³garia i USA. do Belgradu. Na za³atwienie forin-
góra) po³o¿ona nad Adriatykiem, tów, dla op³acenia transferu z lotni-
przyci¹ga³a nie tylko wspania³¹ pla- Liczyliœmy na sukces, bo mieli- ska na dworzec, nie by³o ju¿ czasu, ale
¿¹, ale te¿ histori¹ licz¹c¹ ponad œmy silny zespó³: Bednarski, Ko- od czegó¿ s¹ wêgierscy przyjaciele?...
2500 lat. To niewielkie malownicze stro, Schmidt, Filipowicz, A. Adam-
miasteczko, w du¿ej czêœci po³o¿o- ski i K³aput. Kapitanem by³ Marek W Belgradzie zastaliœmy szcz¹tkowe
ne na pó³wyspie, odgrodzone od l¹- Galewicz, kierownikiem Ryszard pozosta³oœci Komitetu Organizacyjne-
du górami, by³o ³akomym k¹skiem Walker, a z ramienia ZG AZS towa- go, bo reszta przenios³a siê ju¿ nad Ad-
wielu najeŸdŸców. W swojej d³ugiej riatyk do Budwy. Oprócz nas spóŸnili
siê tak¿e Belgowie. Zorganizowano

1963 Budwa. Marek Galewicz, 1963 w drodze na wyspê. Andrzej Filipowicz,
Andrzej Filipowicz i Jerzy Kostro W³odzimierz Schmidt i Jerzy Kostro

20 magazyn SZACHISTA czerwiec 2013

Szachowe epizody AF (42)

nam transport autobusowy komforto- Kongres FIDE - 2001 Halkidiki zouz zaprosili mnie w charakterze
wym leylandem, ale z kierownic¹ po Noureddine Tabbane i dr Press Arbitra g³ównego do sêdziowania
prawej stronie, gdy¿ przystosowany by³ mistrzostw Afryki we wrzeœniu
do brytyjskiego ruchu lewostronnego. 9.¤f3 0-0 10.¥e2 ¦e8 11.¤d2 2001 roku w Kairze w Egipcie.
Gdy po kilkunastu godzinach jazdy po Pozycja wyrównana, wariant grywa-
krêtych i w¹skich górskich drogach ny po dzieñ dzisiejszy. 11...£c7 Na Akademickich DMŒ przede
wysiedliœmy zdrowo z autobusu, Ko- 12.0-0 ¤bd7 13.¥f3 ¦b8 14.£e2 wszystkim podczas analiz, wspania-
stro oœwiadczy³ szoferowi: - „Panie, ja ¤b6 15.£d3 c4 16.£c2 ¥g4 17. ³ych wycieczek, zwiedzaniu zabyt-
jestem mistrzem szachów, ale pan ¦e1 ¥:f3 18.¤:f3 ¤bd7 19.a5 ków i turystycznych miejscowoœci,
okaza³ siê arcymistrzem kierownicy“. ¤c5 20.¤d2? (20.¦e2!? ¤g4) zawieraliœmy przyjaŸnie z szachista-
W czasie rozgrywek, Jaroslav Šajtar, mi wielu krajów, na dziesi¹tki lat.
wiceprezydent F1DE, pozwoli³ sobie XIIIIIIIIY Wtedy pozna³em Tringowa, Radu-
na uszczypliw¹ uwagê: - „Mam na- 9-tr-+r+k+0 ³owa, Lombardego, Langewega, Sli-
dziejê, ¿e przysz³oroczne mistrzostwa u 9+pwq-+pvlp0 ma Bouazisa, Bagirowa, Jansê, Tra-
was bêd¹ lepiej zorganizowane ani¿e- 9p+-zp-snp+0 pla, Liptaya, Csoma, czy Ilmari Tu-
li wasza podró¿ do Jugos³awii?“ ... 9zP-snP+-+-0 omainena, z którym korespondo-
9-+p+PzP-+0 wa³em przez wiele lat i który przez
W sumie podró¿ z Warszawy do 9+-sN-+-+-0 pewien czas mieszka³ w Warszawie
Budwy (samolot - poci¹g - autokar) 9-zPQsN-+PzP0 i pracowa³ w ambasadzie Finlandii.
zajê³a nam ponad 50 godzin. Dobrze 9tR-vL-tR-mK-0
pamiêtam tê wielogodzinn¹ podró¿ xiiiiiiiiy Z Tunezj¹ wygraliœmy 3,5-1,5, a
autokarem (ponad 500 km, w wiêk- w nastêpnym dniu ³atwo ograli-
szoœci po krêtych górskich drogach 20...¤d3 21.¦e3 ¤g4 22.¤:c4 œmy Finlandiê 3-1, przy czym nie-
i nad przepaœciami) na trasie Bel- ¤:c1 23.¤:d6 £:d6 24.¦g3 £c5+ spodziewanie punkty traci³ tylko
grad - Budva przez Titograd (nazwa 25.¢f1 ¤:h2+ 0-1 W³odek Schmidt.
z lat 1946 - 1992, obecnie Podgorica).
Czêsto patrzyliœmy na zegarek czy Noureddine Tabbane by³ jednym Obrona francuska C05
zd¹¿ymy na I rundê, mimo, ¿e j¹ z najsilniejszych graczy Tunezji
przesuniêto o... jeden dzieñ. Wresz- obok Slima Bouazisa i Ridhi Belkha- A. Filipowicz - A. Hankipohja,
cie przyjazd, rzucamy rzeczy na diego. Reprezentowa³ barwy Tune- Budva 1963, (el. r. 2), 1.e4 e6 2.
kwaterze, praktycznie nie ma czasu zji na Olimpiadach w Nicei 1974 i w d4 d5 3.¤d2 ¤f6 4.e5 ¤fd7 5.
nawet na wejœcie pod prysznic, tylko Buenos Aires 1978, wygrywaj¹c ¥d3 c5 6.c3 ¤c6 7.¤e2 f5 8.¤f4
biegniemy na rundê. Okaza³o siê, ¿e m.in. z Istvanem Bilkiem. Ukoñczy³ £e7 9.0-0 g6
zespo³y podzielono na 5 grup elimi- Uniwersytet w Pary¿u. Potem zosta³
nacyjnych, z których do fina³u awan- znanym biznesmenem i aktywnym XIIIIIIIIY
sowa³y po dwa zespo³y. Decydowa³y szachowym dzia³aczem, prezyden- 9r+l+kvl-tr0
ma³e punkty i nastêpnie meczowe. tem Tunezyjskiej Federacji Szacho- 9zpp+nwq-+p0
Rozgrywki mia³y œwietn¹ obsadê sê- wej (lata 90-e), cz³onkiem Rady Wy- 9-+n+p+p+0
dziowsk¹, najlepsz¹ w owym czasie. konawczej FIDE (1994-1996) i Ge- 9+-zppzPp+-0
Ekip¹ arbitrów kierowa³ IA Bo¿idar neralnym Sekretarzem FIDE (1996- 9-+-zP-sN-+0
Ka¿iæ, a w obowi¹zki sêdziowskie 2004). Po wielu latach odnowi³em 9+-zPL+-+-0
pe³nili Jaroslav Šajtar. Wilfried Dora- znajomoœæ i czasem grywa³em z 9PzP-sN-zPPzP0
zil i Milivoje Moleroviæ. nim blitze na Kongresach FIDE. 9tR-vLQ+RmK-0
Noureddine Tabbane i Lakhdar Ma- xiiiiiiiiy
Graliœmy w trzeciej grupie elimi-
nacyjnej wraz z Finlandi¹, Tunezj¹ 10.c4!? ¤:d4 11.c:d5 ¤:e5 12.
i USA. Tempo gry 40/2,5 h i po ¤b3 g5?! (12...¤:d3) 13.¤:d4 g:f4
16/1h w dogrywkach. Na pierw- 14.¥b5+ ¢f7 (14...¥d7 15.¥:d7+)
szy ogieñ posz³a Tunezja. Zagra- 15.d:e6+ ¢g6 16.¥:f4 ¥g7 17.
³em na IV desce z Noureddine ¤:f5! ¢:f5 18.£h5+ ¢:e6 19.¦fe1
Tabbane (1944 - 31 III 2013). ¢d6 20.¦ad1+ ¢c7 21.¥:e5+
¥:e5 22.¦:e5 £f8 23.¦:c5+ ¢b6
Obrona Nowoczesny Benoni A69 24.¦cd5 a6 25.¦d6+ ¢c7 26.
£e5 1-0
N. Tabbane - A. Filipowicz, Bu-
dva (el. r. 1), 1963, 1.d4 ¤f6 2.c4 Dziêki temu mieliœmy zapewniony
c5 3.d5 e6 4.¤c3 e:d5 5.c:d5 awans do fina³u, chocia¿ w III r. ule-
d6 6.e4 a6 7.a4 g6 8.f4 ¥g7

magazyn SZACHISTA czerwiec 2013 21

Szachowe epizody AF (42)

1963 Wyspa Œw. Stefana 1963 Œw. Stefan. Andrzej Filipowicz i Marek Galewicz

gliœmy USA 1,5-2,5, a Schmidt zreha- ¤e5 56.£:h6 ¢f2 57.£f4+ ¤f3 58. mistrzostwo œwiata pokonuj¹c Spas-
bilitowa³ siê wygrywaj¹c emocjonu- g4 e2 59.£g3+ ¢e3 60.g5 e1£ skiego 12,5 - 8,5, po dramatycznym
j¹c¹ partiê z Wiliamem Lombardym, 61.£:e1+ ¤:e1 62.g6 ¤f3 63.g7 przebiegu pierwszych partii.
mistrzem œwiata do 20 lat z 1957 r. ¤:h2 64.g8£ 1-0
By³a to jedyna pora¿ka lidera amery- PóŸniej okaza³o siê, ¿e Vasiljeviæ,
kañskiej ekipy w Budwie. Eliminacje: USA 9,5 p. (z 12); by³ twórc¹ „jugos³owiañskiej pirami-
Polska 8 p.; Finlandia 4 p.; Tunezja dy“. Aresztowany w Holandii, po
Obrona sycylijska B97 2,5 p. Weszliœmy do fina³u, podob- ekstradycji do Serbii, zosta³ skazany
nie jak wszystkie najsilniejsze dru- w 2010 r. na piêæ lat wiêzienia, za
W. Schmidt - W. Lombardy, ¿yny, poza reprezentacj¹ NRD, któ- okradzenie obywateli serbskich na
Budva 1963 (el. r. 3), 1.e4 c5 2. ra niespodziewanie ust¹pi³a doœæ pocz¹tku lat 90-ych na kwoty rzêdu
¤f3 d6 3.d4 c:d4 4.¤:d4 ¤f6 5. s³abym W³ochom o pó³ punktu. kilkudziesiêciu milionów USD.
¤c3 a6 6.¥g5 e6 7.f4 £b6 8.£d2
£:b2 9.¦b1 £a3 10.e5 d:e5 11. Mieszkaliœmy w starej czêœci Bu- W finale zaczêliœmy od zwyciê-
f:e5 ¤fd7 12.¥c4 ¥e7 dwy na pó³wyspie, rano chodzili- stwa z W³ochami 3-1. Potem przy-
œmy na pla¿ê, a w wolne dni sz³y zmienne wyniki: pora¿ka z
XIIIIIIIIY mieliœmy wspania³e wycieczki do CSRS 1-3, zwyciêstwo z Wêgrami
9rsnl+k+-tr0 Kotoru, zatoki Kotorskiej z widoka- 1,5-2,5; klêska z Jugos³awi¹ 0-4; re-
9+p+nvlpzpp0 mi zapieraj¹cymi dech w piersiach mis z Holandi¹ 2-2; wygrana Mon-
9p+-+p+-+0 w trakcie jazdy autokarem w¹skimi goli¹ 2,5-1,5, pora¿ka z USA 1,5-2,5
9+-+-zP-vL-0 górskimi drogami. By³y te¿ space- oraz remis z ZSRR 2-2.
9-+LsN-+-+0 ry po w¹skich uliczkach starego
9wq-sN-+-+-0 Kotoru, czy po niewielkiej wysep- Ciekawa sytuacja by³a przed me-
9P+PwQ-+PzP0 ce, na któr¹ udaliœmy siê ³ódkami. czem z Mongoli¹. Mianowicie przy-
9+R+-mK-+R0 Tam znajdowa³a siê wspania³a pla- pomnieliœmy sobie dawne doœæ
xiiiiiiiiy ¿a i jeszcze ³adniejsza restauracja w trudne spotkania z Mongo³ami i
stylu hawajskim. pó³ ¿artem, pó³ serio, zajêliœmy siê
13.¥:e6 0-0 14.¤d5 ¥:g5 15. analiz¹ wariantu grywanego przez
£:g5 h6 16.£d2 f:e6 17.¦b3 Byliœmy te¿ blisko albañskiej gra- zespó³ Mongolii na Akademickich
£:a2 18.¤e7+ ¢f7 19.£b4 a5 20. nicy, na oryginalnej wyspie Œw. Ste- MŒ w latach 1958-1962. Debiut na-
£d6 ¦a6 21.¦f1+ ¢e8 22.¦:f8+ fana, zamienionej na luksusowy ho- zwaliœmy „Gambitem mongol-
¤:f8 23.£:b8 ¢:e7 24.£:c8 £a1+ tel. Z tego powodu obecnie nazywa- skim“, chocia¿ to oryginalne otwar-
25.¢e2 £:d4 26.£:b7+ ¤d7 27. na jest „Wysp¹ milionerów“. Dla cie znane zreszt¹ od wieków.
£:a6 £:e5+ 28.¦e3 £d5 29.¢e1 szachów jest to historyczne miej-
¤e5 30.£e2 ¤c4 31.¦d3 £g5 32. sce, bo dyrektor Montegrin Banka „Gambit mongolski“ B00
¦g3 £c1+ 33.£d1 £b2 34.£d3 Jezdimir Vasiljeviæ, prawie trzydzie-
¤d6 35.¦e3 a4 36.£g6 £b4+ 37. œci lat póŸniej w 1992 r., sponsoro- 1.e4 b6 2.d4 ¥b7 3.¥d3 f5
c3 £h4+ 38.g3 £f6 39.£:f6+ g:f6 wa³ tam kwot¹ 5 milionów USD hi- 4.e:f5 ¥:g2 5.£h5+ g6 6.f:g6 ¥g7
40.¢d1 e5 41.¢c2 ¢e6 42.¦e1 storyczny mecz tzw. „rewan¿owy“, W historycznej partii Gioaachino
¤c4 43.¦a1 a3 44.¢b3 ¤e3 45. pomiêdzy Robertem Fischerem i Greco, granej w XVII wieku nast¹pi-
¦:a3 ¤g4 46.¦a2 ¢d5 47.¦d2+ Borysem Spasskim, zakoñczony po- ³o 6...¤f6?? 7.g:h7+ ¤:h5 8.¥g6X.
¢e4 48.c4 ¢e3 49.c5 ¢:d2 50.c6 nownym zwyciêstwem Fischera w 7.g:h7+ ¢f8 Teraz grywano 8.
e4 51.c7 e3 52.c8£ ¤e5 53. stosunku 17,5 - 12,5. Przypominam, h:g8£+, ale okaza³o siê, ¿e bia³e
£d8+ ¢e2 54.£:f6 ¤g4 55.£h4 ¿e w 1972 roku w Reykjaviku, w musz¹ wtedy graæ nies³ychanie
„meczu stulecia“, Fischer zdoby³ ostro¿nie.

22 magazyn SZACHISTA czerwiec 2013

Szachowe epizody AF (42)

XIIIIIIIIY XIIIIIIIIY 3.d4 c:d4 4.¤:d4 ¤f6 5.¤c3 ¤c6
9rsn-wq-mkntr0 9rsn-wq-mkntr0 6.g3 ¥g4 7.¤:c6 b:c6 8.£d3 ¤d7
9zp-zppzp-vlP0 9zp-zppzp-vlP0 9.¥g2 £b6 10.0-0 ¤e5 11.£e3
9-zp-+-+-+0 9-zp-+-+-+0 £:e3 12.¥:e3 ¤c4 13.¥c1 g6 14.
9+-+-+-+Q0 9+-+-+-+Q0 b3? (14.h3) 14...¥g7 15.e5 ¤:e5
9-+-zP-+-+0 9-+-zP-+-+0 16.f4 ¤d7 17.¥d2 d5 18.h3 ¥f5
9+-+L+-+-0 9+-+L+-+-0 19.¦ac1 h5 20.¢h2 e5 21.f:e5
9PzPP+-zPlzP0 9PzPP+-zPlzP0 ¥:e5 22.¤e2 h4 23.¥f4 h:g3+
9tRNvL-mK-sNR0 9tRNvL-mK-sNR0 24.¢:g3 ¥f6 25.c4 ¦d8 26.¤g1
xiiiiiiiiy xiiiiiiiiy ¥h4+ 27.¢h2 ¥e4 28.¤f3 ¥e7
29.¤d4 g5 30.¥g3
8.h:g8£+ i przyk³adowe warianty: 8.£f5+! Nie mieliœmy czasu na
8...¢:g8 9.£g4 ¥:h1 10.h4 £f8 11. h5 analizê, wiêc przyjrza³em siê tej pro- XIIIIIIIIY
£f6 12.h6 ¦:h6 13.¥:h6 £:h6 14. ¤d2 pozycji wiele dni póŸniej. 8…¤f6 9-+-trk+-tr0
¥d5 15.0-0-0 ¤c6 16.¤gf3 ¦f8 17.¤h4 Przegrywa 8...¥f6 9.h:g8£+ ¦:g8 10. 9zp-+nvlp+-0
¥e6 18.£g3 ¦f4 19.¤df3 ¥g4 20.¥e2 ¥h6+ ¢f7 11.£h7+ ¥g7 12.£g6+ ¢f8 9-+p+-+-+0
¥:f3 21.¤:f3 ¤:d4 22.¢b1 ¤:f3 0-1, 13.£f5+ ¢e8 14.£g5 itd. 9.¥h6! (9. 9+-+p+-zp-0
Hendler- Panczenko, Kijów 1970 ¤f3? ¥:h1 10.¤e5 ¦:h7-+) 9...¥:h6 9-+PsNl+-+0
Inne warianty 9...¦:h7 10.£g5 ¦:h6 9+P+-+-vLP0
oraz 8.¤f3 ¤f6 9.£g6 ¥:h1 10.¥h6 11.£:g2 ¤c6 12.¤f3+- lub 9...¥:h1 10. 9P+-+-+LmK0
¦:h7 11.¤g5 ¥:h6 12.¤:h7+ ¤:h7 ¥:g7+ ¢:g7 11.£g6+ ¢f8 12.£h6+ ¢f7 i 9+-tR-+R+-0
13.£:h6+ ¢f7 14.£:h7+ ¢e6 15.£h6+ np. 13.¤h3 £f8 14.¤g5+ ¢e8 15. ¥g6+ xiiiiiiiiy
¢d5 16.¤c3+ ¢:d4 17.£e3X, H. Wal- ¢d8 16.¤f7+ ¢c8 17.£:f8+ ¦:f8 18.h8£
ler - R. Wurdits, Moesern 1977. ¦:h8 19.¤:h8 itd. 10.£g6 ¥:h1 30...¤f6 31.¤:c6 ¤g4+ 32.¢g1
(10...¥g7 11.£:g2 ¤c6 12.¤e2+-) 11. ¥c5+ 33.¦f2 ¤:f2 34.¥:f2 ¥:f2+
Podobne warianty analizowaliœmy £:h6+ ¢f7 12.¤h3 (12.¥g6+ ¢e6 35.¢:f2 ¦d6 36.¤e5 ¥:g2 37.
w roku 1963, ale nie byliœmy pewni 13.£f4 d5) 12...¢e6 13.¤g5+ i bia- ¢:g2 d:c4 38.b:c4 ¦d2+ 39.¢g3
rezultatów. Tymczasem, w 2011 ro- ³e powinny wygraæ. Przekona³em ¦:a2 40.¦c3 f6 41.¤g4 f5 0-1
ku, w Moskwie siedzia³em razem z siê, ¿e czo³ówka œwiatowa ma znacz-
Vishy Anandem i Lewonem Aronia- nie wiêksz¹ wiedzê, ni¿ wynika to z Mongolia gra³a w Budwie w sk³a-
nem przed ich symultan¹ w wolnym grywanych przez nich partii. dzie: Tumurbator, Miagmarsuren,
dniu memoria³u Michai³a Botwinni- Caagan, Ujtumen i Zorigt. Ten sam
ka. Pokazywa³em im debiutowe pu- Mecz z Mongoli¹ nie obfitowa³ sk³ad, czasem ró¿ni¹cy siê jednym
³apki mojej m³odoœci, a oni ¿artobli- w ¿adne wydarzenia, a ja zainkaso- nazwiskiem, reprezentowa³ Mongo-
wie je komentowali. wa³em punkt doœæ pewnie. liê na wszystkich dostêpnych zawo-
dach: Olimpiadach, Akademickich
Nadmieni³em te¿ o „Gambicie Obrona sycylijska B56 DMŒ, na zawodach Armii Zaprzy-
mongolskim“. Wtedy, odnoœnie po- jaŸnionych, rozgrywkach kolejarzy
zycji na diagramie, Lewon powie- D. Zorigt - A. Filipowicz, Budva itp. Nieod³¹cznym kierownikiem
dzia³: „To znana pozycja, w której te- 1963 (fin. r. 7), 1.e4 c5 2.¤f3 d6 by³ Naidan Nam¿il.
raz wygrywa ciekawe posuniêcie“.

1963 Budva. Jacek Bednarski, Jerzy Kostro 1963 Kotor.
Andrzej Filipowicz i Andrzej Adamski Andrzej Filipowicz i Marek Galewicz

magazyn SZACHISTA czerwiec 2013 23

Szachowe epizody AF (42)

Osi¹gnêliœmy najlepszy rezultat ¦h2 64.¢c3 ¦g2 65.¦:b2 ¦:g5 zegarze i nie widzia³em elementar-
w dotychczasowych rozgrywkach, 66.¢d4 ¦f5 67.¢e4 ¢e7 (67...¦f1 nej wygranej po 37.¦:f7+! £:f7 38.
zajmuj¹c nienajgorsze VII miejsce, 68.¦b7 h5 69.¦b8+ ¢e7 70.¦b7+ ¢d6 ¥e5+! itd. 37...¢g6 38.£g3+ £g5
podobnie jak w 1955 roku w 71.¦b6+ ¢c7-+) 68.¦b7+ ¢f6 69. 39.h4 (39.h3+-) 39...¦:h4 40.
Lyonie, ale przy znacznie silniejszej ¦f7+ ¢g5 70.¤f3+ ¢g6 71.¦:f5 £:g5+ h:g5 41.¥e5 ¦e4 42.¥c3
obsadzie: CSRS 24 p.; Jugos³awia e:f5+ 72.¢e5 ¤d7+ 73.¢f4 ¤c5 ¦e8 43.¦:e8 ¥:e8 44.¥d2 i po 20
23,5 p.; Bu³garia 22 p. (15); ZSRR 74.¤h4+ ¢h5 75.¤:f5 ¤d3+ 76. posuniêciach podpisaliœmy remis.
22 p. (11); USA 19,5 p.; Holandia ¢g3 ¢g5 77.¤h4 Remis
17,5 p.; Polska 16 p. (8); Mongolia II Dru¿ynowy Festiwal
16 p. (6); Wêgry 13 p.; W³ochy 6,5 p. Jurek Kostro w sumie mia³ najlep- o Puchar Podlasia
Niespodziank¹ by³o nie tylko zwy- szy wynik w ekipie 7 p. (z 10) i br¹-
ciêstwo silnej ekipy Czechos³owacji zowy medal na II szachownicy. Do- Augustów, 23 VII - 4 VIII 1963
(Hort, Jansa, Janata, Trapl, Augu- brze te¿ wypad³ Bednarski na I sza-
styn i Kupka), ale przede wszystkim chownicy (6 p. z 11), natomiast za- Zaledwie kilka dni po powrocie z
klêska zespo³u ZSRR, który znalaz³ wiedliœmy ja i W³odek Schmidt. Jugos³awii, wykorzystuj¹c wakacje
siê po raz pierwszy w historii poza Gra³em zbyt ryzykownie, co przy pojecha³em na dwie ostatnie rundy
stref¹ medalow¹. moich du¿ych niedoczasach przy- Pucharu Podlasia, w którym bra³o
nosi³o niepowodzenia. Tak¿e nie udzia³ 29 czteroosobowych zespo-
Przyczyni³ siê do tego nasz ze- dociska³em rywali. ³ów (plus dwaj rezerwowi). Grano
spó³, który by³ bliski pokonania eki- 10 rund tempem 50 pos./2h.
py radzieckiej. Wynik Polska - ZSRR Obrona sycylijska B14
2-2 (Bednarski - Bagirow 0-1; Kostro Zaraz po przyjeŸdzie, prosto z po-
- Hodos 0,5; Schmidt - Mnacakanjan A. Filipowicz - F. Wijngaarden, ci¹gu, zakwaterowa³em siê w olbrzy-
1-0; A. Adamski - Bebczuk 0,5). Nie- Budva 1963 (fin. r. 6), 1.e4 d5 2. mim namiocie, w którym mieszka³a
stety Kostro nie zrealizowa³ przewa- e:d5 ¤f6 3.c4 c6 4.d4 c:d5 5. ca³a nasza ekipa i uczestniczy³em w
gi dwóch pionków, co zreszt¹ kosz- ¤c3 g6 6.£b3 ¥g7 7.c:d5 0-0 8. nocnych „rodaków rozmowach“.
towa³o go z³oty medal na II desce na ¥e2 ¤bd7 9.¥f3 ¤b6 10.¤ge2
rzecz w³aœnie Hermana Hodosa. ¥f5 11.0-0 ¥d3 12.d6 e:d6 13. Nastêpnego dnia 1 sierpnia wsze-
¥:b7 ¦b8 14.¥f3 ¤bd5 15.£d1 d³em w rytm wojskowo-obozowy,
H. Hodos - J. Kostro ¥c4 16.¦e1 £a5 17.¤:d5 ¤:d5 obowi¹zuj¹cy wszystkich, niezale¿-
Budva 1963 (fin. r. 9) 18.¥d2 £b6 19.¥:d5 Czterdzieœci nie od wieku, kategorii szachowej
lat póŸniej grano 19.b3 ¥:e2 20.£:e2 itp., a mianowicie: pobudki, apele,
XIIIIIIIIY ¥:d4 21.¦ac1 ¤f6 22.¥c3 ¥:c3 23.¦:c3 odprawy, gimnastyka, warty, obiera-
9-+-tr-+-+0 ¦fe8 =, F. Bindrich - J. Brustkern, nie kartofli itp. Inna rzecz, ¿e w ostat-
9zp-+-+-zpp0 Budapest 2004. 19...¥:d5 20.¥c3 nich dniach turnieju ten regulamin
9-zpN+pmk-+0 ¥h6 21.¤g3 £c6 22.£g4 ¥g7 23. poluzowano, z uwagi na protesty za-
9+-sn-+-+-0 ¤f1 f5 24.£h3 ¦fe8 25.a3 a5 26. wodników, których reprezentowa³a
9-+-+-zPPzP0 ¤e3 a4 27.¦ac1 ¦e4 28.¥b4 £a8 Rada Obozu z Janem Piechot¹. Sê-
9tr-+-vLK+L0 29.¦c7 ¥f7 30.¦ec1 h6 (30...¥:d4 dziowie IA Zbigniew Miller, W³ady-
9-+-+-+-+0 31.¦:f7 ¢:f7 32.£:h7+ ¢f6 33.¦c7 s³aw Palewski i Tadeusz Olszewski
9+-tR-+-+-0 ¦h8 34.¤g4+ f:g4 35.£f7+ ¢g5 36. byli mediatorami w ostrym sporze
xiiiiiiiiy ¥d2+ +/-) 31.¥:d6 ¦:d4 zawodników z organizatorami.

37...¦:e3+ 38.¢:e3 ¦d3+ 39. XIIIIIIIIY Organizator, prezes ówczesnego
¢e2 ¦:h3 40.¤:a7 ¦:h4 41.¢f3 9qtr-+-+k+0 Bia³ostockiego OZSzach Jan Górski
¦h3+ 42.¢g2 ¦b3 43.¤c6 ¤d3 9+-tR-+lvl-0 zetkn¹³ siê z wieloma problemami,
44.¦c4 g5 45.f:g5+ ¢:g5 46.¤d4 9-+-vL-+pzp0 wynikaj¹cymi z olbrzymiej liczby
¦b2+ (46...¤f4+! 47.¢f2 ¦d3-+) 47. 9+-+-+p+-0 uczestników, którym niekiedy towa-
¢g3 ¤c5 48.¤f3+ ¢g6 49.¢f4 ¢f6 9p+-tr-+-+0 rzyszy³y ca³e rodziny z dzieæmi. Spo-
50.g5+ ¢e7 51.¢g3 ¤d7 52.¦h4 9zP-+-sN-+Q0 wodowa³o to nieprawdopodobny ba-
¤f8 53.¦h1 ¦b3 54.¢f4 ¦b4+ 9-zP-+-zPPzP0 ³agan przy kwaterowaniu uczestni-
55.¢e3 b5 56.¦a1 ¦a4 (56...¦b3+ 9+-tR-+-mK-0 ków, spotêgowany powa¿nymi pro-
57.¢e4 ¤d7 58.¦a7 ¦b1 59.¢f4 ¦d1 xiiiiiiiiy blemami aprowizacyjnymi, zreszt¹
60.¦b7 ¦d5 -+) 57.¦b1 b4 58.¤e5 typowymi dla ówczesnego PRL.
¦a3+ 59.¢d4 ¦h3 60.¦f1 ¢e8 32.¤:f5 g:f5 33.£:f5 £d5 34.
(60...¦h4+ 61.¢c5 ¦e4 62.¤c6+ ¢e8) ¦c8+ ¦:c8 35.¦:c8+ ¥f8 36.¦:f8+ Po po³udniu czeka³a mnie partia
61.¦a1 b3 62.¦a7 b2 63.¦b7 ¢g7 37.£e5+? Mia³em sekundy na turniejowa ze starym rywalem An-
drzej Sydorem w ramach meczu
„Legion“ Warszawa - „Start“ Lublin.

24 magazyn SZACHISTA czerwiec 2013

Szachowe epizody AF (42)

1963 Augustów. Turniej blitzowy. Andrzej Filipowicz - Janusz £achut 1963 Augustów. Stefan Witkowski

Obrona sycylijska B27 Dziêki mojemu zwyciêstwu „Le- mek 9,5 p.; Waldemar Jagodziñski i
gion“ pokona³ lubliniaków 2,5-1,5. Jan £achut po 7,5 p.; Zdzis³aw
A. Sydor - A. Filipowicz, Augu- Kwaœniewski i Przemys³aw Ereñski
stów (r. 9), 1963, 1.e4 c5 2.¤f3 g6 W ostatniej X rundzie, granej tra- po 7 p. Bogdan Pietrusiak 6 p.; Ste-
3.¥c4 Ulubione posuniêcie Sydora dycyjnie rano, wygra³em z³o¿on¹ fan Witkowski 5,5 p.; Andrzej Naj-
w wielu wariantach obrony sycylij- partiê ze Staszkiem Kornasiewi- dekier 5 p.; Jan Gadaliñski 4,5 p.;
skiej. 3...¥g7 4.0-0 ¤c6 5.¦e1 e6 czem (publikowana w jednym z Chmielewski i Tadeusz ¯ó³tek po 4
6.c3 £b6 7.¤a3 ¤ge7 8.d4 c:d4 pierwszych epizodów) i „Legion“ p. Marek Szpakowski 2,5 p.
9.¤b5 0-0 10.¤b:d4 d5 11.e:d5 pokona³ „Start“ Katowice 3-1, spy-
¤:d4 12.¤:d4 ¤:d5 13.¤f3 £c5 chaj¹c Œl¹zaków na V miejsce. Wreszcie na zakoñczenie 4 VIII
14.¥b3 b5 15.£e2 a5 16.a3 ¥a6 1963 r. rozegrano Ogólnopolski
17.£e4 ¥b7 18.£h4 ¦fe8 19. W festiwalu zwyciê¿yli: „Start“ Turniej B³yskawiczny, który prak-
¥h6 ¥h8 20.¤g5 £c6 21.£g3 £ódŸ 27,5 p. (z 40); „Start“ Lublin tycznie by³ nieoficjalnymi mistrzo-
27 p.; „Legion“ Warszawa 25 p. (15 stwami Polski w blitzach P-5'. Zagra-
XIIIIIIIIY meczowych); ZMS Poznañ 25 p. ³o 40 zawodników rozstawionych w
9r+-+r+kvl0 (14); „Start“ Katowice 24,5 p.; 4 grupach eliminacyjnych. Pierw-
9+l+-+p+p0 „Anima“ (Warszawa - £ódŸ) 24 p.; sza trójka wchodzi³a do fina³u „A“, a
9-+q+p+pvL0 „Caissa“ Bydgoszcz 23 p. itd. miejsca IV-VI zapewnia³y udzia³ w fi-
9zpp+n+-sN-0 nale „B“ (wygra³ M. Nowacki 8 p. z
9-+-+-+-+0 W „Legionie“ znakomicie gra³ 11; T. ¯ó³tek i J. Górski po 7,5 p.).
9zPLzP-+-wQ-0 Kazimierz Plater 8 p. (z 9), który
9-zP-+-zPPzP0 triumfowa³ na I desce. Andrzej Fi- Eliminacji nie przebrnêli: Witkow-
9tR-+-tR-mK-0 lipowicz 2 p. (z 2); Jan Adamski 4,5 ski, Dziêcio³owski, Bratoszewski i
xiiiiiiiiy p. (z 10); Janusz Szukszta 6 p. (z wielu innych znanych „blickarzy“.
9); Stanis³aw Gawlikowski 3 p. (z W mojej grupie trzej pierwsi rozbili
21...¤f4 22.¤e4 ¤h5 23.£h3 6) i Micha³ Skipietrow 1,5 p. (z 4). pozosta³ych: J. Adamski 8 p. (z 9);
b4 24.c:b4 ¥:b2 25.¦a2 ¥d4 26. W. Jagodziñski 7,5 p. i A. Filipowicz
b5 £:b5 27.¤d6 £b6 28.¤:e8 Po po³udniu zagra³em w blitzu 7 p. Czwarty Leon Tomaszewicz zdo-
¦:e8 29.¥d1 ¤g7 30.¥g4 ¦c8 (2 VIII 1963): W³odzimierz Schmidt by³ zaledwie 4,5 p. i dalej E. Sztejn,
31.£d3 ¦c3 32.£d1 e5 33.¦c2 4 p. (z 5); Przemys³aw Ereñski 3,5 M. Filipek i Rafa³ Ziemacki po 4 p.
(33.¥e3 ¥:e3 34.f:e3 ¦:e3 35.¦:e3 p.; Andrzej Filipowicz i Czes³aw Kê-
£:e3+ 36.¦f2 ¤f5=) 33...¦:a3 34. dziora po 2,5 p.; Janusz Szukszta 2 W finale „A“ (P-5') triumfowali:
£c1 £d6 35.¥c8 ¥e4 36.¦c4 ¥d5 p. i Leon Tomaszewicz 0,5 p. Zbigniew Cylwik 7,5 p. (z 11); An-
(36...¦a1 37.£d2 ¦:e1+ 38.£:e1 ¥:g2 drzej Filipowicz, W³odzimierz Schmidt
39.¥g4 ¥c6 40.¥f3 ¥e8 41.£:a5 £f6=) Ostatnie dwa dni by³y przezna- i Józef Gromek po 7 p. i dalej Stani-
37.¦c2 f5 38.¥a6 ¤e8 39. ¦c8 czone na turnieje blitzowe. Kolej- s³aw Kornasiewicz 6 p.; Marek Szpa-
¢f7 40.¥c4 Bia³e przekroczy³y czas. ny turniej blitza (3 VIII 1963), w kowski, Marek Fija³kowski i Przemy-
0-1 Mog³o nast¹piæ 40…¦a1 41.£d2 silnej obsadzie, naturalnie z nagro- s³aw Ereñski po 5,5 p.; Waldemar Ja-
¦:e1+ 42.£:e1 ¥:c4 43. ¦:c4 £b6 44. dami, przyniós³ takie rezultaty: godziñski, Jan Adamski i Romuald
¦a4 ¤d6 z lepsz¹ gr¹ czarnych. W³odzimierz Schmidt 11 p. (z 13); Gr¹bczewski po 5 p. oraz jedynaczka
Andrzej Filipowicz 10 p.; Józef Gro- Henryka Konarkowska 0 p.

magazyn SZACHISTA czerwiec 2013 25

Andrzej Filipowicz - wspomnienia

Szachowe epizody(43)

II Dru¿ynowy Festiwal Ereñski i wicemistrz Polski juniorów 1963 Augustów. Stanis³aw Gawlikowski
o „Puchar Podlasia“ (cd.) Krzysztof Pytel.

Augustów, 23 VII - 4 VIII 1963 Festiwal mia³ te¿ charakter wypo-
czynkowy. Przez ca³y czas by³a s³o-
Warunki pobytu na festiwalu do- neczna pogoda. Oprócz k¹pieli w je-
skonale opisa³ w swoich wspomnie- ziorze, mo¿na by³o korzystaæ z kaja-
niach Jerzy Konikowski: „Andrzeja ków, rowerów wodnych i innego
Filipowicza zobaczy³em po raz pierw- sprzêtu sportowego. To pozwala³o
szy na festiwalu w Sajenkach ko³o nam odpocz¹æ po wyczerpuj¹cych po-
Augustowa w 1963 roku. Impreza ta jedynkach przy szachownicy. Warun-
by³a wtedy dla mnie wielkim prze¿y- ki bytowe by³y wrêcz spartañskie.
ciem. Bowiem tam po raz pierwszy Mieszkaliœmy w namiotach wojsko-
mog³em podziwiaæ w akcji prawie wych. Nasza bydgoska delegacja sk³a-
ca³¹ czo³ówkê kraju (grali m.in. Ma- da³a siê z piêciu zawodników i trzech
karczyk, Plater, Witkowski, Gromek, kobiet. Wszyscy byliœmy ulokowani w
Tarnowski, Gadaliñski, Gawlikow- jednym olbrzymim namiocie, ale ta-
ski, Matkowski, Dziêcio³owski, Szu- kie warunki mia³y tak¿e inne zespo-
kszta, Filipowicz, Schmidt, Gr¹b- ³y. Jedynym mankamentem by³a zbyt
czewski, Sydor, Nahlik, B³aszczak ma³a odleg³oœæ naszych miejsc odpo-
oraz Konarkowska, Szpakowska, Li- czynku od innych noclegowni. Wszel-
twiñska, Samolewicz itd.). Mia³em kie dyskusje u s¹siadów by³y s³yszalne
te¿ mo¿liwoœæ gry z mistrzami w licz- i przeszkadza³y w spaniu.
nych turniejach b³yskawicznych.

Nasz klub by³o staæ na wys³anie tyl- Obok nas usytuowana by³a dru¿y- 1963 W³odzimierz Schmidt
ko czterech seniorów. Pojecha³em na „Startu“ £ódŸ. Przez kilka pocz¹t-
wiêc na w³asny koszt. W turnieju kowych rund codziennie rano o go- nej ciszy. Mistrz Piechota nie zwa¿a-
dru¿ynowym zagra³em 5 partii i wy- dzinie szóstej budzi³y nas wyk³ady mi- j¹c na protesty dalej prowadzi³ swe
nik 2,5 p. uznano za du¿y sukces. strza Jana Piechoty na tematy poli- wyk³ady. Ale pewnego razu ktoœ w na-
Mia³em wtedy tylko III kategoriê, a tyczne. Dla mnie by³y one ciekawe, szej chatce zanuci³ piosenkê wojsko-
moimi przeciwnikami byli silni wte- ale pozosta³ym mieszkañcom naszego w¹: „Ta szara piechota, piechota...“.
dy w kraju kandydaci na mistrza „gniazdka“ przeszkadza³y w œnie. Nie Poskutkowa³o. Rannych pobudek ju¿
Marek Fija³kowski, Przemys³aw pomaga³y proœby o zachowanie ran- wiêcej nie by³o.

Mycie odbywa³o siê w jeziorze, na-
tomiast potrzeby fizjologiczne wyko-
nywa³o siê daleko w lesie, bowiem
przygotowane latryny sprawia³y ¿a³o-
sny widok. Ale nikomu nie przeszka-
dza³y takie warunki. Graliœmy w sza-
chy, korzystaliœmy z piêknej pogody i
wypoczywaliœmy. By³o wspaniale!

1955-Mistrzostwa Pomorza. Siedz¹ Adam Borchardt, J. Bieñkowski sêdzia, Wieczorami organizowano roz-
Jerzy Bratoszewki. Stoj¹ W. Górny, E. Kaczor, S. Barche, T. Daniec z Brodnicy, rywki przy ognisku: by³y œpiewy, opo-
wiadano dowcipy i odbywa³y siê za-
Waldemar Jagodziñski, Feliks Chybicki, T. Górny bawy taneczne. G³ównym wodzire-
jem by³ nasz zawodnik Jerzy Brato-
szewski, z zawodu sêdzia s¹du woje-
wódzkiego w Bydgoszczy. Jerzy Brato-
szewski by³ ciekaw¹ postaci¹. Grali-
œmy przez kilka lat w klubie OKO Ca-
issa Bydgoszcz. Wiele siê od niego na-

20 magazyn SZACHISTA lipiec 2013

Szachowe epizody AF (43)

Zgrupowanie kadry juniorów w Wiœle-Ustroniu (26 XII 1966 - 5 I 1967) - Foto ze zbiorów Jerzego Konikowskiego.
Od lewej strony stoj¹: Tomasz KaŸmierski, Stefan Witkowski (kierownik zgrupowania i trener), Markiewicz,

Roman Dworzyñski (trener), Adam Wiland, W³adys³aw Palewski (sêdzia szachowy), Marek Heinich, XY, Jerzy Konikowski,
M. Plebanek, Miros³aw Radoñ, Karol Pinkas. Klêcz¹ od lewej: Jacek Bielczyk, Les³aw Nowak i Edward Chowra.

uczy³em, szczególnie rozgrywania Mia³em tam te¿ jeszcze jedn¹ wie- Jerzy Bratoszewski by³ zapalonym
koñcówek wie¿owych. W tym zagad- ¿ówkê z Miœkowiczem z Poznania. bryd¿yst¹. W naszej dru¿ynie by³o kil-
nieniu by³ naprawdê specjalist¹. W Tym razem pozycja by³a dla mnie ku sympatyków tej karcianej gry. Na
tym 1963 roku, na turnieju w Augu- trudna. W czasie analizy od³o¿onej turniejach ka¿d¹ woln¹ chwilê wyko-
stowie, w partii z Krzysztofem Py- partii Bratoszewski oceni³, ¿e s¹ real- rzystywali na partyjki bryd¿owe. Pa-
tlem, od³o¿y³em skomplikowan¹ koñ- ne szanse na remis. W pewnym kry- miêtam tak¹ scenê z podró¿y na ja-
cówkê wie¿ow¹ z pionkiem wiêcej. tycznym momencie poradzi³: graj kieœ rozgrywki dru¿ynowe. W prze-
Bêd¹cy na turnieju Stanis³aw Gaw- ¦a3-h3 i z powrotem. Jak zobaczysz dziale szybko zorganizowano czwórkê
likowski, autor ksi¹¿ki o koñcówkach zdziwion¹ minê przeciwnika, to za- do gry, jako stó³ s³u¿y³a moja waliz-
wie¿owych, oceni³ pozycjê jako remi- proponuj natychmiast remis. ka. Po kilku godzinach jazdy poci¹g
sow¹. Bratoszewski uwa¿a³, ¿e mam wjecha³ na jak¹œ stacjê i zorientowa-
praktyczne szanse na wygran¹. W Tak zrobi³em i przeciwnik zaak- ³em siê, ¿e to nasz cel podró¿y. Krzyk-
czasie analizy pokaza³ mi kilka wy- ceptowa³ moj¹ propozycjê, mimo ¿e n¹³em - jesteœmy na miejscu! Ka¿dy z
grywaj¹cych planów i jeden z nich mia³ dalej szanse na wygran¹. To by³ graj¹cych z³apa³ swój baga¿, ale kart
zrealizowa³em. chwyt psychologiczny! nie wypuœcili z r¹k. Kiedy wszyscy

1966 DMP Warszawa Jan Piechota 1963 Augustów. Andrzej Filipowicz 1963 Augustów. Józef Gromek

magazyn SZACHISTA lipiec 2013 21

Szachowe epizody AF (43)

znaleŸliœmy siê na peronie, ktoœ roz- Mistrzostwa Warszawy Gr¹bczewski i Bogdan Olejarczyk po
kaza³: „Junior stó³!“ Ja trzyma³em w 9 p.; Andrzej Adamski 8,5 p.; Andrzej
powietrzu moj¹ walizkê i gracze mo- 11 IX - 11 X 1963 Filipowicz 8 p.; Andrzej Pytlakowski i
gli skoñczyæ ze spokojem swoj¹ gier- Rafa³ Marsza³ek po 6,5 p.; Wojciech
kê. Oczywiœcie wywo³a³o to du¿e roz- Po niezbyt udanej grze w Budwie Zabierzañski 6 p.; Zygmunt Bura-
bawienie podró¿nych na peronie. Po i nieco lepszej w Augustowie mia- kowski i Kazimierz Marcinkowski po
wyjeŸdzie do stolicy Jerzy Bratoszew- ³em miesi¹c przerwy przed niezwy- 5 p.; Janusz ¯ak 4,5 p.; Waldemar
ski przesta³ graæ w szachy na rzecz kle wa¿nymi mistrzostwami stolicy. Kurowski 2,5 p.; Jerzy Lewi 1 p.
bryd¿a. Zreszt¹ w Bydgoszczy czêsto Przygotowywa³em siê niezwykle
podkreœla³, ¿e turnieje szachowe s¹ starannie, bowiem dwaj pierwsi Gra³em w tym turnieju niezwykle
dla niego uci¹¿liwe i kosztuj¹ wiele kwalifikowali siê do fina³u MP, a ryzykownie, wygra³em 8 partii i
czasu i urlopu. Tymczasem rozgryw- czterej nastêpni do pó³fina³ów MP. przegra³em 5, bez remisów. Po po-
ki bryd¿owe s¹ krótkie i mo¿na je roz- W 14-osobowym turnieju zagrali ra¿kach uczy³em siê wygrywania, a
grywaæ w weekendy. Zreszt¹ obecnie, wszyscy najlepsi szachiœci Warsza- nie dochodzenia do siebie remisa-
w 2013 roku, Jerzy Bratoszewski gra wy. Graliœmy w Klubie Oficerskim mi. To by³a generalna próba przed
dalej w bryd¿a w dru¿ynie z Raszyna przy Al. Niepodleg³oœci 141, tem- fina³em mistrzostw stolicy, w któ-
i posiada w tej dyscyplinie tytu³ mi- pem 40 pos/2h i po 20/1h w do- rym zastosowa³em podobn¹ takty-
strza miêdzynarodowego, co ma tro- grywkach. Sêdziowali najlepsi arbi- kê, gdy¿ zak³ada³em, ¿e do zdoby-
chê inny wymiar, ni¿ w szachach. trzy Ryszard Chrzanowski oraz mi- cia I lub II miejsca potrzeba 5 - 6
strz W³adys³aw Litmanowicz. By³y plusów. Rzeczywiœcie tak by³o. Wy-
W takiej to niezwyk³ej to scenerii to czasy, gdy tylko sêdziowie z tytu- gra³em 9 partii przy jednym remisie
pozna³em Andrzeja Filipowicza, ³em arcymistrza lub mistrza miê- i trzech pora¿kach.
wówczas ju¿ czo³owego zawodnika dzynarodowego mogli sêdziowaæ
kraju. Andrzej reprezentowa³ barwy mecze o MŒ i tylko do arbitrów z Wyniki mistrzostw Warszawy
najsilniejszego klubu szachowego w wysok¹ kategori¹ szachow¹ zawod- 1963: Andrzej Adamski 10,5 p. (z
Polsce „Legionu“ Warszawa. W la- nicy mieli zaufanie. 13); Andrzej Filipowicz 9,5 p.; Kazi-
tach póŸniejszych spotykaliœmy siê mierz Makarczyk 8 p.; Jan Adamski i
doœæ czêsto przy szachownicy. Partii Sêdziowie z kategori¹ poni¿ej mi- Stanis³aw Gawlikowski po 7,5 p.; Ja-
turniejowych rozegraliœmy piêæ, z wy- strzowskiej znacznie czêœciej podej- nusz ¯ak i Kazimierz Marcinkowski
nikiem dla mnie niekorzystnym 1-4 muj¹ w¹tpliwe decyzje, gdy¿ nie po 7 p.; Bogdan Olejarczyk i Wojciech
(+0 =2 -3). Czêœciej spotykaliœmy siê czuj¹ atmosfery pojedynków na wy- Zabierzañski po 6,5 p.; Micha³ Ski-
przy szachownicy w licznych turnie- sokim szczeblu i odpowiedzialnoœci pietrow 5,5 p.; Zbigniew Czajka 5 p.;
jach b³yskawicznych. zawodnika za posuniêcie. Znajo- Henryk Marciniak i Emanuel Sztejn
moœæ przepisów to jedna sprawa, a po 4 p.; Leon Tomaszewicz 2,5 p.
Najwiêkszy sukces z Andrzejem od- zrozumienie niuansów walki turnie-
nios³em na VIII mistrzostwach Pol- jowej, to zupe³nie inna kwestia. Wygra³em kilka dobrych partii i
ski w grze b³yskawicznej w £odzi, w zarazem miniaturek, co niezapo-
kwietniu 1973 roku. Wtedy, w kon- W przeddzieñ mistrzostw 10 IX mniany Roman Gr¹bczewski ko-
kurencji zespo³owej moja dru¿yna 1963 roku, tu¿ po losowaniu zagrali- mentowa³, jako „wieczory piêk-
„Hutnik“ Kraków podzieli³a 1-2 œmy blitza P-5': Andrzej Sydor 10 p. nych kombinacji“.
miejsce z „Legionem“ Warszawa. (z 13); Jan Adamski 9,5 p.; Romuald
Przy równej iloœci ma³ych punktów
oraz punktów meczowych i przy remi-
sowym wyniku meczu o mistrzow-
skim tytule „Hutnika“ zadecydowa³
mój lepszy rezultat na I szachownicy.

Bli¿sza wspó³praca z Andrzejem 1963 Koszalin. Pó³fina³ MP: XX, Leon Prekker, Zbigniew Tarkowski, XY, Józef
Filipowiczem, wówczas wicepreze- Lesiak (z ty³u), Henryk Fabian, Stanis³aw Gawlikowski, XY, Stefan Brzózka,
sem ds. szkoleniowo-sportowych, na-
st¹pi³a w latach latach 1978-1981, Andrzej Najdekier, Edward Nahlik, Wojciech Œwiêcicki i Leszek Stañczyk
po objêciu przeze mnie stanowiska
trenera kadry narodowej Wtedy spo-
tykaliœmy siê bardzo czêsto w celu
omawiania ró¿nych problemów pol-
skich szachów. Nasze kontakty konty-
nuowaliœmy dalej po moim wyjeŸ-
dzie w Polski“.

22 magazyn SZACHISTA lipiec 2013

Szachowe epizody AF (43)

1963 Warszawa. Andrzej Filipowicz, Janusz Szukszta i 1963 - XX lecie WP, Warszawa
Stanis³aw Gawlikowski. Stoj¹: Jan Adamski i Jerzy Kot Andrzej Filipowicz

J. ¯ak - A. Filipowicz d:e5 11.¥g3 £d6 12.¤d2 b5 13.c4+/-) A. Filipowicz - W. Zabierzañski
Mistrzostwa Warszawy 1963 8...£e7 9.¥e2 d:e5 10.¥:e5 ¤d7 Mistrzostwa Warszawy 1963
11.¥g3 ¤gf6 12.¤c3 (12.0-0 ¤:d5
XIIIIIIIIY 13.¦e1 £d8 14.¤c3 ¤:c3 15.b:c3 ¥e7 XIIIIIIIIY
9-+-+-trk+0 16.£e3 0-0=) 12...¤h5 13.¥c7 9-+-+-+-+0
9zp-+-+q+p0 ¤df6 14.d6 £e6 15.0-0 9+pzp-+-+-0
9-+-zp-+p+0 9p+n+lmk-+0
9+-zpPzp-+-0 XIIIIIIIIY 9+-+p+-zpp0
9-trP+P+-+0 9r+l+kvl-tr0 9-+-zP-+-+0
9+-+-+-wQ-0 9+pvL-+pzp-0 9+-mK-sNN+P0
9P+-+-+PzP0 9p+-zPqsn-zp0 9PzP-+-zPP+0
9+-tR-+RmK-0 9+-zp-+-+n0 9+-+-+-+-0
xiiiiiiiiy 9-+-+-+-+0 xiiiiiiiiy
9+-sN-+N+-0
W tej wyrównanej pozycji ostat- 9PzPP+L+PzP0 W kompletnie równej pozycji za-
nim posuniêciem bia³ych by³o 26. 9tR-wQ-+RmK-0 gra³em dyskusyjne 28.h4!? g:h4
¦e1-f1, na co nast¹pi³o 26...¦:c4! xiiiiiiiiy (28...g4 29.¤e1 ¤e7 30.¤d3 c6 31.
27.¦:f7 (27.¦a1 £e7-/+) 27... ¤c5=) 29.¤:h4 ¤e7 30.g3 Teraz
¦:c1+ 28.¢f2 ¦:f7+ 29.¢e2 ¦c2+ 15...¥:d6!? 16.¦e1 0-0 17. ju¿ dwa czarne pionki stoj¹ na po-
Tu dominacja dwóch wie¿ nad het- ¥b5 ¥:c7 Ofiara hetmana, to kon- lach koloru goñca, co daje praktycz-
manem jest oczywista. 30.¢e1 (30. sekwencja posuniêcia 15...¥:d6. 18. ne szanse na sukces. 30...a5 31.
¢d3 ¦:a2 31.£h4 ¦:g2 32.£d8+ ¢g7 ¦:e6 ¥:e6 19.¥f1 ¥f4 20.£b1 ¤hg2 ¤g6 32.a3 b6 33.b4 a:b4+
33.£:d6 ¦f3+ 34.¢c4 ¦c2+ 35.¢b5 ¥e3+ 21.¢h1 c4 (21...¦fe8! 22.¤d1 34.a:b4 c6 35.¤e1 h4 36.g:h4
¦b3+ 36.¢a4 ¦b4+ 37.¢a3 ¦c3+ 38. ¥f4) 22.a4 ¥a7 23.¤e5 ¦ac8 24. ¤:h4 37.¤d3 ¤f3 38.¤f4 ¥f7?
¢a2 ¦:e4-+) 30...¦b7 31.¢d1 ¦:a2 £a2 ¦c5 25.¦e1 (38...b5=) 39.b5! ¢g5 Kontynuacja
32.¢c1 ¦f7 33.£d3 (33.¢b1 ¦e2!) 39...c:b5 40.¤f:d5+ ¥:d5 41.¤:d5+
33...¦f1+ 0-1 XIIIIIIIIY ¢e6 42.¤c7+ ¢f5 43.¤:b5 ¢e4 wystar-
9-+-+-trk+0 cza³o do remisu. 40.¤h3+! ¢h4
Obrona Benoni A44 9vlp+-+pzp-0 41.b:c6! ¢:h3 42.c7 ¥e6 43.
9p+-+lsn-zp0 ¤:d5 ¢h2 44.¤:b6 ¢g2 45.d5!
M. Skipietrow - A. Filipowicz, 9+-tr-sN-+n0 ¥f5 46.d6 ¤e5 47.f4 1-0 (47…
mistrzostwa Warszawy 1963, 1.d4 9P+p+-+-+0 ¤f7 48.d7 ¥:d7 49.¤:d7 ¤d6 50.f5+-)
c5 2.d5 e5 Ten system - „Stary Be- 9+-sN-+-+-0
noni“ grywa³em w blitzach i dopra- 9QzPP+-+PzP0 Gambit hetmañski D46
cowa³em go ma warszawskie poje- 9+-+-tRL+K0
dynki. W póŸniejszych latach do- xiiiiiiiiy J. Adamski - A. Filipowicz, mi-
starczy³ mi punkty z dobrymi rywa- strzostwa Warszawy 1963, 1.d4 e6
lami. 3.e4 d6 4.f4 a6 (4...e:f4 5. 25...¤g4! 26.¤:g4 ¤g3+! 0-1 2.¤f3 d5 To posuniêcie by³o rzad-
¥:f4 ¤e7) 5.¤f3 Jeœli 5.f:e5?, to 5... Jesli 27.¢g1 (27.h:g3 ¥:g4 z ma- koœci¹ w moich partiach, ale z ów-
£h4+ 6.¢d2 £:e4 7.¤c3 £:e5 8.¤f3 tem), to 27...¦f5+ 28.¤e3 ¥:e3+ czesnym juniorem postanowi³em
£h5) 5...e:f4 6.¥:f4 £f6 7.£c1 h6 29.¦:e3 ¦:f1X. spróbowaæ symetrycznej pozycji.
8.e5?! (8.¥d3 ¤d7 9.0-0 ¤e5 10.¤:e5 3.c4 c6 4.e3 ¤f6 5.¥d3 ¥d6 6.

magazyn SZACHISTA lipiec 2013 23

Szachowe epizody AF (43)

¤c3 ¤bd7 7.e4 d:e4 8.¤:e4 ¤:e4 e:f4 5.¤h3 Kontynuacja 5.£h5+ g6 ¦:d6 1-0 Grozi 30.£h45+ i £f3X, np.
9.¥:e4 e5 10.0-0 h6 11.¥f5 0-0 6.£:d5 £:d5 7.e:d5 ¥:b4 daje czar- 29…f6 30.£h5+ ¦g5 31.¥:g5 itd.
12.¥:d7 ¥:d7 13.d:e5 ¥c5 Po la- nym dobr¹ grê. 5...¥d6 6.£h5+ g6
tach znalaz³em podobn¹ partiê, w 7.£:d5 c6 8.£b3 £e7 9.¥c4 ¥:h3 Obrona Pirca B06
której czarne gra³y 13...¥c7 14.h3 (9...£:e4+ 10.¢f2 ¤h6 11.¦e1 ¤g4+
£e7 15.¥f4 c5 16.£b3 ¥c6 17.¦ad1=. 12.¢f1 ¤:h2+ =) 10.0-0 ¥g4 11. A. Filipowicz - S. Gawlikow-
D. Damjanoviæ - B. Igaz, Senta 2006. ¥:g8 ¤d7 12.h3 0-0-0 13.¥c4 ski, mistrzostwa Warszawy 1963,
14.£b3 ¥e6 15.¦d1 £c7 16.¥f4 1.e4 g6 2.d4 ¥g7 3.¤c3 d6 4.f4
b5 17.£c2 b:c4 18.b3 ¦ab8 19. XIIIIIIIIY ¤c6 5.¥e3 ¤h6?! Dyskusyjne po-
b:c4 ¦b4 20.¤d4 9-+ktr-+-tr0 suniêcie. Lepiej wygl¹da naturalne
9zpp+nwq-+p0 5...¤f6. 6.¥e2 0-0 7.d5 ¤b8 8.
XIIIIIIIIY 9-+pvl-zpp+0 g4! f5 9.e:f5 g:f5 10.g5 ¤f7
9-+-+-trk+0 9+-+-+-+-0 (10...¤g4 11.¥d4 e5 12.d:e6 ¥:d4
9zp-wq-+pzp-0 9-zPL+Pzpl+0 13.£:d4 ¤c6 14.£d2+-) 11.¥d4 c6
9-+p+l+-zp0 9+Q+-+-+P0 12.¥:g7 ¢:g7 13.£d4+ ¢g8 14.
9+-vl-zP-+-0 9PvLPzP-+P+0 0-0-0 c:d5 15.¤:d5 e5
9-trPsN-vL-+0 9tRN+-+RmK-0
9+-+-+-+-0 xiiiiiiiiy XIIIIIIIIY
9P+Q+-zPPzP0 9rsnlwq-trk+0
9tR-+R+-mK-0 13...h5 14.h:g4 h:g4 15.¥e6 9zpp+-+n+p0
xiiiiiiiiy g3 16.¦e1 f3 17.¥:d7+ ¦:d7 18. 9-+-zp-+-+0
£:f3 ¥e5 19.c3 c5 20.d4 c:d4 9+-+NzppzP-0
20...£b6! 21.¦ab1?? Nieco lep- 21.c:d4 ¦:d4 22.¤a3 ¦d2 23. 9-+-wQ-zP-+0
sze 21.¤:e6 f:e6 22.¥g3 ¦b2 23.£g6 ¦ac1+ ¢d8 24.¥:e5 ¦h1+ 0-1 9+-+-+-+-0
¥:f2+ 24.¢h1 ¥:g3 25.£:e6+ ¢h7 26. 9PzPP+L+-zP0
h:g3 £f2 27.£:c6 ¦f5 28.£e4 (28.g4 Obrona sycylijska B86 9+-mKR+-sNR0
£h4+ 29.¢g1 £:g4-+) 28...¦e2 i czar- xiiiiiiiiy
ne wygrywaj¹. 21...¥:d4 22.¦:b4 A. Filipowicz - B. Olejarczyk,
£:b4 0-1 mistrzostwa Warszawy 1963, 1.e4 16.£c3! ¤c6 17.¤f6+ ¢g7 18.
c5 2.¤f3 d6 3.d4 c:d4 4.¤:d4 £h3 h6 19.¤h5+ ¢g6 20.¤f3
Debiut Orangutana A00 ¤f6 5.¤c3 a6 6.¥c4 e6 7.a3 ¥e7 h:g5 21.¤:g5 ¤:g5 22.¦hg1 ¦g8
8. ¥a2 £c7 9.0-0 ¤c6 10.¢h1 0- 23.¦:g5+ ¢f7 24.¥c4+ ¥e6 25.
H. Marciniak - A. Filipowicz, 0 11.f4 g6 12.f5 ¢g7 13.¥g5 h6 £:f5+ 1-0
mistrzostwa Warszawy 1963, 1.b4 14.¥e3 ¤:d4 15.¥:d4 ¥d7 16.
Debiut otrzyma³ nazwê „Oranguta- £e2 e5 17.¥g1 g:f5 18.e:f5 ¥c6 Nie mo¿na zapominaæ, ¿e by³em
na“ po wizycie Ksawerego Tartako- 19.¦ad1 £a5 20.¦d3 ¦g8 21. dla Gawlikowskiego wyj¹tkowo
wera w ZOO, ale Andras Adorjan ¦fd1 ¦ac8 22.¥d5 ¥:d5 23.¤:d5 trudnym przeciwnikiem. Nie wy-
kiedyœ w partii po pierwszym 1.b4 ¤:d5 24.¦:d5 £a4 25.c3 ¦c4 gra³ ze mn¹ ¿adnej partii turniejo-
skomentowa³ tak: „Proszê nie ma³po- wej - mój bilans to +5 =12 -0, wiêc
waæ! Jesteœmy szachistami“. Jego zda- XIIIIIIIIY nic dziwnego, ¿e szuka³ stale eks-
niem posuniêcie 1.b2-b4 zajmuje li- 9-+-+-+r+0 trawaganckich sposobów na wy-
niê „b“ w stylu orangutana wspinaj¹- 9+p+-vlpmk-0 granie partii.
cego siê na drzewo. 1...e5 Zdaniem 9p+-zp-+-zp0
Adorjana pozycja po 1.b4 e5! jest ko- 9+-+RzpP+-0 Dla mnie z kolei trudnym rywa-
rzystna dla czarnych, które maj¹ 9q+r+-+-+0 lem by³ Andrzej Adamski, który
liczne taktyczne szanse w wielu wa- 9zP-zP-+-+-0 wygra³ ze mn¹ partiê i zdoby³ I
riantach. 2.¥b2 S³absze jest 2.a3 9-zP-+Q+PzP0 miejsce. Zreszt¹ zawsze znakomi-
wobec 2...d5 i czarne zajmuj¹ cen- 9+-+R+-vLK0 cie spisywa³ siê w rozgrywkach o
trum zmuszaj¹c bia³e do walki o wy- xiiiiiiiiy mistrzostwo Warszawy i w DMP,
równanie. 2...f6 Moim zdaniem je- natomiast znacznie gorzej wypada³
den z lepszych systemów na debiut 26.¥e3 ¢f6 Po 26...¦g4 nast¹pi w rozgrywkach ogólnopolskich.
Orangutana, chocia¿ po narzucaj¹- 27.¦5d4! ¦:d4 28.c:d4 £b3 (28...e:d4
cym siê 2...¥:b4 3.¥:e5 ¤f6 czarne 29.¦:d4 £b5 30.£:b5+-) 29.d:e5 d:e5 W fina³ach MP Andrzej Adamski
te¿ osi¹gn¹ dobr¹ pozycjê i zagraj¹ 30.¦d7 ¥f6 31.£h5 ¥g5 32.¥:g5 h:g5 gra³ siedmiokrotnie, a najlepsze
póŸniej ¤c6, zmuszaj¹c goñca do 33.£g6+ ¢f8 34.¦d8+ ¢e7 35.£d6X) wyniki, to VII miejsce w Krakowie
odejœcia. Bia³e wykonaj¹ a¿ trzy po- 27.¥:h6 ¢:f5 28.¦:d6 ¥:d6 29. w 1978 r. i VIII w Warszawie w
suniêcia goñcem. 3.e4 d5 4.f4 1964 roku.

24 magazyn SZACHISTA lipiec 2013

Szachowe epizody AF (43)

XX-lecie WP 1963 Warszawa, Jefim Geller Obrona sycylijska B27

Warszawa, 18-23 X 1963 Wynik móg³ byæ jeszcze lepszy. W M. Urbanec - A. Filipowicz, XX
niezwykle ostrej pozycji nie wyko- lecie WP, Warszawa 1963, 1.e4 c5
Mój rytm turniejowy by³ w rzysta³em szans na przejêcie inicjaty- 2.¤f3 g6 3.d4 ¥g7 4.¤c3 £a5 5.
owych czasach niebywale inten- wy z gwarantowanym remisem. ¥d2 c:d4 6.¤d5 £d8 7.¥f4 d6 8.
sywny. Zaledwie tydzieñ po mi- £d2 ¤c6 9.¥b5 a6 10.¥a4 b5
strzostwach stolicy zagra³em w Obrona Pirca B06 11.¥b3 e6 12.¥g5
miêdzynarodowym turnieju dru-
¿ynowym, zorganizowanym w na- A. Filipowicz - E. Wasiukow, XIIIIIIIIY
szym Klubie Oficerskim DWP, Warszawa 1963, 1.e4 g6 2.d4 ¥g7 9r+lwqk+ntr0
przy al. Niepodleg³oœci 141, w ol- 3.¤c3 d6 4.f4 c6 5.¤f3 £b6 6.a4 9+-+-+pvlp0
brzymiej i piêknej sali na VI piê- ¥g4 7.a5 £c7 8.¥e2 e6 9.0-0 9p+nzpp+p+0
trze. Sala klubowa, jak ju¿ wspomi- ¤e7 10.¢h1 0-0 11.h3 ¥:f3 12. 9+p+N+-vL-0
na³em, mieœci³a siê na III piêtrze, ¦:f3 ¤d7 13.g4 d5 14.e:d5 ¤:d5 9-+-zpP+-+0
na którym znajdowa³a siê te¿ re- 15.¤e4? (15.¤:d5 c:d5 16.c3=) 9+L+-+N+-0
stauracja. Balkon restauracji, na 15...¦ad8 16.f5 e:f5 17.g:f5 ¦fe8 9PzPPwQ-zPPzP0
IV piêtrze s³u¿y³ jako kawiarnia. 18.¤g5 ¤7f6 19.c4 ¤h5 20. f:g6 9tR-+-mK-+R0
Ceny w obu lokalach by³y przy- h:g6 21.c:d5 ¤g3+ 22.¦:g3 £:g3 xiiiiiiiiy
stêpne i nasz klub by³ idealnym
miejscem do spotkañ szachistów. XIIIIIIIIY 12...f6 13.¤:d4 ¤a5! 14.£c3
9-+-trr+k+0 ¦a7 15.¥e3 e:d5 16.¤:b5 ¦d7
Dru¿ynowy turniej by³ znakomi- 9zpp+-+pvl-0 17.¤a7 ¤:b3 18.a:b3 ¥b7 19.
cie przeprowadzony pod kierun- 9-+p+-+p+0 e:d5 ¤e7 (19...¥:d5 20.0-0 £a8-+)
kiem Czes³awa Krulischa i znanego 9zP-+P+-sN-0 20.¤c6 £c8 21.¤:e7 £:c3+ 22.
bryd¿ysty Jana Wieczorkiewicza. 9-+-zP-+-+0 b:c3 ¦:e7 23.c4 f5 24.0-0-0
Sêdziowa³, ju¿ tradycyjnie, mój wie- 9+-+-+-wqP0 ¢d7 25.b4 ¦e4 26.c5 ¦:b4 27.
loletni przyjaciel Ryszard Chrza- 9-zP-+L+-+0 c6+ ¥:c6 28.d:c6+ ¢:c6 29.¦d3
nowski, któremu „na liniach“ poma- 9tR-vLQ+-+K0 ¦hb8 30.¢d2 f4 31.¥a7 ¦8b7
gali Emanuel Sztejn i Arno Gayer. xiiiiiiiiy 32.¦e1 ¦:a7 33.¦e6 ¦d4 0-1
Graliœmy tempem 40 pos./2,5 h i w
dogrywkach po 16 pos./1h. 23.£f1! f6 24.¥f4 £h4 25.¤e6 Na zakoñczenie (23 X 1963 r.)
¦:d5 26.¤:g7?! Do równej gry pro- rozegrano turniej b³yskawiczny:
Zagra³o 5 zespo³ów: Armia wadzi³o 26.¤c7 ¦:e2 27.£:e2 £:h3+ Wasiukow ZSRR 12 p. (z 12!!);
ZSRR (Geller 3 p. z 3; Wasiukow 4 28.¥h2 ¦:d4 29.¤e6 ¦d7 30.¤f4 £f5 Hennings NRD 8 p.; Bebczuk ZSRR
p. z 4; Gufeld 3 p. z 4; Furman 3,5 31.a6 b:a6 32.¦g1 g5 33.¤g2 itd. 7,5 p.; Filipowicz i Kogan ZSRR po 7
p. z 4; Bebczuk 2 p. z 3; Kogan 2,5 26...¢:g7 27.¥d2 ¦f5 28.¥f3 £g3 p.; J. Adamski i Gawlikowski po 6 p.;
p. z 3 i Go³owko 2,5 p. z 3) 20,5 p. 29.¦a3 ¦h8 30.£g2 ¦:h3+ 31. Go³owko ZSRR 5,5 p. Sydor 5 p.; Fi-
(z 24); „Legion“ (Plater 0,5 p. z 3, ¢g1 ¦:f3 0-1 ja³kowski 4 p.; Zabierzañski i
Filipowicz 2 p. z 4; Szukszta 1,5 p. z Schinzel po 3,5 p.; Marsza³ek 3 p.
3; Gawlikowski 3 p. z 4; J. Adamski Analogicznie bojowo walczy³em z
3,5 p. z 4; Skipietrow 1 p. z 2; Schin- Miros³awem Urbancem z CSRS. Fina³ poprzedzi³y eliminacje w 6
zel 2,5 p. z 4) 14 p.; Armia CSRS grupach zagra³o po 6 zawodników
13 p.; Wojsko Polskie (Kot 1,5 p. z i dwóch awansowa³o do fina³u „A“.
4; Zabierzañski 1,5 p. z 4; Dom¿a³ 1 Wygra³em ³atwo grupê 4 p. z 5.
p. z 4; St. Nowak 2 p. z 4; Kubis 0,5
p. z 4; Szaci³o 2 p. z 4) 8,5 p.; Ar- 1963 Warszawa. Jewgienij Wasiukow
mia NRD 4 p.

Dominowa³a reprezentacja Ar-
mii ZSRR, która przyby³a w bom-
bowym sk³adzie, ale w I rundzie w
bezpoœrednim spotkaniu nawi¹za-
liœmy równ¹ walkê, ulegaj¹c 2-4
(Plater - Geller 0-1; Filipowicz -
Wasiukow 0-1; Szukszta - Gufeld
0,5; Gawlikowski - Furman 0,5; J.
Adamski - Bebczuk 1-0; Schinzel -
Kogan 0-1).

magazyn SZACHISTA lipiec 2013 25

Andrzej Filipowicz - wspomnienia W tamtych czasach, bez telewizji i
komputerów, dobra literatura
Szachowe epizody(44) kszta³towa³a wyobraŸniê, tak nie-
zbêdn¹ w szachach, a obecnie przy
kierowaniu… pojazdami.

Mecze klubowe utca), oraz walczyæ z wêgierskimi Wyje¿d¿a³y ekipy klubowe, licz¹-
szachistami maj¹cymi bardzo wyso- ce wraz z kierownictwem po 12-15
Ostatni kwarta³ 1963 roku k¹ pozycjê w œwiecie szachów. osób, co pozwala³o wielu zawodni-
kom na zdobywanie miêdzynarodo-
Zadowolony z awansu do fina³u W licznych wêgierskich kafej- wego doœwiadczenia. „Legion“ za-
MP (wielu rywali musia³o jeszcze kach mo¿na by³o te¿ wypiæ w ma- wsze wybiera³ najsilniejszych zagra-
walczyæ w pó³fina³ach, m.in. w ³ych fili¿aneczkach doskona³¹ ka- nicznych rywali.
grudniu we Wroc³awiu), postanowi- wê espresso, zwan¹ „dupla“ (po-
³em kontynuowaæ ostr¹ bezkom- dwójna), podczas gdy w naszych Graliœmy dwurundowe spotka-
promisow¹ grê w kilku klubowych kawiarniach dawano tzw. „plujki“, nie (3-4 XI 1963) w ³adnej sali, przy
meczach, które stanowi³y znakomi- czyli zmielon¹ kawê, zalewan¹ ul. Vesselenyi 17.
ty przerywnik w codziennej pracy, wrz¹tkiem, podawan¹ w szklan-
nie tylko szachowej. kach, w koszyczkach wraz z k³uj¹- Ponieœliœmy klêskê 2-8 w I run-
c¹ w oczy ³y¿eczk¹! dzie i w sumie zas³u¿on¹, chocia¿
Na pierwszy plan posz³a wypra- zbyt wysok¹ pora¿kê z dru¿yno-
wa do Madziarów na mecz z Wtedy jeszcze pamiêta³em tekst wym mistrzem Wêgier „Spartacu-
najlepszym wêgierskim zespo³em s³ynnej ksi¹¿ki Ferenca Molnara z sem“ 7-13, po remisie 5-5 w II run-
„Spartacus“ Budapeszt. pocz¹tków XX wieku pt. „Ch³opcy dzie: IM Plater Kazimierz - IM Hon-
z placu broni“, z akcj¹ tocz¹c¹ siê fi Karoly 0-2; Filipowicz Andrzej -
„Spartacus“ Budapeszt w Budapeszcie. By³y tam opisane IM Kluger Gyula 0,5-1,5; Gawlikow-
- „Legion“ Warszawa 13-7 przygody lekcewa¿onego przez ski Stanis³aw - Varnusz Egon 0,5-
wszystkich, z pozoru s³abego i 1,5; Szukszta Janusz - Csom Istvan
Budapeszt, 2-7 XI 1963 kruchego ch³opca Erna Nemecz- 1-1; Pytlakowski Andrzej - Bosnyak
ka, który w trudnych sytuacjach Jozsef 0,5-0,5; Pytlakowski Andrzej -
Wyprawy na Wêgry by³y dla okazuje siê bohaterem, najtward- Solt Dezso 0,5-0,5; Skipietrow Mi-
mnie zawsze wielk¹ atrakcj¹ i to z szym, najsilniejszym, niezawod- cha³ - Tipary Lajos 1-1; Sztejn Ema-
kilku wzglêdów. Lubi³em odwie- nym i poœwiêca ¿ycie w imiê hono- nuel - Hajtun Jozsef 0,5-1,5; Marsza-
dzaæ stolicê Wêgier, zwiedzaæ liczne ru i przyjaŸni. By³ to przyk³ad dla ³ek Rafa³ - Horwath Tibor 1-1; Kru-
zabytki Budapesztu, ogl¹daæ ulice polskiej m³odzie¿y w owych trud- lisch Czes³aw - Ströcker Imre 0-1;
przypominaj¹ce wówczas w jakimœ nych lat okupacji i powojennych. Krulisch Czes³aw - Reissenberger L.
stopniu zachodnie miasta (s³ynna 0,5-0,5; Tomaszewicz Leon - Vidor
wtedy i chyba nadal handlowa Vaci Karlman 0-1; Tomaszewicz Leon -
Zentai Ferenc 1-0.

Naturalnie w „Spartacusie“ gra-
³o na pierwszych szachownicach
kilku by³ych i przysz³ych wêgier-
skich olimpijczyków, wielokrot-
nych finalistów i medalistów mi-
strzostw Wêgier, ale do wysokiej
pora¿ki przyczyni³ sie w pewnym
stopniu regulamin.

Mianowicie graliœmy tempem
40/2,5h + 16/1h, ale po 56 posuniê-
ciach nastêpowa³a ocena pozycji.

Wroc³aw 1963. Pó³fina³ MP. Stoj¹: Janusz Œledziewski, Zbigniew Jamroz, Nie tylko w takich meczach, bo w
Bogdan Pietrusiak,Janusz Idzior, Ryszard Drozd, Zdzis³aw Kwaœniewski, ksi¹¿kach Michai³a Botwinnika
mo¿na znaleŸæ opisy turniejów, w
Romuald Kuœnierz, siedz¹: Alfred Tarnowski, Kazimierz Kuszewski, których po kilku godzinach gry
Kazimierz Makarczyk, XX i YY przedstawiano partie do oceny. Dys-

20 magazyn SZACHISTA sierpieñ 2013

Szachowe epizody AF (44)

kusje trwa³y godzinami, niekiedy Budapeszt 1963. Andrzej Filipowicz jennych szachistów, z którymi ro-
d³u¿ej, ni¿ ewentualna kolejna do- zegra³ wiele partii.
grywka, i by³y niezwykle za¿arte. Csepel (Kluger, dr Arpad Vajda) Bp.
44 p.; B.M. I 43 p.; B.M. II 39,5 p.; Po powrocie do Warszawy, szybko
W ka¿dym razie w naszym meczu Honved II Bp. 24 p.; Csepel II Bp. pokaza³em kolegom 16 XI 1963, kto
ocenie zosta³y poddane cztery par- 17,5 p. i Armia Radziecka 12 p. dominuje w blitzach: Filipowicz 7,5
tie II rundy: Tipary - Skipietrow, Szu- p.(z 10); Gawlikowski 6 p.; Pytlakow-
kszta - Csom, Marsza³ek - Horwath i Indywidualnie: Plater 4 p.; Fili- ski 5,5 p.; Skipietrow i Sztejn po 5 p.
Pytlakowski - Solt. We wszystkich powicz 3,5 p.; Gawlikowski 6 p.; Szu- oraz Tomaszewicz 1 p. i przyst¹pili-
pozycjach mieliœmy przewagê, ale kszta 6,5 p.; Pytlakowski 5 p.; Skipie- œmy do przygotowañ do kolejnego
„wytargowaliœmy“ tylko jedno zwy- trow 6,5 p.; Marsza³ek 7 (!!) p.; Kru- meczu ze „Spartacusem“. Niestety
ciêstwo w partii Janusza Szukszty. lisch 4 p.; Tomaszewicz 5 p.; Zieliñski nie uda³o siê pokonaæ Wêgrów, ani w
Antoni 2 p. (z 4) i Chrzanowski Ry- rewan¿owym meczu, ani w turnieju
W walce z niezwykle doœwiad- szard 1 p. (z 3). b³yskawicznym.
czonym Klugerem ³atwo zremiso-
wa³em czarnymi, ale bia³ymi gra- Dla mnie niebywa³¹ frajd¹ by³ W przededniu meczu (1 XII
³em zbyt ryzykownie i zosta³em wygrany pojedynek ze s³ynnym 1963), z prawdziw¹ przyjemnoœci¹
skontrowany. wêgierskim szachist¹ Arpadem potrenowa³em blitze (P-5') z wê-
Vajd¹, œwietnym blickarzem (a li- gierskimi szachistami, graj¹c z nimi
Ostatniego dnia pobytu wziêli- czy³ wtedy 67 lat), cz³onkiem z³o- dwuko³owy towarzyski turniej b³y-
œmy piêkny rewan¿ wygrywaj¹c 7 tych wêgierskich dru¿yn na olim- skawiczny, gdy odwiedzili nasz
listopada 1963 r. du¿y b³yskawiczny piadach w latach 1927, 1928 i 1936 klub: Istvan Csom i Karoly Honfi po
(P-5') turniej dru¿ynowy, zorganizo- (nieoficjalna olimpiada) i uczestni- 6 p., Filipowicz 4,5 p.; Imre Ströcker
wany przez klub „Honved“ z okazji kiem kilku innych olimpiad. Pa- 2 p. i Jozsef Bosnyak 1,5 p. Z najlep-
XLVI rocznicy Rewolucji PaŸdzier- miêta³ naszych s³ynnych przedwo- szymi uzyska³em wyniki 1-1 (po
nikowej W owych czasach takie dwie rezultatywne partie), ale nie-
rocznice dawa³y okazje do zdobycia stety uleg³em outsiderowi 0,5-1,5
œrodków na turniej i na wizyty za- (jego jedyne zdobyte punkty!).
granicznych goœci. Có¿, imprezy
sportowe by³y zawsze i s¹ nadal „Legion“ Warszawa
uwik³ane w politykê. Zmieniaj¹ siê - „Spartacus“ Budapeszt 8-12
jedynie rodzaje i nazwy rocznic, ich
prawdziwe wartoœci i cele ich Warszawa, 2-3 XII 1963
uczczenia. W turnieju zagra³y
wszystkie najlepsze dru¿yny Buda- Wyniki meczu granego przy al.
pesztu i zaproszony amatorski ze- Niepodleg³oœci 141 (tempo gry
spó³ Armii Radzieckiej (a jak¿e!). 40/2,5h i po 16/1h): Filipowicz An-
drzej - IM Karoly Honfi 0-2; IM Plater
Wyniki dru¿ynowego blitza: Kazimierz - Varnusz Egon 1,5-0,5;
„Legion“ 50,5 p. (z 70); Honved I Gawlikowski Stanis³aw - Csom Istvan
(Ozsvath, Liptay) Budapeszt 49,5 p.; 0-2; Szukszta Janusz - Bosnyak Jozsef
0,5-0,5; Schinzel W³adys³aw - Bosny-

Budapeszt 1963. Antoni Zieliñski, Karoly Honfi, Budapeszt 1963.
Rafa³ Marsza³ek i Andrzej Filipowicz Andrzej Filipowicz - Gyula Kluger

magazyn SZACHISTA sierpieñ 2013 21

Szachowe epizody AF (44)

ak Jozsef 1-0; Pytlakowski Andrzej -Ti- 34.£h6+ ¢f7 35.¦f1+ ¦f5 36.£h7+ Edward 1,5-0,5; Sztejn Emanuel -
pary Lajos 1-1; Litmanowicz W³ady- ¢e6 37.£g6+ ¢d7 38.£:f5+ £:f5 39. Chybicki Feliks 0,5-0,5; Tomasze-
s³aw - Hajtun Jozsef 1-1; Adamski Jan ¦:f5 ¦h8 40.¤d2 itd. 27.£h3? Szan- wicz Leon - Tomaszewski 0-2; Skipie-
- Horwath Tibor 0-2; Skipietrow Mi- se na wygran¹ dawa³o 27.£d4! ¦d8 trow Micha³ - Konikowski Jerzy 0,5-
cha³ - Ströcker Imre 0,5-1,5; Sztejn 28.£c4 ¥d5 29.£g4 £c5 30.¦:h5 ¥e6 0,5; Krulisch Czes³aw - Konikowski
Emanuel -Zentai Ferenc 1-1; Schinzel 31.¦h7+ ¢f8 32.¦gh1!, ale gra³em na Jerzy 1-0; Chrzanowski Ryszard -
W³adys³aw- Solt Dezso 1-0; Tomasze- sekundach. 27...¦:g5 28.£e3 Zió³kowski Czes³aw 0,5-0,5; Przybyl-
wicz Leon - Solt Dezso 0,5-0,5. ¦:g1+ 29.£:g1 f6 30.£g4 ¦h8 31. ski Adam - Zió³kowski Czes³aw 1-0;
£e6 £e5 32.£f7+? (32.¦e2 £:e6 33. Piszczyk Pardo Ruiz Gra¿yna - Bra-
Poza konkursem zagrali: Toma- ¦:e6 ¤f4 34.¦:e7+ ¢h6 35.g7 ¦g8 36. toszewska 2-0.
szewicz Leon - Reissenberger L. 0,5- ¥e4 ¥:e4 37.¦:e4 ¢g5=) 32... ¢h6
0,5; Marsza³ek Rafa³ - Reissenber- 33.¦d2 ¥f3 34.b3 ¤g7 35. £c4 Rozegra³em ciekaw¹ partiê z Je-
ger L. 0,5-0,5 oraz Krulisch Cze- ¢g5 36.c3 ¦h1+ 37.¢b2 a5 38. rzym Bratoszewskim.
s³aw - Karlman Vidor 1-1. ¥e2 ¥e4 39.¥d3 ¥f3 40.¥e2 ¥e4
41.¥d3 f5 42.¥:e4 £:e4 43. £:e4 Obrona Nimzowitscha E38
Kolejny raz przeholowa³em, tym f:e4 44.c:b4 a:b4 45.¦d4 ¢f5
razem z Karolym Honfim. Inna 46.¦:b4 e3 47.¤c3 e2 48. ¤:e2 J. Bratoszewski - A. Filipowicz,
rzecz, ¿e moja pozycja bia³ymi by- ¦h2 49.¦f4+ ¢e5 50.¦f7 ¦:e2+ Warszawa 1963, 1.d4 ¤f6 2.c4 e6
³a wygrana. 51.¢c3 ¤f5 52.b4 ¦e3+ 0-1 3.¤c3 ¥b4 4.£c2 c5 5.e3 Silniej-
sze jest 5.d:c5. 5...0-0 6.¥d3 b6
Obrona Pirca B09 Czarnymi, z kolei, w równej po- 7.d:c5 (7.a3 ¥a5!?) 7...b:c5 8.¤f3
zycji, a w zasadzie nieco przyjem- d5 9.0-0 ¤bd7 10.c:d5 e:d5 11.
A. Filipowicz - K. Honfi, War- niejszej pozycji podstawi³em figurê, b3 ¥b7 12.¥b2 ¦c8 (12...d4 13.
szawa 1963, 1.e4 d6 2.d4 ¤f6 3. przeoczaj¹c elementarn¹ kombina- ¤e4!) 13.¦fd1 ¦e8 Lepsze 13...£e7
¤c3 g6 4.f4 ¥g7 5.¤f3 0-0 6.¥d3 cjê. Zamiast 1,5-0,5, zrobi³o siê 0-2! z groŸb¹ d5-d4 i z planem 14...Wfd8.
¤bd7?! 7.e5! ¤e8 8.¥e3 c5 9. Dlatego przeznaczy³em kolejny 14.¥f5! £e7!? Czarne proponuj¹
£e2 c:d4?! 10.¥:d4 d:e5 11. miesi¹c na codzienne rozwi¹zywa- ofiarê jakoœci za pionka i inicjatywê.
¤:e5! ¤:e5 12.¥:e5 ¤f6 (12...f6? 13. nie kombinacji na czas. Przynios³o 15.¤b5 a6 16. ¥:f6 ¤:f6 17.¥:c8
0-0-0! £b6 14.¥c4+ ¢h8 15.¥d4+/-) to doskona³e rezultaty w 1964 roku. ¦:c8 18.¤c3 d4 19.¤a4 S³abe by-
13.h3 £a5 14.g4 ¥d7 15.0-0-0 ³o 19.e:d4 z uwagi na 19...¥:f3 20.g:f3
¥c6 16.¦h2 ¦ad8 17.h4 b5 18. W ostatnim dniu pobytu Wê- c:d4, natomiast kontynuacje 19.¤e2
h5 b4 19.¤b1 £:a2 20.h:g6 h:g6 grów (5 XII 1963 r.) rozegraliœmy d:e3 20.f:e3 £:e3+ i 21...¥:f3, a tak¿e
21.g5 ¦fe8 22.¦g1 £a5 turniej b³yskawiczny. Zawodnicy 19.¤b1 nie wygl¹da³y zachêcaj¹co.
zostali rozstawieni w czterech piê- 19...d:e3
XIIIIIIIIY cioosobowych grupach, z których
9-+-trr+k+0 po trzech kwalifikowa³o siê do fi- XIIIIIIIIY
9zp-+-zppvl-0 na³u. Bez k³opotu zaj¹³em II miej- 9-+r+-+k+0
9-+l+-snp+0 sce w grupie i awansowa³em do fi- 9+l+-wqpzpp0
9wq-+-vL-zP-0 na³u. W finale wszystkie 5 nagród 9p+-+-sn-+0
9-zp-+-zP-+0 zgarnêli Wêgrzy: Honfi 9 p. (z 11); 9+-zp-+-+-0
9+-+L+-+-0 Csom 8 p.; Bosnyak 7 p.; Varnusz i 9Nvl-+-+-+0
9-zPP+Q+-tR0 Ströcker po 6,5 p.; Hajtun 6 p.; Fi- 9+P+-zpN+-0
9+NmK-+-tR-0 lipowicz i Adamski Andrzej po 5,5 9P+Q+-zPPzP0
xiiiiiiiiy p.; Gawlikowski 4 p.; Plater 3,5 p.; 9tR-+R+-mK-0
Zentai 3 p.; Tomaszewicz 1,5 p. xiiiiiiiiy
23.£e3? Niedobre równie¿ 23.
f5? ¦:d3 24.c:d3 (24.g:f6 £c5) 24... „Legion“ Warszawa Tê pozycjê mia³em na uwadze gra-
£c5+, natomiast wygrywa³o 23.g:f6! - „Caissa“ Bydgoszcz 9-6 j¹c 14...£e7. Za jakoœæ czarne maj¹
e:f6 24.¥:g6 f:g6 (24...f:e5 25.£h5 pionka, parê goñców i aktywn¹ pozy-
¢f8 26.¥:f7 £c5 27.£g6 £:g1+ 28. Warszawa, 7 XII 1963 cjê. W tego typu pozycjach rzadko s¹
£:g1 ¢:f7 29.¦h7 ¦g8 30. f:e5) 25. forsowne warianty, natomiast trzeba
¦:g6 f:e5 26.¦:g7+ ¢f8 27.¦hh7 £d5 Dwa dni póŸniej przyby³a do wymyœliæ plan obrony i koncepcjê
28.£g4 itd. 23...¤h5 24.¥:g7 ¢:g7 Warszawy zaprzyjaŸniona dru¿yna ustawienia bierek. 20.f:e3 S³abe 20.
25.f5 ¦d5! 26.f:g6 ¦e5! Remiso- z Bydgoszczy, na tradycyjne spo- £e2?, wobec 20…e:f2+ 21.¢:f2
wa³o 26...f:g6 27.¥:g6 ¦e5 28.£f2 tkanie, w którym wyst¹piliœmy w (21.£:f2 ¤g4) 21...¤g4+ 22. ¢f1 £:e2+
¢:g6 29.¦:h5 £c5 30.¦h6+ ¢g7 31. rezerwowym sk³adzie: Plater Kazi- 23.¢:e2 ¦e8+ 24.¢d3 ¥e4+ z wygra-
¦h7+ ¢:h7 32.£f7+ ¢h8 33.£h5+ ¢g7 mierz - Jagodziñski Waldemar 1-1; n¹. 20...£:e3+ 21.£f2 £f4 22.
Filipowicz Andrzej - Bratoszewski Je-
rzy 1-1; Adamski Jan - Wiœniewski

22 magazyn SZACHISTA sierpieñ 2013

Szachowe epizody AF (44)

I Turniej w Polanicy Zdroju

Sierpieñ 1963

Nikola Padewski Wielkim wydarzeniem roku 1963 1963 Jerzy Ar³amowski
by³ pierwszy turniej w Polanicy
¦d3? Pozornie silne posuniêcie jest Zdroju. Przez blisko pól wieku by³ miejsca w MP dawa³y szanse startu.
b³êdem. Nale¿a³o graæ 22.¤b6! ¦e8 organizowany regularnie ka¿dego Pierwszy turniej by³ znakomicie
(22...¤g4? 23.¤:c8 ¤:f2 24.¦d8X) 23. roku w sierpniu (raz tylko we wrze- zorganizowany dziêki dyrektorowi
¤c4! ¥d5 24.£f1 ¥:c4 25.£:c4 £e3+ œniu w 1991 roku) w piêknym dolno- sanatorium K. Grzejszczykowi, a
26.¢f1 ¥c3= 22...¥e4 23.£e3 £b8! œl¹skim uzdrowisku i zdoby³ wielkie przede wszystkim inicjatorowi tych
24.¦dd1 ¦e8 25. £g5 c4! 26.£g3 uznanie za granic¹. W rozgrywkach turniejów in¿. Jerzemu Ar³amow-
(26.b:c4? ¥c2) 26...£a7+ 27.£f2 uczestniczyli mistrzowie œwiata, skiemu. W budynku g³ównego sa-
£e7! 28.h3 Jeœli 28.b:c4, to 28...¥c6! pretendenci, najlepsi szachiœci œwia- natorium, w parku polanickim za-
29.£c2 (29.¦e1 ¥:e1 30. ¦:e1 ¤e4 31. ta. Wizytowali go prezydenci FIDE i wodnicy i kierownictwo otrzymali
£c2 ¥:a4-+) 29...£e3+ z wygran¹. czo³owi dzia³acze kilkudziesiêciu fe- komfortowe pokoje, znakomite wy-
28...¥c6 29.¢h1 ¤e4 30.£c2 deracji szachowych. Przetrwa³ wie- ¿ywienie i obszern¹ salê gry w
¤g3+ 31.¢h2 ¥:f3 32. g:f3 £c7 le kadencji Polskiego Zwi¹zku Sza- oszklonej werandzie (od wielu lat
33.£:c4 ¤f1+ 34.¢g1 £g3+ 35. chowego, ale przyszed³ Zarz¹d ju¿ nie istnieje). T³umy widzów
¢:f1 £:f3+ 36. ¢g1 £g3+ 37.¢f1 PZSzach w latach 2009 -2013, który ogl¹da³y zmagania szachistów na
£:h3+ 38.¢g1 £e3+ 39. ¢g2 £g5+ doprowadzi³ do zniszczenia flagowe- sali i w parku, gdzie ustawiono de-
40.¢f2 ¦e6 41.£:b4 £f5+ 42.¢g3 go turnieju polskich szachistów. monstracyjne szachownice. To sta³o
¦g6+ 43. ¢h4 £g5+ 0-1 siê te¿ tradycj¹ polanickich zmagañ.
Wyniki - Polanica Zdrój (5-23
Zabawne, ¿e z uwagi na absencjê VIII 1963): Padewski Nikola BUL In¿. Jerzy Ar³amowski (uro-
kilku naszych zawodników, nasza 10,5 p. (z 15); Czerniak Micha³ ISL dzony 5 VII 1928 w ¯ywcu - zmar³
para Adam Przybylski i Gra¿yna 9,5 p.; Matuloviæ Milan YUG 9 p.; 20 VII 2001 w Monachium).
Pardo Ruiz, musia³a w drugim Balcerowski Witold 8,5 p.; Doda Zbi-
dniu graæ równolegle dwie partie, gniew, Miniæ Dragoljub YUG, Ujtel- Podobno wywodzi³ siê z rodu,
jedn¹ w klasie „A“ DM Warszawy, ky Maximilian CSR i Fichtl Jiri CSR którego protoplast¹ by³ kniaŸ czer-
a drug¹ w meczu z „Caiss¹“. Bie- po 8 p.; Kluger Gyula HUN i Plater wonoruski Ziemi Przemyskiej (w
gali z jednej sali do drugiej i odnie- Kazimierz po 7,5 p.; Liebert Heinz 1553 roku) Ar³amow, który zgin¹³
œli po dwa szybkie zwyciêstwa! DDR 7 p.; Bednarski Jacek i Œliwa przebity tatarsk¹ strza³a, walcz¹c
Bogdan po 6,5 p.; Günsberger Ale- u boku króla Stefana Batorego. Za
Nie jest to nic nowego w sza- xander ROU 6 p.; Barendregt Johan zas³ugi dla Polski otrzyma³ od kró-
chach, bo s³ynny Michael Adams, NED 5 p.; Fronczek Henryk 4,5 p. la Batorego szlachectwo i kilka
gra³ kiedyœ równolegle w trzech wsi z duszami.
kategoriach wiekowych w mi- Praktycznie ka¿demu polanic-
strzostwach Wielkiej Brytanii ju- kiemu turniejowi towarzyszy³ tur- Jerzy Ar³amowski ukoñczy³ stu-
niorów. Przemieszcza³ siê szybko niej b³yskawiczny, w którym brali dia na Politechnice Wroc³awskiej i
pomiêdzy salami i we wszystkich udzia³ nie tylko uczestnicy g³ów- tam zainteresowa³ siê szachami.
rozgrywkach znalaz³ siê na czele. nego turnieju. By³ wtedy jednoczeœnie zawodni-
Tak rozwija³y siê na œwiecie wiel- kiem i dzia³aczem. Reprezentowa³
kie talenty, które potrzebuj¹ orygi- Blitz P-5'(22 VIII 1963): Ujtelky AZS Wroc³aw, który zak³ada³ w
nalnego spojrzenia dzia³aczy, a nie Maximilian 14,5 p. (z 17); Miniæ 1947 roku. AZS odniós³ du¿y suk-
schematycznego trzymania siê Dragoljub 14 p.; Liebert Heinz 13,5 ces w DMP w 1955 roku zajmuj¹c
urzêdowych przepisów. p.; Barendregt Johan 12,5 p.; Czer- IV miejsce, ale Organizacja Œrodo-
niak Micha³ i Bednarski Jacek po
11,5 p.; Kluger Gyula 11 p.; Œle-
dziewski 10 p.; Ar³amowski Jerzy i
Szyfter po 9,5 p.; Günsberger Alexan-
der 9 p. itd.

Udzia³ w turnieju by³ niezwyk³¹
atrakcj¹, gdy¿ przyje¿d¿ali prawie
zawsze znani szachiœci z wielu kra-
jów. Nie dziwi wiêc, ¿e o prawo
udzia³u w turnieju nasi zawodnicy
grali mecze, bo tylko medalowe

magazyn SZACHISTA sierpieñ 2013 23

Szachowe epizody AF (44)

Jerzy Ar³amowski ³amowski, a potem wspólpracuj¹- równie¿ dziêki Ar³amowskiemu
cy z Ar³amowskim, Ryszard Wiêc- turniej sta³ siê memoria³em Akiby
wiskowa AZS odmówi³a wtedy fi- kowski, póŸniejszy wieloletni pre- Rubinsteina. By³ cz³owiekiem nie-
nansowania sekcji szachowej, zes Dolnoœl¹skiego Zwi¹zku Sza- zwykle energicznym, potrafi¹cym
przeznaczaj¹c œrodki na inne dys- chowego. Wiêckowski po wyjeŸ- wszystko za³atwiæ. Decyzje podej-
cypliny. Wtedy wiêkszoœæ zawod- dzie Ar³amowskiego przej¹³ pieczê mowa³ b³yskawicznie, pasjonowa³
ników i dzia³aczy przechodzi do nad turniejami polanickimi i sza- siê szachami, organizowa³ wspa-
klubu „Kolejarza“, który od 1956 chami we Wroc³awiu.i nia³e turnieje i potrafi³ na nich do-
roku nosi ju¿ now¹ nazwê Kolejo- brze zarabiaæ.
wy Klub „Hetman“. Pierwszym Jerzy Ar³amowski mia³ katego-
prezesem zostaje Jerzy Ar³amow- riê kandydata na mistrza i wygra³ Pod koniec lat 60-ych wyemigro-
ski i szybko uzyskuje dla klubu no- nawet mistrzostwo Dolnego Œl¹- wa³ do Niemiec i osiedli³ siê w Mo-
wy lokal „Centralny Klub Szacho- ska. Wystêpowa³ z wynikiem 5,5 nachium, gdzie w latach 1967-1988
wy“ (oko³o 250 m2), którego go- p. (z 12) w akademickiej reprezen- pracowa³ w koncernie BMW na
spodarzem jest „Hetman“. tacji Polski w DM Œwiata w Lyonie stanowisku kierownika dzia³u kon-
w 1955 r. Prawdê mówi¹c wymusi³ cepcji projektowych.
We Wroc³awiu odbywa³y siê fi- tam swój udzia³, bo za³atwi³ wyjazd
na³y MP mê¿czyzn w latach 1960, ekipy, czego nikt inny nie potrafi³ W tym czasie pe³ni³ te¿ funkcjê
1972 i 1987, kobiet 1961, 1975, zrobiæ w owych trudnych czasach. sekretarza generalnego Kongresu
1987 i 1999 oraz DMP w latach Wolnej Polski w Europie.
1960, 1961, 1962, 1967 i 1969. Do By³ prezesem „Hetmana“ Wro-
roku 1967 organizowa³ je Jerzy Ar- c³aw i wieloletnim prezesem Dol- Rok 1964
noœl¹skiego Zwi¹zku Szachowego,
wówczas najprê¿niejszego oœrod- Treningowe partie
ka szachowego w kraju. z Kazimierzem Platerem

W latach 1955-1970 by³ wielo- Warszawa, 8-13 I 1964
krotnie cz³onkiem Zarz¹du
PZSzach, nawet krótko wicepreze- Doskonale wiedzia³em, ¿e bez
sem ds. masowych (1961-1963). comiesiêcznej praktyki turniejo-
By³ niezwykle skonfliktowany z wej trudno odnosiæ sukcesy.
wieloma dzia³aczami Zwi¹zku,
przy czym nie tylko on by³ winny. Czytaj¹c dzie³a Michai³a Botwin-
nika dowiedzia³em siê, ¿e przed
Mia³ œwietne pomys³y, a jednym z ka¿dym powa¿nym turniejem
nich by³ turniej miêdzynarodowy w wielokrotny mistrz œwiata rozgry-
Polanicy Zdroju, którego by³ wa³ partie treningowe, tempem
inicjatorem w 1963 roku. PóŸniej, zbli¿onym do turniejowego, ale
nieznacznie szybszym.

Dlatego te¿ w styczniu 1964 ro-
ku zaproponowa³em mm. Kazi-
mierzowi Platerowi treningowy
mecz z³o¿ony z 4 partii o umówio-
n¹ stawkê (nie pamiêtam ju¿ kwo-
ty, ale nie by³a zbyt wysoka) tem-
pem gry 50 pos./2h. Graliœmy w
lokalu klubowym przy al. Niepod-
leg³oœci 141.

Che³m 1964. Kazimierz Plater, Józef Gromek, Stefan Witkowski, XX, Kazio przygotowywa³ siê do tur-
Tadeusz Pieprzowski, Zdzis³aw Wojcieszyn, Zbigniew Nestorowicz nieju by³ych mistrzów Polski w
i Krzysztof Pytel; siedz¹: XX i Kazimierz Makarczyk Che³mie (15-23 II 1964), który
okaza³ siê jednak niewypa³em or-
ganizacyjnym. Wyniki by³y nastê-
puj¹ce: Stefan Witkowski 3 p. (z 4);
Kazimierz Plater i Józef Gromek po
2,5 p.; Kazimierz Makarczyk 1,5 p.
i Alfred Tarnowski 0,5 p.

24 magazyn SZACHISTA sierpieñ 2013

Szachowe epizody AF (44)

Ja z kolei przygotowywa³em siê ¦:b2 30.¦c7+ ¢g8 31.¢f1 ¦:b6 Leszczyñski W³adys³aw 4 Zalewski
do fina³u MP, który mia³ byæ roze- 32.¦:b7 Remis Henryk 3 p.; Sztejn Emanuel, Kru-
grany w Warszawie na prze³omie lisch Czes³aw i G³odowski po 2,5 p.
lutego i marca 1964 roku. Roze- W trzech partiach wykona³em
graliœmy z Platerem tylko 3 partie, wiele nieprecyzyjnych posuniêæ, Tu¿ przed fina³em MP (23 II
choæ interesuj¹ce, z korzystnym co sk³oni³o mnie do pracy nad 1964) musia³em zagraæ na Poli-
dla mnie wynikiem +1=2. technik¹ realizacji przewagi, naj- technice Warszawskiej w turnieju
trudniejszym elementem gry dla b³yskawicznym zorganizowanym
A. Filipowicz - K. Plater ka¿dego szachisty. przez Zwi¹zek Nauczycielstwa
Trening (r. 2), Warszawa 1964 Polskiego.
Starzy mistrzowie, nie raz, nie
XIIIIIIIIY dwa twierdzili, ¿e wygranie - wy- Do dwóch grup eliminacyjnych
9r+-tr-+k+0 granej partii to wielka sztuka. Bez granych na komendê „bia³e ruch,
9zpp+-zppvl-0 w¹tpienia mieli racjê! czarne ruch“ co 5 sekund zg³osi³o
9-+-+-+p+0 siê 16 uczestników. W finale, gra-
9+-+p+lsN-0 Naturalnie w okresie przygoto- nym z zegarami, znaleŸli siê nieŸli
9-+-wq-vL-wQ0 wawczym nie unika³em cotygo- szachiœci, licz¹cy siê w Warszawie:
9+-+P+-+-0 dniowych turniejów blitzowych, Filipowicz Andrzej 4,5 p. (z 5);
9PzP-+-+PzP0 potrzebnych do sprawdzenia wa- Przybylski Adam 4 p.; Zabierzañski
9tR-+-+R+K0 riantów, które w obecnych cza- Wojciech 3,5 p.; Gierak Antoni 2 p.;
xiiiiiiiiy sach weryfikuje siê w wielomilio- Nabia³ek 1 p. i Strycharzewski Ka-
nowych bazach partii, a przede zimierz 0 p.,
19.¦ae1 f6 (19...£:d3 20.£h7+ wszystkim na komputerach.
¢f8 21.g4 ¥:g4 22.¥e5 f6 23.¥:f6 Ciekaw¹ postaci¹ by³ Kazimierz
¥f3+ 24.¢g1 e:f6 25.¤e6+) 20.£h7+ Dwa turnieje P-5' w „Legio- Strycharzewski, który zajmowa³
¢f8 21.¦:e7 f:g5 22.¥e5 £:e5 nie“ (15 I 1964): Filipowicz Andrzej siê wychowaniem fizycznym na
23.¦:e5 ¦d6 (23...¥:e5 24.£:g6 i Schinzel W³adys³aw po 3 p. (z 5), Politechnice.
¥f4 25.£:f5+ ¢g7 26.g3 ¦f8 27.£d7+ Pytlakowski Andrzej i Gawlikowski
¦f7 28.£:d5+-) 24.¦e3 ¦f6 25.g4 Stanis³aw po 2,5 p.; Szukszta Ja- By³ znanym siatkarzem, nazywa-
¥:g4 26.¦:f6+ ¥:f6 27.£:g6 ¥d4 nusz i Autowicz Zenon po 2 p. nym „Stryjo“ i uwa¿anym za ostat-
28.£d6+ 1-0 niego „romantycznego“ trenera
oraz 19 I 1964 r.: Gawlikow- pi³ki siatkowej. Imponowa³ nam
A. Filipowicz - K. Plater ski Stanis³aw 10 p. (z 11); Filipo- potê¿n¹ „³ap¹“, d³oni¹, któr¹ nie ³a-
Trening (r. 3), Warszawa 1964 wicz Andrzej 9 p.; Adamski Andrzej two by³o uœcisn¹æ. Pasjonowa³ siê
8,5 p.; Gr¹bczewski Romuald 7 p.; szachami, lubi³ graæ i organizowaæ
XIIIIIIIIY Litmanowicz W³adys³aw i Adamski zawody szachowe, choæ akurat w
9r+l+-trk+0 Jan po 6 p.; Przybylski Adam 5 p.; tym turnieju nie b³yszcza³.
9+p+n+-vlp0
9-zp-+p+p+0
9+-+-zp-+-0
9-+-zP-+-+0
9+-zPL+N+-0
9PzP-+-+PzP0
9tR-vL-+RmK-0
xiiiiiiiiy

16.d:e5 Powa¿ne szanse na wy- Warszawa 1964 MP. Stanis³aw Gawlikowski - Zbigniew Doda
gran¹ dawa³o 16.¥c4 e:d4 17.¥:e6+ W g³êbi Stefan Witkowski i Andrzej Filipowicz
¢h8 18.¤:d4 ¦:f1+ 19.¢:f1 ¤e5 20.
¥d5 itd. 16...¤:e5 17.¤:e5 ¦:f1+
18.¥:f1 ¥:e5 19.¥e3 ¥c7 20.
¥c4 ¦a5 21.¥d4 ¦h5 22.h3 b5
23.¥e2 ¦d5 24.a4 b:a4 25.
¦:a4 ¢f7 26.¥f3 ¦d8 27.¦c4
¥g3 28.¥b6 ¦d2 29.¦:c8 (29.b4
¦c2 30.¥e3 ¥d7 31.¦g4=) 29...

magazyn SZACHISTA sierpieñ 2013 25

Andrzej Filipowicz - wspomnienia ¦d2 £a1+ 29.¥b1 d5 30.g5
d:e4 31.g:h6 ¦:c5+ 32.¦c2
Szachowe epizody(45) £a3+ 33.¢d1 £:b3 34.£:e4 (34.
¢c1 £a3+ 35.¢d1 ¦d8+ 36.¢e1
XXI Mistrzostwa Polski nik „Widnokrêgi“ (akurat tê nagro- £b4+) 34...£:b1+ 35.¢d2 ¦d8+ 36.
dê zdoby³em, jako pierwszy niena- ¢e3 £b3+ 0-1
Warszawa, 25 II - 13 III 1964 grodzony za najlepszy wynik z na-
grodzonymi - z pierwsz¹ trójk¹ uzy- Zagrali wszyscy uprawnieni - elita
Po 7 latach przerwy fina³ MP za- ska³em 2,5 p.) ufundowa³y spore na- polskich szachistów: mistrz Polski
wita³ do stolicy. W owych czasach grody w wysokoœci od 750 do 1.000 1963 Bednarski i wicemistrz Plater,
PZSzach dba³, aby fina³y z udzia³em z³ za najwiêksz¹ liczbê zwyciêstw, najlepsi z mistrzostw miast: A.
najlepszych Polek i Polaków wêdro- najmniejsz¹ liczbê pora¿ek itp. Dla Adamski i Filipowicz z Warszawy,
wa³y po kraju i przyczynia³y siê do porównania mistrz Polski otrzyma³ Balcerowski z £odzi, Kostro z Kra-
popularyzacji dyscypliny. Stolica 3.000 z³, a kolejni 2.000, 1.750 i 1.000 kowa i Œliwiñski ze Œl¹ska oraz natu-
mia³a wówczas kilka silnych klubów z³. Redakcja „Szachy“ ofiarowa³a ralnie po trzech triumfatorów pó³fi-
oraz wielu czo³owych szachistów. 500 z³ za najlepsz¹ partiê, które na³ów MP - z Koszalina: Gawlikow-
Dla nich wystarczaj¹co silne i emo- otrzyma³ Witold Balcerowski. ski, Brzózka i Najdekier, z Piotrko-
cjonuj¹ce by³y fina³y mistrzostw wa Trybunalskiego: Doda, Nowacki
Warszawy. Niemniej jednak, w 1963 A. Najdekier - W. Balcerowski i Witkowski oraz z Wroc³awia:
roku, Dolnoœl¹ski OZSzach zawiód³ MP, Warszawa 1964 Drozd, Kwaœniewski i Pietrusiak.
pok³adane nadzieje i zamiast MP we
Wroc³awiu, zes³a³ szachistów do XIIIIIIIIY Kryteria sportowe by³y wtedy
G³ucho³az, gdzie „pies z kulaw¹ no- 9r+-+-trk+0 stawiane jasno przed ka¿dym fina-
g¹“ pojawia³ siê na sali, a informacje 9zpl+n+-vlp0 ³em - pierwsza dwójka gra na olim-
z przebiegu turnieju rzadko dociera- 9-+-zppsnp+0 piadzie, pierwsza czwórka w Pola-
³y do mediów. Dlatego w 1964 roku 9wq-zp-+-+-0 nicy Zdroju. Wiadomo by³o z góry
z wielk¹ pomp¹ zorganizowano MP 9-zp-+P+P+0 o co gramy, co nie oznacza, ¿e „zie-
w Warszawie, w klubie „Legion“, 9+-+LvLNsNP0 lony stolik“ nie istnia³!
przy Al. Niepodleg³oœci 141 w du¿ej 9PzPPwQ-zP-+0
sali na VI piêtrze. 9+K+R+-+R0 Wyniki XXI MP 1964: Doda
xiiiiiiiiy Zbigniew 10,5 p. (z 15); Bednarski
Zapewniono wspania³¹ obs³ugê Jacek 10 p.; Witkowski Stefan, Pietru-
prasow¹. PAP przekazywa³ wyniki i 15...¤d5 16.¤g5 ¤7b6 17. siak Bogdan i Balcerowski Witold po
komentarze dalekopisami do od- e:d5 ¥:d5 18.b3 ¤a4 19.¤e2 9 p.; Filipowicz Andrzej, Brzózka Ste-
dzia³ów wojewódzkich i zamiesz- c4 20.¤e4 ¤c3+ 21.¤2:c3 b:c3 fan, Adamski Andrzej, Kostro Jerzy i
czano je we wszystkich dzienni- 22.£e2 c:b3 23.c:b3 ¥:b3 24. Plater Kazimierz po 8,5 p.; Drozd Ry-
kach w kraju, a telewizja nakrêci³a a:b3 c2+ 25.¢:c2 £a2+ 26. szard 8 p.; Œliwiñski Henryk 6 p.;
krótki film z MP. Naturalnie obok ¢c1 ¦ac8+ 27.¥c5 ¥h6+ 28. Gawlikowski Stanis³aw 5,5 p.; Kwa-
wyników ukazywa³y siê partie, po- œniewski Zdzis³aw i Nowacki Marian
zycje do rozwi¹zania i ciekawe in- po 4 p.; Najdekier Andrzej 2,5 p.
formacje ze œwiata szachów.

W katowickim „Wieczorze“ w ar-
tykule pt. „Szachy - najpopularniej-
sze hobby na Wêgrzech“ opisano,
jak to w 1335 roku czeski król Jan
ofiarowa³ komplet szachów wêgier-
skiemu koledze Robertowi Karoly i
nauczy³ go posuniêæ. Wtedy to kró-
lewska gra rozpoczê³a triumfalny
pochód na Wêgrzech. W 1843 roku
powsta³ pierwszy Budapeszteñski
Zwi¹zek Szachowy, który nied³ugo
po tym pokona³ klub paryski.

Popularne warszawskie dzienniki MP Warszawa 1964. Andrzej Filipowicz - Stefan Witkowski
„Express Wieczorny“, „¯ycie War-
szawy“ i „Trybuna Ludu“ i miesiêcz-

20 magazyn SZACHISTA wrzesieñ 2013

Szachowe epizody AF (45)

Praktycznie ka¿dy ówczesny fina³ Zabawne, ¿e po moim posuniêciu XIIIIIIIIY
MP gromadzi³ t³umy widzów, którzy Stefan obróci³ siê do stoj¹cych wi- 9-trlwq-trk+0
godzinami ogl¹dali przebieg gry dzów ze s³owami: „Patrzcie jak m³o- 9+-zp-+pzpp0
bezpoœrednio przy stolikach, szcze- dzie¿ atakuje!“. Nie zareagowa³em. 9-+nzp-+-+0
gólnie w niedoczasach, bowiem obo- 15.¥e3 Jeœli 15.¥:g5?, to 15…¥:h3! 9+pvl-sN-+-0
wi¹zywa³o tradycyjne oficjalne tem- 16.g:h3 £:h3 i 17....¦g8 lub 17...¤g4 9-+-+Psn-+0
po 40 pos./2,5h i w dogrywkach 16 z decyduj¹cym atakiem. 15... 9+LsN-+-+P0
pos./1h. Wielu zawodników, ³¹cznie ¥:h3! 16. g:h3 £:h3 17.f3 Po 9-zPPzPQzPP+0
ze mn¹ mia³o czêsto po jednej lub po partii znalaz³em 17.¥:d4 c:d4 18. 9tR-vL-+RmK-0
dwie minuty na wykonanie 10-15 po- ¤b5 ¤g4 19.f3 (19.¦fe1 ¤e5 20.¥e2 xiiiiiiiiy
suniêæ i emocje siêga³y zenitu. Prze- d3 21.¥d1 ¤g4!-+) 19...¤e5 20.¤c7+
kroczenia czasu zdarza³y siê nies³y- ¢d8 21.¤:a8 £g3+ 22.£g2 £:g2+ 23. 13.¤:c6 ¤:e2+ 14.¤:e2 £h4
chanie rzadko, bo przywykliœmy do ¢:g2 ¤:d3 24.¦ad1 ¤f4+ 25.¢f2 d3 15.¤:b8 ¥b7 16.d3 (16.d4 £:e4
takiego tempa gry. W stolicy oba- 26.¦g1 ¢d7 27.¢e3 f6 28. ¤b6+ a:b6 17.¤f4 ¥:d4 18.¤d7 ¦d8-/+) 16...
wiano siê zbyt wielu kibiców i wpro- ze z³o¿on¹ pozycj¹. 17...¥:e3+ 18. ¦:b8 17.¥f4 Bia³e maj¹ wie¿ê,
wadzono karty wstêpu, skrytykowa- £:e3 g4 19.¢f2! (19.£f2 ¦g8-+) skoczka i pionka za hetmana, ale
ne przez prasê. Sêdziowie Ryszard 19...g3+ 20.¢e2 (20.¢e1 g2 21. czarnym nie ³atwo znaleŸæ plan gry.
Chrzanowski (g³ówny), Wojciech ¦g1 ¤g4 22.£e2 ¤e5!) 20...£h2+! 17...¦e8 18.¥g3 £h6 19.¢h2 g5
Harmata, Tadeusz Pieprzowski i Ja- 21.¢d1 g2 22.¦g1 h4 23.¤e2 20.f4 g4 21.f5 £d2? 22.¦ad1!
nusz Majacki przyjêli jednak tê decy- h3 24.¢c2 £e5! 25. f4 (25. £f4 0- £g5 (22...£:e2 23.¦fe1+/-) 23.¥f4
zjê pozytywnie, jednoczeœnie wyka- 0-0! 26.£:e5 d:e5 i ¦dg8) 25...£h5 £f6 24.c3 ¥b6 25.¤g3 b4 26.
zuj¹c siê wysok¹ kultur¹ i ¿yczliwym (25...¤g4? 26.£:h3!) 26.¤g3 £h4 ¥d2 ¥a6 27.¦f4 b:c3 28.¦:g4+
stosunkiem do uczestników, co nie 27.e5 ¦g8 28.¤f5 ¤:f5 29.¥:f5 ¢h8 29.¥g5 £e5 30.b:c3 ¥f2
bywa³o i nie jest takie czêste! Turniej h2 30.e:d6 ¦d8! 31. d:e7 (31. 31.¥:f7 ¦f8 32.¥d5 h5 33.¥f4
zacz¹³em znakomicie. d7+ ¦:d7 32.¥:d7+ ¢:d7 i h2-h1£) £f6 34.¤:h5 1-0
31...£:e7 32.£f2 h:g1£ 33.¦:g1
Obrona sycylijska A40 ¢f8 34.¦:g2 ¦:g2 35. £:g2 ¦e8 Potem przysz³y cztery drama-
36.¥d3 £f6 37.£h2 ¦e3 38.f5 tyczne remisy, przy czym, w III run-
S. Witkowski - A. Filipowicz, £d4 39.£d2 ¦f3 40. £c3 ¦f2+ dzie mog³em znów poœwiêciæ het-
MP (r. 1), 1964, 1.e4 c5 2.¤f3 g6 41.¢b3 £:c3+! Zapisane posuniê- mana. Tym razem nie zaryzykowa-
3.d4 ¥g7 4.c4 ¤c6 Stefan mia³ cie, najprostsza droga do wygranej. ³em i w wielkim niedoczasie podpi-
dobrze opracowany repertuar de- 42.b:c3 ¢e7 43.¥c2 ¢d6 44.a4 sa³em remis w lepszej pozycji.
biutowy, wiêc chcia³em sprowadziæ f6 45.¢b2 ¢e5 46. ¢b3 a5 47.
grê na mniej utarte œcie¿ki. 5.d5 ¢b2 ¢f4 48.¢b3 ¢e3 49.¢b2 M. Nowacki - A. Filipowicz
(5.¥e3 £b6!?) 5...¤d4 6.¤:d4 ¥:d4 ¦h2 50.¢c1 ¦h4 51.¢b2 ¢d2 MP (r. 3),1964
7.¥d3 d6 8.0-0 ¤f6?! Silniejsze 52.d6 ¦h7 53.¥e4 ¦d7 0-1
naturalne 8...¥g7. 9.¤c3 ¤g4 Grozi- XIIIIIIIIY
³o 10.¤b5 lub 10.¤e2 10.¥e2 (10.h3 Rozbi³em te¿ w ³adnym stylu An- 9rsn-+k+-tr0
¤e5 11.¤e2 ¤:d3 12.¤:d4 ¤:c1 13. drzej Najdekiera, m³odego wyró¿- 9zp-+-vlp+-0
¤c2 ¤:a2 =) 10...h5 11.h3 ¤h6 niaj¹cego siê zawodnika z £odzi, 9-zpl+p+-+0
12.¥d3 (12.¢h1!? z planem f2-f4) który debiutowa³ w finale MP i po 9+-+qzP-zpp0
12...¥d7 13.¥f4 £c8 14.£d2 tej pora¿ce przesta³ istnieæ w tur- 9-+-zP-+-+0
nieju. 9+-zPLwQ-zP-0
XIIIIIIIIY 9-+-+NmK-zP0
9r+q+k+-tr0 Partia hiszpañska C77 9tR-vL-+R+-0
9zpp+lzpp+-0 xiiiiiiiiy
9-+-zp-+psn0 A. Filipowicz - A. Najdekier,
9+-zpP+-+p0 MP (r. 2) 1964, 1.e4 e5 2.¤f3 ¤c6 21...h4 Po 21...£g2+ 22.¢e1 £:h2
9-+PvlPvL-+0 3.¥b5 a6 4.¥a4 ¤f6 5.£e2 Moja 23.¥e4 h4 24.¦h1 £:h1+ 25.¥:h1
9+-sNL+-+P0 ulubiona kontynuacja w owych la- ¥:h1 czarne maj¹ lepsz¹ grê. 22.
9PzP-wQ-zPP+0 tach. 5…b5 6.¥b3 ¥c5 7.a4 ¦b8 ¢e1 h:g3 23.h:g3 ¦h1 24. ¦:h1
9tR-+-+RmK-0 8.a:b5 a:b5 9.¤c3 0-0 10.0-0 £:h1+ 25.¢d2 £f3 26.£:f3 ¥:f3
xiiiiiiiiy d6 11.h3 ¤h5 12.¤:e5 ¤f4? Na- 27.¢e3 ¥b7 28.¥e4 ¥:e4 29.
le¿a³o graæ 12...d:e5 13.£:h5 ¤d4 14. ¢:e4 ¤c6 30.¤g1 ¤a5 31. ¥a3
14...g5! Wstêp do daleko obli- £:e5 ¥d6 15.£h5 b4 16.¤d5 c6 17. ¥:a3 32.¦:a3 ¤c4 33.¦a2 ¢e7
czonej kombinacji, ma³o ryzykow- ¤e3 ¦b5 18.£d1 ¤:b3 19.c:b3 £g5 z 34.¤f3 Remis
nej z uwagi na „wieczny szach“. inicjatyw¹, choæ niewystarczaj¹c¹
za pionka.

magazyn SZACHISTA wrzesieñ 2013 21